MÜHENDİSLİK EKONOMİSİ

Uniform ( Standart ) Dizi Formülleri (P/A, A/P, A/F, F/A)

A içeren 4 uniform seri formülü vardır. A’nın anlamı:

1. Nakit akışı üst üste faiz periyotlarında gerçekleşir.

2. Nakit akış miktarı her dönem aynıdır.

(1+𝑖)𝑛 −1
3. 𝑃 = 𝐴 [ ]
𝑖(1+𝑖)𝑛

𝑖(1+𝑖)𝑛
4. 𝐴 = 𝑃 [ ]
(1+𝑖)𝑛 −1

Standart faktör notasyonunda P=A(P/A,i,n) ve A=P(A/P,i,n) şeklindedir. Bu

eşitliklerde P ve A değeri 1 faiz dönemiyle ayrılmıştır. n herzaman A değerinin
sayısına eşittir.
 MÜHENDİSLİK EKONOMİSİ
2

(a) Uniform serinin P değeri (b) Şimdiki değer için A

 MÜHENDİSLİK EKONOMİSİ
3

Uniform seri formülleri A ve F için şu şekildedir;

 MÜHENDİSLİK EKONOMİSİ
4

Bu formüllerde önemli olan nokta son A değerinin gelecek değer F ile aynı
zaman diliminde meydana geldiği ve n’in herzaman A değerlerinin sayısına eşit
olduğudur.

(a) Bulunan A, verilen F (b) Bulunan F, verilen A

 MÜHENDİSLİK EKONOMİSİ
5
 MÜHENDİSLİK EKONOMİSİ
6

ÖRNEK: Önümüzdeki yıldan itibaren başlayarak 9 yıl boyunca %16 getiri

oranıyla 600$’lık ödeme yapılabilmesi için şu anda elimizde olması gereken
sermaye ne kadardır?

P= 600(P/A, %16, 9) = 600 (4.6065) = $2763.90

 MÜHENDİSLİK EKONOMİSİ
7

ÖRNEK: Formasa Plastik şirketi yeni yatırımlar için önümüzdeki yıldan

başlayarak 8 yıl için 1 milyon $’lık sermaye yatırımının gelecekteki durumunu
hesaplamaktadır. Şirket sermayesi yıllık %14 oranında kazanca sahiptir. (Nakit
akışı 1000$’lık dilimler halindedir)

F = 1000(F/A, %14, 8) = 1000 (13.2328) = $13,232.80

 MÜHENDİSLİK EKONOMİSİ
8

Gradyan (Değişken) Formüller

Önceki formüllerde her faiz dönemi için aynı büyüklükte A nakit akışı
sözkonusudur. Bazen üst üste faiz periyodu olduğunda nakit akışları aynı
miktarda (bir A değeri olmadan) değildir.

Bu nakit akışlarının gradyanlar olarak bilinen iki türü vardır; Aritmetik ve

Geometrik.

Aritmetik Gradyan: Her dönemde aynı miktarda artan veya azalan nakit akışı
değişikliklerinin olmasıdır. Örneğin; 1. Dönem nakit akışı
800$, 2. Dönem 900$ ve sonraki her dönem için 100$’lık
bir artış sözkonusu ise aritmetik gradyan G = 100$’dır.
 MÜHENDİSLİK EKONOMİSİ
9

Aritmetik gradyan serisinin bugünkü değer için denklemi:

Temel miktar olmadan geleneksel aritmetik gradyan serisi nakit akış diyagramı
şöyledir;
 MÜHENDİSLİK EKONOMİSİ
10

Aritmetik gradyanın bugünkü değeri için standart faktör notasyonu P = G

(P/G, i, n) şeklindedir. Ancak bu eşitlik sadece açıklamada belirtilen gibi
100$’lık artış için şimdiki değeri bulur. Temel miktardaki para tutarını içermez.

1. periyoddaki temel miktar uniform nakit akış serisi gibi ayrı ayrı dikkate
alınmalıdır. Bu nedenle aritmetik gradyanın bugünkü değeri için genel denklem
şu şekilde ifade edilir;
 MÜHENDİSLİK EKONOMİSİ
11

𝑃 = 𝑇𝑒𝑚𝑒𝑙 𝑚𝑖𝑘𝑡𝑎𝑟𝚤𝑛 𝑏𝑢𝑔ü𝑛𝑘ü 𝑑𝑒ğ𝑒𝑟𝑖 + 𝐺𝑟𝑎𝑑𝑦𝑎𝑛 𝑚𝑖𝑘𝑡𝑎𝑟𝚤𝑛𝚤𝑛 𝑏𝑢𝑔ü𝑛𝑘ü 𝑑𝑒ğ𝑒𝑟𝑖

𝑃 = 𝐴(𝑃/𝐴, %𝑖, 𝑛) + 𝐺(𝑃/𝐺, %𝑖, 𝑛)

𝐴 = 1. 𝑝𝑒𝑟𝑖𝑦𝑜𝑑𝑑𝑎𝑘𝑖 𝑚𝑖𝑘𝑡𝑎𝑟

𝐺 = 1. −2. 𝑝𝑒𝑟𝑖𝑦𝑜𝑡 𝑎𝑟𝑎𝑠𝚤 𝑛𝑎𝑘𝑖𝑡 𝑎𝑘𝚤ş𝚤𝑛𝑑𝑎 𝑑𝑒ğ𝑖ş𝑒𝑛 𝑚𝑖𝑘𝑡𝑎𝑟

𝑛 = 1′ 𝑑𝑒𝑛 𝑛′ 𝑒 𝑔𝑟𝑎𝑑𝑦𝑎𝑛 𝑛𝑎𝑘𝑖𝑡 𝑎𝑘𝚤ş𝚤𝑛𝚤𝑛 𝑝𝑒𝑟𝑖𝑦𝑜𝑡 𝑠𝑎𝑦𝚤𝑠𝚤

𝑖 = 𝑝𝑒𝑟𝑖𝑦𝑜𝑡 (𝑑ö𝑛𝑒𝑚)𝑏𝑎ş𝚤𝑛𝑎 𝑓𝑎𝑖𝑧 𝑜𝑟𝑎𝑛𝚤

 MÜHENDİSLİK EKONOMİSİ
12

Eğer; gradyan nakit akışında azalma sözkonusu ise formüldeki “+” işareti “-
“ olarak değişir. G 1. ve 2. dönemler arasında başlarsa buna geleneksel gradyan
denir.

P/G faktörüne benzer şekilde 1den n’e kadar A değeri sözkonusu ise A/G
faktörü kullanılır. (A/G, %i, n) faktörü ;

1 𝑛
𝐴 = 𝐺[ − 𝑛
]
𝑖 (1 + 𝑖) − 1
 MÜHENDİSLİK EKONOMİSİ
13

P/G faktöründe olduğu gibi A/G faktörü de sadece gradyanı A değerine

dönüştürür. 1. Yıldaki ana miktar (A1), toplam yıllık (AT) değerine eklenmelidir.

A1 = Nakit akışı 1. Dönem (ana miktar)

AT = Gradyanın yıllık değeri

AT = A1 ∓ AG

Geometrik Gradyan: Her dönem için sabit bir oranla değişen nakit akışı
sözkonusu ise geometrik gradyan olarak adlandırılır.
Aşağıdaki eşitlik 0. Yıldaki geometrik gradyan P
değerini bulmak için kullanılır. Köşeli parantez için
deki ifadeye (P/A, g, i, n) faktörü denir.
 MÜHENDİSLİK EKONOMİSİ
14

1+𝑔 𝑛
1−( )
𝑃 = 𝐴1 [ 1 + 𝑖 ] 𝑔≠𝑖
1−𝑔

𝐴1 = 1. 𝑑ö𝑛𝑒𝑚𝑑𝑒𝑘𝑖 𝑡𝑜𝑝𝑙𝑎𝑚 𝑛𝑎𝑘𝑖𝑡 𝑎𝑘𝚤ş𝚤

𝑔 = ℎ𝑒𝑟 𝑑ö𝑛𝑒𝑚 𝑖ç𝑖𝑛 𝑑𝑒ğ𝑖ş𝑖𝑚 𝑜𝑟𝑎𝑛𝚤 (𝑜𝑛𝑑𝑎𝑙𝚤𝑘)
𝑖 = 𝑑ö𝑛𝑒𝑚 𝑏𝑎ş𝚤𝑛𝑎 𝑓𝑎𝑖𝑧 𝑜𝑟𝑎𝑛𝚤

Bu eşitlik 1. Dönemi de içine alan tüm nakit akışlarını kapsar.

Azalan geometrik gradyan için her iki g değeri önündeki işaret değişir.

G=i olduğunda P değeri;

𝑛
𝑃 = 𝐴1 [ ]
1+𝑖
 MÜHENDİSLİK EKONOMİSİ
15

ÖRNEK: Karayolları ağır iş makinelerinin bakım giderlerinin 1. Yıl için 5000$,

2i yıl için 5500$ böyle her yıl 500$ artarak 10 yıl süreceğini öngörmektedir. %10
yıllık faiz oranı ile 10 yıllık bakım giderinin bugünkü değerini bulunuz.

𝑃 = 𝐴(𝑃/𝐴, %𝑖, 𝑛) + 𝐺(𝑃/𝐺, %𝑖, 𝑛)

𝑃 = 5000$(𝑃/𝐴, %10,10) + 500$(𝑃/𝐺, %10,10)

𝑃 = 5000$(6.1446) + 500$(22.8913) = 42169$

 MÜHENDİSLİK EKONOMİSİ
16

ÖRNEK: Bir nakliye firmasının yılsonuna doğru maaşları toplamı 250000$

olan 4 çalışanı vardır. Her yıl için %5 artış oranı beklentisi ile gelecek 5 yıl için
çalışanların maaşlarının bugünkü değerini bulunuz. (i=%12 kabul ediniz)
 MÜHENDİSLİK EKONOMİSİ
17

 Nakit akışı 1. Yılın sonunda 250000$ ve g=%5 olarak her yıl artmaktadır.
Nakit akış diyagramında göstermek istersek;
 MÜHENDİSLİK EKONOMİSİ
18

ÖRNEK: Şirket 1. yılda 9000$’lık harcama yapmıştır. Maliyetlerde indirim

sağlamak için yapılan anlaşmaya göre 2. Yıldaki ve sonraki yıllarda yıllık 560$
indirim sağlanırsa %10 faiz oranı ile 5 yıllık sürede yıllık eşdeğer maliyet ne
olur?

A= 9000 – 560(A/G,10%,5)

= 9000 – 560(1.8101)

= $7986
 MÜHENDİSLİK EKONOMİSİ
19

Gradyanların temel özelliklerini şöyle sıralayabiliriz;

 Aritmetik gradyan diziler iki kısımdan oluşur:

 1. dönemdeki A değeri eşit bir A değeri olan düzgün bir dizidir
 1. ve 2. Dönem arasındaki nakit akış farkında eşit bir “g” değeri olan bir
gradyandir.
 Aritmetik gradyan’ler için gradyan faktörü önünde artan gradyan için “+”,
azalan gradyanlar için “-“ değer vardır.
 Alışılmış aritmetik ve geometrik nakit akışları her bir eşitlikte 1. ve 2.
dönemler arasında ve 1. dönemdeki nakit akışı değerindeki bir A ve
0.yılındaki P değeri ile başlar.
 MÜHENDİSLİK EKONOMİSİ
20

 Geometrik gradyanlar tüm nakit akışlarının bugünkü değeri sonucunu veren

1+𝑔 𝑛
1−( )
1+𝑖
𝑃 = 𝐴1 [ ] 𝑔≠𝑖
1−𝑔

ve

𝑛
𝑃 = 𝐴1 [ ]
1+𝑖

eşitlikleri ile ele alınır.