Wyższa Szkoła Finansów i Zarządzania

w Warszawie

PSYCHOLOGIA EMOCJI
I MOTYWACJI
(prof. dr hab. Henryk Gasiul)

Warszawa 2005
WYKŁAD I
Czym są emocje ? psychologia emocji jest specyficzną teorią zachowania. Obejmuje stany emocjonalne,
motywacyjne, zachowania. Emocja pochodzi od łacińskich dwóch słów:
E- wzmocnienie oznacza Z mover – poruszać się ( ruszać się z wewnątrz)
Ruch pochodzący z wewnątrz. Emocje to ruszanie się poza stan dotychczasowy – zakłócenie pewnego stanu
rzeczy. Definicje emocji są bardzo kłopotliwe:
Paul Young mówił że tak naprawdę 8 rodzajów zjawisk można by nazwać emocjami :
1. proste uczucia przyjemności i nieprzyjemności związane z zapachami, smakami, kolorami, bodźcami
2. negatywne odczucia głodu, chłodu, pragnienia, zmęczenia i pozytywne odczucia : jedzenia, wypróżnienia.
itp
3. uczucia związane z podejmowanymi czynnościami ( pragnienie zaspokojeniem popędu, uczucia związane z
oburzeniem, zadowoleniem itp.)
4. uczucia moralne, estetyczne, społeczne, religijne, intelektualne, np. sentymenty, te które bazują na
wcześniejszym zachowaniu, doświadczeniu.
5. Nastroje – radości, smutku, uniesienia
6. Patologiczne afekty – głęboka depresja, strach, mania
7. Śmiech, płacz, zakłopotanie, wstyd, cierpienie, poniżenie ( czyste stany emocjonalne)
8. Typu temperamentalne – procesy emocjonalne – melancholijny, depresyjny, flegmatyczny, nastrojowy itp.
Emocje mogą być definiowane z różnych opcji: 2 poziomu psychologii psychoanalitycznej, behawioralnej, itp.
Współczesne źródła różnic interpretacji emocji tak naprawdę wynikają z pewnych orientacji na fizjologiczną
psychologię i wtedy podkreśla, że wszelkie emocje są interpretowane w kategoriach fizjologicznych. Emocji jako
takich nie ma tylko, są to pobudzenia fizjologiczne. Druga ścieżka akcentuje charakter, aspekt podmiotowy –
wskazuje na fakt doświadczenia pewnych stanów świadomości. Emocje to szereg wewnętrznych procesów,
które dalej uaktywniają ciąg reakcji fizjologicznych.
Definicja autorska emocji naszego profesora:
Emocje to są te stany, procesy, które dają szansę wyrażania jednostkowego, jedynego. Bezpośredni, czuły
sygnał, który pokazuje, co się dzieje w osobowości. Stany emocjonalne są formą interakcji. Emocja jest
sposobem odpowiadania na jakość i rodzaj danej interakcji. Może być interakcja we mnie, z moimi wartościami z
moim ciałem. A więc jeszcze raz:
EMOCJA to sposób odpowiadania na rodzaj interakcji lub jeszcze inaczej sposób doświadczania jakości
interakcji. Emocja jest formą odpowiedzi organizmicznej – emocja tworzy jedną zespoloną całość – reaguje
emocjonalnie jako całość ( ciało + odczucia + stany ducha ) Rodzaj interakcji świadczy o tym z jakim aspektem
rzeczywistości mamy do czynienia ( ja – dźwięk, ja – osoba  rodzaje interakcji)
W definicji użyty jest zwrot: emocja jest formą odpowiedzi Odpowiadanie na rodzaj interakcji oznacza, że
człowiek jest kimś aktywnym w tworzeniu emocji. Mogę np. wzbudzać w sobie emocje pozytywne, negatywne.
Czyli ja nie tylko reaguję, ale również tworzę emocje. Zwracając uwagę na fakt, że emocja jest sposobem
odpowiadania na rodzaj i jakość interakcji podkreśla się tym samym jaką naturę ma człowiek. Jeśli emocja nie
byłaby również formą odpowiadania to oznaczałoby to, że strony emocjonalne mogą kierować człowiekiem,
sterować nim. Nie chodzi o to, że człowiek nie podlega emocjom, ale że ma szansę na ich kontrolowanie.
Czasami w emocje wchodzimy siłą woli, ale uczymy się stawania podmiotem. Ta interakcja zakłada również
pewną synchroniczność dyspozycji podmiotu i obiektu, który wchodzi w interakcje z tym podmiotem. Np. małe
dziecko nie zareaguje na to, że wódeczka jest dobra bo ono jej „ nie czuje” a pan profesor Gasiul reaguje i to
wzbudza emocje. To jest jakaś hierarchia między napięciem wypływającym z podmiotu a obiektem. Wg Gasiula
wszystkie zjawiska emocjonalne można sprowadzić do 4 kategorii, poziomów:
1. poziom predyspozycji emocjonalnej ( najniższy poziom) Predyspozycja oznacza możność danego sposobu
odpowiadania na rodzaj interakcji i jej jakość. O predyspozycji stanowią właściwości natury ludzkiej. Mogą o nim
decydować elementy neurofizjologiczne – natura tworzy układ. Np. taka predyspozycja - przewaga pobudzenia
nad hamowaniem – skutek, kora jest nadmiernie stymulowana – dalej: powoduje to pewne skłonności do
pewnych zachowań. Ale organizm jest podporządkowany zasadzie homeostazy to nadmierne pobudzenie
powoduje to, że ja jestem prowokowany przez biologię do przywrócenia homeostazy
2. poziom Dyspozycji emocjonalnej – skłonność do łatwiejszego wzbudzania emocji. Bo poziom predyspozycji
oznacza jaki mechanizm może leżeć u podłoża tego, żeby kształtować dyspozycję. Jeśli u podłoża mamy
mechanizm przewagi pobudzenia nad hamowaniem to w tej predyspozycji on wyznacza dyspozycję do
zachowania introwertycznego, ponieważ jest potrzeba równowagi., jak jest za duże pobudzenie to człowiek
ucieka od stymulacji, zamyka się. Przy powtarzalności tego układu to się zamienia w stałą dyspozycję
3. a więc dyspozycja jest wynikiem pewnych doświadczeń. W efekcie ta dyspozycja powoduje, że mogą
powstać we mnie różne stany emocjonalne. Mogą one mieć charakter utrzymujących się skłonności.
4. Proces – to jak w tej chwili odpowiadam, reaguję, co się w tej chwili dzieje.

Jakie problemy ma psychologia jeśli chodzi o kwestie związane z emocjami.

1. czy mam do czynienia z kategoriami, czy z wymiarami emocji. Mamy skłonność do kategoryzowania emocji
( opisujemy strach, lęk, radość itp.) Powstaje wtedy problem – ile tych kategorii można uchwycić? Czy są tylko
kategorie podstawowe, czy są też wtórne? Dlaczego powstają różne typologie Plutich(?) uważa że istnieją
podstawowe kategorie emocji: radość., gniew, akceptacja, smutek, lęk, zdziwienie, antycypacja. Jaki jest klucz
do tego, aby te kategorie były podstawowe? Kryterium to zachowanie On mówi, że emocja powstała, ponieważ
człowiek musiał się przystosować, emocja była formą reakcji na to co działo się w środowisku i emocja służyła
spełnianiu dążeń ludzkich. Poznanie musiało służyć emocjom, a nie odwrotnie. Oprócz emocji pierwotnych są
też wtórne – tworzą się przez powiązanie z emocjami pierwotnymi. Np. powiązanie emocji lęku, daje emocję
wtórną – submisji – podlegania, zdziwienie – rozczarowanie, wstręt, gniew – pogarda. Powstała bryła emocji. Im
wyżej położona emocja tym bardziej intensywna. Emocje położone blisko siebie są podobne i odwrotnie.
Kluczem do zrozumienia, dlaczego są kategorie jest motyw, ( prototypowy wzorzec zachowania) Każde
zachowanie jest związane z sobie właściwą emocją. Inaczej jest, gdy się uważa, że kategorie nie są dobre –
ważniejsze są wymiary emocji ( np. Wundt – uważał, że emocji jest więcej niż wrażeń. Emocja może być
bardziej lub mniej intensywna, jest to też wymiarowość. Żeby zrozumieć, dlaczego emocje różnią się między
sobą, może być przyjęcie takiego klucza: z jednej strony rodzaj interakcji, z drugiej strony motyw, który wzbudza
emocje.
2. Emocje pierwotne i wtórne >>>
WYKLAD II
Pojęcie emocji budzi pewne kontrowersje jest to pojęcie dość dokuczliwe, ponieważ określenie, czym jest
emocja wymaga przyjęcia pierwotnych założeń, określenia pewnego kontekstu w jakim te emocje się rozważa.
Pojmowanie emocji jako pewnych jakości doświadczeń interaktywnych, doświadczenie jakości tej interakcji jest
STANEM EMOCJONALNYM. EMOCJA sama w sobie może być również ujęta jako forma odpowiedzi na
interakcji Słowo odpowiedz oznacza, że w tworzeniu emocji człowiek jest istotą aktywną.
CZY EMOCJE MOGĄ BYĆ UCHWYCONE JAKO KATEGORIE CZY WYMIARY?
Czy można mówić o kategoriach emocji takich jak radość. smutek, gniew itd., czy też raczej powinno się mówić
o emocjach w postaci wymiarów przyjemne - nieprzyjemne, pociągające - odpychające efekcie powstaje duże
zamieszanie w psychologii, wydaje się, że można te rzeczy pogodzić, na przykładzie (Placzika), bryły emocji -
kategorie emocji zależne od jakości interakcji.
O jakości emocji, o kategorii emocji stanowi inność odczuć, które człowiek przeżywa, ale także inność
mechanizmów neurofizjologicznych tkwiących u podłoża emocji.
Podział emocji 'pierwotne i wtórne ‘.
Emocje pierwotne mają podłoże biologiczne i mechanizmy neurofizjologiczne, są to emocje ,które występują u
wielu gatunków, do emocji pierwotnych należą te związane z podstawowymi zadaniami adaptacyjnymi., wiążą
się z odpowiedziami, reakcjami, stan depresji ducha powoduje zanik świadomości biologicznej. Emocje mają 3
komponenty: przeżyciowy, pasywny, neurofizjologiczny. Czym są uczucia i emocje? Czy można mówić że
czymś innym są uczucia a czymś innym emocje. Wiąże się to z podziałem na emocje pierwotne i wtórne.
Uczucia mają komponent namiętny, doświadczeniowy, to co tworzy podstawę biologiczną to emocja. Profesor
Łukaszewski uważał, że emocje i uczucia różnią się bardzo.
Emocje mają charakter sytuacyjny np: reakcja gniewem na coś. Uczucia mają charakter trans sytuacyjny np:
zakochani mogą reagować różnie emocjonalnie, uczucia są długotrwałe. emocje są krótkotrwałe. Emocje mają
charakter jednorodny, uczucia mają charakter różnorodny. Uczucia są przesycone różnymi emocjami.
Aby odpowiedzieć na pytanie, co jest emocją pierwotną a co wtórną, trzeba odpowiedzieć na pytanie, jaka jest
natura człowieka? Czy natura człowieka jest taka sama jak natura zwierzęcia, czy wystarczy uniwersalność
biologiczna, np czy zwierzę odczuwa poczucie winy, wstyd, czy zwierzę przeżywa uczucia moralne, religijne,
praktyczne ,związane z wykonywaną pracą. Nie oczywiście zwierzę nie przeżywa takich uczuć, wskazuje to na
inną naturę człowieka, co jest pierwotne u człowieka? Jeśli jest ta natura osobowa, to w tej naturze osobowej
jest emotywność, jako dysfunkcja do przeżywania emocjonalnego, pewnych jakości emocjonalnych, ta
emotywność jest pewnym atrybutem osobowym, czymś nieuchwytnym, ale ta emotywność ma inny charakter
niż emotywność zwierzęcia. Tak naprawdę pierwotność emocji musiała by uwzględnić również poza tą
uniwersalnością biologiczną, kulturową naturę osobową człowieka. Te emocje są pierwotne ,które wypływają z
natury osobowej człowieka. Do emocji pierwotnych należy: lęk, wina, nie występują u zwierząt. Człowiek bardzo
daleko odszedł od natury zwierzęcia, jesteśmy zwierzętami, ale odeszliśmy od zwierzęcia dzięki kulturze, jaką
wytwarzamy, dzięki naturze osobowej bardzo daleko odeszliśmy od zaplecza biologicznego. W tym momencie
człowiek jakby dysponował naturą biologiczna, mógł ją wykorzystywać na różne sposoby, dzięki atrybutom
osoby. Lęk człowieka pomimo uczestniczących w nim elementów biologicznych, nie jest lękiem takim samym jak
lęk zwierzęcia, ze względu na inną naturę.
Emocje wtórne to emocje ukształtowane „wytresowane" na bazie dyspozycji, które człowiek posiada do
przeżywania, są wynikiem doświadczeń, zderzenia dyspozycji z doświadczeniami, w wyniku doświadczeń mogę
reagować na pewne kategorie obiektów, np: mogę reagować na pchłę jako moją przyjaciółkę bo żyję z pchłami,
lub wręcz jest moją przyjaciółką bo pięknie wygląda. Jest to kwestia indywidualnych doświadczeń, dla innego
człowieka, który ma inny system doświadczeń to akurat może być wrogie, wyzwolić agresję. Zatem
doświadczenie jest wyznacznikiem spełniania się emocji. Doświadczenie jest to system jednostkowych
elementów, które po spotkaniu się z pewną dyspozycją do pewnego sposobu reagowania powodują, że pewne
kategorie włączają się i wyzwalają w nas jakąś odpowiedź. Natomiast kultura ma również bardzo istotny
moment, bardziej kluczowy niż jednostkowe doświadczenie. Kultura pokazuje, co jest znaczące a co nie
znaczące, jakie wartości są istotne a jakie nieistotne. Moje doświadczenie jest przesycane schematami, tym
bardziej jak się pojawi zaburzenie pewnej wartości, moje doświadczenie jest przesycane innymi schematami w
rezultacie jak pojawi się naruszenie wartości o pewnej kategorii kulturowo bardzo znaczącej, wyzwalany jest
STAN EMOCJONALNY PEWNA REAKCJA, ODPOWIEDŹ, EMOCJA WTÓRNA, np: na podstawie uczuć
religijnych:
jesteś w świątyni Buddy, masz możliwość pewnych doznań religijnych, ale nie takich jak wyznawca. Natomiast
jak jesteście w kościele katolickim to na pewno macie inne odczucia religijne niż człowiek, który w tym kościele
nie jest. O pierwotności może świadczyć raczej automatyzm, a na wtórność składa się doświadczenie, pewien
system wychowania.
Na emocje można spojrzeć z czterech perspektyw:
1. Perspektywa podmiotu-ta. osoba, która przeżywa stan emocjonalny, powstają problemy psychologiczne czy
ktoś przezywa coś mocniej czy słabiej. Emocje powodują zmienność obiektów uwagi, zmienia się stan
przeżywania zmienia się uwaga, następuje fluktuacja przewrót uwagi, emocje stają się wskaźnikami pewnych
znaczeń u człowieka, pewnych znaczących dla niego informacji. Patrząc od tej strony można poznać co dla
człowieka jest ważne, jakie wartości są ważne. Te subiektywne doświadczenia dają mi szansę odczytać różne
jakości emocji. Z tej perspektywy można najczęściej przeanalizować emocje w ramach poznawczych teorii
emocji..
2.Perspektywa z pozycji obserwatora - obserwatorem jest ten, kto obserwuje stany emocjonalne drugiego
człowieka. Może obserwować ekspresję ciała. twarz. Obserwowanie stanu zewnętrznego może doprowadzić do
określenia pewnych specyficznych właściwości danej osoby. Ta perspektywa mówi o relacjach z otoczeniem o
wartościach, o przekonaniach o osoba obserwator zewnętrzny może badać w sposób obiektywny emocje,
ponieważ to, co ujawniani na zewnątrz może być rejestrowane przez wielu obserwatorów, w rezultacie powstają
w psychologii tzw. skale wyrazu mimicznego.
3.perspektywa społeczna- pozwala spojrzeć na emocje jako na narzucone normy np:
kulturowe, np: wybory miss ta która wygrała musi płakać a ta która przegrała musi się cieszyć, takie są
oczekiwania społeczne .idiotyczne zresztą. Społeczność narzuca pewne sposoby przejawiania emocji. Dzięki
temu ja poznaję, z jakiej kultury człowiek się wywodzi. Np: Japończycy kłaniają się ciągle w pasja wysiadam
przy nich. Krzyż mnie boli.
To jest inna kultura, w latach 40 kultura japońska była uważana za kulturę winy i wstydu.
4.Perspektywa biologiczna-pozwala spojrzeć na emocje od strony angażowanych procesów
neurofizjologicznych, jakie biorą udział w powstawaniu emocji.
Właściwości emocji (psychologia ogólna)
Siła, kierunek, jakość, pobudzenie emocjonalne.
Właściwości emocji uchwycone w zasadach psychologii ogólnej.
Jest kilka zasad, które stanowią z jednej strony właściwości emocji a z drugiej strony umożliwiają
uporządkowanie wiedzy na temat emocji.
Zasady psychologii emocji.
1. Zasada zróżnicowania emocji.
Ta zasada wskazuje na to, że istnieją odrębne emocje, które różnią się między sobą ze względu na podłoże
neurofizjologiczne, ze względu na wzorce ekspresji, wewnętrzne doświadczenia.
2. Zasada współwystępowania i wzajemnego oddziaływania na siebie komponentów emocji.
Każdy komponent emocji powoduje uruchomienie innych komponentów.
Eksperyment.
Dwie grupy osób, którym pokazywano obrazki humorystyczne, jedna grupa osób miała trzymać ołówek między
wargami, a druga między zębami. Potem pytano o stopień śmieszności i nasycenia humorem tych rysunków.
Okazało się że grupa osób trzymająca ołówek między zębami uważała rysunki za śmieszniejsze niż grupa osób
trzymająca ołówek między wargami. Pytanie dlaczego? Z uwagi na komponent ekspresji.
Zaciśnięte wargi - smutek, zęby - ha,ha,ha.... (szeroki uśmiech ).
3.Zasada kształtowania emocji.
Ta zasada wskazuje na to, że emocje nigdy nie występują w postaci pojedynczej Jedna emocja ma tendencje
do uruchamiana innych emocji, tworzy swoisty łańcuch
4.Zasada emocjonalnej komunikacji.
Człowiek najpełniej komunikuje się przez zewnętrzną ekspresję. Np; mimika – pewne grymasy mogą być inaczej
odczytywane przez drugiego człowieka. Następuje kodowanie i dekodowanie ekspresji emocji. Jest to bardzo
ważna zasada. Dzięki temu dziecko uczy się poznawać własne stany emocjonalne. Istnieje fizjonoiniczna teoria,
dziecko przez twarz matki odbija siebie. Emocje wyrażane na zewnątrz dają szansę bycia komunikowalnym
komuś innemu.
5.Zasada emocje jako czynniki ułatwiające własny rozwój osobisty i przywiązanie emocjonalne. Emocje tworzą
koloryt człowieka, wskazują na jakość przebiegu interakcji spełniania się człowieka, o zadowoleniu z tego co
robi. W efekcie dzięki temu emocje są sygnałem - to jak człowiek się czuje: osobą rozwijającą się czy nie,
przystosowaną czy nie. Wyzwala u innego człowieka stany emocjonalne i podnosi swój poziom rozwoju.
Np: rozwaliłem sobie zegarek i się cieszę radośnie z tego, że taki ze mnie inżynier. W tym momencie ten
uśmiech radości na gębie jest odczytywany przez kogoś-mamusie i widzę, że ona się wcale nie cieszy. Tylko
wręcz przeciwnie. Ten stan emocjonalny zostaje kodowany jako sygnał, że tak się nie powinno robić. Ta zasada
wskazuje na to że emocje mogą wpływać na interpersonalne więzi. Emocje są też wskaźnikiem pewnych
zaburzeń. Np: patrząc na psychopatę nie ma uczuć wyższych. Nie ma komunikowalności ani szans na rozwój.
6.Zasada interaktywnych systemów.
Stany emocjonalne powodują zmiany w zakresie różnych innych stanów psychicznych człowieka: motywacji,
poznania. Zasada ta wskazuje na to że występuje ścisła zależność między emocją a innymi systemami
psychicznymi. Emocja wzbudzona zawsze powoduje oddziaływanie na inne procesy psychiczne: myślenie,
działanie, spostrzeganie.
7.Zasada wrodzonych funkcji adaptacyjnych i psychopatologii. Emocję pełnią pewną role w przystosowaniu się
człowieka do otoczenia. Zasada ta mówi o tym że pewne emocje pełnią pewne konkretne funkcje adaptacyjne.
Np: emocja gniewu daje szansę przystosowania W psychopatolgi emocje nie mogą prowadzić do stanów
patologicznych. Mechanizmy obronne mogą prowadzić do patologii.
8.Zasada emocjonalnego zarażana się.
Emocja doznawana u jednej osoby może być wyzwalać zbieżne stany u innych. Ta zasada może tłumaczyć
pewne grupowe zachowania ludzi.
9.Zasada selfregulacji sobą wykorzystania emocji
Kontrola własnych emocji dzięki temu, że są równe komponenty.
Klasyczne teorie emocji
Wiliam James C.C.Lange
1- percepcja jakiegoś zdarzenia
2- percepcja zmian cielesnych
3- wnioskowanie o przyczynie zmian cielesnych

Walter Cannon - fizjologiczna teoria wzgórzowa emocji schemat połączeń między różnymi strukturami w/g
wzgórzowej teorii emocji W.Canona.
Teoria Magdy Arnol
R-receptor
SP- stacje przekaźnikowe
Ew- ewaluacja
N- niepokój
W- wrogość
SUŃ – układ sympatyczny
PUN – para sympatyczny układ
WYKŁAD III
CD teorii emocji Teoria Roberta Leepera
Autor kładzie nacisk na poznanie motywacja jest kryterium rozróżnienia emocji,np w stanie lęku-ucieczka.
Emocje są motywami powodującymi pewne zachowania, działania, akty. Procesy emocjonalne będą tak
długotrwałe jak długo będzie trwała sklonnaść do pewnego działania, dlatego emocje można nazwać motywami.
Przy powstawaniu procesu emocjonalnego bardzo istotny udział ma poznanie, nie ma możliwości powstania
motywacji, jeżeli nie ma percepcji. Tak na prawdę procesy percepcyjne są procesami,które musza zaistnieć i
które tym samym dają szansę rozpoznania skutków działania.
Procesy percepcyjne są bardzo istotne ale nie tylko od nich zależy emocja, emocja zależy tez od tego jakie
działania zostają wzbudzone. Nazwę tej teorii można uprościć jako MOTYWACYJNA TEORIE EMOCJI.
Zrozumieć emocje to zrozumieć motywacje, to zrozumieć, jakie działania wyzwalają pewne stany.
TEORIA W.JAMESA -teoria peryferalna
TEORIA M.ARNOLD-teoria poznawcza
TEORIA LEEPERA -teoria motywacyjna. Tutaj tabelka nr. 4
Gdybyśmy np. wzięli teorie Jamesa tzw. peryferalna, gdyż on uważa, ze w wyniku zmian cielesnych, na
peryferiach -peryferalna. Teoria Arnold poznawcza, gdyż emocje powstają w wyniku poznania. Najpierw jest
rejestracja sytuacji, pojawiają się zmiany cielesne emocje potem. U Arnold,
to jest tez kobitka ,która myśli nienormalnie, mimo ze jest kobitka, podobnie jak James, tylko używa innych
pojęć, występuje u niej pojęcie postawy motorycznej, jest ona charakterystyczna zmiana cielesna w zakresie
motoryki. Zmiany motoryczne jak się pojawia, to one ukierunkowują świadomość człowieka, emocja, w wyniku
pojawienia się emocji pojawia się działanie u Arnold i Jamesa. U Arnold sytuacja wyzwala zdarzenie najpierw
jest ocena oszacowanie sytuacji, w wyniku oceny sytuacji doswiadcz. emocji, czyli jak ja oceniam sytuacje, np w
tej chwili wchodzi do sali niedźwiedź,! w tym momencie w wyniku oceny doświadczenie emocji, lub koleżanka
jest tak pociągająca ,że wyzwala stan emocjonalny, pojawiaja się zmiany ,mam ochotę podejść i pogłaskać ja po
głowie. U leepera ważna motywacja emocja jest tak naprawdę motywem, wejście koleżanki wyzwala we mnie
chęć działania. Pragnienie działania jest motywem emocja. Teoria K. Darwina pojawia się współcześnie pod
postacią rożnych teorii emocji.
Emocje maja 3 komponenty:
-neurofizjologiczny
-podmiotowy-doswiadczeniowy
-ekspresyjny
Koncepcje neurofizjologiczne:
udział struktur neuronalnych
J.Papez- pojęcie pętli Papeza (kręgu)podłożem jest obwód ,który składa się z kilku struktur,zawiera się w
układzie limbicznym.
Krytyczna role w pętli Papeza pełni hipokamp. Pomiędzy strukt.neuronalnymi występuje pewna wzajemna
zależność, układ wzbudzania sie,mianowicie sensorycznym wejściem z otoczenia jest chwytanie impulsów
przez układ wzgórzowy .Generalnie na pętle Papeza składa się sklepienie przednie wzgórze, zakręt obręczy,
kora asocjacyjna, hipokamp
Czasami strumień wrażeń biegnie rożnymi układami, w efekcie może być taki stan ,ze strumień bezpośrednio
dociera do układu, który pobudza wzgórze. Krytyczna role w powstawaniu emocji pełni HIPOKAMP. Obwód ten
działa jako jedna całość Jak jest pobudzone sklepienie to jest pobudzona calosc.Musimy tez powiedzieć o
pewnych wejściach, pewne informacje docierają do pewnych struktur.

Tak na prawdę występują 3 ścieżki doprowadzające impulsy do kory mózg owej, które kora mózgowa odczytuje
potem jako stan emocjonalny. Pierwsza ścieżka to strumień myśli, oznacz ze może następować przewodzenie
impulsów ze wzgórza bezpośrednio do kory mózgowej -sensorycznej. Czasami występuje taka sytuacja ze jest
bezpośrednio drażniona kora sensoryczna. W pętli gdy jest pobudzona kora to są pobudzone układy
kojarzeniowe, cala pętla, w rezultacie np; przypominam sobie jak kiedyś bytem na spotkaniu z jakąś osoba,
która mi imponowała czymś, strumień myśli dociera od razu do kory sensorycznej. w efekcie wyzwala się
pewien stan skojarzenia, pobudzenie wewn. Najpierw musi być percepcja żeby powstały emocje.
Nie przyjmując czy najpierw jest poznanie, czy odczucie, bez względu na to jakim strumieniem płynie to
pobudzona jest cała pętla Papeza.
Nowa koncepcja Wisceralnego mózgu - Paula McLeana.
Wielu autorów twierdzi, że McLean zaproponował jedną z najbardziej fascynujących Teorii neurologicznych.
McLean rozszerza Pętle. Papaza o pewne dodatkowe struktury: o ciało migdałowate i przegrodę. Teoria ta jest
silnie związana ze schematem myślenia ewolucyjnego. Uważał on, że w trakcie ewolucji u ludzi bardziej
rozwinęło się przodomózgowie, które posiada gigantyczną strukturę. Oznacza to że mózg składa się z jakby
trzech typów mózgu, które różnią się strukturą anatomiczną i procesami chemicznymi. Najstarszy typ mózgu
występuje u gadów, drugi typ u ssaków zaś trzeci u naczelnych.
Pierwszy typ mózgu wg niego zabezpieczał ochronę siebie i gatunku. Jego struktury zostały tak rozwinięte aby
mogły poprawnie przebiegać procesy zabezpieczenia w pożywienie, możliwość utrzymania partnera. Drugi typ
mózgu umożliwiał nowe sposoby zachowania. Chodziło o ułatwienie przebiegu relacji dziecko - matka. Pojawiły
się takie formy zachowania jak: lęk, gniew, agresja.
Ten drugi typ mózgu w/g McLeana to właśnie jest system limbiczny. To on dostarcza informacji o charakterze
czysto emocjonalnym. Te informacje dzięki temu kierują zachowaniem wymagającym ochrony siebie, gatunku.
Trzeci typ mózgu jako najmłodszy ewolucyjni w tedy się rozwinął, kiedy pojawiła się konieczność
porozumiewania się o charakterze werbalnym. Emocje tutaj są efektem pobudzenia, uaktywnienia struktur
werbalnych. W/g McLeana zrozumienie przebiegu mechanizmu emocji wymaga zrozumienia działania drugiego
typu mózgu.
Ten typ mózgu położony jest strategicznie, centralnie. Dzięki temu układ limniczny kontroluje impulsy płynące z
najwcześniejszych ewolucyjnie układów najpóźniejszych. McLean uważał że w mózgu wisceralnym trzy
elementy są kluczowe: ciało migdałowate, hipkamp i przegroda.
Teoria Josefa Le Doux ( Józio Le Duu ).
Jest to obecnie bardziej modna teoria. Józio zwraca uwagę na znaczenie ciała migdałowatego. On w sumie
uważa, że aby zrozumieć emocje należy zrozumieć pewne schematy, układy które zostały wytworzone w
organizmach w strukturach neuronalnych.
Główna uwaga przypada ewolucji, czyli wartościowaniu bodźca. To wartościowanie z reguły polega na
wartościowaniu porównywaniu dopływającej informacji do wcześniej nagromadzonej informacji. Ewolucja jest
dlatego możliwa gdyż wcześniej została zakodowana w pewnych strukturach. To zakodownie może być
wynikiem albo pewnego programu przekazu wiedzy przez np. dziedziczność, lub też jest to wynik zakodowania
będący efektem doświadczeń indywidualnych. Generalnie żeby pojawiła się emocja musi być porównanie
informacji dopływającej z informacją zakodowaną. U zwierząt to porównanie ma charakter działania
instynktownego. U człowieka w niewielkim stopniu.
Józio potkeślił znaczenie ciała migdałowatego i wyróżnił trzy ważne obszary:
a) monomodalne - miejsca skojażeniowe,
b) polimodalne - integrują pojedyncze informacje w całość,
c) supramodalne - odbierają informacje z wielu obszarów polimodalnych.
Ciało migdałowete ma charakter ciała integrującego, przetwarzającego. Bramą do emocji jest wzgórze przez
które przepływają wszystkie informacje.
Neuroendokrynologiczna koncepcja J.P.Henry'ego W/g niego stany emocjonalne zawsze aktywizuje układ
limniczny, ale również stan emocjonalny związany jest z pewnym uaktywnieniem pracy przysadka nadnercze, z
wydzielaniem pewnego zestawu hormonów. W zależności od tego jekie układy hormonalne zostaną
uaktywnione taki tez stan emocjonalny pojawi się u człowieka.

Koncepcja Tomkinsa – wprowadził pojęcie gęstości nerwowego pobudzenia.

( cytat profesora - Państwo nie przejmujcie się tym wszystkim co ja mówię wy tylko przyswajacie a zdać i tak
zdacie zapewniam )
gęstość
neuronainego
pobudzenia
 czas

gęstość -liczba pobudzeń nerw. w określ, jednostce czasowej

rys. 4
Są trzy klasy aktywatorów emocji: wzrost stymulacji, utrzymywanie się, obniżenie. W zależności od tego jak szybko
następuje podwyższenie lub obniżenie stymulacji lub jak długo utrzymuje się stymulacja tak długo trwa stan
emocjonalny.
Koncepcja Lindsieya - należy zrozumieć poziom pobudzenia, aby zrozumieć emocje. Struktura odpowiedzialna za
wzbudzenie jest układ siatkowaty, który wzmacnia impulsy lub osłabia impulsy. Im wyższy stan napięcia tym
wyższa intensywność. W zależności od tego, jaka jest kategoria wydarzeń można mówić o takiej a nie innej
kategorii emocji. Do tego poziomu musi być jeszcze poziom percepcji. Ważny jest wymiar aktywacji w efekcie
wyostrzenie uwagi.
Pribram wprowadził jednostkę TOTE -jednostka poznawcza działania aktywności człowieka np: jeśli wchodzę do
tramwaju i wkładam bilet to kasownika to wtedy wejście do tramwaju jest pewną formą rzeczywistości. Aby do tej
rzeczywistości się dostosować uruchamiamy cykl działania. Następuje:
Test - wsadzanie biletu do kasownika Operate - naciskanie kasownika
Test - wyjmowanie biletu i sprawdzanie czy jest skasowany Exit - wyjście do następnej jednostki
Podstawą zrozumienia emocji jest stan równowagi, stabilizacji, równowaga to stan, gdy działanie zostanie
wykonane zgodnie z moimi oczekiwaniami. Ta teoria podkreśla role uczenia się i pamięci. Trzeba zrozumieć, jakie
były wcześniejsze doświadczenia, sytuacje wyzwalające napięcia, w efekcie sama emocja to jest wynik pewnego
porównania z aktualna sytuacja. Jeśli dany układ nie pasuje do planu to ten układ powoduje wyzwalanie działania.
Wg Pribrama emocja jest bardzo bliska motywacji. On wprost mówi o tym ze wszystkie procesy, które wyzwalają.
wybijają ze stabilnego położenia, są niezgodne z oczekiwaniami, z planem to są procesy ,które generują afekty
emocji. Wyzwolenie tego afektu nie jest od razu związane z działaniem w związku z tym emocja jest de facto
motywem. Stan motywacji wskazuje, ze organizm przygotowuje się do pewnego stanu oddziaływania na otoczenie.
Działanie ukl. siatkowatego jest kluczowe, oraz warunkowanie pewnych doświadczeń. Emocje są jakością
interakcji miedzy podmiotem a otoczeniem. Ta teoria uświadamia w sposób bardzo prymitywny, schematyczny, ze
aby zrozumieć emocje to trzeba zrozumieć nie tylko jednostkowy ukl. organizmu, należy zrozumieć układ czlowiek-
doswiadczenie, clowiek-system oddziaływań na otoczenie.
WYKŁAD IV
KOMPONENT EKSPRESYWNY, TEORIE EKSPRESYWNE EMOCJI
Komponent ekspresywny jest czymś kluczowym dla wyrażania zachowań. Czymś kluczowym dla wpływania na
zachowania innych ludzi. Wydaje się, że ten komponent wskazuje na autentyczność i zwartość zachowań ludzkich.
Jest on zewnętrznym przejawem tego, co się wewnątrz człowieka dzieje. Ekspresja może być i jest sposobnością
do wyrażania własnych postaw, nastawień, moralnych zachowań. Czasem człowiek może przez ekspresje ujawnić
świat wewnętrzny własnych przeżyć. Ekspresja jest czymś co wskazuje na wewnętrzny stan człowieka. Jest pewna
postawa do wyzwalania doświadczeń emocjonalnych, W tym momencie ekspresja staje się jednocześnie czymś,
co może pokazać na postawę twórczą człowieka. Dzięki temu, że człowiek wyraża pewne stany to kreuje pewną
rzeczywistość. To jest uzewnętrznienie własnego stanu emocjonalnego, dzięki temu można łatwo odczytać
człowieka ( np. manieryzmy w ujawnianiu uczuć). Z uwagi na to, że komponent ekspresywny ma takie znaczenie w
kontaktach interpersonalnych bo wpływa na zachowanie, wyraża zachowanie i wpływa na zachowanie innych ludzi
i w związku z tym często ten komponent staje się instrumentem manipulacji zachowanie m innych ludzi. Również
staje się instrumentem manipulacji własnego zachowania. Ponieważ to jak ja siebie ujawniam i jak ludzie mnie
odbierają, to oni poprzez to ujawnienie, mnie uwiarygadniają. Mogę fałszywie się ujawniać, ale ponieważ ludzie
odczytują to że jest to takie fajne to ja coraz bardziej przezywam ten stan jako coś innego. Następuje wewnętrzne
zniekształcenie. Funkcji, jaka można przypisać ekspresji jest bardzo wiele.
Np. interpretacja Junga: maska, przecież maska to jest tak naprawdę ekspresja. Jest to tendencja do pokazywania
siebie zgodnie z oczekiwaniami społecznymi. W efekcie te tendencje są bardzo wyraźne w różnych sferach
naszego zachowania. Wojownicy nakładali maski po to, aby być nierozpoznawanym. Jest to bardzo powszechne,
nakłada się maskę po to, aby być kimś, kto tworzy element danej grupy i nie być identyfikowany. Maska również
jest po to, aby identyfikować się z zachowaniami, które wyraża maska. W związku z tym jeśli nakładam maskę
tygrysa z jednej strony ukrywam się pod tą maską a z drugiej strony wyzwala to we mnie poczucie mocy, pewnej
drapieżności agresywności. To są zachowania bardzo istotne, ponieważ patrząc z tej strony, można powiedzieć, że
ekspresja jest pewną sposobnością do tego aby człowiek np. w wojsku mógł się dobrze czuć. Aby mógł
usankcjonować swoją agresje wobec innych ludzi. Często maska zwalnia od odpowiedzialności, ponieważ wtedy
odpowiedzialność jest przypisywana grupie do której przynależymy. Ekspresja jest więc maską, które ukrywa
indywidualność, broni intymności, własności. Z drugiej strony ekspresja, maska daje poczucie wspólnoty i skłania
do identyfikowania podobieństwa z grupą.
Jest też dość ważna kwestia łatwości wzbudzania ekspresji w sytuacji przejmowania klimaty emocjonalnego.
Ważną rzeczą są też doświadczenia z twarzą ludzką pokazywaną małym dzieciom. Przez twarz matki i ekspresję
ciała matki dziecko uczy się odczytywania własnych stanów. Gdyby nie było matki i jej ekspresji dziecko nie
mogłoby nauczyć się własnych stanów emocjonalnych. Twarz innej osoby uczy rozpoznawania twarz matki jest
odbiciem stanów emocjonalnych i psychicznego dziecka. Jest wskaźnikiem korygującym zachowanie dziecka i jego
sposób przeżywania. W efekcie relacji z obiektem, poprzez twarz matki następuje wewnętrzne różnicowanie na to
co dobre i to co złe, i to buduje ja. W tym momencie ważny jest element ekspresji emocji, twarz jest symbolem
osoby. Kultura modyfikuje ekspresje, sposób wyrażania emocji. kultura i trendy, które dominują w danym
społeczeństwie narzucają pewne sposoby zachowania . Nie modyfikują tendencji do wyrażania emocji a
modyfikują możliwość i adekwatność sposobu przejawiania się emocji. Np. w tej chwili wypada się śmiać lub nie.
Sama kultura nie jest w stanie zmienić ekspresji twarzy, ona pozwala i ukazuje w jakich sytuacjach można tę
ekspresje przejawiać Jednocześnie ekspresja uświadamia wagę społeczności. wagę jaka ma inny człowiek , z
którym wchodzę w interakcje w wyzwalaniu i modyfikowaniu stanów emocjonalnych. Dzięki temu, że ja coś
wyrażam i uwalniam to, wzmacniam stan wewnętrzny. Chodzi o to żeby odpowiedzieć na pytanie czy rzeczywiście
ekspresja jest czymś uniwersalnym. Było bardzo wiele analiz i rzeczywiście badania wykazały, że rzeczywiście
badania wykazały, że tak jest. Pewne stany emocjonalne szczególnie gniew, zaskoczenie, szczęście, wstyd
pojawiają się w każdej kulturze i nie ma tam różnic. Na początku XX wieku prowadzono eksperymenty. Chodziło o
to czy tak samo człowiek reaguje na pewne stany emocjonalne
Np. pokazywano obrazki pornograficzne i podglądano jak się człowiek zachowuje i robiono mu zdjęcie. Okazało
się, że ludzie jak opisują to przeżywają pewne stany emocjonalne. Wszyscy przezywali te same uczucia: szoku,
strachu. Natomiast ekspresja u wielu osób była różna. Te badania nie potwierdziły poprzednich tez, były bardzo
różne zachowania. To uświadomiło ze ekspresja twarzy i w ogóle ekspresja jest jakimś elementem. Mimo jednak
przeżywania tych samych stanów emocjonalnych zupełnie inaczej się one przejawiają u każdego człowieka.
Uświadomiło to, że są ogromne różnice indywidualne w zakresie przezywania emocji. Te same stany emocjonalne
pojawiają się zupełnie na twarzy. Na podstawie innych badań twierdzono ze na doświadczane emocje mają wpływ
interpretacja i wyjaśnienia, które są podawane przy pojawianiu się pewnych form zachowania. Wyzwalano pewne
stany emocjonalne mówiąc badanym ze są to badania nad mięśniami. Wprowadzano pacjenta do pokoju gdzie
było dużo różnych urządzeń. proszono osoby by angażowały mięśnie twarzy zgodnie z instrukcją. Okazało się, że
osoba nieświadoma że badane są emocje, angażowała mięśnie twarzy zgodnie z instrukcją i ta osoba wewnętrznie
coś przeżywała. Wniosek był taki, że uruchamianie pewnych mięsni powoduje wzbudzanie się pewnych odczuć
wewnętrznych.
Badano wpływ zachowań motorycznych na stany emocjonalne i na pamięć. Chodzi o to, że komponent
ekspresywny zwany czasem motorycznym jest jako to co reprezentuje emocje, może być również podstawą
kodowania doświadczeń w pamięci. Prowadzono eksperyment, którego rzekomym celem była ocena słuchawek.
Badanym osobom powiedziano, że słuchawki są używane przez różnych ludzi i należy zbadać jak one funkcjonują
w stanie ruchu ciała. Osoby badane proszone, aby kiwały na tak i innych, aby kiwały na nie, potem pytano co
zapamiętały. Osoby, które kiwały na tak zapamiętały znacznie więcej tekstu .Oznaczałoby to, że motoryka, uczenie
się motoryczne to jest ekspresja. Pewien stan akceptacji tego, co się słucha powiązany jest ze stanem
emocjonalnym i bardziej konsoliduje stany pamięciowe. Nożna by rzec że ten komponent motoryczny powoduje
lepsze utrwalenie informacji. Ale nie sam komponent motoryczny a tylko taki, który ma pewne jakości np.
akceptacja a nie negacja.
Z tego wniosek, że dlatego jest ludziom często trudno zmienić postawy bo chcą to robić przez komponent
poznawczy, posługując się persfazją, sugestią. Natomiast postawy można często zmienić poprzez komponent
motoryczny ( aby móc zmienić własne zachowanie to trzeba być aktywnym działając a nie tylko przeżywając).
Istnieje więc zależność między tym co się wykonuje, jakie mięśnie się angażuje a tym jakie stany w wyniku
angażowania tych mięśni się pojawiają. Stąd też powstały pewne propozycje teoretyczne. Najbardziej znaczącą
teorią ekspresywną, która wskazuje na podstawowa rolę mięśni twarzy jest teoria TOMKINSA.
Uważa on, że afekty są bardziej naglące niż popęd. Afekty zawsze działają wzmacniająco. Stany emocjonalne tym
samym stają się podstawowym systemem motywacyjnym, ponieważ brak wzmocnień ze strony emocji powoduje
wygaszanie popędu. Natomiast wzmocnienie emocji powoduje wzmocnienie popędu. Kluczową kwestią jest
znaczenie ekspresji. Charakterystyczne u Tomkinsa to silne związanie emocji z ekspresją twarzy. Uważa, że afekty
są głównie reakcjami twarzy a potem głosu i skóry.
Emocje są głównie reakcjami twarzy, które gdy zostaną uświadomione to wtedy fakt uświadomienia wyzwala we
mnie stan psychiczny. Świadomość tych stanów prowadzi do pojawienia się stanu innego psychicznego. Następuje
sprzężenie zwrotne między twarzą a stanem wewnętrznym. Uświadomienie zmian, które zachodzą w twarzy
tworzą doświadczenie emocji. Jeśli twarz się wykrzywia i ja to uświadamiam to fakt uświadomienia powoduje
doświadczenie emocji. Przebieg sprzężenia zwrotnego jest bardzo indywidualny. Sama organizacja reakcji twarzy
to jest wynik działania podkorowych osirodków. W tych osirodkach znajdują się oddzielne specyficzne programy
dla każdej emocji. Ta teoria nazywa się teorią mimicznego sprzężenia zwrotnego. Układ siatkowaty stanowi
wzmacniacz wszelkich impulsów i on odpowiada za stany przyjemności i w każdej chwili może podnieść
temperaturę do tego stanu, że wystąpi stan emocjonalny. Poza układem siatkowatym istotnym czynnikiem
wzmacniającym afekt jest twarz, skóra, głos. To tworzy jedną całość. Twarz jest pewnym czynnikiem
wzmacniającym i na mocy sprzężenia z układem siatkowatym następuje uaktywniający się stan programów, który
jest doświadczany jako stan emocjonalny. Trzy stany są związane ze skóra:
-pierwszy dotyczy zadawania cierpień, poddawanie torturom przez stymulację skóry to wymuszanie do pewnych
zachowań. Fakt, że przez skórę zadaje się cierpienie wskazuje, że jest ona szczególnie wrażliwa na stany
emocjonalne.
-seksualne uwodzenie przez stymulację skóry.
-zmęczenie prowadzi do senności, widać je na skórze
Każda emocja wiąże się również z inną jakością wokalną jeśli chodzi o głos.
1. Każda emocja ma sobie właściwe bez względu na kulturę.
2. Emocjonalne formy ekspresji są wieloskładnikowymi sygnałami. Ekspresja tworzy pewien zespół sygnałów,
obejmują one przede wszystkim twarz, głos, skóra ( szczególnie Tomkins ) . Można rozszerzając powiedzieć, że
składa się na to cała ekspresja ciała.
3. Emocje mają ograniczony czas trwania od 0,5 do 4 sekund. Jest to czas trwania zdecydowanej większości
emocji, krótsze lub dłuższe raczej świadczą o udawaniu przezywania emocji.
4. Ekspresja emocjonalna może być symulowana.( udaje zakłopotanie, zdziwienie) Wskaźnikiem rozpoznania
emocji jest czas trwania emocji. Ważnym wskaźnikiem jest koordynacja ruchów mięśni twarzy ,synchronizacja,
charmonijność ( dyscharmonia przy symulacji ) . W kontakcie laików nie jest to wyczuwalne. Ważnym wskaźnikiem
jest symetryczność ekspresji. Przy symulacji pojawiają się asymetrie w zakresie uruchamianych mięśni twarzy.
Symulacja nie musi być w pełni świadoma. Jeśli ludzie wierzą, że mówią prawdę to wtedy trudno jest odczytać
symulację.
5.Za wywołanie każdej emocji odpowiadają jednakowe u wszystkich ludzi właściwości zdarzeń. Nie chodzi o treść,
ale o formalne cechy.
6.Dla każdej emocji występują wspólne i dające się odróżnić zmiany w układzie nerwowym.
7.Kształt, ekspresja jest rezultatem trzech elementów:
-wrodzonych wzorców, biologicznie uwarunkowanych schematów mimicznych
-nabytych, społecznie ustalonych sposobów ustalania emocji. -mimiki, wyraz emocji jest efektem indywidualnych
właściwości ekspresyjnych, l które modyfikują szereg ekspresji.
WYKŁAD V
Różnie na emocje można patrzeć, z różnych perspektyw i różne komponenty emocji można wyróżnić. Może być
perspektywa podmiotu, obserwatora. Może być emocja w perspektywie biologicznej lub mechanizmów, które
tworzą podstawy pod doświadczenia.
Perspektywa podmiotowa może być bardzo różnie traktowana i właśnie chciałbym o tej perspektywie powiedzieć. Z
reguły oznacza ona świadomość doświadczania pewnych stanów emocjonalnych. Czyli generalnie doświadczania
pewnych stanów emocjonalnych. Stan przeżywania to jest ten wymiar przeżywania emocji. Na tę perspektywę
można bardzo różnie patrzeć. Z jednej strony można postawić pytanie, co w emocjach jest kluczowe, jaki proces
dla powstawania emocji. Otóż teorie klasyczne wprowadziły pewne schematy myślenia. Te teorie pokazały, że
pojawiły się dylematy czy najpierw jest poznanie, ocena a potem jest pobudzenie, czy może jest odwrotnie. Teorie
klasyczne pokazały taki dylemat patrząc na emocje z perspektywy podmiotu musi być powrót do tego problemu, co
jest pierwsze ocena czy pobudzenie, dlatego że to ustawia perspektywę podmiotu w różnym świetle. Najpierw
teorie klasyczne ukazały nowe sposoby badania, nowe orientacje. Te teorie umożliwiły pojawienie się nowych
sposobów myślenia.
Chciałbym zaproponować jeden ze sposobów myślenia STANLEYA SCHACHTERA. Schachter, aby dojść do
pewnych wniosków zaczął od eksperymentów, ponieważ była to najlepsza, najskuteczniejsza metoda. Jest to tak
zwana DWUCZYNNDCOWA TEORIA EMOCJI Uważa on że podstawowy udział w powstawaniu emocji ma ciało
jak i umysł. Niemniej sam stan cielesny stanowi jedynie czynnik wyzwalający do poszukiwania wyjaśnień. Dlaczego
tak? Można by zatem powiedzieć, że zrozumienie emocji wymaga uchwycenia sposobu dokonywania atrybucji.
( jakie właściwości przypisuje pewnym zdarzeniom ). Człowiek uczy się od społeczności nazywania pewnych
stanów ciała. dlatego tez w pewnych sytuacjach , szczególnie niedookreślonych, kiedy nie da się do końca nazwać
tej sytuacji , z pomocą zawsze przychodzi ktoś z zewnątrz. I daje szansę określenia tej sytuacji. Dlatego to jest
teoria dwuczynnikowa, bo żeby zrozumieć emocje to trzeba zrozumieć dwa podstawowe procesy to co dzieje się w
ciele ( szczególnie ważny stan pobudzenia ), i to co dzieje się w umyśle ( szczególnie ważna jest ocena, atrybucja,
właściwości przypisywane danym stanom ciała). Przypisanie właściwości danym stanom ciała powoduje pojawienie
się danych stylów doświadczenia. Generalnie przyjmuje się że emocja wyrasta z poznawczej interpretacji
pobudzenia. Możliwość powstania emocji wtedy występuje, kiedy następuje możliwość poznawczego określenia
tego co się dzieje w ciele. Poznanie i pobudzenie, czyli umysł i ciało to dwa elementy, dlatego dwuczynnikowa
teoria emocji. Emocja powstaje wtedy, kiedy człowiek odczuwa pobudzenie. To pobudzenie, które wiąże się z
aktywnością układu nerwowego. A więc aktywność układu nerwowego powoduje to, że człowiek czerwienieje, krew
uderza mu do głowy, drżą ręce, oddech jest przyspieszony. To pobudzenie to dyspozycja do tego żeby pojawiła się
emocja, ono wyzwala i ukierunkowuje poznanie. Jak jest stan pobudzenia to za tym stanem włącza się poznanie ,
ocena, wartościowanie. Poziom oceny pobudzenia z poznaniem tworzy coś, co można nazwać układem
emocjonalnym.
Jest taki schemat: widzisz niedźwiedzia - system zostaje pobudzony. Oceniamy poznawczo czy sytuacja jest
bezpieczna czy nie . Określamy przezywany stan pobudzenia jako strach. Zostaje nazwane poznawczo
pobudzenie i jak zostaje nazwane to za tym idzie akcja, zachowanie, działanie. Jaki eksperyment jest kluczowy u
Schachtera, otóż: badanym mówił że bada wzrok , wpływ jakiejś substancji na poprawę czy pogorszenie wzroku.
Wybrał różne grupy osób, jednym wstrzykiwano adrenalinę innym placebo. Na początku był pomysł rozpylania
substancji w powietrzu, ale okazało się że Jest to zbyt drogie. W efekcie pojawiły się różne podziały, ponieważ te
osoby różnie podzielono. Część osób, której wstrzyknięto adrenalinę poinformowano, że będą u nich występowały
pewne objawy typowe dla pobudzenia ( drżenie rąk, szybszy oddech), natomiast innym powiedziano że nic nie
będą odczuwać lub niewielkie swędzenie. Części osobom ze wstrzykniętym placebo mówiono o objawach, inne
miały nie mieć żadnych objawów. Wreszcie była grupa osób, którym wstrzyknięto adrenalinę, ale nie powiedziano o
objawach. Następnie proszono poszczególne osoby do poczekalni i tam proszono o, wypełnienie ankiety. W tym
czasie w poczekalni pojawił się aktor, który odgrywał różne humory, pokazywał różne stany emocjonalne. Ankieta
natomiast była bardzo złośliwa ( przykładowe pytanie: z kim spała twoja matka i ile razy) Osoby, które były
poinformowane o objawach nie reagowały na aktora, bo stan którego doświadczały był zgodny z tymco odczuwały.
Natomiast osoby, których nie poinformowano często zachowywały się tak jak aktorzy.
Wiem, dlaczego jest takie pobudzenie -nazywam emocje, które przeżywam- jestem pobudzony w stanie napięcia,
takie są objawy. W efekcie jest odpowiednie zachowanie, które wyraża emocje.
Drugi układ to brak możliwości wyjaśnienia fizjologicznego pobudzenia ( aktorzy w eksperymencie).
Adrenoniepoinformowani- zaczyna być wyzwalana potrzeba oceny-co się dzieje z organizmem- odwołuje się do
otoczenia, które umożliwia mu poprawne określenie stanu. Jak otoczenie zachowuje się agresywnie to on też tak
się zachowuje. Dzięki temu spełniona jest potrzeba nazwania emocji i osoba zachowuje się adekwatnie do tego jak
nazwała emocje. To jest właśnie ta myśl Schachtera. To jest właśnie dwuczynnikowa teoria, które jest teorią
klasyczną, spowodowała ona poszukiwania interpretacyjne.
Inny eksperyment:
Badacz pokazywał chłopcom zdjęcia nagich kobiet. Badani byli podłączeni do układu badającego krążenie i
oddychanie. W czasie badanie chłopcy byli błędnie informowali o stanie pobudzenia przy pewnych zdjęciach. Przy
pewnych zdjęciach informowano, że w tej chwili bardzo szybko pracuje serce lub zwiększa się tętno czy oddech
jest przyspieszony. Jednym słowem fałszowano wyniki, ale tylko przy pewnych zdjęciach. Następnie poproszono
badanych, aby ocenili, które z tych zdjęć są atrakcyjne a które nie. Okazało się że te zdjęciach przy których
fałszowano wyniki były postrzegane jako bardziej atrakcyjne. Mniej atrakcyjne zdjęcia to te przy których nie było
informacji o zmianach w organizmie. Wskazywałoby to na fakt ze można zarazić kontekstem, sugerować, że stan
pobudzenia jest mierzony obiektywnie. Zarzucano Schachterowi, że te eksperymenty mają bardzo wiele błędów
proceduralnych np. dobór próby. Dlatego do końca nie uznano tych badań jako wyjaśnienie stanów emocjonalnych.
Powstał więc problem, w takim razie co jest pierwotne to co czuję czy tez poznanie.
Obecnie współczesne sposoby interpretacji odwołują się do różnych poziomów przetwarzania informacji. Chodzi o
to że pewne informacje docierające do człowieka są właściwe pewnym systemom i dlatego nie można
odpowiedzieć na pytanie co jest pierwsze, czy poznanie czy peryferalne zmiany, czy jakieś odczucia. Ponieważ to
zależy od tego na jakim poziomie, w oparciu o jakie systemy dopływa informacja. Układ który pokażę wyjaśni
schemat myślenia, układ poziomów interpretacji informacji. Jest to układ Scherera.
-związku z celem
Chodzi o to w jakim zakresie dane wydarzenie odnosi się do moich osobistych celów.
-czy to zdarzenie jest zbieżne czy rozbieżne z celem.
Jeśli ma związek z celem to musi być ocena, na ile to zdarzenie może blokować pewne chęci.
-typ zaangażowania ego
Chodzi o to na ile ten cel, do którego dążę angażuje mnie, i w jakim stylu angażuje. Jaki rozdaj mnie angażuje. On
mówi o typie zaangażowania ego. Więc czy można zaangażować społeczny szacunek czy nie. Czy angażowane
są wartości moralne czy nie.
Można powiedzieć, że emocja jest następstwem oceny pierwotnej. Jak ocena pierwotna jest taką że ma związek z
celem to następuje stan emocjonalny, l teraz zależy jaki jest związek z celem , w sensie ze daje mi szansę
realizacji celu , to są te pozytywne emocje. Jak ma związek z celem , ale powoduje to ze może naruszyć możliwość
celu, narusza to ego - to znaczy że emocja negatywna. To jest pierwszy krok do pojawienie się emocji: pozytywna,
negatywna. Ocena jest pierwszym etapem, kolejnym etapem tego oszacowania jest ocena wtórna. Ocena wtórna
polega na tym, że człowiek ocenia, jakie ma możliwości poradzenia sobie z sytuacją. Czy dadzą się jakieś środki
zaradcze pojawić. Przedmiotem oceny wtórnej jest określenie możliwych środków zaradczych. Jest to rozpoznanie
strategii, jak sobie poradzić z tym zdarzeniem. Tego typu ocena ma wpływ na rodzaj doświadczanej emocji. Ocena
wtórna: czy jestem w stanie poradzić sobie ze zbirem, który pojawił się w ciemnej ulicy-chyba nie. Ale jeżeli czuję
się silny fizycznie to ta sytuacja nie musi we mnie wzbudzać emocji strachu. Ocena wtórna też posiada trzy
komponenty, trzy wymiary:
-obwinianie lub obdarzanie zaufaniem
jest to wiedza na ile udaremnione działanie jest pod moją kontrolą, a na ile nie jest pod kontrolą.
-potencjalna możliwość poradzenia sobie ze zdarzeniem
Czy i jak dana osoba może sobie poradzić z wymaganiami sytuacji.
-oczekiwanie w stosunku do tego jaka będzie przyszłość.
Chodzi o to że na wtórną ocenę składa się oczekiwanie w stosunku do przeszłości. To jest efekt oceny możliwości
zmian na lepsze lub gorsze .
Ocena wtórna jest oceną działań zaradczych. takie działania wymieniane przez Lazarusa to:
-koncentracja na probiernie
-koncentracja na przeżywanym stanie.
Przebieg emocji jest właśnie taki. Jest oszacowaniem i na tym polegają emocje, ale w to oszacowanie wchodzi
ocena pierwotna i wtórna.
Ocena pierwotna to jest ocena zbieżności z celem i na ile mnie angażuje.
Ocena wtórna to jest ocena jak działają środki zaradcze, ale są pewne style oszacowań.
Dlatego mówi się o przyczynach poprzedzających. Modyfikacja przebiegu emocji jest to, co było wcześniej, co
tworzy stan dyspozycji emocjonalnej.
To są zmienne osobowościowe. Jeśli dany styl emocji powtarza się to ten układ emocji wyzwala następstwa
bezpośrednie. To są zmiany fizjologiczne, pozytywne lub negatywne uczucia. Natomiast jeśli te stany bada się
powtarzać, a będą jeśli człowiek dodatkowo przypisze że pewne zdarzenia są zgodne czy blokują interes osobisty.
Na tym polega stres jest to stan pobudzenia w wyniku przypisania znaczenia pewnym zdarzeniom. Wtedy mogą
być długotrwałe następstwa. To są właśnie następstwa stresu, somatyczne zaburzenia, kwestie moralne, kwestie
funkcjonowania moralnego.
Wprowadzano człowieka w stan hipnozy i następnie wywoływano u niego takie przypomnienia, które wywoływały
stan emocjonalny pozytywny. Wtedy przedstawiano opowiadanie i wprowadzano w stan hipnozy. Po kilku dniach
proszono badanego by sobie przypomniał pewne rzeczy, ale wprowadzano człowieka w stan emocjonalny podobny
do tego w hipnozie. Okazało się, że jeśli w hipnozie człowiek przezywa stan szczęścia to łatwo przypomina sobie te
opowiadania, które łączą się z tym stanem i odwrotnie. Jest to teoria G. Balera.
Teraz przejdziemy do modelu Lazarusa. Jest on w tej chwili dominującą postacią jeśli chodzi o interpretacje stresu.
Teoria stresu Lazarusa jest chyba najbardziej dominującą. Żeby zbudować teorie stresu Lazarus musiał opracować
koncepcję emocji. Tak naprawdę dla La.zarusa bardzo istotną rzeczą ;cst zrozumienie jakości reiac|i. N4ÓW'! ze
eniocjti J;SI zdarzeniem relacyjnym , to jest ZJWSZC relacja, pe\vi;!i ukiaJ Nic można zro/.uiTiiec ^;!,)Cj;
Jeśli nie zrozumie się ich od strony relacji. Relacji pomiędzy mną a pewnymi zdarzeniami. To co jest istotne dla
człowieka i wyznacza jakość relacji musi być też związany z osobistym interesem. Jeżeli nie jest związane z
osobistym interesem nie wyzwala stanu emocjonalnego. Z jednej strony dla zrozumienia emocji ważny jest fakt, że
emocje są stanami relacyjnymi. Z drugiej strony ważne jest to, że interakcja musi być związana z osobistym
interesem. Osobisty interes wyznacza możliwość kierowania zdarzeniami i wymaganiami. Każdą emocję cechuję
specyficzny rodzaj znaczenia relacyjnego. Chodzi o to, że każdą emocje charakteryzuje podstawowy temat
relacyjny. Temat relacyjny to np.: dla emocji lęku podstawowym tematem relacyjnym jest stanie w obliczu
niepewnego zdarzenia. W zależności od tego, jaką treść ma to zdarzenie,, ono wyzwala pewien styl zachowania.
Żeby zrozumieć jak generuje się emocja to trzeba uwzględnić trzy podstawowe elementy. One opisują sposób
powstawania emocji.
- Podstawą emocji jest proces oszacowania, proces oceny. Angażuje on wiele komponentów. Generalnie do
procesu oszacowania należą:
-ocena prymalna ( pierwotna)
-ocena wtórna Również należąjako następstwa:
-środki zaradcze
Te trzy elementy tworzą teońę emocji. Ocena pierwotna i wtórna może być podporządkowana pod pojęcie szersze
a mianowicie-oszacowanie, ocena. Można by oszacowanie, ocenę traktować w kategoriach stylu lub w kategoriach
procesu. Proces wskazuje na zmiany poznawcze, na konstruowanie rzeczywistości. Czyli oszacowanie w
znaczeniu procesu oznacza konstruowanie rzeczywistości, z których wyłania się jakość relacji. Natomiast styl
oszacowania oznacza pewna dyspozycję do pewnego sposobu oceniania rzeczywistości. My w wyniku
doświadczeń z różnymi zdarzeniami wypracowujemy pewne style, formy oceny zjawisk. Te style, formy można
nazwać stylem oszacowania. Każdy z nas ma pewien styl oszacowania zjawisk. Ten styl zależy od wielu rzeczy,
ale głównie zależy od właściwości podmiotu, od pewnych dyspozycji osobowościowych. Według Lazarusa ocena,
oszacowanie, która składa się na ocenę pierwotną i wtórna jest kluczem do zrozumienia emocji, czyli jest oceną
pierwotn. Otóż to jest jakby rozpoznanie, jakie następstwa mają dla osobistego dobrostanu pewne zdarzenia. Jakie
znaczenie ma osoba pojawiająca się w nocnym zaułku. To jest ocena pierwotna, ocena zdarzenia dla mojego
dobrostanu. Czy to może zagrażać czy nie. Ta ocena pierwotna, ocena zdarzenia dla mojego dobrostanu. Czy to
może zagrażać czy nie. I ta ocena pierwotna ona następuje w sposób automatyczny, jest wynikiem pewnych
doświadczeń, pewnego stylu, pewnych dyspozycji. Ocena pierwotna jest czymś, co można nazwać emocjonalnym
rozgrzaniem. Ocena pierwotna bazuje na trzech elementach:
Chodzi o to, że są różne poziomy, na których przetwarzana jest informacja. Jest poziom sensomotoryczny i na tym
poziomie może być nagła stymulacja , która wyzwala wrażenie. Wtedy wcale nie potrzeba do tego poznania od
razu jest stan emocjonalny. Zatem nie można powiej/'' :•,'':, że ni;; n'; .1 poznania, ono jest jako forma.
uświadomienia. Nie można powiedzieć, że u Seherera jest bardzo ładnie pok.azany poziom schematyczny Pozbm
SJhen-i.^ów myślowych czyli doświadczeń , utartych stereotypów myślowych - jeśli jest coś eo nie pas;ije do
schematu to wyzwala emocje. Jakie jest źródło tych stanów emocj.)r;;'.I;iye!'! : wyuczone preferencje i agresja.
Struktura poznawcza musi być nabyta, tu nie ma nie wrodzonego w efekcie to tworzy schemat. Można powiedzieć
że na poziomie schematycznym poznanie ma już bardzo istotny udział , ale niekoniecznie dominujący. Natomiast
dominujący udział ma poznanie wtedy kiedy mówimy o informacji na poziomie pojęciowym . Kiedy pojawia się stan
emocjonalny: przypominam sobie jak kiedyś byłem na spotkaniu i było bardzo przyjemnie. To przypomnienie
wyzwala stan emocjonalny, ale to jest układ pojęcia, abstraktu. Oczywiście może być na poziomie schematu, ale
wtedy kiedy zaskakuje np. na poziomie schematu:
Ciągle widzę tego sąsiada , który o 8 rano wychodzi z psem na spacer i nagle, zaskoczenie sąsiad nie pojawia się
na spacerze. To jest nowość , która wyzwala stan niepewności - co się stało z sąsiadem.
Jest to jedna z prób interpretacji.
Druga próba to tak zwana PĘTLA CIĄGŁEGO SPRZĘZRENIA ZWROTNEGO Candlanda i Berscheid.
Oni twierdzą że dyskusja nad tym co wcześniejsze a co późniejsze nie ma racji bytu. Każdy proces psychiczny jest
wieloaspektowy. Obojętnie jaki jest uruchamiany proces psychiczny to on jest zawsze uruchamiany w ten sposób
że ma w sobie element motywacyjny, emocjonalny jak i poznawczy. Tylko te elementy są w różnym nasileniu.
Według Candlanda w zależności od tego co jest pierwsze pobudzenie, poznanie czy ocena poznawcza. W efekcie
pobudzenia oceny poznawczej uruchamiana jest reakcja fizjologiczna i doświadczenie. Jeśli pierwsze będą
pobudzone fizjologiczne reakcje to w efekcie na zasadzie ciągłej pętli wzajemnego sprzężenia zwrotnego to zostaje
pobudzone doświadczenie i poznanie. Nie można więc odpowiedzieć na pytanie co jest pierwsze. Zależy to od
tego co zostanie pobudzone, a to co zostanie pierwsze pobudzone uaktywnia pozostałe elementy.
Jest to schemat myślenia niewiele wnoszący. Bo przecież bez wielkich analiz wiemy, że tak jest. Można by się
zastanawiać dalej na ile proces poznawczy jest nasycony procesem emocjonalnym. Wiele jest takich teorii ( będą
one opisane w mojej książce ).
Jest cos takiego jak TEORIA STANU ZALEŻNEGO .
Jest to teoria, która wskazuje na to, że informacja dopływająca do człowieka, który przeżywadany stan
emocjonalny jest łatwiejsza do odtworzenia wtedy kiedy pojawiąsię zmów ten sam stan emocjonalny.
Eksperyment:
WYKŁAD VI
Na poprzednich wykładach zajmowaliśmy się teoriami poznawczymi, te teorie odpowiadają na pytanie czy tez
koncentrują się szukaniem dyspozycji tkwiących w podmiocie, które wyznaczają przebieg procesów
emocjonalnych. Należy zwrócić uwagę na to jak wymiar świadomości, stanu świadomości może być
interpretowany, może stanowić źródło wzbudzania stanów emocjonalnych. Właściwie trzy układy w emocjach są
bardzo kluczowe.
Dzisiaj chciałbym przedstawić dwa sposoby myślenia, dwa rodzaje analizy, potrzebne do zrozumienia jak
funkcjonuje świadomość doświadczanych zmian jaki to ma wpływ na przeżywanie emocji.
Teoria 1
Ma charakter typowy dla psychologii poznawczej, jest to teoria Maruszewskiego i Ścigały specyficzne właściwości
emocji niejako stanowią podstawę dalszych analiz, mogą być sprowadzone do czterech najważniejszych układów.
Emocje występują wewnątrz człowieka, stanowią cześć systemu odpowiedzialnego za tworzenie reprezentacji
umysłowych. Po drugie emocje są zawsze skierowane na cos lub na kogoś. Emocje charakteryzują relacje miedzy
podmiotem a kimś lub czymś.
Po trzecie emocje są procesami, które zmieniają się w czasie. Po czwarte emocje wpływają na zachowanie. Nam
w tej chwili chodzi o poznanie jak się tworzy świadomość emocji. Wg Maruszewskiego najwcześniej wżyciu
pojawiają się kody obrazowe, które zawierają informacje na temat obrazu mimicznego, na temat pobudzenia
fizjologicznego, to jest tak jakby chwytanie jak moje ciało się zmienia. To kodowanie obrazowe bazuje na
przetwarzaniu sensomotorycznym. W wyniku tego kodowania obrazowego powstają proste reprezentacje mające
charakter skryptopodobnych. Skrypt-pewien schemat zachowań, zdarzeń. Jak pierwszy raz wchodzi się na wykład
to czuje się niepewnie.
Drugi rodzaj kodu to kod werbalny, dla danego stanu jaki przezywam, zaczyna być dopasowana nazwa .określenie.
Dopóki nie poznam danej emocji nie mogę jej nazwać werbalny oznacza pojawienie się nazwy kodu obrazowego.
Związane to jest z pojawieniem się pewnej etykiety 'werbalnej, zależnej od kompetencji językowych. Jeżeli
kompetencje językowe mam dobre, to łatwiej nazywam. Poza tym zależy to od społeczności od kultury.
Trzeci rodzaj kodu, który składa się na reprezentacje emocji to są pojęcia, kod abstrakcyjny. Wskazuje on na
reprezentacje emocji, ta reprezentacja jest najbardziej ogólna, a zarazem najbogatsza. Emocja tak jakby staje się
pewnym pojęciem, zawierającym wiedze na temat pochodzenia danego stanu wewnętrznego, możliwości jego
określenia, związku z innymi stanami emocjonalnymi. Uruchomienie kodów abstrakcyjnych może być bardzo
rożne, możliwe jest dopiero gdy człowiek jest zdolny do myślenia w kategoriach logiczno-abstrakcyjnych. Samo
uruchomienie kodów może następować rożna droga, pośrednia poprzez kody werbalne, lub droga bezp. poprzez
uruchomienie tzw. METAFOR, np mój stan emocjonalny jest taki jakby ktoś mnie pięścią zdzielił w pierś.

TEORIE FENOMENOLOGICZNE
Denzin -emocje są czymś centralnym dla egzystencji człowieka pisze wprost „ludzie są ich emocjami." Aby
zrozumieć kim jest osoba trzeba zrozumieć emocje. Analiza skupiona w wymiarze biologicznym. Jest analiza
zubożałą ciała jako przedmiotu rzeczy. Centralnym przedmiotem badań Denzinajest próbą odpowiedzi na pytanie:
jak emocja jako forma świadomości jest wzbudzana, jak jest wyrażana lokalizuje człowieka w świecie społecznych
interakcji. Emocje są zawsze doświadczane jako społeczne odczucia ale uczucia które są generowane przez
interakcje z innymi osobami. Nie można zrozumieć emocji poza układem interakcyjnym z osobą nie jest w stanie
doświadczać emocji, bez domniemanej lub wyobrażanej obecności innych osób to skrajne ujecie. Samo doznanie
sposobu doświadczania emocji ulega ciągłym zmianom. U Denzina występuje pojecie uczuć do siebie-selffelling,
emocje nie mogą istnieć inaczej jak tylko w interakcji z osobami. Emocje zawsze są forma odniesienia do siebie lub
innych. Emocje są tu silnie związane z JA. Aby zrozumieć emocje należy zrozumieć cały system JA. Emocje nie są
rzeczami tylko procesami.
SOCJOKULTUROWE TEORIE EMOCJI.
Emocje są uwarunkowane społecznie i kulturowo. Tych teorii jest bardzo dużo, nie będę państwa zanudzał
chciałbym tylko zwrócić uwagę na niektóre elementy godne uwagi. Bardzo istotne są sposoby myślenia, które
należą do socjokulturowych sposobów myślenia.
TEORIA SPOŁECZNEGO ETYKIETOWANIA - wskazuje ze dla zaznania emocji, człowiek kieruje się pewnymi
wskaźnikami z otoczenia. Informacja, wskaźnik z otoczenia.
TEORIA SPOŁECZNEGO WNIOSKOWANIA - są bliskie i mogą być forma t. społ. etykietowania, zgodnie z tymi
teoriami emocja jest społecznie wyuczona teorią. Tak jakby z góry, przez to ze ja wychowuje się w danym klimacie,
pozwala wytłumaczyć przyczyny mojego zachowania. Np: nauczyłem się, ze jak kogoś kopie w kostkę to nazywam
to gniewem, agresja. Te teorie dopuszczają możliwość błędu, nazywanie emocji może być trudne. Dopuszczają
popełnienie błędu, niepoprawnego odczytywania zachowań.
SPOŁECZNY KONSTRUKTYWIZM - traktuje emocje jako społecznie wyuczone intelektualne interpretacje, służące
do ukazania zachowań jako czegoś znaczącego i zrozumiałego. Kemper - nie ma emocji w pełni wewnętrznych,
bez żadnych wpływów zewnętrznych. Uważał, ze emocje są zakorzenione dzięki ewolucji. Wg niego ewolucja
miała charakter społeczny efekcie nie ma emocji o charakterze czysto wewn. Wg KEMPERA 4 emocje tzw.
pierwotne maja podłoże fizjologiczne. Sąto '.gniew, lek, depresja i szczęście. Te emocje są powszechne dla całego
gatunku ludzkiego bez względu na kulturę dużą wartość dla przetrwania.
Całe emocje maja kontekst zewnętrzny, które maja podłoże fizjologiczne podporządkowane są pod czynniki
zewnętrzne. To jak powstają emocje zależy od kultury. Emocje wtórne są kształtowane przez ośrodki socjalizujące
poczucie winy to uspołeczniona forma lęku. Lęku przed kara za złe zachowanie. Wina, wtórny poziom emocji.
Duma-uspoł. szczęście. Uczucie wstydu jest efektem uspołecznienia gniewu do siebie samego. Najbardziej znany
konstruktywista Harre. On twierdzi wprost, ze nie ma czegoś takiego jak emocje, satylko rożne sposoby działania,
ujawniania własnych postaw opinii. Jego analizy są logicznie poprawne. Emocje wg niego są i zawsze były
pewnymi zapisami ocen moralnych i postaw.
Socjokulturowe teorie ustwiają skrajnie.
Czy rzeczywiście kultura ma wpływ na emocje? Antopologia kultury akcentuje zależność emocji od kontekstu
kulturowego, historycznego, polit, społecznego.
Badania Ruth Benedict wyróżniła kultury winy i wstydu.
Stearns prowadził analizę porównawczą historyczna, jak w rożnych okresach ludzkości przejawiały się emocję
przestrzeni 2 ostatnich wieków, zmiany w zakresie emocji wiązał, że zmianami: historycznymi, ekologicznymi,
religijnymi, demograficznymi. Zauważył np: ze smutek był wyraźnie umniejszony w epoce wiktoriańskiej osiągnął
dominującą postać obsesji pocz.20 wieku potraktowano smutek jako cos plebejskiego, izolacja dzieci od żalu i
smutku - udziału w żałobnych sytuacjach, obecnie -optymizm, mówi się myśl pozytywnie.
U Jakobinow np. wizja człowieka Czaszki pod skora -melancholia. Kultura ma duży i szalenie istotny związek ze
stanem emocjonalnym, narzuca pewne schematy społecznego myślenia, narzuca pewien styl doświadczania
siebie samego.
Kultura ma tak istotny wpływ, ze bardzo często w pewnych kulturach są narzucone stany emocjon. W kulturze
Taitajskiej jest wiele określeń gniewu. Rola kultury jest bardzo widoczna, uczy przez komponent ekspresywny
sposobu wyrażania emocji.
Ujecie Platzika jest inne w tym wymiarze. Podkreślał związek emocji z kultura, ma on jednak charakter społeczny.
Instytucje społeczne są forma reakcji społecznej,
np: religia musi się uporać ze śmiercią! utrata ,bo powoduje to lek egzystencjalny.
Np policja odpowiada na gniew. Generalnie Platzik pokazuje związek emocjonalności ze społecznością daje
możliwość zrozumienia pewnych prawidłowości.
Kultura i społeczność buduje pewne dyspozycje emocjonalne.
WYKŁAD VII
Emocje są i mogą być motywami same w sobie. Bycie motywem oznacza, że emocja jest tym zjawiskiem, które
wzbudza proces działania, podtrzymuje, ukierunkowuje pewne działania a także hamuje i wzmacnia je.
Aby zrozumieć, kiedy emocja i na ile jest motywem należy zrozumieć, jakie dana jakość emocji wyzwala
zachowania, np: jeśli popatrzymy na emocje tego typu jak radość, przeżywanie radości powoduje pewne
zachowania, w efekcie do innej organizacji życia towarzyskiego, rodzinnego, radość-optymistyczne pozytywne
postrzeganie rzeczywistości. Dowodem, że emocje stają się motywami jest fakt wzbudzania emocji i z tym faktem
jest związane zachowanie. Jakość emocji powoduje zachowania(np: emocja ciekawości powoduje chęć
poznawania świata, dalszy rozwój wiedzy)
RELACJE MIEDZY EMOCJAMI A POPĘDAMI
Emocja jest tak silnym motywem, że może często hamować popęd. Ból ucieczka od bólu. Np:
Mamy ból zęba, czy iść do dentysty,albo na wojnie kula uderza w brzuch, my wyobrażamy sobie, że ten ból jest
gorszy jednak badania żołnierzy wykazały, że 100 % żołnierzy bało się dentysty już na samą myśl, stwierdzili ze
dentysta jest gorszy od rozerwanego brzucha. Ból zależy od perspektywy, w jakiej się znajdujemy do tego bólu.
Perspektywa pokazuje jak emocja może zahamować popęd. Popęd seksualny jest niemożliwy do spełnienia,
kluczem do jego zrozumienia jest stan emocjonalny.
Jeżeli mężczyzna zaczyna prowadzić bardzo ostrą grę erotyczną z kobieta i pojawia się nagle stan tego typu, np
lęk przed ciążą, przed zdradą, nawet mając silny popęd zablokujemy się. To by wskazywało, że emocje są sterem
tego wszystkiego. Psychologicznie patrząc: często sytuacja u mężczyzny jest taka, że kiedy kobieta jest, (jest, aby
ją używać Profesor przeprasza za sformułowanie),to u mężczyzn podnosi się stan agresji, podnosi to siłę napięcia
popędu, może to powodować traktowanie kobiety przedmiotowo. Tym mechanizmem powiązania agresji z
popędem seksualnym tłumaczy się nawet pewne zabójstwa na tle seksualnym.
Silny układ związku popędu z emocją. Jeśli emocja potrafi znieść popęd tzn., że emocja musi być bardzo silnym
motywem.
Pytanie:dlaczego ludzie ryzykują? Motywem może być stan emocjonalny(podniecenie) Są dwie teorie na ten temat.
I TEORIA
To teoria R. Salomona - przeciwstawnych procesów.
Tłumaczy ona zachowania ryzykowne i w jakich układach emocje mogą stać się motywami. Ta teoria bazuje na
założeniu, że organizmy dążą do utrzymywania równowagi biologicznej i psychologicznej Zakłada, że wszystkie
organizmy Dążą do utrzymania tej równowagi, pojawienie się silnej emocji powoduje wytworzenie przeciwnej
emocji, która tę równowagę przywróci.
Wszystko dąży do równowagi na poziomie biologicznym i psychologicznym. Jak pojawi się stan, który spowoduje
utratę tej równowagi, ponieważ organizm działa na zasadzie równowagi wzbudza się zawsze emocja
przeciwna ,aby zachować równowagę. Np: pierwszy skok na spadochronie, najczęściej wyzwala stan lęku i
niepokoju, emocje lęku i napięcia na zasadzie dążenia do równowagi, osiągnięcia stanu zadowolenia. Jest to
czynnik powodujący chęć ponownego skoku.
II TEORIA -teoria odwrócenia Autorem tej teorii jest Michael Apter Wyobrażamy sobie 4 sytuacje życiowe
pierwsza: w poczekalni u dentysty Oczekiwanie na dentystę, dźwięki pobudzenie negatywne emocje druga: kąpiel
po ciężkim dniu pobudzenie małe stan relaksu duży. trzecia: oczekiwanie na autobus, nuda nic się nie dzieje ,nie
ma na kim oka zawiesić, niskie pobudzenie. czwarta: kino thiller szczyt akcji bardzo wysokie pobudzenie, silny stan
napięcia
Te cztery sytuacje oddają charakter zależności między pobudzeniem a stanem emocjonalnym. Ta teoria powiada,
że tak na prawdę możliwość wytłumaczenia wszystkiego w kategoriach równowagi jest zbyt słabą możliwością.
Prawo Jerkesa - Dodsona Im większa motywacja tym większa efektywność wykonywania. Efekt zależy od
optimum.
Oba te prawa to dążenie do optymalnego poziomu stymulacji. Człowiek, żeby dobrze się czuć emocjonalnie szuka
optymalnej stymulacji. Stan emocjonalny działa motywacyjnie. Teoria odwrócenia mówi, że tak na prawdę przebieg
pewnych procesów szczególnie motywujących i emocjonalnych - zasada dwustabilności kieruje. W systemie
dwustabilnym następuje przełączenie z l stabilnego w inny stan odwrócenia poprzedniego.
WYKŁAD VIII
Emocje jako stany motywacyjne.
Kluczowa rzeczą dla zrozumienia na ile stany emocjonalne może zmienić motywacja, jest relacja między emocjami
a popędem. Emocje modyfikują przebieg przebieg popędu. W efekcie oznacza to, że jest to czynnik zupełnie
zmieniający kierunki dążeń ludzkich. Emocje same w sobie, wzbudzane, stają się motywem, bo wyzwalają sobie
właściwe i specyficzne zachowania. Emocja radości wyzwala zupełnie inne zachowania niż emocja smutku. Można
też interpretować emocje w kategoriach procesów równowagi. To jest interpretacja Solomona- naruszenie
równowagi poprzez wzbudzenie stanu emocjonalnego uaktywnia proces przeciwny emocjonalnie. Tym samym
można wytłumaczyć, dlaczego ludzie ryzykują. Inna forma jest propozycja Aptera, który mówił, że zasada
homeostazy jest tak naprawdę ograniczona. Dlatego trzeba wprowadzić zasadę dwóch stabilności. Wtedy jest
związek między rodzajem motywacji ( teliczna i parateliczna) a jakością emocjonalna. W efekcie, jeśli mamy do
czynienia z motywacja teliczna, czyli nastawioną na cel, dla takiej aktywacji najlepszy jest stan niskiej aktywności,
niskiego pobudzenia. To wyzwala uczucia przyjemności. W efekcie, jeśli stan napięcia będzie rósł to napięcie
doprowadzi do stanu przykrego emocjonalnie i odwróci to cały proces. Natomiast przy motywacji paratelicznej
poziom podniesionej aktywacji działa pociągająco, jest to stan przyjemny emocjonalnie. Jest to teoria odwrócenia
Aptera.
Propozycja Wicklimda : to różnica wzbudzonej świadomości siebie jako przedmiotu (jaki jestem ). jest to tak
zwana teoria samoświadomości przedmiotowej. Wtedy, kiedy u człowieka zostaje wzbudzona świadomość, jaki jest
i porównań ( tym jak widzi siebie i standardami) wtedy występuje stan napięcia. To jest stan napięcia motywacyjny.
Teorii jest oczywiście bardzo dużo, ale warto zasygnalizować to, co leży u podstaw teorii Solomona, Aptere,
Wicklunda. To są teorie, które były dominantą w psychologii motywacji. Mianowicie teorie dążenia do optymalnego
poziomu motywacji i stymulacji. Analiza dążenia do optymalnego poziomu stymulacji najlepiej jest widoczna u D.
Hebba. Pokazał on pewne możliwości interpretacyjne. Wg Hebba dla utrzymania integracji kory mózgowej,
synchronizacji funkcji mózgowych, niezbędny jest pewien stopień stymulacji zewnętrznej. Po to żeby kora
mózgowa odpowiednio funkcjonowała niezbędny jest dopływ stymulacji zewnętrznej. Dwa główne rodzaje dróg
nerwowych są kluczowe dla zrozumienia dążeń ludzkich i motywów :
-pierwszy rodzaj to drogi specyficzne, które przewodzą impulsy do różnych receptorów i odpowiednich pól w korze
mózgowej, np. droga specyficzna dla układu receptorycznego słuchowego, wzrokowego. Te drogi specyficzne
przewodzą impulsy z poziomu receptora do odpowiedniego ośrodka w korze mózgowej. Dzięki temu że te impulsy
napływają do człowieka ( a impulsy dopływają wtedy kiedy jest stymulacja zewnętrzna) to wtedy kora mózgowa jest
w stanie pobudzenia i staje się aktywna. Drogi prowadzą do pobudzenia w wyniku napływu stymulacji.
-drugi rodzaj dróg nerwowych to są niespecyficzne drogi, które nie przewodzą impulsów osobno z poszczególnych
układów, one łączą wszelkie impulsy docierające do organizmu i przekazują w całości do ws/ystkich części kory
mózgowej. Rozróżnienie to ważne jest po to by potem zrozumieć pewne funkcje, które się ze sobą wiążą. Wg
Hebba kora mózgowa musi być ciągle stymulowana po to by odczuwać integracje funkcji, które pełni. Żeby
zrozumieć jak to wszystko funkcjonuje to trzeba zrozumieć dwa rodzaje drogi. Jeden rodzaj to drogi specyficzne,
które prowadzą impulsy od poziomów rcccptorycznych do odpowiednich ośrodków w korze mózgowej, dzięki temu
pobudzają korę mózgowa. Drugi rodzaj dróg to drogi niespecyficzne i one nie przewodzą osobno poszczególnych
impulsów od danych receptorów, ale one łączą wszelkie pobudzenia i przewodzą w całości do wszystkich części
kory mózgowej. Odpowiadają one za utrzymanie koń mózgowej na poziomie aktywności. Taki podział jest
kluczowy, ponieważ wskazuje na to że stymulacja sensoryczna może pełnić dwie funkcje:
1.Funkcja sygnałowa, czyli jest to funkcja, której zadaniem jest dostarczenie informacji oraz kierowanie
zachowaniem.
2.Funkcja druga związana jest z drogą niespecyficzną, jest to tak zwana funkcja aktywacyjna. Ta funkcja wyznacza
pewien poziom pobudliwości mózgowej. Oznacza to, że kora jest ciągle w stanie aktywacji.
Te dwie funkcje pozwalają zrozumieć pewne formy zachowania, które są zachowaniami dość specyficznymi w
różnych układach. Otóż wg Hebba funkcje sygnałowa i aktywacyjna, one są ze sobą ściśle związane. W miarę
wzrostu poziomu aktywacji również wzrasta sprawność odczytu stymulacji na poziomie danego receptora. Niska
aktywacja to jest stan smutku, przy niskiej aktywacji funkcja sygnałów a nie spełnia dobrze swoich zadań. Jeżeli
ktoś jest zaspany to nie kontaktuje dobrze z otoczeniem. Oznacza to że między funkcją sygnałową a aktywacyjna
jest pewna synchronizacja, zbieżność. W miarę wzrostu aktywacji funkcji sygnałowej polepsza się odczyt
stymulacji, która dopływa przez dany receptor, funkcja sygnałowa uzyskuje swoją maksymalną aktywność. Jak
człowiek osiąga optymalny poziom aktywacji to na tym poziomie najlepiej rejestruje informacje? Jeśli aktywacja jest
bardzo wysoka i człowiek jest ogarnięty stanem pobudzenia, to jest on odczuwany jako stan chaosu,
dezorganizacji. Wtedy żadne bodźce, które do nas dopływają nie maja znaczenia. (zachowanie w czasie wypadku -
ludzie nie wiedzą co się z nimi dzieje ). Wg Hebba każdy dąży do tego, aby uzyskać maksymalną sprawność
działania, uzyskać maksymalny poziom aktywacji, ponieważ wtedy najlepiej wykonuje swoje zadania. Nadrzędnym
motywem jest dążenie do optymalnej stymulacji i aktywacji. Wszystko, co przekracza poziom optymalny będzie
działało jako motyw, ponieważ wyzwala ono stan napięcia lub stan senności i zmęczenia. To będzie działało jako
motyw a źródłem tego wszystkiego jest emocja. Teoria Hebba nie wszystko jednak tłumaczy, bo często jest tak ze
jak człowiek jest senny to wcale mu to nie przeszkadza. Nie działa to motywacyjnie żeby się obudzić, wręcz
przeciwnie ( nie do końca Hebb ma racje). Dlatego teoria ta została zmodyfikowana przez Berlyne'a. On stara się
uchwycić to, czego Hebb nie ujął. Wprowadza dwa pojęcia: pobudzenie i potencjał pobudzenia.
Pobudzenie to stan napięcia wewnętrznego, jest to stan popędowy, wpływa na poziom aktywności. Staje się
stanem wewnętrznym i zwiększa możliwość wystąpienia danej reakcji. Pobudzenie działa jako motyw. To znaczy
ze człowiek musi dążyć do optymalnego poziomu pobudzenia. Potencjał pobudzenia-sklada się z trzech
czynników:
1.Zmienne porównawcze, w zakres tych zmiennych wchodzi nowość bodźca,, niepewność sytuacji, złożoność
bodźca.
Nowy bodziec im bardziej jest złożony, tym większy będzie potencjał pobudzenia. Zmienne porównawcze to są
cechy bodźca, które wpływają na takie zachowanie jak np. ciekawość.
2.Drugi rodzaj zmiennych to są takie zmienne psychofizyczne, które zależą od pewnych właściwości organizmu.
Można powiedzieć, że jest to ilość i jakość stymulacji, jaki i właściwości chemiczne i fizyczne obiektów. Takimi
zmiennymi będą zmienne mające charakter bodźców zewnętrznych lub silnych bodźców zewnętrznych.
3. Zmienne etologiczne do nich wchodzą silne emocje związane ze stanami popędowymi. ( strach, lęk, gniew ). Są
to bodźce afektywne i to wszystko tworzy potencjał pobudzenia. Dzięki temu, że mamy układ dwu elementów:
pobudzenia i potencjału pobudzenia można zupełnie inaczej przewidywać zależność pomiędzy elementami. Wg
Berlyne'a nie tyle istotne jest dążenie do średniego poziomu pobudzenia, ale dążenie do optymalnego pobudzenia.
Teoria M.Zuckennana nazywa się teoria poszukiwania doznań. poszukiwanie doznań to poszukiwanie dobrego
samopoczucia . Jeśli je osiągniemy to stan emocjonalny jest przyjemny i chcemy utrzymać tę aktywność. Jeśli ja
nie uzyskuję tego stanu pozytywnego to znaczy, że istnieje pewien układ szukania pewnej potrzeby stymulacji, by
uzyskać stan dobrego samopoczucia. Stąd koncepcja poszukiwania doznań to jest koncepcja oparta o potrzebę
sensoryczną o dążenie do optymalnego sposobu stymulacji. Ponieważ jeżeli jest odpowiedni poziom stymulacji to
czuję się dobrze. Poszukiwanie doznań wyraża się w poszukiwaniu ekscytacji ( uprawianie niebezpiecznych
sportów) i przygód.
Teoria Rokeacha - uważa on, że źródłem motywacji jest niezadowolenie z siebie samego. To jest teoria
niezadowolenia z siebie samego lub dyssatysfakcji. To niezadowolenie wyzwala pewne dążenia. Żeby zrozumieć
dlaczego tak a nie inaczej się zachowujemy trzeba zrozumieć jakie są w nim elementy, które wyzwalają poczucie
zadowolenia z siebie. Niezadowolenie z siebie to efekt rozbieżności systemu poznawczego. System poznawczy to
organizacja hierarchiczna. Wyraża ona 10 elementów, które składają się na system poznawczy człowieka. By
zrozumieć źródła dyssatysfakcji trzeba zrozumieć między jakimi elementami występuje dysharmonia.
Sposoby pomiaru emocji. Pomiar emocji można ustawić zgodnie z tym, jakie komponenty posiada emocja. Trzy
komponenty są kluczowe:
Przeżyciowy, ekspresywny, neurofizjologiczny. W związku z tym pomiary' można podzielić na trzy grupy.
1..Pomiar komponentu doświadczania świadomości emocji. Pomiar może być różnie dokonywany. Można to robić
na skali nominalnej. Jest to obserwowanie wypowiedzi danej osób)-, która sygnalizuje występowanie pewnego
stanu lub jego brak. (jest smutek lub me ma smutku ) skala nominalna to ocena być - nie być , występuje - nie
występuje. Skala ta daje szansę rozpoznania dominującej kategorii. Drugi rodzaj to pomiar na skali porządkowej
interwałowej. To jest pomiar „lepszy”, bo pozwala ustawić hierarchię uczuć. Badany określa czy dana emocja jest
wyraźniejsza niż inne emocje. Na skali interwaiowej ciekawe możliwości daje badanie uczuć, poprzez określenie
stopnia, w jakim ono występuje. Gorzej jest ze skala bezwzględną, badanie jest właściwie niemożliwe, ponieważ
musi być punkt zerowy. Skala porządkowa jest najlepsza, interwałow a słabsza. Można badać również dyspozycje
emocjonalne, do czego znakomity jest test Rorschacha, oraz imię testy projekcyjne (test piramid barwnych - bada
afektywna strukturę osobowości).
2. Drugi komponent neurofizjologiczny jest to wedle miar, które są metodami psychofizycznego pomiaru emocji.
Podstawowe metody to:
 aktywność sercowo-naczyniowa badanie objętości przepływającej krwi szybkość i amplituda tętna
 elektromiogram EMG ( badanie napięcia mięśniowego)
 elektrokulogram EOG różnica potencjałów elektrycznych między zewnętrzną a wewnętrzną zcęścią
siatkówki
 i pomiędzy rogówką a twardówką.
 pupilogram, rozszerzenie źrenic
 zmiany na skórze elektrodermalne
 zmiany w oddychania
 zmiany reakcji kory mózgowej EEG
 badanie wariograficzne
 Natomiast metody do badania ekspresji to:
 Obserwacja form zachowania Skala wyrazu mimicznego Schlosberga.

POWODZENIA :)

Strona 344

Teoria atkinsona
Aby zrozumieć motywacje trzeba uwzglednich cztery przyczyny :
1
3. siła jednostkowej potrzeby –
4. prawdopodobieństwo sukcesu, moja wewnetrzna osobista potrzeba
5. wartośc podnietowa sukcesu , albo porazki
Autor to wszystko starowadzica się sprowadzic do
Ts = Ms x Ps x Js

353