TYT

KODU TARA
KENAN KA R A ANALİTİK GEOMETRİ
AYT
Örnek - 1
NOKTANIN ANALİTİğİ

Başlangıç noktasında birbirine dik olan yatay ve dikey iki
sayı doğrusunun oluşturduğu sisteme "Dik Koordinat Sis-
temi", bu sayı doğrularının belirttiği düzleme de "Analitik Düz- 
lem" denir. 
y ekseni O 
(ordinat) 
4
3 
2 
1
    
x ekseni
–4 –3 –2 –1 0 1 2 3 4 (apsis)
–1 Birim kareli zemine çizilmiş olan yukarıdaki koordinat

ri le
–2
sisteminde hangi noktanın koordinatları yanlış verilmiş-
tir?
–3

et i
A) A B) B C) C D) D E) E
Kenan Kara ile Geometri (Youtube Kanalı)
–4

•
m ara
Yatay eksene "x ekseni" ya da "Apsisler ekseni" denir.
Örnek - 2
• Dikey eksene "y ekseni" ya da "Ordinatlar ekseni" denir.
eo K

A(–5, 4) ve B(3, –7) olmak üzere, A noktasının y ekse-

• Eksenlerin kesiştiği noktaya "Orijin" denir.
nine olan uzaklığı ile B noktasının x eksenine olan uzak-
lığının toplamı kaçtır?
G n

Dikkat
a

y
en

Apsis
K

A(a, b)
b
Örnek - 3
Ordinat
A(2a – 3, –5) noktasının eksenlere olan uzaklıkları top-
x lamı 12 birim olduğuna göre, a'nın alacağı değerlerin
O a
çarpımını bulunuz.

Analitik düzlemde noktalar sıralı ikili şeklindedir. İkililerden birin-

cisi x eksenindeki değeri, ikincisi ise y eksenindeki değeri verir.

• A(a, b) noktasının x eksenine uzaklığı |b|, y eksenine

olan uzaklığı |a| birimdir.

• A(a, b) noktası k birim sağa ötelenirse Aı(a + k, b),

k birim sola ötelenirse Aı(a – k, b) olur.

• A(a, b) noktası k birim yukarı ötelenirse Aı(a, b + k),

k birim aşağı ötelenirse Aı(a, b – k) olur.

196 1. D 2. 12 3. -10 TYT-AYT GEOMETRi

212
 TYT
KODU TARA ANALİTİK GEOMETRİ KENAN KA R A
AYT
Örnek - 4 Örnek - 6

y
Aşağıdaki şekilde, kenar uzunlukları 2 birim olan karelerden
oluşan satranç tahtası verilmiştir ve bu tahtada koordinat
eksenleri kırmızı renkle gösterilmiştir.
m+3 y
x
O

B
n+1 A

A noktasının eksenlere olan uzaklıkları eşit olduğuna

göre, x
O

|m + n| – |m + 4| + |n – 2|
ifadesinin değeri kaçtır?

ri le
A
2

et i
Kenan Kara ile Geometri (Youtube Kanalı) 2

Örnek - 5
m ara Satranç oyununda fil, çapraz ka-
reler boyunca istediği kadar iler-
leyebilir.
Aşağıdaki birim karelere bölünmüş analitik düzlemde eksen-
eo K
ler çizilmemiştir. Satranç tahtasında A kare-
sinde bulunan fil iki hamlede
B karesine gittiğine göre, bi-
G n

rinci hamlede ulaştığı karenin

K D
köşe koordinatlarının toplamı
a

E F kaçtır?
en

B C
K

Dikkat

Koordinat sistemini oluşturan eksenler, analitik düzlemi 4

Verilen şekilde A(–2, –5) olduğuna göre,
bölgeye ayırır.
a) Orijin hangi noktadır? y
V
II. Bölge I. Bölge
b) K noktasının eksenlere olan uzaklıkları toplamı kaçtır?
(–, +) (+, +)
c) C noktası 2 birim sola, 4 birim yukarı ötelenirse oluşan x < 0, y > 0 x > 0, y > 0
noktanın koordinatları çarpımı kaçtır?
V

O x
d) y ekseni 4 birim sola ve x ekseni 3 birim yukarı ötele- (–, –) (+, –)
nirse, F noktasının koordinatları toplamı kaç olur?
x < 0, y < 0 x > 0, y < 0
III. Bölge IV. Bölge

TYT-AYT GEOMETRi 4. 6 5. a) E b) 5 c) 0 d) 3 6. 0 197

TYT

KODU TARA
KENAN KA R A ANALİTİK GEOMETRİ
AYT
Not Örnek - 10

y A(2, 3m – 12) ve B(m + 5, –19) noktaları koordinat düz-

leminde aynı bölgede olduğuna göre, m'nin alabileceği
kaç farklı tam sayı değeri vardır?

0
x
144444442444444443(3, 0)
144444442444444443

3
2

(0, –2)

Örnek - 11

Eksenler üzerindeki noktalar herhangi bir bölgede tanımlı A(a + 3, 3a – 15) noktası analitik düzlemin 4. bölgesinde

ri le
değildir. olduğuna göre, a'nın alabileceği tam sayı değerlerinin
• x ekseni üzerindeki noktanın ordinatı sıfırdır. toplamını bulunuz.

et i
Kenan Kara ile Geometri (Youtube Kanalı)
• y ekseni üzerindeki noktanın apsisi sıfırdır.
m ara
Örnek - 7
eo K
A(1 – 2n, 3n – 12) Örnek - 12

noktası analitik düzlemde x ekseni üzerinde bir nokta

Şekilde, ABC dik üçgeni koordinat düzleminde çizilmiştir.
G n

olduğuna göre, A noktasının orijine uzaklığı kaç birim-

dir? y
a

A(–3, 4)
en

Örnek - 8
K

x
Koordinat düzleminde A(x : y, x6 : y) noktası 4. bölgede B(–5, 0) 0 C
olduğuna göre, B(–y, x3) noktası hangi bölgededir?

Örnek - 9
A(–3, 4) ve B(–5, 0) olduğuna göre, C noktasının koordi-
A(x, y) noktası analitik düzlemin ikinci bölgesinde oldu- natlarını bulunuz.
ğuna göre, aşağıdakilerden kaç tanesi kesinlikle analitik
düzlemin dördüncü bölgesindedir?
I. (y, x)
II. (3 – x, 2 + y)
III. (x2, –y)
IV. ((x – 1)2, –5)
V. ((x + 3)2, –2)

198 7. 7 8. 4. bölge 9. I, III ve IV 10. 8 11. 7 12. (5, 0) TYT-AYT GEOMETRi

212
 TYT
KODU TARA ANALİTİK GEOMETRİ KENAN KA R A
AYT
Örnek - 13 Örnek - 15

y y Dik koordinat sisteminde bir kenarı 2ñ2 birim olan özdeş ka-
relerden aşağıdaki şekil oluşturulmuştur.
C
y
A(3, 3) B(15, 3)
A(3, 3) B(15, 3)
x x B
0 0

Şekil 1 Şekil 2

Kenan, bir tahta parçasına aşağıdaki adımları uyguluyor.

x
0 A(3, 0)
• Koordinat düzlemi çiziyor.

• A(3, 3) ve B(15, 3) noktalarını belirleyip bu noktalara

ri le
çivi çakıyor. A(3, 0) olduğuna göre, B noktasının koordinatlarını bu-
lunuz.
• Bu iki çiviye en fazla 8 birim daha uzayabilen bir las-

et i
Kenan Kara ile Geometri (Youtube Kanalı)
tik ip bağlıyor.

• m ara
Üçüncü bir çiviyi herhangi bir yere çakıp, lastiği çi-
vinin arkasından geçirip Şekil 2'deki görüntüyü elde
ediyor.
Kenan, 3. çiviyi hangi noktaya çakarsa ordinatı en kü-
eo K
çük olan noktayı elde eder? Örnek - 16

Şekil 1'deki ABCD karesinde B köşesinin koordinatları

G n

B(8, –5)'tir.
a

y y y y
Örnek - 14
en

Dik koordinat sisteminde ABCD bir dikdörtgendir. D DC C D D

x x x x
0 0 0 0
y
K

C C
A A
A A B(8, –5)B(8, –5)
B B
D(–6, 0)
x
0
Şekil 1 Şekil 1 Şekil 2 Şekil 2
C(0, –2)
ABCD karesi, D köşesi etrafında y eksenine değene ka-
A dar saat yönünde döndürülürse B köşesinin yeni koor-
dinatları ne olur?
B

C(0, –2), D(–6, 0) ve |CD| = 2|BC|

olduğuna göre, A noktasının koordinatlarını bulunuz.

TYT-AYT GEOMETRi 13. -5 14. (-7, -3) 15. (9, 6) 16. (4, -7) 199
TYT

KODU TARA
KENAN KA R A ANALİTİK GEOMETRİ
AYT
Örnek - 17 Örnek - 18

 








        
          


  

Şekil 1'deki ABC üçgeninde |AB| = |AC| dir. C noktasındaki


bir karınca [CA] çizgisi ve x eksenini kullanarak 19 birim git-

tiğinde orijine ulaşıyor. ABC üçgeni, B köşesi etrafında saa-

ri le
tin tersi yönde [BC] kenarı x ekseniyle çakışana kadar dön-
dürüldüğünde A noktasının apsisi 18 birim azalıp ordinatı 12


et i
Kenan Kara ile Geometri (Youtube Kanalı)
birim artıyor.

m ara Buna göre, Şekil 2'deki C noktasında bulunan karınca

üçgenin eşit kenarlarını ve x eksenini kullanarak orijine
ulaştığında kaç birim yol alır?

eo K
G n a

Örnek - 19
en

Şekildeki analitik düzlemde ABCD bir paralelkenardır.

Egehan, kare biçimindeki bir kağıda aşağıdaki adımları uy-
guluyor. 
K


• Eksenleri çizip analitik düzlem oluşturuyor.

• Kağıdı eksenlerin çizgilerini takip ederek kesiyor. 

• 2. bölgedeki kağıtta –3 ve 6 noktalarından geçen doğ-

ruyu çiziyor.
  
• Bu doğru boyunca kağıtta oluşan üçgeni katlıyor.

Buna göre, katlama işleminden sonra üçüncü şekildeki
gibi cetveli kağıt üzerine koyduğunda cetvel x ekse-
ninde hangi sayıyı gösterir? Şekilde verilenlere göre, A ve D noktalarının koordinat-
ları toplamı kaçtır?

200 17. -8 18. 45 19. 6 TYT-AYT GEOMETRi

212
 TYT
KODU TARA ANALİTİK GEOMETRİ KENAN KA R A
AYT
Örnek - 20 Örnek - 21

Analitik düzleme bir kenarı x ekseninde olan bir düzgün altı- Aşağıdaki nokta çiftleri arasındaki uzaklıkları bulunuz.
gen ve orijinden geçen d doğrusu aşağıdaki gibi çizilmiştir.
a) A(1, 2), B(3, –3)

b) C(2, 3), D(7, –9)

 

c) E(–3, 1), F(3, –7)
 d) K(10, 20), L(–20, –40)
  

 
   
Örnek - 22

A(x, –1) ve B(6, 3) olmak üzere, |AB| = 5 birim olduğuna

d doğrusu altıgenin alanını iki eş parçaya ayırmaktadır.
göre, x'in alacağı değerler çarpımını bulunuz.

ri le
Şekilde verilenlere göre, L noktasının koordinatları aşa-
ğıdakilerden hangisidir?

et i
Kenan Kara ile Geometri (Youtube Kanalı)

m ara Örnek - 23


eo K

Dikkat
G n


a

 

en





K

   

Şekildeki boyalı üçgende Pisagor bağıntısı uygulandığında, 

|AB|2 = (x2 – x1)2 + (y2 – y1)2 olur. Yukarıdaki şekilde, 2 metre genişliğinde dik kesişen iki yol
ve bu yolların tam ortasından geçen şeritler gösterilmiş-
Buradan, analitik düzlemde iki nokta arasındaki uzaklık for-
tir. Akın'ın A ve B yollarına en kısa uzaklığı sırasıyla 3 ve 2
mülü,
metre, Zehra'nın A ve B yollarına en kısa uzaklığı sırasıyla
AB = (x2 - x1) 2 + (y2 - y1) 2 2 ve 1 metredir.

biçiminde bulunur. A yolunun şeritleri y ekseni B yolunun şeritleri x ekseni

kabul edilirse, B yolunun şeritleri üzerinde hareket eden
Dikkat! motosikletli hangi noktada Akın ve Zehra'ya eşit uzak-
lıkta olur?
İki nokta arasındaki uzaklık formülü ispatlanırken Pisagor
bağıntısını kullandık. Dik üçgenin dik kenarlarıdan biri x'ler
farkı, diğeri ise y'ler farkı oluyor. Bu farklar özel üçgen oluş-
turursa, iki nokta arasındaki uzaklık zihinden bulunabilir.

TYT-AYT GEOMETRi 20. (20, 4§3) 21. a.æ29 b.13, c.10, d.30§5 22. 27 23. (-3, 0) 201
TYT

KODU TARA
KENAN KA R A ANALİTİK GEOMETRİ
AYT
Örnek - 24 Örnek - 26

 Köşe koordinatları A(1, 2), B(3, –9) ve C(15, –17) olan

 ABC üçgeninde [BC] kenarına ait kenarortayın uzun-
 luğu kaç birimdir?

 

Şekildeki analitik düzlemde eksenlere paralel çizilen kare Örnek - 27

A3(9, 7)sağ-üst olarak tanımlanır. A3(9, 7)sağ-üst yazımında
3 karenin kenarının uzunluğunu, (9, 7) analitik düzlemdeki  
noktayı, ve sağ-üst yazımıda noktanın karenin hangi köşe-
sinde olduğunu gösterir.

ri le
Buna göre, B2(–4, –5)sağ-alt ve C3(–1, 7)sol-alt kareleri ara-
sındaki uzaklık en fazla kaç birimdir?

et i
Kenan Kara ile Geometri (Youtube Kanalı)

m ara  

Dikdörtgen şeklindeki ABCD kağıdı simetri eksenleri

boyunca önce sola sonra aşağı doğru katlanmıştır. Aynı
katlamalar birer kez daha yapılırsa kağıdın sağ üst kö-
eo K
Dikkat şesinin koordinatları ne olur?
  
G n

A ve B noktalarının orta noktası,

a

x1 + x2 y1 + y2
en

Ce , o
Dikkat
2 2

şeklinde bulunur. Bir doğru parçasını verilen oranda bölen noktaların koordi-
K

natları bulunurken, oran orantı yöntemi kullanılır.

Örnek - 28
Örnek - 25
A(1, 2), B(11, –13) ve C ! [AB] olmak üzere,
A(1, 2) ve B(13, –6) noktalarının orta noktası C olduğuna
göre, [AC] doğru parçasının orta noktasının koordinat- CA 2
=
larını bulunuz. CB 3

eşitliğini sağlayan C noktasının koordinatlarını bulunuz.

202 24. 17 25. (4, 0) 26. 17 27. (13, 14) 28. (5, –4) TYT-AYT GEOMETRi
212
 TYT
KODU TARA ANALİTİK GEOMETRİ KENAN KA R A
AYT
Örnek - 29 Örnek - 31

3 CA
A(1, 2), B(–7, 5) ve C ! AB olmak üzere, = ABCD paralelkenarının üç köşesinin koordinatları;
CB 5 A(–2, –2), B(7, –1) ve D(4, 3) biçimindedir.
eşitliğini sağlayan C noktasının apsisleri toplamını bulunuz.
Buna göre, C köşesinin koordinatlarını bulunuz.

Örnek - 30
Örnek - 32





ri le

  

et i
Uç noktaları A(1, 2) ve B(7, –6) olan bir tel parçası, uç tara- Kenan Kara ile Geometri (Youtube Kanalı)

fından eşit uzunluklar belirlenip büküldüğünde, kenar uzun-
m ara
lukları çift tam sayı olan bir üçgen elde ediliyor.
Buna göre, telin büküldüğü noktaların koordinatları top-



lamı kaçtır?
ABCD dörtgeninde K, L, M ve N orta noktalardır.
eo K

K(1, 2), L(–3, 4) ve M(8, –5) olduğuna göre, N noktasının

koordinatlarını bulunuz.
G n a
en

Dikkat
Örnek - 33
Paralelkenarın (Dikdörtgen, kare, eşkenar dörtgen için de ge-
K

çerli) karşılıklı iki köşesinin apsisleri toplamı diğer iki köşesinin 

apsisleri toplamına eşittir. Bu eşitlik ordinatlar için de geçerlidir.

 

 





 
Analitik düzlemde ABCD bir dikdörtgendir.
O noktası, hem A ile C'nin hem de B ile D'nin orta noktası
|AD| = 2ñ5, |AB| = 5ñ5 ve |DK| = 4|KC|
olduğundan,
x1 + x3 y1 + y3 x2 + x4 y2 + y4 olduğuna göre, B noktasının koordinatlarını bulunuz.
Oe , o = Oe , o
2 2 2 2
x1 + x3 x2 + x4 y1 + y3 y2 + y4
= ve =
2 2 2 2
x1 + x3 = x2 + x4 ve y1 + y3 = y2 + y4 olur.

TYT-AYT GEOMETRi 29. 11 30. 4 31. (11, 4) 32. (12, -7) 33. (8, -5) 203
TYT

KODU TARA
KENAN KA R A ANALİTİK GEOMETRİ
AYT
Dikkat Örnek - 36

A(x1, y1), B(x2, y2) ve C(x3, y3) olmak üzere, ABC üçgeninin
ağırlık merkezinin koordinatları, 

x1 + x2 + x3 y1 + y2 + y3
Ge , o
3 3 


formülü ile bulunabilir. 

  

Örnek - 34

Bir ABC üçgeninde, A(3, y), B(–2, 4) ve C(x, –1) dir. Yukarıdaki şekilde AB ve CD doğrularının kesim noktası E
olduğuna göre, ACE üçgeninin alanı kaç birimkaredir?
Bu üçgenin ağırlık merkezi G(1, 2) olduğuna göre, x + y
toplamı kaçtır?

ri le
Örnek - 37

Analitik düzlemde A(1, 2), B(–3, 4) ve C(–5, 2) noktaları-

et i
Kenan Kara ile Geometri (Youtube Kanalı)
nın oluşturduğu üçgenin alanı kaç birimkaredir?

Dikkat
m ara
Analitik düzlemde köşe koordinatları verilen üçgenin alanını
bulmak için bir formül kullanacağız. Bazı sorular formül kul-
eo K
lanmadan da, üçgenin alan formülünden bulunabilir. Veri- Dikkat
len noktalardan herhangi ikisinde apsisler aynıysa (ordinat-
Köşe koordinatları A(x1, y1), B(x2, y2) ve C(x3, y3) olan ABC
G n

lar aynı olduğunda da olur.) analitik düzlem çizilip üçgenin

üçgeninin alanı,
alanı bulunabilir. 1
a

&
A (ABC) = : x1 y2 + x2 y3 + x3 y1 - y1 x2 - y2 x3 - y3 x1
2
en

Örnek - 35 formülü ile bulunur.

Formülün akılda kalması için aşağıdaki yöntem uygulanabilir.

K

  
 
  
 
     
    
     
 
   
 


Örnek - 38
Yukarıdaki şekilde dik koordinat düzleminde O, A, B, C nok-
taları verilmiştir. Analitik düzlemde A(1, 2), B(–3, 4) ve C(5, y) noktala-
Bu bilgilere göre, OABC dörtgeninin alanı kaç birimka- rının oluşturduğu üçgenin alanı 2 birimkare olduğuna
redir? göre, y'nin alacağı değerlerin çarpımı kaçtır?

204 34. 5 35. 18 36. 4 37. 6 38. -1 TYT-AYT GEOMETRi

212