UKŁAD RUCHU

Andrzej Namiot
Zakład Anatomii Prawidłowej
Człowieka UMB
 Aparat ruchu
 Część bierna
szkielet (kości i ich połączenia)
 Część czynna (mięśnie)
 Rola szkieletu
 Określa wygląd zewnętrzny
 Warunkuje wzrost
 Stanowi podporę i ochronę dla innych
układów i narządów
 Budowa chemiczna kości
 Substancje organiczne - osseina
 Substancje nieorganiczne – sole wapnia
 Podział kości
 Topograficzny
- czaszki
- kręgosłupa
- klatki piersiowej
- miednicy
- kończyny górnej
- kończyny dolnej
 Podział kości
 W zależności od
kształtu
- długie
- krótkie
- płaskie
- różnokształtne
 Budowa kości

 Trzon
 Koniec bliższy i
dalszy
 chrząstka
nasadowa
 Jama szpikowa
 Szpik kostny

 Żółty - w
jamach
szpikowych
u dorosłych
 Czerwony -
w obrębie
kości
gąbczastej
 Okostna i wzrost kości
 Błona łącznotkankowa pokrywająca kość,
pełni rolę odżywczą. Jej najgłębsza
warstwa zbudowana jest z osteoblastów –
komórek wytwarzających kość
 Od okostnej następuje odnowa kości po
złamaniach oraz ich przyrost na grubość
 Okostna i wzrost kości
 Chrząstka nasadowa –
wzrost na długość
 Kość jest w ciągłej
przebudowie, dzięki temu
złamania mogą goić się nie
pozostawiając śladu
 Kości rosną do ok. 20 rż,
ich wzrost jest
warunkowany hormonem
wzrostu
 Rola kości
 Podporowa – dźwiga narządy
 Ochronna – osłania narządy
 Narząd ruchu
 Magazyn soli Ca i P
 Krwiotwórcza
 PODZIAŁ KOŚCA
 KRĘGOSŁUP
– Columna vertebralis
 KLATKA PIERSIOWA
– Thorax
 CZASZKA – Cranium
 KOŃCZYNA GÓRNA
– Membrum superius
 KOŃCZYNA DOLNA
– Membrum inferius
 PODZIAŁ KOŚCA
 KRĘGOSŁUP
– Columna vertebralis
 KLATKA PIERSIOWA
– Thorax
 CZASZKA – Cranium
 KOŃCZYNA GÓRNA
– Membrum superius
 KOŃCZYNA DOLNA
– Membrum inferius
 PODZIAŁ KOŚCA

 KRĘGOSŁUP –
Columna vertebralis
 KLATKA PIERSIOWA
– Thorax
 CZASZKA – Cranium
 KOŃCZYNA GÓRNA
– Membrum superius
 KOŃCZYNA DOLNA
– Membrum inferius
 PODZIAŁ KOŚCA
 KRĘGOSŁUP
– Columna vertebralis
 KLATKA PIERSIOWA
– Thorax
 CZASZKA – Cranium
 KOŃCZYNA GÓRNA
– Membrum superius
 KOŃCZYNA DOLNA
– Membrum inferius
 PODZIAŁ KOŚCA
 KRĘGOSŁUP
– Columna vertebralis
 KLATKA
PIERSIOWA –
Thorax
 CZASZKA – Cranium
 KOŃCZYNA GÓRNA
– Membrum superius
 KOŃCZYNA DOLNA
– Membrum inferius
 KRĘGOSŁUP

 odcinek szyjny (kręgi

szyjne) - 7
 odcinek piersiowy (kręgi
piersiowe) - 12
 odcinek lędźwiowy (kręgi
lędźwiowe) - 5
 odcinek krzyżowy (kość
krzyżowa) - 5
 odcinek guziczny (kość
guziczna) – 2-4
 BUDOWA KRĘGU

 Trzon
 Łuk
 Wcięcie kręgowe
 Otwór
 Wyrostki
- kolczysty
- poprzeczne
- stawowe górne i
dolne
 KOŚCI KLATKI PIERSIOWEJ
 mostek
 żebro
- 12 par
- prawdziwe,
rzekome,
wolne
 kręgi
piersiowe /12/
 KOŃCZYNA GÓRNA

Kości obręczy kończyny górnej

- obojczyk
- łopatka
Kości części wolnej
- kość ramienna
- kość promieniowa
- kość łokciowa
- kości nadgarstka (8)
- kości śródręcza (5)
- kości palców – paliczki (14)
 KOŚCI KOŃCZYNY DOLNEJ
 Kości obręczy kończyny dolnej
- kość miednicza
 Kości wolnej kończyny dolnej
a) kość udowa
b) kość piszczelowa
c) kość strzałkowa
d) kości stępu (7)
e) kości śródstopia (5)
f) kości palców (14)
 Połączenia kości
 Stałe (ścisłe, nieruchome)
- więzozrosty
- chrząstkozrosty
- kościozrosty
 Ruchome - stawy
 Połączenia kości
 Więzozrost – połączenie tkanką łączną
włóknistą (więzadła, błony międzykostne,
szwy, wklinowania, ciemiączka)
 Połączenia kości
 Chrząstkozrosty – połączenie chrzęstne
(spojenie łonowe, krążki międzykręgowe)
 Połączenia kości
 Kościozrosty (kość krzyżowa, mostek,
czaszka, kość miednicza)
 Stawy – elementy stałe
 Przynajmniej
dwie kości
(główka i
panewka)
 Torebka stawowa
(część włóknista i
maziowa)
 Jama stawowa
 Maź stawowa
 Staw – elementy dodatkowe
 Więzadła (staw kolanowy)
 Krążki stawowe (s. skroniowo-żuchwowy)
 Łąkotki stawowe (s. kolanowy)
 Obrąbki stawowe (s. ramienny)
 Kaletki maziowe
 Podział stawów
 W zależności od liczby kości
- proste
- złożone
 Od liczby osi, w których zachodzą ruchy
- jednoosiowe (zawiasowe, obrotowe)
- dwuosiowe (siodełkowy, eliptyczny,
ślimakowy)
- wieloosiowe (płaskie, kuliste)
 Podział stawów
 W zależności od kształtu powierzchni
stawowych
- płaskie
- kuliste
- zawiasowe
- siodełkowe
- obrotowe
- eliptyczne
 Mechanika stawów - ruchy
 Zginanie i prostowanie
 Odwodzenie i przywodzenie
 Ruch obrotowy
 Ruch obwodzenia - wypadkowa
 POŁĄCZENIA KRĘGOSŁUPA
 Połączenia ścisłe:
- więzozrosty - więzadła długie i krótkie
- chrząstkozrosty – krążki międzykręgowe
- kościozrosty – kość krzyżowa
 Połączenia ruchome
- stawy międzykręgowe
KRZYWIZNY KRĘGOSŁUPA

 Lordoza szyjna
 Kyfoza piersiowa
 Lordoza lędźwiowa
 Kyfoza krzyżowa
 POŁĄCZENIA W
KLATCE PIERSIOWEJ
 Stawy żebrowo-kręgowe
 Stawy mostkowo-żebrowe
 Kościozrost
 Otwór górny i dolny klatki
piersiowej
 Łuk żebrowy
 Kąt podmostkowy
 Typy klatki piersiowej
- asteniczna
- pikniczna
- normosteniczna
 POŁĄCZENIA KOŃCZYNY GÓRNEJ
 Stawy obręczy:
- staw mostkowo-
obojczykowy
- staw barkowo-
obojczykowy
 Stawy wolnej kończyny:
- staw ramienny
 POŁĄCZENIA KOŃCZYNY
GÓRNEJ
 Stawy wolnej kończyny:
- staw łokciowy -
składa się z trzech
stawów :
1. ramienno-łokciowy
2. ramienno-
promieniowy
3. Staw promieniowo-
łokciowy bliższy
 POŁĄCZENIA KOŚCI
PRZEDRAMIENIA
 Staw promieniowo-
łokciowy bliższy
 Staw promieniowo-
łokciowy dalszy
 Błona międzykostna
przedramienia
- więzozrost przedramienia
 STAWY RĘKI
 Staw promieniowo-
nadgarstkowy
 Staw śródnadgarstkowy
szereg bliższy z szeregiem
dalszym kości nadgarstka
 Stawy
międzynadgarstkowe
 Stawy nadgarstkowo -
śródręczne - szereg dalszy
kości nadgarstka z
podstawami kości śródręcza
 Staw nadgarstkowo -
śródręczny kciuka
 POŁĄCZENIA MIEDNICY
 więzozrosty
 chrząstkozrosty
- spojenie łonowe
 kościozrosty
- kość krzyżowa
- kość miedniczna
 staw krzyżowo-biodrowy
 POŁĄCZENIA KOŃCZYNY
DOLNEJ
 staw biodrowy
 staw kolanowy
 staw piszczelowo-
strzałkowy
 więzozrost
piszczelowo-
strzałkowy
 błona
międzykostna
podudzia
 Mięśnie – czynny aparat ruchu
 Gładkie – niezależne od naszej woli
- unerwione autonomicznie
- w ścianie narządów wewnętrznych
 Poprzecznie prążkowany sercowy
- niezależny od naszej woli
 Szkieletowy – poprzecznie prążkowany
- unerwiony somatycznie
 Mięśnie szkieletowe
 Przyczepiają się do kości
 Mają dwa przyczepy (tk.łączna
wł., ścięgna, rozcięgna)
 Włókna – pęczki- brzusiec
 Przechodzą ponad stawami –
ruch w stawie; zginacze,
prostowniki;
m. jednostawowe,
dwustawowe
 Mięśnie mimiczne/wyrazowe
 Mają przynajmniej
jeden przyczep w
skórze,
 Wywołują ruchy
skóry, zmiana
wyrazu twarzy,
stany
emocjonalne,
wokół otworów
naturalnych głowy
 Droga ruchowa
 Ośrodek korowy
ruchu
 Komórki rogów
przednich rdzenia
 Nerwy rdzeniowe
 TOPOGRAFICZNY PODZIAŁ MIĘŚNI

 Głowy i szyi
 Grzbietu
 Klatki piersiowej
 Kończyny górnej
 Brzucha
 Kończyny dolnej
 WARSTWA POWIERZCHOWNA
GRZBIETU

 mięsień czworoboczny
działa na stawy obręczy
kończyny górnej
warunkując unoszenie
ramienia ponad poziom
 mięsień najszerszy
grzbietu
działa na staw ramienny
oraz jako pomocniczy
mięsień oddechowy –
mięsień kaszlu
WARSTWA GŁĘBOKA

 Mięśnie tej warstwy zarówno

początkowe jak i końcowe
przyczepy mają na
kręgosłupie i wobec tego
działają tylko na stawy
międzykręgowe. Ponieważ
leżą do tyłu od tych stawów,
wszystkie mięśnie tej
warstwy prostują
kręgosłup i określane są
wspólną nazwą jako:
- mięsień prostownik
grzbietu
 MIĘŚNIE POWIERZCHOWNE KLATKI
PIERSIOWEJ
 m. piersiowy większy i
mniejszy
 m. zębaty przedni
przyczepiają się do kości klatki
piersiowej, kości obręczy i kości
ramiennej
 Mięśnie te współdziałają przy
ruchach kończyny górnej
powodując zginanie ramienia i
jego obrót do wewnątrz,
natomiast przy ustalonej
kończynie górnej działają jako
pomocnicze mięśnie wdechowe
 MIĘŚNIE GŁĘBOKIE

 Przepona
- główny mięsień oddechowy
 Mięśnie międzyżebrowe
- Przyczepiają się do brzegów
sąsiadujących ze sobą żeber.
- Wypełniają przestrzenie
międzyżebrowe uzupełniając
ściany klatki piersiowej.
- Mięśnie te albo unoszą
żebra albo je opuszczają i są
uznawane za oddechowe
 MIĘŚNIE ODDECHOWE

 Wdechowe
- główne: przepona, m. międzyżebrowe
zewnętrzne
- pomocnicze: szyjne, piersiowe, grzbietu
 Wydechowe
- m. międzyżebrowe wewnętrzne
- m. brzucha
- m. grzbietu
 MIĘŚNIE BRZUCHA

 Dzielimy je na mięśnie ściany

przednio-bocznej:
- mięsień prosty brzucha
- m. skośny zewnętrzny
brzucha
- m. skośny wewnętrzny
brzucha
- m. poprzeczny brzucha
 mięśnie ściany tylnej:
- m. czworoboczny lędźwi
 MIĘŚNIE BRZUCHA

 Czynność:
- zginanie tułowia do przodu (mm. proste brzucha) i
bocznie ( mm. skośne brzucha) – działanie na stawy
międzykręgowe kręgosłupa
- pomocnicze mięsnie wydechowe – kurcząc się
pociągają żebra ku dołowi
- tworzą tłocznię brzuszną – jest to jednoczesny
skurcz przepony, mięśni brzucha, przepony
miednicznej prowadzący do wzrostu ciśnienia
wewnątrz jamy brzusznej
- ochraniają narządy jamy brzusznej przed urazami
 MIĘŚNIE KOŃCZYNY GÓRNEJ
 Dzielimy na :
- mięśnie obręczy
kończyny górnej
- mięśnie ramienia
- mięsnie
przedramienia
- mięśnie ręki
 MIĘŚNIE OBRĘCZY
KOŃCZYNY GÓRNEJ

 Przyczep początkowy mają na

łopatce i obojczyku, a przyczep
końcowy na kości ramiennej
 Biorą one udział we wszystkich
ruchach w stawie ramiennym
oraz wraz z mięśniami
powierzchownymi klatki
piersiowej i grzbietu
ograniczają jamę pachową.
 Największym mięśniem tej
grupy jest:
- mięsień naramienny
 MIĘŚNIE RAMIENIA

 Działają na staw
ramienny i łokciowy.
 grupa przednia:
- mięsień
dwugłowy ramienia
- m. kruczoramiennny
- m. ramienny
 grupa tylna
- mięsień trójgłowy
ramienia
 MIĘŚNIE
PRZEDRAMIENIA
 grupa przednia - zginacze (staw
łokciowy, promieniowo-
nadgarstkowy i stawy ręki)
nawracacze (oba stawy
promieniowo-łokciowe).
- mięsień zginacz palców
powierzchowny i głęboki
 MIĘŚNIE
PRZEDRAMIENIA

- grupa boczna - zgina w

stawie łokciowym, w stawie
promieniowo-nadgarstkowym
prostuje i odwodzi rękę a w
stawach promieniowo-
łokciowych odwraca
przedramię
- m. ramienno-promieniowy
- m. prostownik promieniowy
nadgarstka długi i krótki
- grupa tylna - prostowniki
(staw promieniowo-
nadgarstkowy, palce)
m. prostownik palców
 MIĘŚNIE RĘKI
 Dzielimy na:
- mięśnie kłębu-
działają na stawy
kciuka
- mięśnie kłębika-
działają na stawy
palca V
- mięsnie środkowe
ręki – wpływają na
ruchy palców II –IV
 Mięsnie te zapewniają
ruchomość palcom
ręki
MIĘŚNIE KOŃCZYNY DOLNEJ
 Dzielimy na:
- mięsnie obręczy
- mięśnie uda
- mięśnie podudzia
- mięsnie stopy
MIĘŚNIE OBRĘCZY KOŃCZYNY
DOLNEJ
 Grupa przednia:
- mięsień biodrowo-lędźwiowy
Mięsień ten leży do przodu od stawu
biodrowego działa więc jako zginacz tego
stawu. Zgina staw silnie i szybko,
nazywany jest mięśniem szybkobiegaczy
 Grupa tylna:
- m. pośladkowy wielki
- m. pośladkowy średni i mały
 Mięsień pośladkowy wielki utrzymuje
pionową postawę ciała; jest
najsilniejszym prostownikiem stawu
biodrowego oraz obraca udo na zewnątrz
 Mięśnie pośladkowy średni i mały są
odwodzicielami w stawie biodrowym
 MIĘŚNIE UDA
 Grupa przednia:
- m. czworogłowy uda
- m. krawiecki – są to mięśnie
dwustawowe działające na staw
biodrowy i kolanowy
 Grupa tylna – są to mięśnie
dwustawowe, które zginają
kończynę w stawie kolanowym a
prostują w stawie biodrowym.
- m. dwugłowy uda
- m. półbłoniasty
- m. półścięgnisty
 Grupa przyśrodkowa
działa na staw biodrowy powodując
przywodzenie uda.
- m. przywodziciel wielki
- m. smukły
- m. przywodziciel długi
- m. przywodziciel krótki
 MIĘŚNIE PODUDZIA

 Grupa przednia -prostuje

stopę ( zgięcie grzbietowe) w
stawie skokowym górnym i
prostuje palce stopy
- m. piszczelowy przedni
- m. prostownik długi palców
- m. prostownik palucha długi
 Grupa boczna - zgina stopę
(zgięcie podeszwowe) oraz
odwodzi i nawraca stopę w
stawach skokowych
- m strzałkowy długi i krótki
 Grupa tylna – zginają stopę w
stawie skokowym górnym
- m. trójgłowy łydki:
m. brzuchaty i płaszczkowaty