19.11.

2018

DERS 7

TIBBİ DÖKÜMANTASYON VE SEKRETERLİK

TIBBİ TERMİNOLOJİ

YARD. DOÇ. DR. FATIH KESMEZACAR

Tıp Terminolojisinde Latince Ve Grekçe Kökler 1. Tıp Terminolojisinde Kökenler

1. Tıp Terminolojisinde Kökenler Kök
2. Vücut Bölgeleriyle İlgili Kökler • Bir kelimeden başka kelimelerin türetilebildiği yalın haline
3. Sistematik Anatomi Kökleri verilen isim

• Hepato : karaciğer.
• Sinus: boşluk, kafa kemiklerinde içi dolu boşluklar

1. Tıp Terminolojisinde Kökenler 1. Tıp Terminolojisinde Kökenler

• Kökün önüne ilave olan eklere önek, sonuna ilave olan eklere Fransızca Kökenli Tıp Terimleri
ise sonek adı verilmektedir. • Tıp terimlerinin arasında orijinal Fransızca'dan köken alan
terimlere de rastlanmaktadır
• Bu terimler rönesans sonrası tıp ekolüne giren terimlerdir

1

1. Tıp Terminolojisinde Kökenler
Fransızca Kökenli Tıp Terimleri
Örn:
Ambulance=ambulans=cankurtaran
Ballon=balon=balon
Bassin=basen=kalça
Bouton=buton=kabartı
Cordon=kordon=sicim
1. Tıp Terminolojisinde Kökenler
Fransızca Kökenli Tıp Terimleri
• Écarteur=ekartör=ayırgı
• Écran=ekran=yansıtaç
• Extrait=ekstre=özüt
• Frottement=frotmen=sürtünme
1. Tıp Terminolojisinde Kökenler
Fransızca Kökenli Tıp Terimleri
• Titre=titr=ayar
• Unité=ünite=birim
• Volume=volum=hacim
• Malformation=malformasyon=kötü oluşum
19.11.2018
1. Tıp Terminolojisinde Kökenler
Fransızca Kökenli Tıp Terimleri
• Défense=defens=direnç
• Dragée=draje=yuvarlama
• Drogue=drog=ilaç
1. Tıp Terminolojisinde Kökenler
Fransızca Kökenli Tıp Terimleri
• Tampon=tampona=tampon
• Réservoir=rezervuar=birikmeç
• Role=rol=görev
• Toucher=tuşe=dokunuş
1. Tıp Terminolojisinde Kökenler
Almanca Kökenli Terimler
• Almanca terimlerin dilimize geçişi oldukça geçikmiştir
• Özellikle 2. dünya savaşı sonrası ülkemizde çalışan bilim
adamları bu konuda tam aktif olamamışlardı çünkü çevirmen
kullanmışlardır.
2
 19.11.2018

1. Tıp Terminolojisinde Kökenler 1. Tıp Terminolojisinde Kökenler

Almanca Kökenli Terimler Almanca Kökenli Terimler
• Almanca terimlerin en büyük özelliği terimin uluslararası • Anaemia=anemi=kansızlık
kullanılan şekliyle beraber Almanca kullanılan şeklini de • Cochlea=kohlea=kohlea
beraber yazmış olmalarıdır • Hernia=herni=fıtık

1. Tıp Terminolojisinde Kökenler 1. Tıp Terminolojisinde Kökenler

Almanca Kökenli Terimler İngilizce Kökenli Terimler
• Orbita=orbit=göz çukuru • Son yıllarda tespit edilen buluşlar ve yenilikler ingilizce olarak
• Pancreas=pankreas=pankreas gerçekleşmekte ve dilimizede aynen geçmektedir.
• Thorax=torax=göğüs
• Ulcus=ulcus=ülser

1. Tıp Terminolojisinde Kökenler 1. Tıp Terminolojisinde Kökenler

İngilizce Kökenli Terimler İngilizce Kökenli Terimler
Bu kelimelerin bazı özellikleri; Assay=esey=deney
• Bu kelimelerin mutlak greko-romen kök aranmamalıdır. Baby=beybi=bebek
• Bu terimler ingilizcede yazıldıkları gibi alınırlar Ball=bol=top, küre
Case=kays=olgu

3
 19.11.2018

1. Tıp Terminolojisinde Kökenler 1. Tıp Terminolojisinde Kökenler

İngilizce Kökenli Terimler İngilizce Kökenli Terimler
Clearence=klirıns=temizleme • Messenger=mesıncır=haberci
Flap=flep=yamalık • Midwife=midvayf=ebe
Forensic=forensik=adli • Network=netvırk=şebeke
İnlet=inlet=girişim • Pattern=patırn=kalıp
Laser=leyzer=laser

1. Tıp Terminolojisinde Kökenler 2. Vücut Bölgeleriyle İlgili Kökler

İngilizce Kökenli Terimler • Cephal (o)=sefal, sefalo=baş
• Peak=pik=zirve • Cephalalgia=sefalaji=baş ağrısı
• Probe=prob=dokunaç • Cephaloplegia=sefalopleji=Baş ve yüz kaslarının felçi
• Record=rekord=sicil • Cephalocaodal=sefalokavdal=Baştan kuyruğa uzanan

2. Vücut Bölgeleriyle İlgili Kökler 2. Vücut Bölgeleriyle İlgili Kökler

• Ot(o)=ot, oto=kulak • Brachi=braki=kol
• Otalgia (otalji)=kulak ağrısı • Brachiocephalic=brakyosefalik=kol ve başla ilgili
• Otocleisis=otokleisis=kulak tıkanması • Brachiofacial=brakiyofasyol=kol ve yüzle ilgili
• Otoscope=otoskop=kulak muayene aleti

4

2. Vücut Bölgeleriyle İlgili Kökler
• Thorac, thoracico=torak, torasiko=göğüs
• Thoracentesis=torasentezis=Göğüs duvarından özel iğne ile
girilip plevradan sıvı çekme
• Thoracostomy=torakostomi=Göğüs duvarından göğüs
boşluğuna delik oluşturma
3. Sistematik Anatomi Kökleri
Dolaşım Sistemiyle İlgili Kökler
• Cardi(a)=kardi=yürek
• Cardialgia=kardyalji=yürek bölgesinde hissedilen ağrı
• Cardiovascularis=kardiyovaskular= Yürek ve damara ait
3. Sistematik Anatomi Kökleri
Hareket Sistemiyle İlgili Kökler
Örnek: Osteoartrit; OA (kireçlenme), eklemlerde kıkırdak
yıkımından (eklem harabiyeti) dolayı oluşan eklem ağrılarına
ve eklem tutukluğuna yol açan bir hastalıktır.
19.11.2018
2. Vücut Bölgeleriyle İlgili Kökler
• Abdomin=abdomin=karın
• Abdominal=abdominal=karıla ilgili
• Abdominocystic=abdominosistik=karın ve ödkesesi ile ilgili
3. Sistematik Anatomi Kökleri
Hareket Sistemiyle İlgili Kökler
• OSTEO kökünün anlamı kemiktir.
Vücudu oluşturan dokular arasında en sert olanıdır.
Organizmada gerçek anlamda destek görevi yapan dokudur.
.
3. Sistematik Anatomi Kökleri
Hareket Sistemiyle İlgili Kökler
• ARTHRO/ARTRO kökünün anlamı eklemdir
Eklem, iki kemiğin vücut bölümlerinin hareket edebilmesini
sağlamak için birleştiği kısma verilen addır. Eklemler ile ilgili
tıbbi terimler artro kökü ile yapılır.
5

3. Sistematik Anatomi Kökleri
Hareket Sistemiyle İlgili Kökler
Örnek:Artrodez; Ameliyatla eklem kıkırdaklarının ortadan
kaldırılıp eklemin tespit edilmesiyle eklem hareketinin ortadan
kaldırılması
3. Sistematik Anatomi Kökleri
Hareket Sistemiyle İlgili Kökler
• MYELO/MİYELO kökü , kemik iliği veya kanda bulunan
içinde granül barındıran beyaz kan hücrelerini ifade eder.
Örnek: Multipl Miyelom, bir kan kanseri türüdür.
3. Sistematik Anatomi Kökleri
Hareket Sistemiyle İlgili Kökler
• COSTO/KOSTO kökü kaburga anlamındadır. Göğüs
boşluğunun yan tarafını oluşturan üstte sırt omurlarına, altta
doğrudan veya dolaylı olarak göğüs kemiğine bağlanan hafif
kıvrık çubuk biçimindeki kemiklerdir.
Örnek:İnterkostal, kaburgaların arasını ifade eder.
19.11.2018
3. Sistematik Anatomi Kökleri
Hareket Sistemiyle İlgili Kökler
• CHONDRO/KONDRO, kökünün anlamı kıkırdaktır. Eklemler
arasındaki yumuşak dokulardır. Kemik dokudan daha
yumuşak, esnek ve yarı taşıyıcı kaygan bir dokudur.
Kıkırdaklarla ilgili tıbbi terimler KONDRİ kökü aile yapılır.
Örnek: Kondrit; kıkırdak dokusunun iltihaplanması
3. Sistematik Anatomi Kökleri
Hareket Sistemiyle İlgili Kökler
• MYO/MİYO kökü kas adale anlamındadır. Kas, kasılma ve
gerilme gücü ile vücuda devinim olanağı sağlayan et dokusu.
Örnek; EMG; EMG / ENMG
(Elektronöromiyografi) sinirler ve kaslardan alınan elektriksel
sinyallerin yazdırılması anlamını taşır.
3. Sistematik Anatomi Kökleri
Duyu Organlarıyla İlgili Kökler
• DERMA kökü DERİ/CİLT anlamındadır. Deri ile ilgili terimler
DERMA kökü ile yapılır.
Örnek: Dermatoloji; Deri hastalıklarını inceleyen bilim
dalıdır.
6
 19.11.2018

3. Sistematik Anatomi Kökleri 3. Sistematik Anatomi Kökleri

Duyu Organlarıyla İlgili Kökler
• RHİNO-NASO/RİNO-NASO kökü burun anlamındadır. Burun,
koku almaya yarayan, kıkırdak ve kemikten yapılmış
organdır.
• Burun ile ilgili tıbbi terimler RİNO yada NAZAL kökü ile
yapılır.
Örnek: Paranazal, burun boşluğunun yanında,
buruna komşu olan anlamındadır.
Solunum Sistemi Kökleri
• BRONCHO/BRONŞ kökü Soluk borusunun iki akciğere
açılan ve akciğerlerde dallanma göstererek seyreden
kıkırdak ve kas içeren yapılar
Örnek:bronşit; Bronş ve bronşçukların iltihaplanmasıyla
oluşan hastalık