საჯარო პოლიტიკა და ადმინისტრაცია: ძველი და ახალი მოდელები

(ტრადიციული მენეჯმენტი VS ახალი საჯარო მენეჯმენტი)

ბ. გაი პეტერსი ვინსენტ რაიტი

I. საჯარო ადმინისტრაციაზე ფიქრის ძირეული ცვლილება პოლიტიკის მეცნიერების

სფეროებიდან არცერთს არ გაუვლია გარდაქმნის ისეთი გზა, როგორიც საჯარო
ადმინისტრირებამ უკანასკნელი ოცი წლის განმავლობაში. ეს, ძირითადად, ხელისუფლების
ქმედების ბუნების ცვლილების გამოხატულებაა, განსაკუთრებით განვითარებულ სამყაროში.
თითქმის ყველა ძირეული ცნებები, რომლითაც ხელმძღვანელობდნენ საჯარო
ადმინისტრატორები და ადმინისტრაციის შემსწავლელი მეცნიერები, დღესდღეობით ეჭვის
ქვეშ დადგა, ან შეიცვალა კიდეც. გაუგებარია, არსებობს თუ არა ახალი დოქტრინა, რომელსაც
ყველა დაეთანხმება, მაგრამ ცხადია, რომ ძველი ღირებულებები და პრაქტიკა ძირეულად
გადასახედია. ცვლილებები საჯარო ადმინისტრაციაში ასახავს ცვლილებებს ამ სფეროს
სწავლების ინტელექტუალურ მიდგომებში. ყველაზე მნიშვნელოვანი კი ისაა, რომ ეს
ცვლილებები ასახავს საჯარო ადმინისტრაციის თანამედროვე მკვლევრების კავშირებს
დისციპლინის სხვა სფეროებთან. კვლევები საჯარო ბიუროკრატიაზე უკან სდევს ან წინ
უსწრებს ემპირიული პოლიტიკის და ორგანიზაციული თეორიის განვითარებას.
ნეოლიბერალმა ეკონომისტებმა, ინტერესთა ჯგუფის თეორიის მიმდევრებმა და
რაციონალური არჩევანის შემსწავლელმა მეცნიერებმა (რომლებმაც ინტელექტუალურად
აღჭურვეს ის პოლიტიკოსები, ვინც განწყობილნი იყვნენ საჯარო სექტორის ზომის და
მოცულობის შესამცირებლად), ინტენსიურად შეუტიეს ტრადიციული საჯარო
ადმინისტრაციის პრაქტიკას. ეს არც იყო გასაკვირი, რადგან თეორიული ცვლილებებს უნდა
აესახა, თუ რამდენად პოლიტიკურია საჯარო ადმინისტრაცია და რამდენად წარმოადგენს
იგი იმ პროცესის შემადგენელ ნაწილს, რომელიც განსაზღვრავს თუ "ვინ რას ღებულობს"1 .
საჯარო პოლიტიკის მიდგომები აგრეთვე რეალიზებულია სახელმწიფოს უფრო ფართო
განსაზღვრებაში (მოიცავს სახელმწიფოსა და ბაზრის ურთიერთკავშირს) და მოქალაქეობის
ცნებაში. ამდენად, იდეოლოგიური გარემოს შეცვლას ზემოქმედება უნდა მოეხდინა საჯარო
ადმინისტრირებაზეც. რამდენიმე ცვლილება საჯარო ადმინისტრაციაში შეიძლება შეჯამდეს
ერთი-ორი მოკლე ფრაზით. ფრაზა, რომელიც ყველაზე ხშირად გაიჟღერებს, არის "ახალი
მენეჯერიზმი" (პოლიტი; Pოლლიტტ 1993; ჰუდი; Hოოდ 1991), რაც იმას ნიშნავს, რომ კერძო
სექტორის მენეჯერულმა იდეებმა შეცვალა საჯარო ადმინისტრაციის ტრადიციული ცნებები.
ამ ცნებების გასამართლებლად გამოიყენებდნენ სამ "ე"-ს -- ეკონომიკა, ეფექტურობა და
ეფექტიანობა. ცნებათა ცვლილებამ აგრეთვე მნიშვნელოვანი ზეგავლენა მოახდინა
ადმინისტრაციის

1 გ.ლასსუელის ცნობილი ფრაზის “ვინ რას, როდის და როგორ ღებულობს” პერეფრაზირება.

(ჭჰო გეტს წჰატ, წჰენ ანდ წჰოწ?) როლზე საჯარო პოლიტიკაში და საჯარო მოხელეთა
სტატუსზე. ახლა უფრო მეტად, ვიდრე ადრე, საჯარო მოხელის საქმედ გადაიქცა
ორგანიზაციის ეფექტური მართვა და არა მონაწილეობა პოლიტიკური გადაწყვეტილებების
მიღებაში. ამ მიდგომას თავისი მომხრეები გაუჩნდა აკადემიურ სფეროებშიც. ისინი
ამტკიცებდნენ, რომ საფუძველში საჯარო და კერძო მენეჯმენტი მსგავსია (იხილეთ ალისონი;
Aლლისონ 1986 და სელფი; შელფ 1995). ახალ მენეჯერიზმთან დაკავშირებული ცნებაა
"ახალი პარტიმონალიზმი", რომლის დროსაც პოლიტიკური ლიდერები ცდილობენ მეტი
კონტროლი მოიპოვონ საჯარო ოფისში პიროვნებათა დანიშვნაზე და მეტი ლოიალობა
საჯარო მოხელეთა მხრიდან. ეს მიმდინარეობა განსაკუთრებით ნათლად ჩნდება ამერიკის
შეერთებულ შტატებში. აქ უმაღლესი აღმასრულებელი სერვისის (შენიორ Eხეცუტივე
შერვიცე) ზოგიერთ თანამდებობებზე პოლიტიკური გადაწყვეტილების გზით ინიშნებიან.
როგორც ამბობენ, ასეთი მიდგომა ტიპიურია ანგლო-საქსონური ქვეყნებისათვის.
აღნიშნული მოვლენა სიახლე არაა არც კონტინენტურ ქვეყნებში, სადაც ყოველთვის იყო
დასაშვები მეტი ურთიერთაღრევა პოლიტიკურ და ადმინისტრაციულ ელიტას შორის.
თუმცა, იქაც კი ჩნდება შეკითხვები საჯარო სამსახურის პოლიტიზირების მისაღები და
სასურველი დონის შესახებ (მაინცი და დერლიენი; Mაყნტზ ანდ Dერლიენ 1989). და ბოლოს,
სახელმწიფოს და ადმინისტრაციის "ახალი ფრაგმენტაცია" თითქმის ყველა პოლიტიკურ
სისტემაში ჩნდება. ზოგჯერ ასეთი ფრაგმენტაცია ცენტრალური ხელისუფლების შიგნით
ჩნდება, რადგან სამინისტროები გამოიყოფა, როგორც შედარებით დამოუკიდებელი
ერთეულები. მეტიც, ზოგჯერ ცენტრალური ხელისუფლება გადასცემს თავისი
ძალაუფლების ნაწილს უფრო ქვედა დონის ოფიციალურ პირებს, ორგანიზაციებს თუ
არჩეულ წარმომადგენლებს, რომელთაც, სხვა ახალ მოვალეობებთან ერთად, ენიჭებათ
უფლება, განახორციელონ ცენტრალური ხელისუფლების პროგრამები. ეს ცვლილებები
წარმოქმნის სახელმწიფო მართვის უფრო ნაკლებად შეკავშირებულ აპარატს თითქმის ყველა
ინდუსტრიულ ქვეყანაში, თუმცა ეს გამართლებულია ეფექტურობის პოზიციიდან.
სახელმწიფოს მიმდინარე ფრაგმენტაციას ჰყავს თავისი თეორიული ადვოკატები და
წინაპრები (ნისკანენი; Nისკანენ 1971), ისევე როგორც სახელმწიფო მართვის სხვა
ცვლილებებს თუ საჯარო სამსახურის ისეთ უმნიშვნელოვანეს გარდაქმნებს, როგორიცაა
"კორპორატიზაცია" ახალ ზელანდიაში, რომელიც საჯარო ადმინისტრირების
თეორეტიკოსების ძლიერ ზეგავლენას განიცდიდა (ბოსტონი; Bოსტონ 1991).

II. იცვლება ექვსი ჭეშმარიტება საჯარო ადმინისტრაციის შესახებ – სახელმწიფოს უკან

დახევა – ახალი საჯარო მენეჯმენტის ლოზუნგი ბევრ განვითარებულ ქვეყანაში
“სახელმწიფოს უკან დახევამ” და საჯარო ადმინისტრაციის გარდაქმნამ, ისევე როგორც ამ
სფეროში მიდინარე კვლევებმა, ყველა თავისი გამოვლინებით, მიგვიყვანა იქამდე, რომ ეჭვის
ქვეშ დადგა ის ექვსი ფუნდამენტური “ჭეშმარიტება”, რომლებიც მანამდე მართავდა საჯარო
ადმინისტრირების მეცნიერებას და პრაქტიკას (იხილეთ ჭალსჰ ანდ შტეწარტ 1992). მათ
ადგილას გაჩნდა თუ არა ქაოსი, ყოველ შემთხვევაში ეჭვი არსებული თეორიის და პრაქტიკის
ვარგისიანობის შესახებ. ტრანსფორმაციამ უფრო ნათელი გახადა ის სათუთი კავშირი,
რომელიც არსებობს ამ დისციპლინის თეორიასა და პრაქტიკას შორის. მართლაც, თეორია
ხდება უფრო დამოკიდებული პრაქტიკაზე, ვიდრე პირიქით. იქმნება ისეთი მდგომარეობა,
როცა თეორია გამოიყენება იმის დასასაბუთებლად, რაც პრაქტიკამ უკვე ჭეშმარიტებად
აღიარა.
ა. დაშვება თვითკმარობის შესახებ

კონტრაქტირების, პრივატიზაციისა და კონკურენციის ურთიერთგადაჯაჭვულმა

პოლიტიკურმა პროცესებმა ეჭვის ქვეშ დააყენეს იდეა იმის შესახებ, რომ საჯარო
ადმინისტრაცია უნდა იყოს თვითკმარი, (ჭრიგჰტ 1994; Vიცკერს ანდ Yარროწ 1988; Vერნონ
1988; შულეიმან ანდ ჭატერბურყ 1990; Gაყლე ანდ Gოოდრიცჰ 1990; Bაილეყ ანდ Pაცკ 1995).
კონტრაქტირება მოიცავს კერძო აგენტისათვის იმ მომსახურების განხორციელების
გადაცემას (უმეტესად ტენდერის წესით), რომლებსაც ადრე საჯარო მოხელეები ასრულებენ.
ეს პოლიტიკა შეიძლება იყოს ნებაყოფლობითი ან სავალდებულო. სამდივნო საქმიანობა,
მანქანების მომსახურება, ქუჩების დასუფთავება და ნაგვის შეგროვება -- ის მომსახურებებია,
რომლებიც ყველაზე ხშირად გადაეცემა კონტრაქტით კერძო სექტორს. უფრო რადიკალურმა
ქვეყნებმა, როგორიცაა მაგალითად დიდი ბრიტანეთი, კონტრაქტით გასცეს შემდეგი
სერვისები: ციხეების მომსახურება, უშიშროება (თავდაცვის ობიექტებისაც კი),
ხელისუფლების კომპიუტერული აღჭურვა და ამინდის პროგნოზი. არსებობს მაგალითები
იმისა, რომ კანონმდებლობის სამუშაო ვერსიების შექმნაც კონტრაქტით გადაეცა
არასახელმწიფო სექტორს. პრივატიზაცია, შესაძლოა, “სახელმწიფოს უკან დახევის” ერთ-
ერთი ყველაზე ნათელი მაგალითია. იგი გადაიქცა “მოდად პოლიტიკაში” და გავრცელდა
პინოჩეტის ჩილედან კომუნისტურ ჩინეთამდე. პრივატიზაცია მოიცავს განსხვავებული
პოლიტიკის მთელ სპექტრს. მაგალითისათვის შეიძლება მოვიყვანოთ სახელმწიფო
მომსახურების ან ფინანსური რესურსების ლიკვიდაცია ან მათი მნიშვნელოვანი შემცირება,
იმ პირობით, რომ სერვისის კერძო მოწოდებას ექნება სახელმწიფო-კერძო სექტორების
პარტნიორობის ვალდებულებების სახეს საზოგადოებრივი ინფრასტრუქტურის
ფინანსირებაში და მას ნაწილობრივ გადაეცემა საჯარო პოლიტიკის პაუხისმგებლობები. ეს
ხორციელდება კვაზი-არასამთავრობო ორგანიზაციების, ე.წ. კვანგოების მეშვეობით.
ინდუსტრიულმა პრივატიზაციამ გამოიწვია სუბსიდიაზე მყოფი ორგანიზაციების გაყიდვა,
სახელმწიფო საწარმოების პრივატიზაცია კერძო ფინანსირების საშუალებით და უდიდესი
და უმცირესი წილის შესყიდვა, ან თუნდაც სახელმწიფო საწარმოების სრულად მიყიდვა
კერძო სექტორისათვის. რადიკალურმა სახელმწიფოებმა გაყიდეს არა მარტო
კონკურენტული საწარმოები, არამედ “სტრატეგიული ფირმებიც”, ეროვნული დროშის
მატარებლები და სახელმწიფო სექტორის კომუნალური მომსახურების ისეთი ობიექტები,
როგორიცაა გაზი, ელექტრობა, წყალი და ტელეკომუნიკაციები. პრივატიზაციასთან და
კონტრაქტირებასთან დაკავშირებულია კონკურენციის პოლიტიკა, რომელიც გულისხმობს
დერეგულაციას (სახელმწიფო მონოპოლიების ნაწილობრივი ან სრული დაშლა) და
“მარკეტიზაციას”. მსგავსი მოვლენაა აგრეთვე ფსევდო-ბაზრების დაარსება საჯარო
სექტორის ისეთ სფეროებში, როგორიც ჯანდაცვაა. ეს შესაძლებელი ხდება, თუ საშუალებას
მივცემთ სახელმწიფო შემსყიდველს, რომელსაც ბიუჯეტის ფარგლებში მოქმედების
გარკვეული თავისუფლება ეძლევა, აირჩიოს მომწოდებელი, რომელიც საუკეთესო ფასს
შესთავაზებს. კონკურენციამ გააძლიერ მოქალაქეები, გადააქცია ისინი მომხმარებლებად
მიაწოდა რა მათ ვაუჩერები, რომელთა საშუალებით მოქალაქეებს შეუძლიათ ივაჭრონ,
რათაA მათთვის საუკეთესო საზოგადოებრივი დოვლათი მოიპოვონ. კონკურენცია
გამიზნულია მომხმარებლის არჩევანის გაზრდისაკენ, ფასების შემცირებასა და ხარისხის
გაუმჯობესებისაკენ. და საბოლოოდ, კიდევ ერთი გზა, რომლითაც თვითკმარობის პირობა
ეჭვქვეშ დგება, არის საჯარო სექტორის ორგანიზაციებს შორის კავშირების (ქსელების)
მნიშვნელობის

როგორც ჯერნმა და პორტერმა (Hჯერნ და Pორტერ 1981) ~აღნიშნეს, “განმარტოებით

მდგარი ორგანიზაციის” ადმინისტრაციული მოდელი უბრალოდ აღარ მუშაობს, არც
თეორიულად და არც ემპირიულად. ახლა ნათელი გახდა, რომ წარმატებით მუშაობისთვის
ნებისმიერმა ორგანიზაციამ უნდა შეუთანხმოს თავისი აქტივობა სხვა სახელმწიფო უწყებებს,
ხშირად ხელისუფლების სხვადასხვა დონეზე და აგრეთვე კერძო სექტორის
დაწესებულებებსაც. იმისათვის, რომ ეს მსჯელობა დავასრულოთ, აღვნიშნავთ, რომ
ადმინისტრაციული რეგულაცია შეიძლება საერთაშორისო ხასიათის იყოს. ლიტერატურა
პოლიტიკის განხორციელების შესახებ ძირეულად უდგება ამ საკითხს და განსაკუთრებით
მიანიშნებს ორგანიზაციებს შორის ურთიერთდამოკიდებულების ზრდაზე სახელმწიფო
სექტორში, აგრეთვე კერძო ორგანიზაციებზე საჯარო სააგენტოების დამოკიდებულებაზე.
ერთიერთდამოკიდებულების საკითხი იხილება პრესმანის და ვილდავსკის წიგნში
“სახელწიფო ორგანიზაციების კერძო მენეჯმენტი” (Pრესსმან ანდ ჭილდავსკყ 1994)
განვითარებულ იდეაში და პოლიტიკის განხორციელებაზე მეორე და მესამე თაობის
კვლევებში (Mარინ ანდ Mაყნტზ 1992, Gოგგინ 1990ა; 1990ბ). ეს ფუძემდებლური იდეა
გაამყარა მეთოდოლოგიურმა და თეორიულმა კვლევებმა, რომლებიც ორგანიზაციებს შორის
ურთიერთობის ურთულეს ასპექტებს (Kნოკე

ანდ Lაუმანნ 1987) და საჯარო სექტორში თანამშრომლობის დინამიკას იხილავდა.

ბ. პირდაპირი კონტროლის დაშვება _ მოძრაობა “ქვევიდან-ზევით”

მეორე დაშვება, რომელიც მართავდა საჯარო სექტორს, არის პირდაპირი კონტროლი ან

იერარქიულობა. ეს პრინციპი ვებერთანაა (ჭებერ) ასოცირებული, მაგრამ იგი გაცილებით
უფრო ძველია (ეს იყო ერთ-ერთი მაორგანიზებელი პრინციპი საფრანგეთის
ნაპოლეონისეულ ადმინისტრაციულ მოდელში და რამდენიმე სხვა ევროპულ ქვეყანაში), და
ეფუძნება სახელმწიფო სექტორში მომუშავეების მოთხოვნასა და სურვილს, რომ
დაემორჩილონ ზემდგომი თანამშრომლების ბრძანებებს. თუ საჯარო ორგანიზაციების
სტრუქტურა საერთოდ მნიშვნელოვანია, მაშინ იგი ეფუძნება თანამშრომლების სურვილს,
შეასრულონ ნაკისრი ვალდებულებები ფულადი პრემიების საფასურად. მეტიც, თუ კანონი
უნდა კანონობდეს და ხელისუფლების შიგნით უნდა არსებობდეს პასუხისგების სისტემა,
მაშინ იერარქია იქცევა კრიტიკულ დამაკავშირებელ ფაქტორად მინისტრებსა და იმ
გადაწყვეტილებებს შორის, რომლებსაც მათი სახელით ღებულობს შესაბამისი სფეროს
მინისტრებზე დამოკიდებული უამრავი უხილავი თანამდებობის პირი. იერარქიული
მართვის ძველი იდეა ახლა გადაფასების სტადიაშია “გაძლიერების” იდეების ფონზე, რაც
გულისხმობს უფრო მეტი ორგანიზაციული ძალაუფლების მინიჭებას სახელმწიფო
ორგანიზაციების თანამშრომლებისა და კლიენტებისათვის. პირველ რიგში, უნდა
გაძლიერდნენ სახელმწიფო ორგანიზაციების ქვედა ეშელონის თანამშრომლები და შემდეგ
მათ მიეცეთ თავიანთ საქმიანობაზე მეტი კონტროლის საშუალება. თუ იერარქია
გულისხმობს თანამშრომლების პირდაპირ ზედამხედველობას და მენეჯერულ კონტროლს
მათ გადაწყვეტილებებზე, “გაძლიერება” მიზნად ისახავს იმას, რომ თანამშრომლებს მიეცეთ
მეტი თავისუფლება გადაწყვეტილების მიღებაში და შემდეგ დაეკისროთ პასუხისმგებლობა
ამ ქმედებებისათვის (Kერნაგჰან 1992). მეტიც, ხარისხის საერთო მენეჯმენტის (თოტალ
Qუალიტყ Mანაგემენტ) იდეა, რომელიც ისევ კერძო სექტორიდან მომდინარეობს,
ხელისუფლებაში შემოვიდა, როგორც მცდელობა, ჩაებათ ყველა დონის თანამშრომლები
ორგანიზაციის საქმიანობის ეფექტურ წარმართვაში (შწისს 1993). ეს იდეები ახალი არაა.
ორგანიზაციული თეორიის მრავალი მომხრე კერძო და სახელმწიფო ორგანიზაციებში მეტი
დემოკრატიისკენ მოუწოდებდა. ახალი ამ შემთხვევაში არის ხელისუფლების სურვილი და
მზაობა ამ სტილის მენეჯმენტის მისაღებად. ასეთი შემთხვევებია, მაგალითად, კანადური Pშ
2000 (თელლიერ 1990) ან ეროვნული წარმოების შეფასების (Nატიონალ Pერფორმანცე
ღევიეწ) ზოგიერთი კომპონენტი (Pეტერს ანდ შავოი 1994), რომელიც აშშ-ში ცნობილია,
როგორც გორის ანგარიში (Gორე ღეპორტ). “გაძლიერების” მოძრაობა ასევე მიანიშნებს იმ
წინააღმდეგობებზე, რაც არსებობს ხელისუფლების მიმდინარე რეფორმებსა და საჯარო
მენეჯმენტის კონცეპტუალიზაციის მცდელობებში. ერთი მხრივ, მენეჯერებს უნდა ჰქონდეთ
მართვის უფლება, მეორე მხრივ კი, დაბალი ეშელონის თანამშრომლებს უნდა ებოძოთ
გაზრდილი ორგანიზაციული ძალაუფლება. სიმართლე რომ ვთქვათ, არა მხოლოდ
იდეოლოგებმა გაამახვილეს ყურადღება სახელმწიფო ორგანიზაციებში დაბალი ეშელონების
თანამშრომლების როლზე. დაწყებული ადრეული 1930-იანი წლებდან (Aლმონდ ანდ
Lასსწელლ 1935) საჯარო ორგანიზაციების ანალიტიკოსებმა მიუთითეს დაბალი ეშელონის
თანამშრომელთა მნიშვნელობაზე იმის განსაზღვრისას, თუ “ვინ რას ღებულობს”
ხელისუფლებისაგან (ე.წ. ადამიანურ ურთიერთობათა სკოლა). ეს აზრი შემდგომში ცნობილი
გახდა “ქუჩის დონის ბიუროკრატიის” ტერმინის ქვეშ კვლევების საშუალებით გამოვლინდა,
რომ დაბალი დონის ბიუროკრატებს ყოველთვის დიდი ზეგავლენა ჰქონდათ
საზოგადოებაზე. იმის მაგივრად, რომ დავმალოთ რეალობა ტრადიციული იერარქიის
ფიქციის ქვეშ, ამ თეორიის მომხრეების აზრით, უმჯობესია ვაღიაროთ ეს ფაქტი და მერე
მოვძებნოთ შესაბამისი პრობლემების მოგვარების გზები (Dაყ ანდ Kლეინ 1989). იმის გარდა,
რომ “გაძლიერების” მოძრაობა მეტ თავისუფლებას აძლევს დაბალი ეშელონების
თანამშრომლებს, იგი აგრეთვე ცდილობს გააძლიეროს ამ ორგანიზაციების კლიენტები. ეს
თანამონაწილეობითი სული და სურვილი, რომ მომსახურება მომხმარებელზე იყოს
ორიენტირებული, სხვადასხვა ფორმას ღებულობს. მოქალაქეთა ქარტიები დიდ ბრიტანეთში
ან მათი ექვივალენტები საფრანგეთში სწორედ ისეთი ტიპის მომსახურეობებია, რომლებსაც
მოქალაქეები უნდა ღებულობდნენ სახელმწიფოსაგან. აშშ-ში გორის კომისიის მიერ
დაფინანსებული ზოგიერთი რეფორმა ასევე მოითხოვს სახელმწიფო ორგანიზაციებისაგან,
თვითონ კი არ განსაზღვრონ, თუ რა სჭირდება მომხმარებლებს, არამედ ამოიცნონ თავიანთი
მომხმარებელი და შეეცადონ მოემსახურონ მათი საჭიროებების მიხედვით.

გ. ერთგვაროვნების დაშვება – დეცენტრალიზაცია

ტრადიციულ საჯარო ადმინისტრაციაში და მართვაში ფართოდ მიღებული იყო აზრი იმის
შესახებ, რომ, შესაძლებლობის ფარგლებში, ყველა მოქალაქემ ხელისუფლებისაგან უნდა
მიიღოს თანაბარი სიკეთეები და ერთიანად იტვირთონ ხელისუფლების ხელშეწყობის
ვალდებულება. სწორედ ამით იყო გამართლებული ფართო ცენტრალიზებული
ბიუროკრატიული სისტემის შექმნა თანამედროვე ქვეყნებში, განსაკუთრებით ევროპის
საყოველთაო კეთილდღეობის სახელმწიფოებში. სწავლების, წესების და ზედამხედველობის
საშუალებით ამ ორგანიზაციებს უნდა უზრუნველეყოთ თანასწორობა მთელი ქვეყნის
მასშტაბით. ბიუროკრატიაში გამოყენებული პირდაპირი კონტროლი, რომელზეც ადრე
ვისაუბრეთ, ხელისუფლების მმართველობის ამ ცენტრალიზებულ მოდელში
ერთგვაროვნების შექმნის საშუალებას წარმოადგენდა. ამ შემთხვევაშიც, ინტელექტუალები
და პოლიტიკური ძალები შეიკრიბნენ, რათა განეხილათ ერთგვაროვნების საჭიროება და
წარმოედგინათ სახელმწიფოს მართვის ალტერნატიული მოდელი. ყველაზე მნიშვნელოვანია
ის, რომ ადმინისტრაციის, და უფრო ზოგადად მთელი ხელისუფლების, დეცენტრალიზაცია
და დეკონცენტრაცია გადაიქცა ცენტრალიზაციის ხარვეზების გამანეიტრალებელ ფაქტორად.
ისევე, როგორც კერძო ფირმებმა დაიწყეს დაშლა წარმოების სხვადასხვა რიგის მიხედვით
1970-იანი და 1980-იანი წლების კონსოლიდაციის შემდეგ, სახელმწიფო ორგანიზაციებმაც
დაიწყეს დიფერენციაცია და დაიწყეს უფრო მეტი ყურადღების მიმართვა ცალკეულ
პოლიტიკასა თუ საკითხზე. ორგანიზაციულ თეორიაზე შექმნილ რამდენიმე ნაშრომში (ინ’ტ
Vელდ 1993) იწყება კამათი იმის შესახხებ, რომ ცენტრალიზებული მთალიანობი
შენარჩუნება, კონტროლი და ერთგვაროვნება შეუძლებელია, ამდენად სახელმწიფო
ორგანიზაციებმა დრო არ უნდა ხარჯონ იმაზე, რომ დაარწმუნონ სხვები მის სარგებლობაში.
ამის გარდა, პერსონალის მენეჯმენტის მკვლევრები ამტკიცებდნენ, რომ იერარქიული
კონტროლი იწვევს თანამშრომელთა გაუცხოებას და გათითოკაცებას. ზოგიერთი
თეორეტიკოსი სვამს კითხვას, თუ რამდენად არის მომსახურების თანასწორობა და
ერთგვაროვნება მოქალაქის აბსოლუტური უფლება ან თუნდაც ადმინისტრაციული
პროცესის სასურველი გამოსავალი. და ბოლოს, რაც ალბათ ყველზე მნიშვნელოვანია,
ლიტერატურა პოლიტიკის განხორციელების შესახებ მიუთითებდა, თუ რა ზომით იყო
დამოკიდებული განხორციელების შედეგები ბიუროკრატიის ფორმაზე და ამდენად, იმ
საკვანძო როლზე, რომელიც მას უნდა ეთამაშა გადაწყვეტილების მიღებასა და მათ
შესრულებაში (Pრესსმან ანდ ჭილდავსკყ 1974). ეს ხშირად იწვევდა იმ იდეის პასიურ
აღიარებას, რომ პოლტიკის განხორციელებამ უნდა მართოს პოლიტიკა “ქვემოდან ზემოთ”
(და არა პირიქით) და რომ ადმინისტრაციას სახელმწიფო მართვაში ცენტრალური ადგილი
უკავია (Lიკდერ ანდ Pეტერს 1989). ამ ლიტერატურაში აგრეთვე აღნიშნულია, რომ
პოლიტიკურ გადაწყვეტილებებს არავითარი ფასი არ აქვთ, როცა არ არსებობს მათი
განხორციელების იარაღები. ხელისუფლების ცვლილებებზე ასეთი გააზრება იწვევდა
ადმინისტრაციის დეცენტრალიზაციისა და დეკონცენტრაციას. დეცენტრალიზაციის
ზოგიერთი ძალისხმევა კონსტრუქციული იყო. ამის მაგალითს წარმოადგენს დიდი
ბრიტანეთის პროგრამა “შემდეგი ნაბიჯი” (“Nეხტ შტეპ”) და მსგავსნი სხვა ქვეყნებში, რამაც
გამოიწვია დიდი სამინისტროების რამდენიმე მომცრო, მონოფუნქციურ ორგანიზაციად
დაშლა (გრირი; Gრეერ 1994). მართალია, ეს ორგანიზაციები ცდილობენ ისეთი სერვისის
მოწოდებას, რომელიც კლიენტებს ერთნაირად ხარისხიანად ემსახურება ქვეყნის მთელს
ტერიტორიაზე, მაინც შესაძლებელია, რომ სხვადასხვა სააგენტოს კლიენტებს
განსხვავებულად ეპყრობოდნენ. მეტიც, ეფექტურობის კრიტერიუმმა შეიძლება დაჯაბნოს
თანასწორობის კრიტერიუმი, როცა ისინი კონფლიქტში აღმოჩნდება ერთმანეთთან.
უთანასწორობის უფრო აშკარა ზრდა წარმოიქმნება ტერიტორიული დეცენტრალიზაციისა
და დეკონცენტრაციის შემთხვევაში (დე მონრიშერი; დე Mონტრიცჰერ 1994). ცენტრალური
ხელისუფლებები, დიდი ბრიტანეთის გამოკლებით, სულ უფრო მეტად არიან
მოწადინებულნი, რომ უფლება მისცენ სუბეროვნულ ხელისუფალთ, თავად მიიღონ
გადაწყვეტილებები რესურსების განაწილების შესახებ -- ანუ თუ "ვინ მიიღებს რას" საჯარო
სექტორისაგან. აგრეთვე, ცენტრალური ხელისუფლება მზად არის თავისი ორგანიზაციის
ფარგლებში უფლება მისცეს უფრო დაბალი დონის ბიუროკრატებს, მიიღონ შესაბამისი
გადაწყვეტილებები. ეს ნაწილობრივ დაკავშირებულია "გაძლიერების" კონცეფციასთან,
რომელზეც ადრე ვისაუბრეთ და უფრო დაბალი ეშელონების მოხელეთა როლის
გაძლიერებასთან. ეს აგრეთვე აღიარებაა იმ პრინციპისა, რომ მიდგომა "ერთი ზომა ყველას
მოერგება" არ არის თანამედროვე დიფერენცირებული საზოგადოების ადექვატური. ამიტომ,
"ქუჩის ბიუროკრატებისათვის" ძალაუფლების მინიჭებამ შეიძლება კლიენტის მეტი
კმაყოფილება გამოიწვიოს.

დ. ანგარიშგების დაშვება

ტრადიციული ბიუროკრატიული მოდელი, რომელიც ნასაზრდოებია კოლონიური

გამოცდილებით, სამხედრო მბრძანებლური სტრუქტურებით თუ ვებერისეული
რაციონალიზმით, განსაკუთრებით ამახვილებდა ყურადღებას "ქვევიდან ზევით",
პოლიტიკურ მმართველისაკენ მიმართულ ანგარიშგებაზე, რომელიც დემოკრატიულ
პარლამენტურ რეჟიმში გადაიქცა ანგარიშვალდებულებად მინისტრების წინაშე. მოდელში,
სადაც ძირითადი პასუხისმგებლები მინისტრები არიან, ანონიმური ბიუროკრატები
ანგარიშვალდებულნი იყვნენ პოლიტიკური "პატრონების" წინაშე. ეს უკანასკნელნი, თავის
მხრივ, პასუხისმგებელნი იყვნენ იმ პოლიტიკისათვის, რომელიც მათ დეპარტამენტში
იგეგმებოდა (დეი და კლეინი; Dაყ ანდ Kლეინ 1989). საჯარო ადმინისტრირებაში ნახევრად-
სუვერენული სააგენტოების გავრცელებამ, საბაზრო მექანიზმის შემოჭრამ, პოლიტიკის
განხორციელების პროცესის გადაცემამ მესამე სექტორისათვის წაშალა პასუხისმგებლობის
ტრადიციული საზღვრები. ცინიკოსები იმასაც აღნიშნავდნენ, რომ ახალი საჯარო
ადმინისტრაციის ერთ-ერთი ფუძემდებლური, თუმცა გამოუთქმელი, მიზანი არის
მინისტრების ჩამოშორება ფრონტის ხაზიდან. დიდი ბრიტანეთის ადრეული გამოცდილება
იმაზე მეტყველებს, რომ აღმასრულებელმა დირექტორებმა შეიძლება იკისრონ
პასუხისმგებლობა მათი სააგენტოს პოლიტიკაზე: თუმცა, მინისტრები უფრო და უფრო
მეტად ცდილობენ, რომ აიცილონ ეს პასუხისმგებლობა. რეფორმის დამცველები აღნიშნავენ,
რომ პოლიტიკური ანგარიშვალდებულების ძირეული პრინციპები არ შეიცვალა. მეტადრე,
მას დაემატა ანგარიშგება "ზემოდან ქვემოთ" საჯარო სექტორის კლიენტების წინაშე. ისეთი
სიახლეები, როგორიც არის საჯარო ოფიციალური პირის დასახელება, გაზრდილი
საჯაროობისა და სამუშაოს შესრულების ინდიკატორების შემოღება -- ყოველივე ეს ამ
უკანასკნელი პრინციპის გაძლიერებას ემსახურება.
ე. დაშვება სტანდარტული განმტკიცებული პროცედურების შესახებ

ტრადიციული საჯარო ადმინისტრირების ერთ-ერთი ცენტრალური თვისება იმაში

მდგომარეობდა, რომ საჯარო მოხელის კარიერა გამორჩეული იყო და იმართებოდა სწორედ
ამ გამორჩეულობის პრინციპით, კერძო სექტორში დასაქმებისაგან განსხვავებით.
ინდივიდები წარმოადგენდნენ საჯარო მოხელეთა კორპუსის ნაწილს და ღებულობდნენ
თანამდებობას, თუ დაამტკიცებდნენ, რომ შეესაბამებოდნენ სამუშაოს. სამუშაოს
ანაზღაურება ეფუძნებოდა მათ რანგს საჯარო სისტემაში და არა შრომის განსაკუთრებულ
ხარისხს ან უხარისხობას. მას შემდეგ, რაც აპრობაციის პერიოდს გაივლიდნენ, ისინი
ღებულობდნენ მუდმივ თანამდებობას სახელმწიფოს პოლიტიკური სისტემის ცვლილებების
მიუხედავად. მათი განთავისუფლება მხოლოდ თანამდებობის ბოროტად გამოყენების
შემთხვევაში იყო შესაძლებელი. ქვეყნები განსხვავდებოდნენ ერთმანეთისგან იმის
მიხედვით, თუ რამდენად შეესაბამებიან ისინი ამ ვებერისეულ იდეალიზირებულ მოდელს.
თუმცა ყველგან, ინდივიდუალურ პოლიტიკას ხელისუფლებაში გარკვეული პრინციპები
მართავდა. აქაც, ტრადიციული სისტემის ბევრი კომპონენტი კრიტიკის ქარცეცხლში მოექცა
და შეიცვალა კერძო სექტორიდან მომდინარე პერსონალური მენეჯმენტის გამოცდილებით.
ამ ტიპის ერთ-ერთი ყველაზე საყურადღებო ცვლილება იყო ისეთი ანაზღაურების შემოტანა
საჯარო სექტორში, რომელიც შესრულებული სამუშაოს ხარისხს ეფუძნებოდა (ინგრამი;
Iნგრაჰამ 1993). ამჟამად, ახალი საჯარო მენეჯმენტის პრინციპების მიხედვით, თითოეული
საჯარო მოხელის საქმიანობა ფასდება ინდივიდუალური წესით. უკეთესი საქმიანობისთვის
იგი ღებულობს პრემიას ან მომატებულ საბაზისო ხელფასს. ასეთი სქემა შემოღებულ იქნა
თითქმის ყველა ინდუსტრიულ დემოკრატიულ ქვეყანაში, ისეთებშიც კი, როგორიცაა
შვედეთი, რომელსაც აქვს სოლიდარობაზე დაფუძნებული ანაზღაურების ხანგრძლივი
ტრადიცია

(სიოლანგი; შჯოელუნგ 1994). ანაზღაურება ხარისხის შეფასების მიხედვით საჯარო

სამსახურში აღძრავს რამდენიმე სადავო საკითხს. პირველი, როგორ შევაფასოთ საქმიანობა
საჯარო სექტორში და როგორ მივუსადაგოთ პროგრამის წარმატება ან კრახი ცალკეულ
ინდივიდს? ამახვილებს თუ არა ყურადღებას "გაზომვადი უნარების გაზომვა" საჯარო
მოხელის მენეჯერულ თვისებებზე და უგულვებელყოფს თუ არა პოლიტიკური მრჩევლის
როლის შესრულებას? მეორე, არსებობს თუ არა კონფლიქტი ინდივიდუალურ
ქმედებებისთვის ანაზღაურებასა და ჯგუფზე ორიენტირებულ მენეჯერულ სტილს შორის,
რომელსაც ხარისხის საერთო მენეჯმენტი ეწოდება. აგრეთვე, რამდენად შეესაბამება
ანაზღაურება ინდივიდუალური საქმიანობის ხარისხის მიხედვით საჯარო სამსახურის
იდეას? თუ ეს ნიშნავს იმას, რომ საჯარო სამსახური დაეფუძნება კონტრაქტირებას და
საჯარო მოხელეები უბრალოდ შემთხვევითი წესით იმუშავებენ სახელმწიფო
სტრუქტურებში? ყველა ეს ცვლილება მიმართულია ტრადიციული საჯარო ადმინისტრაციის
საფუძვლის შეცვლისაკენ. მასში იგულისხმებოდა საჯარო სამსახურში კარიერის
განსაკუთრებულობა, აქცენტი პროფესიონალიზმზე, სულიერ ღირებულებებსა და
გამორჩეულობაზე. რა თქმა უნდა, პრაქტიკა აჩვენებს, რომ საჯარო ადმინისტრირების ეს
იდეალიზირებული ხედვა იყო და დღემდე ხორციელდება ზოგიერთ ქვეყანაში. მიუხედავად
ამისა, გამორჩეულობა წარმოადგენდა საჯარო ადმინისტრაციის თვისებას ბევრ ქვეყანაში,
სადაც რეფორმატორები განსაკუთრებით აქტიურნი იყვნენ. კერძო სექტორით შთაგონებული
ადმინისტრაციის შინაგანი მოწყობის რეფორმას თან ახლდა თანამშრომლების სამუშაოზე
აყვანის პროცესის შეცვლის მცდელობა (მაგალითად, კერძო სექტორში მომუშავეთა მოწვევა
ხანმოკლე კონტრაქტით), საჯარო მოხელეთა შრომის ახალი კულტურა და მიზნები. ახლა,
საჯარო მოხელეები აღიქმება არა უნივერსალური მომსახურების მიუკერძოებელ
მომწოდებლებად, რომლებიც პატივს სცემენ პროცედურებს, არამედ მენეჯერებად,
მეწარმეებად, "მკეთებლებად", რომლებიც ეფექტურნი და მგრძნობიარენი არიან კლიენტების
სპეციფიური მოთხოვნების მიმართ. თუმცა, საკითხი იმის შესახებ, თუ რამდენად ფართოდ
აიტაცა საჯარო ადმინისტრაციამ ეს ცვლილებები, გარკვეული სკეპტიციზმის საგნად რჩება.

ვ. აპოლიტიკური მომსახურების დაშვება

საბოლოო დაშვება, რომელიც ეჭვქვეშ დააყენა როგორც აკადემიური კვლევის შედეგებმა, ისე
პრაქტიკამ, იყო იდეა იმის შესახებ, რომ საჯარო სამსახური არის, შეიძლება იყოს, ან უნდა
იყოს აპოლიტიკური. რა თქმა უნდა, ეს პრინციპი დაირღვა ბევრ ევროპულ სახელმწიფოში,
სადაც ხელისუფლების უმაღლესი რანგის ოფიციალური პირები საჯაროდ ამხელდნენ
თავიანთ პოლიტიკურ მრწამსს, მიდიოდნენ პოლიტიკაში ან ღიად მუშაობდნენ რომელიმე
პოლიტიკური პარტიისთვის. მრავალ განვითარებულ ქვეყანაში ნათლად ვლინდებოდა
ადმინისტრაციის პოლიტიზირების ტენდენცია. მეოცე საუკუნის ბოლოს ბევრი
პოლიტიკოსი წუხდა იმაზე, რომ კარგავდნენ სახელმწიფოს მართვის უნარს. ამის მიზეზად
ისინი უმეტესად მიიჩნევენ საჯარო სამსახურის გაზრდილ აგრესიულობას (ან
უპატიოსნობას), და არა საკუთარი მენეჯერული თუ პოლიტიკური უნარების ნაკლებობას
(პეტერსი; Pეტერს 1991). მეორე მხრივ, საჯარო მოხელეებს უბიძგებენ, რომ ყოფილიყვნენ
აგრესიულები და მოუხმოთ ფანტაზიისთვის ორგანიზაციის მიზნების შესრულებისას.
მეტიც, ისინი ხშირად აყალიბებდნენ საკუთარი წარმოდგენას, იმის შესახებ, თუ როგორი
პოლიტიკა გააუმჯობესებდა კლიენტისათვის მიწოდებულ სერვისს. ამიტომ მათ დღმად
სწამდათ, რომ სწორედ ეს პოლიტიკა უნდა განეხორციელებინათ. როცა ჩვენ ვმსჯელობთ იმ
ცვლილებებზე, რომლებიც აღნიშნული დაშვების გარშემო წარმოიქმნება, საჭიროა
უპირველესად განვსაზღვროთ, რას ვგულისხმობთ “პოლიტიკურის” ქვეშ. ერთი მხრივ,
“პოლიტიკური” მოიცავს მხარდაჭერას, სიტუაციას, როცა პოლიტიკური ლიდერები
ცდილობენ მოიპოვონ უფლება, თავად დანიშნონ საჯარო მოხელეები პოლიტიკაზე მეტი
კონტროლის მოსაპოვებლად. საჯარო სამსახურის “პოლიტიზირების” მცდელობა შეინიშნება
არაპოლიტიკური ტრადიციების მქონე ბევრ ქვეყანაში (Mეყერ 1985). ეს გაზრდილი
თანამონაწილეობა არ არის აუცილებლად ნეგატიური ხასიათის. მან შეიძლება გამოიწვიოს
ანგარიშგების გაძლიერება პოლიტიკურ და ადმინისტრაციულ ფუნქციებს შორის კავშირის
გამტკიცებით. ეს ცვლილებები მოითხოვს სახელმწიფო მართვაში საჯარო სამსახურის
როლის ძირეულ გარდაქმნას (დეი და კლეინი; Dაყ ანდ Kლეინ 1989). უფრო საყურადღებოა
სიტყვა “პოლიტიკურის” შემდეგი მნიშვნელობა: საჯარო მოხელეებს აქვთ გარკვეული ხედვა
პოლიტიკასა და იმ ინსტიტუტების შესახებ, რომლებიც ხელს უწყობენ მათი შეხედულებების
გაძლიერებას. მინისტრები ხშირად ჩივიან იმ წინააღმდეგობების შესახებ, რომლებიც
გამოწვეულია ე.წ. “განყოფილების ხედვით” და ხშირად გვხვდება კარგად ჩამოყალიბებულ
სახელმწიფო ორგანიზაციებში. მსგავსი შემთხვევები ხშირად აღიწერება უკანასკნელი
წლების განმავლობაში. არსებობს უფრო ხშირი ფაქტებიც საჯარო მოხელეების, როგორც
პოლიტიკის პროცესის მონაწილე მხარის, როლის შესახებ (აბერბახი, პუტმანი და როკმანი;
Aბერბაცჰ, Pუტმან ანდ ღოცკმან 1981; კრაუსი და მურამაცუ; Kრაუსს ანდ Mურამატსუ 1988).
თითქმის არც ერთ შემთხვევაში საჯარო მოხელეები აქტიურად არ ცდილობენ დაანგრიონ
დემოკრატიული კონტროლი. უფრო, ისინი ცდილობენ მოახვიონ მინისტრებს გარკვეული
ხედვა კარგი პოლიტიკის შესახებ და ხშირად დაიცვან მინისტრები ძვირი ან სამარცხვინო
პოლიტიკის კრახისაგან. მაღალი რანგის საჯარო მოხელეებზე მნიშვნელოვანი ემპირიული
შრომების გარდა (კამბელი; ჩამპბელლ 1988), არსებობს კიდევ ორი მნიშვნელოვანი მიდგომა
პოლიტიკაში საჯარო მოხელეების როლის თეორიული გაგების შესახებ. პირველი,
პოლიტიკურ მეცნიერებაში “ახალი ინსტიტუციონალიზმის” რამდენიმე გაგების
ჩამოყალიბებამ (მარჩი დ პლსენი; Mარცჰ ანდ Pლსენ 1989; შეპსლე; შჰეპსლე 1989; სელენი და
შტეინმო; თჰელენ ანდ შტეინმო 1992) გააჩინა ახალი საშუალება იმისათვის, რომ შეგვესწავლა
საჯარო სამსახურის, როგორც პოლიტიკური აქტორის, როლი. ასეთი მიდგომის (ან მისი
გარკვეული ვარიაციის) ერთ-ერთი წინაპირობა იმაში მდგომარეობს, რომ ინსტიტუტები
ცდილობენ ისეთი ღირებულებების დამკვიდრებას, რომლებსაც გამოიყენებენ პოლიტიკის
ფორმირებაში. მსგავსი შენიშვნები გვხვდება ლიტერატურაში ორგანიზაციული კულტურის
შესახებ, მაგრამ უფრო ცხადად ორგანიზაციული ღირებულებების პოლიტიკური როლის
გამოვლენაზე საუბარია ინსტიტუციონალისტების ნაშრომებში. მაშინ, რომცა
ინსტიტუციონალისტების ლიტერატურა ყურადღებას ამახვილებს ორგანიზაციული
ღირებულებების როლზე პოლიტიკის ფორმირების პროცესში, რაციონალური არჩევანის
მიდგომა ორგანიზაციული ინტერესების განსაკუთრებულ როლზე საუბრობს. ამ
შეხედულების თანახმად, ორგანიზაციების მოქმედებები მიმართულია კოლექტიური
ინტერესების გაძლიერებისაკენ. ორგანიზატორები იყენებენ ინფორმაციას და ცოდნას
იმისათვის, რომ შეინარჩუნონ ან გააუმჯობესონ თავიანთი ბიუჯეტი და მოიპოვონ
ბიუჯეტის ხარჯვის მეტი თავისუფლება (კატო; Kატო 1994; დანლივი; Dუნლეავყ 1985). ამ
თვალთახედვის მიხედვით, ბიუროკრატიული ორგანიზაციები არიან საკუთარი
ინტერესების დამცველი მოთამაშეები, რომლებიც კოალიციას ქმნიან პოლიტიკოსებთან ან
გაემიჯნებიან მათ არა პატრიოტული მოსაზრებებით, არამედ კოლექტიული პრესტიჟის
გაზრდის მიზნით. ასეთი ხედვა, რა თქმა უნდა, უფრო მატერიალურს ხდის ორგანიზაციების
სწრაფვებს. ამავე დროს იგი მიუთითებს ორგანიზაციულ ინტერესებზე, როგორც საჯარო
ბიუროკრატიაში გადაწყვეტილების მიღების მოტივატორზე.

III. დასკვნა: რაღაც დავკარგეთ, რაღაც შევიძინეთ?

რადიციული საჯარო ადმინისტრირებიდან ახალი საჯარო მენეჯმენტის მიმართულებით

მოძრაობის დრო, სიჩქარე და ინტენსივობა ცვალებადობს სხვადასხვა განვითარებულ
ქვეყანას შორის. კონსტიტუციური, საკანონმდებლო და კულტურული პირობები ზღუდავს
მის გავრცელებას კონტინენტურ ევროპაში. იქ, სადაც ამ მიდგომამ მოიკიდა ფეხი, საჯარო
მოხელეებმა ბევრი სიკეთე ნახეს. ემპირიული ანალიზისა და ორგანიზაციული თეორიიდან
გამომდინარე მენეჯერული მიდგომა ცნობს სახელმწიფო მართვის რეალობებს და მათი
უგულვებელყოფის მაგივრად, ღებულობს ან სარგებელს იღებს კიდევაც მათი არსებობით.
მეტიც, ეს ხედვა აღიარებს საჯარო ადმინისტრაციის ცენტრალურ როლს სახელმწიფო
მართვაში და, როგორც წესი, კონფორტულად გრძნობს თავს ამ როლში. ერთი ფაქტორი,
რომელიც ხშირად იგნორირებულია ახალ საჯარო მენეჯმენტში, არის ის, რომ მისი
რეკომენდაციები ხშირად წინააღმდეგობრივია. ეს წინააღმდეგობები თავს იჩენს პრაქტიკაში,
თუმცა, ნათლად იკვეთება იმ პრინციპებშიც, რომლებიც მართავს შემდგომ ქმედებებს. ერთი
მხრივ, საჯარო ადმინისტრატორები უნდა იყვნენ ავტონომიურნი, მეწარმის სულით
განსჭვალულნი და ყურადღებას აქცევდნენ იმ სიგნალებს, რომლებიც მათი კლიენტებიდან
მომდინარეობს. მეორე მხრივ, ისინი აგრეთვე უფრო მგრძნობიარენი უნდა იყვნენ იმ
სიგნალების მიმართ, რომლებიც მათი პოლიტიკური “პატრონებიდან” მოდის (პოლიტი;
Pოლლიტტ 1995). მსგავსად ამისა, ძალაუფლება უნდა დავიდეს ინდივიდუალურ
ორგანიზაციებამდე, ორგანიზაციების შიგნით კი – დაბალი ეშელონების მოხელეებამდე.
ამავე დროს, უფრო მკაცრი ფისკალური კონტროლი აუცილებელია საზოგადოებრივი ფულის
დასაზოგად. გადაჭარბებული არ იქნება იმის მტკიცება, რომ ახალი მენეჯმენტი არ არის
თეორია ამ ცნების შინაარსობრივი გაგებით. ის არ გვაძლევს მწყობრ და
ურთიერთდაკავშირებულ რეკომენდაციებს საჯარო სექტორის მართვის შესახებ, არამედ
უფრო ავითარებს “პრინციპებს”, რომლებიც თავსებადია დღევანდელ პოლიტიკურ
აზროვნებასთან. ფუნდამენტური საზოგადოებრივი დანაკარგი, რომელიც თან ახლავს
ტრადიციული ადმინისტრაციის გაგების ცვლილებას თავისი დამყარებული და მოდიდან
გადასული დაშვებებით, ისაა, რომ ძველი მოდელი შეიცავდა იდეების
ურთიერთშეთანხმებულ ერთობლიობას, რომლებმაც დროის გამოცდას გაუძლეს. თუმცა,
ტრადიციული საჯარო ადმინისტრაციის “სიძველე” არ არის მისი ერთადერთი დამცველი.
მან აგრეთვე შექმნა საჯარო სამსახური, რომელიც გაჯერებული იყო მომსახურების სულით
და თავისი შეზღუდული როლის მკაფიო გაგებით. მეტიც, საჯარო სამსახურისადმი ამ
მწყობრმა მიდგომამ გააჩინა ბიუროკრატიის და დემოკრატიის დაკავშირების უფრო მკაფიო
გზები, ვიდრე ამას თანამედროვე საჯარო სამსახური აკეთებს. მართალია, საჯარო მოხელეებს
ხელთ ეპყრათ ის ძალაუფლება პოლიტიკის კეთების პროცესში, რომელიც არ იყო
ტრადიციულ მოდელთან თავსებადი, მაგრამ ამ მოდელის სიძლიერე იმაში მდგომარეობდა,
რომ პოლიტიკოსები ყოველთვის ბოჭავდნენ ასეთი ძალაუფლების ბოროტად გამოყენების
შემთხვევებს. რა თქმა უნდა, დაბალი ეშელონის მოხელეები აგრეთვე ქმნიდნენ
არაფორმალურ კავშირებს და მექანიზმებს, რათა გვერდი აექციათ იერარქიული
კონტროლისათვის. მაგრამ აქაც არსებობდა ასეთი ქმედებების შებოჭვის მექანიზმები, თუ
ამის საჭიროება დადგებოდა. სხვა თუ არაფერი, ტრადიციული მოდელი გვთავაზობს მკაფიო
ნორმატიულ სტანდარტებს, უფრო მეტად მიმართულს საზოგადოებრივი ინტერესების
დაცვისკენ, ვიდრე ეს ახალი საჯარო მენეჯმენტის მოდელში ხდება.