Lfi Thuyòt Qui Hoñch Phi Tuyòn CH Ïng 4: Tëi U Véc Tï Bài Gi NG Cao Hâc (B N TH O Còn Chønh S A)

TËi ˜u véc tÏ
ÑI H≈C SÀI GÒN

Khoa Toán-Ÿng dˆng
Lfi THUYòT QUI HOÑCH PHI TUYòN

Ch˜Ïng 4: TËi ˜u véc tÏ
Bài gi£ng cao hÂc (B£n th£o còn chønh s˚a)
PGS.TS. T§ Quang SÏn, Email: tqson09@gmail.com
C™p nh™t: Ngày 5 tháng 2 n´m 2024
PGS.TS. T§ Quang SÏn, Khoa Toán-Ÿng dˆng, HSG Lfi THUYòT QUI HOÑCH PHI TUYòN 1
TËi ˜u véc tÏ
ánh giá hÂc ph¶n
1 Thi k∏t thúc hÂc ph¶n: Thi vi∏t

2 TrÂng sË i∫m:
Chuyên c¶n: 0.1; Ki∫m tra gi˙a k˝: 0.3; Thi k∏t thúc: 0.6
3 ánh giá: i∫m TBC cıa i∫m thi k∏t thúc và i∫m quá trình.
Chú ˛: Ki∫m tra gi˙a k˝ có th∫ tÍ ch˘c d˜Ói nhi∑u hình th˘c khác
nhau: làm bài t§i lÓp, làm bài  nhà, làm ti∫u lu™n, Âc và trình
bày mÎt bài báo khoa hÂc,...
TËi ˜u véc tÏ
Tài liªu tham kh£o

chiger sal is
①[1] Mattias Erhgott, Multicreiteria Optimization, Springer Berlin,
2005.
[2] M. S. Bazaraa H. D. Sherali, C. M. Shetty, Nonlinear
Programming: Theory and Algorithm, Wiley Publishers, 2006
[3] D.G. Luenberger, Y. Ye, Linear and Nonlinear Programming,
Springer, 2008
[4] G. Giorgi, A. Gueraggio, J. Thierfelder, Mathematics of
Otimization: Smooth and Non Smooth Case, Elservier Science
& Technology, 2004
[5] F.H. Clarke, Optimization and Nonsmooth Analysis, Wiley
Publishers, 1983
[6] A. Dahara and J. Dutta, Optimality conditions in convex
optimization, Taylor & Francis Group, 2012
TËi ˜u véc tÏ
NÎi dung I
1 TËi ˜u véc tÏ
MÎt sË khái niªm cÏ b£n trong tËi ˜u véc tÏ
i∫m çc tr‡ trên không gian có th˘ t¸ theo nón
Không gian véc-tÏ topo
Không gian Metric
Không gian topo tuy∏n tính
Không gian topo lÁi ‡a ph˜Ïng
Không gian ‡nh chu©n
Không gian Hilbert
Ánh x§ trên các không gian tuy∏n tính
Ánh x§ tuy∏n tính
Ánh x§ liên hÒp Ëi ng®u
Ánh x§ lÁi
Bài toán tËi ˜u véc tÏ
Bài toán
TËi ˜u véc tÏ
NÎi dung II
Th˘ t¸ trên Rm
Nghiªm tËi ˜u cıa bài toán véc tÏ
PP vô h˜Óng hóa gi£i bài toán tËi ˜u véc tÏ
Ph˜Ïng pháp tÍng có trÂng sË
Ph˜Ïng pháp ràng buÎc "
Ph˜Ïng pháp vô h˜Óng hóa ki∫u Benson
Ph˜Ïng pháp vô h˜Óng hóa theo ki∫u th‰a hiªp
Ph˜Ïng pháp vô h˜Óng hóa theo th˘ t¸ Max
——————-
Chú ˛: Tài liªu sË [1] là tài liªu chính dùng cho ch˜Ïng này.
TËi ˜u véc tÏ
4.0. Nh≠c l§i không gian véc tÏ
Cho X là mÎt t™p hÒp khác rÈng. Trên X ta ‡nh nghæa mÎt phép
cÂng và phép nhân ngoài th‰a mãn tính óng kín, nghæa là
VÓi mÂi x, y 2 X thì x + y 2 X ,
VÓi mÂi x 2 X , vÓi mÂi ↵ 2 K thì ↵.x 2 X , K là tr˜Ìng sË.
T™p hÒp X cùng vÓi phép cÂng và nhân nêu trên gÂi là mÎt KGVT
n∏u các tiên ∑ sau ây ˜Òc th‰a mãn:
1 (X , +) là nhóm Abel (giao hoán, k∏t hÒp, có ph¶n t˚ trung
hòa)
2 Phép nhân có phân phËi Ëi vÓi phép cÂng trên K ,
3 Phép nhân có phân phËi Ëi vÓi phép cÂng trên X ,
4 Phép nhân có tính k∏t hÒp,
5 Phép nhân có ph¶n t˚ Ïn v‡.
TËi ˜u véc tÏ
4.1. MÎt sË khái niªm cÏ b£n trong tËi ˜u véc tÏ
‡nh nghæa 4.1 (X là không gian véc tÏ (tuy∏n tính))

Cho S, T ⇢ X và S, T 6= ;. Ta ‡nh nghæa các phép toán sau ây:
S + T := {x + y | x 2 S, y 2 T }.
S T := {x y | x 2 S, y 2 T }.
S := { x | x 2 S}, 2 R.
‡nh nghæa 4.2

Xét t™p hÒp X ⇤ gÁm tßt c£ các ánh x§ tuy∏n tính ', ⇠, ... t¯ X vào
R ˜Òc ‡nh nghæa bi các phép toán:
'+⇠ : (' + ⇠)(x) := '(x) + ⇠(x), 8x 2 X .
': ( ')(x) := '(x), 8x 2 X .
Ta gÂi X⇤ là không gian Ëi ng®u cıa X .
TËi ˜u véc tÏ
‡nh nghæa 4.3

Cho S ⇢ X .
Cho tr˜Óc z 2 S. i∫m z ˜Òc gÂi là i∫m sao nhÂn cıa S
(hay t™p S gÂi là sao nhÂn, starshaped, t§i z) n∏u
z + (x z) 2 S, 8 2 [0, 1], 8x 2 S.
T™p S ˜Òc gÂi là lÁi n∏u

*
x + (1 )y 2 S, 8x, y 2 S, 8 2 [0, 1].
T™p S ˜Òc gÂi là cân b¨ng n∏u
↵S ⇢ S, 8↵ 2 [ 1, 1].
T™p S ˜Òc gÂi là lÁi tuyªt Ëi n∏u S v¯a lÁi v¯a cân b¨ng.
TËi ˜u véc tÏ
z b)
x0
a)
c)
Hình: a) i∫m sao nhÂn, b) T™p cân b¨ng, c) T™p lÁi cân b¨ng
TËi ˜u véc tÏ
‡nh nghæa 4.4

Cho S là t™p con khác rÈng cıa X . Giao cıa tßt c£ các t™p con
trong X ch˘a S gÂi là bao lÁi cıa S, k˛ hiªu co(S).
Mªnh ∑ 4.1
Cho S, T là các t™p con khác rÈng cıa X . Ta có
co(↵S + T ) = ↵co(S) + co(T ), 8↵, 2 R.
‡nh nghæa 4.5

Cho S là t™p con khác rÈng cıa X .
Ta gÂi ph¶n trong §i sË cıa S là t™p hÒp ˜Òc ‡nh nghæa bi
cor(S) := {z 2 S | 8x 2 S, 9 ¯ > 0, z + x 2 S, 8 2 [0, ¯ ]}.
N∏u S = cor(S) thì ta nói S là m §i sË.
T™p hÒp các i∫m cıa X mà không thuÎc cor(S) và không
thuÎc cor(X \ S) ˜Òc gÂi là biên §i sË cıa S.
TËi ˜u véc tÏ
z+ x
x
z
Hình: T™p các i∫m thuÎc cor(S)
TËi ˜u véc tÏ
‡nh nghæa 4.6

i∫m z 2 X ˜Òc gÂi
là ti∏p c™n tuy∏n tính ˜Òc t¯ t™p S n∏u có x 2 S, x 6= z sao cho
z + (x z) 2 S, 8 2 (0, 1].
HÒp cıa S vÓi tßt c£ các i∫m ti∏p c™n tuy∏n tính ˜Òc t¯ S
gÂi là bao óng §i sË cıa S, k˛ hiªu lin(S).
N∏u S = lin(S) thì ta nói S là óng §i sË.
T™p S ˜Òc gÂi là b‡ ch∞n §i sË n∏u vÓi mÈi z 2 S và vÓi mÈi
x 2 X , tÁn t§i ¯ > 0 sao cho
z+ x2 / S, 8 ¯.
TËi ˜u véc tÏ
z
x
S [x, z) ⇢ S
Hình: i∫m ti∏p c™n tuy∏n tính
TËi ˜u véc tÏ
‡nh nghæa 4.7

Cho C là t™p con khác rÈng cıa X .
T™p C ˜Òc gÂi là nón n∏u x 2 C , 0 ) x 2 C.
Nón C ˜Òc gÂi là nón nhÂn n∏u C \ ( C ) = 0X .
Nón C ˜Òc gÂi là nón sinh (sinh ra X ) n∏u C C = X.
‡nh nghæa 4.8 (CÏ s)

Cho B là t™p con lÁi khác rÈng cıa nón C , C 6= {0X }. Ta nói B là
mÎt cÏ s cıa C n∏u vÓi mÈi x 2 C \ {0X } có duy nhßt d§ng bi∫u
diπn
x = b vÓi > 0 và b 2 B nào ó.
Tính chßt 4.1

Nón C trong không gian X là lÁi khi và chø khi C + C ⇢ C .
TËi ˜u véc tÏ
b x= b
O
Hình: CÏ s B cıa nón C
PGS.TS. T§ Quang SÏn, Khoa Toán-Ÿng dˆng, HSG Lfi THUYòT QUI HOÑCH PHI TUYòN
-
15
TËi ˜u véc tÏ
4.2. i∫m çc tr‡ trên không gian có th˘ t¸ theo nón
‡nh nghæa 4.9 (Không gian tuy∏n tính có th˘ t¸ riêng ph¶n)
Cho X là không gian tuy∏n tính, trên ó có trang b‡ mÎt quan hª
p
th˘ t¸ riêng ph¶n (tính ph£n x§, Ëi x˘ng, b≠c c¶u). Khi ó, X gÂi
là không gian tuy∏n tính có th˘ t¸ riêng ph¶n.
I
phanxa
·
·
: u Run-nec
‡nh l˛ 4.1 (Quan hª th˘ t¸ theo nón) ·

Phon Xing :MR
thervayGRy ↳
Cho X là không gian tuy∏n tính. Yu -
l Q
(URUR2z
· Be :
N∏u C là nón lÁi trong X thì quan hª th˘ t¸ ‡nh nghæa nh˜ sau:
xRy , y x 2 C
là quan hª th˘ t¸ riêng ph¶n trên X . K˛ hiªu quan hª là .
N∏u trên X có quan hª th˘ t¸ riêng ph¶n k˛ hiªu  thì t™p C
‡nh nghæa d˜Ói ây là nón lÁi:
C := {x 2 X | 0X  x}.
TËi ˜u véc tÏ
y x
x C y
O
y
C
x
Hình: Quan hª th˘ t¸ theo nón
TËi ˜u véc tÏ
2
y C = R+
y x z
xy
z x
x x 6 z
Hình: Quan hª th˘ t¸ trong R2
TËi ˜u véc tÏ
BÍ ∑ 4.1 (Nón Ëi ng®u)

Cho X là không gian tuy∏n tính vÓi nón lÁi C . VÓi X ⇤ là không
gian Ëi ng®u. Khi ó t™p
C ⇤ := {u 2 X ⇤ | u(x) 0, 8x 2 C }
là nón lÁi trong X ⇤ .
Khi ó, C ⇤ gÂi là nón Ëi ng®u cıa nón C .
Chú ˛:
Ta k˛ hiªu C̊ ⇤ := {u 2 X ⇤ | u(x) > 0, 8x 2 C \ {0}} và gÂi là
ph¶n t¸a trong cıa nón Ëi ng®u cıa nón C .
C̊ ⇤ [ 0X ⇤ là nón lÁi trong X ⇤ .
‡nh nghæa 4.10 (Th˘ t¸ Ëi ng®u)

Xét nón C ⇤ gÂi là nón Ëi ng®u cıa nón C . Trên X ⇤ giÌ ây có
mÎt quan hª th˘ t¸ sinh ra bi nón C ⇤ , gÂi là th˘ t¸ Ëi ng®u.
TËi ˜u véc tÏ
Tính chßt 4.2 ([1, BÍ ∑ 1.24]Quan hª gi˙a nón và nón Ëi ng®u)

Cho C và D là hai nón lÁi cıa không gian tuy∏n tính X . Khi ó,
C ⇤ và D ⇤ là các nón Ëi ng®u t˜Ïng ˘ng trong không gian X ⇤ . Ta
có các k∏t qu£ sau ây:
C ⇢D ) D ⇤ ⇢ C ⇤.
D
&44 2↑
(C + D)⇤ = C ⇤ \ D ⇤.
(C [ D)⇤ = (C + D)⇤ . "D
C ⇤ + D⇤ ⇢ (C + D)⇤ .
TËi ˜u véc tÏ
‡nh nghæa 4.11 ( i∫m tËi ti∫u m§nh và tËi §i m§nh)

Cho S là t™p con khác rÈng cıa mÎt không gian véc tÏ có th˘ t¸
theo nón C .
Ph¶n t˚ z 2 S ˜Òc gÂi là ph¶n t˚ tËi ti∫u m§nh cıa S n∏u
S ⇢ {z} + C .
Ph¶n t˚ s 2 S ˜Òc gÂi là ph¶n t˚ tËi §i m§nh cıa S n∏u
S ⇢ {s} C .
TËi ˜u véc tÏ
Hình: i∫m tËi ti∫u m§nh và i∫m tËi §i m§nh
TËi ˜u véc tÏ
‡nh nghæa 4.12 ( i∫m tËi ti∫u và tËi §i cıa mÎt t™p hÒp)
Cho S ⇢ X , X là không gian véc tÏ có th˘ t¸ theo nón C .
Ph¶n t˚ z 2 S ˜Òc gÂi là ph¶n t˚ tËi ti∫u cıa S n∏u
({z} C ) \ S ⇢ {z} + C .
Ph¶n t˚ z 2 S ˜Òc gÂi là ph¶n t˚ tËi §i cıa S n∏u
({z} + C ) \ S ⇢ {z} C .
‡nh nghæa 4.13

Cho S ⇢ X , X là không gian véc tÏ có th˘ t¸ theo nón nhÂn C .
Ph¶n t˚ z 2 S ˜Òc gÂi là ph¶n t˚ tËi ti∫u cıa S n∏u
↳---i-
-#
----
⑮
({z} C- >) \ S = {z}. die change ?

_a den 2
Ph¶n t˚ z 2 S ˜Òc gÂi là ph¶n t˚ tËi §i cıa S n∏u

({z} + C ) \ S = {z}.
TËi ˜u véc tÏ
A
C
z
O
(z C) \ A = {z}
C
Hình: i∫m tËi ti∫u
TËi ˜u véc tÏ
Trong Rm i∫m tËi ti∫u ˜Òc hi∫u th∏ nào?

• Chú ˛ r¨ng n∏u C là nón nhÂn thì C cÙng là nón nhÂn. Vì vây
n∏u z là i∫m tËi ti∫u cıa S theo nón C thì z l§i là i∫m tËi §i cıa
S theo nón C . Do ó, ta chø c¶n quan tâm i∫m tËi ti∫u là ı.
Cho A ⇢ Rm và i∫m z 2 A. Ta nói z là i∫m tËi ti∫u cıa A n∏u:

({z} C ) \ A = {z}.
T˘c là,
⇢
x z
Không tÁn t§i x 2 A sao cho ,
x 6= z
hay,
⇢
8i 2 {1, ..., m}, xi  zi ,
Không tÁn t§i x 2 A sao cho
9j 2 {1, ..., m}, xj < zj
PGS.TS. T§ Quang SÏn, Khoa Toán-Ÿng dˆng, HSG Lfi THUYòT QUI HOÑCH PHI TUYòN ·
25
TËi ˜u véc tÏ
‡nh nghæa 4.14 ( i∫m tËi ti∫u y∏u và tËi §i y∏u)

N∏u trên không gian X có th∫ xét ph¶n trong thì vÓi nón nhÂn C
ta có thêm khái niªm i∫m tËi ti∫u y∏u và tËi §i y∏u nh˜ sau
Ph¶n t˚ z 2 S ˜Òc gÂi là ph¶n t˚ tËi ti∫u y∏u cıa S n∏u
(z int(C )) \ S = ;.
Ph¶n t˚ z 2 S ˜Òc gÂi là ph¶n t˚ tËi §i y∏u cıa S n∏u
(z + int(C )) \ S = ;.
TËi ˜u véc tÏ
F (X)
X
F (z)
F (z) int(K)
K (F (z) int(K)) \ F (X) = ;
Hình: i∫m tËi ti∫u y∏u

TËi ˜u véc tÏ
Trong Rm i∫m tËi ti∫u y∏u ˜Òc hi∫u th∏ nào?
Cho A ⇢ Rm và i∫m z 2 A. Ta nói z là i∫m tËi ti∫u y∏u cıa A

n∏u:
({z} int(C )) \ A = ;.
T˘c là,
Không tÁn t§i x 2 A sao cho x < z ,
hay,
Không tÁn t§i x 2 A sao cho xi < zi vÓi mÂi i 2 {1, ..., m}
TËi ˜u véc tÏ
‡nh nghæa 4.15

Cho S là t™p hÒp tùy ˛ trên ó có trang b‡ th˘ t¸ riêng ph¶n  bi
tính ph£n x§ và b≠c c¶u.
S ˜Òc gÂi là có th˘ t¸ toàn ph¶n n∏u vÓi mÂi x, y 2 S thì
ho∞c là x  y ho∞c là y  x.
VÓi T ⇢ S, ph¶n t˚ z 2 S ˜Òc gÂi là
ch∞n trên cıa T n∏u x  z vÓi mÂi x 2 T .
ch∞n d˜Ói cıa T n∏u z  x vÓi mÂi x 2 T .
Ph¶n t˚ z 2 S gÂi là
i∫m tËi §i cıa S n∏u (x 2 S, z  x) ) x  z.
i∫m tËi ti∫u cıa S n∏u (x 2 S, x  z) ) z  x.
S ˜Òc gÂi là có th˘ t¸ c£m sinh trên (d˜Ói) n∏u mÂi t™p con
có th˘ t¸ toàn ph¶n ∑u có ch∞n trên (d˜Ói).
TËi ˜u véc tÏ
4.3. Không gian veéc-tÏ topo
‡nh nghæa 4.16 ( ‡nh nghæa kg topo)

Cho X là t™p khác rÈng. Ta gÂi mÎt topo T trên X là mÎt hÂ các
t™p con cıa X th‰a các i∑u kiªn sau:
i) HÒp các t™p hÒp cıa T là thuÎc T .
ii) Giao h˙u h§n các t™p cıa T là thuÎc T .
iii) T™p ; và c£ X cÙng thuÎc T .
Khi ó, t™p X cùng vÓi topo T ˜Òc k˛ hiªu là (X , T ) gÂi là
không gian topo và mÈi ph¶n t¯ cıa T ˜Òc gÂi là mÎt t™p
m.
TËi ˜u véc tÏ
‡nh nghæa 4.17 (Topo m‡n hÏn)

Cho hai topo T và S trên X . Ta nói topo S là m‡n hÏn T n∏u mÈi
t™p thuÎc hÂ S ∑u thuÎc hÂ T .
‡nh nghæa 4.18 (Lân c™n trong kg topo)

Cho không gian topo (X , T ). Cho S là t™p con cıa X và cho tr˜Óc
x 2 X . Ta nói:
T™p S là lân c™n cıa x n∏u có t™p m T ch˘a x và T ⇢ S.
i∫m x là i∫m trong cıa S n∏u có t™p m T cıa x mà
T ⇢ S.
T™p hÒp tßt c£ các i∫m trong cıa S gÂi là ph¶n trong cıa S
và k˛ hiªu là int(S).
TËi ˜u véc tÏ
‡nh nghæa 4.19 ( óng, m, trù m™t, tách)

Cho không gian topo (X , T ). Cho S là t™p con cıa X và cho tr˜Óc
x 2 X . Ta nói:
T™p S ⇢ X ˜Òc gÂi là óng n∏u X \ S là t™p m.
T™p hÒp các i∫m x 2 X mà giao cıa bßt k˝ lân c™n nào cıa
x vÓi S khác rÈng ˜Òc gÂi là bao óng cıa S, k˛ hiªu cl(S).
MÎt t™p S ˜Òc gÂi là trù m™t trong X n∏u X ⇢ cl(S).
Không gian (X , T ) gÂi là không gian tách n∏u có ch˘a mÎt
t™p con ∏m ˜Òc trù m™t.
TËi ˜u véc tÏ
‡nh nghæa 4.20 (L˜Ói và s¸ hÎi tˆ)

MÎt t™p I có th˘ t¸ riêng ph¶n ˜Òc gÂi là tr¸c ti∏p n∏u bßt
k˝ hai ph¶n t˚ nào cıa I cÙng ˜Òc làm trÎi trong I .
Khi ó, mÎt ánh x§ t¯ I vào t™p con cıa X ˜Òc gÂi là mÎt
l˜Ói, k˛ hiªu là (xi )i2I .
VÓi không gian topo (X , T ), mÎt l˜Ói (xi )i2I ˜Òc gÂi là hÎi
tˆ v∑ x 2 X n∏u vÓi mÈi lân c™n U(x), tÁn t§i ⌫ 2 I sao cho
xi 2 U, 8i I ⌫, vi∏t là lim xi = x.
i2I
VÓi không gian topo (X , T ), MÎt i∫m x 2 X ˜Òc gÂi là

i∫m bó cıa l˜Ói (xi )i2I n∏u vÓi mÈi lân c™n U(x) và mÈi
⌫ 2 I , tÁn t§i i 2 I vÓi i ⌫ sao cho xi 2 U(x).
TËi ˜u véc tÏ
‡nh nghæa 4.21 (Compact, tách ˜Òc)

Cho không gian topo (X , T ).
MÎt t™p con khác rÈng S cıa (X , T ) ˜Òc gÂi là compact n∏u
mÂi l˜Ói trong S ∑u có mÎt i∫m bó trong S.
(X , T ) ˜Òc gÂi là không gian tách ˜Òc n∏u bßt k˛ hai ph¶n
t˚ khác nhau nào cÙng có hai lân c™n t˜Ïng ˘ng rÌi nhau.
‡nh nghæa 4.22 (Ánh x§ liên tˆc)

Cho hai không gian véc tÏ topo (X , S) và (Y , T ).
Ánh x§ f : X ! Y ˜Òc gÂi là liên tˆc t§i x 2 X n∏u vÓi mÂi
lân c™n V (y ) ⇢ Y cıa y = f (x), tÁn t§i lân c™n U(x) ⇢ X
sao cho f (U) ⇢ V .
Ánh x§ f : X ! Y ˜Òc gÂi là liên tˆc trên X n∏u f liên tˆc
t§i mÂi x 2 X .
TËi ˜u véc tÏ
Không gian Metric
4.4. Không gian Metric
‡nh nghæa 4.23

• Cho X là t™p khác rÈng. MÎt ánh x§ d : X ⇥ X ! R ˜Òc gÂi là
mÎt metric n∏u vÓi mÂi x, y , z 2 X ta có
i) d(x, y ) = 0 , x = y ;
ii) d(x, y ) = d(y , x);
iii) d(x, z)  d(x, y ) + d(y , z).
• Khi ó (X , d) gÂi là không gian metric.
• VÓi không gian metric (X , d) và x 2 X cho tr˜Óc, t™p S ˜Òc
gÂi là lân c™n cıa x n∏u có " > 0 sao cho
{y 2 X | d(y , x) < "} ⇢ S.
Khi ó ∫ chø S là lân c™n cıa x, ta vi∏t S(x).
• T™p hÒp tßt c£ các lân c™n cıa x xác ‡nh mÎt topo trên X .
TËi ˜u véc tÏ
4.5. Không gian topo tuy∏n tính
‡nh nghæa 4.24 (Không gian topo tuy∏n tính)

Cho X là KG tuy∏n tính (còn gÂi là kg véc-tÏ topo) và T là mÎt
topo trên X . Ta nói (X , T ) là không gian topo tuy∏n tính th¸c n∏u
các ánh x§ sau ây là các ánh x§ liên tˆc:
(x, y ) 7! x + y vÓi x, y 2 X ;
(↵, x) 7! ↵x vÓi ↵ 2 R và x 2 X .
N∏u không có gì nh¶m l®n, ta có th∫ vi∏t X thay vì (X , T ).
TËi ˜u véc tÏ
‡nh nghæa 4.25

T™p con S trong không gian topo tuy∏n tính th¸c X ˜Òc gÂi là b‡
ch∞n n∏u vÓi mÈi lân c™n U cıa i∫m 0X , k˛ hiªu U(0X ), tÁn t§i
> 0 sao cho S ⇢ U
‡nh nghæa 4.26

T™p con S trong không gian topo tuy∏n tính th¸c X ˜Òc gÂi là
¶y ı n∏u vÓi mÈi l˜Ói Cauchy trong X hÎi tˆ v∑ x thì x 2 S, t˘c
là, vÓi l˜Ói (xi ) trong S và lim(i,j)2I 2 (xi xj ) = 0, có x 2 S sao
cho x = limi2I xi .
TËi ˜u véc tÏ
‡nh nghæa 4.27

Không gian topo tuy∏n tính th¸c X ˜Òc gÂi là t¸a ¶y ı n∏u
mÈi t™p con khác rÈng, óng và bi ch∞n trong X là ¶y ı.
TËi ˜u véc tÏ
Không gian topo lÁi ‡a ph˜Ïng
4.6. Không gian topo lÁi ‡a ph˜Ïng
‡nh nghæa 4.28

• Cho X là không gian topo tuy∏n tính th¸c. GÂi S là t™p các lân
c™n cıa i∫m 0X . MÎt t™p con B cıa S ˜Òc gÂi là mÎt cÏ s cıa
các lân c™n cıa 0X n∏u vÓi mÈi S 2 S, tÁn t§i t™p T 2 B mà
T ⇢ S.
• N∏u X có mÎt cÏ s là các lân c™n lÁi cıa 0X thì X gÂi là không
gian tuy∏n tính topo lÁi ‡a ph˜Ïng (gÂi t´t là không gian lÁi ‡a
ph˜Ïng).
TËi ˜u véc tÏ
4.7. Không gian ‡nh chu©n I
‡nh nghæa 4.29

Cho X , Y là các không gian tuy∏n tính. Cho CY là nón lÁi trong
Y . MÎt ánh x§ 9 · 9 : X ! CY ˜Òc gÂi là chu©n véc-tÏ n∏u vÓi
mÂi x, z 2 X và 2 R, các i∑u kiªn sau ây ˜Òc th‰a mãn:
9x9 = 0Y , x = 0X ,
9 x9 = | | 9 x9,
9x + z9 CY 9x 9 + 9 z 9 .
Chú ˛ r¨ng: N∏u Y = R và CY = R+ thì ánh x§ 9 · 9 gÂi là chu©n
và k˛ hiªu là k · k .
TËi ˜u véc tÏ
4.7. Không gian ‡nh chu©n II
‡nh nghæa 4.30

Cho X là không gian véc tÏ có trang b‡ chu©n k · k .
(X , k · k) ˜Òc gÂi là không gian ‡nh chu©n.
Không gian ‡nh chu©n th¸c là không gian véc tÏ topo th¸c
n∏u topo sinh bi metric (x, y ) 7!k x y k.
MÎt không gian ‡nh chu©n ¶y ı ˜Òc gÂi là không gian
Banach.
TËi ˜u véc tÏ
Không gian Hilbert
4.8. Không gian Hilbert
‡nh nghæa 4.31 (Tích trong)

Cho X là không gian tuy∏n tính th¸c. Ánh x§ h·, ·i : X ⇥ X ! R
˜Òc gÂi là mÎt tích trong n∏u các i∑u kiªn sau ây ˜Òc th‰a
mãn.
hx, xi > 0, 8x 6= 0X ;
hx, y i = hy , xi;
h x, y i = hx, y i;
hx + y , zi = hx, zi + hy , zi.
N∏u mÎt không gian tuy∏n tính X có trang b‡ tích trong h·, ·i là
mÎt không gian ¶y ı thì c∞p (X , h·, ·i) ˜Òc gÂi là không gian
Hinbert.
pKhông gian Hilbert là không gian ‡nh chu©n vÓi chu©n
kxk = hx, xi.
TËi ˜u véc tÏ
4.9. Ánh x§ trên các không gian tuy∏n tính

4.9.1. Ánh x§ tuy∏n tính
‡nh nghæa 4.32

Cho X , Y là các không gian tuy∏n tính. MÎt ánh x§ T : X ! Y
gÂi là tuy∏n tính n∏u vÓi mÂi x, y 2 X và vÓi mÂi , µ 2 R, ta có
T ( x + µy ) = T (x) + µT (y ).
Chú ˛: T™p hÒp các ánh x§ tuy∏n tính gi˙a các kg ‡nh chu©n X
và Y cÙng là mÎt kg tuy∏n tính k˛ hiªu là B(X , Y ) vÓi chu©n
k · k : X ⇥ Y ! R cho bi
kT (x)kY
kT k := sup , 8T 2 B(X , Y ).
x6=0X kxkX
Vì v™y B(X , Y ), k · k là kg ‡nh chu©n.
TËi ˜u véc tÏ
4.9.2. Ánh x§ liên hÒp Ëi ng®u I
‡nh nghæa 4.33

Cho X và Y là các kg tuy∏n tính lÁi ‡a ph˜Ïng tách ˜Òc. VÓi
ánh x§ tuy∏n tính T : X ! Y , ánh x§ T ⇤ : Y ⇤ ! X ⇤ xác ‡nh bi
T ⇤ (y ⇤ )(x) = y ⇤ (T (x)), 8x 2 X , y ⇤ 2 Y ⇤
gÂi là ánh x§ liên hÒp Ëi ng®u (adjoint) cıa T . Hi∫n nhiên T ⇤

cÙng là ánh x§ tuy∏n tính.
TËi ˜u véc tÏ
4.9.2. Ánh x§ liên hÒp Ëi ng®u II
‡nh l˛ 4.2
Cho X và Y là các kg tuy∏n tính lÁi ‡a ph˜Ïng tách ˜Òc. Cho
tr˜Óc x 2 X , x ⇤ 2 X ⇤ , y 2 Y , y ⇤ 2 Y ⇤ .
i) N∏u có axtt T : X ! Y vÓi y = T (x) và x ⇤ = T ⇤ (y ⇤ ) thì
y ⇤ (y ) = x ⇤ (x).
ii) N∏u x 6= 0X , y ⇤ 6= 0Y ⇤ và y ⇤ (y ) = x ⇤ (x) thì tÁn t§i axtt liên
tˆc T : X ! Y vÓi y = T (x) và x ⇤ = T ⇤ (y ⇤ ).
TËi ˜u véc tÏ
4.9.3. Ánh x§ lÁi I
‡nh nghæa 4.34

Y . Cho S là t™p con khác rÈng cıa X . MÎt ánh x§ f : X ! Y
˜Òc gÂi là ánh x§ CY -lÁi (gÂi t≠t là ánh x§ lÁi) n∏u vÓi mÂi
x, y 2 X , vÓi mÂi 2 [0, 1], ta có
f (x) + (1 )f (y ) f ( x + (1 )y ) 2 CY . (1)
K˛ hiªu CY là th˘ t¸ riêng ph¶n sinh bi nón CY , ta vi∏t (1) bi
f ( x + (1 )y ) CY f (x) + (1 )f (y ) (2)
Chú ˛: N∏u f là CY -lÁi thì f gÂi là CY -lõm.

N∏u f là axtt tính thì f và f ∑u là các ánh x§ lÁi.
TËi ˜u véc tÏ
4.9.3. Ánh x§ lÁi II
‡nh nghæa 4.35
Y . Cho S là t™p con cıa X và xét ánh x§ f : X ! Y . T™p hÒp
epigraph cıa f ˜Òc ‡nh nghæa bi
epif := {(x, y ) | x 2 S, y 2 f (x) + CY }.
VÓi CY là th˘ t¸ riêng ph¶n sinh bi nón CY , ta vi∏t
epif := {(x, y ) | x 2 S, f (x) CY y }.
TËi ˜u véc tÏ
4.9.3. Ánh x§ lÁi III
‡nh l˛ 4.3
VÓi các gi£ thi∏t nói trong ‡nh nghæa 4.35,
f là ánh x§ lÁi , epif là t™p lÁi.
‡nh l˛ 4.4
Cho X , Y , Z là các không gian tuy∏n tính. Cho CY , CZ là các nón
lÁi t˜Ïng ˘ng trong Y và Z . Cho S là t™p con cıa X .
i) N∏u g : S ! Y là ánh x§ affine (g (x) = L(x) + b, b 2 Y và L là
ánh x§ tuy∏n tính) và f : Y ! Z là ánh x§ lÁi trên Z thì f g là
ánh x§ lÁi trên Y .
ii)N∏u g : S ! Y là ánh x§ lÁi và f : Y ! Z là ánh x§ lÁi Ïn
diªu tńg (y1 CY y1 ) f (y1 ) CZ f (y2 )) thì f g là ánh x§ lÁi.
TËi ˜u véc tÏ
4.10. Bài toán tËi ˜u véc tÏ

4.10.1 Bài toán
Xét X = Rn , ánh x§ f : Rn ! Rm và A ⇢ Rn , A 6= ;.
• Bài toán tËi ˜u véc tÏ d§ng
Min f (x)
x 2 A,
˜Òc hi∫u là tìm z 2 A sao cho f (z) là i∫m tËi ti∫u cıa t™p f (A).
• Bài toán tËi ˜u véc tÏ d§ng
Max f (x)
x 2 A,
˜Òc hi∫u là tìm z 2 A sao cho f (z) là i∫m tËi §i cıa t™p f (A).
• Trong ch˜Ïng này ta chø xét bài toán Min.
TËi ˜u véc tÏ
Hình: QS Ta và GS. Mathias Erhgott t§i HÎi ngh‡ ACFPTO 11, Thái lan
03-05/8/2023, tác gi£ cuËn sách Multicriteria Optimization, Spinger,
2005
TËi ˜u véc tÏ
f
f (z) f (A)
z Rm
Rn
Hình: Tìm z 2 A ∫ f (z) là i∫m tËi ti∫u cıa t™p f (A).
TËi ˜u véc tÏ
4.10.2. Th˘ t¸ trên Rm

K˛ hiªu , 5, < trên Rm ˜Òc hi∫u nh˜ sau:
⇢
x y
x y , , xi  yi , i = 1, m, 9j, xj < yj ,
x 6= y
x 5y , xi  yi , i = 1, m,
x <y , xi < yi , i = 1, m.
• Ban Âc hãy gi£i thích các quan hª sau ™y

x ⇥y
x y
x 6< y
Cho fi : Rn ! R, i = 1, ..., m và t™p A ⇢ Rn . Xét bài toán

Min f (x) = f1 (x), . . . , fm (x)
x 2 A.
TËi ˜u véc tÏ
4.10.3. Nghiªm tËi ˜u cıa bài toán véc tÏ
‡nh nghæa 4.36
i∫m z 2 A ˜Òc gÂi là nghiªm h˙u hiªu hay còn gÂi là nghiªm tËi
˜u Pareto n∏u không tÁn t§i x 2 A sao cho
⇢
fi (x)  fi (z), i = 1, ..., m,
9j : fj (x) < fj (z).
‡nh nghæa 4.37
i∫m z 2 A ˜Òc gÂi là nghiªm h˙u hiªu y∏u hay còn gÂi là
nghiªm tËi ˜u Pareto y∏u n∏u không tÁn t§i x 2 A sao cho
fi (x) < fi (z), i = 1, ..., m.
TËi ˜u véc tÏ
Ví dˆ 4.1
B¨ng ph˜Ïng pháp hình hÂc, hãy chø ra t™p nghiªm tËi ˜u Pareto
cıa bài toán sau ây
p
Min f (x) = ( x + 1, x 2 4x + 5)
s.t. x 2 A := [0, +1).
B1: Tìm £nh p cıa A qua ánh x§ f : f (A) ⇢ R2 .

y1 = f1 (x) = x + 1 = [1, +1). Khi x 2 [0, 1) thì y1 2 [1, 1).
y2 = f2 (x) = x 2 4x +5 = (y12 1)2 4(y12 1)+5 = y14 6y12 +10.
V™y £nh cıa A qua ánh x§ f là t™p
f (A) = {(y1 , y2 ) | y1 2 [1, 1), y = y14 6y12 + 10}
Suy ra nghiªm Pareto là z 2 [0, 4].
TËi ˜u véc tÏ
B2: Tìm i∫m tËi ˜u Pareto cıa f (A):

y2
5
y2 = y14 6y12 + 10
p y1
1 3
Hình: i∫m tËi ˜u Pareto.

TËi ˜u véc tÏ
Ví dˆ 4.2
B¨ng ph˜Ïng pháp hình hÂc, hãy chø ra t™p nghiªm tËi ˜u Pareto
cıa bài toán sau ây
p
Min f (x) = ( 5 x 2 , x/2)
s.t. x 2 A := [ 1, 1].
p
Xem y1 = 5 x 2 , y2 = x/2. Ta có mËi quan hª
x = 2y2 , x 2 + y12 = 5, y1 0.
Do x 2 [ 1, 1], ta nh™n ˜Òc
4y22 + y12 = 5, y1 0, y2 2 [ 1/2, 1/2].
T¯ ây suy ra ˜Òc t™p £nh f (A) và nghiªm Pareto cıa bài toán
nh˜ sau:
TËi ˜u véc tÏ
i∫m tËi ˜u Pareto cıa f (A):
A = [ 1, 1]
f (A)
1
2
p
5
1
2 Pareto
(2, 12 ) 2 f (A)
x= 1
Hình: i∫m tËi ˜u Pareto.
TËi ˜u véc tÏ
4.11. PP vô h˜Óng hóa gi£i bài toán tËi ˜u véc tÏ

4.11.1. Ph˜Ïng pháp tÍng có trÂng sË
(VP) Min f (x) = f1 (x), . . . , fm (x)

x 2 A.
P
i) VÓi các trÂng sË ✓i > 0, i = 1, ..., m và mi=1 ✓i = 1, xét bài
toán vô h˜Óng
(SVP) Min ✓1 f1 (x) + . . . + ✓m fm (x)
x 2 A.
P
ii) VÓi các trÂng sË ✓i 0, i = 1, ..., m và mi=1 ✓i = 1, có tÁn t§i
mÎt vài trÂng sË ✓j > 0, xét bài toán vô h˜Óng
(SVPw ) Min ✓1 f1 (x) + . . . + ✓m fm (x)
x 2 A.
TËi ˜u véc tÏ
‡nh l˛ 4.5
N∏u z 2 A là nghiªm tËi ˜u cıa bài toán (SVP) thì z là nghiªm
tËi ˜u Pareto cıa bài toán (VP).
Ch˘ng minh.
Gi£ s˚ có z là nghiªm tËi ˜u cıa bài toán (SVP) và z không là
nghiªm Pareto cıa bài toán (VP). Khi ó, theo ‡nh nghæa 4.37,
tÁn tai x 2 A mà
⇢
fi (x)  fi (z), i = 1, ..., m,
9j : fj (x) < fj (z).
T¯ hàm mˆc tiêu cıa bàiP toán (SVP), ˘ng vÓi mˆc tiêu th˘ j có
Pm
✓j > 0 nên ta nh™n ˜Òc m ✓ f
i=1 i i (x) < i=1 ✓i fi (z). i∑u này
ch˘ng t‰ z không là nghiªm tËi ˜u cıa (SVP), vô l˛.
TËi ˜u véc tÏ
‡nh l˛ 4.6
N∏u z 2 A là nghiªm tËi ˜u cıa bài toán (SVPw ) thì z là nghiªm
tËi ˜u Pareto y∏u cıa bài toán (VP).
Ch˘ng minh.
Gi£ s˚ z 2 A là nghiªm tËi ˜u cıa bài toán (SVPw ) và z không là
nghiªm tËi ˜u Pareto y∏u cıa bài toán (VP). Chú ˛ r¨ng do gi£
thi∏t v∑ các ✓i không Áng thÌi triªt tiêu nên l™p lu™n nh˜ ch˘ng
minh trong ‡nh l˛ trên, ta thu ˜Òc k∏t qu£.
TËi ˜u véc tÏ
Nghiªm tËi ˜u proper (th¸c s¸)
f (A)
Hình: Kh£o sát nghiªm proper
TËi ˜u véc tÏ
Trong hình v≥ nêu trên, có nh˙ng i∫m th‰a tr§ng thái là nghiªm
Pareto nhñg khi quan sát các thành ph¶n cıa nghiªm, có khi
thành ph¶n này bi∏n thiên khá bé nhñg thành ph¶n kia bi∏n thiên
rßt lÓn. Ng˜Ìi ta quan tâm lo§i nghiªm Pareto mà không rÏi vào
tình tr§ng ó. Các nghiªm nh˜ th∏ ˜Òc gÂi là nghiªm th¸c s¸
(nghiªm proper).
‡nh nghæa 4.38

MÎt nghiªm Pareto z 2 A ˜Òc gÂi là nghiªm Pareto th¸c s¸ n∏u
tÁn t§i sË M sao cho vÓi mÈi i 2 {1, ..., m} mà fi (x) < fi (z) vÓi
x 2 A thì tÁn t§i j 6= i sao cho fj (x) > fj (z) sao cho
fi (z) fi (x)
 M.
fj (x) fj (z)
TËi ˜u véc tÏ
‡nh l˛ 4.7
N∏u z là nghiªm tËi ˜u cıa bài toán (SVP) thì z là nghiªm proper
cıa bài toán (VP).
Ch˘ng minh.
Hi∫n nhiên z là nghiªm Pareto cıa (VP) theo ‡nh l˛ 4.36. Ta s≥
ch˘ng minh nó là nghiªm proper. Vì các trÂng sË ✓i > 0 vÓi
i = 1, ..., m, ∞t M = (m 1) max(✓j /✓i ), i, j = 1, ..., m. N∏u z
không là nghiªm proper thì tÁn t§i i 2 {1, ..., m} và tÁn t§i x 2 A
sao cho
fi (z) fi (z)
fi (x) < fi (z) và >M
fj (x) fj (z)
vÓi j 2 {1, ..., m} \ {i} mà fj (x) > fj (z).
TËi ˜u véc tÏ
Ch˘ng minh.
Khi ó,
fi (z) fi (x) > (m 1)(✓j /✓i )[fj (x) fj (z)], j 6= i.

✓i
Nhân mÈi bßt Øng th˘c cho m 1 vÓi mÈi j 6= i và cÂng l§i v∏ theo
v∏, ta ˜Òc
m
X
✓i (fi (z) fi (x) > ✓j [fj (x) fj (z)].
j=1
j6=i
P Pm
S≠p x∏p l§i, ta nh™n ˜Òc: m i=1 ✓i fi (z) > i=1 ✓i fi (x). i∑u này
là mâu thu®n vì z là nghiªm cıa (SVP).
TËi ˜u véc tÏ
Ví dˆ 4.3
Xét bài toán tËi ˜u véc-tÏ
Min f (x1 , x2 ) = ( x1 , x1 + x22 )
x12 x2  0
x1 + 2x3 3  0
x1 , x2 2 R.
Ch˘ng t‰ r¨ng i∫m ( 1/2, 1/4) là nghiªm Pareto cıa bài toán ã
cho vÓi bÎ trÂng sË (1/3, 2/3).
Gi£i: Ta có bài toán lÁi vô h˜Óng d§ng kh£ vi

(P) Min f (x1 , x2 ) = 13 (x1 + 2x22 )
x12 x2  0
x1 + 2x2 3  0
x1 , x2 2 R.
TËi ˜u véc tÏ
Ta chø c¶n xét hàm mˆc tiêu f (x1 , x2 ) = x1 + 2x22 .

Dπ thßy i∫m (0,1) th‰a i∑u kiªn Slater, ta chø c¶n ki∫m tra i∑u
kiªn KKT.
T™p chø sË các ràng buÎc ho§t t§i i∫m z = ( 1/2, 1/4) là
I (z) = {1}.
Ta có rf (x1 , x2 ) = (1, 4x2 ) = (1, 1) t§i i∫m ( 1/2, 1/4)
và rg1 (x1 , x2 ) = (2x1 , 1) = ( 1, 1) t§i i∫m ( 1/2, 1/4).
i∑u kiªn KKT là (0, 0) = (1, 1) + ( 1, 1).
Tìm ˜Òc = 1 > 0.
V™y i∫m ( 1/2, 1/4) là nghiªm tËi ˜u cıa bài toán (P) và là
nghiªm Pareto cıa bài toán ã cho.
TËi ˜u véc tÏ
4.11.5. Ph˜Ïng pháp ràng buÎc "
T¯ bài toán (VP):
(VP) Min f (x) = f1 (x), . . . , fm (x)

x 2 A,
ta xét bài toán vô h˜Óng sau ây
Pj (x) Min f(j (x)

fk (x)  "k , k 2 M, k 6= j,
x 2 A,
trong ó " = ("1 , ..., "m ) và M := {1, 2, ..., m}. Ta s≥ gi£i thích vai
trò cıa các "k v∑ sau.
Xét tr˜Ìng hÒp m = 2 và ta xét bài toán vô h˜Óng vÓi j = 2.
TËi ˜u véc tÏ
Gi£ s˚ r¨ng qua ánh x§ f (x) = (f1 (x), f2 (x)) mi∑n A ˜Òc bi∏n
thành mi∑n nh˜ hình v≥.
VÓi hàm mˆc tiêu là f2 (x), bài toán P2 (x) vÓi các ràng buÎc
f1 (x)  "a1 và f1 (x)  "b1 cho ta hai i∫m tËi ˜u cıa bài toán P2 (x)
t˜Ïng ˘ng vÓi các tr˜Ìng hÒp "a1 và "b1 nh˜ hình v≥.
f2 (x)
Optimal solution
P2 ("a1 ) P2 ("b1 )
A
B
f1 (x)
"a1 "b1
Hình: Nghiªm tËi ˜u thu ˜Òc t¯ ph˜Ïng pháp ràng buôc "
TËi ˜u véc tÏ
‡nh l˛ 4.8 (Nghiªm y∏u)

N∏u z là nghiªm tËi ˜u cıa bài toán Pj (x) vÓi j nào ó, thì z là
nghiªm Pareto y∏u cıa bài toán (VP).
Ch˘ng minh.
Gi£ s˚ z là nghiªm tËi ˜u cıa bài toán Pj (x) vÓi j nào ó và z
không là nghiªm Pareto y∏u cıa bài toán (VP). Khi ó, s≥ tÁn t§i
x 2 A sao cho fk (x) < fk (z) vÓi mÂi k = 1, ..., m. Hi∫n nhiên i∑u
này x£y ra vÓi j ã chÂn, t˘c là fj (x) < fj (z), hay z không là
nghiªm tËi ˜u cıa Pj (x), vô l˛.
TËi ˜u véc tÏ
‡nh l˛ 4.9 (Nghiªm Pareto)
N∏u z là nghiªm tËi ˜u duy nhßt cıa bài toán Pj (x) vÓi j nào ó,
thì z là nghiªm Pareto cıa bài toán (VP).
Ch˘ng minh.
Gi£ s˚ có x 2 A sao cho fk (x)  fk (z) vÓi mÂi k 6= j. Do gi£ thi∏t
nghiªm duy nhßt, n∏u có fj (x)  fj (z) thì ph£i có fj (x) = fj (z).
Khi ó, x cÙng là nghiªm tËi ˜u cıa pj (x). Do tính duy nhßt
nghiªm, nên có x = z.
TËi ˜u véc tÏ
‡nh l˛ 4.10
Xét các bài toán (VP) và (Pj (x)) vÓi j = 1, ..., m tùy ˛, z 2 A.
i∫m z là nghiªm Pareto cıa (VP) khi và chø khi tÁn t§i "¯ 2 Rm
sao cho z là nghiªm tËi ˜u cıa (Pj (x)) vÓi mÂi j = 1, ..., m.
Ch˘ng minh.
()) Gi£ s˚ z là nghiªm Pareto cıa (VP). ∞t "¯ = f (z). N∏u z
không là nghiªm cıa (Pj (x)), s≥ tÁn t§i x 2 A sao cho
fj (x) < fj (z) và fk (z)  "¯j = fk (z) vÓi các k 6= j. N∏u v™y thì z
không ph£i là nghiªm Pareto cıa (VP), vô l˛.
(() Gi£ s˚ z là nghiªm tËi ˜u cıa mÂi bài toán (Pj (x)) và z
không là nghiªm Pareto cıa (VP). N∏u v™y thì s≥ có fk (x)  fk (z)
vÓi mÂi k = 1, ..., m và có t 2 {1, ..., m} sao cho ft (x) < ft (z).
T˘c là tÁn tai mÎt chø sË t 2 {1, ..., m} mà z không là nghiªm cıa
bài toán (Pt (x)), vô l˛.
TËi ˜u véc tÏ
Nh™n xét:
1 VÓi các " ˜Òc chÂn hÒp l˛, s≥ cho chúng ta tìm
˜Òc tßt c£ các nghiªm Pareto cıa (VP).
2 Trong ch˘ng minh cıa ‡nh l˛ 4.10, mÈi "¯j l§i là giá
tr‡ tËi ˜u cıa bài toán (Pj (x)). Và bÎ (¯
"j ) này l§i là
£nh cıa nghiªm Pareto c¶n tìm. Vì v™y, ‡nh l˛ này
có ˛ nghæa v∑ m∞t ki∫m tra nghiªm Pareto hÏn là i
tìm nghiªm Pareto.
∞t
Aj := {x 2 A | fk (x)  "k , k 6= j}
là t™p chßp nh™n ˜Òc cıa bài toán (Pj (x)).
∞t
Ej := {" | các "k , k 6= j, ˘ng vÓi Aj }
TËi ˜u véc tÏ
∞t
Sj (") là t™p nghiªm tËi ˜u cıa bài toán (Pj (x));
S là t™p nghiªm Pareto cıa (VP);
SW là t™p nghiªm Pareto y∏u cıa (VP).
T¯ ‡nh l˛ 4.9 và 4.10, vÓi mÈi
\
"2 Ej ,
j2M
ta có \
Sj (") ⇢ S ⇢ Sj (") ⇢ Sw , j 2 M.
j2M
TËi ˜u véc tÏ
‡nh l˛ sau ây thi∏t l™p mËi liên quan gi˙a ph˜Ïng pháp tÍng
trÂng sË và ph˜Ïng pháp ràng buÎc ".
‡nh l˛ 4.11
i) Gi£ s˚ z là nghiªm tËi ˜u cıa bài toán (SVP). Ÿng vÓi bài toán
(Pj (x)), n∏u ✓j > 0 thì tÁn t§i "¯ sao cho z cÙng là nghiªm tËi ˜u
cıa bài toán (Pj (x)).
ii)Gi£ s˚ A là t™p tÁi và hàm fk là hàm lÁi trên Rn . N∏u z là
nghiªm tËi ˜u cıa bài toán (Pj (x)) vÓi j nào ó thuÎc M thì tÁn
t§i ✓ 2 Rm+ sao cho z là nghiªm tËi ˜u cıa bài toán (SVP).
TËi ˜u véc tÏ
Ch˘ng minh.
i) Nh˜ ã bi∏t, n∏u z là nghiªm tËi ˜u cıa bài toán (SVP) thì z là
nghiªm tËi ˜u Pareto cıa bài toán (VP). Vì v™y, ∞t "¯ = f (z). M∞t
khác, do z là nghiªm tËi ˜u cıa (SVP) nên
m
X m
X
✓k fk (z)  ✓k fk (x), 8x 2 A.
k=1 k=1
N∏u z không là nghiªm tËi ˜u cıa (Pj (x)) thì s≥ tÁn t§i x 2 Aj ,
t˘c là, fk (x)  fk (z), k 2 M \ {j} sao cho fj (x) < fj (z). CÂng các
bßt Øng th˘c v∏ theo v∏ và chú ˛ r¨ng do ✓j > 0 nên
m
X m
X
✓k fk (x) < ✓k fk (x),
k=1 k=1
vô l˛.
TËi ˜u véc tÏ
Ch˘ng minh.
ii) VÓi A là t™p tÁi và hàm fk là hàm lÁi trên Rn , gi£ s˚ z là
nghiªm tËi ˜u cıa bài toán (Pj (x)) vÓi j nào ó thuÎc M. Khi ó,
không tÁn t§i x mà fk (x)  fk (z) và fj (x) < fj (z) vÓi mÂi k 6= j.
S˚ ˆng ‡nh l˛ 1.23 v∑ s¸ thay phiên cıa hª lÁi áp dˆng cho hª
fj (x) < fj (z), s≥ tÁn t§i ✓ 2 Rm
+ sao cho
m
X
✓k [fj (x) fj (z)] 0, 8x 2 A.
k=1
T˘c là, tÁn t§i ✓ 2 Rm

+ sao cho z là nghiªm cıa (SVP).
TËi ˜u véc tÏ
4.11.5. Ph˜Ïng pháp vô h˜Óng hóa ki∫u Benson
Tìm nghiªm Pareto cıa bài toán:
(MP) Min (f1 (x), ..., fm (x))

(3)
s.t. x 2 A,
vÓi các fi , i = 1, ..., m và t™p A nh˜ trên.

Lßy mÎt i∫m x0 2 A.
• N∏u nó là i∫m Pareto thì k∏t thúc.
• N∏u nó không ph£i là i∫m Pareto thì s≥ có các x 2 A ∫
fk (x0 ) fk (x) > 0. Ta xét
dk = fk (x0 ) fk (x),
vÓi x là ph¶n t˚ trÎi cıa z.
TËi ˜u véc tÏ
T¯ bài toán (3), xét bài toán

Pm
Max i=1 di
s.t. fk (x0 ) fk (x) dk = 0,
(4)
d 2 Rm +,
x 2 A.
‡nh l˛ 4.12
i∫m z 2 A là nghiªm Pareto cıa bài toán (3) n∏u và chø n∏u giá
tr‡ tËi ˜u cıa bài toán (4) là b¨ng 0.
TËi ˜u véc tÏ
y2
f (x0 )
dˆ2
f (x̂)
f (A)
y1
dˆ1
Hình: Ph˜Ïng pháp Benson
TËi ˜u véc tÏ
Ch˘ng minh.
Lßy i∫m (x,d) thuÎc mi∑n chßp nh™n ˜Òc cıa bài toán (4). Do
∞c i∫m Pm cıa bài toán, ta có
i=1 di = 0 , di = 0 , fi (z) fi (x), 8i = 1, ..., m.
i∑u này nói lên r¨ng, n∏u giá tr‡ tËi ˜u cıa bài toán (4) là b¨ng
không và x 2 A mà fi (x)  fi (z), i = 1, ..., m thì f (x) = f (z).
Ch˘ng t‰ z là nghiªm Pareto.
Ng˜Òc l§i, vÓi z là nghiªm Pareto cıa bài toán (3) và i∫m (x, d)
thuÎc mi∑n chßp nh™n ˜Òc cıa bài toán (4) thì suy ra ˜Òc
di = 0, i = 1, ..., m. Nên d = 0.
Nh™n xét: i∫m x0 khi t§o trong ph˜Ïng pháp không ph£i luôn
luôn tÁn t§i. Nhñg ph˜Ïng pháp này khØng ‡nh r¨ng n∏u giá tr‡
cıa nghiªm tËi ˜u cıa bài toán (4) là h˙u h§n thì nghiªm tËi ˜u là
nghiªm Pareto cıa bài toán (3).
TËi ˜u véc tÏ
‡nh l˛ 4.13
ˆ và giá tr‡ tËi ˜u là h˙u
N∏u bài toán (4) có nghiªm tËi ˜u (x̂, d)
h§n thì x̂ là nghiªm Pareto cıa bài toán (3).
Ch˘ng minh.
Gi£ s˚ bài toán (4) có nghiªm tËi ˜u (x̂, d) ˆ và x̂ không là nghiªm
0
Pareto cıa bài toán (3). Khi ó tÁn t§i x 2 A sao cho
(
fi (x 0 )  fi (x̂), 8i = 1, ..., m,
TÁn t§i j, fj (x 0 ) < fj (x̂).
P∞t d 0 := f P
(x0 ) f (x 0 ). Dπ thßy d 0 0. Nhñg khi ó,
m 0 m ˆ
i=1 di > i=1 di . i∑u này trái vÓi viªc gi£ s˚ bài toán (4) có
ˆ
nghiªm tËi ˜u là (x̂, d).
TËi ˜u véc tÏ
4.11.4. Ph˜Ïng pháp vô h˜Óng hóa theo ki∫u th‰a

hiªp
Tr l§i bài toán (3):
(MP) Min (f1 (x), ..., fm (x))

s.t. x 2 A,
i∫m y I = (y1I , y2I , . . . , ym

I ) ˜Òc gÂi là i∫m l˛ t˜ng (Ideal) cho
bài toán (3) n∏u yiI = minA fi (x). i∫m l˛ t˜ng nh˜ v™y ít khi x£y
ra, tuy nhiên lo§i i∫m ó có th∫ ˜Òc dùng ∫ tham kh£o ∏n
i∫m g¶n nh˜ là i∫m Ideal.
Xét hàm kho£ng cách d : Rm ⇥ Rm ! R+ . Bài toán tËi ˜u d§ng
th‰a hiªp cho bi
Max d(f (x), y I ). (5)
x2A
Chú ˛ r¨ng trên Rm ⇥ Rm , hàm d ˜Òc hi∫u là chu©n k · k.

TËi ˜u véc tÏ

v
u m
uX
• Ngoài chu©n Euclid kx y k = t (xi yi )2 , chúng ta chú ˛
i=1
thêm các lo§i chu©n:
P
kx y k1 = m i=1 |xi yi |.
kx y k1 = max |xi yi |,
i=1,...,m
‡nh nghæa 4.39

Chu©n k · k ˜Òc gÂi là Ïn iªu n∏u
(
|yi1 |  |yi2 |, i = 1, ..., m =) ky 1 k  ky 2 k
|yi1 | < |yi2 |, i = 1, ..., m =) ky 1 k < ky 2 k
và gÂi là Ïn iªu ch∞t n∏u
|yi1 |  |yi2 |, i = 1, ..., m =) ky 1 k < ky 2 k.

TËi ˜u véc tÏ
‡nh l˛ 4.14
•N∏u chu©n k · k là Ïn iªu và x̂ là nghiªm tËi ˜u cıa bài toán
(5) thì x̂ là nghiªm Pareto y∏u cıa bài toán (MP). HÏn n˙a, n∏u x̂
là nghiªm tËi ˜u duy nhßt cıa bài toán (5) thì x̂ là nghiªm Pareto
cıa (MP).
• N∏u k · k là Ïn iªu ch∞t và x̂ là nghiªm tËi ˜u cıa bài toán (5)
thì x̂ là nghiªm Pareto cıa bài toán (MP).
HÂc viên c¶n tìm hi∫u thêm v∑ các k∏t qu£ nêu trên khi ta dùng
chu©n lp :
m
!1/p
X
p
ky kp := |yk | , 1  p  1.
k=1
Chu©n này Ïn iªu ch∞t khi 1  p < 1 và Ïn iªu khi p = 1.
TËi ˜u véc tÏ
4.11.5. Ph˜Ïng pháp vô h˜Óng hóa theo th˘ t¸ Max
T¯ bài toán a mˆc tiêu
(MP) Min (f1 (x), ..., fm (x))

(6)
s.t. x 2 A,
vÓi A là t™p con cıa Rn .

∞t F (x) = max{f1 (x), f2 (x), . . . , fm (x)} ta có bài toán sau ây:
Min F (x)
s.t. x 2 A.
ây chính là ˛ nghæa cıa mÎt ph˜Ïng pháp vô h˜Óng hóa bài toán
tËi ˜u a mˆc tiêu.
TËi ˜u véc tÏ
VÓi k˛ hiªu M := {1, 2, ..., m}, bài toán này cÙng có th∫ vi∏t gÎp
l§i nh˜ sau:
Min max fk (x)
k2M (7)
s.t. x 2 A.
‡nh nghæa 4.40

i∫m z 2 A ˜Òc gÂi là nghiªm tËi ˜u cıa bài toán (MP) theo th˘
t¸ Max n∏u không tÁn t§i x 2 A sao cho
max fk (x) < max fk (z).

k2M k2M
‡nh l˛ 4.15
N∏u z là nghiªm tËi ˜u cıa bài toán theo th˘ t¸ Max d§ng (7) thì
z là nghiªm h˙u hiªu y∏u cıa bài toán (MP).
TËi ˜u véc tÏ
Ch˘ng minh.
Gi£ s˚ z là nghiªm tËi ˜u cıa bài toán theo th˘ t¸ Max nhñg z
không là nghiªm h˙u hiªu y∏u cıa bài toán (MP), khi ó tÁn t§i
x 2 A sao cho
fk (x) < fk (z), 8k 2 M.
Suy ra
max fk (x) < max fk (z)
k2M k2M
i∑u này trái vÓi z là nghiªm tËi ˜u theo th˘ t¸ Max. Vô lí
TËi ˜u véc tÏ
Ví dˆ 4.4
Ch˘ng t‰ i∫m (2, 1) là nghiªm h˙u hiªu y∏u cıa bài toán sau ây
b¨ng cách dùng ph˜Ïng pháp tËi ˜u theo th˘ t¸ Max.
(MP) Min
( ( x1 x2 , 2x1 + x2 )
x12 + x22 5  0
s.t.
x1 + 2x2 4  0
Gi£i: Bài toán theo th˘ t¸ Max t˜Ïng ˘ng vÓi bài toán ã cho
˜Òc vi∏t l§i nh˜ sau
Min (max ( x1 x2 , 2x1 + x2 )

x12 + x22 5  0 (8)
s.t.
x1 + 2x2 4  0
TËi ˜u véc tÏ
∞t
f1 (x1 , x2 ) = x1 x2 ,
f2 (x1 , x2 ) = 2x1 + x2 ,
g1 (x1 , x2 ) = x12 + x22 5,
g2 (x1 , x2 ) = x1 + 2x2 4,
VÓi F (x) = max{f1 , f2 }, ta có
@F (z) = co{rf1 (z), rf2 (z)}.
Tính toán ta có
@F (2, 1) = co{( 1, 1); ( 2, 1)}.
Bài toán ã cho là bài toán lÁi, th‰a i∑u kiªn Slater t§i i∫m
(1, 1). Nh™n thßy vÓi i∫m (2, 1), ta có I (z) = {1, 2}, ràng buÎc
th˘ 1 th˘ 2 là ràng buÎc ho§t. i∑u kiªn tËi ˜u d§ng KKT là
0 2 @F (2, 1) + 1 rg1 (2, 1) + 2 rg2 (2, 1).
TËi ˜u véc tÏ
Dπ thßy
1 rg1 (2, 1) + 2 rg2 (2, 1) = (4 1 + 2, 2 1 +2 2 ).
N∏u chÂn 1 = 1/6 và 2 = 1/3 thì
1 rg1 (2, 1) + 2 rg2 (2, 1) = (1, 1).
Vì r¨ng @F (2, 1) = co{( 1, 1); ( 2, 1)}. Nên

( 1, 1) 2 @F (2, 1). Suy ra
0 2 @F (2, 1) + 1 rg1 (2, 1) + 2 rg2 (2, 1).
V™y (2, 1) là nghiªm tËi ˜u cıa bài toán (8). Theo ‡nh l˛ 4.15,
i∫m (2, 1) là h˙u hiªu y∏u cıa bài toán (MP).
TËi ˜u véc tÏ
Ôn t™p I
1 Ch˜Ïng 1:
-Bi∏t tính §o hàm theo h˜Óng và d˜Ói vi phân hàm lÁi cùng
các phép tính.
-Bi∏t tính §o hàm Clarke và d˜Ói vi phân Clarke cıa hàm
Lipschitz ‡a ph˜Ïng cùng các phép tính.
-Bi∏t ˘ng dˆng các §o hàm và d˜Ói vi phân nói trên khi làm
viªc vÓi çc tr‡.
-Xác ‡nh hàm chính qui
-Phân biªt hàm t¸a lÁi và hàm gi£ lÁi.
- i∑u kiªn çc tr‡ cıa hàm lÁi và gi£ lÁi.
TËi ˜u véc tÏ
Ôn t™p II
2 Ch˜Ïng 2:
-Nh™n bi∏t h˜Óng gi£m và tìm i∫m gi£m tËi a theo mÎt
h˜Óng gi£m.
-Bi∏t xác ‡nh nón pháp tuy∏n và nón ti∏p tuy∏n
-Bi∏t s˚ dˆng §o hàm cßp 1, cßp 2 trong viªc kh£o sát çc tr‡
-N≠m v˙ng l˛ thuy∏t v∑ i∑u kiªn c¶n, i∑u kiªn dı tËi ˜u cho
bài toán kh£ vi có ràng buÎc.
-N≠m v˙ng l˛ thuy∏t v∑ i∑u kiªn c¶n, i∑u kiªn dı tËi ˜u cho
bài toán không kh£ vi có ràng buÎc.
-Bi∏t dùng các i∑u kiªn nêu trên ∫ kh£o sát nghiªm tËi ˜u.
TËi ˜u véc tÏ
Ôn t™p III
3 Ch˜Ïng 3:
-N≠m v˙ng các ‡nh l˛ cÏ b£n trong l˛ thuy∏t Ëi ng®u tÍng
quát
-Hi∫u rõ v∑ hàm Lagrange và cách xây d¸ng bài toán Ëi ng®u
Lagrange, Ëi ng®u Wolfe.
-Hi∫u rõ v∑ ‡nh l˛ Ëi ng®u y∏u, m§nh.
-Ap dˆng các ‡nh l˛ Ëi ng®u ∫ kh£o sát v∑ nghiªm tËi ˜u
cıa các bài toán tËi ˜u.
TËi ˜u véc tÏ
Ôn t™p IV
4 Ch˜Ïng 4: TËi ˜u a mˆc tiêu

-Hi∫u rõ v∑ các khái niªm nghiªm h˙u hiªu (Pareto), h˙u hiªu
y∏u cıa bài toán tËi ˜u a mˆc tiêu.
-N≠m v˙ng hai ph˜Ïng pháp vô h˜Óng hóa: Ph˜Ïng pháp
tÍng trÂng sË và ph˜Ïng pháp hàm Max.
-N≠m v˙ng các mËi liên quan v∑ nghiªm cıa bài toán a mˆc
tiêu và bài toán vô h˜Óng hóa.
-D¸a vào các i∑u kiªn tËi ˜u cıa Ch˜Ïng 2 ∫ thi∏t l™p các
i∑u kiªn tËi ˜u cho bài toán a mˆc tiêu t¯ ó bi∏t cách tìm
nghiªm cıa bài toán a mˆc tiêu.
.

Lfi Thuyòt Qui Hoñch Phi Tuyòn CH Ïng 4: Tëi U Véc Tï Bài Gi NG Cao Hâc (B N TH O Còn Chønh S A)

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

You might also like

Lfi Thuyòt Qui Hoñch Phi Tuyòn CH Ïng 4: Tëi U Véc Tï Bài Gi NG Cao Hâc (B N TH O Còn Chønh S A)

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Lfi Thuyòt Qui Hoñch Phi Tuyòn CH Ïng 4: Tëi U Véc Tï Bài Gi NG Cao Hâc (B N TH O Còn Chønh S A)

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

TËi ˜u véc tÏ

ÑI H≈C SÀI GÒN

Lﬁ THUYòT QUI HOÑCH PHI TUYòN

PGS.TS. T§ Quang SÏn, Email: tqson09@gmail.com

C™p nh™t: Ngày 5 tháng 2 n´m 2024

ánh giá hÂc ph¶n

1 Thi k∏t thúc hÂc ph¶n: Thi vi∏t

Tài liªu tham kh£o

MÎt sË khái niªm cÏ b£n trong tËi ˜u véc tÏ

4.0. Nh≠c l§i không gian véc tÏ

MÎt sË khái niªm cÏ b£n trong tËi ˜u véc tÏ

4.1. MÎt sË khái niªm cÏ b£n trong tËi ˜u véc tÏ

‡nh nghæa 4.1 (X là không gian véc tÏ (tuy∏n tính))

‡nh nghæa 4.2

MÎt sË khái niªm cÏ b£n trong tËi ˜u véc tÏ

‡nh nghæa 4.3

T™p S ˜Òc gÂi là lÁi n∏u

T™p S ˜Òc gÂi là cân b¨ng n∏u

MÎt sË khái niªm cÏ b£n trong tËi ˜u véc tÏ

MÎt sË khái niªm cÏ b£n trong tËi ˜u véc tÏ

‡nh nghæa 4.4

‡nh nghæa 4.5

MÎt sË khái niªm cÏ b£n trong tËi ˜u véc tÏ

Hình: T™p các i∫m thuÎc cor(S)

MÎt sË khái niªm cÏ b£n trong tËi ˜u véc tÏ

‡nh nghæa 4.6

MÎt sË khái niªm cÏ b£n trong tËi ˜u véc tÏ

Hình: i∫m ti∏p c™n tuy∏n tính

MÎt sË khái niªm cÏ b£n trong tËi ˜u véc tÏ

‡nh nghæa 4.7

‡nh nghæa 4.8 (CÏ s)

Tính chßt 4.1

MÎt sË khái niªm cÏ b£n trong tËi ˜u véc tÏ

Hình: CÏ s B cıa nón C

i∫m c¸c tr‡ trên không gian có th˘ t¸ theo nón

‡nh l˛ 4.1 (Quan hª th˘ t¸ theo nón) ·

i∫m c¸c tr‡ trên không gian có th˘ t¸ theo nón

Hình: Quan hª th˘ t¸ theo nón

i∫m c¸c tr‡ trên không gian có th˘ t¸ theo nón

Hình: Quan hª th˘ t¸ trong R2

i∫m c¸c tr‡ trên không gian có th˘ t¸ theo nón

BÍ ∑ 4.1 (Nón Ëi ng®u)

‡nh nghæa 4.10 (Th˘ t¸ Ëi ng®u)

i∫m c¸c tr‡ trên không gian có th˘ t¸ theo nón

Tính chßt 4.2 ([1, BÍ ∑ 1.24]Quan hª gi˙a nón và nón Ëi ng®u)

i∫m c¸c tr‡ trên không gian có th˘ t¸ theo nón

‡nh nghæa 4.11 ( i∫m tËi ti∫u m§nh và tËi §i m§nh)

i∫m c¸c tr‡ trên không gian có th˘ t¸ theo nón

Hình: i∫m tËi ti∫u m§nh và i∫m tËi §i m§nh

i∫m c¸c tr‡ trên không gian có th˘ t¸ theo nón

‡nh nghæa 4.13

({z} C- >) \ S = {z}. die change ?

Ph¶n t˚ z 2 S ˜Òc gÂi là ph¶n t˚ tËi §i cıa S n∏u

i∫m c¸c tr‡ trên không gian có th˘ t¸ theo nón

Hình: i∫m tËi ti∫u

i∫m c¸c tr‡ trên không gian có th˘ t¸ theo nón

Trong Rm i∫m tËi ti∫u ˜Òc hi∫u th∏ nào?

Cho A ⇢ Rm và i∫m z 2 A. Ta nói z là i∫m tËi ti∫u cıa A n∏u: