ΚΛΙΝΙΚΗ ΑΣΚΗΣΗ ΣΤΗ

ΛΟΓΟΠΑΘΟΛΟΓΙΑ-3 (ΠΑΛΑΙΑ-4)
ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΟ

από τη διάγνωση στη θεραπεία

1
Μ. ΝΗΣΙΩΤΗ
 Νευρογενείς επίκτητες
διαταραχές λόγου.

Αφασία.

Βλάβη δεξιού ημισφαιρίου.

2
Μ. ΝΗΣΙΩΤΗ
 Κλινική 4

Αφασία

Ορισμός
Eπίκτητη διαταραχή της επικοινωνίας που
προκαλείται από εγκεφαλική βλάβη και
χαρακτηρίζεται από μείωση των
γλωσσικών λειτουργιών: του προφορικού
λόγου, της ακουστικής αντίληψης, της
ανάγνωσης και της γραφής (Brookshire,
1993).
3
Μ. ΝΗΣΙΩΤΗ
 Αίτια

Εγκεφαλικό επεισόδιο
• Ισχαιμικό
• Αιμορραγικό
• Εγκεφαλικό τραύμα
• Εγκεφαλικός όγκος
• Εξελισσόμενες νευρογενείς παθήσεις

4
Μ. ΝΗΣΙΩΤΗ
 Τύποι αφασίας

Το σύστημα ταξινόμησης Βοστώνης ορίζει

τον τύπο αφασίας με βάση την
• Ευφράδεια αυθόρμητου λόγου
• Ακουστική κατανόηση
• Επανάληψη

Στην πραγματικότητα το 25% των ατόμων

με αφασία, δεν είναι ταξινομήσιμο (Wertz
et al., 1981)
5
Μ. ΝΗΣΙΩΤΗ
Γενικά οι τύποι αφασίας διαφέρουν
ανάλογα με:
• Το σημείο βλάβης
• Το μέγεθος
• Γλωσσικά χαρακτηριστικά
• Το χρόνο ανάρρωσης από την οξεία
βλάβη

6
Μ. ΝΗΣΙΩΤΗ
Ανατομικά
Οι αφασίες μη ρέοντος λόγου σχετίζονται
με βλάβη στα πρόσθια τμήματα του
εγκεφάλου.
Οι αφασίες ρέοντος λόγου σχετίζονται με
βλάβη στα οπίσθια τμήματα του
εγκεφάλου.

7
Μ. ΝΗΣΙΩΤΗ
Αφασία Broca / κινητική αφασία /
εκφραστική αφασία

Βλάβη:
• Οπίσθιος κατώτερος μετωπιαίος λωβός
• Μπροστά από τη σχισμή Roland

Γλωσσική συμπεριφ.:
• αργός, τηλεγραφικός λόγος
• καλή ακουστική κατανόηση
8
Μ. ΝΗΣΙΩΤΗ
 9
Μ. ΝΗΣΙΩΤΗ
Αφασία Wernicke – jargon αφασία
Βλάβη:
• Οπίσθιος ανώτερος κροταφικός λοβός
Γλωσσική συμπεριφ.:
• Ρέων λόγος χωρίς περιεχόμενο
• Παραφασίες (ανύπαρκτες / λάθος
λέξεις),
• Μειωμένη ακουστική κατανόηση
• Μειωμένη ικανότητα επανάληψης,
ανάγνωσης, γραφής
10
Μ. ΝΗΣΙΩΤΗ
 11
Μ. ΝΗΣΙΩΤΗ
Αφασία αγωγής
Βλάβη:
• Αριστερή βρεγματική – κροταφική
περιοχή πίσω από σχισμή Sylvian
(υπερχείλια έλικα)
Γλωσσική συμπεριφ.:
• Ρέων λόγος
• Παραφασίες
• Σχετικά καλή ακουστική κατανόηση
• Αυτοδιορθώσεις
• Ανεπαρκής ικανότητα επανάληψης
• Απουσία ημιπάρεσης 12
Μ. ΝΗΣΙΩΤΗ
 13
Μ. ΝΗΣΙΩΤΗ
Ολική αφασία
Βλάβη:
• Περιοχή γύρω από τη σχισμή Sylvian
Γλωσσική συμπεριφ.:
• Σοβαρές γλωσσικές διαταραχές σε
όλους τους τομείς
• Επαναληπτικές διατυπώσεις
• Επανάληψη ακατάληπτων λέξεων (π.χ.
νανα, νανα)

14
Μ. ΝΗΣΙΩΤΗ
 15
Μ. ΝΗΣΙΩΤΗ
Κατονομαστική αφασία
Βλάβη:
• Οπίσθια βρεγματική – κροταφική
περιοχή ή σε ολόκληρο αριστερό
ημισφαίριο.
Γλωσσική συμπεριφ.:
• Δυσκολία εύρεσης λέξεων
• Σχετικά καλή ακουστική κατανόηση
• Σχετικά καλή επανάληψη

16
Μ. ΝΗΣΙΩΤΗ
Διαφλοιώδης αφασία
Βλάβη:
• Πρόσθιος και άνω μετωπιαίος λοβός.
Γλωσσική συμπεριφ.:
• Δυσκολία σοβαρή οπτικής και
ακουστικής αντίληψης λέξεων
(επηρεάζει γραφή /ανάγνωση)

17
Μ. ΝΗΣΙΩΤΗ
Διαφλοιώδης - κινητική αφασία
Βλάβη:
• Μετωπιαία βλάβη και βλάβη των
βασικών γαγγλίων.
Γλωσσική συμπεριφ.:
• Γλωσσική έκφραση διαταραγμένη
• Σχετικά καλή γλωσσική κατανόηση

18
Μ. ΝΗΣΙΩΤΗ
Διαφλοιώδης αισθητηριακή αφασία
Βλάβη:
• Μετωπο-θαλαμική.
Γλωσσική συμπεριφ.:
• Δυσκολία στη γλωσσική αντίληψη
• Παραγωγή με πλήθος παραφασιών
• Γραφή / ανάγνωση αδύνατες
• Καλή επανάληψη

19
Μ. ΝΗΣΙΩΤΗ
Διαφλοιώδης μικτή αφασία

Γλωσσική συμπεριφ.:
• Σοβαρή διαταραχή σε γλωσσική
κατανόηση / παραγωγή
• Καλή ικανότητα επανάληψης

20
Μ. ΝΗΣΙΩΤΗ
 Συνήθεις διαταραχές επικοινωνίας
σε όλους τους τύπους αφασικών …

• Διαταραχές στην ακουστική κατανόηση

• Διαταραχές στη ροή του λόγου (ρέων / μη
ρέων λόγος)
• Διαταραχές στα προσωδιακά στοιχεία του
λόγου
• Διαταραχές στην επανάληψη λέξεων,
φράσεων, προτάσεων
• Διαταραχές στην κατονομασία και στην
εύρεση λέξεων (ανομία)
21
Μ. ΝΗΣΙΩΤΗ
….. Συνήθεις διαταραχές επικοινωνίας
σε όλους τους τύπους αφασικών

• Διαταραχές στην ανάγνωση / γραφή

• Ανόμοιες διαταραχές λόγου στις γλώσσες
που ομιλούν δίγλωσσοι ασθενείς
• Διαταραχές στην πραγματολογία

22
Μ. ΝΗΣΙΩΤΗ
Βλάβη Δεξιού Ημισφαιρίου (ΒΔΗ)
Μια μεγάλη ομάδα ασθενών με εγκεφαλικό,
είναι ασθενείς με βλάβη του ΔΗ. Τα
προβλήματα επικοινωνίας των ασθενών
αυτών, είναι πιο ήπια γλωσσικά, από των
ασθενών με αφασία (Myers, 1999).
Ήπια προβλήματα επικοινωνίας
• Προβλήματα κατονομασίας
• Κατανόηση σύνθετων πληροφοριών
• Ανάγνωση
• Γραφή
23
Μ. ΝΗΣΙΩΤΗ
Στοιχεία Διαφοροδιάγνωσης Αφασίας & ΒΔΗ
• Ήπια προβλήματα επικοινωνίας
• Πρόβλημα ελέγχου αριστερής πλευράς
• Δεν έχει συναίσθηση της κατάστασής του
• Λόγος χωρίς συνοχή
• Πιθανόν να μην αναγνωρίζουν οικεία
πρόσωπα
• Πρόβλημα στην προσωδία (μονότονη
ομιλία)
• Ακατάλληλο χιούμορ
…….
24
Μ. ΝΗΣΙΩΤΗ
Στοιχεία Διαφοροδιάγνωσης Αφασίας & ΒΔΗ
………
• Συγκροτούν ασήμαντες λεπτομέρειες σε ένα
κείμενο
• Δεν κατανοούν μεταφορικές έννοιες
• Πραγματολογικά προβλήματα (π.χ. αλλαγή /
διατήρηση θέματος)
• Δυσκολία στις μεταγλωσσικές όψεις
επικοινωνίας
• Έχουν μειωμένη ευαισθησία σχετικά με τους
συνομιλητές και το περιεχόμενο της
συνομιλίας
25
Μ. ΝΗΣΙΩΤΗ
 ΑΡΧΙΚΗ ΑΝΕΠΙΣΗΜΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ
ΑΣΘΕΝΗ ΜΕ ΑΦΑΣΙΑ
Α. ΓΕΝΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ (πριν την πρώτη
συνάντηση με τον ασθενή)
• Ηλικία
• Φύλο
• Οικογενειακή κατάσταση
• Προηγούμενη εργασία
• Ασχολίες ελεύθερου χρόνου
• Μητρική γλώσσα
• Αιτία εγκεφαλικού
• Ημερ/νία αρχικού επεισοδίου
• Ιατρικές επιπλοκές
26
Μ. ΝΗΣΙΩΤΗ
 ΑΡΧΙΚΗ ΑΝΕΠΙΣΗΜΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ
ΑΣΘΕΝΗ ΜΕ ΑΦΑΣΙΑ
Β.ΦΥΣΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ
• Κινητικότητα
• Δεξιά/αριστερή ημιπληγία
• Άνω/κάτω άκρα
• Στάση σώματος
• Συμμετρία προσώπου
• Όραση
• Ακοή
• Στόμα
27
Μ. ΝΗΣΙΩΤΗ
 ΑΡΧΙΚΗ ΑΝΕΠΙΣΗΜΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ
ΑΣΘΕΝΗ ΜΕ ΑΦΑΣΙΑ
Γ. ΛΟΓΟΣ/ΟΜΙΛΙΑ
Χρειαζόμαστε:
για να καταγράφουμε απαντήσεις ή
μολύβι και χαρτί για χρήση από τον ίδιο τον ασθενή

4 αντικείμενα που ο ασθενής γνωρίζει καλά και

 που δεν συσχετίζονται φωνολογικά ή
σημασιολογικά

12 εικόνες  μερικές με φωνολογική συσχέτιση

μερικές με σημασιολογική συσχέτιση
εικόνες δράσης (ενεργειών)
σύνθετη εικόνα
συναισθήματα

γραπτές κάρτες Λέξεις

προτάσεις 28
Μ. ΝΗΣΙΩΤΗ
 Ακουστική κατανόηση
Στάδια ταυτοποίησης της σημασίας μιας λέξης
• Ακουστική ανάλυση = ικανότητα
ακουστικής φωνολογικής διάκρισης
• Ακουστική λεξική ανάλυση = ικανότητα
αναγνώρισης μιας λέξης ως πραγματικής
• Σημασιολογική αποκωδικοποίηση λέξης =
προσθήκη ερμηνείας στη φωνολογική
ταυτότητα της λέξης

29
Μ. ΝΗΣΙΩΤΗ
 Ακουστική κατανόηση
Γλωσσικές παράμετροι που διευκολύνουν την
ακουστική κατανόηση
• Φωνολογική ανομοιότητα των λέξεων
• Συχνότητα χρήσης μιας λέξης
• Σημασιολογική ανομοιότητα των λέξεων
• Βαθμός όπου η έννοια μιας λέξης είναι
“συγκεκριμένη”
• Πολυπλοκότητα της συντακτικής δομής
• Γραμματικό μέρος του λόγου
30
Μ. ΝΗΣΙΩΤΗ
 Ακουστική κατανόηση
Μη γλωσσικές στρατηγικές που διευκολύνουν
την ακουστική κατανόηση
• Ταχύτητα και χρόνος αποκωδικοποίησης
– Επιβράδυνση της φράσης
– Παύσεις ανάμεσα σε μικρές νοηματικές
φράσεις
– Αυξομείωση της ταχύτητας της ροής της
φράσης

31
Μ. ΝΗΣΙΩΤΗ
 Ακουστική κατανόηση
Μη γλωσσικές στρατηγικές που διευκολύνουν
την ακουστική κατανόηση
• Έμφαση
– Επιτονισμός σε συγκεκριμένες λέξεις
– Αποφυγή του επιτονισμού
– Χρήση νοημάτων
– Αποφυγή νοημάτων

32
Μ. ΝΗΣΙΩΤΗ
 Ακουστική κατανόηση
Μη γλωσσικές στρατηγικές που διευκολύνουν
την ακουστική κατανόηση
• Εκφράσεις προσώπου
– Χρήση υπερβολικής έκφρασης προσώπου
– Αποφυγή των εκφράσεων προσώπου
– Χρήση άστοχων εκφράσεων προσώπου
• Εικονογράφηση
– Εικονογράφηση από τον ασθενή του
αντικειμένου που άκουσε
33
Μ. ΝΗΣΙΩΤΗ
 Ακουστική κατανόηση
Μη γλωσσικές στρατηγικές που διευκολύνουν
την ακουστική κατανόηση
• Εγρήγορση
– Κινητοποίηση της προσοχής του ασθενή
πριν το ακουστικό μήνυμα
– Παύσεις μεταξύ εντολών και αποκρίσεων
του ασθενή
• Διάσπαση προσοχής
– Εξάλειψη θορύβων του περιβάλλοντος
– Χρήση θορύβων του περιβάλλοντος 34
Μ. ΝΗΣΙΩΤΗ
 Ακουστική κατανόηση
Μη γλωσσικές στρατηγικές που διευκολύνουν
την ακουστική κατανόηση
• Είδος απόκρισης
– Προκαθορισμός του είδους απόκρισης
– Αύξηση των ειδών απόκρισης
• Εξοικείωση με εντολές / λεξιλόγιο
– Χρήση οικείων εντολών
– Χρήση λιγότερο οικείων εντολών

35
Μ. ΝΗΣΙΩΤΗ
 Ακουστική κατανόηση
Γλωσσικές στρατηγικές που διευκολύνουν την
ακουστική κατανόηση
• Φωνολογικές επιδράσεις
– Χρήση λέξεων που δεν έχουν φωνολογική
ομοιότητα
• Συντακτικές επιδράσεις
– Χρήση απλής συντακτικής δομής
– Χρήση περίπλοκης συντακτικής δομής
• Σημασιολογικές επιδράσεις
– Χρήση λεξιλογίου με λιγότερη ή περισσότερη
σημασιολογική συσχέτιση
– Χρήση λεξιλογίου με μεγαλύτερη ή μικρότερη
εξοικείωση από τον ασθενή
– Χρήση λεξιλογίου με περισσότερο ή λιγότερο
συγκεκριμένη σημασία 36
Μ. ΝΗΣΙΩΤΗ
 Ακουστική κατανόηση
Γλωσσικές στρατηγικές που διευκολύνουν την
ακουστική κατανόηση
• Μνήμη
– Χρήση σταδιακά αυξανόμενου σε αριθμό
λέξεων ακουστικού μηνύματος
– Χρήση λεκτικών και μη λεκτικών
στρατηγικών
– Χρήση δραστηριοτήτων μνήμης

37
Μ. ΝΗΣΙΩΤΗ
 Ακουστική κατανόηση
Πιθανά είδη απόκρισης σε διαφορετικά
διαγνωστικά γκρουπ αφασικών
• Ασθενείς με αφασία Broca
– Συνεργάσιμοι αλλά πιθανά και καταθλιπτικοί
– Δεν αποσυντονίζονται συχνά
– Ζητούν συχνά επεξήγηση του μηνύματος
– Σταθερό μοτίβο απόκρισης
– Σχετικά καλή προσοχή
– Έχουν αντίληψη των αρθρωτικών λαθών τους
και των παραφασιών
– Ανταποκρίνονται σε στρατηγικές
– Δυσκολεύονται να κατανοήσουν εντολές
38
Μ. ΝΗΣΙΩΤΗ
 Ακουστική κατανόηση
Πιθανά είδη απόκρισης σε διαφορετικά
διαγνωστικά γκρουπ αφασικών
• Ασθενείς με αφασία Wernicke
– Δυσκολία να προσαρμοστούν στη θεραπεία
– Απρόβλεπτοι
– Αποσυντονίζονται εύκολα
– Δυσκολία κατά την εναλλαγή των δοκιμασιών
– Διακύμανση της προσοχής
– Δυσκολία στην κατανόηση
– Καλύτερη κατανόηση στη συζήτηση παρά σε
αυστηρά δομημένη δοκιμασία
– Επιδείνωση της κατανόησης με την αύξηση
του μήκους του μηνύματος 39
Μ. ΝΗΣΙΩΤΗ
 Ακουστική κατανόηση
Πιθανά είδη απόκρισης σε διαφορετικά
διαγνωστικά γκρουπ αφασικών
• Ασθενείς με αφασία Wernicke (συνεχ.)
– Αδυναμία να συνειδητοποιήσουν ότι δεν
κατανοούν
– Δεν ανταποκρίνονται πάντα σε στρατηγικές

40
Μ. ΝΗΣΙΩΤΗ
 Ακουστική κατανόηση
Πιθανά είδη απόκρισης σε διαφορετικά
διαγνωστικά γκρουπ αφασικών
• Ασθενείς με αφασία Αγωγής
– Πρόθυμοι για θεραπεία
– Δεν αποσυντονίζονται εύκολα
– Κάνουν αυθόρμητες αυτο-διορθώσεις
– Αντιλαμβάνονται τα λάθη τους
– Καλή κατανόηση σε συζήτηση και σε
δομημένη δοκιμασία
– Δείχνουν προσοχή αλλά δυσκολεύονται στη
φωνολογική κατανόηση
41
Μ. ΝΗΣΙΩΤΗ
 Ακουστική κατανόηση
Είδη ασκήσεων
• Κατανόηση νοημάτων
• Κατανόηση λέξεων (σημασιολογική και φωνολογική
διάκριση)
• Δραστηριότητες κατηγοριοποίησης
• Κατανόηση απλών συντακτικών δομών: βελτίωση
ακουστικής μνήμης
• Κατανόηση ερωτήσεων με ερωτηματικές λέξεις
• Ακουστική κατανόηση και βελτίωση σειριακής
μνήμης
• Κατανόηση εντολών
• Υψηλού επιπέδου (advanced) ασκήσεις ακουστικής
κατανόησης
42
Μ. ΝΗΣΙΩΤΗ
 Ακουστική κατανόηση /
είδη αντιπροσωπευτικών ασκήσεων

Α. Κατανόηση Νοημάτων

Σκοπός: Κατανόηση βασικών

εικονογραφικών αντικειμένων, με χρήση
νοημάτων.

43
Μ. ΝΗΣΙΩΤΗ
Περιγραφή Δοκιμασίας:
•Παρουσιάζουμε στον ασθενή εικόνες
οικείων αντικειμένων, αρχικά σε ομάδες
των 4.
•Ο Θ. παρουσιάζει το νόημα που
αντιστοιχεί σε ένα αντικείμενο.
•Ο Α. θα πρέπει να αναγνωρίσει το
αντικείμενο και να το δείξει. Κάθε είδος
νοήματος μπορεί να χρησιμοποιηθεί, αφού
δεν είναι «συμβολικό» αλλά
«εικονογραφικό».
44
Μ. ΝΗΣΙΩΤΗ
Οδηγίες προς τον Ασθενή:

Εδώ είναι κάποιες εικόνες με πράγματα που

γνωρίζετε καλά. Θα κάνω ότι χρησιμοποιώ

ένα από αυτά (δίνουμε παράδειγμα).

Προσπάθησε να μου δείξεις το επόμενο.

45
Μ. ΝΗΣΙΩΤΗ
Α. Κατανόηση Νοημάτων
Σκοπός: Κατανόηση συντακτικής δομής Υ-Ρ, με
χρήση νοημάτων.
Περιγραφή Δοκιμασίας: Παρουσιάζονται
εικόνες με συντακτική δομή Υ-Ρ, σε ομάδες
των 3 ή 4. Ο Θ. παρουσιάζει με χρήση
νοημάτων, μία συντακτική δομή. Ο Α.
καλείται να δείξει τη σωστή εικόνα.
Οδηγίες προς τον Ασθενή: Θα κάνω 2
νοήματα. Ένα για το πρόσωπο που δείχνει η
εικόνα και ένα για το τι κάνει. Βρες ποια
εικόνα είναι αυτή (δείχνουμε τα νοήματα)
46
Μ. ΝΗΣΙΩΤΗ
Β. Ακουστική κατανόηση λέξεων:
Σημασιολογική και Φωνολογική
Διάκριση.
Σκοπός: Ακουστική κατανόηση αντικειμένων
της ίδιας σημασιολογικής κατηγορίας.
Περιγραφή Δοκιμασίας: Παρουσιάζονται
στον ασθενή εικόνες αντικειμένων σε
ομάδες των 3-5. Τα αντικείμενα ανήκουν
στην ίδια σημασιολογική κατηγορία (π.χ.
ζώα, οχήματα κ.α.). Η δοκιμασία μπορεί
να πραγματοποιηθεί και με γραπτές λέξεις
των αντικειμένων.
47
Μ. ΝΗΣΙΩΤΗ
Οδηγίες προς τον Ασθενή:
Κοίταξε καλά αυτές τις εικόνες (ή λέξεις). Δείξε
μου αυτή που θα ακούς κάθε φορά.

48
Μ. ΝΗΣΙΩΤΗ
 Β. Ακουστική κατανόηση λέξεων:
Σημασιολογική και Φωνολογική
Διάκριση.
Σκοπός: Ακουστική διάκριση φωνημάτων.
Περιγραφή Δοκιμασίας: Παρουσιάζονται 2
εικόνες (λέξεις ή φωνήματα) στον Α. Ο Θ.
ανακοινώνει τη λέξη ή το φώνημα (π.χ. φάρος/
βάρος). Στρατηγικές όπως χορήγηση
αρθρωτικών διαγραμμάτων μπορεί να
βοηθήσουν.
Οδηγίες προς τον Ασθενή: Εδώ είναι 2
εικόνες. Άκου και κοίτα με όταν λέω μία από
αυτές και δείξε τη σωστή. 49
Μ. ΝΗΣΙΩΤΗ
 Γ. Ασκήσεις κατηγοριοποίησης
Σκοπός: Επιλογή ενός αντικειμένου μεταξύ
τεσσάρων που να ανήκει στη σημασιολογική
κατηγορία που δίνεται.
Περιγραφή Δοκιμασίας: Ο Θ. παρουσιάζει μία
κατηγορία εννοιών. Μετά δίνονται 4 λέξεις ή
αντικείμενα στον Α., για να διαλέξει αυτό που
ταιριάζει στην κατηγορία αυτή. Μπορεί να
προηγηθεί παράδειγμα από τον Θ.
Οδηγίες: Σκέψου ότι είσαι στην κουζίνα. Τώρα θα
σου πω μερικά αντικείμενα. Άκουσε προσεκτικά
και δείξε μου ποιο θα έβρισκες στην κουζίνα (π.χ.
πιάτο, μαξιλάρι, βιβλίο, παιχνίδι)
50
Μ. ΝΗΣΙΩΤΗ
 Δ. Ασκήσεις ακουστικής μνήμης: απλές
συντακτικές δομές
Σκοπός: βελτίωση ακουστικής μνήμης και κατανόηση
μιας ερώτησης.
Περιγραφή: Παρουσιάζεται στον Α. μία δήλωση με 2
τεμάχια πληροφόρησης. Ο Θ. επαναλαμβάνει τη
δήλωση, αν χρειαστεί. Μετά, ο Θ. ρωτά τον Α. και
εκείνος δίνει απάντηση με «ναι» ή «όχι».
Οδηγίες: Θα σου πω μια πρόταση. Μετά θα σε
ρωτήσω κάτι σχετικό. Μου απαντάς με «ναι» ή
«όχι».
π.χ. - Ο κ. Νίκος πουλάει αυτοκίνητα.
- Πουλάει ο κ. Νίκος λαχανικά; 51
Μ. ΝΗΣΙΩΤΗ
 Ε. Ασκήσεις σειριακής ακουστικής
μνήμης.
Σκοπός: Εξάσκηση σειριακής μνήμης.
Περιγραφή: Δίνονται στον Α. 2-3
δραστηριότητες για να τις θυμηθεί με τη
σωστή σειρά.
Οδηγίες: Θα σου δώσω 2 ή 3 δραστηριότητες
τις οποίες θέλω να θυμάσαι. Μόλις τις
ακούσεις πες μου ποιες ήταν.
Π.χ. Το κορίτσι ήπιε καφέ και έφαγε γλυκό.
Ο άντρας πήγε στη στάση και μπήκε
στο λεωφορείο. 52
Μ. ΝΗΣΙΩΤΗ
 Μελέτη Περιστατικού Αφασικού Ασθενή
Ιστορικό:
Ασθενής (Α) άντρας 58 χρόνων (αρχικά Τ.Σ.)
Ισχαιμικό Εγκεφαλικό επεισόδιο.
Δεξιά ημιπληγία.
Απώλεια αίσθησης της δεξιάς πλευράς.
Οικογ. Κατ/ση: σύζυγος, 1 κόρη, 1 γιος.
Ασχολίες (προ εγκεφαλικού): κηπουρική, ψάρεμα
Εργασία (προ εγκεφαλικού): τεχνίτης
Συμπεριφορά (προ εγκεφαλικού): ευγενικός/
γενναιόδωρος 53
Μ. ΝΗΣΙΩΤΗ
 Λογοθεραπευτική Αξιολόγηση
(προ θεραπείας)
-Σοβαρή δυσκολία ακουστικής κατανόησης ή
νοήματος. Άρα, μη λειτουργική κατανόηση ακόμα
και σε επίπεδο λέξης
- Απουσία λεκτικής έκφρασης
- Απουσία γραπτής έκφρασης
- Απουσία επανάληψης συλλαβών/ λέξεων
- Στερεότυπη επανάληψη υβριστικής λέξης
- Απότομη συμπεριφορά
Αποτελέσματα τεστ:
-Δοκιμασία ταύτισης γραπτής λέξης σε 1 από 2
εικόνες (σκορ 14/20)
-Γραπτή έκφραση: το όνομά του 54
Μ. ΝΗΣΙΩΤΗ
Θεραπευτικοί στόχοι

55
Μ. ΝΗΣΙΩΤΗ
 Ομαδική Θεραπεία

Έναρξη: 1 χρόνο μετά το εγκεφαλικό

επεισόδιο.
Συχνότητα: 2 φορές εβδομαδιαία.
Διάρκεια: 8 μήνες
Αριθμός ασθενών: 8 (στην ομάδα)

56
Μ. ΝΗΣΙΩΤΗ
 Χαρακτηριστικά ασθενών ομάδας

• Συμβάν εγκεφαλικού επεισοδίου

τουλάχιστον 1 χρόνο πριν
• Σοβαρή δυσκολία επικοινωνίας (πιο
σοβαρή η περίπτωση του Τ.Σ.)
• Ελάχιστη ή καθόλου λεκτική επικοινωνία
• Ελάχιστη ή καθόλου ακουστική κατανόηση

57
Μ. ΝΗΣΙΩΤΗ
 Μακροπρόθεσμοι Θεραπευτικοί Στόχοι

• Βελτίωση ομιλίας: μη ρεαλιστικός στόχος

• Αποκατάσταση επικοινωνίας το
συντομότερο δυνατόν
• Επιλογή ολιστικής επικοινωνιακής
προσέγγισης

58
Μ. ΝΗΣΙΩΤΗ
 Πρώτο στάδιο θεραπείας
Α. Στόχος: χρήση νοημάτων που εφηύραν
οι ίδιοι οι ασθενείς
Δοκιμασίες
1. Κάθε μέλος έπαιρνε μια κάρτα με μια λέξη
γραμμένη και χρησιμοποιούσε κάποιο
νόημα για να καταλάβουν τα υπόλοιπα μέλη
της ομάδας
2. Ο Α έπιανε ένα αντικείμενο μέσα σε τσάντα
κι εξηγούσε στους υπόλοιπους κάνοντας
σχετικό νόημα
3. Χρήση εικόνων για τον ίδιο σκοπό
4. Γραπτές λέξεις (π.χ. σπορ ή ενέργειες) 59
Μ. ΝΗΣΙΩΤΗ
 Πρώτο στάδιο θεραπείας
Β. Στόχος: ζωγραφική - σχεδιασμός
Δοκιμασίες
1. Ζωγραφίστε τι τρώτε για πρωινό ή ποια είναι
η αγαπημένη σας ασχολία. Ο ΤΣ δεν
καταλάβαινε εύκολα τι πρέπει να κάνει.
Παρακολουθούσε όμως τα άλλα μέλη της
ομάδας και στο τέλος ήταν επιτυχής
2. Ζωγραφίστε 4 φρούτα. Πώς διαφέρει μια
φράουλα από ένα πορτοκάλι;
3. Ζωγραφίστε όλοι το ίδιο αντικείμενο, π.χ.
ένα αυτοκίνητο. Βαθμολογία από τα μέλη
της ομάδας
60
Μ. ΝΗΣΙΩΤΗ
 Πρώτο στάδιο θεραπείας
Γ. Στόχος: ανάγνωση και γραφή
Δοκιμασίες
1. Σημασιολογικό πεδίο. Ένα θέμα γραφόταν
στον πίνακα, π.χ. γενέθλια. Τα μέλη έπρεπε
να εκφράσουν δραστηριότητες που
σχετίζονταν σημασιολογικά με το θέμα
2. Κατηγοριοποίηση. Κάθε μέλος έπαιρνε μια
λίστα αντικειμένων που ανήκαν σε 3
διαφορετικές κατηγορίες και που γράφονταν
στον πίνακα. Οι ασθενείς έλεγαν σε ποια
κατηγορία ανήκε το κάθε αντικείμενο

61
Μ. ΝΗΣΙΩΤΗ
 Αποτελέσματα πρώτου σταδίου
θεραπείας (μετά από 6 μήνες)
Σύμφωνα με τη σύζυγο του ΤΣ, ο ΤΣ
χρησιμοποιούσε νοήματα, ζωγραφική,
δείξη και λίγο γράψιμο για να
επικοινωνεί.
Δεύτερο στάδιο θεραπείας
Στόχος: να ακούει και να παράγει
μεμονωμένες λέξεις (δυσκολία λόγω
σοβαρής λεκτικής δυσπραξίας). Όταν
κατάφερνε να πει μια λέξη δεν την
αναγνώριζε σημασιολογικά. 62
Μ. ΝΗΣΙΩΤΗ
 Δεύτερο στάδιο θεραπείας
Στόχος -2: βελτίωση ακουστικής κατανόησης κι
ομιλίας.
Αποτελέσματα δεύτερου σταδίου θεραπείας
• Ο ΤΣ άρχισε να λέει “hello” αυθόρμητα και “tea”
όταν το έφτιαχνε
• Προσπαθούσε να γράψει λέξεις έστω και με
ορθογραφικά λάθη, αλλιώς τις ζωγράφιζε
• Οι εκφράσεις του προσώπου του δήλωναν
κατά περίπτωση ικανοποίηση, έλλειψη
κατανόησης, έκπληξη και θυμό
63
Μ. ΝΗΣΙΩΤΗ
 Συμπέρασμα

Η καλύτερη θεραπευτική προσέγγιση για έναν

ασθενή είναι αυτή που διευκολύνει την
επικοινωνία στο μέγιστο βαθμό

64
Μ. ΝΗΣΙΩΤΗ
 Προφορική έκφραση
Είδη αντιπροσωπευτικών ασκήσεων
Γενικά: στις δοκιμασίες εύρεσης
συγκεκριμένων λέξεων, το επίπεδο
δυσκολίας μπορεί να διαφοροποιηθεί
ανάλογα με:
Α. την επιλογή των συγκεκριμένων λέξεων
– Τη συχνότητα χρήσης τους
– Την εικονογράφησή τους
Β. τον τρόπο παρουσίασης της άσκησης
– Π.χ. με / χωρίς οπτικά ερεθίσματα
– Με / χωρίς στρατηγικές βοήθειας 65
Μ. ΝΗΣΙΩΤΗ
 Α. Εύρεση λέξεων
Σκοπός: η χρήση επιθέτων για την περιγραφή
ενός εικονογραφικού αντικειμένου
Περιγραφή δοκιμασίας: αντικείμενα με πολλές
ιδιότητες θα πρέπει να χρησιμοποιηθούν. Το
αντικείμενο (ή η γραπτή / ακουστική λέξη)
παρουσιάζεται στον Α. Μπορεί να προηγηθεί
παρουσίαση των κατηγοριών των επιθέτων
που θα πρέπει να βρει ο Α (π.χ. σχήμα, χρώμα,
μέγεθος). Αν ο Α αποτύχει, τότε ο Θ ρωτά
συγκεκριμένες ερωτήσεις για το σχήμα, χρώμα
κ.ά. του αντικειμένου
…… 66
Μ. ΝΗΣΙΩΤΗ
……
Α. Εύρεση λέξεων
Οδηγίες προς τον Α: τώρα που είδαμε πώς
μπορούμε να περιγράψουμε ένα αντικείμενο,
θα σας δώσω μερικά να τα περιγράψετε. Π.χ.
τριαντάφυλλο, μήλο, γάτα.
Άλλες ασκήσεις με επίθετα που περιγράφουν:
• Αισθήματα (χαρούμενος, θυμωμένος κ.ά)
• Συνώνυμες έννοιες
• Εξωτερική εμφάνιση
• Επαγγελματικές δεξιότητες
67
Μ. ΝΗΣΙΩΤΗ
 Α. Εύρεση λέξεων
Σκοπός: παραγωγή επιρρημάτων που
ακολουθούν το ρήμα στο τέλος της πρότασης.
Περιγραφή δοκιμασίας: δίνεται στον Α μια
πρόταση που τελειώνει σε ρήμα. Ο Α πρέπει να
συνεχίσει την πρόταση μ’ ένα επίρρημα. Ο Θ
διαβάζει την πρόταση και μετά την γράφει. Αν η
δοκιμασία αποδειχτεί δύσκολη, τότε ο Θ δίνει
προφορικά / γραπτά επιρρήματα για να διαλέξει
ο Α.
……

68
Μ. ΝΗΣΙΩΤΗ
……
Α. Εύρεση λέξεων
Οδηγίες προς τον Α: τώρα γνωρίζετε αρκετά
ρήματα. Για να δώσετε περισσότερες
πληροφορίες, μπορείτε να προσθέσετε μια λέξη
μετά το ρήμα. Π.χ. θα σας διαβάσω μερικές
προτάσεις. Βάλτε μια λέξη στο τέλος, που θα
μας εξηγεί πώς έγινε αυτό που λέει η πρόταση.
Π.χ. η μπαλαρίνα χόρεψε…
η κίνηση στο δρόμο προχωρούσε…
ο αέρας φύσηξε…
69
Μ. ΝΗΣΙΩΤΗ
……
Α. Εύρεση λέξεων
Βαθμολογία
4 βαθμοί: εξειδικευμένα επιρρήματα
3 βαθμοί: κατάλληλα / απλά επιρρήματα
2 βαθμοί: αποδεκτά / γενικά επιρρήματα
1 βαθμός: για κάθε επίρρημα (ακόμη και άσχετο)

70
Μ. ΝΗΣΙΩΤΗ
 Α. Εύρεση λέξεων
Σκοπός: αναζήτηση σχετικών σημασιολογικά
λέξεων από διαφορετικά μέρη του λόγου.
ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ Λέξη κλειδί ΕΠΙΘΕΤΑ
(θέμα)

ΡΗΜΑΤΑ

……

71
Μ. ΝΗΣΙΩΤΗ
……
Α. Εύρεση λέξεων
Περιγραφή δοκιμασίας: Δίνεται ένα βασικό θέμα
στον Α γραμμένο σε χαρτί / πίνακα
(σημασιολογικός κύκλος)
- Ζητάμε σχετικές σημασιολογικά λέξεις από
διάφορα γραμματικά μέρη του λόγου
- Ζητάμε οποιαδήποτε σχετική λέξη με το θέμα,
ανεξαρτήτως γραμματικής κατηγορίας
……

72
Μ. ΝΗΣΙΩΤΗ
……
Α. Εύρεση λέξεων
Οδηγίες προς τον Α: θέλω να σκεφτείτε για τις
“διακοπές”. Πρώτα πείτε μου πράγματα που θα
παίρνατε μαζί σας ή θα βλέπατε (ουσιαστικά).
Πώς θα περιγράφατε τις διακοπές; (επίθετα). Τι
θα κάνατε στις διακοπές σας; (ρήματα)

73
Μ. ΝΗΣΙΩΤΗ
 Β. Συντακτική Δομή
Σκοπός: συγκεκριμένη περίσταση που ενισχύει
την προφορική έκφραση. Κατάλληλη δοκιμασία
για υψηλού επιπέδου δυσφασία και για
ασθενείς με ρέοντα λόγο.
Περιγραφή δοκιμασίας: ο Θ ξεκινά την αφήγηση
μιας ιστορίας ή ενός άρθρου. Ο Α καλείται να
την συνεχίσει. Άλλες μέθοδοι (σκίτσα, μίμηση)
μπορεί να χρησιμοποιηθούν για διευκόλυνση
του Α. ο Θ μπορεί συγχρόνως να γράφει την
πρόταση του Α σε πίνακα / χαρτί.
……
74
Μ. ΝΗΣΙΩΤΗ
……
Β. Συντακτική Δομή
Οδηγίες προς τον Α: θα ξεκινήσω μια ιστορία και
μετά θα ήθελα να συνεχίσεις εσύ. Π.χ. κάθε
χρόνο η οικογένεια πήγαινε ταξίδι με το καράβι.
Αυτό το καλοκαίρι…

75
Μ. ΝΗΣΙΩΤΗ
 Κλινικό Περιστατικό 1

• Άνδρας 55 ετών υπέστη ισχαιμικό

εγκεφαλικό επεισόδιο στο αριστερό
ημισφαίριο. Παρουσιάζει δεξιά ημιπάρεση.
Στο ιατρικό αρχείο είχε διαγνωστεί
“υπολειμματική αφασία εκπομπής”.
• Εργασία (προ εγκεφαλικού επεισοδίου):
κλητήρας σε δημόσια υπηρεσία όπου
παραμένει έως σήμερα.
• Οικογενειακή κατάσταση: εργένης.
76
Μ. ΝΗΣΙΩΤΗ
 Λογοθεραπευτική Αξιολόγηση

• Ακουστική κατανόηση: καλή ακουστίκή

κατανόηση προτάσεων με απλή συντακτική
δομή. Δυσκολία σε επίπεδο σύνθεσης
πρότασης/κειμένου.
• Λεκτική έκφραση: τηλεγραφικός λόγος,
περιγραφή εικόνας (τεστ Whurr)
“γυναίκα........άντρας........βαλίτσα........να....
να....να........να…….βάζω.......να βάζω……
.....αμάξι...να βάζω”.
• Δυσκολία εύρεσης λέξεων, κυρίως ρημάτων.
77
Μ. ΝΗΣΙΩΤΗ
• Αυθόρμητος λόγος:
“ο αδελφός φύγει μετά δουλειά” που
σημαίνει
“όταν έφυγε ο αδελφός μου, εγώ μετά
βρήκα δουλειά”.
• Καλή ανάγνωση σε επίπεδο μεμονωμένων
λέξεων.
• Καλή γραφή σε επίπεδο μεμονωμένων
λέξεων.
78
Μ. ΝΗΣΙΩΤΗ
 Ερωτήσεις Ασκήσεις
1. α) Προσδιορίστε το είδος της αφασίας του
συγκεκριμένου ασθενή, με βάση το σύστημα
ταξινόμησης της Βοστώνης. β) Ποιός είναι ο
βαθμός σοβαρότητας της διαταραχής;
2. Διατυπώστε 3 (τρεις) μακροπρόθεσμους και 3
(τρεις) βραχυπρόθεσμους στόχους για το
θεραπευτικό πλάνο του ασθενή.
3. Επιλέξτε και περιγράψτε α) 1 (μία) δοκιμασία
ακουστικής κατανόησης και β) 1 (μία) δοκιμασία
παραγωγής λόγου που θα χορηγήσετε στον ασθενή
σας.
Κάθε δοκιμασία θα περιλαμβάνει τον σκοπό, την
περιγραφή της δοκιμασίας και τις οδηγίες προς τον
ασθενή.
79
Μ. ΝΗΣΙΩΤΗ
 Κλινικό Περιστατικό 2

Γυναίκα 70 ετών υπέστη αριστερό ισχαιμικό

εγκεφαλικό επεισόδιο. Παρουσιάζει δεξιά
ημιπάρεση άκρων και προσώπου.

Οικογενειακή κατάσταση: χήρα με δύο

μεγάλα παιδιά. Ζεί με την κόρη της.

80
Μ. ΝΗΣΙΩΤΗ
 Λογοθεραπευτική αξιολόγηση
(2 μήνες μετά το ΑΕΕ)

Γενικά: Παρατηρήθηκαν σημαντικές δυσκολίες

στην προφορική και γραπτή εκφορά του λόγου.
Υπήρξε βελτίωση τους τελευταίους 2 μήνες.
•Δυσκολία στην επανάληψη ακόμα και απλών
λέξεων.
•Δυσκολίες στην παραγωγή του λόγου, ακόμα και
σε επίπεδο μιας λέξης.
•Δυσκολία στην αντιστοίχιση γραμμένων λέξεων
με εικόνες (6/20)
81
Μ. ΝΗΣΙΩΤΗ
• Ο αυθόρμητος λόγος περιοριζόταν σε
μεμονωμένες λέξεις/φράσεις π.χ. ‘ναι’, ‘όχι
άλλο’, ‘εντάξει’.
• Ο αυτόματος λόγος δεν παρουσίασε
ιδιαίτερες δυσκολίες .
• Καλή ακουστική κατανόηση απλών
βιογραφικών ερωτήσεων: ‘π.χ. πως σας
λένε;’ ‘πόσα παιδιά έχετε;’
• Καλή ακουστική κατανόηση απλών
εντολών.
82
Μ. ΝΗΣΙΩΤΗ
 Ερωτήσεις / Ασκήσεις

1. Προσδιορίστε α) το αφασικό σύνδρομο του ασθενή β)

το βαθμό σοβαρότητας της διαταραχής.
2. Περιγράψτε άτυπες διαδικασίες αξιολόγησης των
γλωσσικών λειτουργιών σε επίπεδο πρόσληψης και
εκπομπής.
3. Διατυπώστε 2 (δύο) μακροπρόθεσμους και 2 (δύο)
βραχυπρόθεσμους θεραπευτικούς στόχους για την
ασθενή.
4. Περιγράψτε 1 (μία) δοκιμασία για την ενίσχυση της
κατονομαστικής ικανότητας της ασθενούς.
5. Ποιοί παράγοντες είναι ενδεικτικοί της πρόγνωσης για
την αποκατάσταση της ασθενούς;
83
Μ. ΝΗΣΙΩΤΗ
 Κλινικό Περιστατικό 3

Γυναίκα 82 ετών, υπέστη ΑΕΕ ισχαιμικού

τύπου ΑΡ κροταφο-βρεγματικής περιοχής και
στα ΑΡ βασικά γάγγλια.
Παρουσιάζει δεξιά χαλαρή ημιπληγία.

84
Μ. ΝΗΣΙΩΤΗ
 Λογοθεραπευτική αξιολόγηση
(1 μήνας μετά το ΑΕΕ)

• Ακουστική κατανόηση: Καλή ακουστική

κατανόηση προτάσεων με απλή συντακτική
δομή.
• Κατανόηση γραπτού λόγου: σχετικά καλή
κατανόηση προτάσεων με απλή συντακτική
δομή.
• Παραγωγή προφορικού λόγου: δυσκολία
ανάκλησης και εύρεσης λέξεων.
• Επανάληψη λέξεων: αδυναμία, φωνητικές
παραφασίες, παράλειψη ή αντικατάσταση
λέξεων.
85
Μ. ΝΗΣΙΩΤΗ
 Στοματοπροσωπικός Έλεγχος

• Συμμετρία προσώπου.
• Δεξιά πάρεση γλώσσας και μειωμένη δύναμη
και κινητικότητα. Μικρό έυρος εξώθησης.
• Τα αντανακλαστικά κατάποσης, εξεμέσεως,
εκούσιου βήχα και ανύψωσης σταφυλής δεν
εκλύονται.
• Η αναπνοή είναι μεικτή και η φώνηση
αδύναμη.

86
Μ. ΝΗΣΙΩΤΗ
 Ερωτήσεις - Ασκήσεις

1. Προσδιορίστε τις νευρογενείς γλωσσικές διαταραχές

της ασθενούς και το βαθμό σοβαρότητάς τους.
2. Διατυπώστε 3 (τρείς) μακροπρόθεσμους στόχους για
την ασθενή.
3. Προσδιορίστε το θεραπευτικό πλάνο της ασθενούς με
βάσει τα είδη γλωσσικών διαταραχών που
παρουσιάζει (προτεραιότητες/ ομαδική – ατομική
θεραπεία).
4. Επιλέξτε συγκεκριμένες θεραπευτικές μεθόδους και
δραστηριότητες για κάθε είδος νευρογενούς
γλωσσικής διαταραχής, που παρουσιάζει η ασθενής.
Εξηγείστε το σκοπό της επιλογής των συγκεκριμένων
δραστηριοτήτων.

87
Μ. ΝΗΣΙΩΤΗ
 Κλινικό Περιστατικό 4

Άντρας 55 ετών υπέστη κρανιοεγκεφαλική

κάκωση στο δεξί ημισφαίριο, 4 μήνες πριν
την λογοθεραπευτική αξιολόγηση.
Η κινητική του κατάσταση χαρακτηριζόταν
από βραδύτητα στη βάδιση και αστάθεια.
Υπήρχε δυσκολία στη γραφή και στην ομιλία
παρατηρήθηκαν τα παρακάτω συμπτώματα:

88
Μ. ΝΗΣΙΩΤΗ
• αναπνοή ικανοποιητική
• βραχνή φωνή
• φώνηση με αέρα διαφυγής από γλωττίδα
(breathy voice)
• σταθερή ένταση φωνής
• παράλυση φωνητικών χορδών στην
παράμεση θέση

89
Μ. ΝΗΣΙΩΤΗ
• μειωμένη ικανότητα διαδοχοκίνησης και
αδυναμία ανύψωσης της μαλθακής υπερώας
• μειωμένη αρθρωτική ικανότητα /
υπερρινικότητα και διαφυγή αέρα από μύτη
• απουσία ευκρίνειας ομιλίας από το
θεραπευτή, συγγενείς, ξένους
• αδυναμία διατήρησης ρυθμού και
επιτονισμού
• ικανοποιητικά αντανακλαστικά μάσησης,
κατάποσης αλλά
• αδυναμία αντανακλαστικού βήχα

90
Μ. ΝΗΣΙΩΤΗ
 Ερωτήσεις / Ασκήσεις

1. Προσδιορίστε τη νευρογενή διαταραχή του

ασθενούς και το βαθμό σοβαρότητάς της.
2. Ιεραρχήστε τους θεραπευτικούς στόχους
για τον ασθενή, με βάση τα αποτελέσματα
της λογοθεραπευτικής αξιολόγησης.
Αιτιολογήστε την απάντησή σας.

91
Μ. ΝΗΣΙΩΤΗ
Νευρογενείς επίκτητες
διαταραχές ομιλίας.

Προφορική απραξία /
δυσπραξία.

92
Μ. ΝΗΣΙΩΤΗ
 Προφορική Απραξία / Δυσπραξία

• Επίκτητη κινητική διαταραχή της ομιλίας

• Διαταραχή της ικανότητας του ατόμου να παράγει
εκούσιες διαδοχικές κινήσεις των οργάνων της
ομιλίας
• Η απραξία είναι πρόβλημα ρύθμισης, δηλαδή
διαδοχής, επιλογής κι οργάνωσης των κινήσεων
της ομιλίας (Πρώϊου, 2003)

93
Μ. ΝΗΣΙΩΤΗ
 Χαρακτηριστικά ομιλίας

1. Κινήσεις αναζήτησης των αρθρωτών του

σωστού τόπου / τρόπου άρθρωσης
2. Προσπάθειες αυτοδιόρθωσης των λαθών
3. Δυσπροσωδία, αργός ρυθμός, λανθασμένος
τονισμός
4. Μη σταθερά αρθρωτικά λάθη
5. Δυσκολία στην εκκίνηση φράσης

94
Μ. ΝΗΣΙΩΤΗ
 Βαθμός σοβαρότητας

Σοβαρή απραξία
• Απουσία ομιλίας
• Στερεότυπες εκφράσεις χωρίς νόημα
• Απουσία φώνησης
• Αναζήτηση των αρθρωτών της σωστής
άρθρωσης
• Χρήση μίμησης / χειρονομιών για επικοινωνία

95
Μ. ΝΗΣΙΩΤΗ
 Βαθμός σοβαρότητας
Μέτρια απραξία
• Προβλήματα άρθρωσης και προσωδίας
• Αναζήτηση αρθρωτών της κατάλληλης
άρθρωσης
• Λάθη που προσεγγίζουν το φυσιολογικό
Ελαφριά απραξία
• Ελαφρές διαταραχές άρθρωσης
• Μη σταθερά λάθη
• Αργός ρυθμός, διόρθωση λαθών, αλλά
αφύσικη ομιλία 96
Μ. ΝΗΣΙΩΤΗ
 Αρχές αξιολόγησης απραξίας
Έλεγχος / εκτίμηση
1. Μέτρηση 1 – 20 κι αντίστροφα
2. Επανάληψη λέξεων με αυξανόμενο μήκος
(ναι, μα, σου / μέλι, πόδια, λάμπα, κουτί / μέλισσα,
βαφτίζω, καταιγίδα / τρέχω, στροφή / φάρμακα,
πλένομαι / φρατζόλα, τηλεόραση)
3. Επανάληψη προτάσεων με αυξανόμενο μήκος
(κάτσε κάτω, χρόνια πολλά, σε ευχαριστώ / θέλω
να κοιμηθώ, άνοιξε την πόρτα / πάω να πιω καφέ,
θα φύγω από το σπίτι / πάρε ομπρέλα γιατί έξω
βρέχει πολύ)
97
Μ. ΝΗΣΙΩΤΗ
 Διαφοροδιάγνωση απραξίας / αφασίας
Αφασία χωρίς απραξία ομιλίας
• Νευρογενής διαταραχή λόγου
• Η διαδικασία σωστής άρθρωσης δεν είναι
συγκεκριμένη
• Επίμονη λανθασμένη άρθρωση χωρίς
ποικιλία
• Μη εμφανής δυσκολία στην έναρξη φράσεων
• Μη κυρίαρχα προβλήματα προσωδίας
• Παράλειψη λειτουργικών λέξεων
• Δυσκολία στην ανεύρεση λέξεων
• Απουσία απραξίας άκρων ή στοματική
απραξία 98
Μ. ΝΗΣΙΩΤΗ
 Διαφοροδιάγνωση απραξίας / αφασίας
Απραξία χωρίς αφασία στην ομιλία
• Νευρογενής διαταραχή ομιλίας
• Η διαδικασία σωστής άρθρωσης είναι
συγκεκριμένη
• Ποικιλία σε λανθασμένες αρθρώσεις
• Δυσκολία στην έναρξη φράσεων
• Κυρίαρχα προβλήματα προσωδίας
• Δεν παραλείπουν συνήθως λειτουργικές
λέξεις
• Απουσία δυσκολίας στην ανεύρεση λέξεων
• Κυριαρχεί η απραξία άκρων ή η στοματική
απραξία ή και οι δύο 99
Μ. ΝΗΣΙΩΤΗ
 Βασικές Αρχές Θεραπείας
Προφορικής Δυσπραξίας

• Ατομική / Ομαδική θεραπεία (Rosenbek, 1984)

– Ατομική θεραπεία: κατάλληλη για δυσπραξικό Α
– Ομαδική θεραπεία: κατάλληλη για δυσφασικό Α
• Εντατική / θεραπεία διαρκείας
– Η εντατική θεραπεία ενδείκνυται για το
δυσπραξικό Α τουλάχιστον στο αρχικό στάδιο
της διαταραχής (3φορές εβδομαδιαίως) [Wertz et
al. 1984]
– Στη συνέχεια η θεραπεία μπορεί να μετατραπεί
σε θεραπεία διαρκείας (1φορά εβδομαδιαίως)
100
Μ. ΝΗΣΙΩΤΗ
 Θεραπευτική προτεραιότητα: γλωσσική
αποκατάσταση ή αποκατάσταση ομιλίας
• Στον δυσφασικό / δυσπραξικό Α τόσο η
γλωσσική αποκατάσταση όσο και η παρέμ-
βαση στην αποκατάσταση της ομιλίας είναι
απαραίτητες
• Η θεραπευτική προτεραιότητα θα προσδιο-
ριστεί ανάλογα με τα αποτελέσματα της
αξιολόγησης του Α
Εθελοντική ανάμειξη συγγενών / νοσηλευτικού
προσωπικού στη θεραπεία
Ο Θ μπορεί να εξηγήσει στους συγγενείς /
νοσηλευτές τους καθημερινούς θεραπευτικούς
στόχους του Α, με στόχο την επίτευξη εντατικής
θεραπείας 101
Μ. ΝΗΣΙΩΤΗ
 Συμβουλευτική των ασθενών / συγγενών
• Εξήγηση από το Θ τι ακριβώς υπέστη βλάβη
(μετά το εγκεφαλικό επεισόδιο) και πώς μπορεί
να αποκατασταθεί
• Ενημέρωση για τη χρήση συστήματος νοημάτων
ή εναλλακτικής επικοινωνίας στους Α με
σοβαρή διαταραχή
• Εξήγηση συμπτωμάτων δυσφασίας /
δυσπραξίας για το συγκεκριμένο Α
• Εξήγηση πιθανής διακύμανσης ικανοτήτων του
Α, ανάλογα με τις περιστάσεις (π.χ. ο Α
ανταποκρίνεται πιο εύκολα στο πλαίσιο της
κλινικής απ’ ότι σ’ ένα κατάστημα)
102
Μ. ΝΗΣΙΩΤΗ
 Μέθοδοι θεραπείας στην
Προφορική Δυσπραξία

α) Αισθητηριακή νευρομυϊκή διέγερση

β) Αρθρωτικά διαγράμματα
γ) Ακουστική διέγερση
δ) Προσωδία
ε) Ολικός ερεθισμός

103
Μ. ΝΗΣΙΩΤΗ
 Μέθοδοι θεραπείας στην
Προφορική Δυσπραξία

α) Αισθητηριακή νευρομυϊκή διέγερση

• Η τεχνική αυτή χρησιμοποιείται κυρίως σε Α με

εγκεφαλική παράλυση και με δυσαρθρία
• Κάποιες τεχνικές από αυτές χρησιμοποιούνται
για την αποκατάσταση του κινητικού
προγραμματισμού των αρθρωτικών κινήσεων
στους ασθενείς με δυσπραξία

104
Μ. ΝΗΣΙΩΤΗ
 Μέθοδοι θεραπείας στην
Προφορική Δυσπραξία
α) Αισθητηριακή νευρομυϊκή διέγερση
α1) Διέγερση
• Η τεχνική της στοματικής αισθητηριακής διέγερ-
σης πραγματοποιείται με χρήση “πάγου” ή “βουρ-
τσίσματος” σε ασθενείς με σοβαρή δυσπραξία
• Έμμεση χρήση τεχνικής π.χ. διέγερση των σκληρών
φατνίων με στόχο την ανύψωση της γλώσσας
• Άμεση χρήση τεχνικής π.χ. διέγερση του μυ των
χειλιών με κυκλικές κινήσεις βουρτσίσματος ή
πάγου με στόχο το σούφρωμα των χειλιών

105
Μ. ΝΗΣΙΩΤΗ
 Μέθοδοι θεραπείας στην
Προφορική Δυσπραξία
α) Αισθητηριακή νευρομυϊκή διέγερση
α1) Διέγερση
• Σκοπός: η αίσθηση της θερμοκρασίας μέσω του
νευρικού συστήματος διαφέρει από την αίσθηση
του αγγίγματος. Γι’ αυτό, με τη διέγερση μιας
ακέραια διατηρημένης αίσθησης προσπαθούμε να
διεγείρουμε αυτή που έχει υποστεί βλάβη`

106
Μ. ΝΗΣΙΩΤΗ
 Μέθοδοι θεραπείας στην
Προφορική Δυσπραξία
Η χρήση πάγου γίνεται με 2 τρόπους:
• Με αργή κίνηση για να μειώσει τη σπαστικότητα
του μυ (5’’ μόνο, για να μην προκληθεί κάψιμο)
• Με γρήγορη κίνηση για να διεγείρει τον μυϊκό τόνο
(5’’ μόνο)
• Στους ασθενείς με σοβαρό βαθμό δυσπραξίας κάθε
χρήση πάγου (γρήγορη/αργή ή εναλλάξ) θα
βοηθήσει την αίσθηση της θέσης των αρθρωτών

107
Μ. ΝΗΣΙΩΤΗ
 Μέθοδοι θεραπείας στην
Προφορική Δυσπραξία
Η χρήση βουρτσίσματος γίνεται με 2 τρόπους:
• Με γρήγορη/κυκλική κίνηση για να διεγείρει
χαλαρούς μύες
• Με αργή κίνηση κατά μήκος του μυ που θέλουμε
να διεγείρουμε
• Αναμονή 20’ – 30’ μετά το βούρτσισμα για να
υπάρξει θετικό αποτέλεσμα
• Άμεσο θετικό αποτέλεσμα μετά τη χρήση πάγου
……

108
Μ. ΝΗΣΙΩΤΗ
…… Μέθοδοι θεραπείας στην
Προφορική Δυσπραξία
Η χρήση βουρτσίσματος γίνεται με 2 τρόπους:
• Συμπέρασμα:
– Διέγερση με βούρτσισμα στην αρχή της
συνεδρίας
– Συνέχεια με άλλη δραστηριότητα για 20’
– Διέγερση με πάγο της ίδιας περιοχής
– Αρθρωτικές ασκήσεις

109
Μ. ΝΗΣΙΩΤΗ
 Χειρωνακτικές ασκήσεις

• Άμεση χρήση μασάζ της σωστής θέσης των

αρθρωτών
• Συνδυασμός πίεσης, τεντώματος και αντίστασης
• Άσκηση πίεσης και τεντώματος με στόχο τη
διευκόλυνση της κίνησης
• Άσκηση αντίστασης στη δυνατή πλευρά όταν
υπάρχει δυνατότητα κίνησης κάποιων μυών, π.χ.
ασκώ αντίσταση στη γλώσσα με γλωσσοπίεστρο
στη δυνατή πλευρά της

110
Μ. ΝΗΣΙΩΤΗ
 Μέθοδοι θεραπείας στην
Προφορική Δυσπραξία

β) Αρθρωτικά διαγράμματα
• Ενισχύουν τη σωστή αρθρωτική κίνηση
• Χρησιμοποιούνται σε συνδυασμό με άλλες
δραστηριότητες
• Βοηθούν απλές και πιο σύνθετες φωνοτακτικές
δομές. CV, VC, V-CCCV
• Ενισχύουν την εξάσκηση του Α στο σπίτι

111
Μ. ΝΗΣΙΩΤΗ
 Μέθοδοι θεραπείας στην
Προφορική Δυσπραξία
β) Αρθρωτικά διαγράμματα
Παράδειγμα:
• /ο/ /m/ /o/ 
αισθητηριακή νευρομυϊκή
διέγερση
• Θ: χτυπώ τον Α: ώμο σο
Α: ώμο
• Θ: σήκωσε τον υ
Α: ώμο
• Θ: χτύπησα τον (
Μ. ΝΗΣΙΩΤΗ
 Μέθοδοι θεραπείας στην
Προφορική Δυσπραξία
χτυπά τον ώμο

Α) σου (δείχνει

κίνηση) μου

(μίμηση) 112

Μ. ΝΗΣΙΩΤΗ
 Μέθοδοι θεραπείας στην
Προφορική Δυσπραξία
γ) Ακουστική διέγερση
• Η μέθοδος της ακουστικής διέγερσης
περιλαμβάνει τόσο την οπτική όσο και την
ακουστική ανατροφοδότηση του Α
• Ο Α ακούει προσεκτικά τη λέξη από το Θ και στη
συνέχεια ακούει τη δική του παραγωγή.

Στόχος:
• Ο Α πρέπει να ακούσει και να σκεφτεί τη λέξη
• Ο Θ επαναλαμβάνει τη λέξη 20 φορές
…… 113
Μ. ΝΗΣΙΩΤΗ
…… Μέθοδοι θεραπείας στην
Προφορική Δυσπραξία
γ) Ακουστική διέγερση
Στόχος:
• Ο Θ περιμένει μεταξύ των επαναλήψεων ώστε
ο Α να πει τελικά τη λέξη
• Ο Α πρέπει να εξασκηθεί σε 20 λέξεις
εβδομαδιαία, δηλ. 4 ημερησίως σε καθημερινές
συνεδρίες
• Καλή μέθοδος όταν ο Α είναι δυσφασικός και
δυσπραξικός συγχρόνως (Schuell, 1964)

114
Μ. ΝΗΣΙΩΤΗ
 Μέθοδοι θεραπείας στην
Προφορική Δυσπραξία

δ) Προσωδιακή προσέγγιση
δ1) Θεραπεία Μελωδικού Επιτονισμού (ΜΙΤ)
• Καλή μέθοδος για ασθενείς με μικρού βαθμού
δυσπραξία (Sparks and Holland, 1979)
• Αρχικά χρησιμοποιήθηκε σε ασθενείς με
σοβαρή δυσφασία Broca και δευτερευόντως με
δυσπραξία αλλά η μέθοδος δεν είναι επιτυχής
σε Α με σοβαρή δυσπραξία (Wertz et al.)
• Κατάλληλη μέθοδος για ατομική/ομαδική
θεραπεία ……
115
Μ. ΝΗΣΙΩΤΗ
…… Μέθοδοι θεραπείας στην
Προφορική Δυσπραξία
δ) Προσωδιακή προσέγγιση
δ1) Θεραπεία Μελωδικού Επιτονισμού (ΜΙΤ)
• Κατάλληλη μέθοδος για Α που διατηρούν την
ικανότητα να σιγομουρμουρίζουν γνωστά
τραγούδια
• Ο Θ τραγουδά ρυθμικά μικρές φράσεις
χτυπώντας τα χέρια του
• Ο Α προσπαθεί να συμμετέχει στο μελωδικό
επιτονισμό του Θ σε 4 στάδια

116
Μ. ΝΗΣΙΩΤΗ
 Μέθοδοι θεραπείας στην
Προφορική Δυσπραξία
δ) Προσωδιακή προσέγγιση
δ2) Συγκριτική Ένταση
• Η μέθοδος της συγκριτικής έντασης
χρησιμοποιεί επίσης σχήματα έντασης για
διευκόλυνση της ομιλίας και προσωδίας
• Εφαρμόστηκε σε ασθενείς με δυσαρθρία
(Rosenbek + LaPointe, 1985) και με απραξία
(Wertz, Rosenbek + LaPointe, 1984)
• Χρήσιμη μέθοδος σε Α με μέτρια και ελαφριά
απραξία που χρειάζονται βελτίωση προσωδίας
της συνεχούς ομιλίας ……
117
Μ. ΝΗΣΙΩΤΗ
…… Μέθοδοι θεραπείας στην
Προφορική Δυσπραξία

δ) Προσωδιακή προσέγγιση
δ2) Συγκριτική Ένταση
• Περιλαμβάνει την παραγωγή μιας έκφρασης
από τον Α με έμφαση σε μια συγκεκριμένη λέξη
……

118
Μ. ΝΗΣΙΩΤΗ
…… Μέθοδοι θεραπείας στην
Προφορική Δυσπραξία
δ) Προσωδιακή προσέγγιση
δ2) Συγκριτική Ένταση
• Η λέξη “στόχος” περιλαμβάνει φωνητικούς
συνδυασμούς κατάλληλους για τον Α.
Π.χ.
Στόχος Ερώτηση Επιτονισμένος στόχος
/avrio/ “θα βγεις το βράδυ;” “θα βγω αύριο”

“θα βγεις τώρα;” “θα βγω αύριο”

“θα βγεις αργότερα;” “θα βγω αύριο”
119
Μ. ΝΗΣΙΩΤΗ
 Μέθοδοι θεραπείας στην
Προφορική Δυσπραξία
ε) Ολικός ερεθισμός
ε1) Αρθρωτική / προσωδιακή εξάσκηση
Περιγραφή: ο Θ εξηγεί στον Α ότι θα εξασκηθούν
στην παραγωγή μιας λέξης με στόχο τη σωστή
άρθρωση ενός συγκεκριμένου φωνήματος.
• Ο Θ θα ρωτάει και ο Α θα απαντάει με τη
συγκεκριμένη λέξη
• Ο Θ λέει ή γράφει τη λέξη για τον Α πριν την
άσκηση
120
Μ. ΝΗΣΙΩΤΗ
 Μέθοδοι θεραπείας στην
Προφορική Δυσπραξία
ε) Ολικός ερεθισμός
ε1) Αρθρωτική / προσωδιακή εξάσκηση
Ο Wertz et al. έθεσαν 5 προϋποθέσεις για τις
δοκιμασίες αρθρωτικής εξάσκησης:
1. Στόχος της άσκησης θα είναι ένα φώνημα
κάθε φορά
2. Ο στόχος φώνημα θα είναι εύκολος για τον Α
3. Η λέξη και το μήκος της φράσης θα πρέπει να
είναι κατάλληλο για τον Α
…… 121
Μ. ΝΗΣΙΩΤΗ
…… Μέθοδοι θεραπείας στην
Προφορική Δυσπραξία
ε) Ολικός ερεθισμός
ε1) Αρθρωτική / προσωδιακή εξάσκηση
Ο Wertz et al. έθεσαν 5 προϋποθέσεις για τις
δοκιμασίες αρθρωτικής εξάσκησης:
4. Ο στόχος φώνημα μπορεί να είναι στο ΜΛ ή
ΤΛ και μετά στην ΑΛ (αρχή λέξης)

……

122
Μ. ΝΗΣΙΩΤΗ
…… Μέθοδοι θεραπείας στην
Προφορική Δυσπραξία
ε) Ολικός ερεθισμός
ε1) Αρθρωτική / προσωδιακή εξάσκηση
Ο Wertz et al. έθεσαν 5 προϋποθέσεις για τις
δοκιμασίες αρθρωτικής εξάσκησης:
5. Τα υπόλοιπα φωνήματα της λέξης πρέπει να
έχουν κατακτηθεί από τον Α
Π.χ. Στόχος: /k/ αρχή λέξης
Θ: θέλεις τσάι;
Α: θέλω καφέ.
Θ: τι είπες; “τσάι”;
Α: Όχι, “καφέ”. 123
Μ. ΝΗΣΙΩΤΗ
 Μέθοδοι θεραπείας στην
Προφορική Δυσπραξία
ε) Ολικός ερεθισμός
ε2) Πρόγραμμα / Συνέχεια 8 βημάτων (Rosenbek
et al., 1973)
Βήμα 1 – Διακριτικές υποδείξεις
Θ: “Άκου και κοίτα με” (ολικός ερεθισμός)
“Τάκη, Τάκη, Τάκη”
Βήμα 2 – Ταυτόχρονη παραγωγή
Θ: “Τώρα άκου και μετά πες ό,τι λέω”
“Τάκη, Τάκη, Τάκη”
Α: αν ο Α αποτύχει, ο Θ λέει ξανά και δίνει οπτική
βοήθεια για το /t/
……
124
Μ. ΝΗΣΙΩΤΗ
…… Μέθοδοι θεραπείας στην
Προφορική Δυσπραξία
ε) Ολικός ερεθισμός
ε2) Πρόγραμμα / Συνέχεια 8 βημάτων (Rosenbek
et al., 1973)
Βήμα 3 – Μιμούμενη παραγωγή
Θ: Τώρα θα πω 3 φορές “Τάκη”, αλλά εσύ μόνο 1
φορά
Βήμα 4 – Απευθείας επανάληψη
Θ: Τώρα άκου και κοίτα με. Θα πω 1 φορά
“Τάκη”, αλλά εσύ 3 φορές
Βήμα 5 – Ανάγνωση
Θ: Τα πας καλά. Αυτή είναι η λέξη που
προσπάθησες. Μπορείς να την διαβάσεις;
…… 125
Μ. ΝΗΣΙΩΤΗ
…… Μέθοδοι θεραπείας στην
Προφορική Δυσπραξία
ε) Ολικός ερεθισμός
ε2) Πρόγραμμα / Συνέχεια 8 βημάτων (Rosenbek
et al., 1973)
Βήμα 6 – Ανάγνωση με καθυστέρηση
Θ: Τώρα θα σου δείξω τη λέξη γραμμένη και θα
την πάρω. Μετά θα την πεις δυνατά.
Βήμα 7 – Απάντηση ερωτήσεων
Θ: Τώρα θα σε ρωτήσω μία ερώτηση και εσύ θα
απαντήσεις με τη λέξη που μάθαμε.
“Το γιο σου τον λένε Νίκο ή Τάκη;”
A: απαντά “Τάκη”.
Θ: “Πώς λένε το γιο σου;”
A: απαντά “Τάκη”. …… 126
Μ. ΝΗΣΙΩΤΗ
…… Μέθοδοι θεραπείας στην
Προφορική Δυσπραξία

ε) Ολικός ερεθισμός
ε2) Πρόγραμμα / Συνέχεια 8 βημάτων (Rosenbek
et al., 1973)

Βήμα 8 - Παιχνίδι ρόλων

Θ: Τώρα θα φανταστείς ότι χρειάζεσαι βοήθεια και
θέλεις να φωνάξεις το γιο σου. Εγώ είμαι ο γιος
σου.

127
Μ. ΝΗΣΙΩΤΗ
 Εφαρμογή μεθόδων αποκατάστασης
προφορικής δυσπραξίας

Η κατηγοριοποίηση του βαθμού προφορικής

δυσπραξίας που ακολουθεί, βασίζεται στο
γεγονός ότι ο Α έχει κατ’ εξοχήν προφορική
δυσπραξία, ενώ συνυπάρχει σε κάποιο βαθμό και
η διαταραχή της δυσφασίας, τουλάχιστον στο
αρχικό στάδιο ανάρρωσης

128
Μ. ΝΗΣΙΩΤΗ
 Εφαρμογή μεθόδων αποκατάστασης
προφορικής δυσπραξίας

Πολύ σοβαρός βαθμός δυσπραξίας

• Απουσία ομιλίας
• Συνύπαρξη σοβαρής ή ολικής αφασίας
• Πιθανή ημιπληγία
• Πιθανή απραξία άκρων στο “καλό” αριστερό
χέρι
• Πιθανή στοματική απραξία
• Κακή πρόγνωση αν δεν υπάρχει βελτίωση
μετά από 1 μήνα από το επεισόδιο

129
Μ. ΝΗΣΙΩΤΗ
 Στόχοι θεραπείας

• Ολιστική προσέγγιση επικοινωνίας

• Διερεύνηση ικανότητας προφορικής ομιλίας
• Διερεύνηση ικανότητας χειρονομιών / νοημά-
των
• Διερεύνηση ζωγραφικής / γραφής
• Αποκατάσταση δυσφασίας
• Συμβουλευτική σε ασθενή, συγγενείς,
νοσηλευτές

130
Μ. ΝΗΣΙΩΤΗ
 Σοβαρός βαθμός δυσπραξίας

• Προσπάθεια για ομιλία, συχνά περιορισμένη

και ακατάληπτη
• Πιθανή συνύπαρξη δυσφασίας μετρίου βαθμού
• Πιθανή ημιπληγία και απραξία άκρων
• Σχετικά καλή πρόγνωση που εξαρτάται από τη
διάρκεια αποκατάστασης της δυσφασίας

131
Μ. ΝΗΣΙΩΤΗ
 Στόχοι θεραπείας

• Αποκατάσταση δυσφασίας
• Χρήση της μεθόδου “άκου και κοίτα με”
(Rosenbek, 1973)
• Χρήση επαναλαμβανόμενων αρθρωτικών
ασκήσεων και μεθόδου “προσωδίας”
• Συμβουλευτική σε ασθενή / συγγενείς

132
Μ. ΝΗΣΙΩΤΗ
 Περιστατικό

Η κυρία Λ, 68 χρόνων, υπέστη εγκεφαλικό

επεισόδιο (ΕΕ) 1 χρόνο πριν την έναρξη
θεραπείας. Είχε κάποια σχετική ομιλία, αλλά ήταν
δυσκατάληπτη, λόγω της σοβαρής προφορικής
δυσπραξίας. Ακόμη είχε μεγάλη δυσκολία στη
γραφή.

133
Μ. ΝΗΣΙΩΤΗ
 Στόχος της θεραπείας

• Βελτίωση των γλωσσικών επιπέδων με κάθε

τρόπο. Π.χ. γραφή, ομιλία, ανάγνωση
• Χρήση τεχνικής “άκου και κοίτα με”
• Βελτίωση της προφορικής ομιλίας μέσω της
βελτίωσης της γραφής
• Συνέχεια εξάσκησης στο σπίτι της κας Λ., αφού
ενημερώθηκε σχετικά η οικογένεια
Αποτέλεσμα θεραπείας: στους επόμενους 9
μήνες από την έναρξη της θεραπείας, η ομιλία
της κας Λ. έγινε πιο ευκατάληπτη από την
οικογένειά της και η ίδια είχε μεγαλύτερη θέληση
για επικοινωνία
134
Μ. ΝΗΣΙΩΤΗ
 Μέτριος βαθμός δυσπραξίας

• Εύκολη διαφοροδιάγνωση δυσπραξίας /

δυσφασίας
• Αργός ρυθμός ομιλίας, με άκουσμα “ξενικής”
προφοράς
• Προσωδία αισθητά διαταραγμένη
• Πιθανή συνύπαρξη δυσφασίας ποικίλου
βαθμού
• Καλύτερη ικανότητα γραφής απ’ ότι ομιλίας
• Ασταθής πρόγνωση, λόγω δυσκολίας
βελτίωσης της ομιλίας μετά από κοπιαστική
προσπάθεια

135
Μ. ΝΗΣΙΩΤΗ
 Στόχοι θεραπείας

• Αποκατάσταση δυσφασίας στο βαθμό που

είναι αναγκαίο
• Σχεδιασμός γλωσσικών / αρθρωτικών
ασκήσεων
• Χρήση “αργού ρυθμού ομιλίας” και ακουστική
διέγερση
• Ενίσχυση αρθρωτικών συνδυασμών
• Παιχνίδι ρόλων για γενίκευση ομιλίας
• Συμβουλευτική ασθενή για επιστροφή στη
δουλειά
• Ενίσχυση άλλων τρόπων επικοινωνίας, π.χ.,
γραφή
136
Μ. ΝΗΣΙΩΤΗ
 Περιστατικό

Ο Φ υπέστη (ΕΕ) στην ηλικία των 24 ετών μετά

από εγχείρηση καρδιάς, 2 χρόνια πριν την έναρξη
θεραπείας.
Είχε μετρίου βαθμού δυσπραξία, δυσφασία και
ημιπληγία. Ζούσε μόνος, μιλούσε αργά με “ξενική”
προφορά και τηλεγραφικά.

137
Μ. ΝΗΣΙΩΤΗ
 Στόχος της θεραπείας
• Βελτίωση της γραφής, της ομιλίας και της
αρθρωτικής ακρίβειας
• Φωνητική ανάλυση της ομιλίας του, έδειξε
“ουρανικοποίηση” φατνιακών φθόγγων με
αποτέλεσμα “ξενική” προφορά
• Αρθρωτικές ασκήσεις για /s/ /ts/ /s/
• Μαγνητοφωνημένο υλικό ασκήσεων για τη
βελτίωση ακουστικής και γραπτής γλωσσικής
ικανότητας
Αποτέλεσμα θεραπείας: ο Φ πρόοδευσε κατά τη
διάρκεια της θεραπείας αλλά όταν
ολοκληρώθηκε δεν είχε τη διάθεση να
συνεχίσει μόνος του. Ωστόσο, κατάφερε να
οδηγεί και να συνεχίσει τη ζωή του 138
Μ. ΝΗΣΙΩΤΗ
 Ήπιος βαθμός δυσπραξίας

• Συνύπαρξη με ήπιου βαθμού δυσφασία που

ίσως υποχωρήσει στο αρχικό στάδιο
ανάρρωσης
• Δυσφασικά φωνολογικά λάθη
• Πολύ καλή πρόγνωση
• Αδύνατη η τελειότητα της άρθρωσης
• Σύγκριση φωνολογικών / αρθρωτικών λαθών

139
Μ. ΝΗΣΙΩΤΗ
 Στόχοι θεραπείας

• Αποκατάσταση δυσφασίας
• Υψηλού επιπέδου αρθρωτικές ασκήσεις με
γενίκευση στην ανάγνωση και αυθόρμητη ομιλία
• Βελτίωση προσωδίας
• Ενίσχυση αυτοελέγχου
• Παιχνίδι ρόλων
• Συμβουλευτική για επιστροφή σε δουλειά /
κοινωνική ζωή και αδυναμία ομιλίας υπό
“πίεση”
140
Μ. ΝΗΣΙΩΤΗ
 Περιστατικό

Ο κος B. υπέστη (ΕΕ) ήπιου βαθμού στην ηλικία

των 75 ετών.
Η δυσρυθμία του οφειλόταν σε ήπιου βαθμού
δυσφασία (κυρίως δυσκολία στην εύρεση λέξεων)
και ήπιου βαθμού δυσπραξία.

141
Μ. ΝΗΣΙΩΤΗ
 Στόχος της θεραπείας

• Υψηλού επιπέδου γλωσσικές / αρθρωτικές

ασκήσεις
• Χρήση αυθόρμητου λόγου (περιγραφή
εικόνων, ανάγνωση)
• Ενίσχυση αυτό-ελέγχου / αυτό-διόρθωσης
• Αργός ρυθμός ομιλίας οδηγούσε σε καλύτερη
άρθρωση
Αποτέλεσμα: η θεραπεία ανταποκρίθηκε στους
“αργούς” ρυθμούς ενός άντρα 75 ετών και γι’
αυτό ήταν επιτυχής.

142
Μ. ΝΗΣΙΩΤΗ
Νευρογενείς επίκτητες
διαταραχές ομιλίας.

Δυσαρθρία.

143
Μ. ΝΗΣΙΩΤΗ
H Δυσαρθρία είναι γενικός όρος για ένα σύνολο
διαταραχών παραγωγής ομιλίας εξ αιτίας
διαταραχής στο μυϊκό έλεγχο του μηχανισμού
της ομιλίας (Brookshire, 2003) μετά από
εγκεφαλική βλάβη.
Εκτός από την άρθρωση, επηρεάζεται η αναπνοή,
προσωδία, αντήχηση, φώνηση.

144
Μ. ΝΗΣΙΩΤΗ
Ορισμός
H δυσαρθρία είναι μια κινητική διαταραχή της
ομιλίας και είναι αποτέλεσμα παράλυσης,
αδυναμίας και έλλειψης συγχρονισμού των
μυών της ομιλίας.
Η προέλευσή της είναι νευρολογική. Ο ορισμός
αυτός περιλαμβάνει κάθε σύμπτωμα κινητικής
διαταραχής της αναπνοής, της φώνησης, της
ηχηρότητας, της άρθρωσης και της προσωδίας
(Darley, Aronson and Brown, 1975).

145
Μ. ΝΗΣΙΩΤΗ
 Διαφοροδιάγνωση Δυσαρθρίας / Αφασίας

H αφασία και η δυσαρθρία μπορεί να

συνυπάρχουν.
• Βλάβες στο αριστερό ημισφαίριο δεν
προκαλούν δυσαρθρία.
• Βλάβες στην υποφλοιώδη περιοχή που
προκαλούν αφασία, σχετίζονται συχνά με
δυσαρθρία.
• Ασθενείς με εγκεφαλικό επεισόδιο, αρχικά στο
Α.Η. και στη συνέχεια στο Δ.Η., μπορεί να
παρουσιάσουν σπαστική δυσαρθρία.

146
Μ. ΝΗΣΙΩΤΗ
Αίτια: τραύματα, μολύνσεις, εγκαφαλίτιδα,
εξελικτικές νευρολογικές διαταραχές (π.χ.
νόσος του Parkinson), εγκεφαλικά επεισόδια.
Βλάβη στο κεντρικό ή περιφερικό νευρικό
σύστημα ή και στα δύο.

147
Μ. ΝΗΣΙΩΤΗ
 Δυσαρθρία χωρίς αφασία

• Νευρογενής διαταραχή της ομιλίας

• Αιτιολογία η μυϊκή αδυναμία
• Προβλήματα σίτισης, σιελόρροια, δυσφαγία
• Καταληπτότητα εξαρτάται από ρυθμό ομιλίας
• Προβλήματα αναπνοής σχετίζονται με
παραγωγή ομιλίας
• Σοβαρά προβλήματα, φώνησης, αντήχησης,
προσωδίας
• Τονισμός λέξεων δεν είναι καλός
• Φυσιολογική κατανόηση
• Εάν μπορεί, επικοινωνεί με γράψιμο ή πίνακα
συλλαβισμού
148
Μ. ΝΗΣΙΩΤΗ
 Είδη Δυσαρθρίας

Σπαστική Δυσαρθρία (βλάβη των Άνω Κινητικών

Νευρώνων)
Χαρακτηριστικά ομιλίας (Χ.Ο.)
• Τραχειά φωνή και κοπιώδης
• Μικρή ποικιλία έντασης
• Υπερβολικός / ακατάλληλος τονισμός
• Υπερρινικότητα
• Ανακριβής άρθρωση συμφώνων ή / και
Φωνηέντων
Καλή πρόγνωση για καταληπτότητα ομιλίας σε
σύντομο διάστημα μετά την έναρξη της
δυσαρθρίας
149
Μ. ΝΗΣΙΩΤΗ
 Είδη Δυσαρθρίας
Χαλαρή Δυσαρθρία (βλάβη των Κάτω Κινητικών
Νευρώνων)
• Συνήθως αμφίπλευρη παράλυση φωνητικών
χορδών
• Βραχνή φωνή
• Φώνηση με διαφυγή αέρα από γλωττίδα
(breathiness)
• Αφύσικα μικρές φράσεις
• Σταθερή ένταση (χωρίς αυξομειώσεις)
• Υπερρινικότητα και διαφυγή αέρα από τη μύτη
• Ανακριβής παραγωγή συμφώνων που
απαιτούν ανύψωση γλώσσας (π.χ. τ, ντ, ρ) ή
ενδοστοματική πίεση (π, τ, κ, φ, σ)
150
Μ. ΝΗΣΙΩΤΗ
 Είδη Δυσαρθρίας
Μικτή Δυσαρθρία (βλάβη των Άνω και Κάτω
Κινητικών Νευρώνων)
Π.χ. αμυοτροπική πλευρική σκλήρυνση (ALS)
(σύνδρομο Lou – Gehrig)
Χαρακτηριστικά ομιλίας (Χ.Ο.)
• Τραχιά φωνή
• Αργός ρυθμός ομιλίας
• Υπερβολικός / ακατάλληλος τονισμός
• Υπερρινικότητα
• Σύντομες φράσεις
• Παρατεταμένες παύσεις
• Ανακριβής άρθρωση
151
Μ. ΝΗΣΙΩΤΗ
 Είδη Δυσαρθρίας
Υποκινητική Δυσαρθρία (εξωπυραμιδικές
βλάβες)
Π.χ. παρκινσονισμός
Χαρακτηριστικά ομιλίας (Χ.Ο.)
• Τραχιά φωνή
• Φωνητικό τρέμουλο (Πάρκινσον)
• Μεγάλες παύσεις φώνησης (λόγω ανεπάρκειας
ανύψωσης της γλώσσας)
• Ανακριβής άρθρωση (κυρίως έκροτα,
τριβόμενα)
• Διαταραχές ρυθμού ομιλίας (1/5 ασθενών)
• Μικρές φράσεις
152
Μ. ΝΗΣΙΩΤΗ
 Είδη Δυσαρθρίας
Υπερκινητική Δυσαρθρία (εξωπυραμιδικές
βλάβες)
Π.χ. ακούσιες κινητικές διαταραχές του τρόμου,
χορείας, αθέτωσης και δυστονίας)
Χαρακτηριστικά ομιλίας (Χ.Ο.)
• Τραχιά φωνή
• Διακυμάνσεις έντασης φωνής
• Τονικές μεταπτώσεις (σπασμωδική φώνηση)
• Παύσεις φωνής
• Υπερρινικότητα (50%)
• Ανακριβής άρθρωση συμφώνων

153
Μ. ΝΗΣΙΩΤΗ
 Είδη Δυσαρθρίας
Αταξική Δυσαρθρία (βλάβες στην παρεγκεφα-
λίδα)
Χαρακτηριστικά ομιλίας (Χ.Ο.)
• Φυσιολογική ή τραχιά φωνή
• Διακυμάνσεις έντασης
• Αργός ρυθμός ομιλίας
• Ανακριβής παραγωγή συμφώνων
• Επιμήκυνση φωνηέντων
• Επιμήκυνση παύσεων
• Υπερβολικός / επίπεδος επιτονισμός

154
Μ. ΝΗΣΙΩΤΗ
 Γενικές Αρχές και Στόχοι της Θεραπείας
των Δυσαρθριών

“Μόνο όταν το νευρολογικό σύστημα ενός

δυσαρθρικού ασθενή επανέλθει στο
φυσιολογικό, τότε μόνο θα γίνει και η ομιλία του
φυσιολογική. Η επαναφορά στο φυσιολογικό
πάντως είναι σπάνια περίσταση”. (Rosenbek &
La Pointe, 1978).
“Επομένως, ο στόχος ουσιαστικά όλης της
θεραπείας της δυσαρθρίας δεν είναι η
φυσιολογική ομιλία, αλλά η αναπλήρωση της
καταληπτότητας της ομιλίας”.
155
Μ. ΝΗΣΙΩΤΗ
Οι γενικές αρχές που διέπουν κάθε θεραπευτικό
σχήμα δυσαρθρίας, είναι (Darley, Aronson and
Brown, 1975):
1. Αναπλήρωση – ο Α μαθαίνει να μεγιστοποιεί το
δυναμικό του
2. Σκόπιμη Δραστηριότητα – ο Α μαθαίνει να εκτελεί
σκόπιμα κινήσεις που πριν ήταν αυτόματες
3. Εποπτεία – ο Α μαθαίνει να εποπτεύει, να ελέγχει
και να κρίνει την απόδοση στις ασκήσεις του
4. Πρώιμη Έναρξη – ο Α πρέπει να αυτοελέγχεται
σε αρχικό στάδιο της θεραπείας, πριν την
εγκαθίδρυση λανθασμένων συμπεριφορών
5. Κίνητρο – ο Θ ενθαρρύνει τον Α να συμμετέχει
ενεργά σ’ ένα θεραπευτικό πρόγραμμα

156
Μ. ΝΗΣΙΩΤΗ
 Εξειδικευμένοι Στόχοι της Θεραπείας
της Δυσαρθρίας
1. Παραγωγικότητα του Α σε σχέση με την
ομιλία του
2. Τροποποίηση της στάσης, του μυϊκού τόνου,
της έντασης
3. Τροποποίηση της αναπνοής
4. Τροποποίηση της φώνησης
5. Τροποποίηση της αντήχησης (ηχηρότητας)
6. Τροποποίηση της άρθρωσης
7. Τροποποίηση της προσωδίας
8. Παροχή εναλλακτικών τρόπων επικοινωνίας
157
Μ. ΝΗΣΙΩΤΗ
 Αξιολόγηση Δυσαρθρίας

H αξιολόγηση του Α γίνεται στις παρακάτω

παραμέτρους της δυσαρθρίας ξεχωριστά.
Αναπνοή, φώνηση, κινητικότητα / συμμετρία
μυών προσώπου. Διαδοχοκίνηση,
αντανακλαστικά, άρθρωση, καταληπτότητα,
προσωδία.
Επίσημη Αξιολόγηση Δυσαρθρίας
1. Robertson Dysarthria Profile (1982) - Κλίμακα
5 βαθμών
2. Frenchay Dysarthria Assessment – 2
(Enderby & Palmer, 2008) – Κλίμακα 9
βαθμών
158
Μ. ΝΗΣΙΩΤΗ
 Μέθοδοι θεραπείας της Δυσαρθρίας
1. Χαλάρωση
α) άμεση, φυσιολογική προσέγγιση που
χρησιμοποιεί μια σειρά δομημένων ασκήσεων
για να χαλαρώσει προοδευτικά ο Α.
π.χ. κάνε τα χέρια σου γροθιές και κράτα τις
σφιχτά για 3’’. Μετά χαλάρωσε.
β) έμμεση προσέγγιση, όπου ο Α χαλαρώνει μέσω
υποβολής.
π.χ. “Φαντάσου ότι είσαι ξαπλωμένος σ’ ένα
σύννεφο”.
Στόχος: χαλάρωση λαρυγγικών και φαρυγγικών
μυών. Ακόμα η χαλάρωση που αφορά τις
εκούσιες κινήσεις, συμπαρασύρει τις μυϊκές
ομάδες που κινούνται ακούσια στις
δυσαρθρίες. 159
Μ. ΝΗΣΙΩΤΗ
 Μέθοδοι θεραπείας της Δυσαρθρίας
2. Αναπνοή
Στόχοι θεραπείας αναπνοής
α) η εγκαθίδρυση του σωστού τρόπου αναπνοής
(διαφραγματική)
β) η αύξηση της ζωτικής χωρητικότητας αέρα των
πνευμόνων
γ) η διευκόλυνση του ελέγχου εισπνοής – εκπνοής
δ) η βελτίωση δύναμης και συντονισμού των μυών
της αναπνοής
Διάρκεια ασκήσεων 5’ – 20’

160
Μ. ΝΗΣΙΩΤΗ
Συγκεκριμένα:
1. Ο Α μαθαίνει τη διαφραγματική αναπνοή
(όρθιος, μπροστά σε καθρέφτη, χέρια στο
διάφραγμα)
2. Εισπνοή / εκπνοή σε ίσους / διαφορετικούς
χρόνους π.χ. εισπνοή σε 3’’ – εκπνοή σε 3’’,
6’’, 9’’
3. Εισπνοή / εκπνοή με άηχο τριβόμενο
4. Εισπνοή / εκπνοή με αυξομείωση έντασης
τριβόμενου, π.χ. sssSSSS
5. Εκπνοή άηχου φωνήεντος. Συνδυασμοί
άηχων φωνηέντων και άηχων τριβόμενων,
π.χ. /α : ι :/, /ο : u :/, /f : α :/, /s: α:/
6. Παραγωγή χειλικών άηχων έκροτων με ήπια
εκπνοή /πφφφ/ /pα pα pα/ 161
Μ. ΝΗΣΙΩΤΗ
 3. Φώνηση

Στόχοι θεραπείας φώνησης:

• Καλός συγχρονισμός φώνησης / αναπνοής
• Φυσιολογική γλωττιδική αποφόρτιση
• Έλεγχος έντασης
• Έλεγχος τόνου
• Βελτίωση ποικιλίας τόνου / προσωδίας
• Επίτευξη κατάλληλης αντήχησης

162
Μ. ΝΗΣΙΩΤΗ
 Ασκήσεις έναρξης φώνησης
(π.χ. σπαστική δυσαρθρία)
1. Ήπια γλωττιδική αποφόρτιση
π.χ. /h hhh … α: / /sss….α: /
/ hα: / / α: / /fff….α: /
2. Μασάζ στην περιοχή του λαιμού
3. Ασκήσεις πίεσης (π.χ. χαλαρή δυσαρθρία)
4. Παραγωγή ηχηρών έκροτων
/ bα: / / bu: /

163
Μ. ΝΗΣΙΩΤΗ
 Ασκήσεις διατήρησης φώνησης
1. Ενθάρρυνση διαρκούς φώνησης για 15-20’’ ή
συνδυασμό φωνηέντων
π.χ. / α: / / α: u: /
Ασκήσεις προβολής και ελέγχου έντασης
1. Παρατεταμένο μουρμουρητό
2. Παρατεταμένο μουρμουρητό με ανοιχτά /
κλειστά φωνήεντα, π.χ. /m: α:/
3. Χρήση /n/ αν ο Α έχει δυσκολία με το /m/
4. Προβολή φωνής με λέξεις, φράσεις από μ ή ν
π.χ. “μάνα, μόνη, μήνας”
5. Αυτόματος λόγος: μέρες, μήνες, αρίθμηση
6. Έλεγχος έντασης (αυξομείωση έντασης
φωνηέντων, απομάκρυνση Θ από Α)
164
Μ. ΝΗΣΙΩΤΗ
 Ασκήσεις ελέγχου τόνου και
ποικιλίας φώνησης
1. Ο Α μουρμουρίζει μουσική κλίμακα. Κατόπιν
χρήση φωνήεντος αντί μουρμουρητού
2. Παραλλαγές τόνου / τονικές μεταπτώσεις με
χρήση συλλαβών, π.χ. mama
mama mama
3. Το ίδιο με χρήση μονοσύλλαβων / δισύλ-
λαβων λέξεων

165
Μ. ΝΗΣΙΩΤΗ
 Μάθημα: Κλινική Άσκηση -4 / Θεωρία
Ύλη εξετάσεων (και από βιβλία)
1. G. Albyn Davis “Αφασιολογία”, 2011, Επιμέλεια
Έκδοσης Γ. Νάσιος, Εκδόσεις Πασχαλίδη.
Σελ. 19 – 40 (κεφ. 1)
61 – 69 (κεφ. 2)
247 – 282 (κεφ. 8)
2. Yorkston K., Beukelman D., Strand E., Bell K.,
“Θεραπευτική Παρέμβαση Νευρογενών Κινητικών
Διαταραχών Ομιλίας σε Παιδιά και Ενήλικες”, 2006,
Επιμέλεια Έκδοσης Μ. Καμπανάρου, Εκδόσεις
Έλλην.
Σελ. 17 – 38 (κεφ. 1)
265 – 296 (κεφ. 6)
560 – 598 (κεφ. 13)
3. Σημειώσεις και διαφάνειες διαλέξεων στην αίθουσα 166
Μ. ΝΗΣΙΩΤΗ
 4. Αντήχηση (ηχηρότητα)
Η υπερινικότητα είναι το υπερβολικό ποσό ρινικής
αντήχησης κατά τη διάρκεια της εκφοράς των
φωνηέντων (Boone, 1983).
Αυτό είναι συχνό φαινόμενο στη δυσαρθρία εξαιτίας της
αδυναμίας και της έλλειψης συγχρονισμού της μαλακής
υπερώας και των υπερωϊοφαρυγγικών μυών.
Η συντελεστική ρινικότητα είναι η ρινικότητα που
δημιουργείται κατά την εκφορά φωνηέντων που
βρίσκονται δίπλα σε ένρινα σύμφωνα (μ, ν) ή
συμπλέγματα (μπ, ντ).
Στόχος της θεραπείας είναι η ενδυνάμωση της μαλακής
υπερώας και η διάρκεια κλεισίματος της
υπερωϊοφαρυγγικής βαλβίδας. 167
Μ. ΝΗΣΙΩΤΗ
 Ασκήσεις βελτίωσης της αντήχησης

1. Ασκήσεις εκπνοής με φουσκωμένα μάγουλα.

2. Εξάσκηση με στοματικά έκκροτα, χειλικά, φατνιακά,
υπερωικά ακολουθούμενα από φωνήεν
(π.χ. μπα:, ντα:, γκα: ).
3. Εξάσκηση με τριβόμενα και φωνήεν.
4. Εξάσκηση εναλλαγής στοματικών και ρινικών
συμφώνων σε ψευδοσυλλαβές και μονοσύλλαβες
λέξεις (π.χ. μπα: μα: , μα: μπα: ).
5. Εξάσκηση σε λέξεις όπως παραπάνω.

168
Μ. ΝΗΣΙΩΤΗ
 5. Βελτίωση κινητικότητας του προσώπου/ ρυθμού
διαδοχοκίνησης
Οι τεχνικές αυτής της ομάδας έχουν ως στόχο την
αύξηση της ικανότητας διέγερσης ενός νευρώνα,
βομβαρδίζοντάς τον με ερεθίσματα.
Αυτό επιτυγχάνεται με (α) ψύξη/βούρτσισμα (άμεση
κινητοποίηση του νεύρου), (β)ασκήσεις πίεσης,
αντίστασης, έλξης στους μύες των αρθρωτών (έμμεση
κινητοποίηση του νεύρου). ……

169
Μ. ΝΗΣΙΩΤΗ
……

Παράλληλα θα πρέπει να γίνουν και :

Α) Ειδικές τεχνικές εξάσκησης αρθρωτών.
1. Άνοιγμα/ Κλείσιμο σαγονιού (5 φορές).
Κίνηση της κάτω σιαγόνας δεξιά/ αριστερά ή κυκλικά
με κλειστά/ ανοιχτά χείλια.
2. Σούφρωμα χειλιών/ χαμόγελο (αργά μετά πιο
γρήγορα).
3. Άνοιγμα/ κλείσιμο χειλιών τραβώντας γλωσσοπίεστρο
ή φελλούς διαφόρων μεγεθών.
4. Εξώθηση γλώσσας/ αντίσταση με γλωσσοπίεστρο.
5. Ανύψωση άκρου γλώσσας.
6. Ανύψωση ράχης και πίσω μέρους της γλώσσας.
170
Μ. ΝΗΣΙΩΤΗ
7. Τεχνικές ανύψωσης μαλακής υπερώας:
α) χασμουρητό
β) επάλειψη με πάγο της ανέπαφης πλευράς της
υπερώας και με κατεύθυνση από μέσα προς τα έξω
γ) επανάληψη του /α/ κοφτά
δ) επανάληψη του σι, σι, σι
ε) επανάληψη του ντα, ντα/ νγκα, νγκα
στ) επανάληψη του σνι, σνι

171
Μ. ΝΗΣΙΩΤΗ
Β) Τεχνικές βελτίωσης της διαδοχοκίνησης.
1. Γρήγορο άνοιγμα/ κλείσιμο στόματος (χωρίς φώνηση)
2. Γρήγορη εναλλαγή θέσεων χειλιών
3. Γρήγορη εναλλαγή θέσεων γλώσσας
4. Γρήγορη επανάληψη της ίδιας συλλαβής/ φράσεων
που είναι γλωσσοδέτες

172
Μ. ΝΗΣΙΩΤΗ
 6. Άρθρωση

Η πλειοψηφία των δυσαρθρικών ασθενών

παρουσιάζουν αρθρωτικές δυσκολίες που μειώνει την
καταληπτότητα της ομιλίας τους.
Η θεραπεία της άρθρωσης έχει στόχο:
Α) να μειώσει την ταχύτητα/ ρυθμό της ομιλίας αν ο Α
έχει καλή άρθρωση σε μεμονωμένους φθόγγους ή
λέξεις (π.χ. Πάρκινσον)
Β) να εξασκήσει τον Α στη σωστή άρθρωση
μεμονωμένων φθόγγων / συλλαβών, αν υστερεί σε
αυτή

173
Μ. ΝΗΣΙΩΤΗ
Α. Μεγαλύτερος διαθέσιμος χρόνος παραγωγής.
•Μείωση ταχύτητας ομιλίας.
•Μικρές φράσεις (ποίημα ή κείμενο τεμαχισμένο).
•Συλλαβιστός χρονομετρημένος λόγος.
•Υπερβολικές αρθρωτικές κινήσεις στα μεσαία σύμφωνα/
συμπλέγματα.

Β. Συστηματική φωνητική προσέγγιση.

•Συστηματική εξάσκηση των αρθρωτικών μυών και
διαδοχοκίνησης.
•Επιλογή συγκεκριμένου φωνήματος για εξάσκηση που
είναι σχετικά εύκολο για τον Α (π.χ. διχειλικά)
174
Μ. ΝΗΣΙΩΤΗ
Η θεραπευτική παραγωγή των μεμονωμένων
φωνημάτων περιλαμβάνει:
1. Παραγωγή φωνήματος από Θ.
2. Παραγωγή φωνήματος από Α σε καθρέφτη.
3. Τεχνικές ενδυνάμωσης χειλιών (π.χ. φούσκωμα
μάγουλων).
4. Τεχνικές νευρομυϊκής διευκόλυνσης (π.χ. στα χείλη)
που προηγούνται των αρθρωτικών ασκήσεων.
5. Η αρθρωτική εξάσκηση του συγκεκριμένου
φωνήματος ακολουθεί κατά σειρά την εξάσκηση σε:
•Λέξεις
•Φράσεις/ προτάσεις
•Ελεγχόμενη ανάγνωση
•Ερωτήσεις/ απαντήσεις
•Διάλογο 175
Μ. ΝΗΣΙΩΤΗ
 Γ. Εναλλακτικοί τρόποι άρθρωσης
Αν ο Α δεν μπορεί να αρθρώσει με τον ενδεδειγμένο
τρόπο κάποιο φώνημα, χρησιμοποιούνται εναλλακτικοί
τρόποι άρθρωσης για τα /λ, σ, π, μπ, μ, ν, τ, ντ/.
Το /λ/ για παράδειγμα αρθρώνεται με τη ράχη και όχι με
την άκρη της γλώσσας.

176
Μ. ΝΗΣΙΩΤΗ
 7. Βελτίωση της καταληπτότητας του λόγου
και του ρυθμού
Τεχνικές βελτίωσης της καταληπτότητας του
λόγου
1. Ο Α διαβάζει λίστες λέξεων με το επίμαχο φώνημα
προς εξάσκηση. Ο Θ αναγνωρίζει τις λέξεις.
2. Καταγράφεται η ομιλία του Α και μαζί με το Θ
εντοπίζουν τα αρθρωτικά λάθη.
3. Ερωτήσεις / απαντήσεις σε δεδομένο επικοινωνιακό
πλαίσιο.
4. Εξάσκηση σε:
– Περιγραφή εικόνας, περιγραφή οδηγιών εκτέλεσης
μιας μεθόδου, μικρές ομιλίες με διάφορα θέματα,
τηλεφωνήματα

177
Μ. ΝΗΣΙΩΤΗ
Τεχνικές αύξησης του ρυθμού

Αργός ρυθμός
Αν υπάρχει πρόβλημα συγχρονισμού ωτν
αρθρωτών του Α, ο αργός ρυθμός είναι
καλύτερος, αλλιώς χρησιμοποιούνται τεχνικές
αύξησης ρυθμού της ομιλίας.

Γρήγορος ή ασταθής ρυθμός

1. Άκαμπτη επιβολή ρυθμού (Yorkston and
Beukelman, 1981)
Ο Α επιβάλλεται να δείχνει το πρώτο γράμμα
κάθε λέξης, που παράγει σ’ ένα αλφαβητικό
πίνακα.
178
Μ. ΝΗΣΙΩΤΗ
Τεχνικές αύξησης του ρυθμού
Γρήγορος ή ασταθής ρυθμός
2. Ρυθμοπίνακας (Helm, 1979)
Απλή κατασκευή σε μέγεθος χάρακα με
υποδιαιρέσεις 1’’ κατά μήκος του.
Ο Α τοποθετεί το δάχτυλό του σε κάθε
διαδοχικό κενό του χάρακα, καθώς εκφέρει
κάθε λέξη.
3. Μετρονόμος
Ο Α αρχικά εκφέρει κάθε συλλαβή ή
μονοσύλλαβη λέξη σε κάθε χτύπημα του
μετρονόμου. Αργότερα μπορεί να εκφέρει
μόνο τις τονισμένες συλλαβές, π.χ. άνοιξε την
πόρτα
179
Μ. ΝΗΣΙΩΤΗ
Τεχνικές αύξησης του ρυθμού
Γρήγορος ή ασταθής ρυθμός
4. Καθιέρωση βέλτιστου τόνου (Yorkston and
Beukelman, 1981)
Ο Α θα πρέπει να ελαττώσει το ρυθμό της
ομιλίας του σε σημείο που η ομιλία του να
γίνεται αντιληπτή κατά 95% από το Θ.
Για το σκοπό αυτό, γίνονται αλλεπάλληλες
μαγνητοφωνήσεις ανάγνωσης κειμένων από
τον Α.

180
Μ. ΝΗΣΙΩΤΗ
Τεχνικές αύξησης του ρυθμού
Γρήγορος ή ασταθής ρυθμός
5. Πίνακας δημιουργίας ρυθμού προτάσεων
Ο πίνακας περιέχει στήλες που ακολουθούν
τη συντακτική δομή προτάσεων του τύπου
π.χ. άρθρο + επίθετο + υποκείμενο + ρήμα +
ποιητικό αίτιο + αντικείμενο
Κάθε στήλη περιλαμβάνει 50 λέξεις. Ο Α
εξασκείται στο ρυθμό ανάγνωσης
ψευδοπροτάσεων από τον πίνακα. Η
προσπάθεια μαγνητοφωνείται και
αποκωδικοποιείται από τον Α την επόμενη
μέρα.

181
Μ. ΝΗΣΙΩΤΗ
 8. Επιτονισμός
Τεχνικές βελτίωσης επιτονισμού / εμφατικότητας
1. Ο Α εξασκείται στις φωνητικές αυξομειώσεις ενός
φωνήεντος:
α ↑ α↓ α ↑↓ α↓↑
2. Μετάδοση διαφορετικών συναισθημάτων (ενθου-
σιασμός, λύπη, θυμός, απορία κ.ά.). Μέσω της ορθής
χρήσης επιτονισμού σε μια επιφωνηματική φράση
(π.χ. αh) ή σε ολόκληρες προτάσεις (π.χ. λυπήθηκα
που έμαθα για τον πατέρα σου).
3. Εξάσκηση τερματικού / καταληκτικού επιτονισμού σε
σειρά καταφάσεων / προσταγών. Π.χ. δώσε μου το
βιβλίο.
4. Εξάσκηση ερωτηματικού επιτονισμού σε ερωτήσεις
με ναι / όχι απαντήσεις. Π.χ. χορεύεις;
182
Μ. ΝΗΣΙΩΤΗ