∆ρ. Χ.

Αρβανίτης, Ε∆ΙΠ Μαθηµατικών

Σχολή ΗΜΜΥ, Πολυτεχνείο Κρήτης

10ο σύνολο ασκήσεων στα Μαθηµατικά για ΗΜΜΥ

ΘΕΜΑ : Καµπύλες, ∆ιαφορικές Εξισώσεις, Γενικευµένη Επίλυση ∆Ε

Καµπύλες
Το R είναι γραµµικά διατεταγµένο σύνολο από την σχέση "ď " οπότε, όλα τα στοιχεία του R είναι
ď -συγκρίσιµα, δηλαδή p@x, y P Rq x ď y _ x ě y (δεν υπάρχει άλλη επιλογή).
Πολλές έννοιες στην ανάλυση συναρτήσεων µίας µεταβλητής όπως, το όριο, η παράγωγος και το
ολοκλήρωµα, ϐασίζονται στην γραµµική διάταξη του R . Για να µεταφερθεί η ανάλυση στα σύνολα
Rn µε n ą 1 , όπου δεν υπάρχει γραµµική διάταξη, χρησιµοποιούνται σαν "άξονες συντεταγµένων",
κατάλληλα υποσύνολα τους που είναι γραµµικώς διατεταγµένα, οι καµπύλες των Rn .
n n
` : ΄Ενα υποσύνολο˘` K Ď R ονοµάζεται καµπύλη
Ορισµός ˘ του R , ανν
D∆ Ď R διάστηµα Dc1 , ...., cn : ∆ ÝÑ R συνεχείς K “ cp∆q µε cptq “ pc1 ptq, ..., cn ptqq.
n
δηλαδή,` ανν το K είναι η˘εικόνα cp∆q , κάποιου διαστήµατος ∆ Ď R , µέσω συνάρτησης
` ˘ c: ∆ÑR ,
cptq “ c1ptq, c2ptq..., cnptq που έχει συνεχείς συνιστώσες συναρτήσεις. Το Ϲεύγος ∆, c ονοµάζεται
παραµέτρηση της καµπύλης K . Κάθε καµπύλη έχει άπειρες παραµετρήσεις.
ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ : α) Αν η c είναι και 1-1 τότε "ευθειοποιεί το σύνολο K ", δηλαδή µεταφέρει την
γραµµική διάταξη` του διαστήµατος
˘ ∆ "κατά µήκος" του συνόλου K , αφού η σχέση ĺ που ορίζε-
ται στο K ώστε @k1 , k2 P K k1 ĺ k2 ” c´1 pk1 q ď c´1 pk2 q , έχει όλες τις ιδιότητες γραµµικής
διάταξης στο K . Στην γενική περίπτωση που η c δεν είναι 1-1, η καµπύλη µπορεί να διαµεριστεί
σε ένωση πολλών υπο-καµπύλων, που καθεµία τους είναι 1-1.
ϐ) Κάθε εικόνα K “ cp∆q διαστήµατος ∆ Ď R µέσω διανυσµατικής
` συνάρτησης c : ∆ ÝÑ Rn µε ˘
n
συνεχείς συνιστώσες συναρτήσεις, είναι καµπύλη του R αφού έχει παραµέτρηση το Ϲεύγος p∆, cq .
γ) Στους R2 , R3 οι οποίοι ταυτίζονται µε τα σηµεία του επιπέδου και του χώρου, ένα σύνολο K είναι
καµπύλη ανν µπορούµε να το σχεδιάσουµε µονοκονδυλιά δηλαδή, να περάσουµε µε µολύβι από όλα
τα σηµεία του και µόνο από αυτά, χωρίς να σηκώσουµε το µολύβι, (όπως στα ευθύγραµµα τµήµατα).
δ) Για συνάρτηση F : D Ď R2 Ñ R συνεχή στο D , το σύνολο λύσεων της εξίσωσης F px, yq “ c , δηλαδή
η αντίστροφη εικόνα F ´1 pcq , είναι ένωση καµπύλων του R2 . Γενικότερα, για F : D Ď Rn Ñ Rn´1
συνεχή στο D , το σύνολο λύσεων της διανυσµατικής εξίσωσης F px1 , ..., xn q “ pc1 , ..., cn´1 q, δηλαδή η
αντίστροφη εικόνα F ´1 pc1, ..., cn´1q , είναι ένωση καµπύλων του Rn .
∆ηλαδή, το σύνολο λύσεων, συστήµατος n´1 αλγεβρικών εξισώσεων µεταξύ συνεχών πραγµατικών
συναρτήσεων των n µεταβλητών, είναι ένωση καµπύλων του Rn .

ΑΣΚΗΣΗ 1 ∆είξτε ότι τα παρακάτω σύνολα είναι καµπύλες :

α) ΄Ενα σηµειοσύνολο tau Ă Rn . Είναι καµπύλη του Rn , αφού tau “ cpr0, 1sq µε cptq “ a
a.
ϐ) Το ευθύγραµµο τµήµα ab που ενώνει δύο σηµεία a, b P Rn .
Είναι καµπύλη του Rn , αφού ab “ cpr0, 1sq µε c ptq “ a ` tp b ´ aq .
΄Αλλη παραµέτρηση του ab είναι το Ϲεύγος pr0, 1s, c̃q µε c̃ptq “ b ` tp a ´ bq .
γ) Κάθε πραγµατική συνάρτηση f “ tpx, f pxq : x P ∆u που είναι συνεχής στο διάστηµα ∆ Ď R ,
είναι καµπύλη του R2 , αφού έχει την προφανή παραµέτρηση cp∆q µε cptq “ pt, f ptqq.
δ) Το σύνολο λύσεων της εξίσωσης x2 `y 2 “ 5 . Από την παρατήρηση δ), είναι ένωση?καµπύλων
του R2 . Μια παραµέτρησή τους προκύπτει επιλύοντας? πχ ως προς το x? , οπότε y “ ˘ 25 ´ x2
και άρα, πρόκειται για τις 2 καµπύλες c1 ptq “ pt, 25 ´ t q, c2 ptq`“ pt, ´ ˘ 25 ´ t2 q , για t P r´5, 5s .
2

Επιπλέον και η ένωσή τους είναι καµπύλη, µε παραµέτρηση πχ c̃ r0, 2πq µε c̃ptq “ p5 cos t, 5 sin tq .
ε) Υπάρχει καµπύλη του R2 που δεν είναι πραγµατική συνάρτηση σε διάστηµα ∆ Ď R ,
πχ ο κύκλος C “ tp 5 cos t, 5 sin tq : t P r0, 2πsu της άσκησης 1δ).
 ΄Οριο - Παράγωγος καµπύλης
Αυτές οι έννοιες, µέσω οποιασδήποτε παραµέτρησης p∆, cq της καµπύλης, µεταφέρονται από το
διάστηµα ∆, κατά µήκος της καµπύλης.
∆ηλαδή, για µια καµπύλη cp∆q , µε παραµέτρηση cptq “ p c1 ptq, ..., cn ptqq από συνεχείς συνιστώσες
συναρτήσεις c1 ptq, ..., cn ptq σε κάθε σηµείο t P ∆ , ορίζονται τα εξής :
1) Ως όριο της καµπύλης στο t0 P ∆ , ϑεωρείται το σηµείο lim cptq “ p lim c1 ptq, lim c2 ptq, ..., lim cn ptqq
tÑt0 tÑt0 tÑt0 tÑt0
2) Αν οι συναρτήσεις c1 , . . . , cn έχουν παράγωγο στο t0 P ∆ , τότε ως παράγωγο της καµπύλης στο
t0 P ∆ , ϑεωρείται το διάνυσµα c1 pt0 q “ pc11 pt0 q, ..., c1n pt0 qq και αναφέρεται ταχύτητα της καµπύλης
στο t0 . Αν η καµπύλη έχει παράγωγο σε κάθε t0 P ∆ , ονοµάζεται διαφορίσιµη στο ∆ .
ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ: Οι καµπύλες γενικεύουν την έννοια τις συνεχείς συναρτήσεις του Rn σε διάστηµα
πραγµατικών. Αντίστοιχα, η ταχύτητα c1 ptq µιας καµπύλης γενικεύει την έννοια της παραγώγου
συνάρτησης και έχει παρεµφερείς ιδιότητες και χρήσεις, πχ η ταχύτητα µιας καµπύλης σε ένα σηµείο
της cpt0q , είναι ένα διάνυσµα που εφάπτεται στην καµπύλη στο σηµείο αυτό.

ΑΣΚΗΣΗ 2 Να υπολογιστεί ένα εφαπτόµενο διάνυσµα στον κύκλο cpr0, 2πq µε cptq “ p2 cos t, 2 sin tq ,
στο σηµείο cpπq .
ΑΠΑΝΤΗΣΗ:
Η ταχύτητα του κύκλου ισούται µε c1 ptq “ pp2 cos tq1 , p2 sin tq1 q “ p´2 sin t, 2 cos tq, οπότε ένα
εφαπτόµενο διάνυσµα στην καµπύλη αυτή, στο σηµείο cpπq “ p0, 2q , είναι το διάνυσµα
c1 pπq “ p ´2 sin π, 2 cos π q “ p0, ´2q .

ΑΣΚΗΣΗ 3 Να υπολογιστεί η εφαπτόµενη ευθεία στο σηµείο px0 , f px0 qq της γραφικής παράστα-
σης, µιας συνάρτησης f : ∆ ÝÑ R που είναι συνεχή στο διάστηµα ∆ .
ΑΠΑΝΤΗΣΗ:
Η συνάρτηση f ταυτίζεται µε την καµπύλη του R2 , cp∆q µε cptq “ pt, f ptqq , οπότε ένα εφαπτόµε-
νο διάνυσµα στο σηµείο px0 , f px0 qq είναι η ταχύτητά της εκεί, c1 px0 q “ p1, f 1 px0 qq.
΄Αρα, εφαπτόµενη
` ευθεία στην˘ f ,`στο σηµείο ˘ px`0 , f px0 qq , είναι η καµπύλη
˘
εptq “ x0 , f px0 q ` t 1, f 1 px0 q “ x0 ` t, f px0 q ` tf 1 px0 q , για t P R.
ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ: Από την 1η συντεταγµένη x “ x0 `t ñ t “ x´x0 οπότε µε αντικατάσταση στην
2η συντεταγµένη απαλείφεται το t και έπεται ότι y “ f px0 q ` px ´ x0 qf 1 px0 q, δηλαδή προκύπτει η
γνωστή µορφή της εξίσωσης εφαπτόµενης ευθείας στην συνάρτηση f , στο σηµείο px0 , f px0 qq .

ΑΣΚΗΣΗ 4 Να υπολογιστεί η παράγωγος f 1 pxq , της διαφορίσιµης συνάρτησης που έχει y “ f pxq ,
και ταυτίζεται µε την καµπύλη cpRq µε cptq “ pxptq, yptqq “ p3t, 9t2 q , στο x “ xp10q .
ΑΠΑΝΤΗΣΗ:
Αφού η συνάρτηση f ταυτίζεται µε την καµπύλη c, έπεται ότι yptq “ f pxptqq, οπότε από τον κανόνα
dyptq df pxptqq df pxptqq dxptq df pxptqq dyptq{dt
αλυσιδωτής παραγώγισης “ “ ñ “
dt dt dxptq dt dxptq dxptq{dt
2 1
df pxptqq p9t q 18t
΄Αρα για κάθε t P ∆ , η παράγωγος της f στο xptq , ισούται µε “ 1 “ 3 “ 6t.
dxptq p3tq
Ειδικότερα λοιπόν, f 1pxq|x“xp10q “ 6t|t“10 “ 60 .
ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ: Η απάντηση υπολογίζεται και αλλιώς. Από την 1η συντεταγµένη x “ 3t ñ t “ x{3 ,
οπότε µε αντικατάσταση στην 2η συντεταγµένη απαλείφεται το t και προκύπτει ότι y “ x2 , οπότε
f pxq “ x2 και f 1 pxq “ 2x . ΄Αρα, στο x “ xp10q “ 3 ¨ 10 “ 30 , η παράγωγος είναι f 1 p30q “ 2 ¨ 30 “ 60 .
Λόγω της συνέπειας των Μαθηµατικών το αποτέλεσµα είναι ίδιο, όµως ο αρχικός υπολογισµός δεν
απαιτεί την απαλοιφή του t , δηλαδή δεν απαιτεί την επίλυση εξίσωσης (που ίσως δεν είναι και εφικτή).
 ∆ιαφορικές Εξισώσεις (∆Ε)
‚ Ως ∆ιαφορική Εξίσωση (∆Ε), αναφέρεται οποιαδήποτε εξίσωση που περιέχει µεταβλητές και
οπωσδήποτε παραγώγους, κάποιων εξ αυτών. Εδώ, ασχολούµαστε µε ∆Ε δύο µεταβλητών x, y , που
στην γενική περίπτωση είναι οι συντεταγµένες σηµείων διαφορίσιµης καµπύλης cp∆q Ă R2 .
‚ Ως Τάξη µιας ∆Ε αναφέρεται ο ϕυσικός αριθµός που δείχνει την µέγιστη τάξη
` παραγώγου˘ που
περιέχει η ∆Ε. Θα ασχοληθούµε µε ∆Ε 1ης τάξης, δηλαδή έχει γενική µορφή Φ cptq, c1 ptq “ 0 p˚q .
‚ Ως Λύση µιας ∆Ε 1ης τάξης, αναφέρεται µια διαφορίσιµη
` ` cp∆q
καµπύλη
˘ â R2 που σε κάθε σηµείο
της cptq “ pxptq, yptqq επαληθεύει την ∆Ε δηλαδή, @t P ∆ Φ cptq, c1 ptq “ 0 .
‚ Ως Γενική Λύση ( ΓΛ ) µιας ∆Ε 1ης τάξης, αναφέρεται µια οικογένεια λύσεων tcC p∆C quCPR της
Ť
∆Ε, που η ένωση τους καλύπτει το σύνολο D Ă R2 όπου ορίζεται η ∆Ε p˚q , δηλαδή D “ cC p∆C q .
CPR
ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ : α) Επειδή κάθε διαφορίσιµη συνάρτηση πάνω από διάστηµα ∆ Ď R είναι καµπύλη
του R2 , οι ορισµοί αυτοί µεταφέρονται και για συναρτήσεις µε f “ tpx, f pxqq : x P ∆u , δηλαδή :
Γενική µορφή ∆Ε 1ης τάξης : Φp x, y, y 1 q “ 0 p˚˚q
Λύση ∆Ε 1ης τάξης : οποιαδήποτε παραγωγίσιµη πραγµατική συνάρτηση f που σε όλο το πεδίο ορι-
` ˘ ` ˘
σµού της Dompf q επαληθεύει την ∆Ε δηλαδή, @x P Dompf q Φ x, f pxq, f 1 pxq “ 0
Γενική Λύση µιας ∆Ε 1ης τάξης : είναι µια οικογένεια λύσεων tfC uCPR της ∆Ε, που η ένωση τους
Ť
καλύπτει το σύνολο D Ă R2 όπου ορίζεται η ∆Ε p˚˚q , δηλαδή D “ tpx, fC pxqq : x P DompfC qu
CPR
R2
ϐ) Για µια οικογένεια διαφορίσιµων καµπύλων του R ίσως ισχύει και το αντίστροφο, δηλαδή να
υπάρχει ∆Ε 1ης τάξης δύο µεταβλητών x, y µε ΓΛ αυτήν την οικογένεια καµπύλων.

ΑΣΚΗΣΗ 5 Να ϐρεθεί µια ∆Ε µε ΓΛ την οικογένεια ελλείψεων tcC pr0, 2πqquCPR` ώστε, για C P R`0
` ˘ 0
περιέχει την καµπύλη cC pr0, 2πqq µε cC ptq “ 3 `2C cosptq, 2 `3C sinptq .
ΑΠΑΝΤΗΣΗ: ` ˘ C=14.0
Για C P R`0 , η καµπύλη cCpr0, 2πqq έχει σηµεία xC ptq, yC ptq
που ικανοποιούν τις σχέσεις C=11.0
x ptq´3 y ptq´2
p@t P r0, 2πqq `C 2 “ ˘2C cosptq ^ ˘ C 3 “ C sinptq
` 2 C=8.0
xC ptq´3 yC ptq´2 2
οπότε p@t P r0, 2πqq 4
` 9
“C .
C=5.0
΄Αρα, ανεξάρτητα από την παράµετρο t ,
` ˘ 2 2
@px, yq P cC pr0, 2πqq px´3q 4
` py´2q
9
“ C2 C=2.0

οπότε, παραγωγίζοντας ως προς x και αφού C είναι σταθερά, (3, 2)

2py´2q dy
` ˘ 2px´3q
@px, yq P cC pr0, 2πqq ` “ 0.
4 9 dx
΄Αρα, ανεξάρτητα και από την παράµετρο C , κάθε καµπύλη
αυτής της οικογένειας, περιέχει ακριβώς τα σηµεία px, yq που ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΕΛΛΕΙΨΕΩΝ ΚΕΝΤΡΟΥ (3, 2)
x´3 2py´2q dy
ικανοποιούν την σχέση 2 ` 9 “ 0.
dx
Κατά συνέπεια, η οικογένεια ελλείψεων tcC pr0, 2πqquCPR` είναι ΓΛ της ∆Ε x´3
0 2
` 2py´2q9
y1 “ 0.

ΑΣΚΗΣΗ 6 Να ϐρεθεί µια ∆Ε µε ΓΛ την οικογένεια ευθειών fC pxq “ Cpx ´ 2q ` 3, C P R .

ΑΠΑΝΤΗΣΗ:
y´3
Για C P R , η συνάρτηση fC αυτής της οικογένειας έχει y “ Cpx ´ 2q ` 3 ñ x´2 “ C , οπότε
παραγωγίζοντας κατά µέλη ως προς x , έπεται ότι, αυτή η οικογένεια συναρτήσεων tfC uCPR
y 1 px´2q´py´3q
είναι ΓΛ της ∆Ε px´2q2
“ 0 , άρα και της ∆Ε y 1 px ´ 2q ´ py ´ 3q “ 0 .
 Γενικευµένη Επίλυση ∆Ε
Εδώ ασχολούµαστε µόνο µε την γενικευµένη επίλυση των ∆Ε δηλαδή, την εύρεση µιας ΓΛ .
΄Αλλα ϐασικά ϑέµατα ∆Ε (µοναδικότητα λύσεων, εύρεση ειδικών λύσεων, επέκταση λύσεων, ανάλυση
ευαισθησίας, κ.α.) εξετάζονται λεπτοµερώς σε ειδικότερο µάθηµα.
‚ Για απλή ∆Ε, η ολοκλήρωση ως προς x (ή y ) και των δύο µελών της, ανάγει την ∆Ε σε αλγεβρική
εξίσωση που επαληθεύεται από την οικογένεια των αντιπαραγώγων που προκύπτουν, οπότε αυτή η
οικογένεια καµπύλων είναι και η ΓΛ της ∆Ε.
‚ Για πιο σύνθετες ∆Ε απαιτείται κατάλληλη αλλαγή µεταβλητών ώστε να µετατραπεί σε άµεσα
ολοκληρώσιµη γι΄ αυτό, κάθε ∆Ε αρχικά είναι χρήσιµο να κατηγοριοποιείται.
Γενικά στις ασκήσεις αυτές ακολουθούνται οι εξής συντακτικοί κανόνες :
α) Η γενικευµένη επίλυση είναι διαδικασία που γίνεται µε ϐήµατα. Σε κάθε ϐήµα από µια εξίσωση
συµπεραίνουµε µια άλλη εξίσωση και ίσως όχι µονοσήµαντα η/και όχι καλώς ορισµένη! Σκοπός µας
είναι να καταλήξουµε σε µια αλγεβρική εξίσωση (δηλαδή χωρίς παραγώγους), αφενός χωρίς να εξε-
τάζουµε την συνέπεια (αν µηδενίζεται ένας παρανοµαστής, η αν η υπόριζος ποσότητα είναι µη-αρνητική
κλπ) και αφετέρου, χωρίς να εξετάζουµε αν υπάρχουν και άλλες λύσεις.
´ ´
ϐ) Από την σχέση y 1 “ f pxq ϑα έπεται η σχέση y 1 dx “ f pxqdx ` C, C P R , δηλαδή η σταθερά
ολοκλήρωσης ϑα εµφανίζεται µε την εισαγωγή του συµβόλου ολοκλήρωσης.
´ ´
γ) Τυπικά ϑα έπρεπε να γραφτεί y 1 dx `C1 “ f pxqdx `C2 , C1 , C2 P R και σε επόµενο ϐήµα αυτές
οι σταθερές να συνενωθούν σε µία σταθερά C όµως, χάριν της οικονοµίας συµβόλων, στην γενικευµένη
επίλυση γίνονται απλουστεύσεις στις σταθερές. Γενικά, το όνοµα µιας σταθεράς δεν ϑα αλλάζει
από την δράση συναρτήσεων, απλά ϑα ανανεώνεται το σύνολο επιλογής της (οι σταθερές απορροφούν
ακόµα και σηµειακές ασυνέχειες λόγω υβριδισµού λύσεων, δείτε τελευταία παράγραφο ϕυλλαδίου).

΄Αµεσα επιλύσιµες ∆Ε
Αν η ∆Ε Φpx, y, y 1 q “ 0 έρχεται στην µορφή y 1 “ ppxq , τότε ολοκληρώνοντας ως προς x και τα δύο
´
µέλη, έπεται ότι ΓΛ είναι η οικογένεια αντιπαραγώγων της συνάρτησης p , δηλαδή οι συναρτήσεις µε
y“ ppxq dx ` C, C P R.

ΑΣΚΗΣΗ 7 Να υπολογιστεί η ΓΛ της ∆Ε y 1 “ x1

´
ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Είναι άµεσα επιλύσιµη, οπότε ΓΛ είναι η οικογένεια αντιπαραγώγων µε
y“ dx ` C, C P R “ ln |x| ` C, C P R
x
ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ : α) Και η οικογένεια συναρτήσεων µε y “ lnpCxq, C P R˚ είναι ΓΛ αυτής της ∆Ε,
γιατί περιέχει τις ίδιες καµπύλες µε την οικογένεια συναρτήσεων µε y “ ln |x| ` C, C P R˚ .
Πράγµατι,
` για C ě˘ 0 , ϑέτοντας
( C1 `“ eC , παρατηρούµε
˘ ότι ( ` ˘ (
˚
x, ln |x| ` C : x P R “ x, lnp´xq ` C : x P R´ Y x, ln x ` C : x P R`
` ˘ ( ` ˘ (
“ x, lnp´xq ` ln C1 : x P R´ Y x, ln x ` ln C1 : x P R`
` ˘ ( ` ˘ (
“ x, lnp´C1 xq : x P R´ Y x, lnpC1 xq : x P R`
Παρόµοια για C ă 0, αλλά µε τους κλάδους της συνάρτησης ανάποδα. ΄Αρα, οι δύο κλάδοι κάθε
συνάρτησης της 1ης οικογένειας εµφανίζονται ως δύο διαφορετικές συναρτήσεις στην 2η οικογένεια.
Ισχύει και το αντίστροφο, δηλαδή για C P R˚ , ϑέτοντας C1 “ ln |C|, παρατηρούµε ότι
` ˘ ( ` ˘ ( ` ˘ (
Αν C ą 00, τότε x, lnpCxq : x P R` “ x, ln x ` C1 : x P R` Ă x, ln |x| ` C1 : x P R˚
` ˘ ( ` ˘ ( ` ˘ (
Αν C ă 00, τότε x, lnpCxq : x P R´ “ x, ln x ` C1 : x P R´ Ă x, ln |x| ` C1 : x P R˚
οπότε, κάθε συνάρτηση της 2ης οικογένειας είναι κλάδος κάποιας συνάρτησης της 1ης οικογένειας.
ϐ) Η οικογένεια συναρτήσεων µε y “ lnpxq`C, C P R , δεν είναι ΓΛ αυτής της ∆Ε, γιατί οι
συναρτήσεις που περιέχει, δεν καλύπτουν τα σηµεία px, yq P R2 µε x ă 0 , παρότι η ∆Ε ορίζεται εκεί.
 ∆Ε Χωριζοµένων µεταβλητών
Αν η ∆Ε Φpx, y, y 1 q “ 0 έρχεται στην µορφή y 1 “ ppxq ¨ qpyq , τότε διαχωρίζοντας πολλαπλασιαστικά
y1
´ y1
´
τις µεταβλητές (αριστερά να εµφανίζεται µόνο η y και δεξιά µόνο η µεταβλητή x ),
qpyq
“ ppxq
ppxq,
οπότε, ολοκληρώνοντας ως προς x και τα δύο µέλη, dx “ ppxq dx ` C, C P R
qpyq
´ ´
και αλλάζοντας µεταβλητή ολοκλήρωσης στο αριστερό ολοκλήρωµα από x σε y , οπότε dy “ y 1 dx
dy
dx,
έπεται ότι “ ppxq dx `C, C P R . Αυτή η εξίσωση προσδιορίζει την ΓΛ της ∆Ε.
qpyq
dy
ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ: Χρησιµοποιώντας τον συµβολισµό Leibniz y1 “ , τα δύο τελευταία ϐήµατα περι-
dx
´ ´
γράφονται απλά ως "ολοκληρώνοντας κατά µέλη" (χωρίς αναφορά στις µεταβλητές ολοκλήρωσης), δη-
dy dy
λαδή προκύπτει άµεσα το τελικό αποτέλεσµα,
dx “ ppxq ¨ qpyq ñ qpyq
“ ppxq dx ` C, C P R

y ¨ cos x
ΑΣΚΗΣΗ 8 y1 “
1 ` 2y 2
ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Είναι χωριζοµένων µεταβλητών οπότε, διαχωρίζοντας πολλαπλασιαστικά τις µεταβλη-
τές και ολοκληρώνοντας κατά µέλη, έπεται η εξίσωση
dy y
´ 1 ` 2y2
´
dx “ 1 ` 2y 2 ¨ cos x ñ y dy “ cos x dx `C, C P R

και άρα, ΓΛ είναι η οικογένεια καµπύλων, µε σηµεία px, yq P R2 ώστε ln |y| `y 2 “ sin x `C, C P R .
ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ: Μια αλγεβρική εξίσωση 2 µεταβλητών όπως η παραπάνω, περιγράφει την οικο-
γένεια καµπύλων που είναι η ΓΛ της ∆Ε. ∆εν είναι απαραίτητο η τελική σχέση να είναι λυµένη ως
προς y , ίσως µάλιστα να µην είναι δυνατό. Πολλές ϕορές, αυτή η εξίσωση είναι πιο εύκολο να λυθεί
ως προς το x (άρα να γραφτεί το x σαν συνάρτηση του y ), πχ εδώ ως ΓΛ µπορεί να ϑεωρηθεί η
οικογένεια συναρτήσεων µε
x “ 2kπ ` arcsinp ln |y| ` y 2 ` Cq _ x “ p2k ` 1qπ´arcsinp ln |y| ` y 2 ` Cq, C P R, k P Z
Επίσης, ΓΛ είναι και η οικογένεια συναρτήσεων µε
x “ 2kπ ` arcsinp lnpCyq ` y 2 q _ x “ p2k ` 1qπ´arcsinp lnpCyq ` y 2 q, C P R˚ , k P Z

ΑΣΚΗΣΗ 9 Να ϐρεθεί η ΓΛ της ∆Ε p1 ` x2 qy 1 ` 1 ` y 2 “ 0 .

1 ` y2
ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Επειδή y1 “ ´
1 ` x2 ´ ´
, συµπεραίνουµε ότι είναι χωριζοµένων µεταβλητών, οπότε :
dy dy dx ` C, C P R
“ p1 ` y 2 q ¨ ´1 2 ñ “´
dx 1`x 1 ` y2 1 ` x2
ñ arctanpyq “ ´ arctanp xq ` C, C P R
tanp Cq ´ tanp arctanp xqq
ñ y“ , CPR
1 ` tanp Cq tanp arctanp xqq
και άρα, ΓΛ είναι η οικογένεια συναρτήσεων µε y “ C ´ x , C P R
1`C x
ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ : α) ΄Οπως και στην προηγούµενη άσκηση, δεν είναι απαραίτητο η τελική σχέση
να είναι λυµένη ως προς y , πχ ως σχέση προσδιορισµού της ΓΛ µπορούµε να ϑεωρήσουµε την
arctanpyq “ ´ arctanpxq ` C, C P R .
ϐ) Η σταθερά C που εµφανίστηκε στην τελική έκφραση είναι διαφορετική από αυτές των εξισώσεων
στις προηγούµενες γραµµές, παρότι έχουν το ίδιο όνοµα. ΄Οπως ειπώθηκε στο συντακτικό της
γενικευµένης επίλυσης ∆Ε, οι σχέσεις που ϐρίσκουµε δεν είναι αλγεβρικά ισοδύναµες (στην γενική
περίπτωση). Σκοπός είναι να περιγράψουµε την ΓΛ της ∆Ε µε αλγεβρική σχέση, χωρίς παραγώγους.
γ) Είναι λογικά συνεπές το πέρασµα από την 3η εξίσωση στην 4η ή από την 4η στην 5η ; Μήπως
πρέπει να εξετάσουµε περιπτώσεις για να ξέρουµε πότε είναι εφικτά αυτά τα συµπεράσµατα (πχ
µήπως µηδενίζεται παρανοµαστής, ή µήπως δεν ορίζονται οι συναρτήσεις tan, arctan);
Στην γενικευµένη επίλυση ∆Ε πρέπει να εντοπίσουµε µια οικογένεια λύσεων που να συγκροτεί µία
(πλήρη) ΓΛ οπότε, δεν είναι σίγουρο ότι υπολογίζονται όλες οι λύσεις της ∆Ε (πχ ίσως υπάρχουν
ιδιάζουσες λύσεις) ή ότι καλύπτεται τελείως το σύνολο ορισµού της ∆Ε. Ο έλεγχος συνέπειας και
επέκτασης λύσεων γίνονται σε επόµενα ϐήµατα (δεν είναι µέρος αυτής της ύλης, αλλά για λόγους
πληρότητος παρατίθεται ένα παράδειγµα γι΄ αυτήν την άσκηση, στο τέλος του ϕυλλαδίου).

ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΑΡΧΙΚΩΝ ΤΙΜΩΝ (ΠΑΤ)

Στις εφαρµογές, από όλη την οικογένεια λύσεων της ΓΛ µιας ∆Ε, χρήσιµες είναι όσες ικανοποιούν
επιπλέον περιορισµούς. Στις ∆Ε 1ης τάξης όπου, ΓΛ είναι µια οικογένεια καµπύλων µε µέλη που
επιλέγονται µέσω µιας παραµέτρου C , η επιλογή εκείνης της λύσης που διέρχεται από συγκεκριµένο
σηµείο px0, y0q ("αρχική τιµή") ανάγεται στον προσδιορισµό συγκεκριµένης τιµής της παραµέτρου
επιλογής C .

Ορθογώνια οικογένεια καµπύλων

Αν K είναι µία οικογένεια διαφορίσιµων καµπύλων ενός χωρίου D Ă R2 τότε, µπορούµε να προσ-
διορίσουµε µια οικογένεια διαφορίσιµων καµπύλων KO του χωρίου D τέτοια ώστε, οι καµπύλες της
KO να τέµνονται κάθετα µε τις καµπύλες της K (ορθογώνιες τροχιές της οικογένειας K ).
ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ: Αν µια οικογένεια καµπύλων K του D Ď R2 , είναι ΓΛ µιας ∆Ε Φpx, y, y 1 q “ 0 , δη-
λαδή σε κάθε σηµείο px, yq P D διέρχεται µια καµπύλη της οικογένειας µε κλίση y 1 , τότε η καµπύλη
της ορθογώνιας οικογένειας που διέρχεται από το σηµείο αυτό έχει κλίση ´ y11 , δηλαδή η οικογένεια
ορθογώνιων καµπύλων KO πρέπει να είναι η ΓΛ της ∆Ε Φpx, y, ´ y11 q “ 0 .

ΑΣΚΗΣΗ 10 Να υπολογισθεί η οικογένεια ορθογωνίων τροχιών KO , της οικογένειας ελλείψεων K

προηγούµενης άσκησης. Ποιά από αυτές ικανοποιεί το ΠΑΤ p4, 3q ;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ:
C=14.0
Σύµφωνα µε εκείνη την άσκηση, η οικογένεια ελλείψεων K
είναι ΓΛ της ∆Ε x´3
2
` 2py´2q
9
y1 “ 0. C=11.0
΄Αρα, η οικογένεια ορθογώνιων τροχιών KO ϑα είναι ΓΛ της ∆Ε
x´3
2
` 2py´2q
9
p´ y11 q “ 0. C=8.0

4py´2q
Εποµένως y 1 “ 9px´3q (είναι χωριζοµένων µεταβλητών), οπότε : C=5.0
dy “ py ´ 2q 4 1
´ dydx ´ 9 x´3 C=2.0
4 dx
y´2 “ 9x ´ 3 ` C, C P R (3, 2)
4
ln |y ´ 2| “ ln |x ´ 3| ` C, C P R
9
4
ln |y ´ 2| “ lnpCpx ´ 3qq, C P R˚
9
4
|y ´ 2| “ Cpx ´ 3q 9 , C P R` ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΕΛΛΕΙΨΕΩΝ ΚΕΝΤΡΟΥ (3, 2)
4 ΚΑΙ ΟΙ ΟΡΘΟΓΩΝΙΕΣ ΤΡΟΧΙΕΣ ΤΗΣ
y´2 “ Cpx ´ 3q , C P R 9 R˚
Κατά συνέπεια, ΓΛ της ∆Ε είναι η οικογένεια συναρτήσεων µε y “ 2 ` Cpx ´ 3q4{9 , C P R˚ .
Τα γραφήµατα των συναρτήσεων αυτής της οικογένειας, είναι η οικογένεια ορθογωνίων τροχιών KO
της οικογένειας ελλείψεων K (Σχήµα).
Από αυτές τις καµπύλες,
` εκείνη που διέρχεται
˘ˇ από το σηµείο p4, 3q ικανοποιεί και την εξίσωση
` ˘ˇ
3 “ y “ 2 ` Cpx ´ 3q4{9 ˇx“4 “ 2 ` Cp4 ´ 3q4{9 “ 2 ` C ñ C “ 1
οπότε, λύση του ΠΑΤ p4, 3q είναι η συνάρτηση µε y “ 2 ` px ´ 3q4{9 .
 Οµοιογενείς ∆Ε (ΠΡΟΣΟΧΗ στην ϐιβλιογραφία αναφέρονται ως Οµογενείς)
Αν η ∆Ε Φpx, y, y 1 q “ 0 έρχεται στην µορφή y 1 “ F px, yq , µε συνάρτηση F που έχει την ιδιότητα
` ˘` ˘
της οµοιογένειας @t P R˚ @px, yq P DompF q ptx, tyq P DompF q ñ F ptx, tyq “ F px, yq , τότε
y
ϑέτοντας w “ x οπότε, y “ wx, y 1 “ d pw xq “ w1 x ` w , η ∆Ε ανάγεται σε χωριζοµένων µεταβλητών
dx
F p 1, wq ´ w
w x ` w “ F p x, xwq “ F p 1, wq ñ dw “
1
´
dx x ´
ñ dw “ dx ` C, C P R
F p 1, wq ´ w x
Υπολογίζοντας το αριστερό ολοκλήρωµα ως προς w , καταλήγουµε ότι η ΓΛ αυτών των εξισώσεων
προσδιορίζεται από µια σχέση της µορφής Gp wq “ lnp Cxq, C P R˚ .
ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ: Και στις ∆Ε y 1 “ F px, yq που είναι οµοιογενείς k -ϐαθµού, δηλαδή, µε
y
F ptx, tyq “ tk F px, yq , η αντικατάσταση w “ x τις ανάγει σε ∆Ε χωριζοµένων µεταβλητών.

ΑΣΚΗΣΗ 11 y 1xy “ x2 ` y 2
ΑΠΑΝΤΗΣΗ:
x2 ` y 2
΄Ερχεται στην µορφή y 1 “ F px, yq µε F px, yq “ xy , για την οποία ισχύει
` ˘ ptxq2 ` ptyq2 t2 px2 ` y 2 q x2 ` y 2
@t P R˚ F ptx, tyq “ “ 2 “ xy “ F px, yq ,
ptxqptyq t pxyq
y
δηλαδή πρόκειται για οµοιογενή ∆Ε. Θέτοντας w “ x οπότε, y “ wx, y 1 “ d pwxq “ w1 x ` w ,
dx
η ∆Ε ανάγεται σε χωριζοµένων µεταβλητών :
1 1`w2
dw “ y ´ w “ F px, yq ´ w “ F p1, wq ´ w ´w
x x x “ w
x “ w1x
´dx ´
w dw “ dx w2 “ ln |x| ` C, C P R “ lnpCxq, C P R˚
ñ x ` C, C P R ñ 2
ñ w2 “ lnpCx2 q, C P R` ñ y “ x2 lnpCx2 q, C P R`
2
a
∆ηλαδή, ΓΛ είναι η ένωση των δύο οικογενειών συναρτήσεων y “ ˘ x lnpCx2 q, C P R` .

ΑΣΚΗΣΗ 12 px2qy 1 “ y 2 ´ xy ` x2 .
ΑΠΑΝΤΗΣΗ:
y 2 ´ xy ` x2
΄Ερχεται στην µορφή y 1 “ F px, yq µε F px, yq “ 2 , για την οποία ισχύει
x
2 2
` ˘ ptyq ´ ptxqptyq ` ptxq t2 py 2 ´ xy ` x2 q y2 ´ xy ` x2
@t P R˚ F p tx, tyq “ “ “ “ F p x, yq ,
ptxq2 t2 x2 x2
y
δηλαδή πρόκειται για οµοιογενή ∆Ε. Θέτοντας w “ x και άρα y “ wx, y 1 “ d pwxq “ w1 x ` w ,
dx
η ∆Ε ανάγεται σε χωριζοµένων µεταβλητών
1 2
dw “ y ´ w “ F px, yq ´ w “ F p1, wq ´ w “ pw ´ w ` 1q ´ w “ w2 ´ 2w ` 1
´dx x
´ x x
´ x x
ñ dw “ dx ` C, C P R ñ dw “ ln |x| ` C, C P R
w 2 ´ 2w ` 1 x pw ´ 1q2
1 “ lnp Cxq, C P R˚ y 1 , C P R˚
ñ ´w ´ 1 ñ w “ x “1´
´ ¯ lnp Cxq
∆ηλαδή, ΓΛ είναι η οικογένεια συναρτήσεων y “ x 1 ´ 1 , C P R˚ .
lnpCxq
 ΤΑ ΥΠΟΛΟΙΠΑ ΜΠΟΡΟΥΝ ΝΑ ΠΑΡΑΛΗΦΘΟΥΝ
‚ Πεδίο ∆ιευθύνσεων (Π∆), µιας ∆Ε 1ης τάξης Φp x, y, y 1 q “ 0 ,
ονοµάζεται η παράσταση που προκύπτει αν, σε κάθε σηµείο
px, yq του καρτεσιανού επιπέδου αντιστοιχίσουµε τµήµα "µηδενικού
µήκους" και κατάλληλης κλίσης kpx, yq , ώστε η τριάδα
px, y, kpx, yqq να ικανοποιεί την ∆Ε, δηλαδή Φp x, y, kpx, yqq “ 0 .
Αν η ∆Ε µπορεί να έρθει στην µορφή y 1 “ F p x, yq τότε, εύκολα
παίρνουµε µια προσεγγιστική εικόνα του Π∆ της.
ΠΑΡΑ∆ΕΙΓΜΑ : Η ∆Ε 2y ´y 1 x “ 0 έρχεται στην µορφή y 1“ 2y x ,
οπότε µια προσεγγιστική εικόνα του Π∆ της προκύπτει αν, σε αρ-
κετά σηµεία px, yq του καρτεσιανού επιπέδου σχεδιάσουµε "µικρά"
ευθύγραµµα τµήµατα κλίσης 2y x
(Σχήµα 1).
ΣΧΗΜΑ 1

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ: Η ΓΛ µιας ∆Ε, ∆ΕΝ περιλαµβάνει όλες τις λύσεις της ∆Ε. Υπάρχουν και
ειδικές (ή ιδιάζουσες) λύσεις της ∆Ε, οι οποίες προσδιορίζονται µε εξειδικευµένη ανάλυση.
ΠΑΡΑ∆ΕΙΓΜΑΤΑ
1) ΄Οπως µπορεί να επαληθευτεί, η ∆Ε py 1 q2 ´ 4x y 1 ` 4y “ 0 έχει ως ΓΛ την οικογένεια fc pxq “
Cp x ´ 14 Cq, C P R , αλλά έχει και την ιδιάζουσα λύση gpxq “ x2 που δεν ανήκει στην ΓΛ !
`
2) Αν δύο λύσεις
˘ f1 pxq, f2 pxq της ∆Ε, διασταυρώνονται σε κάποιο σηµείο px0 , y0 q P D τα x0 , y0 ίσως
είναι ˘8 και έχουν ίσες παραγώγους εκεί, δηλαδή f1 px0 q “ f2 px0 q “ y0 και f11 px0 q “ f21 px0 q ,
τότε από την διασταύρωση των κλάδων τους προκύπτουν και οι υβριδικές ιδιάζουσες λύσεις :
" "
f1 pxq για x ă x0 f2 pxq για x ă x0
g1 pxq “ , g2 pxq “ .
f2 pxq για x ě x0 f1 pxq για x ě x0

ΑΣΚΗΣΗ 13 Για την ∆Ε 2y ´ y 1 x “ 0 δείξτε ότι :

i) ΄Εχει ΓΛ την οικογένεια συναρτήσεων tfc uCPR µε fc pxq “ Cx2 .
ii) Υπάρχει ΓΛ αυτής της ∆Ε, η οποία περιέχει συναρτήσεις µε απόλυτο τιµή στην περιγραφή τους.
ΑΠΑΝΤΗΣΗ:
i) Καταρχάς, από την ∆Ε έπεται ότι x “ 0 ñ y “ 0 , οπότε η ∆Ε ορίζεται
στο σύνολο D “ R2 r tp0, yq : y ‰ 0u . Παρατηρούµε ότι :
α) Για οποιαδήποτε τιµή C P R , η αντίστοιχη συνάρτηση fC pxq “ Cx2
της οικογένειας
` αυτής,
˘ είναι λύση της ∆Ε αφού,
@x P R 2fC pxq ´ fC1 pxq x “ 2pCx2 q ´ p2Cxqx “ 0 .
ϐ) Η ένωση αυτών των συναρτήσεων καλύπτει το σύνολο D αφού, όλες
διέρχονται από το σηµείο p0, 0q και για τυχαίο σηµείο px0 , y0 q P R2 µε
x0 ‰ 0 , η συνάρτηση της οικογένειας που αντιστοιχεί στην τιµή C0 “ xy02
` ˘ 0
y0 y0
είναι η fC pxq “ p
0 x20
qx2 , που περιέχει το σηµείο x0 , p x20
qx20 “ px0 , y0 q . ΣΧΗΜΑ 2

Συνολικά, λόγω του α) πρόκειται για οικογένεια λύσεων της ∆Ε και

λόγω του ϐ) η ένωση τους καλύπτει το πεδίο ορισµού D της ∆Ε, οπότε
η οικογένεια συναρτήσεων tfc uCPR είναι ΓΛ της ∆Ε.
ii) Στο σχήµα 2 εµφανίζεται το Π∆ και κάποιες από τις λύσεις της οικο-
γένειας fc pxq “ Cx2 , C P R , για C ą 0 .
Επειδή όλες οι λύσεις διασταυρώνονται στο σηµείο p0, 0q και όλες έχουν
παράγωγο 0 εκεί, µπορούν να δηµιουργηθούν και υβριδικές λύσεις.
Συνταιριάζοντας εκεί, τους κλάδους από µέλη της ΓΛ µε αντίθετες τιµές
της C , παράγεται η οικογένεια gC pxq “ Cx|x|, C P R που είναι µια ΣΧΗΜΑ 3

διαφορετική ΓΛ της ∆Ε. Στο σχήµα 3 εµφανίζονται οι αντίστοιχες λύσεις αυτής της οικογένειας, για
τις ίδιες τιµές της σταθεράς C .
Αντίστροφα από την άσκηση, αν η ΓΛ περιέχει απόλυτες τιµές στην έκφρασή της τότε, κατάλληλα
επιλεγµένοι κλάδοι (όπως στις υβριδικές λύσεις) ίσως να συγκροτούν µια άλλη ΓΛ µε συναρτήσεις
που δεν έχουν απόλυτο τιµή στην περιγραφή τους.
ΠΑΡΑ∆ΕΙΓΜΑ : Η ∆Ε y 1 “ x1 ορίζεται σε σηµεία του συνόλου D “ tpx, yq P R2 : x ‰ 0u .
Ολοκληρώνοντας και τα δύο µέλη ως προς x, έπεται άµεσα ότι ΓΛ είναι η οικογένεια συναρτήσεων
µε y “ ln |x| ` C, C P R . Χρησιµοποιώντας ιδιότητες λογαρίθµων και κατάλληλη επιλογή κλάδων,
προκύπτει ΓΛ µε περιγραφή χωρίς απόλυτο τιµή, η οικογένεια συναρτήσεων µε y “ lnpCxq, C P R˚ .
ΠΡΟΣΟΧΗ: Η οικογένεια συναρτήσεων y “ lnpxq ` C, C P R δεν µπορεί να ϑεωρηθεί ΓΛ αυτής τη
∆Ε ! Αυτή η οικογένεια, περιέχει συναρτήσεις που ορίζονται µόνο για x ą 0 άρα, δεν περιέχουν τα
σηµεία px, yq P R2 µε x ă 0 .

΄Ελεγχος συνέπειας και επέκταση λύσεων της ΓΛ της ∆Ε p1 ` x2 qy 1 ` 1 ` y 2 “ 0 (άσκηση 9)

Αυτή η διαδικασία είναι εξειδικευµένη για κάθε ∆Ε και εξετάζεται σε πιο ειδικό µάθηµα σχετικό
µε τις ∆Ε, πάντως, όταν γίνεται δίνει πιο πλήρη εικόνα της ΓΛ .
Για να ελεγχθεί η συνέπεια µιας υπολογισθείσας ΓΛ κάποιας ∆Ε, πρέπει :
α) Να επαληθευτεί ότι όλες οι καµπύλες που περιέχει είναι λύσεις της ∆Ε και
ϐ) Να επιβεβαιωθεί ότι η ένωση τους καλύπτει το πεδίο ορισµού της ∆Ε αλλιώς, να επεκταθεί η ΓΛ.
Θα εκτελέσουµε τα ϐήµατα αυτά στην ∆Ε της άσκησης 9, όπου ως ΓΛ έχει εντοπισθεί η οικογένεια
συναρτήσεων µε y “ C ´ x , C P R .
1`C x
α) Καθεµιά από τις συναρτήσεις της ΓΛ που υπολογίσαµε, ικανοποιεί την ∆Ε αφού για κάθε C P R
´ ¯1 ´ ¯2
p1 ` x2 qy 1 ` 1 ` y 2 “ p1 ` x2 q 1C`´Cxx ` 1 ` 1C`´Cxx

´p1 ` C xq ´ pC ´ xqC pC ´ xq2

“ p1 ` x2 q ` 1 `
p1 ` C xq2 p1 ` C xq2
´p1 ` x2qp1 ` C 2q ` p1 ` C xq2 ` pC ´ xq2
“
p1 ` C xq2
2 2 2 2 2 2 2 2
“ ´1 ´ C ´ x ´ C x ` 1 ` C x 2` 2Cx ` C ` x ´ 2Cx “ 0
p1 ` C xq
2
ϐ) Παρατηρούµε ότι η ∆Ε ορίζεται για κάθε px, yq P R . Πρέπει λοιπόν να εξετάσουµε, αν για οποιο-
δήποτε σηµείο px0 , y0 q P R2 υπάρχει τουλάχιστον ένα µέλος αυτής της οικογένειας συναρτήσεων
που το περιέχει, δηλαδή πρέπει να υπάρχει C P R για το οποίο
C ´x
y0 “ 1 ` C x0 ô C ‰ ´1{x0 ^ p1 ` C x0 qy0 “ C ´ x0
0

ô C ‰ ´1{x0 ^ C p1 ´ x0 y0 q “ x0 ` y0
x0 ` y 0
ô C ‰ ´1{x0 ^ x0 y0 ‰ 1 ^ C “ 1 ´ x0 y0
x0 ` y 0
ô x0 y 0 ‰ 1 ^ C “ 1 ´ x y
0 0

Από την τελευταία σχέση συµπεραίνουµε ότι, ανν 0 0 x y ‰ 1 τότε (και µόνο) το µέλος της οικογένειας
x0 ` y0
αυτής για C “
1 ´ x y , περιέχει το px0 , y0 q . Οπότε, πρέπει να επεκτείνουµε αυτήν την οικογένεια
0 0
συναρτήσεων ώστε να καλύπτει και τα σηµεία tpx, yq P R2 : xy “ 1u .
Ειδικά λοιπόν γι΄ αυτά τα σηµεία, παρατηρούµε ότι η συνάρτηση y “ x1 είναι λύση της ∆Ε, αφού
p1 ` x2 qy 1 ` 1 ` y 2 “ ´p1 ` x2 q x12 ` 1 ` x12 “ 0. ( (
Συνολικά λοιπόν, µια πλήρης ΓΛ της ∆Ε είναι η οικογένεια συναρτήσεων f Y fC CPR µε
f pxq “ 1
και fC pxq “ C ´ x , C P R .
x 1`C x