H AΣHMENIA BEΛONA ΤΟΥ ΜΑΥΡΟΥ ΣΠΗΛΑΙΟΥ ΤΗΣ ΚΝΩΣΣΟΥ ΜΕ ΕΠΙΓΡΑΦΗ ΣΕ ΓΡΑΜΜΙΚΗ Α

https://ca.heraklionmuseum.gr/ca/pawtucket/index.php/Detail/objects/467 (ΕΚΘΕΜΑ Χ-Α540)

Η βελόνα με την επιγραφή σε γραμμική Α΄ανακαλύφθηκε από τον sir John Forsdyke και χρονολογείται στο 1700-1600 πΧ. Είναι
από ασήμι, έχει κεφαλή σα γάντζο, μήκος περίπου 15 εκ. και βάρος 16 γρ. Στον κατάλογο Godart-Olivier φέρεται σαν έκθεμα με
αριθμό ΚΝ Ζf 31 και τίτλο “epingle en argent». Οι Blinkenberg και Higgins διετύπωσαν την άποψη ότι η βελόνα χρησιμοποιήθηκε
σαν καρφίτσα για να συγκρατεί κάποιο ρούχο και όχι σαν πιαστράκι για μαλλιά. Για την επιγραφή της βελόνας υπάρχει μελέτη των
S. Alexiou και W. Brice από το 1972.

Η επιγραφή διαβάζεται με ημικυκλική φορά από δεξιά προς τα αριστερά. Η πρόταση είναι ολοκληρωμένη, αλλά συνεχιζόταν, και
πριν και μετά, σε τμήμα της βελόνας που έχει χαθεί ή διαβρωθεί. Το πρώτο γράμμα της πρότασης, το -Ι- στο δεξιό τμήμα, αρχίζει
μετά από διαχωριστικό σημάδι και το τελευταίο γράμμα, το -RE- στο αριστερό τμήμα, ακολουθείται επίσης από διαχωριστικό
σημάδι.

ΣΥΛΛΑΒΕΣ (37 συνολικά)

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28
Ι RO SE DE SU TE PI WA A RA NA KA MI DO NE MI MU DA PΑ NE A DA RA TI DI TE DO TI

29 30 31 32 33 34 35 36 37
TA SA ZA TA TE I RΟ ZA RE

ΑΠΟΔΟΣΗ

ΗΡΩΣΙ Δ' ΕΙΣΩ Τ' ΗΠΙΑι ΑΡΑι, ΝΑΚΑ ΜΟΙ ΔΟΥΝΑΙ, Μ΄ ΟΙΜΩι Δ' ΑΠΑΝΕΙ:

“ΑΔΡΑι Τ' ΙΔΗι ΤHι ΔΩ Τ' ΗΤΑΙΣ ΑΖΑ, Τ' Α ΤΕ ΙΡΩι ΖΑΡΕΙ”.

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ

(ΑΦΟΥ ΔΕ ΜΕ ΙΚΕΤΕΨΕ) ΜΕΣΑ ΣΤΑ ΗΡΩΑ ΚΑΙ ΜΕ ΗΠΙΑ ΠΑΡΑΚΛΗΣΗ ΝΑ ΜΟΥ ΔΩΣΕΙ ΜΙΑ ΠΡΟΒΙΑ, ΜΟΥ ΦΩΝΑΖΕΙ
ΚΑΘ' ΟΔΟΝ:

“ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΩΡΑΙΑ ΙΔΗ ΘΕΛΩ ΝΑ ΔΩΣΩ ΚΑΨΑ ΚΑΙ ΣΤΟΥΣ ΗΤΕΙΣ· ΚΙ ΟΣΑ ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΣΤΟ ΙΕΡΟ, ΘΕΛΩ ΝΑ ΤΑ ΔΩΣΩ
ΣΤΟ ΖΑΡΟ”.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ

Η κοπέλλα από το Ζάρο που αφιέρωσε τη βελόνα, βίωσε σεξουαλική παρενόχληση από πλανώδιο πωλητή προβιών, που την
κατεδίωκε μέσα στο ιερό (στο ηρώο) να της χαρίσει μια προβιά (ΝΑΚΑ ΜΟΙ ΔΟΥΝΑΙ), με απώτερο σκοπό να την εκπορνεύσει.
Το επιβεβαιώνουν οι φράσεις “ΗΡΩΣΙ Δ' ΕΙΣΩ” και “Τ' ΙΔΗι ΤHι ΔΩ Τ' ΗΤΑΙΣ ΑΖΑ, Τ΄Α ΤΕ ΙΡΩι ΖΑΡΕΙ”. Η εμπειρία της ήταν
οδυνηρή, γι αυτό την κατέγραψε στο ανάθημα, αφιερώνοντάς το στη θεότητα που πίστεψε ότι την έσωσε. Η επιγραφή δε σώζεται
ολόκληρη για να ξέρουμε πώς γλύτωσε η κοπέλλα και τί απέγινε ο φορτικός έμπορος, που εμπορευόταν σε διάφορα μέρη της
Κρήτης όχι μόνο “δορές” ζώων, αλλά και ανθρώπων, πλασάροντας τα εμπορεύματά του ακόμα και μέσα στα ιερά και
διαλαλώντας τις προθέσεις του με διφορούμενα λόγια.

ΣΧΟΛΙΑ:

- Ο 2ος χαρακτήρας είναι ίδιος με τον 35ο και αποδίδεται από τον Chadwick σαν “RO2” (Reading the past, Linear B and related
scripts, British Museum Publications, London 1987, fig. 8. The optional signs of linear B).

- Ο 12ος χαρακτήρας, σε σχήμα κύκλου με Χ, ανερμήνευτος ακόμα, είναι η συλλαβή -ΚΑ-.

- Ο 19ος χαρακτήρας, σε σχήμα πέταλου, ανερμήνευτος ακόμα, είναι η συλλαβή -PA-.

- Οι κάθετες γραμμές δεν ισχύουν σα διαχωριστικά λέξεων. Η ροή του κειμένου είναι συνεχόμενη, όπως και στην επιγραφή
της χρυσής βελόνας του μουσείου Αγ. Νικολάου Κρήτης (έκθεμα Cr-Zf-1).

- (ο) ἡρών, -ῶνος = το ηρώο. Το ουσιαστικό αυτό κλίνεται κατα το “ο χιτών” και είναι σε δοτική πληθυντικού. Τα ηρώα ήταν είτε
επιτύμβιες στήλες (μνημεία) χτισμένα πάνω σε τάφους ηρώων, είτε τα ίδια τάφοι ηρώων. Σε κάθε περίπτωση ήταν ιεροί χώροι.

- εἴσω = ἔσω = μέσα (επίρρημα, το οποίο -συντασόμενο με δοτική- σημαίνει κίνηση προς τα μέσα). Εδώ η σύνταξη είναι όντως με
δοτική: “ἡρῶσι δ' εἴσω” = “μέσα στα ηρώα”. Λείπει το ρήμα (ή η μετοχή), που σίγουρα υπήρχε στο αποκομμένο τμήμα της
επιγραφής. Ίσως ήταν η μετοχή αορίστου “ἐλθών” (αφού ήρθε) του ρ. “εἰσέρχομαι”, ή η μετοχή “ἐσσύμενος” (ορμώντας) του ρ.
“σεύω” με σημασία ενεστώτα, ή, το πιθανότερο, η μετοχή αορίστου του ρ. “εἰσέω” (ικετεύω), που σημαίνει “αφού με ικέτεψε”.

- (η) ἀρά = παράκληση (αυτή ήταν η αρχική έννοια της λέξης), κατάρα. Το ουσιαστικό αυτό είναι σε δοτική ενικού.

- (η) νάκη = η προβιά, το δέρας (πρώτης κλίσεως ουσιαστικό σε αιτιατική ενικού). Η κοπέλλα χρησιμοποίησε τη φράση
“να μου δώσει προβιά” και όχι “να μου πουλήσει προβιά”, επειδή ο έμπορος ήθελε προφανώς να τη δελεάσει με δώρο. Νάκα
σήμερα λέγεται το λίκνο από δέρμα αιγός. Διόλου απίθανο η προβιά (νάκη) να λεγόταν “νάκα” στην αρχαία κρητική
διάλεκτο.

- (ο) οἶμος, -ου = ο δρόμος, ο ύμνος. Το ουσιαστικό “οἶμος” είναι σε δοτική ενικού.

Το “μ'” που προηγείται, είναι αιτ. εν. προσ. αντ. “ἐγώ”: ἐμέ, -με , -μ', ή δοτ. εν. της ίδιας προσωπικής αντωνυμίας: ἐμοί, -μοί, - μ'
(ανάλογα από το αν το ρήμα “ἀπανεῖ”, που ακολουθεί, συντασσόταν με αιτιατική ή δοτική).

- ἀπανεῖ = καλεί, φωνάζει (Ησύχιος). Το ρήμα “ἀπανεῖ” δίνεται στον ενεστώτα για να δοθεί έμφαση και διάρκεια στην τραγικότητα
του συμβάντος, που θα στοίχειωνε τη ζωή της κοπέλλας. Για τον ίδιο λόγο στην επιγραφή επαναλαμβάνονται αυτούσιες και οι
φράσεις του παρολίγον βιαστή της.

- ἁδρός = μεστός, ώριμος (για καρπούς), άφθονος (σε αφθονία), μεγαλοπρεπής, έντονος (χαρακτηριστικά) ωραίος. Δεν ξέρουμε τί
εννοούσε ο έμπορος με τη λέξη αυτή. Μπορεί να εννοούσε τη μεγαλοπρεπή Ίδη, ή την ωραία Ίδη, παραλληλίζοντάς την με την
κοπέλλα.

- τῇ = σ' αυτήν (δοτ. εν. δεικτ. αντων. “αὕτη”, αντί του “ταύτῃ”, ή δοτ. εν. δεικτ. αντ. “ἥδε” αντί του “τῇδε”).

- δῶ = α' πρ. υποτ. αορ. του δίδωμι. Με τη βουλητική υποτακτική δηλώνεται η πρόθεση, η επιθυμία (“θέλω να δώσω”), ενώ με
την προτρεπτική υποτακτική, η προτροπή (“έλα να σε/σου δώσω”). Ο έμπορος δε χρησιμοποίησε ευκτική (πως θα 'θελα να
έδινα, αχ και να πουλούσα), αλλά κάτι πιο έντονο, ώστε να γίνει κατανοητή η πρόθεσή του.

To ρ. “δίδωμι” συντάσσεται με δοτική και αιτιατική (δίδωμι τινί τι= δίνω σε κάποιον κάτι). Ο έμπορος χρησιμοποίησε το ρήμα αυτό

α) με δοτική για την Ίδη και του ητείς: “Τ΄ ΙΔΗ Τ' ΗΤΑΙΣ” (και στην Ίδη και στους ητείς), όπως και για το Ζάρο: “ΖΑΡΕΙ” (στο
Ζάρο) και

β) με αιτιατική για τη λέξη “ΑΖΑ” (κάψα), αλλά και για την κοπέλλα, που ήταν αυτά που ήθελε να δώσει (καταστάσεις και
ανθρώπους).

Την κοπέλλα την περιέγραψε περιφραστικά και διφορούμενα, σα να επρόκειτο για το εμπόρευμά του: “T΄ Α ΤΕ ΙΡΩ” (κι όσα
υπάρχουν στο ιερό), (ΔΩ) “ΖΑΡΕΙ” (“θέλω να τα δώσω” στο Ζάρο).

- οι κάτοικοι της Σητείας αποκαλούνται σ' αυτή την επιγραφή στη δοτ. πληθ ΤΙ-ΤΑ-SA = τ' ἥταις (και στους ητείς), επομένως το
όνομα θα κλινόταν κατά την α΄κλίση (ο ἥτης).

- ἄζα = η κάψα του ήλιου, η θερμότητα, η ξηρασία, η αιθάλη, η καπνιά.

- ἱρῷ = ἱερῷ (δοτ. του ἱερόν) = στο ιερό, στο τέμενος (https://www.greek-language.gr/greekLang/modern_greek/tools/lexica/triantafyllides/search.html?lq=ιερό&dq=).

- Τα ρήματα, επίθετα και ουσιαστικά της αρχαίας ελληνικής αντλήθηκαν από το 15τομο «Μέγα λεξικόν της ελληνικής γλώσσης» Δ.
Δημητράκου, εκδόσεις Δομή.