Functional Analysis 2022

GII TCH HM
Ph¤m Ti¸n Sìn

L¤t, Ng y 20 th¡ng 5 n«m 2022
Möc löc
Líi nâi ¦u 1

1 Khæng gian tæ pæ 5
1.1 Tªp mð, tªp âng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5
1.2 nh x¤ li¶n töc . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9
1.3 Tªp li¶n thæng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11
1.4 Tªp compact . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14
1.5 ành lþ t¡ch v ùng döng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23
1.6 ành lþ StoneWeierstrass . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25
1.7 ành lþ ArzelaAscoli . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28
1.8 ¦y õ hâa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30
2 Khæng gian Banach 35

2.1 Khæng gian c¡c ¡nh x¤ tuy¸n t½nh li¶n töc . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35
2.2 ành lþ HahnBanach . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40
2.3 ¯ng c§u tuy¸n t½nh . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42
2.4 ành lþ th¡c triºn tuy¸n t½nh . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45
3 C¡c ành lþ v· iºm b§t ëng 49

3.1 ành lþ ¡nh x¤ co Banach . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49
3.2 ành lþ iºm b§t ëng Brouwer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50
3.3 Nguy¶n lþ Schauder . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52
3.3.1 Ùng döng cõa nguy¶n lþ Schauder . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55
4 Mët sè ành lþ cì b£n cõa gi£i t½ch h m 57

4.1 ành lþ ph¤m trò Baire . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 57
4.2 ành lþ ¡nh x¤ mð . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58
1
MÖC LÖC 1
4.3 ành lþ ç thà âng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60

4.4 Nguy¶n lþ bà ch°n ·u . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61
5 Khæng gian Hilbert 63

5.1 T½ch væ h÷îng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63
5.1.1 ành ngh¾a . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63
5.1.2 T½nh ch§t . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 64
5.2 iºm g¦n nh§t . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 67
5.3 T½nh trüc giao . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 68
5.3.1 Kh¡i ni»m . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 68
5.3.2 H¼nh chi¸u l¶n khæng gian con . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 69
5.3.3 H» trüc chu©n . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 70
5.4 Phi¸m h m tuy¸n t½nh . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72
5.5 To¡n tû tuy¸n t½nh . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 73
5.5.1 To¡n tû li¶n hñp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 73
5.5.2 To¡n tû chu©n tc . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 75
5.6 Thù tü tr¶n c¡c to¡n tû tü li¶n hñp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 79
A Bê · Zorn 81
T i li»u tham kh£o 83
Ch¿ möc 83
2 MÖC LÖC
Líi nâi ¦u
Möc ½ch cõa gi¡o tr¼nh n y nh¬m tr¼nh b y mët sè ki¸n thùc cì b£n v· Gi£i t½ch h m.
L¤t, Ng y 20 th¡ng 5 n«m 2022
PHM Ti¸n Sìn
3
4 MÖC LÖC
Ch÷ìng 1
Khæng gian tæ pæ
Ch÷ìng n y tr¼nh b y ành ngh¾a v nhúng t½nh ch§t cì b£n cõa khæng gian tæ pæ.
1.1 Tªp mð, tªp âng

Cho X l mæt tªp hñp kh¡c trèng. Kþ hi»u P(X) l tªp m méi ph¦n tû cõa nâ l mët tªp
hñp con (câ thº b¬ng trèng) cõa X. Tªp T ⊂ P(X ) gåi l tæ pæ tr¶n X n¸u tho£ m¢n c¡c i·u
ki»n sau:
1. Tªp trèng ∅ v tªp X thuëc T .
2. Hñp tuý þ c¡c ph¦n tû thuëc T l mët ph¦n tû thuëc T .
3. Giao húu h¤n c¡c ph¦n tû thuëc T l mët ph¦n tû thuëc T .
C¡c ph¦n tû thuëc T gåi l c¡c tªp mð. C°p (X, T ) gåi l khæng gian tæ pæ.
V½ dö 1.1.1. Tr¶n tªp X câ thº câ nhi·u tæ pæ kh¡c nhau nh÷:

(i) T := {∅, X} l mët tæ pæ tr¶n X, gåi l tæ pæ thæ.
(ii) T := P(X) l mët tæ pæ tr¶n X, gåi l tæ pæ ríi r¤c.
Gi£ sû T1 v T2 l c¡c tæ pæ tr¶n tªp X. N¸u T1 ⊂ T2 ta nâi T2 màn hìn T1 hay T1 thæ hìn T2 .
Ch¯ng h¤n, tæ pæ ríi r¤c màn hìn tæ pæ thæ.
V½ dö 1.1.2. Tªp U ⊂ R gåi l mð n¸u vîi måi x ∈ U tçn t¤i sè thüc r > 0 sao cho
(x − r, x + r) ⊂ U. D¹ d ng kiºm tra c¡c tªp mð theo ành ngh¾a n y l mët tæ pæ tr¶n R.
V½ dö 1.1.3. Gi£ sû X l mët tªp kh¡c trèng. H m kho£ng c¡ch (cán gåi l metric) tr¶n X l
¡nh x¤ d : X × X → R, (x, y) 7→ d(x, y), tho£ m¢n c¡c i·u ki»n
5
6 CH×ÌNG 1. KHÆNG GIAN TÆ PÆ
1. d(x, y) ≥ 0 vîi måi x, y ∈ X; d§u b¬ng x£y ra n¸u v ch¿ n¸u x = y.
2. Vîi måi x, y ∈ X th¼ d(x, y) = d(y, x).
3. Vîi måi x, y, z ∈ X th¼

d(x, y) ≤ d(x, z) + d(z, y).
C°p (X, d) gåi l khæng gian metric. Vîi méi x ∈ X v r > 0, tªp hñp
B(ax, r) := {y ∈ X | d(x, y) < r}
gåi l qu£ c¦u mð t¥m a b¡n k½nh r. Ta nâi tªp U ⊂ X l mð n¸u vîi méi x ∈ U tçn t¤i sè thüc
r > 0 sao cho B(x, r) ⊂ U. D¹ d ng kiºm tra c¡c tªp mð theo ành ngh¾a n y l mët tæ pæ tr¶n
X gåi l tæ pæ c£m sinh bði metric d.
V½ dö 1.1.4. Gi£ sû X l khæng gian vector tr¶n tr÷íng K (trong â K = R ho°c K = C). nh
x¤ k · k : X → R, x 7→ kxk, gåi l chu©n tr¶n X n¸u c¡c i·u sau thäa m¢n:
1. kxk ≥ 0 vîi måi x ∈ X; d§u b¬ng x£y ra n¸u v ch¿ n¸u x = 0.
2. N¸u x, y ∈ X th¼ kx + yk ≤ kxk + kyk.
3. N¸u c ∈ K v x ∈ X th¼ kcxk = |c|kxk.
C°p (X, k · k) gåi l khæng gian vector ành chu©n. Hiºn nhi¶n, n¸u k · k l mët chu©n tr¶n X
th¼ ¡nh x¤ d : X × X → R, (x, y) 7→ kx − yk, l h m kho£ng c¡ch tr¶n X. Tæ pæ c£m sinh bði
chu©n k · k tr¶n X l tæ pæ c£m sinh bði metric d tr¶n X.
Tø ành ngh¾a ta câ
T½nh ch§t 1.1.1. Gi£ sû T , i ∈ I, l

i c¡c tæ pæ tr¶n tªp X. Khi â ∩i∈I Ti l tæ pæ tr¶n X.
Gi£ sû B ⊂ P(X). °t
E := {T | T l tæ pæ tr¶n X sao cho B ⊂ T }.
D¹ th§y, P(X) ∈ E v TB := ∩T ∈E T l tæ pæ b² nh§t tr¶n X chùa B. Ta nâi TB l tæ pæ c£m

sinh bði B tr¶n X.
V½ dö 1.1.5. Gi£ sû (X, d) l khæng gian metric. X²t hå B = {B(x, r) | x ∈ X, r > 0} c¡c qu£
c¦u mð t¥m x b¡n k½nh r. Khi â TB gçm t§t c£ c¡c tªp U ⊂ X sao cho vîi måi x ∈ U tçn t¤i
sè thüc r > 0 sao cho B(x, r) ⊂ U. Nâi c¡ch kh¡c, TB l tæ pæ tr¶n X x¡c ành bði metric d.
1.1. TP MÐ, TP ÂNG 7
Gi£ sû {(Xi , Ti )}i∈I l hå c¡c khæng gian tæ pæ v X := Xi . °t

Q
i∈I
( )
Y
B := Ui | Ui ∈ Ti v trø mët sè húu h¤n ch¿ sè i câ Ui = Xi .
i∈I
Tæ pæ c£m sinh bði B tr¶n X gåi l tæ pæ t½ch tr¶n X.
V½ dö 1.1.6. Tæ pæ thæng th÷íng tr¶n R n

câ thº xem l tæ pæ t½ch. D¹ th§y ¡nh x¤ k · k : Rn →
R, (x1 , . . . , xn ) 7→ maxi=1,...,n |xi | l mët chu©n tr¶n Rn . Hìn núa, tæ pæ x¡c ành bði chu©n n y
tròng vîi tæ pæ t½ch.
X²t hai tæ pæ T1 v T2 tr¶n tªp X. Hiºn nhi¶n T1 = T2 n¸u v ch¿ n¸u i·u sau óng: Vîi méi
x ∈ X v méi U ∈ T1 chùa x tçn t¤i V ∈ T2 sao cho x ∈ V ⊂ U ; v ng÷ñc l¤i, méi V ∈ T2 chùa
x tçn t¤i U ∈ T1 sao cho x ∈ U ⊂ V.
V½ dö 1.1.7. Gi£ sû k · k 1 v k · k2 l hai chu©n tr¶n khæng gian vector X c£m sinh hai tæ pæ
T1 v T2 . Khi â T1 = T2 n¸u v ch¿ n¸u tçn t¤i c¡c h¬ng sè d÷ìng c1 v c2 sao cho
c1 kxk1 ≤ kxk2 ≤ c2 kxk1 , vîi måi x ∈ X.
Trong tr÷íng hñp n y ta nâi c¡c chu©n k · k1 v k · k2 l t÷ìng ÷ìng.
Tªp con A cõa khæng gian tæ pæ (X, T ) gåi l âng n¸u ph¦n bò Ac := X \ A l tªp mð. Tø
ành ngh¾a, d¹ d ng suy ra c¡c kh¯ng ành sau:
1. Tªp trèng v tªp X l c¡c tªp âng.
2. Giao tòy þ c¡c tªp âng l mët tªp âng.
3. Hñp húu h¤n c¡c tªp âng l mët tªp âng.
V½ dö 1.1.8. Cho (X, d) l khæng gian metric. Gi£ sû x ∈ X v r > 0. Tªp hñp
B(x, r) := {y ∈ X | d(x, y) ≤ r}
l qu£ c¦u âng t¥m x b¡n k½nh r; tªp hñp
S(x, r) := {y ∈ X | d(x, y) = r}
l m°t c¦u t¥m x b¡n k½nh r. D¹ th§y B(x, r) v S(x, r) l c¡c tªp con âng.
V½ dö 1.1.9. Ta nâi tªp con A trong khæng gian R n

l tªp ¤i sè n¸u tçn t¤i hå c¡c a thùc
fi : R → R, i ∈ I, sao cho
n
A = {x ∈ Rn | fi (x) = 0, i ∈ I}.
X²t hå T gçm c¡c tªp con ¤i sè trong Rn . Câ thº chùng minh T l mët tæ pæ theo ngh¾a c¡c
tªp âng, gåi l tæ pæ Zariski. Tæ pæ Zariski ÷ñc sû döng nhi·u trong h¼nh håc ¤i sè nh¬m
nghi¶n cùu c¡c t½nh ch§t h¼nh håc, tæ pæ cõa tªp ¤i sè.
ành ngh¾a 1.1.1. Gi£ sû X l khæng gian tæ pæ, A ⊂ X v x ∈ X.
(i) x gåi l iºm d½nh cõa A n¸u måi tªp mð U chùa x th¼ U ∩ A 6= ∅. °c bi»t, n¸u x thuëc
A th¼ x l iºm d½nh cõa A.
(ii) x ∈ X gåi l iºm bi¶n cõa A n¸u måi tªp mð U chùa x th¼ U ∩ A 6= ∅ v U ∩ Ac 6= ∅. Do
â iºm d½nh cõa A m khæng thuëc A l mët iºm bi¶n cõa nâ.
(iii) x gåi l iºm trong cõa A n¸u tçn t¤i tªp mð U chùa x sao cho U ⊂ A.
(iv) Bao âng cõa tªp A, kþ hi»u A, b¬ng A hñp vîi c¡c iºm bi¶n cõa A. Ph¦n trong cõa tªp
◦
A, kþ hi»u A, l tªp c¡c iºm trong cõa A.
T½nh ch§t 1.1.2. Gi£ sû A l tªp con cõa khæng gian tæ pæ X. Khi â
(i) A l tªp âng nhä nh§t chùa A.

◦
(ii) A l tªp mð lîn nh§t chùa trong A.
Chùng minh. B i tªp. 2
Công câ thº chùng minh c¡c quan h» sau:
A ∪ B = A ∪ B, A ∩ B ⊂ A ∩ B.
Tªp con A cõa khæng gian tæ pæ X gåi l trò mªt (trong X) n¸u A = X. Ch¯ng h¤n, tªp c¡c
sè húu t¿ Q trò mªt trong R.
Gi£ sû (X, T ) l khæng gian tæ pæ v A l tªp con cõa X. Ta ành ngh¾a tæ pæ TA tr¶n A nh÷
sau: Tªp con V ⊂ A gåi l mð (tùc thuëc TA ) n¸u tçn t¤i mët tªp mð U ∈ T sao cho V = U ∩ A.
D¹ kiºm tra (A, TA ) l khæng gian tæ pæ, v TA gåi l tæ pæ c£m sinh bði T tr¶n A. C¦n chó þ
r¬ng tªp con mð trong A khæng nh§t thi¸t mð trong X. Ch¯ng h¤n R mð trong ch½nh nâ nh÷ng
khæng mð trong R2 . T÷ìng tü èi vîi c¡c tªp âng. M°t kh¡c, n¸u A mð trong X th¼ tªp con
trong A mð trong A theo tæ pæ c£m sinh n¸u v ch¿ n¸u nâ mð trong X. T÷ìng tü, n¸u A l tªp
âng trong X th¼ tªp con âng trong A theo tæ pæ c£m sinh n¸u v ch¿ n¸u nâ âng trong X.
1.2. NH X LIN TÖC 9
Mët tªp mð chùa x gåi l l¥n cªn mð cõa x. Tªp chùa mët tªp mð chùa x gåi l l¥n cªn cõa
x. Trong khæng gian metric, ta nâi -l¥n cªn cõa iºm x l qu£ c¦u mð t¥m x b¡n k½nh . Tø
ành ngh¾a d¹ d ng suy ra
H» qu£ 1.1.3. Tªp A ⊂ X l mð n¸u v ch¿ n¸u nâ l l¥n cªn cõa måi iºm cõa A.
1.2 nh x¤ li¶n töc

ành ngh¾a 1.2.1. Gi£ sû X, Y l c¡c khæng gian tæ pæ. nh x¤ f : X → Y gåi l li¶n töc n¸u
£nh ng÷ñc cõa mët tªp mð trong Y l tªp mð trong X. Nâi c¡ch kh¡c, n¸u V mð trong Y th¼
f −1 (V ) l tªp mð trong X. ành ngh¾a t÷ìng ÷ìng: £nh ng÷ñc cõa mët tªp âng trong Y l
tªp âng trong X (t¤i sao?).
V½ dö 1.2.1. (i) Cho T 1 v T2 l hai tæ pæ tr¶n X sao cho T2 màn hìn thüc sü T1 . Khi â ¡nh x¤
çng nh§t tø (X, T1 ) l¶n (X, T2 ) li¶n töc nh÷ng ¡nh x¤ çng nh§t tø (X, T2 ) l¶n (X, T1 ) khæng
li¶n töc.
(ii) Cho A l tªp con cõa khæng gian tæ pæ (X, T ). Khi â ph²p nhóng ι : (A, TA ) ,→
(X, T ), x 7→ x, li¶n töc.
(iii) Gi£ sû f : (X, dX ) → (Y, dY ) l ¡nh x¤ giúa c¡c khæng gian metric. nh x¤ f gåi l
Lipschitz h¬ng sè L n¸u vîi måi x, y ∈ X ta câ
dY (f (x), f (y)) ≤ LdX (x, y).
D¹ th§y f Lipschitz th¼ f li¶n töc.

(iv) Cho A l tªp con kh¡c trèng cõa khæng gian metric (X, d). Khi â ¡nh x¤
d(·, A) : X → [0, +∞), x 7→ d(x, A) := inf d(x, y),

y∈A
l Lipschitz h¬ng sè 1 v do â li¶n töc.
T½nh ch§t 1.2.1. Gi£ sû f : (X, d X) → (Y, dY ) l ¡nh x¤ tr¶n c¡c khæng gian metric X, Y. Khi
â f li¶n töc n¸u v ch¿ n¸u ành ngh¾a (, δ) v· t½nh li¶n töc tho£ m¢n èi vîi f t¤i måi iºm
thuëc X.
Chùng minh. Gi£ sû f li¶n töc v x ∈ X. L§y > 0 tuý þ v °t V := B(f (x), ) ⊂ Y l qu£ c¦u
mð t¥m f (x) b¡n k½nh . Khi â U = f −1 (V ) l tªp mð trong X chùa x. Do â tçn t¤i δ > 0 sao
cho B(x, δ) ⊂ U. Suy ra n¸u y ∈ X v dX (x, y) < δ th¼ f (y) ∈ V v bði vªy dY (f (x), f (y)) < .
Vªy f tho£ m¢n t½nh ch§t (, δ) v· t½nh li¶n töc. Ng÷ñc l¤i l hiºn nhi¶n. 2
Cho khæng gian metric (X, d). Ta nâi d¢y {xn }n≥1 ⊂ X hëi tö ¸n a ∈ X n¸u
lim d(xn , a) = 0.
n→∞
T½nh ch§t 1.2.2. Gi£ sû X v Y l c¡c khæng gian metric v ¡nh x¤ f : X → Y. Khi â f li¶n
töc n¸u v ch¿ n¸u måi d¢y {xn }n≥1 ⊂ X hëi tö ¸n a ∈ X th¼ d¢y {f (xn )}n≥1 ⊂ Y hëi tö ¸n
f (a) ∈ Y.
T½nh ch§t 1.2.3. Cho f : X → Y v g : Y → Z l c¡c ¡nh x¤ li¶n töc. Khi â ¡nh x¤ hñp
g ◦ f : X → Z li¶n töc.
Chùng minh. Thªt vªy, n¸u V l tªp mð trong Z th¼
(g ◦ f )−1 (V ) = f −1 (g −1 ((V ))
l mët tªp mð trong X. 2
Nhªn x²t 1.2.1. (i) nh cõa tªp mð (t÷ìng ùng, âng) qua ¡nh x¤ li¶n töc khæng nh§t thi¸t
l tªp mð (t÷ìng ùng âng).
(ii) Gi£ sû {Xi }i∈I l hå c¡c khæng gian tæ pæ v X = Xi . Khi â tæ pæ t½ch l tæ pæ
Q
i∈I
nhä nh§t tr¶n X theo ngh¾a c¡c ¡nh x¤ chi¸u
πi : X → X i , (xi )i∈I 7→ xi ,
l li¶n töc. Thªt vªy, vîi méi tªp mð Vi ⊂ Xi ta câ

Y
πi−1 (Vi ) = Uj ,
j6=i
trong â 
X n¸u j 6= i,
Uj =
V
i n¸u j = i
l tªp mð n¸u πi li¶n töc.
nh x¤ li¶n töc f : X → Y gåi l çng phæi n¸u f l mët-mët l¶n v ¡nh x¤ ng÷ñc f −1 : Y → X
li¶n töc. Khi â ta nâi hai khæng gian X v Y l çng phæi. Hiºn nhi¶n, hñp c¡c ¡nh x¤ çng
phæi l mët çng phæi.
Chó þ r¬ng, ¡nh x¤ mët-mët l¶n v li¶n töc ch÷a chc l mët çng phæi. Ch¯ng h¤n, n¸u
T1 v T2 l c¡c tæ pæ tr¶n X sao cho T2 màn hìn thüc sü T1 th¼ ¡nh x¤ çng nh§t (X, T1 ) →
(X, T2 ), x 7→ x, khæng ph£i l çng phæi.
1.3. TP LIN THÆNG 11
1.3 Tªp li¶n thæng

ành ngh¾a 1.3.1. Tªp con A cõa khæng gian tæ pæ (X, T ) gåi l li¶n thæng n¸u khæng tçn t¤i
c¡c tªp mð U, V trong X sao cho
U ∪V ⊃ A,
U ∩ A 6= ∅,
V ∩ A 6= ∅,
U ∩ V ∩ A = ∅.
N¸u tçn t¤i c¡c tªp mð U, V tho£ i·u ki»n tr¶n, ta nâi U, V t¡ch A.
Tø ành ngh¾a d¹ d ng suy ra
T½nh ch§t 1.3.1. Cho khæng gian tæ pæ (X, T ). Khi â c¡c kh¯ng ành sau l t÷ìng ÷ìng
(i) X li¶n thæng.
(ii) Khæng tçn t¤i c¡c tªp mð kh¡c trèng U, V sao cho
U ∪V = X,
U ∩V = ∅.
(iii) Ch¿ câ tªp trèng ∅ v tªp X l çng thíi mð v âng trong X.
V½ dö 1.3.1. Tªp A ⊂ (R, | · |) li¶n thæng n¸u v ch¿ n¸u vîi måi x, y ∈ A, x < y, th¼ o¤n
[x, y] ⊂ A.
B¬ng ph£n chùng, gi£ sû A li¶n thæng v tçn t¤i x, y ∈ A, x < y, nh÷ng [x, y] 6⊂ A; tùc
l tçn t¤i z ∈ (x, y) sao cho z 6∈ A. Khi â A ÷ñc phõ bði hai tªp mð kh¡c trèng ríi nhau
U = (−∞, z) v V = (z, +∞). M¥u thu¨n A li¶n thæng.
Ng÷ñc l¤i, gi£ sû A khæng li¶n thæng. Theo ành ngh¾a, tçn t¤i c¡c tªp mð U, V t¡ch A. L§y
x ∈ U ∩ A, y ∈ V ∩ A. Khæng m§t t½nh têng qu¡t gi£ sû x < y. °t
z := sup{t ∈ U ∩ [x, y]}.
V¼ U mð n¶n x < z v z 6∈ U. T÷ìng tü, do V mð, n¶n z < y v z 6∈ V. Suy ra [x, y] 6⊂ A. M¥u
thu¨n.
T½nh ch§t tr¶n ch¿ ra måi tªp li¶n thæng trong R câ d¤ng kho£ng (âng, âng b¶n tr¡i, âng
b¶n ph£i, ho°c mð):
[a, b], [a, b), (a, b], (a, b).
Ta nâi khæng gian tæ pæ (X, T ) l li¶n thæng àa ph÷ìng n¸u vîi måi x ∈ X, tçn t¤i l¥n cªn
mð li¶n thæng cõa x.
V½ dö 1.3.2. Trong R 2
ành ngh¾a
Ar = ([0, 1] × {0}) ∪ ({r} × [0, 1]), r ∈ I = [0, 1] ∩ Q.
D¹ th§y c¡c tªp Ar li¶n thæng v ∩r∈I Ar = [0, 1] × {0} 6= ∅. Suy ra, vîi tæ pæ h¤n ch¸, ∪r∈I Ar
l tªp li¶n thæng nh÷ng khæng li¶n thæng àa ph÷ìng!
T½nh ch§t 1.3.2. Gi£ sû f : X → Y l ¡nh x¤ li¶n töc. N¸u X li¶n thæng th¼ f (X) công li¶n
thæng.
Chùng minh. Khæng m§t t½nh têng qu¡t gi£ thi¸t f (X) = Y. Gi£ sû Y khæng li¶n thæng; tùc l
tçn t¤i c¡c tªp mð kh¡c trèng U, V sao cho
U ∪V = Y,
U ∩V = ∅.
Khi â
X = f −1 (U ) ∪ f −1 (V );
i·u n y m¥u thu¨n vîi gi£ thi¸t X li¶n thæng v¼ f −1 (U ) v f −1 (V ) l c¡c tªp mð kh¡c trèng
ríi nhau trong X. 2
T½nh ch§t 1.3.3. Khæng gian tæ pæ X li¶n thæng n¸u v ch¿ n¸u måi ¡nh x¤ li¶n töc tø X v o
khæng gian tæ pæ ríi r¤c câ ½t nh§t hai ph¦n tû l h¬ng sè.
Chùng minh. Gi£ thi¸t X li¶n thæng v ¡nh x¤ li¶n töc f : X → Y, trong â Y l khæng gian
tæ pæ ríi r¤c câ ½t nh§t hai ph¦n tû. N¸u f khæng l ¡nh x¤ h¬ng th¼ ta câ thº vi¸t f (X) d¤ng
hai tªp mð kh¡c trèng ríi nhau, m¥u thu¨n vîi gi£ thi¸t. Ng÷ñc l¤i, gi£ sû tçn t¤i c¡c tªp mð
kh¡c trèng U, V sao cho U ∪ V = X v U ∩ V = ∅. L§y hai ph¦n tû b§t ký p, q v x²t khæng
gian Y = {p, q} vîi tæ pæ ríi r¤c. X²t ¡nh x¤
f: X →Y
sao cho
f (U ) = {p} v f (V ) = {q}.
Ta câ f li¶n töc v kh¡c h¬ng sè. M¥u thu¨n. 2
T½nh ch§t 1.3.4. Gi£ sû {A } i i∈I l hå c¡c tªp con li¶n thæng cõa khæng gian tæ pæ X. N¸u
∩i Ai 6= ∅ th¼ ∪i Ai li¶n thæng.
1.3. TP LIN THÆNG 13
Chùng minh. Gi£ sû a ∈ A := ∩i Ai . N¸u U, V l c¡c tªp mð trong A sao cho
U ∪V = ∪i Ai ,
U ∩V = ∅,
th¼ vîi måi i ∈ I ta câ Ai ∩ U v Ai ∩ V l c¡c tªp mð trong Ai ; v do â ho°c Ai ⊂ U ho°c

Ai ⊂ V. N¸u tçn t¤i ch¿ sè i sao cho Ai ⊂ U th¼ a ∈ U. Suy ra Ai ⊂ U vîi måi i ∈ I. 2
T½nh ch§t 1.3.5. Gi£ sû A l tªp li¶n thæng trong khæng gian tæ pæ X. N¸u A ⊂ B ⊂ A th¼ B
li¶n thæng. °c bi»t bao âng cõa tªp li¶n thæng l tªp li¶n thæng.
ành ngh¾a 1.3.2. Khæng gian tæ pæ X gåi l li¶n thæng ÷íng n¸u hai iºm b§t ký x, y ∈ X
câ mët ÷íng li¶n töc nèi x, y; ch½nh x¡c hìn, tçn t¤i ¡nh x¤ li¶n töc α : [0, 1] → X sao cho
α(0) = x v α(1) = y.
T½nh ch§t 1.3.6. Khæng gian tæ pæ li¶n thæng ÷íng l li¶n thæng.
Chùng minh. Cè ành x0 ∈ X. V¼ X li¶n thæng ÷íng n¶n vîi måi x ∈ X tçn t¤i mët ¡nh x¤
li¶n töc αx : [0, 1] → X sao cho αx (0) = x0 v αx (1) = x. Ta câ Ax = αx ([0, 1]) l tªp li¶n thæng
(v¼ l £nh cõa tªp li¶n thæng qua ¡nh x¤ li¶n töc) v x0 ∈ ∩x∈X Ax n¶n theo T½nh ch§t 1.3.4 th¼
X = ∪x∈X Ax li¶n thæng. 2
Chó þ r¬ng i·u ng÷ñc l¤i khæng óng. Ch¯ng h¤n, trong m°t ph¯ng R2 ç thà cõa h m sè
y = sin(1/x), x 6= 0 li¶n thæng nh÷ng khæng li¶n thæng ÷íng.
ành lþ 1.3.7. T½ch c¡c khæng gian tæ pæ li¶n thæng l li¶n thæng.
Chùng minh. Gi£ sû

Y
X= Xi ,
i∈I
trong â Xi l khæng gian tæ pæ li¶n thæng. X²t f : X → Y := {p, q} l ¡nh x¤ li¶n töc tø X
v o khæng gian Y vîi tæ pæ ríi r¤c P(Y ). Ta c¦n chùng minh f l ¡nh x¤ h¬ng. L§y a ∈ X v
gi£ sû f (a) = p. Do f li¶n töc, £nh ng÷ñc f −1 (p) chùa mët l¥n cªn mð U cõa a vîi t½nh ch§t
Y
U= Ui ,
i∈I
trong â Ui mð trong Xi v Ui = Xi vîi måi i ∈

/ J ð ¥y J ⊂ I l tªp ch¿ sè húu h¤n.
L§y b ∈ X, b 6= a. °t z := (zi )i∈I trong â


a
i n¸u i ∈ J,
zi =
b
i n¸u i ∈
/ J.
Khi â z ∈ U ⊂ f −1 (p). Vîi méi j ∈ J cè ành x²t ¡nh x¤ hñp

g f
Xj −→ X −→ {p, q},
trong â g(x) = (yi )i∈I l ¡nh x¤ x¡c ành bði




 x n¸u i = j,

yi = ai n¸u i ∈ J, i 6= j,


b n¸u i ∈

/ J.
i
D¹ th§y g li¶n töc v do â ¡nh x¤ hñp f ◦ g li¶n töc. M°t kh¡c v¼ £nh qua ¡nh x¤ li¶n töc cõa
tªp li¶n thæng l tªp li¶n thæng n¶n f ◦ g l h¬ng sè tr¶n Xj . °c bi»t, g(aj ) = f (z) = p. Suy
ra f (z 1 ) = p trong â z 1 = (zi1 )i∈I x¡c ành bði

b j

 n¸u i = j,

1
zi = ai n¸u i ∈ J, i 6= j,


n¸u i ∈

b
i / J.
L°p l¤i ti¸n tr¼nh tr¶n, thay t§t c£ c¡c ph¦n tû aj vîi j ∈ J sau húu h¤n b÷îc ta nhªn ÷ñc
f (b) = p. V¼ b tòy þ, n¶n f l ¡nh x¤ h¬ng. 2
Ta bi¸t r¬ng R l khæng gian li¶n thæng v Rn l t½ch n l¦n cõa R. Do vªy
H» qu£ 1.3.8. R n
l khæng gian li¶n thæng.
Câ thº chùng minh k¸t qu£ m¤nh hìn: Rn li¶n thæng ÷íng.
1.4 Tªp compact

X²t khæng gian tæ pæ (X, T ), tªp con A ⊂ X, v gi£ sû U := {Uα }α∈Λ trong â Uα ⊂ X. Ta
nâi hå U l phõ cõa A n¸u A ⊂ ∪α∈Λ Uα . N¸u U phõ A v c¡c tªp Uα l mð th¼ hå U gåi l phõ
mð cõa A. N¸u {Uα }α∈Λ l phõ cõa A th¼ hå {Uα }α∈Γ , Γ ⊂ Λ, v¨n phõ A gåi l phõ con. °c
bi»t, mët phõ con húu h¤n cõa {Uα }α∈Λ l mët phõ {Uα1 , Uα2 , . . . , Uαn } cõa A vîi c¡c ch¿ sè
α1 , α2 , . . . , αn ∈ Λ n o â.
1.4. TP COMPACT 15
ành ngh¾a 1.4.1. Tªp con A cõa khæng gian tæ pæ (X, T ) gåi l compact n¸u måi phõ mð
cõa A chùa mët phõ con húu h¤n cõa A.
V½ dö 1.4.1. o¤n âng A = [a, b] ⊂ R l tªp compact. Thªt vªy, b¬ng ph£n chùng, gi£ sû tçn
t¤i mët phõ mð {Uα }α∈Λ câ t½nh ch§t khæng thº tr½ch ra phõ con húu h¤n v¨n phõ A. Ta câ thº
vi¸t
a+b a+b
[a, b] = a, ∪ ,b .
2 2
Theo gi£ thi¸t, tçn t¤i mët trong hai tªp con n y câ t½nh ch§t khæng thº tr½ch ra phõ con húu
h¤n cõa phõ {Uα }α∈Λ v¨n phõ nâ. Kþ hi»u o¤n n y l [a1 , b1 ]. L°p l¤i ti¸n tr¼nh tr¶n, câ thº
x¥y düng ÷ñc d¢y c¡c o¤n con [an , bn ] cõa [a, b] sao cho
1. a ≤ an ≤ bn ≤ b vîi måi n ≥ 1;
2. D¢y an (t÷ìng ùng, bn ) l d¢y ìn i»u t«ng (t÷ìng ùng, gi£m); v
3. |an − bn | = b−a
2n
vîi måi n ≥ 1.
Nâi c¡ch kh¡c, [an , bn ], n ≥ 1, l d¢y c¡c o¤n tht l¤i lçng nhau. Suy ra tçn t¤i c = limn→∞ an =
limn→∞ bn ∈ [a, b]. V¼ [a, b] ⊂ ∪α∈Λ Uα n¶n tçn t¤i ch¿ sè α0 sao cho c ∈ Uα0 . Nh÷ng khi â, vîi
n õ lîn ta câ [an , bn ] ⊂ Uα0 . M¥u thu¨n.
X²t hå {Aα }α∈Λ c¡c tªp con cõa X. Ta nâi hå n y câ t½nh ch§t giao húu h¤n n¸u giao húu
h¤n
Aα1 ∩ Aα2 ∩ · · · ∩ Aαn
kh¡c trèng vîi c¡c ch¿ sè α1 , α2 , . . . , αn ∈ Λ n o â.
T½nh ch§t 1.4.1. Khæng gian tæ pæ X l compact n¸u v ch¿ n¸u hå b§t ký {Aα }α∈Λ c¡c tªp
âng câ t½nh ch§t giao húu h¤n th¼ giao
\
Aα
α∈Λ
kh¡c trèng.
Chùng minh. Gi£ sû X l tªp compact v {Aα } l hå c¡c tªp con âng câ t½nh ch§t giao húu
h¤n sao cho ∩α∈Λ Aα b¬ng trèng. Khi â {Acα = X \ Aα } t¤o th nh mët phõ mð cõa X v do
â theo ành ngh¾a, tçn t¤i mët phõ con {Acα1 , Acα2 , . . . , Acαn } v¨n phõ X. Suy ra giao
Aα1 ∩ Aα2 ∩ · · · ∩ Aαn
b¬ng trèng, m¥u thu¨n vîi gi£ thi¸t. Kh¯ng ành ng÷ñc l¤i l hiºn nhi¶n. 2
T½nh ch§t 1.4.2. nh cõa khæng gian compact qua ¡nh x¤ li¶n töc l khæng gian compact.
Chùng minh. Gi£ sû X l tªp compact v f : X → Y l ¡nh x¤ li¶n töc l¶n (tùc l Y = f (X)).
X²t phõ mð tuý þ {Vα } cõa Y. Khi â {Uα := f −1 (Vα )} l mët phõ mð cõa X n¶n tçn t¤i mët
phõ con húu h¤n {Uα1 , Uα2 , . . . , Uαn } v¨n phõ X. Tø â suy ra {Vα1 , Vα2 , . . . , Vαn } l phõ mð
cõa Y. 2
H» qu£ 1.4.3. nh x¤ li¶n töc mët-mët l¶n tø khæng gian compact X v o khæng gian tæ pæ Y
l mët çng phæi.
T½nh ch§t 1.4.4. Tªp con âng cõa khæng gian compact l compact.
Chùng minh. Gi£ sû X l khæng gian compact v A l khæng gian con âng cõa X. Gi£ sû {Uα }
l phõ mð cõa A. Kþ hi»u U = X \ A. Khi â {Uα } còng vîi tªp U l mët phõ mð cõa X n¶n
tçn t¤i phõ con húu h¤n
{Uα1 , Uα2 , . . . , Uαn , U }
v¨n phõ X. Nh÷ng U ∩ A = ∅ n¶n {Uα1 , Uα2 , . . . , Uαn } phõ A. 2
ành ngh¾a 1.4.2. Khæng gian tæ pæ X gåi l Hausdorff n¸u vîi hai iºm b§t ký x, y ∈ X, x 6= y,
tçn t¤i c¡c tªp mð ríi nhau U, V sao cho x ∈ U, y ∈ V.
Hiºn nhi¶n, n¸u X l khæng gian Hausdorff th¼ måi tªp con cõa X gçm húu h¤n iºm l âng.
V½ dö 1.4.2. Khæng gian metric (X, d) vîi tæ pæ c£m sinh bði metric d l Hausdorff. Thªt vªy,
l§y tòy þ x, y ∈ X, x 6= y. Ta câ B(x, r/3) v B(y, r/3) vîi r := d(x, y) > 0 l c¡c tªp mð ríi
nhau chùa c¡c iºm x v y t÷ìng ùng. N¶n X l Hausdorff.
V½ dö 1.4.3. Tr¶n R x²t tæ pæ thæng th÷íng T R. D¹ kiºm tra (R, TR ) l khæng gian tæ pæ
Hausdorff. X²t hå T c¡c tªp con cõa R gçm:
1. c¡c tªp ∅, R ∈ T ; v
2. R \ { tªp húu h¤n} ∈ T .
D¹ th§y T l tæ pæ tr¶n R nh÷ng (R, T ) khæng ph£i khæng gian Hausdorff.
T½nh ch§t 1.4.5. Tªp con compact cõa khæng gian Hausdorff l âng.
Chùng minh. Gi£ sû A l tªp con compact cõa khæng gian Hausdorff X. Ta c¦n chùng minh
Ac l mð. Thªt vªy, x²t x ∈ Ac . Vîi méi y ∈ A tçn t¤i c¡c tªp con mð Uy , Vy ríi nhau sao cho
x ∈ Uy , y ∈ Vy . Hå {Vy }y∈A phõ A n¶n tçn t¤i phõ con húu h¤n
{Vy1 , Vy2 , . . . , Vyn }

1.4. TP COMPACT 17
v¨n phõ A. Khi â giao

Uy1 ∩ Uy2 ∩ · · · ∩ Uyn
l tªp mð chùa x v chùa trong Ac . Vªy Ac mð. 2
ành ngh¾a 1.4.3. Khæng gian tæ pæ X gåi l chu©n tc n¸u X l khæng gian Hausdorff v
n¸u A, B l c¡c tªp con âng ríi nhau trong X th¼ tçn t¤i c¡c tªp mð ríi nhau U, V sao cho
A ⊂ U v B ⊂ V.
T½nh ch§t 1.4.6. Khæng gian compact Hausdorff l chu©n tc.
Chùng minh. Gi£ sû A, B l c¡c tªp con âng cõa khæng gian compact Hausdorff sao cho
A ∩ B = ∅. Ta câ A, B l c¡c tªp compact.
Vîi méi x ∈ A tçn t¤i c¡c tªp con mð Ux , Vx ríi nhau sao cho x ∈ Ux , B ⊂ Vx . Hå {Ux }x∈A
phõ A n¶n tçn t¤i phõ con húu h¤n
{Ux1 , Ux2 , . . . , Uxn }
v¨n phõ A. °t
U := Ux1 ∪ Ux2 ∪ · · · ∪ Uxn , v V := Vx1 ∩ Vx2 ∩ · · · ∩ Vxn .
Ta câ U, V mð ríi nhau, A ⊂ U v B ⊂ V. 2
ành ngh¾a 1.4.4. Ta nâi khæng gian tæ pæ X câ t½nh ch§t compact theo d¢y (hay t½nh ch§t
WeierstrassBolzano) n¸u måi d¢y {xn }n∈N ⊂ X câ mët iºm tö; tùc l tçn t¤i c ∈ X sao cho
måi l¥n cªn mð U cõa c tçn t¤i væ h¤n n sao cho xn ∈ U.
T½nh ch§t 1.4.7. T½nh ch§t compact suy ra t½nh ch§t compact theo d¢y.
Chùng minh. Gi£ sû X l khæng gian compact v b¬ng ph£n chùng gi£ sû A = {xn } ⊂ X l
d¢y væ h¤n ph¦n tû n o â khæng câ iºm tö. Khi â vîi méi x ∈ X tçn t¤i l¥n cªn mð Ux cõa
x ch¿ chùa mët sè húu h¤n c¡c ph¦n tû cõa A. Ta câ hå {Ux }x∈X l phõ mð cõa X, v do â
tçn t¤i mët phõ con húu h¤n v¨n phõ X, ch¯ng h¤n {Ux1 , Ux2 , . . . , Uxn }. Suy ra ch¿ tçn t¤i mët
sè húu h¤n c¡c ph¦n tû cõa A thuëc tªp
Ux1 ∪ Ux2 ∪ · · · ∪ Uxn .
i·u n y d¨n ¸n m¥u thu¨n. 2
Kh¯ng ành ng÷ñc l¤i công óng trong khæng gian metric. Tr÷îc h¸t ta câ kh¡i ni»m sau.
ành ngh¾a 1.4.5. Trong khæng gian metric (X, d), ta nâi {x } n n∈N l d¢y Cauchy n¸u vîi måi
> 0 tçn t¤i sè tü nhi¶n N sao cho
d(xn , xm ) ≤ vîi måi n, m ≥ N.
Khæng gian metric (X, d) gåi l ¦y õ n¸u måi d¢y Cauchy ·u hëi tö.
ành lþ 1.4.8. Gi£ sû A l tªp con cõa khæng gian metric (X, d). C¡c kh¯ng ành sau l t÷ìng
÷ìng.
(i) A l compact.
(ii) A l compact theo d¢y.
(iii) A ¦y õ v vîi r > 0 cho tr÷îc tçn t¤i mët sè húu h¤n c¡c qu£ c¦u mð b¡n k½nh r phõ A.
Chùng minh. Ta ¢ chùng minh (i) suy ra (ii).

(ii) ⇒ (iii). Gi£ sû A l tªp compact theo d¢y. Khi â A l ¦y õ. Do â ch¿ c¦n chùng minh
kh¯ng ành sau trong (iii). B¬ng ph£n chùng, gi£ sû r > 0. L§y x1 ∈ A v B1 l qu£ c¦u mð t¥m
x1 b¡n k½nh r. Do B1 khæng chùa A n¶n tçn t¤i x2 ∈ A \ B1 . B¬ng quy n¤p ta x¥y düng ÷ñc
d¢y x1 , x2 , . . . , xn sao cho xi ∈ Bi v xk+1 6∈ B1 ∪ B2 ∪ · · · ∪ Bk . Khi â ta câ thº t¼m ÷ñc xn+1
khæng n¬m trong B1 ∪ B2 ∪ · · · ∪ Bn . °t Bn+1 l qu£ c¦u mð t¥m xn+1 b¡n k½nh r. Gi£ sû c l
iºm tö cõa d¢y {xn }. Theo ành ngh¾a, tçn t¤i c¡c sè nguy¶n d÷ìng m, k vîi k < m sao cho
d(xk , c) < r/2,

d(xm , c) < r/2.
Suy ra d(xk , xm ) < r-m¥u thu¨n vîi t½nh ch§t cõa d¢y {xn } do xk ∈ Bm . Vªy A tho£ i·u ki»n
(iii).
(iii) ⇒ (i). L§y {Ui }i∈I l phõ mð cõa A v gi£ sû khæng tçn t¤i phõ con húu h¤n phõ A. Ta
x¥y düng d¢y {xn } trong A nh÷ sau. Theo gi£ thi¸t, A câ thº phõ ÷ñc bði mët sè húu h¤n c¡c
qu£ c¦u âng b¡n k½nh 1
2
n¶n tçn t¤i ½t nh§t mët qu£ c¦u âng C1 b¡n k½nh 1
2
sao cho C1 ∩ A
khæng ÷ñc phõ bði mët sè húu h¤n c¡c tªp Ui . L§y x1 l mët iºm thuëc C1 ∩ A. Gi£ sû ¢ câ
d¢y c¡c qu£ c¦u âng lçng nhau
C1 ⊃ C2 ⊃ · · · ⊃ Cn
sao cho Cn câ b¡n k½nh 1
2n
, vîi mët iºm xn ∈ Cn ∩ A v sao cho Cn ∩ A khæng ÷ñc phõ bði
mët sè húu h¤n c¡c tªp Ui . Do A câ thº phõ bði mët sè húu h¤n c¡c qu£ c¦u âng b¡n k½nh
1
2n+1
n¶n Cn ∩ A công câ thº ÷ñc phõ bði húu h¤n c¡c qu£ c¦u n y. Bði vªy, tçn t¤i qu£ c¦u
âng Cn+1 b¡n k½nh 1
2n+1
sao cho Cn+1 ∩ A khæng ÷ñc phõ bði mët sè húu h¤n c¡c tªp Ui . L§y
xn+1 ∈ Cn+1 ∩ A. Theo c¡ch x¥y düng th¼ {xn } l d¢y Cauchy trong A n¶n hëi tö ¸n c ∈ A.
Nh÷ng c thuëc Ui0 n o â (chùa Cn vîi n õ lîn). M¥u thu¨n. 2
1.4. TP COMPACT 19
Tªp con A cõa khæng gian metric (X, d) gåi l ti·n compact hay ho n to n bà ch°n n¸u vîi
måi r > 0 tçn t¤i x1 (r), x2 (r), . . . , xn (r) ∈ A sao cho
n
[
A⊂ B(xi (r), r).
i=1
Trong tr÷íng hñp n y ta nâi x1 (r), . . . , xn (r) l r-l÷îi cõa X.

Tªp con A cõa khæng gian tæ pæ (X, T ) gåi l compact t÷ìng èi n¸u bao âng A cõa A l
tªp compact.
H» qu£ 1.4.9. Gi£ sû A l tªp con cõa khæng gian metric ¦y õ. Khi â A l ti·n compact
n¸u v ch¿ n¸u A l compact t÷ìng èi.
Chùng minh. Suy trüc ti¸p tø ành lþ tr÷îc v hai nhªn x²t sau:
1. A l ¦y õ; v
2. N¸u A câ thº phõ bði mët sè húu h¤n c¡c qu£ c¦u mð b¡n k½nh r/2 th¼ A câ thº phõ bði
mët sè húu h¤n c¡c qu£ c¦u mð b¡n k½nh r (còng t¥m).
ành ngh¾a 1.4.6. Khæng gian metrix (X, d) l kh£ ly n¸u tçn t¤i tªp khæng qu¡ ¸m ÷ñc
trò mªt trong X.
H» qu£ 1.4.10. Måi khæng gian ti·n compact l kh£ ly.
Chùng minh. Gi£ sû khæng gian metric (X, d) l ti·n compact. Theo ành ngh¾a, vîi måi n ∈ N
·u tçn t¤i mët tªp hñp húu h¤n An ⊂ X sao cho d(x, An ) := inf a∈An d(x, a) < 1/n vîi måi
x ∈ X. °t A := ∪n∈N An . Tªp hñp A l khæng qu¡ ¸m ÷ñc v vîi måi x ∈ X, måi n ∈ N, ta
·u câ d(x, A) ≤ d(x, An ) < 1/n; th nh thû d(x, A) = 0 v bði vªy Ā = X. 2
H» qu£ 1.4.11. Gi£ sû A l tªp compact v f : A → R l ¡nh x¤ li¶n töc. Khi â tçn t¤i c¡c
gi¡ trà nhä nh§t v lîn nh§t cõa f tr¶n A.
Chùng minh. Thªt vªy, f (A) compact trong R n¶n nâ âng v bà ch°n. V bði vªy
−∞ < m := inf f (x) ≤ M := sup f (x) < +∞.

x∈A x∈A
ành ngh¾a cõa inf v sup suy ra tçn t¤i c¡c d¢y {xn }n≥1 v {yn }n≥1 trong A sao cho f (xn ) → m
v f (yn ) → M. Nh÷ng A compact n¶n câ thº tr½ch ra c¡c d¢y con m ta câ thº gi£ thi¸t v¨n
l {xn }n≥1 v {yn }n≥1 hëi tö ¸n c¡c iºm x0 v y0 thuëc A t÷ìng ùng. Do f li¶n töc n¶n
m = f (x0 ) v M = f (y0 ). 2
H» qu£ 1.4.12. Måi tªp compact trong khæng gian metric ·u bà ch°n.
Chùng minh. Gi£ sû A l tªp compact trong khæng gian metric (X, d). L§y x0 ∈ X. X²t ¡nh x¤
f : X → R, x 7→ d(x, x0 ). D¹ th§y f li¶n töc tr¶n X. Theo h» qu£ tr¶n, f (A) bà ch°n v tø â
d¹ d ng suy ra i·u c¦n chùng minh. 2
ành ngh¾a 1.4.7. Gi£ sû A l tªp con âng cõa khæng gian metric v f : A → Y tø A v o
khæng gian metric Y. Ta nâi f li¶n töc ·u (tr¶n A) n¸u vîi måi > 0 tçn t¤i δ() > 0 sao cho
vîi måi x, y ∈ A m d(x, y) < δ() th¼ d(f (x), f (y)) < .
V½ dö 1.4.4. nh x¤ Lipschitz l li¶n töc ·u.
Tø ành ngh¾a suy ra ¡nh x¤ li¶n töc ·u th¼ li¶n töc. Ng÷ñc l¤i ta câ
T½nh ch§t 1.4.13. Gi£ sû A l tªp con compact cõa khæng gian metric (X, d) v f : A → Y l
¡nh x¤ li¶n töc v o khæng gian metric Y. Khi â f li¶n töc ·u tr¶n A.
Chùng minh. L§y > 0. Vîi méi x ∈ A tçn t¤i r(x) > 0 sao cho n¸u y ∈ A m d(x, y) < r(x)
th¼ d(f (x), f (y)) < . Do A compact v
[ r(x)
A⊂ B(x, )
x∈A
2
n¶n tçn t¤i húu h¤n c¡c qu£ c¦u mð B(x1 , r(xi )/2), i = 1, 2, . . . , n, v¨n phõ A. °t
r(x)
δ := min .
i=1,2,...,n 2
N¸u x ∈ A th¼ tçn t¤i ch¿ sè i sao cho d(x, xi ) < r(xi )/2. N¸u d(x, y) < δ th¼ d(y, xi ) < r(xi ).
Do vªy
d(f (x), f (y)) ≤ d(f (x), f (xi )) + d(f (xi ), f (y)) < 2
v ta câ i·u c¦n chùng minh. 2
ành lþ sau ch¿ ra r¬ng t½ch cõa c¡c khæng gian compact l khæng gian compact.
ành lþ 1.4.14 (ành lþ Tychonoff). Gi£ sû {X } α α∈Λ l hå c¡c khæng gian compact. Khi â
t½ch
Y
X= Xα
α∈Λ
l khæng gian compact.

1.4. TP COMPACT 21
Chùng minh. Gi£ sû F := {Fi }i∈I l hå c¡c tªp con âng cõa X câ t½nh ch§t giao húu h¤n.
Tr¶n hå c¡c tªp con cõa X (khæng nh§t thi¸t âng) chùa hå F v câ t½nh ch§t giao húu h¤n
x²t quan h» ành ngh¾a nh÷ sau: A B n¸u v ch¿ n¸u A ∈ A th¼ A ∈ B. Ta câ l quan
h» thù tü; hìn núa câ thº ¡p döng bê · Zorn: hå F chùa trong hå tèi ¤i F ∗ câ t½nh ch§t giao
húu h¤n. Vîi méi α, x²t ph²p chi¸u πα : X → Xα , (xα ) 7→ xα . Hå c¡c tªp con âng trong Xα :
{πα (F ) | F ∈ F ∗ }
câ t½nh ch§t giao húu h¤n. Do Xα compact, n¶n tçn t¤i xα ∈ πα (F ) vîi måi F ∈ F ∗ .
°t x := (xα ). Ta c¦n chùng minh x ∈ F vîi måi F ∈ F ∗ . Thªt vªy, gi£ sû U l tªp mð trong
X chùa x. Ta câ thº vi¸t
Y
U = Uα1 × · · · × Uαn × Xα ,
α6=αi
trong â Uαi l mð trong Xαi . Hiºn nhi¶n xαi ∈ Uαi vîi måi i. Do â xαi ∈ Uαi ∩ παi (F ) vîi måi
F ∈ F ∗ . Nh÷ng Uαi mð, n¶n Uαi ∩ παi (F ) 6= ∅ vîi måi F ∈ F ∗ . Tø â, còng vîi t½nh tèi ¤i cõa
F ∗ , chùng tä πα−1i (Uαi ) ∈ F ∗ . Suy ra ∩ni=1 πα−1i (Uαi ) ∈ F ∗ (bði t½nh tèi ¤i, giao húu h¤n c¡c tªp
thuëc F ∗ công thuëc F ∗ ). Nh÷ng U = ∩ni=1 πα−1i (Uαi ). Vªy U ∩ F 6= ∅ vîi måi F ∈ F ∗ . Do U mð
tòy þ chùa x, n¶n x ∈ F = F vîi måi F ∈ F ∗ . 2
H» qu£ 1.4.15. Tªp con trong khæng gian R n

l compact n¸u v ch¿ n¸u nâ âng v bà ch°n.
Chùng minh. Gi£ sû A l tªp âng v bà ch°n trong Rn . Khi â A chùa trong h¼nh hëp chú
nhªt
X = [a1 , b1 ] × [a2 , b2 ] × · · · × [an , bn ]
n o â. V¼ [ai , bi ] l tªp compact n¶n theo ành lþ Tychonoff X l tªp compact. Nh÷ng i·u n y
ch¿ ra A l tªp con âng cõa mët khæng gian compact. Bði vªy A compact.
Ng÷ñc l¤i, n¸u A compact th¼ A âng. Hìn núa A bà ch°n v¼ n¸u ng÷ñc l¤i tçn t¤i mët d¢y
trong A ti¸n ra væ h¤n v d¢y n y khæng câ iºm tö. 2
H» qu£ 1.4.16. C¡c chu©n tr¶n R n

l t÷ìng ÷ìng.
Chùng minh. Kþ hi»u k · k l chu©n sup (tùc l kxk := maxi=1,...,n |xi |) v k · k1 l chu©n n o
â. Ta ch¿ c¦n chùng minh hai chu©n n y t÷ìng ÷ìng. Kþ hi»u e1 , e2 , . . . , en l cì sð ch½nh tc
trong Rn . Khi â vîi måi vector x ta câ thº vi¸t
x = x1 e1 + x2 e2 + · · · + xn en ,
trong â x1 , x2 , . . . , xn ∈ R. Suy ra
kxk1 ≤ |x1 |ke1 k1 + |x2 |ke2 k1 + · · · + |xn |ken k1 ≤ c1 kxk

trong â c1 := n maxi kei k1 . Do â
|kxk1 − kyk1 | ≤ kx − yk1 ≤ c1 kx − yk;
nâi c¡ch kh¡c, k · k1 : (Rn , k · k) → R l ¡nh x¤ li¶n töc. Kþ hi»u Sn−1 l m°t c¦u ìn và t¥m t¤i
gèc b¡n k½nh 1 trong khæng gian vector ành chu©n (Rn , k · k). Khi â Sn−1 âng v bà ch°n n¶n
l tªp compact. Suy ra tçn t¤i
0 < c2 := min
n−1
kxk1 .
x∈S
Do â vîi måi x ∈ Rn , x 6= 0, ta câ
x
≥ c2 ;
kxk 1
hay t÷ìng ÷ìng
c2 kxk ≤ kxk1 .
K¸t hñp c¡c b§t ¯ng thùc ta câ i·u c¦n chùng minh. 2
Nhªn x²t 1.4.1. C¡c tªp con âng cõa khæng gian metric ¦y õ l ¦y õ, v tªp con ¦y
õ cõa mët khæng gian metric l âng. Do vªy khæng gian con húu h¤n chi·u S cõa khæng gian
vector ành chu©n l ¦y õ v bði vªy S l âng.
Khæng gian X gåi l compact àa ph÷ìng n¸u måi iºm câ mët l¥n cªn compact. Ch¯ng
h¤n, khæng gian Rn l compact àa ph÷ìng. Hiºn nhi¶n r¬ng, khæng gian vector ành chu©n l
compact àa ph÷ìng n¸u v ch¿ n¸u qu£ c¦u âng b¡n k½nh ìn và l compact. Thªt vªy, n¸u
khæng gian X l compact àa ph÷ìng th¼ qu£ c¦u âng B(x, r) t¥m x ∈ X b¡n k½nh r > 0 n o
â l compact. Suy ra qu£ c¦u ìn và B(x, 1) = 1r B(x, r) l compact.
H» qu£ 1.4.17 (ành lþ Riesz). Khæng gian vector ành chu©n X l compact àa ph÷ìng n¸u
v ch¿ n¸u X l khæng gian vector húu h¤n chi·u.
Chùng minh. °t B = B(0, 1) l qu£ c¦u âng t¥m 0 b¡n k½nh 1 trong X. Khi â tçn t¤i mët sè
húu h¤n c¡c iºm x1 , x2 , . . . , xn ∈ B sao cho B ÷ñc phõ bði c¡c qu£ c¦u mð t¥m t¤i c¡c iºm
n y b¡n k½nh 1/2. Ta chùng minh x1 , x2 , . . . , xn sinh ra khæng gian X. Thªt vªy, kþ hi»u Y l
khæng gian con sinh bði x1 , x2 , . . . , xn . Khi â Y l khæng gian vector húu h¤n chi·u v do â
l âng trong X. Gi£ sû x ∈ X v x 6∈ Y. °t
d(x, Y ) = inf kx − yk.

y∈Y
D¹ kiºm tra tçn t¤i z ∈ Y sao cho d(x, Y ) = kx − zk > 0 v tçn t¤i ch¿ sè i sao cho
x−z 1
− xi < .
kx − zk 2
1.5. ÀNH LÞ TCH V ÙNG DÖNG 23
Suy ra
kx − zk
kx − (z + kx − zkxi )k < .
2
i·u n y m¥u thu¨n do z + kx − zkxi ∈ Y v d(x, Y ) = kx − zk. 2
1.5 ành lþ t¡ch v ùng döng

Ph¦n n y · cªp ¸n vi»c t¡ch hai tªp con âng cõa khæng gian chu©n tc bði mët h m li¶n
töc. Tr÷îc h¸t ta câ bê · sau.
Bê · 1.5.1. Cho X l khæng gian chu©n tc. N¸u A l tªp âng v U l tªp mð sao cho A ⊂ U
th¼ tçn t¤i mët tªp mð U1 sao cho
A ⊂ U1 ⊂ U 1 ⊂ U.
Chùng minh. °t B := X \ U. Ta câ B âng v giao vîi A b¬ng trèng. Suy ra tçn t¤i c¡c tªp
con mð ríi nhau U1 , V1 sao cho A ⊂ U1 v B ⊂ V1 . Hiºn nhi¶n tªp U1 câ c¡c t½nh ch§t ái häi.
2
ành lþ 1.5.2 (Bê · Urysohn). Gi£ sû X l khæng gian chu©n tc v A, B l c¡c tªp con âng
ríi nhau. Khi â tçn t¤i h m li¶n töc f : X → [0, 1] sao cho h¤n ch¸ cõa f tr¶n c¡c tªp A v B
b¬ng 0 v 1 t÷ìng ùng.
Chùng minh. °t U1 := X \ B. Ta câ U1 mð chùa A. Theo bê · tr¶n, tçn t¤i tªp mð U1/2 sao
cho
A ⊂ U1/2 ⊂ U 1/2 ⊂ U1 .
T÷ìng tü, tçn t¤i c¡c tªp mð U1/4 v U3/4 sao cho
A ⊂ U1/4 ⊂ U 1/4 ⊂ U1/2 ⊂ U 1/2 ⊂ U3/4 ⊂ U 3/4 ⊂ U1 .
B¬ng quy n¤p, vîi méi sè nguy¶n k, 0 ≤ k ≤ 2n , tçn t¤i tªp mð Uk/2n sao cho n¸u r < s th¼
Ur ⊂ U r ⊂ Us . ành ngh¾a h m f : X → [0, 1] bði

1 n¸u x ∈ B,
f (x) =
inf{r | x ∈ U } n¸u x 6∈ B.
r
D¹ th§y f (x) = 0 vîi måi x ∈ A v f (x) = 1 vîi måi x ∈ B.

º chùng minh f li¶n töc, l§y a, b ∈ R sao cho 0 < a ≤ 1, 0 ≤ b < 1. Ch¿ c¦n chùng tä
f −1 ([0, a)) v f −1 ((0, 1])

l c¡c tªp mð. Thªt vªy, do f (x) < a n¸u v ch¿ n¸u tçn t¤i r sao cho x ∈ Ur , n¶n
[
f −1 ([0, a)) = Ur .
r<a
T÷ìng tü ta câ f (x) > b n¸u v ch¿ n¸u x 6∈ U r vîi r > b n o â. Suy ra
[
f −1 ((0, 1]) = (X \ Ur ).
r>b
Tø â câ i·u c¦n chùng minh. 2
ành lþ 1.5.3 (ành lþ Tietze). Gi£ sû A l tªp con âng cõa khæng gian chu©n tc X v
f : A → R l h m li¶n töc. Khi â tçn t¤i h m li¶n töc f ∗ : X → R sao cho h¤n ch¸ cõa f ∗ tr¶n
A tròng vîi f. Ngo i ra, n¸u f câ c¡c gi¡ trà trong [0, 1] th¼ f ∗ công câ c¡c gi¡ trà trong [0, 1].
Chùng minh. Tr÷îc h¸t, gi£ thi¸t f câ gi¡ trà trong o¤n [0, 1]. N¸u A, B l c¡c tªp con âng ríi
nhau trong X th¼ kþ hi»u gA,B l h m sè li¶n töc tø X v o [0, 1] sao cho g(A) = 0 v g(B) = 1.
(Tçn t¤i theo Bê · Urysohn).
B¥y gií ta ành ngh¾a c¡c h m fn tr¶n A v gn tr¶n X.
°t f0 = f v x²t c¡c tªp âng

1
A0 = x ∈ A | f (x) ≤ ,
3
2
B0 = x ∈ A | f (x) ≥ .
3
Gi£ sû g0 = 31 gA0 ,B0 v f1 = f0 − g0 . B¬ng quy n¤p, gi£ thi¸t ¢ x¡c ành fn ; ành ngh¾a
n
1 1
An = x ∈ A | f (x) ≤ ,
3 3 n
2 2
Bn = x ∈ A | f (x) ≥ .
3 3
K¸ ti¸p n
1 2
gn = gAn ,Bn
3 3
v fn+1 = fn − gn . °c bi»t
fn+1 = f − (g0 + g1 + · · · + gn ).
Theo c¡ch x¥y düng, ta câ

n n
1 2 2
0 ≤ gn ≤ , 0 ≤ fn ≤ . (1.1)
3 3 3
1.6. ÀNH LÞ STONEWEIERSTRASS 25
B§t ¯ng thùc ¦u ti¶n l hiºn nhi¶n. B§t ¯ng thùc thù hai chùng minh theo quy n¤p: Vîi
n = 0, hiºn nhi¶n óng. Gi£ sû óng vîi n. Vîi méi x ∈ A, ta ph¥n bi»t ba tr÷íng hñp x ∈ An ,
x 6∈ An v x 6∈ Bn , v x ∈ Bn . Sû döng c¡ch x¥y düng fn , d¹ chùng minh cho méi tr÷íng hñp.
Tø c¡c b§t ¯ng thùc (1.1) suy ra chuéi
g0 + g1 + · · · + gn + · · ·
hëi tö tøng iºm v· h m f tr¶n A. Hìn núa, do bà ch°n ·u, n¶n giîi h¤n cõa chuéi l h m li¶n
töc tr¶n X. i·u n y chùng minh ành lþ trong tr÷íng hñp f câ gi¡ trà trong o¤n [0, 1].
Nhªn x²t r¬ng, chùng minh tr¶n câ thº ¡p döng cho tr÷íng hñp f câ gi¡ trà trong o¤n [a, b]
b§t ký: Chóng ta ch¿ c¦n ¡p döng ph²p bi¸n êi tuy¸n t½nh chuyºn [a, b] v· [0, 1].
B¥y gií gi£ sû f khæng bà ch°n. Sû döng h m arctan chóng ta câ thº ÷a R v· kho£ng (−1, 1).
Thªt xªy, x²t h m li¶n töc
h : A → (−1, 1), x 7→ arctan f (x).
Khi â, theo tr¶n, tçn t¤i th¡c triºn h∗ cõa h tr¶n X. °t f ∗ (x) = tan h(x) ta suy ra i·u c¦n
chùng minh. 2
1.6 ành lþ StoneWeierstrass

Gi£ sû A l tªp con c¡c h m sè tr¶n khæng gian tæ pæ X. Ta nâi A l ¤i sè n¸u tho£ c¡c
t½nh ch§t f, g ∈ A th¼ f + g, f g ∈ A v n¸u c ∈ K th¼ cf ∈ A. V½ dö tªp c¡c a thùc mët bi¸n
(hay nhi·u bi¸n) l mët ¤i sè. N¸u ϕ l h m n o â tr¶n X th¼ tªp t§t c£ c¡c h m câ d¤ng
a0 + a1 ϕ + · · · + an ϕn
trong â ai ∈ K t¤o th nh ¤i sè (sinh bði ϕ). T÷ìng tü ta câ kh¡i ni»m ¤i sè sinh bði hå c¡c
h m {ϕi }i∈I . Kþ hi»u C(X) l tªp t§t c£ c¡c h m li¶n töc tr¶n X. Khi â C(X) l mët ¤i sè.
Gi£ sû X l tªp compact v A l ¤i sè con cõa ¤i sè C(X). Do X compact n¶n vîi méi
f ∈ A tçn t¤i
kf k := sup kf (x)k < ∞
x∈X
gåi l chu©n sup tr¶n A. Do â A chùa trong khæng gian vector t§t c£ c¡c h m bà ch°n tr¶n X.
Chóng ta quan t¥m ¸n bao âng cõa A. V¼ C(X) âng n¶n bao âng cõa A chùa trong C(X).
Chóng ta s³ t¼m i·u ki»n º A = C(X); nâi c¡ch kh¡c, méi h m li¶n töc tr¶n X câ thº x§p x¿
·u bði c¡c ph¦n tû cõa A.
Ta nâi A t¡ch c¡c iºm cõa X n¸u vîi måi x, y ∈ X, x 6= y, tçn t¤i h m f ∈ A sao cho
f (x) 6= f (y). D¹ th§y, ¤i sè sinh bði c¡c h m a thùc câ t½nh ch§t n y.
ành lþ 1.6.1 (ành lþ StoneWeierstrass). Gi£ sû K = R, X l tªp compact v A l ¤i sè

con cõa ¤i sè C(X). Gi£ sû A t¡ch c¡c iºm v chùa c¡c h m h¬ng. Khi â A trò mªt trong
¤i sè c¡c h m li¶n töc tr¶n X; tùc l
A = C(X).
Tr÷îc h¸t ta câ bê ·:
Bê · 1.6.2. Ngo i c¡c gi£ thi¸t cõa ành lþ 1.6.1, gi£ sû n¸u f, g ∈ A th¼ max(f, g) ∈ A v
min(f, g) ∈ A. Khi â k¸t luªn cõa ành lþ StoneWeierstrass óng.
Chùng minh. Chóng ta chia th nh hai b÷îc.

B÷îc 1. Ta chùng minh vîi x , x1 2 ∈ X, x1 6= x2 , v c¡c sè thüc α, β ∈ R cho tr÷îc tçn t¤i
h ∈ A sao cho h(x1 ) = α v h(x2 ) = β.
Thªt vªy, theo gi£ thi¸t, tçn t¤i ϕ ∈ A sao cho ϕ(x1 ) 6= ϕ(x2 ). Khi â h m
ϕ(x) − ϕ(x1 )
h(x) = α + (β − α)
ϕ(x2 ) − ϕ(x1 )
tho£ i·u ki»n ái häi.

B÷îc 2. Cho tr÷îc > 0 v h m li¶n töc f tr¶n X tçn t¤i h m g ∈ A sao cho
f (z) − < g(z) < f (z) +
vîi måi z ∈ X.
Vîi méi c°p x, y ∈ X tçn t¤i h m hx,y ∈ A sao cho
hx,y (x) = f (x) v hx,y (y) = f (y).
Kh¯ng ành l t¦m th÷íng n¸u x = y. N¸u x 6= y th¼ kh¯ng ành suy tø B÷îc 1. B¥y gií cè ành
x. Vîi méi y ∈ X tçn t¤i qu£ c¦u mð Uy t¥m t¤i y sao cho vîi måi z ∈ Uy th¼
hx,y (z) < f (z) + ,
do t½nh li¶n töc cõa hx,y − f t¤i y. C¡c tªp mð Uy phõ X v do X compact n¶n tçn t¤i húu h¤n
y1 , y2 , . . . , yn sao cho
X ⊂ Uy1 ∪ Uy2 ∪ · · · ∪ Uyn .
°t
hx := min(hx,y1 , hx,y2 , . . . , hx,yn ).
Theo gi£ thi¸t cõa bê ·, hx ∈ A. Ngo i ra, vîi måi z ∈ X th¼
hx (z) < f (x) + ,

1.6. ÀNH LÞ STONEWEIERSTRASS 27
v hx (x) = f (x); tùc l (hx − f )(x) = 0.

B¥y gií vîi méi x ∈ X ta t¼m mët qu£ c¦u mð Vx t¥m t¤i x sao cho, do t½nh li¶n töc, vîi måi
z ∈ Vx ta câ (hx − f )(z) > −, hay t÷ìng ÷ìng
f (z) − < hx (z).
Do X compact, ta câ thº t¼m ÷ñc húu h¤n iºm x1 , x2 , . . . , xm sao cho
X ⊂ Vx1 ∪ Vx2 ∪ · · · ∪ Vxm .
Cuèi còng °t

g := max(hx1 , hx2 , . . . , hxm ).
Ta ÷ñc g ∈ A v vîi måi z ∈ X th¼
f (z) − < g(z) < f (z) + .
Bê · ÷ñc chùng minh. 2
Chùng minh ành lþ 1.6.1. Ta ch¿ c¦n chùng minh n¸u f, g ∈ A th¼ max(f, g), min(f, g) ∈ A.
Thªt vªy, tr÷îc h¸t chó þ r¬ng
f + g |f − g|
max(f, g) = + ,
2 2
f + g |f − g|
min(f, g) = − .
2 2
Do vªy ch¿ c¦n chùng minh n¸u f ∈ A th¼ |f | ∈ A.
Thªt vªy, gi£ sû f ∈ A. H m f li¶n töc tr¶n tªp compact X, n¶n tçn t¤i c > 0 sao cho
−c ≤ f (x) ≤ c
vîi måi x ∈ X. H m gi¡ trà tuy»t èi | · | : [−c, c] → R, t 7→ |t|, câ thº x§p x¿ ·u bði c¡c a thùc
tr¶n o¤n [−c, c]: vîi > 0 cho tr÷îc, tçn t¤i a thùc P sao cho
sup |P (t) − |t|| < .

t∈[−c,c]
Khi â
sup |P (f (x)) − |f (x)|| < .
x∈X
Suy ra |f | ÷ñc x§p x¿ bði P ◦ f ∈ A. ành lþ ÷ñc chùng minh. 2
H» qu£ 1.6.3. Gi£ sû X l tªp compact trong Rk . Khi â måi h m li¶n töc tr¶n X câ thº x§p
x¿ ·u bði c¡c h m a thùc theo k bi¸n.
Chùng minh. Tªp R[x1 , . . . , xk ] c¡c a thùc k bi¸n vîi c¡c h» sè thüc chùa c¡c a thùc h¬ng v
c¡c h m tåa ë x1 , . . . , xk t¡ch c¡c iºm cõa Rk . p döng ành lþ 1.6.1 ta câ i·u c¦n chùng
minh. 2
ành lþ 1.6.1 khæng óng èi vîi ¤i sè phùc. Tuy nhi¶n ta câ:
ành lþ 1.6.4. Gi£ sû K = C, X l tªp compact v A l ¤i sè con cõa ¤i sè C(X). Gi£ sû
A t¡ch c¡c iºm, chùa c¡c h m h¬ng v âng èi vîi ph²p l§y li¶n hñp phùc (tùc l n¸u f ∈ A
th¼ f¯ ∈ A). Khi â A trò mªt trong ¤i sè c¡c h m li¶n töc tr¶n X; tùc l
A = C(X).
Chùng minh. °t AR := {f ∈ A | f (x) ∈ R ∀x ∈ X}. N¸u f ∈ A v f = u + iv vîi u, v thüc

f +f¯ f −f¯
th¼ u = 2
v v= −2i
; do A âng èi vîi ph²p l§y li¶n hñp, ta câ u, v ∈ AR . Gi£ sû x, y ∈ X
vîi x 6= y; tçn t¤i f ∈ A sao cho f (x) 6= f (y). Khi â ho°c u(x) 6= u(y) ho°c v(x) 6= v(y). Suy
ra AR t¡ch c¡c iºm cõa X. p döng ành lþ 1.6.1 câ i·u c¦n chùng minh. 2
1.7 ành lþ ArzelaAscoli

ành ngh¾a 1.7.1. (i) Gi£ sû (X, d) l khæng gian metric compact. Tªp con H cõa C(X) ÷ñc
gåi l çng li¶n töc t¤i x0 ∈ X n¸u vîi måi > 0 tçn t¤i δ > 0 sao cho |h(x) − h(x0 )| < vîi
måi h ∈ H v vîi måi x ∈ X m d(x, x0 ) < δ.
(ii) Tªp con H cõa C(X) ÷ñc gåi l çng li¶n töc n¸u H çng li¶n töc t¤i måi iºm cõa X.
(iii) Tªp con H cõa C(X) ÷ñc gåi l çng li¶n töc ·u n¸u vîi måi > 0 tçn t¤i δ > 0 sao cho
|h(x) − h(y)| < vîi måi h ∈ H v vîi måi x, y ∈ X m d(x, y) < δ.
M»nh · 1.7.1. Gi£ sû (X, d) l khæng gian metric compact. Khi â tªp con trong C(X) l
çng li¶n töc n¸u v ch¿ n¸u nâ çng li¶n töc ·u.
Chùng minh. Ta ch¿ c¦n chùng minh i·u ki»n c¦n. Thªt vªy, gi£ sû H ⊂ C(X) l hå çng li¶n
töc v > 0. Khi â vîi méi x ∈ X tçn t¤i δ(x) > 0 sao cho |h(x) − h(y)| < /2 vîi måi h ∈ H
v y ∈ X vîi d(x, y) < δ(x). Do X compact, n¶n tçn t¤i húu h¤n iºm x1 , x2 , . . . , xr ∈ X sao
cho c¡c qu£ c¦u mð B(xi , δ(xi )/2) t¥m xi , b¡n k½nh δ(xi )/2, phõ tªp X. °t
δ(xi )
δ := min .
i=1,2,...,r 2
Gi£ sû x, y ∈ X sao cho d(x, y) < δ. Chån i sao cho x ∈ B(xi , δ(xi )/2). D¹ th§y r¬ng x, y ∈
B(xi , δ(xi )). Suy ra
|h(x) − h(y)| ≤ |h(x) − h(xi )| + |h(xi ) − h(y)| <
vîi måi h ∈ H. 2
1.7. ÀNH LÞ ARZELAASCOLI 29
V½ dö 1.7.1. (i) Måi tªp con húu h¤n cõa C(X) l çng li¶n töc.
(ii) Måi tªp con cõa mët tªp çng li¶n töc l çng li¶n töc.
(iii) Hñp húu h¤n c¡c tªp çng li¶n töc l çng li¶n töc.
(iv) Tªp c¡c d¢y h m hëi tö ·u trong C(X) l tªp çng li¶n töc.
(v) Tªp c¡c h m Lipschitz vîi h¬ng sè L > 0 trong C(X) l tªp çng li¶n töc.
(vi) Vîi méi c > 0 v α > 0, tªp
{f ∈ C(X) | |f (x) − f (y)| ≤ c[d(x, y)]α vîi måi x, y ∈ X}
l çng li¶n töc.
M»nh · 1.7.2. Gi£ sû (X, d) l khæng gian metric compact. Gi£ sû d¢y {fn }n∈N ⊂ C(X) l
tªp çng li¶n töc v D l tªp con trò mªt trong X. N¸u vîi måi x ∈ D d¢y sè {fn (x)}n∈N hëi
tö th¼ d¢y h m {fn }n∈N hëi tö ·u ¸n mët h m f ∈ C(X).
Chùng minh. Ta ch¿ c¦n chùng minh {fn }n∈N l d¢y Cauchy trong C(X). Thªt vªy, l§y > 0.
Theo gi£ thi¸t, tçn t¤i δ > 0 sao cho
|fn (x) − fn (y)| <
vîi måi n ∈ N v måi x, y ∈ X vîi d(x, y) < δ. V¼ X l compact n¶n câ thº phõ b¬ng mët sè
húu h¤n c¡c qu£ c¦u mð b¡n k½nh δ :
r
[
X= B(xi , δ).
i=1
Nh÷ng D trò mªt trong X n¶n méi tªp B(xi , δ) chùa ½t nh§t mët ph¦n tû yi ∈ D. M°t kh¡c,
theo gi£ thi¸t, d¢y {fn (yi )}n∈N l d¢y Cauchy. Suy ra tçn t¤i N ∈ N, N > 0, sao cho vîi måi
i = 1, 2, . . . , r, ta câ
|fn (yi ) − fp (yi )| <
vîi måi n, p ≥ N.
B¥y gií l§y x ∈ X v gi£ sû i l sè nguy¶n sao cho x ∈ B(xi , δ). Khi â, vîi n, p ≥ N ta câ
|fn (x) − fp (x)| ≤ |fn (x) − fn (xi )| + |fn (xi ) − fn (yi )| + |fn (yi ) − fp (yi )| +
|fp (yi ) − fp (xi )| + |fp (xi ) − fp (x)|
≤ 5.
Suy ra kfn − fp k < 5 vîi måi n, p ≥ N ; tùc l {fn }n∈N l mët d¢y Cauchy. 2
K¸t qu£ ch½nh cõa ph¦n n y l :

ành lþ 1.7.3 (ành lþ ArzelaAscoli). Gi£ sû (X, d) l khæng gian metric compact. Tªp con
H cõa C(X) l compact t÷ìng èi n¸u v ch¿ n¸u H bà ch°n v çng li¶n töc.
Chùng minh. i·u ki»n c¦n. Gi£ sû H l tªp con compact t÷ìng èi trong C(X). D¹ th§y H
l ti·n compact v H bà ch°n. Do vªy ta ch¿ c¦n chùng minh H l çng li¶n töc. Cè ành > 0.
V¼ H l ti·n compact n¶n câ thº chån húu h¤n ph¦n tû f1 , f2 , . . . , fr ∈ H sao cho
r
[
H⊂ B(fi , ),
i=1
3
trong â B(fi , /3) l qu£ c¦u mð t¥m fi b¡n k½nh /3 trong C(X).
V¼ hå húu h¤n c¡c ph¦n tû {fi }i=1,2,...,r trong C(X) l çng li¶n töc, n¶n tçn t¤i δ > 0 sao
cho n¸u d(x, y) < δ th¼

|fi (x) − fi (y)| <
3
vîi måi i = 1, 2, . . . , r. Suy ra n¸u f ∈ H v d(x, y) < δ th¼
|f (x) − f (y)| ≤ |f (x) − fi (x)| + |fi (x) − fi (y)| + |fi (y) − f (y)| < ,
trong â ch¿ sè i ÷ñc chån sao cho kf − fi k < 3 . Vªy H çng li¶n töc.
i·u ki»n õ. Gi£ sû H bà ch°n v çng li¶n töc. Do X l khæng gian metric compact, n¶n
tçn t¤i tªp con D ¸m ÷ñc trò mªt trong X (xem H» qu£ 1.4.10). Gi£ sû {fn }n∈N l d¢y trong
H. Vîi måi x ∈ D d¢y sè {fn (x)}n∈N bà ch°n bði chu©n suph∈H khk; bði vªy, tçn t¤i d¢y con
{fnk }k∈N sao cho d¢y sè {fnk (x)}k∈N hëi tö vîi måi x ∈ D (t¤i sao?). Theo m»nh · tr¶n, d¢y
{fnk }k∈N hëi tö trong C(X). 2
Nhªn x²t 1.7.1. Chùng minh tr¶n ch¿ ra n¸u tªp con H ⊂ C(X) çng li¶n töc th¼ c¡c t½nh
ch§t sau l t÷ìng ÷ìng:
(i) H bà ch°n.
(ii) Tçn t¤i tªp con D trò mªt trong X sao cho vîi måi x ∈ D, tªp {f (x)}f ∈H bà ch°n trong R.
1.8 ¦y õ hâa

ành lþ 1.8.1. Cho khæng gian metric (X, d). Khi â tçn t¤i khæng gian metric ¦y õ (X,
b ρ)
v ¡nh x¤ f : (X, d) → (X,
b ρ) thäa c¡c i·u sau:
(i) f b£o to n kho£ng c¡ch:
ρ(f (x), f (y)) = d(x, y) vîi måi x, y ∈ X.

1.8. Y Õ HÂA 31
(ii) f (X) trò mªt trong X,

b tùc l f (X) = X.
b
Chùng minh. Gåi X b l tªp t§t c£ c¡c d¢y Cauchy x̂ := {xn }n∈N ⊂ X. Hai ph¦n tû x̂ :=
b gåi l b¬ng nhau n¸u v ch¿ n¸u limn→∞ d(xn , yn ) = 0. X²t ¡nh x¤
{xn }n∈N , ŷ := {yn }n∈N ∈ X
b ×X
ρ: X b → R, (x̂, ŷ) 7→ ρ(x̂, ŷ),
x¡c ành bði
ρ(x̂, ŷ) := lim d(xn , yn ).

n→∞
D¹ kiºm tra ρ ÷ñc ành ngh¾a tèt v (X,

b ρ) l mët khæng gian metric ¦y õ. Hìn núa ¡nh x¤
f : (X, d) → (X,
b ρ), x 7→ (x, x, . . .),
b 2
b£o to n kho£ng c¡ch v f (X) trò mªt trong X.
b l ¦y õ hâa cõa X.

Ta gåi X
Ch¿ möc
¦y õ, 18 khæng gian vector ành chu©n, 6

¦y õ hâa, 31 kh£ ly, 19
çng li¶n töc, 28 kho£ng c¡ch, 5
çng phæi, 10
l¥n cªn, 9
¤i sè, 25
l¥n cªn mð, 9
ành lþ ArzelaAscoli, 30
li¶n töc, 9
ành lþ StoneWeierstrass, 26
li¶n töc ·u, 20
ành lþ th¡c triºn Tietze, 24
li¶n thæng, 11
iºm bi¶n, 8
li¶n thæng àa ph÷ìng, 12
iºm d½nh, 8
li¶n thæng ÷íng, 13
iºm trong, 8
Lipschitz, 9
bê · Urysohn, 23
m°t c¦u, 7
bao âng, 8
metric, 5
chu©n, 6
ph¦n trong, 8
chu©n t÷ìng ÷ìng, 7
phõ, 14
compact, 15
phõ con, 14
compact àa ph÷ìng, 22
phõ mð, 14
compact t÷ìng èi, 19
compact theo d¢y, 17 qu£ c¦u âng, 7
qu£ c¦u mð, 6
d¢y Cauchy, 18
t½nh ch§t giao húu h¤n, 15
ho n to n bà ch°n, 19
t¡ch, 11
khæng gian chu©n tc, 17 tæ pæ, 5
khæng gian Hausdorff, 16 tæ pæ c£m sinh, 6, 8
khæng gian metric, 6 tæ pæ ríi r¤c, 5
khæng gian tæ pæ, 5 tæ pæ t½ch, 7
33
34 CH MÖC
tæ pæ thæ, 5 ti·n compact, 19

tªp âng, 7 trò mªt, 8
tªp mð, 5
Ch÷ìng 2
Khæng gian Banach
2.1 Khæng gian c¡c ¡nh x¤ tuy¸n t½nh li¶n töc

ành ngh¾a 2.1.1. Khæng gian vector ành chu©n X gåi l khæng gian Banach n¸u måi d¢y
Cauchy ·u hëi tö.
Ti¶u chu©n hëi tö (tuy»t èi) sau th÷íng xuy¶n ÷ñc sû döng:
ành lþ 2.1.1. Cho khæng gian Banach X v d¢y {xn } ⊂ X. Gi£ sû {an } l d¢y c¡c sè thüc
khæng ¥m sao cho chuéi an hëi tö. N¸u kxn k ≤ an vîi måi n th¼ chuéi xn hëi tö.
P P
Gi£ sû X, Y l c¡c khæng gian vector ành chu©n tr¶n tr÷íng K.
ành ngh¾a 2.1.2. nh x¤ λ : X → Y gåi l tuy¸n t½nh n¸u vîi måi x, y ∈ X v måi a, b ∈ K
câ
λ(ax + by) = aλ(x) + bλ(y).
Kþ hi»u L (X, Y ) l tªp t§t c£ c¡c ¡nh x¤ tuy¸n t½nh li¶n töc tø X v o Y. Tr¶n L (X, Y ) x²t
c¡c ph²p to¡n
(λ1 + λ2 )(x) = λ1 (x) + λ2 (x),

(cλ)(x) = cλ(x),
trong â λ1 , λ2 , λ ∈ L (X, Y ) v c ∈ K. D¹ th§y L (X, Y ) vîi c¡c ph²p to¡n tr¶n l mët khæng
gian vector.
ành lþ 2.1.2. Gi£ sû λ : X → Y l ¡nh x¤ tuy¸n t½nh li¶n töc. C¡c kh¯ng ành sau l t÷ìng
÷ìng:
35
36 CH×ÌNG 2. KHÆNG GIAN BANACH
(i) λ li¶n töc.
(ii) λ li¶n töc t¤i 0.
(iii) Tçn t¤i h¬ng sè C > 0 sao cho vîi måi vector v ∈ X ta câ
kλ(v)k ≤ Ckvk.
Chùng minh. (i) ⇒ (ii): hiºn nhi¶n.

(ii) ⇒ (iii): Gi£ sû λ li¶n töc t¤i 0. L§y = 1 tçn t¤i δ > 0 sao cho n¸u x ∈ X, kxk ≤ δ, th¼
kλ(x)k ≤ 1. L§y v ∈ X sao cho v 6= 0. Khi â kvkδv
≤ δ, n¶n

δ
λ v ≤ 1.
kvk
Suy ra
1
kλ(v)k ≤ kvk.
δ
L§y C = 1
δ
ta câ (iii).
(iii) ⇒ (i): Gi£ sû (iii) óng. Khi â vîi måi x, y ∈ X ta câ
kλ(x) − λ(y)k = kλ(x − y)k ≤ Ck(x − y)k,
do â λ li¶n töc (·u). 2
Nhªn x²t 2.1.1. N¸u X l khæng gian vector húu h¤n chi·u th¼ måi ¡nh x¤ tuy¸n t½nh λ : X →
Y tø X v o khæng gian vector ành chu©n Y l li¶n töc. Thªt vªy, gi£ sû {e1 , . . . , en } l h» c¡c
vector cì sð cõa khæng gian X. Vîi méi x ∈ X, ta câ thº vi¸t
x = x1 e1 + · · · + xn en
trong â xi ∈ K. Khi â
λ(x) = x1 λ(e1 ) + · · · + xn λ(en ).
Do â
kλ(x)k ≤ |x1 |kλ(e1 )k + · · · + |xn |kλ(en )k

X
≤ |xi | max kλ(ei )k.
Suy ra λ li¶n töc.
Gi£ sû λ : X → Y l ¡nh x¤ tuy¸n t½nh li¶n töc. Khi â
kλk := sup{kλ(x)k | x ∈ X, kxk = 1}
húu h¤n v gåi l chu©n cõa λ. D¹ th§y L (X, Y ) vîi chu©n n y l khæng gian vector ành chu©n.
2.1. KHÆNG GIAN CC NH X TUYN TNH LIN TÖC 37
ành lþ 2.1.3. Gi£ sû X, Y, Z l c¡c khæng gian vector ành chu©n, u ∈ L (X, Y ), v v ∈
L (Y, Z). Khi â ¡nh x¤ hñp v ◦ u : X → Z, x 7→ v(u(x)), thuëc L (X, Z) v
kv ◦ uk ≤ kvkkuk.
Chùng minh. Hñp cõa hai ¡nh x¤ tuy¸n t½nh (t÷ìng ùng, li¶n töc) l ¡nh x¤ tuy¸n t½nh (t÷ìng
ùng, li¶n töc). Vªy v ◦ u ∈ L (X, Z). Hìn núa vîi måi x ∈ X câ
k(v ◦ u)(x)k = kv(u(x))k ≤ kvkku(x)k ≤ kvkkukkxk.
Suy ra i·u c¦n chùng minh. 2
ành lþ 2.1.4. N¸u Y l khæng gian Banach, th¼ L (X, Y ) công l khæng gian Banach.
Chùng minh. Gi£ sû {λn } ⊂ L (X, Y ) l d¢y Cauchy. ¦u ti¶n ta chùng minh r¬ng, vîi méi
vector v ∈ X vîi v 6= 0, d¢y c¡c ph¦n tû {λn (v)} l d¢y Cauchy trong Y. L§y > 0 tuý þ, tçn
t¤i N õ lîn sao cho vîi måi m, n ≥ N th¼ kλm − λn k < /kvk. Ngh¾a l
kvk
k(λm − λn )(v)k ≤ = ,
kvk
ngo i ra (λm − λn )(v) = λm (v) − λn (v). i·u n y ch¿ ra {λn (v)} l d¢y Cauchy. Do Y ¦y õ,
d¢y n y hëi tö ¸n mët ph¦n tû, kþ hi»u λ(v), thuëc Y. Nh÷ vªy ta câ thº ành ngh¾a ¡nh x¤
λ : X → Y bði
λ(v) = lim λn (v).
n→∞
N¸u v, v ∈ X th¼
0
λ(v + v 0 ) = lim λn (v + v 0 ) = lim [λn (v) + λn (v 0 )]

n→∞ n→∞
= lim λn (v) + lim λn (v 0 )
n→∞ n→∞
= λ(v) + λ(v 0 ).
N¸u c ∈ K th¼
λ(cv) = lim λn (cv) = lim cλn (v)

n→∞ n→∞
= c lim λn (v) = cλ(v).
n→∞
Do â λ tuy¸n t½nh. Ngo i ra, vîi méi n nguy¶n d÷ìng ta câ
kλn (v)k ≤ kλn kkvk,
n¶n qua giîi h¤n v sû döng c¡c t½nh ch§t cõa giîi h¤n còng vîi chu©n l h m li¶n töc, ta suy
ra
kλ(v)k ≤ Ckvk,
trong â
C = lim kλn k.
n→∞
Cuèi còng, d¢y {λn } hëi tö ¸n λ theo chu©n trong L (X, Y ). Thªt vªy, vîi > 0 cho tr÷îc,
tçn t¤i N õ lîn sao cho vîi måi m, n ≥ N v måi v sao cho kvk = 1 ta câ
kλm (v) − λn (v)k < .
V¼ λn (v) → λ(v) khi n → ∞, n¶n vîi n õ lîn th¼
kλm (v) − λ(v)k < .
Tø c¡c b§t ¯ng thùc tr¶n suy ra vîi m ≥ N th¼
kλm (v) − λ(v)k = k(λm − λ)(v)k < 2
vîi måi v ∈ X, kvk = 1. 2
ành ngh¾a 2.1.3. nh x¤ tuy¸n t½nh li¶n töc f : X → Y gåi l ¯ng c§u hay kh£ nghàch n¸u
tçn t¤i ¡nh x¤ tuy¸n t½nh li¶n töc g : Y → X sao cho
f ◦ g = IY v g ◦ f = IX ,
trong â IX , IY l c¡c ¡nh x¤ çng nh§t tr¶n X v Y t÷ìng ùng. N¸u X = Y ta nâi c¡c ¯ng
c§u l c¡c tü ¯ng c§u. N¸u ¯ng c§u f ∈ L (X, Y ) b£o to n chu©n (tùc l kf (x)k = kxk vîi
måi x ∈ X) th¼ f gåi l ¯ng cü.
Chóng ta công nghi¶n cùu c¡c ¡nh x¤ song tuy¸n t½nh. Gi£ sû X, Y, Z l c¡c khæng gian vector
ành chu©n. nh x¤
ϕ: X × Y → Z
gåi l song tuy¸n t½nh n¸u vîi méi x cè ành, ¡nh x¤ y 7→ ϕ(x, y) tuy¸n t½nh, v vîi méi y cè
ành, ¡nh x¤ x 7→ ϕ(x, y) tuy¸n t½nh. Tªp c¡c ¡nh x¤ song tuy¸n t½nh t¤o th nh mët khæng gian
vector, kþ hi»u l L (X, Y ; Z). D¹ d ng kiºm tra r¬ng (t÷ìng tü trong tr÷íng hñp ¡nh x¤ tuy¸n
t½nh) ¡nh x¤ song tuy¸n t½nh ϕ l li¶n töc n¸u v ch¿ n¸u tçn t¤i sè thüc C > 0 sao cho
kϕ(x, y)k ≤ Ckxkkyk
vîi måi x ∈ X, y ∈ Y. Cªn d÷îi lîn nh§t C tho£ i·u ki»n n y x¡c ành mët chu©n tr¶n khæng
gian c¡c ¡nh x¤ song tuy¸n t½nh li¶n töc L (X, Y ; Z). Hìn núa, n¸u Z ¦y õ th¼ L (X, Y ; Z)
¦y õ (b i tªp).
2.1. KHÆNG GIAN CC NH X TUYN TNH LIN TÖC 39
Trong ph²p t½nh vi ph¥n, v nhúng ùng döng kh¡c, chóng ta câ mët ¯ng cü giúa c¡c khæng
gian vector L (X, L (Y, Z)) v L (X, Y ; Z) nh÷ sau. Gi£ sû λ ∈ L (X, L (Y, Z)), ành ngh¾a ϕλ
bði
ϕλ (x, y) = λ(x)(y).
Hiºn nhi¶n ¡nh x¤ ϕλ l song tuy¸n t½nh; ngo i ra
kϕλ (x, y)k ≤ kλ(x)kkyk ≤ kλkkxkkyk
n¶n
kϕλ k ≤ kλk.
M°t kh¡c, vîi méi ϕ ∈ L (X, Y ; Z) ta câ thº ành ngh¾a λϕ bði
λϕ (x)(y) = ϕ(x, y).
Khi â
kλϕ (x)(y)k ≤ kϕkkxkkyk
do â theo ành ngh¾a,
kλϕ (x)k ≤ kϕkkxk.
Suy ra
kλϕ k ≤ kϕk.
Vªy ta câ mët ph²p ¯ng cü cõa c¡c khæng gian Banach
L (X, L (Y, Z)) ↔ L (X, Y ; Z).
V½ dö 2.1.1. nh x¤
L (X, Y ) × X → Y, (λ, x) 7→ λ(x),
l song tuy¸n t½nh câ chu©n b¬ng 1.
T÷ìng tü, ta câ thº nghi¶n cùu c¡c ¡nh x¤ a tuy¸n t½nh. N¸u X1 , X2 , . . . , Xn , Y l c¡c khæng
gian vector ành chu©n, th¼ ¡nh x¤ a tuy¸n t½nh
ϕ : X1 × X2 × · · · × Xn → Y
l ¡nh x¤ tuy¸n t½nh theo tøng bi¸n (khi cè ành c¡c bi¸n cán l¤i). nh x¤ a tuy¸n t½nh ϕ li¶n
töc n¸u v ch¿ n¸u tçn t¤i sè thüc C > 0 sao cho
kϕ(x1 , x2 , . . . , xn )k ≤ Ckx1 kkx2 k · · · kxn k.
T÷ìng tü trong tr÷íng hñp c¡c ¡nh x¤ song tuy¸n t½nh, ta công câ mët ¯ng cü
L (X1 , L (X2 , . . . , L (Xn , Y ) . . .)) ↔ L (X1 , X2 , . . . , Xn ; Y ).
N¸u Y l ¦y õ th¼ c¡c khæng gian n y ¦y õ.

2.2 ành lþ HahnBanach

Khæng gian vector ành chu©n L (X, K) gåi l khæng gian èi ngü cõa X. C¡c ph¦n tû thuëc
L (X, K) gåi l c¡c phi¸m h m (tuy¸n t½nh) tr¶n X. C¡c phi¸m h m th÷íng ÷ñc sû döng º
thay th¸ c¡c tåa ë. Thªt vªy, gi£ sû r¬ng X = Rn v x²t h m tåa ë thù i, 1 ≤ i ≤ n, x¡c ành
bði
λi (x1 , x2 , . . . , xn ) = xi .
Khi â d¹ kiºm tra r¬ng h» h m {λ1 , λ2 , . . . , λn } t¤o th nh mët cì sð cõa khæng gian èi ngü
cõa Rn . Hìn núa, c¡c gi¡ trà cõa λ1 , λ2 , . . . , λn t¤i x ∈ Rn °c tr÷ng cho ph¦n tû n y. M°c dò
chóng ta khæng câ mët cì sð trong khæng gian væ h¤n chi·u, ta v¨n câ thº °c tr÷ng c¡c ph¦n
tû cõa X theo c¡c gi¡ trà cõa c¡c phi¸m h m tuy¸n t½nh tr¶n â. i·u n y câ ÷ñc düa v o k¸t
qu£ sau:
ành lþ 2.2.1 (ành lþ HahnBanach). Gi£ sû Y l khæng gian con cõa khæng gian vector ành
chu©n X. Gi£ sû λ : Y → K l phi¸m h m tuy¸n t½nh li¶n töc tr¶n Y bà ch°n bði h¬ng sè C > 0.
Khi â tçn t¤i mët ¡nh x¤ tuy¸n t½nh li¶n töc λ∗ : X → K sao cho
(i) H¤n ch¸ cõa λ∗ tr¶n Y tròng vîi ¡nh x¤ λ; tùc l
λ(x) = λ∗ (x), vîi måi x ∈ Y.
(ii) nh x¤ λ∗ câ chu©n bà ch°n bði h¬ng sè C :
kλ∗ k ≤ C.
(Ta nâi λ∗ l th¡c triºn cõa ¡nh x¤ λ).
Chùng minh. Tr÷îc h¸t gi£ sû K = R. B¬ng c¡ch thay êi chu©n tr¶n X (nh¥n vîi mët sè thüc)
ta câ thº gi£ thi¸t r¬ng C = 1. Tr÷îc h¸t ta chùng minh r¬ng n¸u v ∈ X v v 6∈ Y th¼ ta câ thº
th¡c triºn λ tr¶n khæng gian vector
Y + Rv := {x + tv | x ∈ Y, t ∈ R}
sao cho chu©n cõa ¡nh x¤ th¡c triºn v¨n bà ch°n bði 1. L§y a ∈ R. D¹ th§y r¬ng ¡nh x¤
λ∗ : Y + Rv → R, x + tv 7→ λ(x) + ta,
l tuy¸n t½nh v h¤n ch¸ cõa λ∗ tr¶n Y tròng vîi λ. Ta c¦n ch¿ ra câ thº chån a sao cho λ∗ câ
chu©n bà ch°n bði 1:
kλ∗ (x + tv)k ≤ kx + tvk.
2.2. ÀNH LÞ HAHNBANACH 41
Chia hai v¸ b§t ph÷ìng tr¼nh tr¶n cho sè thüc t 6= 0 ta c¦n t¼m a sao cho
|λ(y) + a| ≤ ky + vk
vîi måi y ∈ Y ; hay t÷ìng ÷ìng
λ(y) + a ≤ ky + vk, −λ(y) − a ≤ ky + vk.
Do â
−λ(y) − ky + vk ≤ a ≤ −λ(y) + ky + vk.
Suy ra ch¿ c¦n chùng tä tªp c¡c gi¡ trà thüc a tho£ m¢n c¡c b§t ¯ng thùc n y kh¡c trèng.
Nh÷ng vîi måi y, z ∈ Y ta câ
|λ(y) − λ(z)| = |λ(y − z)| ≤ ky − zk.
N¶n
−λ(z) − kz + vk ≤ −λ(y) + ky + vk.
Vªy o¤n [−λ(y) − ky + vk, −λ(y) + ky + vk] kh¡c trèng.
B¥y gií sû döng bê · Zorn. Kh£o s¡t c¡c c°p (Z, λ∗ ) trong â Z l khæng gian con cõa X
chùa Y v λ∗ l th¡c triºn tuy¸n t½nh cõa λ tr¶n Z v câ chu©n bà ch°n bði 1. X²t quan h»
(Z1 , λ1 ) (Z2 , λ2 )
n¸u Z1 l khæng gian con cõa Z2 v λ2 l mët th¡c triºn tuy¸n t½nh cõa λ1 . D¹ kiºm tra quan
h» thù tü. B¥y gií gi£ sû {(Zi , λi )} l hå ÷ñc sp tuy¸n t½nh. °t Z = ∪i Zi v ành ngh¾a h m
λ∗ tr¶n Z nh÷ sau: vîi méi x ∈ Z tçn t¤i ch¿ sè i sao cho x ∈ Zi , khi â λ∗ (x) := λi (x). D¹ th§y
ành ngh¾a n y khæng phö thuëc v o c¡ch chån ch¿ sè i. Ngo i ra, (Z, λ∗ ) l mët cªn tr¶n cõa
hå {(Zi , λi )}. Do â theo bê · Zorn, tçn t¤i ph¦n tû tèi ¤i kþ hi»u (Z, λ∗ ). Rã r ng Z = X v¼
n¸u ng÷ñc l¤i, tçn t¤i v ∈ X, v 6∈ Z v chóng ta câ thº sû döng lþ luªn ð ph¦n ¦u º câ mët
c°p lîn hìn.
K¸ ti¸p x²t tr÷íng hñp K = C. Nhªn x²t r¬ng n¸u trong khæng gian vector phùc ta ÷a v o
ph²p nh¥n vector vîi sè thüc th¼ ta ÷ñc khæng gian vector thüc. Gåi XR v YR l c¡c khæng
gian tuy¸n t½nh thüc thu ÷ñc tø X v Y theo c¡ch â. N¸u u v v l ph¦n thüc v ph¦n £o cõa
λ th¼ λ(ix) = iλ(x) = iu(x) − v(x), n¶n v(x) = −u(ix); tùc l λ(x) = u(x) − iu(ix). Hiºn nhi¶n
u l phi¸m h m tuy¸n t½nh li¶n töc thüc tr¶n YR v |u(x)| ≤ |λ(x)| ≤ Ckxk vîi måi x ∈ YR .
Theo ph¦n tr÷îc, u câ th¡c triºn tuy¸n t½nh thüc U ∗ tr¶n XR sao cho |U ∗ (x)| ≤ Ckxk vîi måi
x ∈ XR . Khi â ¡nh x¤ λ∗ : X → C, x 7→ U ∗ (x) − iU ∗ (ix), câ c¡c t½nh ch§t ái häi. Thªt vªy,
vîi x ∈ Y câ
λ∗ (x) = U ∗ (x) − iU ∗ (ix) = u(x) − iu(ix) = λ(x).

Hìn núa, n¸u x ∈ X v trong tåa ë cüc vi¸t λ∗ (x) = reiθ vîi r ≥ 0, th¼
|λ∗ (x)| = r = e−iθ λ∗ (x) = λ∗ (e−iθ x).
Nh÷ng v¸ b¶n tr¡i l sè thüc (khæng ¥m), n¶n
|λ∗ (x)| = U ∗ (e−iθ x) ≤ Cke−iθ xk = Ckxk.
H» qu£ 2.2.2. Gi£ sû X l khæng gian vector ành chu©n v v ∈ X, v 6= 0. Khi â tçn t¤i mët
phi¸m h m tuy¸n t½nh li¶n töc tr¶n X sao cho λ(v) 6= 0.
Chùng minh. Gi£ sû Y l khæng gian vector mët chi·u sinh bði vector v. Ta ành ngh¾a phi¸m
h m tuy¸n t½nh λ tr¶n Y câ gi¡ trà khæng kh¡c n o â t¤i v v th¡c triºn λ l¶n to n khæng gian
X sû döng ành lþ HahnBanach. 2
Thªt ra ta câ thº chùng minh mët h» qu£ m¤nh hìn nh÷ sau:
H» qu£ 2.2.3. Gi£ sû X l khæng gian vector ành chu©n v v ∈ X, v 6= 0. Khi â tçn t¤i mët
phi¸m h m tuy¸n t½nh li¶n töc tr¶n X sao cho kλk = 1 v λ(v) = kvk.
2.3 ¯ng c§u tuy¸n t½nh

Möc ½ch ch½nh cõa ph¦n n y l chùng minh k¸t qu£ sau.
ành lþ 2.3.1. Gi£ sû X, Y l c¡c khæng gian Banach. Khi â tªp c¡c ¯ng c§u tuy¸n t½nh cõa
X l¶n Y l tªp mð trong L (X, Y ).
Tr÷îc h¸t ta câ mët sè chu©n bà. Khæng gian vector A tr¶n K gåi l ¤i sè n¸u tçn t¤i ¡nh
x¤ song tuy¸n t½nh (gåi l ph²p nh¥n):
A × A → A, (u, v) 7→ uv.
Ngh¾a l , vîi måi vector u, v, w ∈ A v væ h÷îng c ∈ K ta câ
u(v + w) = uv + uw, (v + w)u = vu + wu,
c(uv) = (cu)v = u(cv).

Ta nâi ¤i sè A l giao ho¡n n¸u ph²p nh¥n tho£ m¢n uv = vu . N¸u u(vw) = (uv)w th¼ ¤i sè
gåi l k¸t hñp. Ph¦n tû e ∈ A gåi l ph¦n tû ìn và n¸u eu = ue = u. D¹ th§y ph¦n tû ìn và,
n¸u tçn t¤i l duy nh§t v¼ n¸u e0 l ph¦n tû ìn và kh¡c, th¼
e = ee0 = e0 .
2.3. NG CU TUYN TNH 43
Mët ¤i sè ành chu©n n¸u nâ l ¤i sè tr¶n khæng gian vector ành chu©n v chu©n tho£ m¢n
i·u ki»n kuvk ≤ kukkvk. N¸u khæng gian ành chu©n l ¦y õ th¼ ¤i sè l Banach.
Gi£ sû A l ¤i sè k¸t hñp vîi ph¦n tû ìn và e. Ph¦n tû u ∈ A gåi l kh£ nghàch n¸u tçn t¤i
v ∈ A sao cho uv = vu = e. Ph¦n tû v ÷ñc x¡c ành duy nh§t bði ph¦n tû u v¼ n¸u w ∈ A sao
cho uw = wu = e th¼ nh¥n tr¡i vîi v ta ÷ñc w = vuw = v. Kþ hi»u ph¦n tû kh£ nghàch cõa u
l u−1 v gåi l nghàch £o cõa u. Ph¦n tû kh£ nghàch cán gåi l ìn và. N¸u u, v kh£ nghàch
th¼ uv công kh£ nghàch v¼
(uv)−1 = v −1 u−1 .
ành lþ 2.3.2. Gi£ sû A l ¤i sè k¸t hñp vîi ph¦n tû ìn và e. Khi â
(i) N¸u kvk < 1 th¼ e + v kh£ nghàch.
(ii) Tªp c¡c ph¦n tû kh£ nghàch l tªp mð trong A.
Chùng minh. (i) Gi£ sû v ∈ A sao cho kvk < 1. Khi â chuéi e + v + v 2 + · · · hëi tö (tuy»t èi)
v do
(e − v)(e + v + v 2 + · · · + v n ) = e − v n+1 ,
n¶n e − v kh£ nghàch v câ nghàch £o b¬ng chuéi
e + v + v2 + · · · + vn + · · · .
Do â e + v công kh£ nghàch v¼ k − vk = kvk.

(ii) Gi£ sû u kh£ nghàch v w ∈ A sao cho
1
kw − uk <
ku−1 k
th¼
kwu−1 − ek = k(w − u)u−1 k ≤ kw − ukku−1 k < 1.
Do â wu−1 kh£ nghàch v bði vªy, w kh£ nghàch. ành lþ ÷ñc chùng minh. 2
ành lþ 2.3.3. Kþ hi»u U l tªp t§t c£ c¡c ph¦n tû kh£ nghàch cõa ¤i sè A. Khi â ¡nh x¤
U → U, u 7→ u , l li¶n töc.
−1
Chùng minh. L§y u0 , u ∈ U. °t v = e − (u0 )−1 u = u−1

0 (u0 − u). Ta câ
kvk ≤ ku−1
0 kku − u0 k.
Bði vªy, khi u d¦n ¸n u0 th¼ v d¦n ¸n khæng. V¼
u−1 = [u0 (e − v)]−1 = (e − v)−1 (u0 )−1 ,

n¶n
u−1 − (u0 )−1 = [(e − v)−1 − e](u0 )−1 .
Nh÷ng
X
(e − v) = vn.
n≥0
Do â
X
(e − v)−1 − e = vn.
n≥1
Suy ra
X kvk
k(e − v)−1 − ek ≤ kvkn = .
n≥1
1 − kvk
K¸t hñp c¡c b§t ¯ng thùc tr¶n ta ÷ñc
kvk
ku−1 − (u0 )−1 k ≤ ku−1
0 k .
1 − kvk
Do â khi u d¦n ¸n u0 th¼ u−1 d¦n ¸n (u0 )−1 . 2
Chùng minh ành lþ 2.3.1. Kþ hi»u I(X, Y ) l tªp c¡c ¯ng c§u tuy¸n t½nh tø X l¶n Y. Gi£ sû
tªp n y kh¡c trèng v u ∈ I(X, Y ). Khi â vîi måi v ∈ L (X, Y ) ta câ
ku−1 v − IX k = ku−1 (v − u)k ≤ ku−1 kkv − uk.
N¸u v õ g¦n vîi u th¼ u−1 v õ g¦n vîi IX , v do â s³ kh£ nghàch theo ành lþ tr¶n. Suy ra
tçn t¤i v1 sao cho
v1 u−1 v = IX .
T÷ìng tü, tçn t¤i mët tü ¯ng c§u v2 tr¶n Y :
vu−1 v2 = IY .
Do â v câ c¡c ph¦n tû ng÷ñc b¶n tr¡i v ph£i l v1 v v2 sao cho
v1 v = IX v vv2 = IY .
X²t v1 vv2 v sû döng luªt k¸t hñp ta suy ra v1 = v2 . Vªy v kh£ nghàch. 2
2.4. ÀNH LÞ THC TRIN TUYN TNH 45
2.4 ành lþ th¡c triºn tuy¸n t½nh

ành lþ 2.4.1. Gi£ sû X l khæng gian vector ành chu©n, Y l khæng gian con cõa nâ, v Z
l khæng gian Banach. X²t ¡nh x¤ tuy¸n t½nh li¶n töc
λ : Y → Z.
Khi â tçn t¤i duy nh§t mët ¡nh x¤ tuy¸n t½nh li¶n töc λ̄ : Y → Z sao cho h¤n ch¸ cõa λ̄ tr¶n
Y tròng vîi λ v kλ̄k = kλk.
Chùng minh. Tr÷îc h¸t ta câ bao âng Ȳ cõa Y trong X l mët khæng gian con cõa X. Thªt
vªy, c¡c ph¦n tû trong Y l giîi h¤n cõa c¡c d¢y trong Y. Do â n¸u
x = lim xn v y = lim yn
th¼
x + y = lim(xn + yn )
v
cx = lim(cxn )
vîi måi c ∈ K. Do â Y l khæng gian con cõa X.
T½nh duy nh§t cõa λ̄ ÷ñc suy trüc ti¸p tø t½nh li¶n töc. K¸ ti¸p ta ch¿ ra sü tçn t¤i cõa nâ.
Gi£ sû x ∈ Y , tùc x = lim xn vîi xn ∈ Y. Ta câ
kλ(xn ) − λ(xm )k = kλ(xn − xm )k ≤ kλkkxn − xm k.
Do â {λ(xn )} l mët d¢y Cauchy trong Z v theo gi£ thi¸t Z l ¦y õ, n¶n d¢y {λ(xn )} câ
giîi h¤n trong Z, v kþ hi»u giîi h¤n â l λ̄(x). Gi¡ trà n y khæng phö thuëc v o c¡ch chån
d¢y xn → x, v¼ n¸u x = lim x0n vîi x0n ∈ Y th¼ lim λ(xn ) = lim λ(x0n ). N¸u
y∈Y v y = lim yn
vîi yn ∈ Y th¼ vîi måi c ∈ K ta câ
x + y = lim(xn + yn ) v cx = lim(cxn ).
V¼ vªy,
λ̄(x + y) = lim λ(xn + yn )

= lim(λ(xn ) + λ(yn ))
= lim λ(xn ) + lim λ(yn )
= λ̄(x) + λ̄(y).
T÷ìng tü, ta công câ λ̄(cx) = cλ̄(x). V bði vªy, λ̄ l ¡nh x¤ tuy¸n t½nh. Ngo i ra, vîi måi x ∈ Y
th¼ x = lim x n¶n λ̄(x) = λ(x) vîi måi x ∈ Y. Nâi c¡ch kh¡c, λ̄ l th¡c triºn tuy¸n t½nh cõa λ.
Cuèi còng do t½nh li¶n töc cõa chu©n, n¶n
kλ̄(x)k = lim kλ(xn )k.
Nh÷ng
kλ(xn )k ≤ kλkkxn k,
n¶n
kλ̄(x)k = lim kλ(xn )k ≤ kλkk lim xn k = kλkkxk.
Tø â câ kλ̄k = kλk. 2
Ch¿ möc

¦y õ hâa, 31 kh£ ly, 19
çng phæi, 10
l¥n cªn, 9
¤i sè, 25
l¥n cªn mð, 9
li¶n töc, 9
li¶n töc ·u, 20
li¶n thæng, 11
iºm bi¶n, 8
iºm d½nh, 8
iºm trong, 8
Lipschitz, 9
bê · Urysohn, 23
m°t c¦u, 7
bao âng, 8
metric, 5
chu©n, 6
ph¦n trong, 8
phõ, 14
compact, 15
phõ con, 14
phõ mð, 14
qu£ c¦u mð, 6
d¢y Cauchy, 18
t¡ch, 11
47
48 CH MÖC

tªp mð, 5
Ch÷ìng 3
C¡c ành lþ v· iºm b§t ëng
Trong ch÷ìng n y chóng ta s³ tr¼nh b y mët sè ành lþ v· iºm b§t ëng.
3.1 ành lþ ¡nh x¤ co Banach

Gi£ sû f : (X, d) → (X, d) l ¡nh x¤ tø khæng gian metric (X, d) v o ch½nh nâ. Nhc l¤i r¬ng
f gåi l Lipschitz h¬ng sè L n¸u vîi måi x, y ∈ X ta câ
d(f (x), f (y)) ≤ Ld(x, y).
N¸u L < 1 ta nâi f l ¡nh x¤ co.

ành lþ ¡nh x¤ ng÷ñc v ành lþ tçn t¤i duy nh§t nghi»m cõa ph÷ìng tr¼nh vi ph¥n düa v o
bê · cì b£n v ìn gi£n sau:
ành lþ 3.1.1 (ành lþ ¡nh x¤ co Banach). Gi£ sû f : (X, d) → (X, d) l ¡nh x¤ co h¬ng sè
L ∈ (0, 1) tø khæng gian metric ¦y õ (X, d) v o ch½nh nâ. Khi â ¡nh x¤ f câ duy nh§t iºm
b§t ëng z ∈ X; tùc l tçn t¤i duy nh§t mët iºm z ∈ X sao cho f (z) = z.
Chùng minh. ¦u ti¶n chó þ r¬ng, iºm b§t ëng z n¸u tçn t¤i th¼ duy nh§t. Thªt vªy, gi£ sû
z1 l iºm b§t ëng kh¡c th¼
d(z, z1 ) = d(f (z), f (z1 )) ≤ Ld(z, z1 ).
Nh÷ng L ∈ (0, 1). Do â d(z, z1 ) = 0; tùc l z1 = z.

K¸ ti¸p ta chùng minh tçn t¤i iºm b§t ëng. Vîi måi x ∈ X ta °t f 0 (x) := x v f n (x) :=
f [f n−1 (x)] vîi n nguy¶n d÷ìng.
Gi£ sû m, n l c¡c sè nguy¶n d÷ìng sao cho n = m + r, r ≥ 0. Khi â vîi måi x ∈ X ta câ
d(f n (x), f m (x)) ≤ Lm d(x, f r (x))
49
50 CH×ÌNG 3. CC ÀNH LÞ V IM BT ËNG
d(x, f r (x)) ≤ d(x, f (x)) + d(f (x), f 2 (x)) + · · · + d(f r−1 (x), f r (x))
≤ (1 + L + · · · + Lr−1 )d(x, f (x)).
i·u n y ch¿ ra {f m (x)} l d¢y Cauchy, v do X l khæng gian metric ¦y õ n¶n tçn t¤i giîi
h¤n z = limm→∞ f m (x) ∈ X. V¼
d(f (z), f (f m (x))) ≤ L(z, f m (x))
n¶n khi m ti¸n ra væ còng ta ÷ñc d(f (z), z) = 0. Nâi c¡ch kh¡c z l iºm b§t ëng cõa f. 2
3.2 ành lþ iºm b§t ëng Brouwer

Möc ½ch cõa ph¦n n y chùng minh k¸t qu£ sau.
ành lþ 3.2.1 (ành lþ iºm b§t ëng Brouwer). Méi ¡nh x¤ li¶n töc tø qu£ c¦u âng trong
khæng gian húu h¤n chi·u Rn v o ch½nh nâ câ iºm b§t ëng.
Chùng minh. Gi£ sû f : B(a, α) → B(a, α) l ¡nh x¤ li¶n töc tø qu£ c¦u âng t¥m a b¡n k½nh
α > 0 trong Rn . Ta c¦n chùng minh tçn t¤i x ∈ B(a, α) sao cho f (x) = x. Chùng minh ÷ñc
chia l m ba b÷îc sau.
B÷îc 1. Sû döng ành lþ x§p x¿ StoneWeierstrass ta câ vîi måi > 0 õ b², tçn t¤i ¡nh x¤
g : B(a, α) → B(a, α)
lîp C ∞ sao cho

sup{kf (x) − g(x)k | x ∈ B(a, α)} < .
Ta th§y r¬ng n¸u c¡c ¡nh x¤ lîp C ∞ tø B(a, α) v o ch½nh nâ câ iºm b§t ëng th¼ suy ra f
câ iºm b§t ëng. Thªt vªy, chån d¢y c¡c ¡nh x¤ gk lîp C ∞ tø B(a, α) v o ch½nh nâ hëi tö ·u
v· f. Gåi xk ∈ B(a, α) l iºm b§t ëng cõa ¡nh x¤ gk . V¼ B(a, α) l tªp compact n¶n tçn t¤i
d¢y con xkp cõa d¢y xk hëi tö v· iºm x∗ ∈ B(a, α). Sû döng b§t ¯ng thùc
kf (x∗ ) − x∗ k ≤ kgkp (xkp ) − gkp (x∗ )k + kgkp (x∗ ) − f (x∗ )k + kgkp (xkp ) − x∗ k
ta ÷ñc x∗ l iºm b§t ëng cõa f.

B÷îc 2. B¥y gií ta chùng minh måi ¡nh x¤ lîp C ∞ tø B(a, α) v o ch½nh nâ câ iºm b§t ëng.
B¬ng ph£n chùng, gi£ sû tçn t¤i ¡nh x¤ g : B(a, α) → B(a, α) lîp C ∞ khæng câ iºm b§t ëng.
Khi â ta câ thº x¥y düng mët ¡nh x¤ co rót r : B(a, α) → S(a, α) nh÷ sau: ÷íng th¯ng nèi
3.2. ÀNH LÞ IM BT ËNG BROUWER 51
..............................
................... ..........
.......... ........
........ .......
.
........... ......
....
. ......
... .....
.
...... .....
...
.... .....
....
..... ...
...
.
...
...
... ...
... ...
... ...
...
.... ...
... ...
... ...
...
... g(x) ...
...
...
...
...
...
• ......
......
......
...... ..
..
..
... ...... ..
... .. ...
... .
......
...... ...
...
...
...
......
......
......
......
x ..
..
...
... ...... ..
...
...
...
...
...
......
•
......
......
...... ...
...
...
..... ...... ....
......
.....
..... ...... ........
..........
.....
......
......
....... ...........
• ..
...... ...........
......
......
........
........... .
.... .
. .... ......
..................................................... .
r(x) ......
.
H¼nh 3.1:
g(x) vîi x ct m°t c¦u S(a, α) (còng ph½a vîi x) t¤i mët iºm, kþ hi»u l r(x) (xem H¼nh 3.1).
(B¤n åc h¢y tü t½nh to¡n r(x) b¬ng gi£i t½ch). D¹ th§y r l ¡nh x¤ lîp C ∞ v h¤n ch¸ cõa r
tr¶n bi¶n S(a, α) l ¡nh x¤ çng nh§t.
B÷îc 3. B¥y gií sû döng ph÷ìng ph¡p cõa Lojasiewicz ta chùng minh r¬ng khæng tçn t¤i ¡nh
x¤ co rót r : B(a, α) → S(a, α), x 7→ (r1 (x), r2 (x), . . . , rn (x)).
B¬ng ph£n chùng gi£ sû tçn t¤i ¡nh x¤ co rót r. Khæng m§t t½nh têng qu¡t, gi£ thi¸t a = 0
v α = 1. Tø kr(x)k2 = 1 vîi måi x ∈ B(a, α) ta suy ra
n n n n X n
X X X ∂ri X ∂ri
0= ri (x)dri (x) = ri (x) dxj = ri (x) dxj .
i=1 i=1 j=1
∂x j i=1 j=1
∂x j
Vªy câ h» c¡c ph÷ìng tr¼nh vi ph¥n sau

n
X ∂ri
ri = 0, j = 1, 2, . . . , n.
i=1
∂xj
¥y l h» ph÷ìng tr¼nh tuy¸n t½nh vîi nghi»m r(x) = (r1 (x), r2 (x), . . . , rn (x)) 6= 0, n¶n theo ành
lþ Cramer, ành thùc cõa h» ph£i b¬ng 0:

∂ri
det = 0.
∂xj i,j=1,2,...,n
K¸ ti¸p x²t (n − 1)-d¤ng vi ph¥n lîp C ∞ :
ω := r1 dr2 ∧ dr3 ∧ · · · ∧ drn .
Ta câ

∂ri
dω = dr1 ∧ dr2 ∧ dr3 ∧ · · · ∧ drn = det dx1 ∧ dx2 ∧ · · · ∧ dxn = 0.
∂xj i,j=1,2,...,n
B¥y gií sû döng ành lþ Stokes ta ÷ñc

Z Z Z Z
0= dω = ω= x1 dx2 ∧ · · · ∧ dxn = dx1 ∧ dx2 ∧ · · · ∧ dxn .
B(a,α) S(a,α) S(a,α) B(a,α)
Nh÷ng t½ch ph¥n cuèi trong ¯ng thùc tr¶n l thº t½ch cõa qu£ c¦u âng t¥m a b¡n k½nh α v
do vªy kh¡c khæng. M¥u thu¨n n y chùng minh ành lþ iºm b§t ëng Brouwer. 2
3.3 Nguy¶n lþ Schauder

Ph¦n n y mð rëng ành lþ iºm b§t ëng Brouwer sang tr÷íng hñp c¡c khæng gian Banach
(khæng gian væ h¤n chi·u). Möc ½ch cõa ph¦n n y chùng minh hai k¸t qu£ sau.
ành lþ 3.3.1. (ành lþ Schauder) Gi£ sû Z l tªp con lçi, compact cõa khæng gian Banach E
v f : Z → Z l ¡nh x¤ li¶n töc. Khi â tçn t¤i x0 ∈ Z sao cho f (x0 ) = x0 .
ành lþ 3.3.2. (Nguy¶n lþ Schauder) Gi£ sû W l tªp con lçi, âng cõa khæng gian Banach E
v f : W → W l ¡nh x¤ li¶n töc sao cho f (W ) l tªp compact. Khi â tçn t¤i x0 ∈ W sao cho
f (x0 ) = x0 .
Nguy¶n lþ Schauder l h» qu£ cõa ành lþ Schauder v ành lþ Mazur sau ¥y:
ành lþ 3.3.3 (ành lþ Mazur). Gi£ sû K l tªp con compact cõa khæng gian Banach E. Khi
â bao lçi âng cõa K công l tªp compact.
Nhc l¤i r¬ng, bao lçi cõa tªp K, kþ hi»u conv(K), l tªp
( s s
)
X X
conv(K) := ti xi | xi ∈ K, ti ≥ 0, ti = 1 .
i=1 i=1
Chùng minh nguy¶n lþ Schauder. V¼ f (W ) l tªp compact, n¶n theo ành lþ Mazur, bao lçi
âng conv(f (W )) l tªp compact trong W (v¼ W âng). Theo ành lþ Schauder, h¤n ch¸ cõa f
tr¶n conv(f (W )) câ iºm b§t ëng. Do vªy f : W → W câ iºm b§t ëng. 2
º chùng minh ành lþ Schauder ta c¦n bê · sau:
Bê · 3.3.4 (Bê · v· l÷îi). N¸u Ω l tªp lçi âng trong khæng gian metrix kh£ ly (X, d) th¼
tçn t¤i ¡nh x¤ li¶n töc g : (X, d) → Ω (gåi l co rót) sao cho h¤n ch¸ cõa g tr¶n Ω l ¡nh x¤
çng nh§t v
d(g(x), x) < 2d(x, Ω),
trong â d(x, Ω) l kho£ng c¡ch tø x ¸n Ω.

3.3. NGUYN LÞ SCHAUDER 53
Chùng minh. °t 

2 − t n¸u t ≤ 2,
ϕ(t) :=
0 n¸u t > 2.
V¼ E l kh£ ly, tçn t¤i tªp B := {bi }i∈N trò mªt trong (X, d). X¥y düng ¡nh x¤ g : (X, d) → Ω
nh÷ sau: 
x
 n¸u x ∈ Ω,
g(x) :=

P −i d(x,bi )
i∈N 2 bi ϕ d(x,Ω)

 P −i

d(x,bi )
n¸u x 6∈ Ω.
i∈N 2 ϕ d(x,Ω)
Dº d ng kiºm tra r¬ng g x¡c ành tèt. Ta th§y tû sè l chuéi hëi tö tuy»t èi n¶n hëi tö; mü
sè công hëi tö ¸n mët ph¦n tû kh¡c khæng. Hìn núa, ta câ g li¶n töc t¤i måi iºm a 6∈ Ω. B¥y
gií x²t a ∈ Ω. Ta s³ chùng minh g li¶n töc t¤i a. L§y x 6∈ Ω. D¹ th§y
kx − g(x)k ≤ 2d(x, Ω).
Suy ra
kx − g(x)k ≤ 2kx − ak.
Vªy
kg(x) − g(a)k = kg(x) − ak ≤ kg(x) − xk + kx − ak ≤ 3kx − ak.
Tø â g li¶n töc. i·u ph£i chùng minh. 2
Chùng minh ành lþ Schauder.

B÷îc 1. Tr÷îc h¸t, chån d¢y c¡c tªp compact Zn lçi, húu h¤n chi·u chùa trong Z sao cho
1
d(x, Zn ) < ,
n
vîi måi x ∈ Z.
Thªt vªy, v¼ Z l tªp compact, n¶n tçn t¤i c¡c qu£ c¦u mð B(xi , n1 ) t¥m xi ∈ Z b¡n k½nh 1/n
sao cho r
[ 1
Z⊂ B(xi , ).
i=1
n
Khi â câ thº chån Zn l bao lçi cõa tªp {x1 , x2 , . . . , xr }.

B÷îc 2. p döng Bê · v· l÷îi, tçn t¤i co rót gn : Z → Zn sao cho
2
kgn (x) − xk ≤ , vîi måi x ∈ Z.
n
X²t ¡nh x¤ fn : Zn → Zn x¡c ành bði
fn (x) := gn (f (x)).
D¹ th§y fn l ¡nh x¤ li¶n töc. M°t kh¡c, Zn l tªp lçi trong khæng gian húu h¤n chi·u, n¶n
çng phæi vîi qu£ c¦u trong khæng gian húu h¤n chi·u (t¤i sao?). Tùc l tçn t¤i çng phæi
ψn : Zn → Bn , trong â Bn qu£ c¦u âng trong Rq (q ∈ N n o â). X²t ¡nh x¤ li¶n töc:
ψn ◦ fn ◦ ψn−1 : Bn → Bn .
Theo ành lþ Brouwer, tçn t¤i x0n ∈ Bn sao cho
ψn ◦ fn ◦ ψn−1 (x0n ) = x0n .
Vªy
fn (yn0 ) = yn0
vîi yn0 = ψn−1 (x0n ) ∈ Zn ⊂ Z. Nh÷ng Z l compact n¶n yn0 câ d¢y con hëi tö. Khæng m§t t½nh
têng qu¡t, câ thº gi£ thi¸t ch½nh d¢y yn0 hëi tö ¸n z0 ∈ Z.
D¹ d ng chùng minh r¬ng z0 l iºm b§t ëng cõa f. Thªt vªy, v¼
2
kf (yn0 ) − yn0 k ≤ kf (yn0 ) − fn (yn0 )k + kfn (yn0 ) − yn0 k = kgn (f (yn0 )) − f (yn0 )k ≤ .
n
Cho n ti¸n ra væ h¤n ta ÷ñc kf (z0 ) − z0 k = 0. 2
Chùng minh ành lþ Mazur. Nhc l¤i r¬ng, bao lçi cõa tªp B trong khæng gian Banach E l
tªp ( s )
X s
X
conv(B) = ti bi | bi ∈ B, ti ≥ 0, ti = 1 .
i=1 i=1
N¸u B = {b1 , . . . , bs } th¼ conv(B) l ti·n compact; tùc bao âng conv(B) l tªp compact. Thªt
vªy, bði v¼ conv(B) n¬m trong qu£ c¦u t¥m 0 b¡n k½nh maxi=1,2,...,s kbi k trong khæng gian húu
→
h¤n chi·u sinh bði c¡c vector 0bi , n¶n conv(B) l compact.
Vªy º chùng minh ành lþ Mazur, ta ch¿ c¦n chùng minh r¬ng n¸u K l compact th¼ bao lçi
conv(K) cõa tªp K l ti·n compact.
V¼ K l compact n¶n tçn t¤i húu h¤n ph¦n tû z1 , z2 , . . . , zp ∈ K sao cho
p
[
K⊂ B(zi , ).
i=1
2
°t W := conv{z1 , z2 , . . . , zp } l bao lçi cõa c¡c iºm z1 , z2 , . . . , zp . Khi â W l ti·n compact.
Do â tçn t¤i 2 −l÷îi {w1 , w2 , . . . , wn } cõa W. Ta s³ chùng minh tªp
B := {w1 , w2 , . . . , wn }
l −l÷îi cõa conv(K).

3.3. NGUYN LÞ SCHAUDER 55
Thªt vªy, l§y x ∈ conv(K). Ta câ thº vi¸t

n
X
x= t i bi ,
i=1
n
trong â bi ∈ K, ti ≥ 0, v ti = 1. Vîi méi i = 1, . . . , n, chån ch¿ sè ji sao cho
P
i=1
1
kbi − zji k < .
2
°t
y0 := t1 zj1 + · · · + tn zjn .
Khi â y0 ∈ conv{zj1 , zj2 , . . . , zjn } ⊂ W ; n¶n tçn t¤i ch¿ sè r sao cho
1
ky0 − wr k < .
2
Do â
n n n
X X 1 X 1
kx − y0 k = ti (bi − zji ) ≤ ti kbi − zji k ≤ ti = .
i=1 i=1
2 i=1 2
Vªy
1 1
kx − wr k ≤ kx − y0 k + ky0 − wr k < + = .
2 2
Ta câ i·u c¦n chùng minh. 2
3.3.1 Ùng döng cõa nguy¶n lþ Schauder

ành lþ 3.3.5 (ành lþ Peano). X²t ¡nh x¤ f : I × R n
→ Rn vîi I := [a, b] ⊂ R. Gi£ sû B(x0 , r)
l qu£ c¦u mð t¥m x0 b¡n k½nh r > 0 trong Rn sao cho f li¶n töc tr¶n I × B(x0 , r). Khi â vîi
méi t0 ∈ (a, b) tçn t¤i τ > 0 sao cho b i to¡n bi¶n
dx
= f (t, x), x(t0 ) = x0 ,
dt
câ ½t nh§t mët líi gi£i x(t) tr¶n kho£ng (t0 − τ, t0 + τ ).
Chùng minh. Chóng ta ch¿ n¶u h÷îng chùng minh cõa ành lþ.
Gi£ sû r1 < r. Khi â B(x0 , r1 ) ⊂ B(x0 , r) compact. Vªy ¡nh x¤ h¤n ch¸ f |I×B(x0 ,r1 ) giîi nëi,
tùc l tçn t¤i M > 0 sao cho
kf (t, x)k ≤ M,
vîi måi (t, x) ∈ I × B(x0 , r1 ).

Kþ hi»u C l tªp c¡c ¡nh x¤ li¶n töc tø kho£ng (t0 − ρ, t0 + ρ) v o Rn ; gi£ sû g0 ∈ C l ¡nh
x¤ h¬ng; tùc l g0 (t) ≡ x0 vîi måi t ∈ (t0 − ρ, t0 + ρ).
X²t ¡nh x¤ Px0 : C → C, g 7→ Px0 g, x¡c ành nh÷ sau
Z t
(Px0 g)(t) = x0 + f (s, g(s))ds.
t0
T§t nhi¶n n¸u chån ρ > 0 sao cho

nr o
1
ρ < min , |a − t0 |, |b − t0 |
M
th¼ Px0 (K(g0 , r1 )) ⊂ K(g0 , r1 ), trong â K(g0 , r1 ) l qu£ c¦u mð t¥m g0 b¡n k½nh r1 trong khæng
gian C; khi â Px0 l ¡nh x¤ li¶n töc. Thªt vªy, º þ r¬ng f li¶n töc tr¶n tªp compact th¼ li¶n
töc ·u n¶n vîi måi > 0 tçn t¤i δ > 0 sao cho
kf (t, x1 ) − f (t, x2 )k <
vîi måi kx1 − x2 k < δ. K¸ ti¸p sû döng c¡c b§t ¯ng thùc trong t½ch ph¥n ta s³ câ t½nh li¶n töc
cõa Px0 .
B¥y gií ta c¦n ph£i chùng minh r¬ng Px0 (K(g0 , r1 )) l compact trong C v do â theo nguy¶n
lþ Schauder, Px0 câ iºm b§t ëng v i·u â t÷ìng ÷ìng sü tçn t¤i nghi»m cõa b i to¡n bi¶n.
°t H := {Px0 (g)}, g ∈ K(g0 , r1 ). D¹ kiºm tra hå H ⊂ C l bà ch°n v çng li¶n töc. Theo
ành lþ ArzelaAscoli hå H l compact t÷ìng èi trong C. Nâi c¡ch kh¡c, H l tªp compact
trong C. i·u n y k¸t thóc chùng minh ành lþ Peano. 2
Ch÷ìng 4
Mët sè ành lþ cì b£n cõa gi£i t½ch h m
Ch÷ìng n y tr¼nh b y mët sè k¸t qu£ cì b£n cõa gi£i t½ch h m: ành lþ ph¤m trò Baire, ành
lþ ¡nh x¤ mð, ành lþ ç thà âng v nguy¶n lþ bà ch°n ·u.
4.1 ành lþ ph¤m trò Baire

Bê · 4.1.1 (D¢y c¡c tªp âng lçng nhau). Trong khæng gian Banach X, cho tr÷îc mët d¢y
c¡c tªp âng kh¡c trèng lçng nhau F1 ⊇ F2 ⊇ F3 · · · câ ÷íng k½nh d¦n v· khæng:
diam(Fn ) := sup{kx − yk | x, y ∈ Fn } → 0 khi n → +∞.
Khi â tçn t¤i duy nh§t iºm x sao cho x ∈ Fn vîi måi n.
Chùng minh. Vîi méi n ≥ 1, chån mët iºm xn ∈ Fn . Gi£ thi¸t suy ra {xn } l d¢y Cauchy v
bði vªy hëi tö v· x ∈ X n o â. Vîi b§t ký n cho tr÷îc, d¢y {xn , xn+1 , . . .} (gçm c¡c ph¦n tû
thuëc Fn ) hëi tö v· x. Do â x ∈ Fn = Fn vîi måi n. ÷íng k½nh cõa tªp Fn ti¸n v· khæng suy
ra t½nh duy nh§t cõa x. 2
K¸t qu£ sau l mët cæng cö cì b£n cho nhi·u v§n · li¶n quan ¸n t½nh õ cõa khæng gian.
M»nh · 4.1.2 (ành lþ ph¤m trò Baire). N¸u {U } n n≥1 l mët d¢y c¡c tªp mð v trò mªt
trong khæng gian Banach X th¼ ∩n Un trò mªt trong X.
Chùng minh. Tr÷îc h¸t nhªn x²t r¬ng måi tªp mð kh¡c réng ·u chùa mët qu£ c¦u âng câ
b¡n k½nh nhä tòy þ. Thªt vªy, gi£ sû U l mët tªp mð kh¡c réng v > 0. L§y tòy þ x ∈ U.
Tçn t¤i r > 0 sao cho B(x, r) ⊆ U . N¸u ta chån s sao cho 0 < s < min {, r} th¼ B(x, s) ⊆ U .
Tø â câ i·u c¦n chùng minh.
L§y tòy þ V mð, kh¡c réng. Ta c¦n chùng minh tçn t¤i x ∈ V sao cho x ∈ Un vîi måi n.
57
58 CH×ÌNG 4. MËT SÈ ÀNH LÞ CÌ BN CÕA GII TCH HM
Ta câ V ∩ U1 l mð v kh¡c réng do U1 trò mªt. Do â V ∩ U1 chùa B1 vîi B1 l qu£ c¦u

mð câ b¡n k½nh nhä hìn 1. T÷ìng tü B1 ∩ U2 l mð v kh¡c réng do â chùa B2 vîi B2 l qu£
c¦u mð câ b¡n k½nh nhä hìn 21 . B¬ng quy n¤p, tçn t¤i qu£ c¦u mð Bn câ b¡n k½nh nhä hìn 1
n
sao cho bao âng cõa nâ chùa trong Bn−1 ∩ Un . p döng Bê · 4.1.1 èi vîi d¢y {Bn } c¡c tªp
âng lçng nhau, ta câ mët iºm thuëc Bn ⊆ Un vîi måi n v công thuëc B1 ⊆ V. 2
H» qu£ 4.1.3. Trong khæng gian Banach X, gi£ sû {F } l n d¢y c¡c tªp con âng câ ph¦n trong
b¬ng réng. Khi â ∪n Fn câ ph¦n trong b¬ng réng.
4.2 ành lþ ¡nh x¤ mð

Bê · 4.2.1. Cho X v Y l hai khæng gian vector ành chu©n, A v C l hai tªp con cõa X,
α ∈ K v T : X → Y l ¡nh x¤ tuy¸n t½nh. C¡c i·u sau óng
(i) αB(r, 0) = B(|α|r, 0) vîi måi α > 0.
(ii) αA = αA.
(iii) A + C ⊆ A + C.
(iv) T (αA) = αT (A).
ành lþ 4.2.2 (ành lþ ¡nh x¤ mð). Gi£ sû X v Y l hai khæng gian Banach v T : X → Y
l ¡nh x¤ tuy¸n t½nh li¶n töc v l¶n. N¸u U mð trong X th¼ T (U ) mð trong Y.
Chùng minh. Chùng minh ÷ñc thüc hi»n qua 3 b÷îc nh÷ sau:
B÷îc 1: º tr¡nh nh¦m l¨n, k½ hi»u B(r) v B0 (r) l c¡c h¼nh c¦u mð t¥m 0 b¡n k½nh r trong
X v Y t÷ìng ùng. Gi£ sû ¢ chùng minh ÷ñc T (B(1)) ⊇ B0 (δ) vîi δ > 0. Gi£ sû U mð trong
X v y ∈ T (U ). Khi â câ x ∈ U v r > 0 sao cho y = T x v U ⊇ B(x, r) = x + rB(1). Suy ra
T (U ) ⊇ T x + T (rB(1)) = y + rT B(1) ⊇ y + B0 (rδ) = B0 (y, rδ).
Do â T (U ) l tªp mð.
B÷îc 2: °t V := T (B( 21 )). Ta câ −V = V. Hìn núa Y = ∪∞
n=1 nV. Thªt vªy, l§y tòy þ y ∈ Y.
Do T l ¡nh x¤ l¶n, tçn t¤i x ∈ X sao cho y = T x. L§y k nguy¶n õ lîn thäa kxk < k. Khi â
x
2k
∈ B( 12 ), bði vªy y = T x = 2kT ( 2k
x
) ∈ 2kT (B( 12 )) = 2kV.
4.2. ÀNH LÞ NH X MÐ 59
Theo H» qu£ 4.1.3, tçn t¤i n sao cho nV = nV câ mët iºm trong w. Khi â y := w
n
l
mët iºm trong cõa V . Do â y + B (s) ⊆ V vîi s > 0 n o â. L§y tòy þ z ∈
0
B0 ( 2s ). Ta câ
−(y + z) ∈ −V = −V = V . N¶n
z = (y + 2z) − (y + z) ⊆ V + V ⊆ V + V ⊆ T (B(1))
(bao h m thùc cuèi óng do V + V = T (B( 21 )) + T (B( 21 )) ⊆ T (B(1))). Vªy B0 ( 2s ) ⊆ T (B(1)).

B÷îc 3: Tø B÷îc 2, B0 (r) ⊆ T (B(1)) vîi r > 0 n o â. Ta s³ ch¿ ra B0 (r) ⊆ T (B(2)) v do vªy
B0 ( 2r ) ⊆ T (B(1)); còng vîi B÷îc 1 ta câ i·u c¦n chùng minh.
Nhªn x²t r¬ng vîi k ≥ 0 nguy¶n tòy þ, ta câ B0 ( 2rk ) ⊆ T (B( 21k )). Ngh¾a l vîi måi z ∈ B0 ( 2rk )
v ε > 0 tçn t¤i x ∈ B( 21k ) sao cho kz − T xk < ε.
L§y tòy þ y ∈ B0 (r). Chån x1 ∈ B(1) sao cho ky − T x1 k < r
2
. Chån x2 ∈ B( 12 ) sao cho
k(y − T x1 ) − T x2 k < 4r . Theo quy n¤p, câ thº chån xn ∈ B( 2n−1
1
) sao cho
r
ky − T (x1 + · · · + xn )k = k(y − T x1 + · · · + T xn−1 ) − T xn k < .
2n
∞
°t x := xn ∈ X (tçn t¤i do chuéi hëi tö tuy»t èi). p döng b§t ¯ng thùc tam gi¡c ta câ
P
n=1
∞
kxn k ≤ 2. °c bi»t x ∈ B(2).
P
kxk ≤
n=1
Cuèi còng, T li¶n töc n¶n
∞
! ∞
X X
Tx = T xn = T xn = y.
n=1 n=1
Vªy y ∈ T (B(2)). Tø â câ i·u c¦n chùng minh. 2
H» qu£ 4.2.3. Gi£ sû X v Y l hai khæng gian Banach v T : X → Y l ¡nh x¤ tuy¸n t½nh
li¶n töc, mët-mët v l¶n. Khi â ¡nh x¤ ng÷ñc T −1 (tuy¸n t½nh) công li¶n töc.
Gi£ sû T : X → Y l ¡nh x¤ tuy¸n t½nh li¶n töc giúa c¡c khæng gian tuy¸n t½nh ành chu©n
X, Y. N¸u T l mët-mët th¼ ¡nh x¤ ng÷ñc T −1 : T (X) → X công tuy¸n t½nh. ành lþ sau cho
i·u ki»n c¦n v õ º T −1 li¶n töc.
ành lþ 4.2.4. Gi£ sû T ∈ L (X, Y ) l mët-mët, trong â X, Y l hai khæng gian Banach. Khi
â c¡c i·u sau l t÷ìng ÷ìng:
(i) T −1 : T (X) → X li¶n töc.
(ii) Tçn t¤i sè thüc δ > 0 sao cho kT xk ≥ δ vîi måi vector ìn và x ∈ X.
(iii) T (X) âng.
Chùng minh. (i) ⇒ (ii): Gi£ sû M := kT −1 k < ∞. Khi â vîi måi vector ìn và x ∈ X câ
1 = kxk = kT −1 T xk ≤ M kT xk.
Tø â câ (ii).
(ii) ⇒ (iii): L§y y ∈ T (X). Tçn t¤i d¢y {xn } ⊂ X sao cho y = limn→∞ T xn . Ta câ {T xn } l
d¢y Cauchy thäa m¢n kT xn k ≥ δkxn k vîi δ > 0 n o â. Suy ra {xn } l d¢y Cauchy; n¶n câ
x := limn→∞ xn ∈ X. Vªy y = limn→∞ T xn = T x ∈ T (X).
(iii) ⇒ (i): Gi£ thi¸t suy ra T : X → T (X) l ¡nh x¤ tuy¸n t½nh li¶n töc v l¶n giúa c¡c khæng
gian Banach X v T (X). Gi£ sû U l tªp mð trong X. Theo ành lþ ¡nh x¤ mð, T (U ) mð trong
−1
T (X). Nh÷ng (T −1 ) (U ) = T (U ). Vªy £nh ng÷ñc cõa tªp mð qua ¡nh x¤ T −1 : T (X) → X l
mð. Tø â câ T −1 li¶n töc. 2
4.3 ành lþ ç thà âng

ành ngh¾a 4.3.1. Cho c¡c khæng gian vector ành chu©n X, Y. ç thà cõa ¡nh x¤ T : X → Y
l tªp con cõa X × Y x¡c ành bði
graphT := {(x, y) ∈ X × Y | y = T x}.
nh x¤ T ÷ñc gåi l âng n¸u ç thà cõa nâ l mët tªp con âng cõa X × Y.
ành lþ 4.3.1. Cho T : X → Y l ¡nh x¤ tuy¸n t½nh. N¸u T mët-mët v âng th¼ T −1 l âng.
Chùng minh. Gi£ sû d¢y {(yn , xn )} ⊂ graphT −1 hëi tö ¸n (y, x). Khi â d¢y {(xn , yn )} ⊂
graphT hëi tö ¸n (x, y). Gi£ thi¸t T âng suy ra y = T x. Th nh thû x = T −1 y v bði vªy
(y, x) ∈ graphT −1 . 2
V½ dö 4.3.1. Gi£ sû X := C[0, 1] vîi chu©n sup v Y := {f ∈ C[0, 1] | f (0) = 0}. ành ngh¾a
¡nh x¤ T : X → Y, f 7→ T f, bði Z t
T f (t) := f (s)ds.
0
Ta câ T l mët-mët vîi ng÷ñc D := T −1 : T (X) → X x¡c ành bði (Dg)(t) = g 0 (t). Hìn núa T
li¶n töc v bði vªy âng. Suy ra D âng; m°t kh¡c câ thº kiºm tra D khæng li¶n töc.
ành ngh¾a suy ra n¸u T li¶n töc th¼ T âng. i·u ng÷ñc l¤i nâi chung khæng óng. Tuy nhi¶n
èi vîi c¡c ¡nh x¤ tuy¸n t½nh ta câ k¸t qu£ sau:
4.4. NGUYN LÞ BÀ CHN U 61
ành lþ 4.3.2 (ành lþ ç thà âng). Gi£ sû X, Y l hai khæng gian Banach v T : X → Y l
¡nh x¤ tuy¸n t½nh. N¸u T âng th¼ T li¶n töc.
Chùng minh. X²t c¡c ph²p chi¸u
PX : graphT → X, (x, y) 7→ x, v PY : graphT → Y, (x, y) 7→ y.
Hiºn nhi¶n c¡c ph²p chi¸u n y l tuy¸n t½nh li¶n töc (câ chu©n b¬ng 1). Gi£ thi¸t suy ra graphT
âng v bði vªy l khæng gian Banach. Hìn núa, PX (graphT ) = X. Theo ành lþ 4.2.4, PX−1
li¶n töc. Suy ra T = PY ◦ PX−1 công li¶n töc. 2
4.4 Nguy¶n lþ bà ch°n ·u

ành ngh¾a 4.4.1. Cho c¡c khæng gian vector ành chu©n X, Y. Tªp con A ⊂ L (X, Y ) gåi l
bà ch°n n¸u tçn t¤i sè thüc d÷ìng C sao cho kT k ≤ C vîi måi T ∈ A. Tªp A gåi l bà ch°n
iºm n¸u vîi méi x ∈ X, tçn t¤i sè thüc d÷ìng Cx sao cho kT xk ≤ Cx vîi måi T ∈ A.
Tø ành ngh¾a suy ra n¸u A ⊂ L (X, Y ) bà ch°n th¼ A bà ch°n iºm. Ng÷ñc l¤i ta câ nguy¶n
lþ bà ch°n ·u sau:
ành lþ 4.4.1 (ành lþ BanachSteinhaus). Gi£ sû X l khæng gian Banach v tªp con A ⊂
L (X, Y ) bà ch°n iºm. Khi â A bà ch°n.
Chùng minh. Thay Y bði ¦y õ hâa cõa nâ, câ thº gi£ sû Y l khæng gian Banach. °t
Y := L (A, Y )-khæng gian c¡c ¡nh x¤ tuy¸n t½nh li¶n töc tø A v o Y. Ta câ Y l khæng gian
Banach.
X²t ¡nh x¤ tuy¸n t½nh
J : X → Y, x 7→ J x,
ành ngh¾a bði

J x(T ) := T x vîi T ∈ A.
Ta chùng minh J ÷ñc ành ngh¾a tèt, tùc l vîi méi x ∈ X, câ J x ∈ Y. Thªt vªy, theo gi£
thi¸t, vîi méi x ∈ X cè ành, tçn t¤i Cx > 0 sao cho
kT xk ≤ Cx vîi måi T ∈ A;
suy ra
kJ xk := sup kJ x(T )k = sup kT xk ≤ Cx .

T ∈A,kT k=1 T ∈A,kT k=1
Vªy ¡nh x¤ tuy¸n t½nh J x : A → Y, T 7→ T x, li¶n töc.

K¸ ti¸p ta chùng minh J âng. Thªt vªy, gi£ sû d¢y {xn } hëi tö ¸n x ∈ X v {J xn } hëi tö
¸n g ∈ Y. Khi â vîi måi T ∈ A ta câ
g(T ) = lim (J xn )(T ) = lim T xn = T x = J x(T ).

n→∞ n→∞
(¯ng thùc thù ba óng do T li¶n töc). H» qu£ g = J x, v bði vªy J âng. Theo ành lþ ç
thà âng, J li¶n töc. Suy ra tçn t¤i C > 0 sao cho vîi måi x ∈ X v måi T ∈ A câ
kT xk ≤ C.
°c bi»t kT k ≤ C vîi måi T ∈ A. 2
H» qu£ 4.4.2. Gi£ sû X l khæng gian Banach v Y l khæng gian vector ành chu©n. Gi£ sû
r¬ng {Tn } ⊂ L (X, Y ) sao cho vîi méi x ∈ X, d¢y {Tn x} hëi tö v· mët ph¦n tû T x ∈ Y. Khi
â ¡nh x¤ T : X → Y, x 7→ T x, l tuy¸n t½nh li¶n töc.
Chùng minh. Hiºn nhi¶n T l tuy¸n t½nh. Gi£ thi¸t suy ra d¢y {Tn } bà ch°n iºm v do â bà
ch°n (theo ành lþ BanachSteinhaus). Tø â câ C > 0 sao cho kTn k ≤ C vîi måi n. Vªy
kT xk = k lim Tn xk = lim kTn xk ≤ C

n→∞ n→∞
vîi måi x ∈ X. H» qu£ kT k ≤ C. 2

Ch÷ìng 5
Khæng gian Hilbert
5.1 T½ch væ h÷îng

Gi£ sû X l khæng gian vector tr¶n tr÷íng K, trong â K l tr÷íng sè thüc R ho°c tr÷íng sè
phùc C.
5.1.1 ành ngh¾a

ành ngh¾a 5.1.1. D¤ng Hermite tr¶n X l ¡nh x¤
h·, ·i : X × X −→ K, (x, y) 7−→ hx, yi,
sao cho vîi måi x, y, z ∈ X v α ∈ K c¡c t½nh ch§t sau thäa m¢n:
(i) Tuy¸n t½nh èi vîi bi¸n thù nh§t:
hx + y, zi = hx, zi + hy, zi,

hαx, zi = αhx, zi.
(ii) èi xùng li¶n hñp (hay èi xùng Hermite):
hy, xi = hx, yi.
ành ngh¾a 5.1.2. D¤ng Hermite h·, ·i tr¶n X gåi l khæng ¥m n¸u
hx, xi ≥ 0 vîi måi x ∈ X.
D¤ng Hermite h·, ·i gåi l x¡c ành d÷ìng n¸u
hx, xi > 0 vîi måi x ∈ X, x 6= 0.
D¤ng Hermite x¡c ành d÷ìng cán gåi l t½ch væ h÷îng.
63
64 CH×ÌNG 5. KHÆNG GIAN HILBERT
V½ dö 5.1.1. Gi£ sû f, g ∈ L . Theo b§t ¯ng thùc Holder ta câ f g ∈ L . Do â câ thº ành

2 1
ngh¾a
Z
hf, gi := f g.
D¹ th§y ¥y l mët t½ch væ h÷îng tr¶n L2 .
5.1.2 T½nh ch§t

Trong ph¦n n y ta luæn gi£ sû h·, ·i l d¤ng Hermite khæng ¥m tr¶n X. Vîi méi x ∈ X, °t
p
kxk := hx, xi.
T½nh ch§t 5.1.1 (¯ng thùc cì b£n). Vîi måi x, y ∈ X ta câ

kx + yk2 = kxk2 + kyk2 + 2<hx, yi.
T½nh ch§t 5.1.2 (B§t ¯ng thùc CauchySchwartz). Vîi måi x, y ∈ X ta câ

|hx, yi| ≤ kxkkyk.
Hìn núa, khi d¤ng Hermite h·, ·i l x¡c ành d÷ìng, ¯ng thùc x£y ra n¸u v ch¿ n¸u x v y phö
thuëc tuy¸n t½nh.
Chùng minh. Gi£ sû x, y ∈ X v λ ∈ K. Ta câ
0 ≤ kλx + yk2 = |λ|2 kxk2 + λhx, yi + λhy, xi + kyk2 .
Khæng m§t t½nh têng qu¡t, gi£ sû hx, yi =

6 0. °t
hy, xi
λ := t vîi t ∈ R.
|hx, yi|
Khi â
0 ≤ t2 kxk2 + 2t|hx, yi| + kyk2 vîi måi t ∈ R.
V¼ hx, yi =
6 0 n¶n kxk =
6 0 v bði vªy
|hx, yi|2 − kxk2 kyk2 ≤ 0.
Tø â câ b§t ¯ng thùc c¦n chùng minh.

B¥y giíi gi£ sû d¤ng Hermite h·, ·i l x¡c ành d÷ìng. D¹ th§y n¸u x v y phö thuëc tuy¸n
t½nh th¼ |hx, yi| = kxkkyk. Ng÷ñc l¤i, gi£ sû ¯ng thùc óng. Ch¿ c¦n x²t x 6= 0 v y 6= 0. Khi
|hx,yi|
â hx, yi =
6 0. Trong t½nh to¡n tr¶n, l§y t := kxk2
ta ÷ñc λx + y = 0-i·u c¦n chùng minh. 2
5.1. TCH VÆ H×ÎNG 65
T½nh ch§t 5.1.3 (B§t ¯ng thùc Minkowski). Vîi måi x, y ∈ X ta câ

kx + yk ≤ kxk + kyk.
Chùng minh. Thªt vªy, ta câ
kx + yk2 ≤ kxk2 + kyk2 + 2|hx, yi|

≤ kxk2 + kyk2 + 2kxkkyk
= (kxk + kyk)2 .
B§t ¯ng thùc Minkowski suy ra n¸u h·, ·i l t½ch væ h÷îng tr¶n X th¼ ¡nh x¤
p
X → R, x 7→ hx, xi,
l mët chu©n tr¶n X; trong tr÷íng hñp n y, khæng gian vector ành chu©n (X, k · k) gåi l khæng
gian ti·n Hilbert. Khæng gian ti·n Hilbert (X, k · k) ¦y õ gåi l khæng gian Hilbert.
T½nh ch§t 5.1.4 (¯ng thùc h¼nh b¼nh h nh). Vîi måi x, y ∈ X ta câ
kx + yk2 + kx − yk2 = 2(kxk2 + kyk2 ).
Chùng minh. Theo ¯ng thùc cì b£n ta câ
kx + yk2 = kxk2 + kyk2 + 2<hx, yi,

kx − yk2 = kxk2 + kyk2 + 2<hx, −yi = kxk2 + kyk2 − 2<hx, yi.
Cëng hai v¸ c¡c ¯ng thùc tr¶n câ i·u c¦n chùng minh. 2
T½nh ch§t 5.1.5. Vîi måi x, y ∈ X ta câ

1
hx, yi = (kx + yk2 − kx − yk2 + ikx + iyk2 − ikx − iyk2 ).
4
Chùng minh. Theo ¯ng thùc cì b£n
kx + yk2 = kxk2 + kyk2 + 2<hx, yi,

kx − yk2 = kxk2 + kyk2 + 2<hx, −yi = kxk2 + kyk2 − 2<hx, yi.
Suy ra
kx + yk2 − kx − yk2 = 4<hx, yi.

Thay y bði iy ÷ñc
kx + iyk2 − kx − iyk2 = 4<hx, iyi.
Chó þ r¬ng
hx, yi = <hx, yi + i=hx, yi.
Suy ra
=hx, yi = <(−ihx, yi) = <hx, iyi.
Bði vªy
hx, yi = <hx, yi + i<hx, iyi.
Tø â câ
1
hx, yi = (kx + yk2 − kx − yk2 + ikx + iyk2 − ikx − iyk2 ).
4
2
Nhªn x²t 5.1.1. Khæng ph£i måi chu©n ·u c£m sinh bði t½ch væ h÷îng! Ch¯ng h¤n, tr¶n R , 2
x²t chu©n k(x1 , x2 )k := max{|x1 |, |x2 |}. Khi â ¯ng thùc h¼nh b¼nh h nh sai vîi x := (1, 0) v
y := (0, 1).
T½nh ch§t 5.1.6. Gi£ sû k · k l mët chu©n tr¶n khæng gian vector X thäa m¢n ¯ng thùc h¼nh
b¼nh h nh. Khi â k · k c£m sinh bði mët t½ch væ h÷îng tr¶n X.
Chùng minh. Thªt vªy ành ngh¾a ¡nh x¤ h·, ·i : X × X → K, (x, y) 7→ hx, yi, bði
1
hx, yi := (kx + yk2 − kx − yk2 + ikx + iyk2 − ikx − iyk2 ).
4
D¹ th§y h·, ·i l mët t½ch væ h÷îng tr¶n X v hx, yi = kxk vîi måi x ∈ X. 2
p
T½nh ch§t 5.1.7 (T½nh li¶n töc). N¸u c¡c d¢y {x } v n {yn } hëi tö ¸n x v y t÷ìng ùng (tùc
l kxn − xk → 0 v kyn − yk → 0) th¼ d¢y sè {hxn , yn i} hëi tö ¸n hx, yi.
Chùng minh. Ta câ
|hxn , yn i − hx, yi| ≤ |hxn , yn i − hxn , yi| + |hxn , yi − hx, yi|

= |hxn , yn − yi| + |hxn − x, yi|
≤ kxn kkyn − yk + kxn − xkkyk.
C¡c d¢y {xn } v {yn } hëi tö n¶n c¡c d¢y sè kxn k v kyn k bà ch°n. Tø â câ i·u c¦n chùng
minh. 2
5.2. IM GN NHT 67
5.2 iºm g¦n nh§t

Ph¦n n y gi£ sû H l khæng gian Hilbert vîi t½ch væ h÷îng h·, ·i.
ành ngh¾a 5.2.1. Tªp M ⊂ H ÷ñc gåi l lçi n¸u o¤n th¯ng nèi hai iºm thuëc M n¬m
trån trong M ; tùc l , vîi måi x, y ∈ M v måi α ∈ [0, 1] th¼ αx + (1 − α)y ∈ M.
M»nh · 5.2.1. Gi£ sû M l tªp lçi âng trong khæng gian Hilbert H. Khi â tçn t¤i duy nh§t
mët iºm x ∈ M sao cho
∗
kx∗ k ≤ kxk vîi måi x ∈ M.
Chùng minh. °t d := inf x∈M kxk. L§y tòy þ x, y ∈ M. Do M lçi, x+y
2
∈ M. Suy ra x+y
2
≥ d.
p döng ¯ng thùc h¼nh b¼nh h nh câ
kx − yk2 ≤ 2kxk2 + 2kyk2 − 4d2 . (5.1)
Do â n¸u kxk = kyk = d th¼ x = y. Vªy ph¦n tû x∗ nâi trong m»nh ·, n¸u tçn t¤i, l duy
nh§t.
M°t kh¡c, theo ành ngh¾a, tçn t¤i d¢y {xn } ⊂ M sao cho limn→∞ kxn k = d. Tø b§t ¯ng
thùc (5.1), câ
kxn − xm k2 ≤ 2kxn k2 + 2kxm k2 − 4d2
vîi måi n, m ∈ N. Do â limn,m→∞ kxn − xm k = 0; tùc {xn } l d¢y Cauchy (trong khæng gian
¦y õ H ) v do â hëi tö ¸n x∗ . Nh÷ng M l tªp âng n¶n x∗ ∈ M. Ngo i ra kx∗ k =
limn→∞ kxn k = d. 2
H» qu£ 5.2.2. Gi£ sû M l tªp lçi âng trong khæng gian Hilbert H. Khi â vîi méi x ∈ H,
tçn t¤i duy nh§t y ∈ M sao cho
kx − yk = dist(x, M ) := inf kx − uk.

u∈M
Chùng minh. Ta câ x − M := {x − u | u ∈ M } l tªp lçi âng trong H. Theo m»nh · tr¶n,

tçn t¤i duy nh§t y ∈ M sao cho
kx − yk ≤ kx − uk vîi måi u ∈ M.
Gi£ sû M l khæng gian con cõa khæng gian Hilbert H. Khi â M l tªp lçi âng. Bði vªy
vîi méi x ∈ H tçn t¤i duy nh§t y ∈ M sao cho kx − yk = dist(x, M ). Ta kþ hi»u PM (x) := y v
gåi l h¼nh chi¸u cõa x l¶n M.
5.3 T½nh trüc giao

Ph¦n n y gi£ sû H l khæng gian Hilbert vîi t½ch væ h÷îng h·, ·i.
5.3.1 Kh¡i ni»m

ành ngh¾a 5.3.1. Hai ph¦n tû x, y ∈ H gåi l trüc giao v kþ hi»u x ⊥ y, n¸u hx, yi = 0. Vîi
méi tªp con S ⊂ H, k½ hi»u
S ⊥ := {x ∈ H | hx, yi = 0 vîi måi y ∈ S}.
D¹ th§y S ⊥ l mët khæng gian con âng cõa H. Hìn núa, tø ¯ng thùc cì b£n câ
T½nh ch§t 5.3.1 (ành lþ Pythagore). N¸u x, y ∈ H sao cho x ⊥ y, th¼

kx + yk2 = kxk2 + kyk2 .
T½nh ch§t 5.3.2. Gi£ sû S ⊂ H v S âng èi vîi ph²p nh¥n (tùc l y ∈ S, t ∈ K th¼ ty ∈ S ).
Khi â
S ⊥ = {x ∈ H | dist(x, S) = kxk}.
Chùng minh. Gi£ sû x ∈ H sao cho dist(x, S) = kxk. Khi â vîi måi y ∈ S v måi t ≥ 0 ta câ
kxk2 ≤ kx ± tyk2 = kxk2 + t2 kyk2 ± 2t<hx, yi.
Suy ra
t
∓<hx, yi ≤ kyk2 .
2
Do t ≥ 0 tòy þ, <hx, yi = 0. T÷ìng tü ta công câ =hx, yi = <hx, iyi = 0. Vªy hx, yi = 0.

Ng÷ñc l¤i, gi£ sû x ∈ S ⊥ . Vîi måi y ∈ S câ
kx − yk2 = kxk2 + kyk2 ≥ kxk2 .
Suy ra dist(x, S) ≥ kxk. Nh÷ng 0 ∈ S, n¶n dist(x, S) = kxk. 2

5.3. TNH TRÜC GIAO 69
5.3.2 H¼nh chi¸u l¶n khæng gian con

Mët trong c¡c t½nh ch§t cì b£n cõa khæng gian Hilbert l :
ành lþ 5.3.3 (ành lþ chi¸u). Gi£ sû M l khæng gian con âng cõa khæng gian Hilbert H.
Khi â
(i) M ∩ M ⊥ = {0}.
(ii) Méi z ∈ H ÷ñc biºu di¹n duy nh§t d÷îi d¤ng têng cõa mët ph¦n tû thuëc M v mët ph¦n
tû thuëc M ⊥ :
z = PM z + PM ⊥ z.
(iii) (M ⊥ )⊥ = M .
(iv) H ¯ng c§u v ¯ng cü vîi M ⊕ M ⊥ , trong â têng trüc ti¸p ÷ñc trang bà bði `2 -chu©n.
Chùng minh. (i) Gi£ sû x ∈ M ∩ M ⊥ . Khi â hx, xi = 0 v bði vªy x = 0. Tø ¥y ta công câ
t½nh duy nh§t cõa biºu di¹n trong (ii), v¼ n¸u y + z = y 0 + z 0 trong â y, y 0 ∈ M v z, z 0 ∈ M ⊥
th¼ y − y 0 = z − z 0 thuëc M ∩ M ⊥ , v bði vªy y = y 0 v z = z 0 .
(ii) L§y tòy þ z ∈ H. °t y := z − PM z. V¼ PM z l ph¦n tû thuëc M g¦n vîi z nh§t n¶n vîi
måi m ∈ M ta câ
ky − mk = kz − (PM z + m)k ≥ dist(z, M ) = kz − PM zk = kyk ≥ dist(y, M ).
Do â dist(y, M ) = kyk. Theo T½nh ch§t 5.3.2 ta câ y ∈ M ⊥ . Nh÷ vªy z = PM z + (z − PM z) l

têng cõa mët ph¦n tû thuëc M v mët ph¦n tû thuëc M ⊥ .
Gi£ sû (iii) óng. Thay M bði M ⊥ , ta câ thº vi¸t z = PM ⊥ z + (z − PM ⊥ z) l têng cõa mët
ph¦n tû thuëc M ⊥ v mët ph¦n tû thuëc (M ⊥ )⊥ = M. T½nh duy nh§t suy ra (z −PM z) = PM ⊥ z.
(iii) Tø ành ngh¾a câ M ⊆ (M ⊥ )⊥ . Ng÷ñc l¤i, l§y tòy þ z ∈ (M ⊥ )⊥ . Ph¥n t½ch z = x + y
trong â x ∈ M v y ∈ M ⊥ . Khi â y = z − x thuëc (M ⊥ )⊥ v M ⊥ . p döng (i) èi vîi M ⊥
ta ÷ñc y = 0 tùc l z = x ∈ M.
(iv) nh x¤
H → M ⊕ M ⊥, z 7→ (PM z, PM ⊥ z),
l ¯ng c§u tuy¸n t½nh. Nh÷ng hx, yi = 0 vîi måi x ∈ M v y ∈ M ⊥ . ¯ng thùc cì b£n suy ra
¡nh x¤ tr¶n l ¯ng cü. 2
H» qu£ 5.3.4. Gi£ sû S l tªp con cõa khæng gian Hilbert H. Khi â (S ⊥ )⊥ l khæng gian con
tuy¸n t½nh âng nhä nh§t chùa S.
Chùng minh. Gåi M l khæng gian con tuy¸n t½nh âng nhä nh§t chùa tªp S. Ta câ M ⊂ (S ⊥ )⊥
do (S ⊥ )⊥ l khæng gian con âng chùa S. M°t kh¡c, ph²p to¡n ⊥ £o thù tü bao h m n¶n
S ⊂ M suy ra S ⊥ ⊃ M ⊥ v bði vªy (S ⊥ )⊥ ⊂ (M ⊥ )⊥ = M. 2
5.3.3 H» trüc chu©n

ành ngh¾a 5.3.2. Tªp con S cõa H ÷ñcgåi l trüc chu©n n¸u vîi måi x, y ∈ S ta câ
0 n¸u x 6= y,
hx, yi =
1 n¸u x = y.
V½ dö 5.3.1. (i) Trong ` 2

tªp {δk | k = 1, 2, . . .} l h» trüc chu©n.
(ii) Trong L2 [−π, π] h» sau l trüc chu©n

1 1 1 1 1
√ , √ sin x, √ cos x, . . . , √ sin nx, √ cos nx, . . . .
2π π π π π
ành lþ 5.3.5. Gi£ sû {x } l k h» trüc chu©n trong khæng gian Hilbert H, v M l khæng gian
con tuy¸n t½nh âng sinh bði c¡c ph¦n tû cõa d¢y. Khi â
X∞
(i) Vîi måi d¢y {αk } ⊂ K, chuéi αk xk hëi tö v· mët iºm x ∈ H n¸u v ch¿ n¸u chuéi sè
k=1
∞
X
|αk |2 hëi tö v trong tr÷íng hñp n y
k=1
∞
! 21
X
kxk = |αk |2 .
k=1
P∞
(ii) PM (z) = vîi måi z ∈ H.
k=1 hz, xk ixk
Chùng minh. (i) °t sn := nk=1 αk xk v tn := nk=1 |αk |2 . Theo ¯ng thùc cì b£n ta câ vîi
P P
måi sè nguy¶n d÷ìng m < n

n 2 n
X X
2
ksn − sm k = α k xk = |αk |2 = |tn − tm |2 .
k=m+1 k=m+1
Suy ra {sn } l d¢y Cauchy trong H n¸u v ch¿ n¸u {tn } l d¢y Cauchy trong R; tø â câ kh¯ng
ành ¦u ti¶n. ¯ng thùc v· chu©n câ ÷ñc do chu©n l h m sè li¶n töc.
(ii) Cè ành z ∈ H. Gåi Mn l khæng gian con tuy¸n t½nh sinh bði x1 , x2 , . . . , xn v °t
zn := nk=1 hz, xk ixk . Vîi k = 1, 2, . . . , n, ta câ hzn , xk i = hz, xk i n¶n z − zn ∈ Mn⊥ . Tø ¯ng
P
thùc cì b£n câ
n
X
2 2 2 2
kzk = kzn k + kz − zn k ≥ kzn k = |hz, xk i|2 .
k=1
5.3. TNH TRÜC GIAO 71
Theo (i), vector

∞
X
0
z := hz, xk ixk
k=1
tçn t¤i v thuëc M. Tø t½nh li¶n töc cõa t½ch væ h÷îng, ta câ hz, xk i = hz 0 , xk i vîi måi k. Bði
vªy z − z 0 ∈ M ⊥ . H» qu£ z = z 0 + (z − z 0 ) l ph¥n t½ch cõa z th nh mët ph¦n tû thuëc M v
mët ph¦n tû thuëc M ⊥ . T½nh duy nh§t suy ra z 0 = PM z. 2
ành lþ 5.3.6. Måi khæng gian Hilbert ·u câ mët cì sð trüc chu©n.
Chùng minh. Gåi B l hå gçm t§t c£ c¡c h» trüc chu©n cõa H. Tr¶n B x²t quan h» sau: B1 B2
n¸u v ch¿ n¸u B1 ⊆ B2 . D¹ th§y ¥y l quan h» thù tü. Hìn núa, n¸u {Bk }k∈I l mët hå ÷ñc
sp tuy¸n t½nh, th¼ ∪k∈I Bk l mët cªn tr¶n cõa nâ. Theo bê · Zorn, B câ ph¦n tû tèi ¤i B.
Gåi M l khæng gian con âng nhä nh§t chùa B. Ta câ H = M. Thªt vªy, n¸u ng÷ñc l¤i câ
x ∈ H \ M th¼ z := PM ⊥ x ∈ M ⊥ v z 6= 0. Suy ra B ∪ { kzk
z
} l mët h» trüc chu©n chùa thüc sü
B. i·u n y m¥u thu¨n vîi t½nh cüc ¤i cõa B. 2
H» qu£ 5.3.7. Måi khæng gian Hilbert kh£ ly væ h¤n chi·u ·u ¯ng c§u v ¯ng cü vîi `2 .
Chùng minh. Gi£ sû {xk } l mët cì sð trüc chu©n trong khæng gian Hilbert H. D¹ th§y ¡nh x¤
∞
X
2
` → H, α := (αk )k≥1 7→ α k xk ,
k=1
l ¯ng c§u tuy¸n t½nh v ¯ng cü. 2
ành lþ 5.3.8 (Trüc giao hâa GramSchmidt). Gi£ sû {y } ⊂ H l k mët h» c¡c vector ëc lªp
tuy¸n t½nh. Khi â tçn t¤i mët h» trüc chu©n {xk } sao cho vîi méi sè nguy¶n d÷ìng n, khæng
gian con sinh bði {x1 , x2 , . . . , xn } tròng vîi khæng gian con sinh bði {y1 , y2 , . . . , yn }.
y1
Chùng minh. Ta x¥y düng h» trüc chu©n theo quy n¤p. Chån x1 := , trong â y1 6= 0 do
ky1 k
t½nh ëc lªp tuy¸n t½nh. Gi£ sû ¢ chån ÷ñc x1 , x2 , . . . , xn−1 . °t
n−1
X
wn := yn − hyn , xk ixk .
k=1
Ta câ wn trüc giao vîi h» {x1 , x2 , . . . , xn−1 }. Hìn núa wn 6= 0 v¼ n¸u ng÷ñc l¤i th¼ yn thuëc
khæng gian con sinh bði {x1 , x2 , . . . , xn−1 } v do â (theo gi£ thi¸t quy n¤p) yn công thuëc
khæng gian con sinh bði {y1 , y2 , . . . , yn−1 }-m¥u thu¨n vîi gi£ thi¸t ëc lªp tuy¸n t½nh. Cuèi còng
wn
°t xn := . D¹ th§y c¡c i·u ki»n ái häi ·u thäa m¢n. 2
kwn k
ành lþ 5.3.9. N¸u S l mët h» trüc chu©n trong khæng gian Hilbert kh£ ly H th¼ S ho°c húu
h¤n ho°c væ h¤n ¸m ÷ñc.
Chùng minh. Do H kh£ ly, tçn t¤i tªp con ¸m ÷ñc v trò mªt A trong H. ành ngh¾a ¡nh x¤
√
f : S → A nh÷ sau: vîi x ∈ S, f (x) l ph¦n tû thuëc A sao cho kf (x) − xk < 2/2 (ph¦n tû
n y tçn t¤i do A trò mªt trong H.) Ta c¦n chùng minh f l mët-mët. Thªt vªy, n¸u x, y ∈ S
sao cho f (x) = f (y) th¼
kx − yk ≤ kx − f (x)k + kf (x) − yk
√
= kx − f (x)k + kf (y) − yk < 2,
do â x = y (chó þ kho£ng c¡ch giúa hai ph¦n tû ph¥n bi»t b§t ký trong h» trüc chu©n óng
√
b¬ng 2). 2
5.4 Phi¸m h m tuy¸n t½nh

Cho khæng gian Hilbert H vîi t½ch væ h÷îng h·, ·i. D¹ d ng th§y r¬ng vîi méi z ∈ H cè ành,
t÷ìng ùng
ψz : H → K, x 7→ hx, zi,
l mët phi¸m h m tuy¸n t½nh li¶n töc thäa kψz k = kzk (t¤i sao?). Ng÷ñc l¤i ta câ
ành lþ 5.4.1 (ành lþ Riesz). Vîi méi phi¸m h m tuy¸n t½nh li¶n töc f : H → K, tçn t¤i duy
nh§t z ∈ H sao cho f (x) = hx, zi vîi måi x ∈ H.
Chùng minh. Thªt vªy, n¸u f ≡ 0 th¼ f ≡ ψz vîi z = 0.

Gi£ sû f 6≡ 0. Khi â câ mët vector ìn và z0 ∈ (kerf )⊥ . °t z := f (z0 )z0 v l§y tòy þ x ∈ H.
f (x)
Khi â x − z
f (z0 ) 0
∈ kerf. N¶n

f (x) f (x)
ψz (x) = hx, zi = x− z0 , z + hz0 , zi
f (z0 ) f (z0 )
f (x)
= hz0 , zi = f (x).
f (z0 )
Cuèi còng, gi£ sû câ f = ψz = ψz0 . Khi â
hx, z − z 0 i = 0
vîi måi x ∈ H. Tùc l z − z 0 ∈ H ⊥ = {0}. Vªy z = z 0 . 2
H» qu£ 5.4.2. Khæng gian èi ngü H ∗

l khæng gian Hilbert câ còng chi·u vîi H.
5.5. TON TÛ TUYN TNH 73
Chùng minh. Ta ành ngh¾a t½ch væ h÷îng tr¶n H ∗ nh÷ sau. Gi£ sû f, g ∈ H ∗ ; khi â câ duy
nh§t x, y ∈ H sao cho f = ψx v g = ψy . ành ngh¾a hf, gi := hy, xi. D¹ th§y ¥y l t½ch væ
h÷îng tr¶n H ∗ . Hìn núa, H ∗ vîi chu©n c£m sinh bði t½ch væ h÷îng n y l khæng gian ¦y õ.
Cuèi còng, x²t ¡nh x¤
JH : H → H ∗ , z 7→ ψz .
Ta câ JH l ¡nh x¤ l¶n, ¯ng cü, v cëng t½nh (nh÷ng khæng tuy¸n t½nh do JH (ix) = −iJH (x)).
L§y {xn } l cì sð trüc giao cõa H. D¹ th§y {JH (xn )} l cì sð trüc giao cõa H ∗ . 2
5.5 To¡n tû tuy¸n t½nh

Trong ph¦n n y, gi£ sû H l khæng gian Hilbert vîi t½ch væ h÷îng h·, ·i. Kþ hi»u B(H) l
khæng gian (vector) t§t c£ c¡c to¡n tû tuy¸n t½nh li¶n töc tø H v o H. N¸u S, T ∈ B(H), ta
vi¸t T S l ¡nh x¤ hñp T ◦ S. Kþ hi»u I l to¡n tû çng nh§t: I(x) = x vîi måi x ∈ H. Hiºn
nhi¶n IT = T I = T vîi måi T ∈ B(H).
5.5.1 To¡n tû li¶n hñp

Gi£ sû T ∈ B(H). D¹ th§y vîi méi y ∈ H cè ành, h m sè
fy : H → K, x 7→ hT x, yi,
l tuy¸n t½nh li¶n töc v kfy k ≤ kT kkyk. Theo ành lþ Riesz, tçn t¤i duy nh§t z ∈ H sao cho
fy (x) = hx, zi vîi måi x ∈ H. H» qu£, ta câ thº ành ngh¾a ¡nh x¤
T ∗ : H → H, y 7→ z.
D¹ th§y T ∗ l tuy¸n t½nh. Hìn núa vîi måi y ∈ H câ
kT ∗ yk = kzk = kfy k ≤ kT kkyk.
N¶n T ∗ li¶n töc v kT ∗ k ≤ kT k. Tø ành ngh¾a câ
hT x, yi = hx, T ∗ yi vîi måi x, y ∈ H.
To¡n tû T ∗ x¡c ành nh÷ tr¶n gåi l to¡n tû li¶n hñp cõa to¡n tû T.
Nhªn x²t 5.5.1. Gi£ sû T ∈ B(H), trong â H l khæng gian Hilbert húu h¤n chi·u vîi cì sð
{e1 , . . . , en }. Gåi A := (aij )n×n l ma trªn biºu di¹n ¡nh x¤ T trong cì sð n y. D¹ th§y
aij = hT ej , ei i.
Gåi A∗ := (a∗ij )n×n l ma trªn biºu di¹n ¡nh x¤ T ∗ trong còng cì sð. Khi â
a∗ij = hT ∗ ej , ei i = hej , T ei i = aji .
Tùc l ma trªn biºu di¹n ¡nh x¤ T ∗ ch½nh l chuyºn và li¶n hñp cõa ma trªn biºu di¹n ¡nh x¤
T.
M»nh · 5.5.1. Vîi måi S, T ∈ B(H) v måi α ∈ K ta câ
(i) (S + T )∗ = S ∗ + T ∗ ;
(ii) (αT )∗ = αT ∗ ;
(iii) (ST )∗ = T ∗ S ∗ ;
(iv) (T ∗ )∗ = T ;
(v) kT ∗ k = kT k;
(vi) kT ∗ T k = kT k2 ;
Chùng minh. (i) Vîi måi x, y ∈ H, ta câ
h(S + T )x, yi = hx, (S + T )∗ yi ,

h(S + T )x, yi = hSx, yi + hT x, yi = hx, S ∗ yi + hx, T ∗ yi = hx, (S + T )∗ yi .
Vªy (S + T )∗ = S ∗ + T ∗ .
(ii) Vîi måi x, y ∈ H, ta câ
h(αT )x, yi = hx, (αT )∗ yi ,

h(αT )x, yi = α hT x, yi = α hx, T ∗ yi = hx, αT ∗ yi .
Vªy (αT )∗ = αT ∗ .
(iii) Vîi måi x, y ∈ H, ta câ
h(ST )∗ x, yi = hx, ST yi = hS ∗ x, T yi = hT ∗ S ∗ x, yi .
Vªy (ST )∗ = T ∗ S ∗ .
(iv) Vîi måi x, y ∈ H, ta câ
hT x, yi = hx, T ∗ yi = hT ∗ y, xi = hy, (T ∗ )∗ xi = h(T ∗ )∗ x, yi .
Do â T x = (T ∗ )∗ x vîi måi x ∈ H, tùc l (T ∗ )∗ = T.

(v) Ta ¢ bi¸t kT ∗ k ≤ kT k. Do â kT k = k(T ∗ )∗ k ≤ kT ∗ k. Vªy kT k = kT ∗ k.

(vi) Ta câ kT ∗ T k ≤ kT ∗ kkT k = kT k2 . M°t kh¡c, vîi måi vector ìn và x ∈ H câ
kT xk2 = hT x, T xi = hT ∗ T x, xi ≤ kT ∗ T k.
Suy ra kT k2 = sup{kT xk2 | kxk = 1} ≤ kT ∗ T k. Vªy kT ∗ T k = kT k2 . 2
M»nh · 5.5.2. Vîi måi T ∈ B(H) ta câ

(i) kerT ∗ = (imT )⊥ .
(ii) (kerT )⊥ = imT ∗ .
Chùng minh. (i) Ta câ x ∈ (imT )⊥ n¸u v ch¿ n¸u hx, T yi = 0 vîi måi y ∈ H. T÷ìng ÷ìng
hT ∗ x, yi = 0 vîi måi y ∈ H. Ngh¾a l x ∈ kerT ∗ .
(ii) Chó þ (T ∗ )∗ = T. p döng (i) vîi T thay bði T ∗ ÷ñc kerT = (imT ∗ )⊥ . Suy ra (kerT )⊥ =
((imT ∗ )⊥ )⊥ = imT ∗ , ð â ¯ng thùc cuèi suy tø H» qu£ 5.3.4. 2
Nhªn x²t 5.5.2. Gi£ sû T ∈ B(H). Ta câ ph¥n t½ch

H = kerT ⊕ (kerT )⊥ = kerT ∗ ⊕ (kerT ∗ )⊥ .
D¹ th§y T ((kerT )⊥ ) ⊂ (kerT ∗ )⊥ v T ∗ ((kerT ∗ )⊥ ) ⊂ (kerT )⊥ . Hìn núa, h¤n ch¸ cõa T v T ∗ l¶n
(kerT )⊥ v (kerT ∗ )⊥ , t÷ìng ùng, l ìn ¡nh.
5.5.2 To¡n tû chu©n tc

ành ngh¾a 5.5.1. T ∈ B(H) gåi l chu©n tc n¸u T T ∗
= T ∗T .
V½ dö 5.5.1. Gi£ sû f ∈ ` . ành ngh¾a ¡nh x¤ nh¥n

∞
Mf : `2 → `2 , g 7→ f g.
Ta câ Mf tuy¸n t½nh li¶n töc v thäa Mf∗ = Mf , trong â f ∈ `∞ x¡c ành bði f (k) = f (k).
Hìn núa Mg Mh = Mh Mg vîi måi g, h. Do vªy Mf l chu©n tc.
Nhªn x²t 5.5.3. Sû döng ành lþ phê, câ thº ch¿ ra måi to¡n tû chu©n tc câ thº xem nh÷
mët to¡n tû nh¥n.
V½ dö 5.5.2. Gi£ sû H l khæng gian Hilbert vîi cì sð trüc chu©n {x1 , x2 , . . .}. X²t c¡c ¡nh
x¤ tuy¸n t½nh S, T : H → H x¡c ành nh÷ sau: S(xn ) := xn+1 vîi måi n ≥ 1 v T (x1 ) := 0 v
T (xn ) := xn−1 vîi n > 1. Khi â S, T li¶n töc v T = S ∗ (t¤i sao?). Ta câ S ∗ S = I, h¤n ch¸ cõa
SS ∗ l¶n khæng gian con {x1 }⊥ l ¡nh x¤ çng nh§t nh÷ng SS ∗ (x1 ) = 0. Do â S v T khæng l
chu©n tc.
M»nh · 5.5.3. T ∈ B(H) l chu©n tc n¸u v ch¿ n¸u kT xk = kT ∗ xk vîi måi x ∈ H.
Chùng minh. Vîi måi x ∈ H câ
hT ∗ T x, xi = hT x, T xi = kT xk2 ,
hT T ∗ x, xi = hT ∗ x, T ∗ xi = kT ∗ xk2 .
Do â n¸u kT xk = kT ∗ xk vîi måi x ∈ H th¼ hT T ∗ x, xi = hT ∗ T x, xi . Theo h» qu£ ?? câ

∗ ∗
T T = T T.
Ng÷ñc l¤i, n¸u ta câ T T ∗ = T ∗ T th¼ công câ thº chùng minh ÷ñc kT xk = kT ∗ xk. 2
M»nh · tr¶n ch¿ ra r¬ng n¸u T l to¡n tû chu©n tc th¼ kerT = kerT ∗ .
ành ngh¾a 5.5.2. T ∈ B(H) gåi l tü li¶n hñp n¸u T = T . ∗
V½ dö 5.5.3. Gi£ sû f ∈ ` . Khi â to¡n tû nh¥n M l tü li¶n hñp n¸u v

∞
f ch¿ n¸u f (k) ∈ R
vîi måi k.
M»nh · 5.5.4. T ∈ B(H) l tü li¶n hñp n¸u v ch¿ n¸u t½ch væ h÷îng hT x, xi l sè thüc vîi
måi x ∈ H.
Chùng minh. Ta câ
hT ∗ x, xi = hx, T xi = hT x, xi.
Nh÷ng sè phùc z ∈ C l thüc n¸u v ch¿ n¸u z = z. Tø â câ i·u c¦n chùng minh. 2
ành ngh¾a 5.5.3. T ∈ B(H) gåi l d÷ìng n¸u hT x, xi ≥ 0 vîi måi x ∈ H.
Nhªn x²t r¬ng n¸u T d÷ìng th¼ T tü li¶n hñp.
V½ dö 5.5.4. (i) Gi£ sû f ∈ ` ∞

. Khi â to¡n tû nh¥n Mf l d÷ìng n¸u v ch¿ n¸u f (k) ≥ 0 vîi
måi k.
(ii) Vîi måi T ∈ B(H), T ∗ T l to¡n tû d÷ìng.
M»nh · 5.5.5. Cho T ∈ B(H) l to¡n tû d÷ìng. Khi â câ duy nh§t mët to¡n tû d÷ìng
A ∈ B(H) sao cho A2 = T . Hìn núa, A giao ho¡n vîi b§t ký to¡n tû n o giao ho¡n vîi T.
Chùng minh. See [2, Theorem 4.32]. 2
To¡n tû A trong ành lþ tr¶n gåi l c«n bªc hai d÷ìng cõa T v kþ hi»u l T 1/2 := A. Ch¯ng
h¤n, n¸u f ∈ `∞ sao cho f (k) ≥ 0 vîi måi k, th¼ (Mf )1/2 = Mf 1/2 .
H» qu£ 5.5.6. Gi£ sû S, T ∈ B(H) l hai to¡n tû d÷ìng sao cho T S = ST. Khi â T S công l
to¡n tû d÷ìng.
Chùng minh. Thªt vªy, do T 1/2 giao ho¡n vîi S n¶n vîi måi x ∈ H,
hT Sx, xi = hT 1/2 Sx, T 1/2 xi = hST 1/2 x, T 1/2 xi ≥ 0.
ành ngh¾a 5.5.4. P ∈ B(H) gåi l ph²p chi¸u n¸u P = P ∗ v P 2 = P.
Nhªn x²t r¬ng n¸u P l ph²p chi¸u th¼ P d÷ìng do
hP x, xi = hP 2 x, xi = hP x, P ∗ xi = hP x, P xi ≥ 0.
V½ dö 5.5.5. Gi£ sû f ∈ ` ∞
. Khi â to¡n tû nh¥n Mf l ph²p chi¸u n¸u v ch¿ n¸u f (k) ∈ {0, 1}
vîi måi k.
M»nh · 5.5.7. P ∈ B(H ) l mët ph²p chi¸u n¸u v ch¿ n¸u câ mët khæng gian con âng M
cõa H sao cho P = PM .
Chùng minh. i·u ki»n c¦n. Gi£ sû P l mët ph²p chi¸u. °t M := (kerP )⊥ = imP ∗ = imP .
L§y tòy þ y ∈ imP, tùc y = P x vîi x n o â. Ta câ
P y = P P x = P x = y.
Nh÷ng imP trò mªt trong M v P li¶n töc, n¶n P y = y vîi måi y ∈ M.
M°t kh¡c câ ph¥n t½ch H = M ⊕ M ⊥ v P b¬ng 0 tr¶n kerP ) = M ⊥ . Th nh thû vîi måi
x = y + z ∈ H trong â y ∈ M v z ∈ M ⊥ ta câ
P x = P (y + z) = P y + P z = P y + 0 = P y = y.
Vªy P = PM .
i·u ki»n õ. Thªt vªy, do PM (x) = x vîi måi x ∈ M n¶n PM
2
= PM tr¶n H. Vîi x1 , x2 ∈ H
ta câ thº ph¥n t½ch x1 = y1 + z1 v x2 = y2 + z2 , trong â y1 , y2 ∈ M v z1 , z2 ∈ M ⊥ . Khi â
hPM x1 , x2 i = hPM (y1 + z1 ), y2 + z2 i = hy1 , y2 + z2 i

= hy1 , y2 i + hy1 , z2 i = hy1 , y2 i ,
hx1 , PM x2 i = hy1 + z1 , PM (y2 + z2 )i = hy1 + z1 , y2 i

= hy1 , y2 i + hz1 , y2 i = hy1 , y2 i .
Suy ra hPM x1 , x2 i = hx1 , PM x2 i vîi måi x1 , x2 ∈ H, tùc l PM = PM

∗
. Do â PM l mët ph²p
chi¸u. 2
ành ngh¾a 5.5.5. U ∈ B(H) gåi l unita n¸u U U = U U = I.

∗ ∗
V½ dö 5.5.6. Gi£ sû f ∈ ` . Khi â to¡n tû nh¥n M l unita n¸u v

∞
f ch¿ n¸u |f (k)| = 1 vîi
måi k.
T½nh ch§t 5.5.8. Gi£ sû K = C. N¸u hT x, xi = hSx, xi vîi måi x ∈ H, th¼ T ≡ S.

Chùng minh. °t A := T − S. Vîi måi x, y ∈ H, câ hA(x − y), x − yi = 0 v bði vªy
hAx, yi + hAy, xi = 0.
Thay y bði iy ÷ñc
−ihAx, yi + ihAy, xi = 0.
Do â hAx, yi = 0. Vªy A = 0. 2
Nhªn x²t 5.5.4. T½nh ch§t tr¶n khæng óng n¸u H l khæng gian Hilbert thüc. Ch¯ng h¤n,
tr¶n R2 vîi t½ch væ h÷îng thæng th÷íng, x²t T (x1 , x2 ) := (−x2 , x1 ) vîi måi x := (x1 , x2 ) ∈ R2 .
Khi â hT x, xi = 0 = h0x, xi vîi måi x ∈ R2 .
M»nh · 5.5.9. U ∈ B(H) l unita n¸u v ch¿ n¸u nâ l mët ¯ng cü v l¶n.
Chùng minh. Gi£ sû U l unita. Khi â U ∗ U = I v
kU xk2 = hU x, U xi = hU ∗ U x, xi = hIx, xi = hx, xi = kxk.
Suy ra U l mët ¯ng cü. Hìn núa, vîi måi y ∈ H câ y = Iy = U U ∗ y = U (U ∗ y); do â U l

¡nh x¤ l¶n.
Ng÷ñc l¤i gi£ sû U l mët ¯ng cü v l¶n. Ta câ
kxk2 = kU xk2 = hU x, U xi = hU ∗ U x, xi .
N¶n hU ∗ U x, xi = hx, xi v bði vªy U ∗ U = I. L§y tòy þ x ∈ H, tçn t¤i y ∈ H sao cho x = U y
(do U l ¡nh x¤ l¶n). H» qu£
U U ∗ (x) = U U ∗ (U y) = U (U ∗ U y) = U y = x.
N¶n U U ∗ = I . Vªy U l unita. 2
M»nh · 5.5.10. Gi£ sû U ∈ B(H) l mët to¡n tû unita. Khi â vîi måi x ∈ H, câ
n−1
1X k
lim U (x) = PM (x),
n→∞ n
k=0
trong â M := ker(U − I).

5.6. THÙ TÜ TRN CC TON TÛ TÜ LIN HÑP 79
5.6 Thù tü tr¶n c¡c to¡n tû tü li¶n hñp

Gi£ sû A, B l hai to¡n tû tü li¶n hñp. Ta vi¸t A ≤ B n¸u to¡n tû B − A l d÷ìng. D¹ kiºm
tra ≤ l quan h» thù tü tr¶n tªp c¡c to¡n tû tü li¶n hñp.
V½ dö 5.6.1. Gi£ sû f ∈ ` ∞
sao cho f (k) ∈ R vîi måi k. X²t to¡n tû nh¥n
Mf : `2 → `2 , x 7→ Mf x,
trong â Mf x(k) := f (k)x(k). Gi£ sû {δk } l mët cì sð trüc chu©n cõa `2 . Khi â
hMf δk , δk i = f (k).
Suy ra Mf ≤ Mg n¸u v ch¿ n¸u f ≤ g.

M»nh · 5.6.1. Gi£ sû M v N l hai khæng gian con âng cõa khæng gian Hilbert H. Khi â
M ⊆ N n¸u v ch¿ n¸u PM ≤ PN .
Chùng minh. Gi£ sû M ⊆ N. Ta câ PM
2 ∗
= PM = PM . L§y tòy þ x ∈ H. Ta câ ph¥n t½ch
PN x = PM x + PR x,
trong â R := M ⊥ ∩ N. Suy ra
kPM xk ≤ kPN xk.
N¶n
∗
hPM x, xi = hPM PM x, xi = hPM x, PM xi
= hPM x, PM xi = kPM xk2 ≤ kPN xk2 = hPN x, xi .
Bði vªy
hPN x, xi − hPM x, xi ≥ 0;
t÷ìng ÷ìng
h(PN − PM )x, xi ≥ 0.
Vªy PM ≤ PN .
Ng÷ñc l¤i, gi£ sû M 6⊆ N. Tçn t¤i vector ìn và x ∈ M \ N. Ta câ hPM x, xi = hx, xi = 1,
nh÷ng
hPN x, xi = hPN x, PN xi = kPN xk2 < kxk2 = 1.
Suy ra
h(PN − PM )x, xi = hPN x, xi − hPM x, xi < 0.
V¼ vªy khæng thº câ PM ≤ PN . 2

Phö löc A
Bê · Zorn
Gi£ sû l mët quan h» thù tü tr¶n tªp X, tùc l c¡c i·u sau óng:
1. [Ph£n x¤] x x.
2. [Ph£n èi xùng] x y v y x th¼ x = y.
3. [Bc c¦u] x y v y z th¼ x z.
Khi â ta nâi X ÷ñc sp mët ph¦n theo quan h» thù tü . Tªp con Y ⊂ X gåi l ÷ñc sp
tuy¸n t½nh n¸u vîi måi x, y ∈ Y, ta ·u câ x y ho°c y x. Ph¦n tû m ∈ X gåi l cªn tr¶n cõa
Y n¸u x m vîi måi x ∈ Y ; m gåi l ph¦n tû tèi ¤i cõa X n¸u x ∈ X v m x th¼ x = m.
Bê · A.0.1 (Bê · Zorn). N¸u X l tªp ÷ñc sp mët ph¦n v måi tªp con ÷ñc sp tuy¸n
t½nh cõa X ·u câ cªn tr¶n th¼ X câ ph¦n tû tèi ¤i.
81
82 PHÖ LÖC A. BÊ ZORN
T i li»u tham kh£o
[1] Serge Lang, Analysis II, Addision-Wesley Publishing Company Inc., 1969.
[2] S. David Promislow, A first course in functional analysis, John Wiley & Sons, Inc, 2008.
[3] Ho ng Töy, H m thüc v gi£i t½ch thüc (Gi£i t½ch hi»n ¤i), Nh xu§t b£n ¤i håc quèc
gia H Nëi, 2003.
83
84 TI LIU THAM KHO
Ch¿ möc

¦y õ hâa, 31 kh£ ly, 19
çng phæi, 10
l¥n cªn, 9
¤i sè, 25
l¥n cªn mð, 9
li¶n töc, 9
li¶n töc ·u, 20
li¶n thæng, 11
iºm bi¶n, 8
iºm d½nh, 8
iºm trong, 8
Lipschitz, 9
bê · Urysohn, 23
m°t c¦u, 7
bao âng, 8
metric, 5
chu©n, 6
ph¦n trong, 8
phõ, 14
compact, 15
phõ con, 14
phõ mð, 14
qu£ c¦u mð, 6
d¢y Cauchy, 18
t¡ch, 11
85
86 CH MÖC

tªp mð, 5

Functional Analysis 2022

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Functional Analysis 2022

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

GII TCH HM

Ph¤m Ti¸n Sìn

Líi nâi ¦u 1

2 Khæng gian Banach 35

3 C¡c ành lþ v· iºm b§t ëng 49

4 Mët sè ành lþ cì b£n cõa gi£i t½ch h m 57

4.3 ành lþ ç thà âng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60

5 Khæng gian Hilbert 63

 L¤t, Ng y 20 th¡ng 5 n«m 2022

PHM Ti¸n Sìn

1.1 Tªp mð, tªp âng

1. Tªp trèng ∅ v tªp X thuëc T .

2. Hñp tuý þ c¡c ph¦n tû thuëc T l mët ph¦n tû thuëc T .

3. Giao húu h¤n c¡c ph¦n tû thuëc T l mët ph¦n tû thuëc T .

V½ dö 1.1.1. Tr¶n tªp X câ thº câ nhi·u tæ pæ kh¡c nhau nh÷:

(ii) T := P(X) l mët tæ pæ tr¶n X, gåi l tæ pæ ríi r¤c.

1. d(x, y) ≥ 0 vîi måi x, y ∈ X; d§u b¬ng x£y ra n¸u v ch¿ n¸u x = y.

2. Vîi måi x, y ∈ X th¼ d(x, y) = d(y, x).

3. Vîi måi x, y, z ∈ X th¼

B(ax, r) := {y ∈ X | d(x, y) < r}

1. kxk ≥ 0 vîi måi x ∈ X; d§u b¬ng x£y ra n¸u v ch¿ n¸u x = 0.

2. N¸u x, y ∈ X th¼ kx + yk ≤ kxk + kyk.

3. N¸u c ∈ K v x ∈ X th¼ kcxk = |c|kxk.

T½nh ch§t 1.1.1. Gi£ sû T , i ∈ I, l

Gi£ sû B ⊂ P(X). °t

E := {T | T l tæ pæ tr¶n X sao cho B ⊂ T }.

D¹ th§y, P(X) ∈ E v TB := ∩T ∈E T l tæ pæ b² nh§t tr¶n X chùa B. Ta nâi TB l tæ pæ c£m

Gi£ sû {(Xi , Ti )}i∈I l hå c¡c khæng gian tæ pæ v X := Xi . °t

Tæ pæ c£m sinh bði B tr¶n X gåi l tæ pæ t½ch tr¶n X.

V½ dö 1.1.6. Tæ pæ thæng th÷íng tr¶n R n

c1 kxk1 ≤ kxk2 ≤ c2 kxk1 , vîi måi x ∈ X.

Trong tr÷íng hñp n y ta nâi c¡c chu©n k · k1 v k · k2 l t÷ìng ÷ìng.

1. Tªp trèng v tªp X l c¡c tªp âng.

2. Giao tòy þ c¡c tªp âng l mët tªp âng.

3. Hñp húu h¤n c¡c tªp âng l mët tªp âng.

l qu£ c¦u âng t¥m x b¡n k½nh r; tªp hñp

V½ dö 1.1.9. Ta nâi tªp con A trong khæng gian R n

ành ngh¾a 1.1.1. Gi£ sû X l khæng gian tæ pæ, A ⊂ X v x ∈ X.

(i) A l tªp âng nhä nh§t chùa A.

Chùng minh. B i tªp. 2

Công câ thº chùng minh c¡c quan h» sau:

1.2 nh x¤ li¶n töc

dY (f (x), f (y)) ≤ LdX (x, y).

D¹ th§y f Lipschitz th¼ f li¶n töc.

d(·, A) : X → [0, +∞), x 7→ d(x, A) := inf d(x, y),

l Lipschitz h¬ng sè 1 v do â li¶n töc.

Chùng minh. Thªt vªy, n¸u V l tªp mð trong Z th¼

l mët tªp mð trong X. 2

l li¶n töc. Thªt vªy, vîi méi tªp mð Vi ⊂ Xi ta câ

l tªp mð n¸u πi li¶n töc.

1.3 Tªp li¶n thæng

Tø ành ngh¾a d¹ d ng suy ra

(i) X li¶n thæng.

(iii) Ch¿ câ tªp trèng ∅ v tªp X l çng thíi mð v âng trong X.

z := sup{t ∈ U ∩ [x, y]}.

Ar = ([0, 1] × {0}) ∪ ({r} × [0, 1]), r ∈ I = [0, 1] ∩ Q.

Ta câ f li¶n töc v kh¡c h¬ng sè. M¥u thu¨n. 2

Chùng minh. Gi£ sû a ∈ A := ∩i Ai . N¸u U, V l c¡c tªp mð trong A sao cho

th¼ vîi måi i ∈ I ta câ Ai ∩ U v Ai ∩ V l c¡c tªp mð trong Ai ; v do â ho°c Ai ⊂ U ho°c

Chùng minh. B i tªp. 2

Chùng minh. Gi£ sû

trong â Ui mð trong Xi v Ui = Xi vîi måi i ∈

L§y b ∈ X, b 6= a. °t z := (zi )i∈I trong â

GII TCH HM

Líi nâi ¦u 1

3 C¡c ành lþ v· iºm b§t ëng 49

4 Mët sè ành lþ cì b£n cõa gi£i t½ch h m 57

4.3 ành lþ ç thà âng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60

L¤t, Ng y 20 th¡ng 5 n«m 2022

PHM Ti¸n Sìn

1.1 Tªp mð, tªp âng

Gi£ sû B ⊂ P(X). °t

Gi£ sû {(Xi , Ti )}i∈I l hå c¡c khæng gian tæ pæ v X := Xi . °t

Trong tr÷íng hñp n y ta nâi c¡c chu©n k · k1 v k · k2 l t÷ìng ÷ìng.

1. Tªp trèng v tªp X l c¡c tªp âng.

2. Giao tòy þ c¡c tªp âng l mët tªp âng.

3. Hñp húu h¤n c¡c tªp âng l mët tªp âng.

l qu£ c¦u âng t¥m x b¡n k½nh r; tªp hñp

ành ngh¾a 1.1.1. Gi£ sû X l khæng gian tæ pæ, A ⊂ X v x ∈ X.

(i) A l tªp âng nhä nh§t chùa A.

1.2 nh x¤ li¶n töc

l Lipschitz h¬ng sè 1 v do â li¶n töc.

Tø ành ngh¾a d¹ d ng suy ra

(iii) Ch¿ câ tªp trèng ∅ v tªp X l çng thíi mð v âng trong X.

th¼ vîi måi i ∈ I ta câ Ai ∩ U v Ai ∩ V l c¡c tªp mð trong Ai ; v do â ho°c Ai ⊂ U ho°c

trong â Ui mð trong Xi v Ui = Xi vîi måi i ∈

L§y b ∈ X, b 6= a. °t z := (zi )i∈I trong â

Khi â z ∈ U ⊂ f −1 (p). Vîi méi j ∈ J cè ành x²t ¡nh x¤ hñp

trong â g(x) = (yi )i∈I l ¡nh x¤ x¡c ành bði

kh¡c trèng vîi c¡c ch¿ sè α1 , α2 , . . . , αn ∈ Λ n o â.

v¨n phõ A. Khi â giao

T½nh ch§t 1.4.6. Khæng gian compact Hausdorff l chu©n tc.

v¨n phõ A. °t

i·u n y d¨n ¸n m¥u thu¨n. 2

d(xn , xm ) ≤ vîi måi n, m ≥ N.

Chùng minh. Ta ¢ chùng minh (i) suy ra (ii).

V½ dö 1.4.4. nh x¤ Lipschitz l li¶n töc ·u.

v ta câ i·u c¦n chùng minh. 2

trong â c1 := n maxi kei k1 . Do â

1.5 ành lþ t¡ch v ùng döng

Tø â câ i·u c¦n chùng minh. 2

1.6 ành lþ StoneWeierstrass

ành lþ 1.6.1 (ành lþ StoneWeierstrass). Gi£ sû K = R, X l tªp compact v A l ¤i sè

Tr÷îc h¸t ta câ bê ·:

tho£ i·u ki»n ái häi.

f (z) − < g(z) < f (z) +

hx,y (z) < f (z) + ,

hx (z) < f (x) + ,

f (z) − < hx (z).

Do X compact, ta câ thº t¼m ÷ñc húu h¤n iºm x1 , x2 , . . . , xm sao cho

Cuèi còng °t

Ta ÷ñc g ∈ A v vîi måi z ∈ X th¼

f (z) − < g(z) < f (z) + .

Bê · ÷ñc chùng minh. 2

sup |P (t) − |t|| < .

Suy ra |f | ÷ñc x§p x¿ bði P ◦ f ∈ A. ành lþ ÷ñc chùng minh. 2

Chùng minh. °t AR := {f ∈ A | f (x) ∈ R ∀x ∈ X}. N¸u f ∈ A v f = u + iv vîi u, v thüc

1.7 ành lþ ArzelaAscoli

|h(x) − h(y)| ≤ |h(x) − h(xi )| + |h(xi ) − h(y)| <

l çng li¶n töc.

|fn (x) − fn (y)| <

1.8 ¦y õ hâa

x¡c ành bði