TEMA 1. ESPACIOS VECTORIAIS 1_Concepto de espacio vectorial. O espacio vectorial R” 1.1, Definicién de espacio vectorial sobre R. 1.2. O espacio vectorial R” 1.3. Outros exemplos de espacios vectoriais. 2. Subespacios vectoriais 2.1, Definicién de subespacio vectorial. Exemplos 2.2, Teorema de caracterizacién de subespacios vectoriais, 3._Dependencia e independencia lineal 3.1, Definicion de combinacién lineal de vectores. 3.2. Definicién de vectores linealmente dependentes e de vectores linealmente independentes 3.3. Relacién entre combinacién lineal de vectores e dependencia lineal 4. Bases. Dimension 4.1, Definicién de base dun espacio vectorial 42, Dimensin dun espacio vectorial 4.3. Coordenadas dun vector respecto dunha base. Caso particular da base canénica 4.4, Unicidade das coordenadas dun vector respecto dunha base.Tema 1. Espacios vectoriais 1. Concepto de espacio veetorial. O espacio vectorial R" L de. vectorial sobre R. Definicién: Sexa V un conxunto arbitrario (V + ©). Diremos que ¥é un espacio vectorial sobre R se temos definidas unha operacién intema (suma) e unha operacién externa (producto ‘por un escalar) verificando as seguintes propiedades. a) Suma: VxV (u,v)—uty 1. Asociativa: (+9) +0 a+G+w) vavwer 2. Elemento neutro: 30 V'/0-+u 3. Elemento oposto: Ve 3-weV /u+(i)=6 4. Conmutativa: w+ ¥=0+u, Vu,veV ‘b) Producto por un escalar: RxV—>V (at) 1 Distrbutival: k-G+¥)=k-w+k-v, Vee RVavel I Distributiva 2: (k+A)-w=k-w+h-u, WkheRWueV (i) Vk,he R,WaeV vaeV II. “Asociativa”: (k-h)- IV. “Elemento neutro”: 1+ Propiedades dos espacios vectoriais KO 3. -kea)=Ca)a=k-Ci) vkeRWier 4. Se ke =0, entén, ou k =0 ou uw =6 4.2. O espacio RE Definictén: R” = {(%,,%).0.5%,)/ MX yyy ERY © conxunto R" constitue un espacio vectorial definindo as operacions suma e producto por un escalar tal como se indica a continuacién: Suma: R"xR"—>R" (meat) + Ov Producto por un escalar: RxR"—>R" Fe (kayo) = Fea kare) Exemplo J: 0 conxunto R* = {(x,,x,)/x,,x, € R} cas seguintes operacions ave Va)= Cy +I 8s + Inet In)Suma: Rx R?—2yR* (541) + O1o2)= Cty +92) Producto por un escalar: = Rx® R* f-(tx,)= Kx kx) 6 un espacio vectorial sobre R . E facil verificar que as operaciéns suma ¢ producto por un escalar asi definidas cumpren as propiedades enunciadas. Neste caso o elemento neutro da suma seria o vector 6 = (0,0),e -w=~(x,y)=(-x,-y) Exemplo 2: 0 mesmo conxunto R’ = {(x,,x,)/x,,x, € R} cas operaciéns Suma: R? x R?—~>R? (6.2)+ O32) (6 tee +32) Producto por un escalar: RxR OR k-(n,24)= (0) non é un espacio vectorial sobre porque, cando menos, non verifica a propiedade IV. Para comprobalo, chegara con ver que falla con algiin vector; por exemplo 1- (2,3) = (2,0) (2,3) 2._Subespacios vectoriais. de cio w los. Definicién: Sexa V un espacio vectorial sobre R. Sexa Ec VE # @ . Diremos que Fé un subespacio vectorial de V se se cumplen as seguintes condiciéns: a) w+veEE, Vu,ve E (Asuma de dous vectores de E 6 outro vector de E) b) keweE, WkeR,Wu€ E (© producto dun nimero real calquera por un vector de £ € outro vector de £) Exemplo 1: O conxunto E = {(x, y,0)/x, y © R} é un subespacio de R* a(x, y,0)+ (a,b,0)= (x +a, +6,0+0)= (x +a, 9+ b,0)eE B)K- (x, y,0) = (k-x,k- yk -O)= (K-x,k- ye E Exemplo 2: O conxunto F = {(x, y,1)/ x,y € R} non é un subespacio de R* ax, y,1)+ (a,b) = (x+a,y +414 I)=(x ta,y+b,2)¢ F )3-(x,y,1) = B-x3-y3-I)=G6-x3-y3)EF Propiedade: Calquera conxunto que sexa subespacio vectorial doutro conxunto debe conter 6 vector 0 Demostracién: Sexa E un subespacio vectorial dun espacio vectorial Ve sexa u € E Pola segunda condicién da definicién de subespacio temos garantizado que O-we E. Empregando algunha das propiedades de calquera espacio vectorial sabemos que 0-w=0€E2 de caracteris icios. Teorema: Sexa V un espacio vectorial sobre R. Sexa E < VE # @. £ é un subespacio de V auth veb, VabeRVuveE Demostracién: “=>” Supoiiamos que Fé subespacio de V. Sexan a,b< Re Teremos que demostrar que a-w+b-vEE. 4-1 € E (pola segunda condicién da definicion de subespacio) 5-¥ € E (pola segunda condicién da definicin de subespacio) Entéa a-i7+5- € E pola primeira condicién da definicién de subespacio. (A suma de dous veetores de / é un vector de E) “es” Sabemos que a-u+b-VEE, Wa,beR,Wu,¥ < E. Temos que demostrar que se cumplen as ditas condiciéns da definicién de subespacio. a) Sexan u,v € E. Temos que probar que u + < E’. Pero isto ¢ evidentemente certo seleccionando os miimeros reais a=1¢ b=1. b) Sexan ac Re We E.. Temos que probar que a-1 € E. Pero isto é certo sen mais que ¢ independencia lineal ELL. Definicién de combinacién lineal de vectores Definicion: Sexa V un espacio vectorial sobre R, Sexan ¥;,¥3,.....¥, €V . Chamaremos combinacién lineal de ¥,,¥,,....,¥,, a calquera expresién da forma Aydayorhy ER AW tay Wet Exemplo: Unha combinacién lineal dos vectores u = (2,0), = (0,1) e w = (1,1) 60 vector (4,0) + (0,3) + Lu yectoven'dia seguices 3 20sa+ 6-0-1. (5,4). Outra combinacién lineal dos mesmos = .0)+.9)-@)= C15) 1.- Todo vector 6 combinacién lineal de si mesmo u = 1-1 2. O vector 6 é combinacién lineal de calquera conxunto de vectores 0=0-%) 40-0, 40>... +0-¥, Definicién: Sexa V un espacio vectorial sobre R. Sexan ¥,,¥;,....¥, €V . Chamaremos subespacio enxendrado (ou subespacio xenerado) polos vectores ¥,,¥;,...,¥,, 6 conxunto de tidalas combinaciéns lineais de ¥y,¥sy---.¥4 - 0 comxunto de vectores $,,¥,,.-.¥s} ‘chamarémoslle sistema xenerador. Teorema: Sexa V un espacio vectorial sobre R. Sexan ¥,,¥;,...,¥, €V'. O subespacio enxendrado polos vectores ¥;,7;,--,¥, én subespacio de V. Denotarémolo por (ion) Demostracién: Sexan %,+¥, +2,+8 ethos a,beR ‘Temos que probar que aay Ht vb By H8,- tt Bn, a wr Tay boty Heo Bad -m Vy tt 8,0) FGA Vy HF OA,Y, $B-5, V, $88 yy tn BOY, = Cine +(@-4, +5: 8), € (Hm ) 3 icién de vectores line tes e de dentes. Definicién: Sexa V un espacio vectorial sobre R. Sexan ¥;,¥;,....,v, €V . Diremos que os vectores ¥;,¥;,...¥, son linealmente independentes se a igualdade AV th Vy tet Agy, =O Ay Ary ond, ER 86 se verifica para Ay = Ay =.= A, = 0. En caso contrario, diremos que 08 vectores ¥4,¥3,...,¥,, Son Jinealmente dependentes Exemplo 1: Comprobar se os vectores 1 = (2,0,1),¥ = (0,0,1) ¢ W = (1,0,0) son linealmente dependentes ou linealmente independentes. Para comprobalo escribimos unha combinacién lineal igualada a 0 x-(2,0,1)+ y-(0,0,1) + z-(1,0,0)= 0,0,0) (2x,0, x) + (0,0, ») + (¢,0,0) = (2x + z,0,x + y)= (0,0,0) Qx+2=0>-2y+2=0-2=2y re Isto quere dicir que existen numeros reais, non todos nulos, (por exemplo x tales que — 1 -(2,0,1)+1-(0,0,1)+2- (1,0,0)= (0,0,0) ¥ = (0,0,1) e w = (1,0,0) son linealmente dependentes. Exemplo 2: Comprobar se 0s vectores u = (2,1) v = (1,0) son dependentes ou independentes. x-(2,1)+ y-(L0)= (2x + y,x)= (0,0) 2x+y=0) Ly=hz=2 5 }s2.0+y-0-y-0 Podemos concluir que estes vectores son linealmente xe independentes. Propii 1. Todo conxunto de vectors que conteda 6 vector 0 6 linealmente dependente: 0-¥, +0-¥) +....+0-v, +10=6 2.-Todo vector distinto do vector 0 6 linealmente independente 3.3. Relacién entre combi Teorema: Un conxunto de vectores é linealmente dependente <> algiin dos vectores pode ‘expresarse como combinacién lineal dos demais, 5Demostractén: 3" Sea Parrenn fol Soara ae linealmente dependentes. Isto quere dicir que existen miimeros reais 2,,4,,...2, , non todos nulos (supofiamos 2, #0), tales que 2y-¥, + Ay -¥y +... Av, =O => 2,24) expresado como combinacién lineal dos demai » Say -A,¥, 2% su 2, , Deste xeito, xa temos ¥, A, Ay Vy tty, . Baton 0=-¥, +4,-¥) +....+4,-¥, . Con isto temos unha combinaciéa lineal igualada a 0 pero temos garantido que, polo menos, un dos escalares non é nulo (-1), Pero isto é 0 mesmo que dicir que 0s vectores ¥,,¥;,...,¥, son linealmente dependentes Propiedade: Dous vectores son linealmente dependentes se un deles é un miitiplo do outro. “<=” Supofiamos que ¥, 4. Bases Dimension Pan vectori Definicién: Sexa V un espacio vectorial sobre R. Sexa B= f,,¥y....¥,}CV un conxunto de Vectors de V. Dizemas que B= 7 Pye} 6 nha base de V se: a) B= ila .¥,J un conxunto de vectores linealmente independentes, ») B= §,,¥....,7,} constitue un sistema de xeneradores de V, & dict, calquera vector de V pode expresarse como combinacién lineal deles. Exemplo: Comprobar que B = {(1,0,0),(0,1,0)0,0,1)} é unha base de R® a) Os vectores son linealmente independentes: x+(1,0,0)+ y-0.1,0)+z- (0,0,1) = (x,0,0) + (0, »,0)+(0.0,z)= (x, »,2) = 0,00) <> x=0,y=0,2=0 ) Forman un sistema de xeneradores de K* (@,b,c)e R® = (a,b,c) = a-(1,0,0) + b-(0,1,0) + c-(0,0,1) ‘Teorema de Steinitz: Sexa V un espacio vectorial sobre R. Sexa B= $,,¥y5..,¥,}CV unha base de V. Sexa &,.....,,}CV un conxunto de vectores linealmente independentes. Enton PSM. (Seadimension dun espacio vectorial é », un consunto de vectores de ese espacio pode ter, como ‘miso, n vectores) Teorema da base: Tédalas bases dun espacio vectorial tefien 0 mesmo nimero de vectores. 42. Dimensié : ‘ Definicién: Chamaremos dimensién dun espacio vectorial 6 niimero de vectores de calquera das stias bases. Exemplo: dim (R°)=3 porque cofecemos unha base dese espacio formada por tres vectores,Joordenadas dun v. fo dunha base. Caso, da base candn Definctén: Sexa Vun espacio vectorial sobre R. Sexa B= ,¥,,....¥,}C/" unha base de V. Sexa v un vector calquera de V. Chamaremos coordenadas de ¥ respecto da base B és niimeros reais 4,,4,,...,4, €R tales que 2,-¥, +A, 0, +...44,¥, =¥ Definicion: Chamaremos Base Canénica de J” 4 base formada polos vectores (4.00,.....0),(01,0,....,0),(0,0,1,....0),...4(0,0,0,...1) 44, Unicidade das coordenadas dun vector respecto dunha base Teorema: As coordenadas dun vector respecto dunha base son iinicas. ‘Demostracién: Sexa V un espacio vectorial sobre R. Sexa B= ¥i,¥;5...¥,}CV unha base de V. Sexa ¥ un vector calquera de V. Supoiiamos que este vector ten diias expresiéns distintas respecto da mesma base, é dicir, Vad Wt dy Vy tt Av, @ Pa BH 18, tA SMe Restando membro a membro ambas igualdades: O= G8) +B, - 8) tt B- 8) En definitiva, esta expresién é unha combinacién lineal dos vectores ¥,,¥;,...,¥, . Pero como constituen unha base de V, son linealmente indepentes. Iso quere dicir que todolos escalares son nulos. 4-6, =0>2, A, -6, =0> 4, =5, 4,-5,=024,CUESTIONS 1, {Cal 60 subespacio xenerado polos vectores (2,3,4) ¢ (6,9,12)? iCal é a dimension de dito subespacio? 2. (Pode se-la interseccién de dous subespacios vectoriais dun mesmo espacio vectorial o conxunto valeiro? 3, Sexa .i1,0,0} un conxunto de vectores dun espacio V. {Forman un conxunto de vectores linealmente dependentes ou linealmente independentes? 4. Sean Fe yeafe itgetty} dims bases dun espacio vectorial V; Razonar se son verdadeiras ou falsas as seguintes afirmaciéns: a @=% b) O vector 6 pertenece ds diias bases o n=m 4) pode expresarse como combinacién lineal de Wysiy yi ‘GE posible que seis vectores sexan linealmente independentes no espacio vectorial R°? 6. Toda base dun espacio vectorial V forma un sistema de xeneradores de dito espacio. {Tamén & certo 0 reciproco? (ou o que é 0 mesmo, ;todo conxunto de xeneradores de V forma unha base de V? 7. Se dim(V)=1,n #0, razonar se son verdadeiras ou falsas as seguintes afirmaciéns: a) O espacio vectorial V esta formado por n vectores. b) En Vso hai unha base e esta formada por n vectores. ©) En hain vectores linealmente independentes que xeneran todo V” 4) Un conxunto de vectores de menos de n elementos son linealmente independentes. 8. {Existe algiin espacio vectorial formado por dous vectores?EXERCICIOS 1. Comprobar se 0s seguintes conxuntos son subespacios de R°: a) A=((x,y,z)e R/x=2y} (x, y,z)e R'/z= yx} (x,y,z)e Ry x} 2. Comprobar se o seguinte conxunto é un subespacio de R D=fi=a-V2+b-V3/a,beR} 3. gPertenece o vector u = (0,3,2) 6 subespacio xenerado polos vectores ¥ = (1,2,-1) e w=)? 4, Atopa-lo valor de r para que x = (3,8,/) esté no subespacio xenerado polos vectores w= (12,3) e ¥=(13-1) 5. Determina-los valores de a e b para que o vector (1,4,a,b) esté no subespacio xenerado polos vectores (1,2.-1,2) © (0.1.2) 6. Determina-los vectores do subespacio xenerado polos vectores (2,3,1) ¢ (2,4,0) tales que a primeira coordenada sexa o triple a terceira. 7. Dados os vectores ¥ = (1,2,3)e w = (1-11) 8) Comprobar se son linealmente indopendentos b) Escribir un vector u tal que #,¥,¥ sexan linealmete dependentes. ©) Escribir un vector 1 tal que 1%,¥,w sexan linealmete independentes, 8. Demostrar que se w & combinacién lineal dos vectores e, +@, © ¢; —€, ,tamén é combinacién lineal dos vectores @, ¢2, (1,0,0),e, = (0,2,0) ee = (0,1,-3) forman unha base de R?. Atopa-las coordenadas do vector ¥ = (4,—1,2) respecto de dita base. 10, O comeunto A= fre Ra = a-(1,-1,2.0)+ B-G.2,14)+7 -(l4-3.4)a, Bay € RY un subespacio de *. {Cal é a sita dimension? Atopar unha base de dito subespacio. 9. Demostrar que os vectores €;