Deneyimlenmemiş Bilinmezliklere Doğru

'Zihin tarafından üretilen' ışık demeti 'zihin tarafından üretilen' domatesten yansıyarak 'zihin
tarafından üretilen' retinaya çarpmaktadır. Aslında dış dünya olarak tanımladığımız şey sadece
bir örtmece değil midir?
“Deneyimin ötesine geçemem ve deneyim benim deneyimim olmalıdır. Buradan benliğimin
ötesinde hiçbir şeyin var olmadığı sonucu çıkar; çünkü deneyim olan şey onun [benliğin]
halleridir.” İngiliz idealist F.H. Bradley, 1893’te böyle söylemiştir.

Descartes Cogito ergo sum : Düşünüyorum öyleyse varım (1637). 19. yüzyılda Öznel idealist
George Berkeley, Esse est percipi : Var olmak algılanmaktır. Mühim olan, maddi varlık değil, o
varlık hakkında zihinde yaratılan tasarımın gerçekliğidir. Tüm tez ve karşı tezlere girmeden
sonuca yaklaşırsak, kendi zihnimizden kaçamayacağımız gerçeğini kabul edebiliriz.
Zihne çarpan şeylerin ne olduğunu deneyimleyebilmek dışarıdan bir aracı gerektirmez. Peki
zihnimizin bir şeye çarptığındaki deneyimi nasıl algılarız? Duyumladığımız bir şeyi zamanda
hapsedip, biçimini değiştirebilir miyiz? Kişinin çıkardığı sesleri nesneleştirip diğer bir sesi
değiştirmesini sağlayabilir miyiz?
Alvin Lucier’in fenomenleri rezonans, palimpsestizm, zihin; aslında belki de pragmatik bir
idealizmin doğurduklarıdır. Sesin akustik alanda nasıl var olduğu, nasıl yayıldığı, dönüştüğü ve
çevresini nasıl dönüştürdüğü onun temel sorularıydı. Lucier, 1960'ların ortalarından bu yana
deneysel müzik kültürünü ve sonik sanatları etkileyen bir dizi önemli beste üretti. Music for
Solo Performer (1965), Vespers (1968), I am sitting in a room (1970) ve Bird and Person Dyning
(1975) gibi erken dönem çalışmaları, Lucier'in uzun kariyeri boyunca net bir çizgi oluşturdu.
Fiziksel bir fenomen olarak sese odaklanan Lucier, genellikle dinleme eylemine adanmış
araştırma odaklı sahnelemelerle deneysel müzik alanını derinleştirirken, aynı zamanda
kendine özgü stratejileriyle yeni müzik kompozisyonunu genişletti.
Alvin Augustus Lucier Jr. (14 Mayıs 1931 - 1 Aralık 2021), Amerika Birleşik Devletleri'nin
Kanada sınırı olan New Hampshire’da doğmuştur. Annesi piyanist, babası ise zamanında New
Hampshire belediye başkanlığı yapmış bir avukattır. Aynı zamanda amatör bir kemancı ve
dansçıdır. Lucier ailesi oğullarının müzikle ilgilemesini istediler. Annesinden piyano dersleri
almasına rağmen Alvin davul çalmayı tercih etmiş, caz müzikle ilgilendi, Schönberg’in
“Serenade”ını dinleyene dek.. Artık çağdaş klasik müzik ilgisini çekmeye başamıştı.
Yale Üniversitesi'nde çalışmalarına başlamıştır. Erken dönemdeki çalışmalarında
Stravinskyci bir neo-klasizm anlayışını görürüz. 1954’te mezun olur. 1958 ve 1959'da
Tanglewood Center'da Lukas Foss ve Aaron Copland ile çalışmıştır. 1960-62 yıllarında Brandeis
Üniversitesi’nde Arthur Berger ve Harold Shapero ile çalışır. Roma'da bulunduğu iki yılda
Nono, Boulez and Stockhausen'ın "Avant-garde Avrupa Müziği"ni keşfeder. 1960 yılında John
Cage ve David Tudor ile koreograf Merce Cunningham'ın Venedik'teki Teatro La Fenice'de
verdikleri konsere katılan Lucier, Cage ve Tudor'un keşfettikleri tesadüfi süreçler karşısında ilk
başta öfkelenmiştir. Ancak sonradan, Cage ve Tudor'un geleneksel müzik formatlarını
 reddetmesinin hem önemli hem de gerekli olduğunu anlamaya başlamıştır. Avrupa'dan
döndükten sonra bir süre beste yapmaz. Brandeis Üniversitesi'nde öğretmenlik ve Oda Korosu
Şefliği yapar.
1997’de New York Times’a verdiği bir demeçte "Neo-Klasik tarz beni tam anlamıyla
tüketmişti ve çıkmazda olan birkaç öğretmenim vardı. Gittikçe sertleşiyorlardı ve heyecanlarını
kaybediyorlardı. Ben de yeni bir şeylere hazır olduğum bir yaştaydım. Ama ne yapacağımı
bilmiyordum." demişti. Beyin dalgası amplifikatörü icat etmiş bir fizikçi olan Edmond Dewan
ile tanıştığı 1965 yılında bir cevabını artık bulmuştu.
1965'te yayınladığı "Music for Solo Performer"
adlı eseri dönüm noktası olmuştur. Alvin Lucier,
canlı performansta beyin dalgalarının kullanımı,
ekolokasyon, parazitler1, oda akustiğinin müzikal
amaçlarla çağrıştırılması da dahil olmak üzere
müzikal kompozisyon, performans ve ses
kurulumunun birçok alanında öncülük etmiştir.
Eserde sanatçı, alnına sensörler bağlanmış,
gözleri kapalı ve zihni açık bir şekilde seyircinin
karşısına oturuyor. Dalgalar güçlendirilerek
hoparlörlere gönderiliyor ve titreşen koniler
vurmalı çalgıların ses çıkarmasını sağlıyor.
1 Music For Solo Performer
1967 yılı civarında Lucier tesadüfen, "tekne sahipleri, akustik mühendisleri ve körler" için
tasarlanmış el tipi darbe osilatörleri olan Sondol'ları üreten bir şirkette çalışan biriyle tanıştı.
Lucier bunlardan birkaç tane satın aldı ve ekolokasyon için bir parça tasarladı. 1968’te
“Chambers”, 1969’da “Vespers”ı yazdı. Lucier’in 1980 yılında Douglas Simon’a verdiği
demeçten Chambers hakkında şunları söyledi:
“Bu eseri nasıl yazdım? Şey, çeşitli aşamalarda oldu... bir bakayım... Jules Verne'in bir
kitabının filmini hatırlıyorum, sanırım bir Jules Verne kitabıydı, Denizler Altında Yirmi Bin Fersah
gibi bir şeydi ya da o kitaplardan biriydi. Orada harika bir sahne vardı; insanlar bir sualtı teknesi
inşa etmişlerdi ve kıyıdan suyun altına demirlemiş olan tekneye ulaşmak için, birkaçı başlarının
üzerinde devasa deniz kabuğu kabuklarıyla okyanusun tabanında yürüyorlardı, sanki havayla
doluymuş gibi. Bu on dokuzuncu yüzyıl bilim kurgusuydu ve bu görüntü bana harika bir şey
olarak çarptı, okyanusun tabanında bu kabuklarla yürümek. Enstrümanlarla, tubalarla ya da
Fransız kornolarıyla bir parça yapmayı düşündüm, oyuncular böyle bir şey yapacaktı, sadece bir
fikirdi. Sonra gerçekten kabuklu deniz kabukları almayı düşündüm, bas enstrümanlara
dönüştürebileceğim büyük kabuklu deniz kabukları..”

1
Parazitlenme, iki veya daha fazla dalga birbiriyle etkileşime girdiğinde ve yeni bir dalga oluşturmak
için birleştiğinde ortaya çıkan bir etkidir. ( Watt, S. (2018). The Sound of Science - "Interference and
Beats". https://www.northernpublicradio.org/education/2018-06-22/the-sound-of-science-
interference-and-beats
 “Tibet'te ilahilerinin çalındığı bir kayıt dinledim. Bu onların enstrümanlarından biri. Ben de
deniz kabuklarını üflenen, yayla çalınan ya da vurulan müzik aletleri olarak kullanarak bir parça
yapmanın harika olacağını düşündüm. Bu muhteşem kabukları üreten organizmaların
okyanusun dibinde bir yerlerde olması bana çok güzel geldi. Bir müzik aletinin, bir hayvanı
korumak gibi işlevsel bir amaç için yaratılmış olması ne kadar harika bir köken. Hayvan
öldüğünde, bu dünyaya bıraktığı bir kalıntıdır ve o kadar güzel bir şeydir ki bir şekilde
kullanılmalıdır.”

“Chambers'ın bir partisyonunu yazmam istendiğinde, bunu genişletmeye karar verdim. Daha
fazla şey ima etmesi anlamında daha büyük olmasını istedim, bu yüzden içinde bulunduğumuz
bu odanın seslerimizi değiştirdiği gibi, icracıların ses üretmek veya değiştirmek için
kullanabileceği büyük veya küçük herhangi bir rezonans ortamını içerecek şekilde genişlettim.
Eğer bir oda, o odada çıkan seslere kendi kişiliğini katabiliyorsa, o zaman herhangi bir boyuttaki
ortam da aynı şeyi yapabilir, bu yüzden performans adına, icracıların içine ses koyabilecekleri
rezonans nesneleri toplayabileceklerine ve nesnelerin akustik özelliklerinin -kabuklar,
tencereler, tavalar ve benzerleri- sesleri kendi özellikleriyle değiştirebileceklerine karar verdim.
Çok sayıda oda yapıyordum ama bunları performans sergileyebileceğiniz boyutlara
indiriyordum. Ama sadece performansa taşıyabileceğiniz nesneleri kullanmak zorunda
olduğunuzu söylemedim; okyanuslar, mağaralar ve futbol stadyumları gibi açık havada
bulabileceğiniz ortamları da kullanabilirsiniz.”

Vespers eserinde ise her sanatçı bir

Sondol ile donatıldı ve tanımlanmış bir
performans alanı içinde gözleri bağlı
olarak hareket etmesi istendi. Sondollar
değişken tekrarlama hızlarında kısa,
keskin darbeler yayıyordu ve darbeler
mekanın yansıtıcı duvarlarından
yankılar üretti. Yankılar oryantasyon
için kullanılıyordu. Lucier bunu
yaparken sanatçıların mekânın "ses 2 Vespers
fotoğrafını" çektiklerini düşünmüştü. Her yankı, mekanı çevreleyen küçük bir ayrıntıyı ortaya
çıkardı. Böylece tüm parça, sayısız bireysel çekimden oluşan panoramik, akustik bir fotoğraf
gibiydi.
Yine 1969’ta yazdığı I’m Sitting In A Room eserinde bir sesin ve bir odanın mimarileri birleşir,
işitsel bir palimpsest 2 olarak üst üste bindirilirler, oda sadece doldurulmakla kalmaz, aynı
zamanda kirlenir, konuşmayla doyurulur. Kelimeler duyulamaz hale gelirken, yine de
anlaşılabilirdirler. Yani, artırılmış bir şekilde anlaşılabilirler, odanın onları duyduğu gibi
söylenen kelimelerdir, genişletilmiş bir şekillenme gerçekleştirirler. Mekan bir filtre görevi

2
Latincede "palimpsestus" kelimesinden ve Yunancada tekrar etmek anlamındaki "palin" ve düzgün kazınmış
demek olan "psestos" kelimelerinin birleşiminden türeyen "palimpsestos" kelimesine dayanır. İnsanların
parşömenin üzerine kazıdıkları yazıların, henüz izleri silinmeden bir başka yazının eklenmesi halinde, izlerin iç
içe geçmesi, yok olmadan bir yenisinin eklenmesi durumunda kullanılan bir terimdir. Sanat, psikoloji,
jeomorfoloji gibi birçok disiplinde kullanılır. Aluçlu, F. (2022). Yok Olmadan Yeniden Doğuşun Hikayesi:
Palimpsest Mekanlar. Türkiye Tasarım Vakfı Blog
 görür; konuşma saf sese dönüştürülür. Kaydedilen tüm bölümler
yapıldıkları sırayla bir araya getirilir ve eseri oluşturur.
1975 yılında yaratılmış Bird and Person Dying3, Noel ağacı süsü
olarak kullanmak için mağazalardan satın alabileceğiniz türden
elektronik bir kuş içeriyor. Elektronik kuş, kendi kafanıza
takabileceğiniz binöral mikrofonlar4 ve öğrencisi Nicolas Collins'in
o dönemdeki feedback içeren çalışmalarına dahil olması eserin
itici bileşenleridir. Benzersiz bir şekilde, aslında "bir besteciyi
dinlerken dinlediğimiz" bir müziktir.
1990’a geldiğimizde ise Nothing Is Real adlı eserini yayımladı.
Eserde içinde minyatür bir playback cihazının yerleştirilmiş
porselen bir çaydanlık bulunur. Eserin ilk yarısında solo piyano
3 I'm Sitting In A Room
müziği kaydedilir; ikinci yarısında ise mistik bir cin gibi çaydanlığın
içinden geri çalınır. Piyano partisi çalındıktan sonra kaset geri sarılır ve bir çaydanlığın içine
gizlenmiş küçük bir hoparlörden dinletilir. Çalma sırasında çaydanlığın kapağı kaldırılıp
indirilerek çaydanlığın rezonans özellikleri değiştirilir. Performans sırasında iki kez çaydanlığın
kendisi piyanonun kapağından kaldırılır ve rezonansların tamamen kaybolmasına neden olur.
“1990 baharında Aki
Takahashi benden kendisi için
bir Beatles şarkısının
düzenlemesini yapmamı istedi.
Toshiba-EMI için Satie'nin
piyano müziğinin tamamını
kaydetmeyi yeni bitirmişti ve
bunun başarısı onları Lennon ve
McCartney melodilerinden
oluşan bir koleksiyon istemeye
4 Nothing Is Real sevk etmişti. Kendi seçtiği
bestecileri düzenlemeleri yazmaları için davet edebilmesi koşuluyla kabul etti. Kendimi belirli
bir şarkıya, anıya ya da duyguya bağlamak istemediğim için ondan benim için bir şarkı seçmesini
istedim. O da Strawberry Fields Forever'ı seçti. Neden özellikle bu şarkıyı seçtiğini sorduğumda,
"nothing is real" dizesinin ona benim müziğimi hatırlattığını söyledi.”

Belki gerçekten hiçbir şey gerçek değildir, gerçekliği kabul etmeyen zihin dışında. Bununla
beraber zihnin varlığı “ben”in varlığını destekler. İnsanın olduğu her boşluk, vardır. “Bir Şey
Her Şey ve Her Şey Bir Şey”dir.

3
"Dyning" Lucier'in "heterodyning" teriminin kısaltılmış halidir; bu terim radyo iletiminin ilk günlerinde, iki
dalganın doğrusal olmayan bir ortamda karışarak iki ekstra sinyal (frekans toplamı ve farkıyla oluşturulan)
üretmesi olgusunu tanımlamak için ortaya atılmıştır.
4
Binaural frekanslar farklı hz'lerden oluşan iki ses tonunu sağ ve sol kulağa ayrı ayrı yönlendirerek beyni uyarma
yöntemidir. İrgil, S. (t.y.). Binaural Ritimler ve Binaural Beat Önerileri. https://sedatirgil.com/binaural-ritimler-ve-binaural-
beat-
onerileri/#:~:text=%E2%80%9CBinaural%20beat%E2%80%9D%20(vuru),ayr%C4%B1%20y%C3%B6nlendirerek%20beyni%20uyarma%20y%C
3%B6ntemidir.
KAYNAKÇA

Anonim. (2012). No Ideas But In Things, the composer Alvin Lucier, Filmförderung Hamburg Schleswig-
Holstein. https://www.alvin-lucier-film.com/film.html .

Anonim. (2017). Alvin Lucier: Bird and Person Dyning https://issueprojectroom.org/video/alvin-lucier-

bird-and-person-dyning .

Collins, N. (2011). Professor Alvin Lucier -- notes on a notebook .

Cowling, G. (2022). Handmade electronic instruments with guest artist Nicolas Collins. Catalyst.

Gingras, N. (2003). Volume, of confinement and infinity. S:ON Sound in Contemporary Canadian Art.

Grella, G. (2022). A Guide to Alvin Lucier. Bandcamp.

Kahn, D. (1995). Alvin Lucier: I Am Sitting in a Room, Immersed and Propagated, Alvin Lucier,
Reflections: Interviews, Scores, Writings (Köln: MusikTexte, 1995).

LaBelle, B. (2017). Alvin Lucier. documenta-14: Daybook.

Maden, J. (2022). Solipsism Definition Your Mind Is the Only Thing that Exists. Philosophy Break.

McKee, D. (2022). Nothing Is Real and Yet Everything Is Real - On Constructing A Better Reality.
Philosophy Unleashed.

Simon, D. (1980). Chambers. Wesleyan University Press Middletown, Connecticut.

Snyder, M. (2016). Alvin Lucier papers. The New York Public Library Music Division.

Speciale, S. (2010). Alvin Lucier: Nothing is Real for piano, amplified teapot, recorder, & mini-sound
system, https://youtu.be/N_bMQrl9sOo?feature=shared .

TNYT, (2021). Alvin Lucier, Probing Composer of Soundscapes, Is Dead at 90.

https://www.nytimes.com/2021/12/01/arts/music/alvin-lucier-dead.html .

Ergen, Doğa

2023, Aralık