Chuyen de Bat Dang Thuc

Tailieumontoan.
com

Điện thoại (Zalo) 039.373.2038
CHUYÊN ĐỀ BẤT ĐẲNG THỨC

LUYỆN THI VÀO LỚP 10
(Liệu hệ tài liệu word môn toán SĐT (zalo) : 039.373.2038)
Tài liệu sưu tầm, ngày 15 tháng 1 năm 2023

Website:tailieumontoan.com
CHỦ ĐỀ 7: BẤT ĐẲNG THỨC VÀ CỰC TRỊ
I. BẤT ĐẲNG THỨC CÔSI..............................................................................................2

DẠNG 1: DẠNG TỔNG SANG TÍCH ...............................................................................2
DẠNG 2: DẠNG TÍCH SANG TỔNG, NHÂN BẰNG SỐ THÍCH HỢP. ........................3
DẠNG 3: QUA MỘT BƯỚC BIẾN ĐỔI RỒI SỬ DỤNG BẤT ĐẲNG THỨC CÔSI ....4
DẠNG 4: GHÉP CẶP ĐÔI ..................................................................................................7
DẠNG 5: DỰ ĐOÁN KẾT QUẢ RỒI TÁCH THÍCH HỢP ..............................................7
DẠNG 6: KẾT HỢP ĐẶT ẨN PHỤ VÀ DỰ ĐOÁN KÊT QUẢ ......................................9
DẠNG 7: TÌM LẠI ĐIỀU KIỆN CỦA ẨN .......................................................................13
II.BẤT ĐẲNG THỨC BUNHIA .....................................................................................15
III. PHƯƠNG PHÁP BIẾN ĐỔI TƯƠNG ĐƯƠNG ....................................................18
DẠNG 1: ĐƯA VỀ BÌNH PHƯƠNG ...............................................................................18
DẠNG 2: TẠO RA BẬC HAI BẰNG CÁCH NHÂN HAI BẬC MỘT ...........................19
DẠNG 3: TẠO RA ab+bc+ca ............................................................................................21
DẠNG 4: SỬ DỤNG TÍNH CHẤT TRONG BA SỐ BẤT KÌ LUÔN TÒN TẠI HAI SỐ
CÓ TÍCH KHÔNG ÂM ....................................................................................................21
DẠNG 5: SỬ DỤNG TÍNH CHẤT CỦA MỘT SỐ BỊ CHẶN TỪ 0 ĐẾN 1 ..................24
DẠNG 6 : DỰ ĐOÁN KẾT QUẢ RỒI XÉT HIỆU ..........................................................26
HỆ THỐNG BÀI TẬP SỬ DỤNG TRONG CHỦ ĐỀ..................................................28
Liên hệ tài liệu word môn toán: 039.373.2038 TÀI LIỆU TOÁN HỌC
I. BẤT ĐẲNG THỨC CÔSI
1. Dạng hai số không âm x, y
• Dạng tổng sang tích: x + y ≥ 2 xy .

 x+ y
2
x+ y
• Dạng tích sang tổng: xy ≤ hay xy ≤   .
2  2 
x2 + y 2
• Dạng lũy thừa: x 2 + y 2 ≥ 2 xy hay xy ≤ .
2
Dấu " = " xảy ra ⇔ x =y.
x2 + 1
• Dạng đặc biệt: =
x x.1 ≤ .
2
2. Dạng ba số không âm x, y, z
• Dạng tổng sang tích: x + y + z ≥ 3 3 xyz .
 x+ y+z
3
x+ y+z
• Dạng tích sang tổng: 3 xyz ≤ hay xyz ≤   .
3  3 
x3 + y 3 + z 3
• Dạng lũy thừa: x 3 + y 3 + z 3 ≥ 3 xyz hay xyz ≤ .
3
Dấu " = " xảy ra ⇔ x = y = z .
x3 + 1 + 1
• Dạng đặc biệt:
= x x.1.1 ≤ .
3
3. Dạng tổng quát với n số không âm x1 , x2 ,..., xn
• Dạng tổng sang tích: x1 + x2 + ... + xn ≥ n n x1 x2 ...xn .
 x + x + ... + xn 
n
x1 + x2 + ... + xn
• Dạng tích sang tổng: n x1 x2 ...xn ≤ hay x1 x2 ...xn ≤  1 2  .
n  n 
x + x2 + ... + xn
n n n
• Dạng lũy thừa: x1n + x2n + ... + xnn ≥ x1 x2 ...xn hay x1 x2 ...xn ≤ 1 .
n
Dấu " = " xảy ra ⇔ x1 = x2 =... = xn .
xn + n −1
• Dạng đặc = ≤
biệt: x x.1.1...1 .
n −1 n
4. Bất đẳng thức trung gian
1 1 4
• + ≥ ∀x > 0, y > 0 . Dấu " = " xảy ra ⇔ x = y.
x y x+ y
1 1 1 9
• + + ≥ ∀x > 0, y > 0, z > 0 . Dấu " = " xảy ra ⇔ x = y = z .
x y z x+ y+z
DẠNG 1: DẠNG TỔNG SANG TÍCH

1
Ví dụ 1. Cho x ≠ 0 . Tìm giá trị nhỏ nhất của biểu thức T = 8 x 2 − 4 x + + 15 .
4x2
Lời giải
 1 
Có T= ( 4x 2
− 4 x + 1) +  4 x 2 + 2  + 14
 4x 
 1  1
= ( 2 x − 1)
+  4 x 2 + 2  + 14 ≥ 0 + 2 4 x 2 . 2 + 14= 16
2
 4x  4x
1
Vậy MinT = 16 khi x =
2
1
Ví dụ 2. Cho x > 0 . Tìm giá trị nhỏ nhất của biểu thức M = 4 x 2 − 3 x + + 2011 .
4x
Lời giải
1
Có M= 4 x 2 − 4 x + 1 + x + + 2010
4x
 1  1
= ( 2 x − 1)
+  x +  + 2010 ≥ 0 + 2 x. + 2010= 2011 .
2
 4x  4x
1
Vậy MinM = 2011 khi x =
2
x2 + y 2
Ví dụ 3. Cho x > y > 0 và xy = 2 . Tìm giá trị nhỏ nhất của biểu thức H = .
x− y
Lời giải
( x − y) +4
2
x 2 + y 2 − 2 xy + 2 xy
Có H =
x− y x− y
4 4
= ( x − y) + ≥2 ( x − y ). = 4.
x− y x− y
 4
x − y = x − y = 2  y= 2 − x  x = 3 +1
Vậy Min H = 4 khi  x− y ⇔  ⇔ 2 ⇔ .
 xy = 2  xy = 2 x − 2x − 2 =0 =
y 3 −1

DẠNG 2: DẠNG TÍCH SANG TỔNG, NHÂN BẰNG SỐ THÍCH HỢP.
Ví dụ 1: Cho a ≥ 1, b ≥ 1. Chứng minh : a b − 1 + b a − 1 ≤ ab

Lời giải
1 + (b − 1) b ab
Có b − 1 = 1.(b − 1) ≤ = ⇒ a b −1 ≤ ;
2 2 2
ab ab ab
Và tương tự: b a − 1 ≤ ⇒ a b −1 + b a −1 ≤ + = ab ⇒ đpcm
2 2 2
Dấu ‘=” xảy ra khi a = b = 2
11abc
Ví dụ 2: Cho a ≥ 9, b≥ 4, c≥ 1. Chứng minh: ab c − 1 + bc a − 9 + ca b − 4 ≤
12
Lời giải:
Có:
bc ca
ab c − 1 + bc a − 9 + ca b =
− 4 ab (c − 1).1 + . (a − 9).9 + . (b − 4).4
3 2
(c − 1) + 1 bc (a − 9) + 9 ca (b − 4) + 4 11abc
≤ ab. + . + . =
2 3 2 2 2 12
Dấu “=” xảy ra khi a = 18, b = 8, c = 2
Ví dụ 3: Cho a ≥ 0, b ≥ 0, a2 + b2 ≤ 2. Tìm giá trị lớn nhất của biểu thức:
M = a b(a + 2b) + b a (b + 2a )
Lời giải
Xét:
3b + (a + 2b) 3a + (b + 2a ) a 2 + b 2
M. = 3 a. 3b(a + 2b) + b 3a (b + 2a ) ≤ a. + b. = + 5ab
2 2 2
a 2 + b2 a 2 + b2
≤ + 5. ≤6⇒ M ≤2 3
2 2
Vậy MaxM = 2 3 khi a = b = 1
Ví dụ 4. Cho x ≥ 0 , y ≥ 0 và x 2 + y 2 ≤ 2 . Tìm giá trị lớn nhất của biểu thức
P= x (14 x + 10 y ) + y (14 y + 10 x )
Lời giải
Xét: P. =
24 24 x (14 x + 10 y ) + 24 y (14 y + 10 x )
24 x + (14 x + 10 y ) 24 y + (14 y + 10 x )
≤ + = 24 ( x.1 + y.1)
2 2
 x2 + 1 y 2 + 1   x2 + y 2 + 1  48
≤ 24  = +  24   ≤ 48 ⇒ P ≤ ⇒ P≤4 6.
 2 2   2  24
Vậy MaxP = 4 6 khi x= y= 1 .
Ví dụ 5. Cho x > 0 , y > 0 và xy ( x − y ) =x + y . Tìm giá trị nhỏ nhất của P= x + y .
Lời giải
Từ xy ( x − y ) = x + y ⇒ x > y
1 ( 4 xy ) + ( x − y ) ( x + y)
2 2
1
và x +
= xy ( x − y=
) 4 xy ( x − y ) ≤ =
2 2
y
2 2 2 4
⇒ ( x + y) − 4( x + y) ≥ 0 ⇒ x + y ≥ 4 .
2
( x=
− y ) 4 xy
2
( x =
+ y ) 8 xy
2
 xy = 2
Dấu "=" xảy ra khi  ⇔ ⇔
=  x + y 4 = x + y 4 x + y = 4
⇒ x , y là hai nghiệm phương trình t 2 − 4t + 2 = 0 ⇔ t = 2 ± 2 .
Do x > y ⇒ x = 2 + 2 , y= 2 − 2 .
Vậy MinP = 4 khi x= 2 + 2 , y= 2 − 2 .
DẠNG 3: QUA MỘT BƯỚC BIẾN ĐỔI RỒI SỬ DỤNG BẤT ĐẲNG THỨC CÔSI
Ví dụ 1. Cho a , b , c > 0 và ab + bc + ac = 1 . Tìm giá trị lớn nhất của biểu thức:
a b c
P= + + .
a +1
2
b +1
2
c +1
2
Lời giải
Thay 1 = ab + bc + ac , ta được:
a b c
P= + +
a 2 + ab + bc + ac b 2 + ab + bc + ac c 2 + ab + bc + ac
a b c
= + +
( a + b )( a + c ) ( b + a )( b + c ) ( c + a )( c + b )
a a b b c c
= . + . + .
a+b a+c b+a b+c c+a c+b
a a b b c c
+ + +
≤ a+b a+c + b+a b+c + c+a c+b
2 2 2
 a b   a c   b c 
 + + + + + 
=a+b a+b  a+c a+c  b+c b+c 3
2 2
3 1
Vậy MaxP = khi a= b= c= .
2 3
Ví dụ 2. Cho các số dương a , b , c thỏa mãn a + b + c = 1 . Chứng minh:
ab bc ca 3
+ + ≤
c + ab a + bc b + ca 2
Lời giải
ab bc ca ab bc ca
Ta có + + = + +
c + ab a + bc b + ca c.1 + ab a.1 + bc b.1 + ca
ab bc ca
= + +
c ( a + b + c ) + ab a ( a + b + c ) + bc b ( a + b + c ) + ca
ab bc ac
= + +
( a + c )( b + c ) ( a + b )( a + c ) ( b + c )( b + a )
a b b c c a
= . + . + .
a+c c+b a+b a+c b+c b+a
1  a b   b c   c a  3
≤  + + + + +  = ( đpcm).
2  c + a c + b   a + b a + c   b + c a + b   2
Ví dụ 3. Cho a > 0 , b > 0 , c > 0 và ab + bc + ac = 3abc . Tìm giá trị nhỏ nhất của
2
a b2 c2
P= + + .
c ( c2 + a 2 ) a ( a 2 + b2 ) b ( b2 + c2 )
Lời giải
2 2 2
a b c
Có P = + +
c ( c + a ) a ( a + b ) b (b + c2 )
2 2 2 2 2
a 2 + c2 − c2 b2 + a 2 − a 2 c2 + b2 − b2
= + +
c ( c2 + a 2 ) a ( a 2 + b2 ) b ( b2 + c2 )
1 c  1 a  1 b 
= − 2 2 
+ − 2 2 
+ − 2 2 
c c +a   a a +b  b b +c 
1 c  1 a  1 b 
≥ −  + −  + − 
c 2 c a  a 2 a b  b 2 b c 
2 2 2 2 2 2
 1 1   1 1   1 1  1  1 1 1  ab + bc + ac 3
=  − + − + −  =  + +  = = .
 c 2a   a 2b   b 2c  2  a b c  2abc 2
3
Vậy MinP = khi a= b= c= 1 .
2
Ví dụ 4. Cho a > 0 , b > 0 , c > 0 và a + b + c =
1 . Tìm giá trị nhỏ nhất của biểu thức
a b c
T= + + .
1 + 9b 1 + 9c 1 + 9a 2
2 2
Lời giải
Có T =
( 2
) 2
+
(2
)
a 1 + 9b − 9ab b 1 + 9c − 9bc c 1 + 9a 2 − 9ca 2
2
+
( )
1 + 9b 2 1 + 9c 2 1 + 9a 2
 9ab 2   9bc 2   9ca 2 
= a − +
  b −  + c − 
 1 + 9b 2   1 + 9c 2   1 + 9a 2 
 9ab 2   9bc 2   9ca 2 
≥ a − +
  b − +
  c − 
 2 1.9b 2   2 1.9c 2   2 1.9a 2 
3 1 1
= a + b + c − ( ab + bc + ac ) ≥ a + b + c − ( a + b + c ) = ( do a + b + c = 1) .
2
2 2 2
1 1
Vậy MinT = khi a= b= c= .
2 3
1 1 1 1
Ví dụ 5. Cho a , b , c > 0 và + + = 2 . Chứng minh: abc ≤ .
1+ a 1+ b 1+ c 8
Lời giải
1 1 1
Có + + = 2
1+ a 1+ b 1+ c
1  1   1  b c cos i b c bc
⇒ = 1 −  + 1 − = + ≥2 . =2 .
1+ a  1+ b   1+ c  1+ b 1+ c 1+ b 1+ c (1 + b )(1 + c )
1 ac 1 ab
Tương tự: ≥2 ; ≥2 .
1+ b (1 + a )(1 + c ) 1 + c (1 + a )(1 + b )
Nhân các bất đẳng thức dương, cùng chiều ta được:
1 8abc 1
≥ hay abc ≤ (đpcm).
(1 + a )(1 + b )(1 + c ) (1 + a )(1 + b )(1 + c ) 8
DẠNG 4: GHÉP CẶP ĐÔI
1 1 1
Tách x + y + z= ( x + y) + ( y + z ) + ( z + x) .
2 2 2
xyz = xy . yz . zx ∀x, y, z ≥ 0 .
Ví dụ 1. Cho a > 0 , b > 0 , c > 0 và a 2 + b 2 + c 2 =
1 . Chứng minh:
ab bc ac bc ca ab
a) + + ≥ a+b+c ; b) + + ≥ 3.
c a b a b c
Lời giải
ab bc ac 1  bc ca  1  ca ab  1  ab bc 
a) Có + + =  + +  + +  + 
c a b 2 a b  2 b c  2 c a 
1 bc ca 1 ca ab 1 ab bc
≥ .2 . + . . + . . = a + b + c (đpcm).
2 a b 2 b c 2 c a
2
 bc ca ab  b c c a
2 2 2 2
a 2b 2
b) Xét  + +  = + + + 2 ( a 2 + b2 + c2 )
 a b c  2 2 2
a b c
1  b c c a  1  c 2 a 2 a 2b 2  1  a 2b 2 b 2 c 2 
2 2 2 2
=  + 2 +  2 + 2 +  2 + 2 +2
2  a2 b  2 b c  2 c a 
1 b2c 2 c 2 a 2 1 c 2 a 2 a 2b 2 1 a 2b 2 b 2 c 2
≥ .2 . + .2 . 2 + .2 .
2 a 2 b2 2 b2 c 2 c2 a2
bc ac ab
= a 2 + b 2 + c 2 + 2 = 3 , do đó + + ≥ 3 (đpcm).
a b 2
Ví dụ 2. Cho a, b, c là độ dài ba cạnh của ∆ABC . Chứng minh (a + b − c)(b + c − a )(c + a − b) ≤ abc
.
Lời giải
Vì a, b, c là độ dài ba cạnh của ∆ABC nên
a + b − c > 0, b + c − a > 0, c + a − b > 0 .
(a + b − c) + (b + c − a )
Có 0 < (a + b − c)(b + c − a ) ≤ = b;
2
(b + c − a ) + (c + a − b)
0 < (b + c − a )(c + a − b) ≤ =c;
2
(c + a − b) + (a + b − c)
0 < (c + a − b)(a + b − c) ≤ =a;
2
Nhân ba đẳng thức dương cùng chiều ta được
(a + b − c)(b + c − a )(c + a − b) ≤ abc (điều phải chứng minh).
DẠNG 5: DỰ ĐOÁN KẾT QUẢ RỒI TÁCH THÍCH HỢP

Bước 1: Kẻ bảng dự đoán giái trị lớn nhất,nhỏ nhất và đạt tại giá trị nào của biến.
Bước 2: Kẻ bảng xác định số nào sẽ đi với nhau.
Bước 3: Tách ghép thích hợp số hạng và sử dụng bất đẳng thức Cô-si.
5
Ví dụ 1. Cho a ≥ 2 . Tìm giá trị nhỏ nhất của biểu thức =P 2a + .
a
Lời giải
Phân tích bài toán
a 2 3 4 
13 23 37
P ≈ 6,5 ≈ 7, 7 ≈ 9, 25 
2 3 4
13
Từ bảng thứ nhất dự đoán min P = ⇔ a = 2.
2
1
a
a
1
a=2 2
2
1 a 5 5a
Từ bảng thứ hai, ta suy ra sẽ đi với nên sẽ đi với .
a 4 a 4
Trình bày lời giải
 5 5a  3a 5 5a 3a 3a 3.2 13
Có P = +  + ≥2 ⋅ + =5 + ≥ 5+ = ( do a ≥ 2) .
a 4  4 a 4 4 4 4 2
 5 5a
13  =
Vậy min P = khi  a 4 ⇔ a = 2 (thỏa mãn).
2
a = 2
6 24
Ví dụ 2. Cho x > 0, y > 0 và x + y ≤ 6 . Tìm giá trị nhỏ nhất của biểu thức F = x + y + + .
x y
Lời giải
( x ; y) (1 ; 5) (2 ; 4) (3 ; 3) (4 ; 2) (5 ; 1)
84 39 156
F = 16,8 15 16 = 19,5 = 31, 2
5 2 5
Từ bảng thứ nhất, ta dự đoán min F = 15 khi=x 2,= y 4.
1 1
x y
x y
1 1
=
x 2,=
y 4 2 4
2 4
1 x 6 6 x 3x 1 y
Từ bảng thứ hai, ta suy ra sẽ đi với nên sẽ đi với = ; sẽ đi với nên
x 4 x 4 2 y 16
24 24 y 3 y
sẽ đi với = .
y 16 4
Có
 6 3x   24 3 y   x y 
F =  + + + − + 
x 2   y 2  2 2
6 3x 24 3 y 1 1
≥2 ⋅ +2 ⋅ − ( x + y) =18 − ( x + y )
x 2 y 2 2 2
1
≥ 18 −
= ⋅ 6 15 (do x + y ≤ 6).
2
6 3 x 24 3 y x = 2
Vậy min F = 15 khi = ; = ; x + y = 6 ⇔  (thỏa mãn).
x 2 y 2 y = 4
28 1
Ví dụ 3. Cho x > 0, y > 0 và x + y ≥ 3 . Tìm giá trị nhỏ nhất của biểu thức P = 2 x 2 + y 2 + + .
x y
Lời giải
( x; y ) (1; 2 ) ( 2;1)
69
P = 34,5 24
2
Từ bảng thứ nhất, ta dự đoán min=
P 24 khi= x 2,=
y 1.
1 1
x y
x y
1
=
x 2,=
y 1 2 1 1
2
1 x 28 28 x 1
Từ bảng thứ hai, ta suy ra sẽ đi với nên sẽ đi với = 7x ; se đi với y .
x 4 x 4 y
Có
 28  1 
P =  + 7 x  +  + y  + 2x2 + y 2 − 7 x − y
 x  y 
 28  1 
=  + 7 x  +  + y  + 2( x − 2) 2 + ( y − 1) 2 + ( x + y ) − 9
 x  y 
28 1
≥2 ⋅ 7x + 2 ⋅ y + 0+ 0+3−9 =24.
x y
28 1
Vậy min P = 24 khi = 7 x; = y; x − 2 = 0; y − 1 = 0; x + y = 3 ⇔ x = 2, y = 1 .
x y
Ví dụ 4. Cho 2 ≤ x ≤ 3, 4 ≤ y ≤ 6, 4 ≤ z ≤ 6 và x + y + z = 12 . Tìm giá trị lớn nhất của biểu thức
P = xyz .
Lời giải
Nhận xét: Do y và z vai trò như nhau nên sử dụng bất đẳng thức Cô-si đối với tích yz ,
 y+z
2
1
ta được P = x( yz ) ≤ x   = x(12 − x)(12 − x) .
 2  4
Đến đây ta kẻ bảng để dự đoán giá trị lớn nhất của P
x 2 3
243
P 50 = 60, 75
4
243
Từ bảng thứ nhất dự đoán max P = khi x = 3 .
4
x 12 − x
x=3 3 9
Từ bảng thứ hai, ta suy ra 3x sẽ đi với 12 − x nên ta biến đổi
1  x + 24  1  3 + 24  243
3 3
1
P≤
[(3 x)(12 − x)(12 − x)] ≤   ≤   ≤ .
12 12  3  12  3  4
243 9
Vậy max P= khi x= 3, y= z= .
4 2
DẠNG 6: KẾT HỢP ĐẶT ẨN PHỤ VÀ DỰ ĐOÁN KÊT QUẢ

• Khi đặt ẩn phụ ta cần tìm điều kiện của ẩn phụ.
• Một số bất đẳng thức trung gian thường dùng:
 Với mọi a, b thì 2 ( a 2 + b 2 ) ≥ (a + b) 2 ≥ 4ab . Dấu bằng xảy ra khi a = b .
 Với mọi a, b, c thì 3 ( a 2 + b 2 + c 2 ) ≥ (a + b + c) 2 ≥ 3(ab + bc + ca ) . Dấu bằng xảy
ra khi a= b= c .
a 2 + b2  a + b  a 3 + b3  a + b 
2 3
 Với mọi a, b thì ≥  ∀ a , b; ≥  ∀a + b ≥ 0 . Dấu bằng

2  2  2  2 
xảy ra khi a = b .
1 1 4
 + ≥ ∀a > 0, b > 0 . Dấu bằng xảy ra khi a = b .
a b a+b
1 1 1 9
 + + ≥ ∀a > 0, b > 0, c > 0 . Dấu bằng xảy ra khi a= b= c .
a b c a+b+c
x 8 x 2y
Ví dụ 1. Cho x > 0, y > 0 và + ≤ 2 . Tìm giá trị nhỏ nhất của biểu thức K= + .
2 y y x
Lời giải
x x 8 x 8 x x 1 1
Đặt a  , do 2    2 .  4   0a
y 2 y 2 y y y 4 4
2  2  2
K  a    32a  31a  2 .32a  31a
a  a  a
Có
1 33  1
 16  31a  16  31.  do 0  a  
4 4 4
33 1
Vậy MinK  khi a  hay x  2, y  8.
4 4
 x  y  1
2
xy  x  y
Ví dụ 2. Cho x  0, y  0 . Tìm giá trị nhỏ nhất của biểu thức A  
xy  x  y  x  y  1
2
Lời giải
 x  y 1
2
xy  x  y 1
Đặt a   
xy  x  y  x  y  1
2
a
Do m  n  p   3(mn  np  pm)   x  y  1  3 xy  x  y   a  3
2 2
10
Vậy MinA  khi a  3  x  y  1 .
3
x2  y 2 xy
Ví dụ 3. Cho x  0, y  0 . Tìm giá trị nhỏ nhất của A  
xy x y
Lời giải
 x  y 
2
 x  y   2 xy  x  y
2 2
 2  
xy xy xy
Có A       2
xy x y xy x y  xy  x y
x y x y
Đặt t  , do x  y  2 xy  2t2
xy xy
 t 2 1 7 t2 1 7 2
Ta được A  t 2   2      t 2  2  2
1 Cos i
.  t 2
t  8 t  8 8 t 8
t 7 2 2 7 2 5
  t 2   .2  2  (do t  2 ).
2 8 2 8 2
5
Vậy MinA  khi t  2  x  y .
2
Ví dụ 4. Cho a  0, b  0, c  0 thỏa mãn b 2  c 2  a 2 . Tìm giá trị nhỏ nhất của biểu thức
1 1 1
P  2 b 2  c 2   a 2  2  2 
a  b c 
Lời giải
1 1  2bc 2a 2  bc a 2 
 2  2  
1
Có P  2 b 2  c 2   a 2  2  2   2 
a  b c  a bc  a bc 
a 2 b 2  c 2 2bc
Dặt t     2 ta được
bc bc bc
 1  t 1 3t   t 1 3t   3t   3.2 
P  2 t    2       2  2 .    2 1    2 1    5 (do t  2 ).
 t   4 t  4   4 t 4   4  4 

b  c
Vậy MinP  5 khi 
a
 2 bc

b  c  a

2 2
2
1 1 
Ví dụ 5. Cho x  0, y  0 và x  y  1 . Tìm giá trị nhỏ nhất của biểu thức P    . 1  x 2 y 2
 x y 
Lời giải
 1 1
Có P  2 . . 1  x 2 y 2  2
1
 xy
 x y  x. y
 x  y 
2
1 1
Đặt a  xy , do xy      0  a  , ta được
 2  4 4
1 1   
P2 a  2   16a 15a  2 2 1 .16a 15a  2 8 15a  2. 8 15. 1  17 do 0  a  1 
a  a  a 4  4 
1 1
 MinP  17 khi a  hay x  y 
4 2
1 1
Ví dụ 6: Cho x  0, y  0 và x  y  1 . Tìm giá trị nhỏ nhất của biểu thức P    4 xy
x y
2 2
xy
Lời giải
 1 
1   1 
 4 xy. Sử dụng  
1 1 4
Có P   2    a, b  0 , ta được
 x  y 2
2 xy   2 xy  a b a b
1 1 4 4 4
  2   2  4 (do 0  x  y  1) . Suy ra
x y
2 2
2 xy x  y  2 xy ( x  y )
2 2
1
 1 
P  4    4 xy.
 2 xy 
 x  y 
2
1 1
Đặt a = xy, do xy   
   0  a  ta được
 2  4 4
1  1  1 1 1
P  4    4a  4    8a  4a  4  2 .8a  4a  8  4a  8  4.  7 (do 0  a  )
 2a   2a  2a 4 4
1
MinP  7 khi x  y 
2
1   1 
2

2

Ví dụ 7: Cho x,y >0 và x  y  1 . Tìm giá trị nhỏ nhất của biểu thức K   x     y  
 x   y 
Lời giải
 a  b 
2
a b
2 2
1 1 4
  a, b và   a, b  0.
 c 
Cách 1: Sử dụng
2 a b a b
  
2

2
 
2
 x  1    y  1  1 1
 x   y   
 x   y  y  1  4 
2
 x
ta được K  2.  2.    x  y  
2  2  2 x  y 
 
Đặt a  x  y , điều kiện 0  a  1 , ta được:
1 1 3
2
1  1  3 
2
1  4 
2
K  a    a       2 a.  
2  a 2  a  a  2  a a 
1  3  1  3 
2 2
25 25 1
 2    .2    (do 0  a  1 ). Vậy, MinK  khi x  y  .
2  a 2  1 2 2 2
1  1 1 1  1 
2

2
Cách 2: K   x     y     x 2  y 2    2  2  4  2. xy   4.

 x   y   x y   xy 
 x  y 
2
1 1
Đặt a  xy, do xy     0  a  . Ta được:
 2  4 4
 

 1 15  1 15  25  1
K  2.    4  2. 
25 1
 2 4a    4   do 0  a  . Vậy, MinK  khi x  y  .
 2
4. 
1 2  4 2 2
 4 
Ví dụ 8: Cho x  0, y  0 và x  y  1. Tìm giá trị nhỏ nhất của biểu thức
1   1
3

3
S  1  x    1  y  

 x   y 
Lời giải
a 3 + b3  a + b 
3
1 1 4
Sử dụng ≥  ∀a + b ≥ 0 và + ≥ ∀a + b > 0 , ta được
2  2  a b a+b
3
1  1
3

3
+ + + + +  1 1
  + + + + +
x   y 
1 x 1 y  1 x 1 y
 x y
S 2. ≥ 2 
2  2 
 
 
Đặt a= x + y , điều kiện 0 < a ≤ 1 , ta được
3
1 1 3 1 
3
4 1  1  3
3 3 3
1 3 1 3  343
S ≥  2 + a +  = 2 +  a +  +  ≥  2 + 2 a. +  =  4 +  ≥  4 +  =
4 a 4  a  a 4 a a 4 a  4 1 4
343 1
Vậy MinS = khi x= y=
4 2
DẠNG 7: TÌM LẠI ĐIỀU KIỆN CỦA ẨN
Ví dụ 1. Cho x, y > 0 và 2 x 2 + 2 xy + y 2 − 2 x ≤ 8 . Tìm giá trị nhỏ nhất của biểu thức
2 4
P = + − 2x − 3y .
x y
Lời giải
Có 2 x + 2 xy + y −2 x ≤ 8 ⇔ x + 2 xy + y + x 2 − 2 x + 1 ≤ 9
2 2 2 2
⇔ ( x + y ) + ( x − 1) ≤ 9 , mà ( x + y ) ≤ ( x + y ) + ( x − 1) ⇒ ( x + y ) ≤ 9 ⇒ 0 < x + y ≤ 3
2 2 2 2 2 2
2  4  2 4
Có P =  + 2 x  +  + y  − 4 x − 4 y ≥ 2 .2 x + 2 . y − 4( x + y )
x  y  x y
=8 − 4( x + y ) ≥ 8 − 4.3 =−4 (do 0 < x + y ≤ 3 ). Vậy MinP = −4 khi=
x 1,=
y 2.
Ví dụ 2: Cho a  0, b  0, c  0 thỏa mãn 2 b 2  bc  c 2   33  a 2  . Tìm giá trị nhỏ nhất của
2 2 2
biểu thức T  a  b  c   
a b c
Lời giải
Có 2 b  bc  c   33  a   3a  2b  2bc  2c 2  9
2 2 2 2 2
 3a 2  2b 2  2bc  2ab  2ac  2c 2  2ab  2ac  9

 a 2  b 2  c 2  2ab  2bc  2ca  a 2  b 2  2ab  a 2  c 2  2ac  9
 a  b  c   a  b  a  c   9  a  b  c   9  0  a  b  c  3
2 2 2 2
1 1 1 9 18
Sử dụng    ta được T  a  b  c 
a b c a bc a bc
Đặt x  a  b  c, 0  x  3 , ta được
18 18  18
T  x    2 x  x  2 .2 x  x  12  x  12  3  9 (do 0  x  3 )
x x   x
Vậy MinT  9 khi x  3 hay a  b  c  1
Ví dụ 3: Cho a  0, b  0 và a 3  b3  6ab  8 . Tìm giá trị nhỏ nhất của biểu thức:
1 3
P 2   ab
a b 2
ab
Lời giải
Có a  b  6ab  8  a  b  3a b  3ab  3a 2b  3ab 2  6ab  8
3 3 3 3 2 2
 a  b  3ab a  b  2  8  a  b  23  3ab a  b  2  0
3 3
 a  b  2 a  b  2 a  b  4  3ab a  b  2  0

2
 
 a  b  2a  b  ab  2a  2b  4  0
2 2
 a  b  22a 2  2b 2  2ab  4a  4b  8  0
 a  b  2 a  b  a  2  b  2   0
2 2 2
 
 0  a b  2
 1 1   5 
Có P   2    ab
 a  b 2 2ab   2ab 
1 1 4
Sử dụng   x, y  0 , ta được:
x y x y
1 1 1 4 4
  2   2  1 (do 0  a  b  2 )
a b
2 2
2ab a  2ab  b 2
a  b 2
2
 5 
Suy ra P  1    ab
 2ab 
 a  b 
2
22
Đặt x  ab , do ab      1  0  x  1 , ta được:
 2  2
5   5 5 x  3x
P  1    x  1     
 2 x   2 x 2  2
5 5 x 3x 3x 3.1 9
 1 2 .   6  6  (do 0  x  1 )
2x 2 2 2 2 2
9
Vậy MinP  khi a  b  1
2
Ví dụ 4: Cho a  0, b  0 và a 2  b 2  a  b . Tìm giá trị nhỏ nhất của biểu thức
2020
P  a 4  b4 
a  b
2
Lời giải
 x  y 
2
x y
2 2
  , ta được
 2 
Sử dụng
2
a  b
2
 a  b 
2
a 2  b2 a b
 a  b  a  b  2.
2
 2 
2

  1  0  a b  2
2 
 2  2 2
a 2   b2 
2 2
 a 2  b 2  a  b
2 2
2020  2020 2020
 P  2.   2  
  
2 a  b
2 
 2  a  b
2
2 a  b
2
Đặt x  a  b , ), 0  x  4 , ta được:
2
x 2020  x 8  2012 x 8 2012

P       2 . 
2 x  2 x  x 2 x x
2012 2012
 4  4  50 (do 0  x  4 )
x 4
Vậy MinP  507 khi x  4 hay a  b  1
  
Ví dụ 5: Cho x  0, y  0 và x  1 y  1  4 . Tìm giá trị nhỏ nhất của biểu thức
x2 y 2
P 
y x
Lời giải
Có  x 1 
y  1  4  xy  x  y  3  3  xy  x.1  y.1
x  y x 1 y 1
Mà xy  x.1  y.1     x  y  1 , suy ra x  y  2
2 2 2
x 2 y 2  x 2   y2 
Có P      y    x   x  y 
y x  y   x 
x2 y2
2 .y  2 .x   x  y   x  y  2
y x
Vậy MinP  2 khi x  y  1
II. BẤT ĐẲNG THỨC BUNHIA

1. Dạng bộ hai số a; b và  x; y  bất kỳ
• ax  by   a 2  b 2  x 2  y 2 
2
x y
Dấu "  " xảy ra  
a b
• Đặc biệt  x  y   1.x  1. y   12  12  x 2  y 2 

2 2
2. Dạng bộ ba số a; b; c  và  x; y; z bất kì

• ax  by  cz   a 2  b 2  c 2  x 2  y 2  z 2 
2
x y z
Dấu "  " xảy ra   
a b c
• Đặc biệt  x  y  z   1.x  1. y  1.z   12  12  12  x 2  y 2  z 2 

2 2
3. Dạng tổng quát bộ n số a1 ; a2 ;; an  và  x1 ; x2 ;; xn 

• a1 x1  a2 x2    an xn   a12  a22    an2  x12  x22    xn2 
2
x1 x2 x
Dấu "  " xảy ra    n
a1 a2 an
Quy ước trong dấu "  " xảy ra, nếu mẫu nào bằng 0 thì tử tương ứng bằng 0.
Ví dụ 1. Cho 4x + 9y = 13. Tìm giá trị nhỏ nhất của biểu thức A = 4x2 + 9y2
Lời giải
Bunhia
Có 132 = (4x + 9y)2 = (2.2x + 3.3y)2 ≤ (22 + 32)(4x2 + 9y2) = 13A ⇒ A ≥ 13
Ví dụ 2. Cho 4x + 3y = 1. Tìm giá trị nhỏ nhất của biểu thức A = 4x2 + 3y2
Lời giải
Bunhia
1
Có 12 = (4x + 3y)2 = (2.2x + 3 . 3 y)2 ≤ (4 + 3)(4x2 + 3y2) = 7A ⇒ A ≥
7
 2x 3x
1  = 1
Vậy MinA = khi  3y 3 ⇔x=y=
7  4x + 3y = 1 7

Ví dụ 3. Cho x ≥ 0; y ≥ 0; z ≥ 0 và x + y + z = 2. Tìm giá trị nhỏ nhất của biểu thức A = x2 + y2 + z2
Lời giải
Bunhia
4
Có 22 = (1.x + 1.y + 1.z)2 ≤ (12 + 12 + 12)( x2 + y2 + z2) = 3A ⇒ A ≥
3
x y z
4  = = 2
Vậy MinA = khi  1 1 1 ⇔x=y=
3  x + y + z = 2 3
6
Ví dụ 4. Cho 3x2 + 2y2 = . Tìm giá trị nhỏ nhất của biểu thức A = 2x + 3y
35
2
Lời giải
 2 3 
Có S2 = (2x + 3y)2 =  . 3x + . 2y 
 3 2 
4 9
Bunhia
 +  ( 3x +2y ) = ( 3x 2 +2y 2 ) ≤
35 35 6
≤ 2 2
. =1 ⇒ S ≤ 1
3 2 6 6 35
 3x 2y  4y  4
 2 = 3  3x 2y  x= x =
  =  9  35
Vậy MaxS = 1 ⇔  ⇔ 2 3 ⇔ ⇔
 3 2 2x + 3y = 1  8y y = 9
  
+ 3y = 1

2x + 3y = 1 9  35
1
Ví dụ 5. Cho 4a2 + 25b2 ≤ . Tìm giá trị nhỏ nhất của biểu thức H = 6a – 5b
10
Lời giải
2 2 2
Có H = (6a – 5b) = (3.2a + (–1) .5b)
Bunhia
1
≤ (9 + 1)(4a2 + 25b2) = 10(4a2 + 25b2) ≤ 10.=1 ⇒ H≤1
10
 3
 2a 5b  a=
 = 2a + 15b = 0  20
Vậy MaxH = 1 ⇔  3 -1 ⇔ ⇔
 18a - 15b = 3 b = - 1
6a - 5b = 1 
 50
3
Ví dụ 6. Cho x2 + y2 + z2 = . Tìm giá trị lớn nhất của biểu thức P = x + y + z
4
Lời giải
Bunhia
3 19 3
Có P2 = (1.x + 1.y + 1.z)2 ≤ (12+ + 12 + 12)(x2 + y2 + z2) = 3. = ⇒ P≤
4 4 2
x y z
 = =
3  1
Vậy MaxP = khi  1 1 1
⇔x=y=z=
2 x + y + z = 3 2
 2
Ví dụ 7. Tìm giá trị lớn nhất của biểu thức P = x - 1 + 3 - x khi 1 ≤ x ≤ 3
Lời giải
(
Có P2 = 1. x - 1 + 1. 3 - x )
2 Bunhia
≤ (1
2
+ 12 ) ( 2
x-1 + 3-x
2
) =4 ⇒ P≤2
x −1 3− x
Vậy MaxP = 2 khi = ⇔ x = 2 (thỏa mãn)
1 1
Ví dụ 8. Cho a ≥ 0, b ≥ 0, c ≥ 0 và a + b + c = 3. Tìm giá trị lớn nhất của biểu thức
K = 4a + 5 + 4b + 5 + 4c + 5
Lời giải
( )
2
Có K2 = 1. 4a + 5 + 1. 4b + 5 + 1. 4c + 5
Bunhia
≤ (12+ + 12 + 12)( 4a + 5 + 4b + 5 + 4c + 5)
= 3[4(a + b + c) + 15] = 3(4.3 + 15) = 81 ⇒ K ≤ 9
 4a + 5 4b + 5 4c + 5
 = =
Vậy MaxK = 9 khi  1 1 1 ⇔ a=b=c=1
a + b + c = 3

Ví dụ 9. Cho a ≥ 0, b ≥ 0, c ≥ 0 và a + b + c = 1. Tìm giá trị lớn nhất của biểu thức

P= b+c + c+a + a+b
Lời giải
( )
2
Có P2 = 1. b + c + 1. c + a + 1. a + b
( )
Bunhia
≤
2 2 2
(12+ + 12 + 12) b+c + c+a + a+b
= 6 (a +b + c) = 6 ⇒ P ≤ 6
 a+b b+c c+a
 = = 1
Vậy MaxP = 6 khi  1 1 1 ⇔ a=b=c=
a + b + c = 1 3

Ví dụ 10. Cho a, b, c ≥ 0 và a + b + c = 3 . Tìm giá trị nhỏ nhất của biểu thức
a+b b+c c+a
M= + +
2 2 2
Lời giải

( ) = (1. ) (1 +1 ) ( a+b ) =2 ( a+b )
2 2 Bunhia
 a+ b a +1. b ≤ 2 2


( c ) = (1. c) (1 +1 ) ( b+c ) =2 ( b+c )
2 2 Bunhia
Ta có  b+ b +1. ≤ 2 2


( a ) = (1. a) (1 +1 ) ( c+a ) =2 ( c+a )
2 2 Bunhia
c+ c +1. ≤ 2 2


Suy ra a+ b ≤ 2(a+b), b + c ≤ 2(b+c), c + a ≤ 2(c+a)
⇒2 ( a + b+ c ≤ ) 2 ( a+b + b+c + c+a )

a+b b+c c+a
⇒ a + b+ c ≤ + + hay M ≥ 3
2 2 2
Vậy MinM = 3 khi a = b = c = 1
III. PHƯƠNG PHÁP BIẾN ĐỔI TƯƠNG ĐƯƠNG
DẠNG 1: ĐƯA VỀ BÌNH PHƯƠNG
• A2 ± m ≥ 0 ± m ; - A2 ± m ≤ 0 ± m
Dấu “=” xảy ra khi A = 0.
• A2 + B2 ± m ≥ 0 + 0 ± m; - A2 - B2 ± m ≤ 0 + 0 ± m
Dấu “=” xảy ra khi A = 0, B = 0.
Ví dụ 1. Cho x ≥ - 2; y ≥ 1. Tìm giá trị nhỏ nhất của biểu thức
A = x + y - 2 x + 2 - 4 y - 1 + 24 .
Lời giải
(
Có A = x + 2 - 2 x + 2 + 1 + ) ( y - 1 - 4 y - 1 + 4 + 18 )
( ) ( )
2 2
= x+2 -1 + y - 1 - 2 +18 ≥ 0 + 0 + 18 = 18
 x + 2 = 1  x = -1
Vậy MinA = 18 khi  ⇔ ( thỏa mãn)
 y - 1 = 2  y = 5
1
Ví dụ 2. Cho x ≥ - . Tìm giá trị nhỏ nhất của biểu thức E = 5x - 6 2x + 7 - 4 3x + 1 + 2 .
3
Lời giải
Có E = ( 2x + 7 - 6 2x + 7 + 9 ) + ( 3x + 1 - 4 3x + 1 + 4 ) - 19
( ) ( )
2 2
= 2x + 7 - 3 + 3x + 1 - 2 - 19 ≥ 0 + 0 - 19 = - 19
 2x + 7 = 3 2x + 7 = 9
Vậy MinA = - 19 khi  ⇔ ⇔ x = 1 ( thỏa mãn)
 3x + 1 = 2 3x + 1 = 4
Ví dụ 3. Cho x ≥ 1. Tìm giá trị nhỏ nhất của biểu thức
T = x − x − 1 − 3 x + 7 + 28.
Lời giải
Xét 2T = 2 x − 2 x − 1 − 6 x + 7 + 56
= ( x − 1 − 2 x − 1 + 1) + ( x + 7 − 6 x + 7 + 9) + 40
( x − 1 − 1) + ( x + 7 − 3) + 40 ≥ 0 + 0 + 40 = 40 ⇒ T ≥ 20
2 2
=
 =x −1 1 =x −1 1
Vậy Min T = 20 khi  ⇔ ⇔x=2 (thỏa mãn)
3 x − 7 =
 x + 7 = 9
Ví dụ 4. Cho x ≥ 15. Tìm giá trị nhỏ nhất của biểu thức
F = x2 + x − (x 2
− 15 ) ( x − 3) − x 2 − 15 − x − 3 − 38.
Lời giải
Xét 2 F= 2 x + 2 x − 2 2
(x 2
− 15 ) ( x − 3) − 2 x 2 − 15 − x − 3 − 76
= ( x −15 + x − 3 − 2 ( x −15) ( x − 3) ) + ( x −15 − 2

2 2 2
) ( )
x 2 − 15 + 1 + x − 3 − 2 x − 3 + 1
( ) ( ) ( )
2 2 2
= x 2 − 15 − x − 3 + x 2 − 15 − 1 + x − 3 − 1 − 42 ≥ 0 + 0 − 42 =
−42
⇒ F ≥ −21
Vậy Min F = −21 khi x 2 − 15 = x − 3 =1 ⇔ x = 4 (thỏa mãn)
Ví dụ 5. Cho a > 0, b > 0, c > 0 và a + b + c =6. Tìm giá trị lớn nhất của biểu thức
T= a 2 + 4ab + b 2 + b 2 + 4ab + c 2 + c 2 + 4ca + a 2 .
Lời giải
Chú ý: Với x > 0, y > 0, ta có
6( x + y) − 2( x − y) 6( x + y)
2 2 2
= x + 4 xy + y
2 2
≤
4 4
⇒ x 2 + 4 xy + y 2 ≤
( x + y) 6 .
2
Vận dụng vào bài toán, ta có
( a + b) 6 + (b + c ) 6 + (c + a ) 6 = a + b + c 6 = 6 6
T≤ ( )
2 2 2
Vậy MaxT = 6 6 khi a = b = c =2.
Ví dụ 6. Cho a > 0, b > 0, c > 0 , x + y + z = 1. Tìm giá trị lớn nhất của biểu thức
S= x 2 − xy + y 2 + y 2 − yz + z 2 + z 2 − zx + z 2 .
Lời giải
Chú ý: Với x > 0, y > 0, ta có
(a + b)
+ 3( a + b) (a + b)
2 2 2
= a − ab + b
2 2
≥
4 4
a + b
⇒ a 2 − ab + b 2 ≥
2
x+ y y+z z+x
Vận dụng vào bài toán, ta có S≥ + + =
x+ y+z =
1.
2 2 2
1
Vậy MinS = 1 khi x= y= z= .
3
DẠNG 2: TẠO RA BẬC HAI BẰNG CÁCH NHÂN HAI BẬC MỘT
• m ≤ x ≤ n ⇒ ( x − m )( x − n ) ≤ 0.
• m≤ x ≤n⇒ ( x −m )( x − n ≤ 0. )
Ví dụ 1. Cho −2 ≤ a, b, c ≤ 3 và a 2 + b 2 + c 2 =
22.
Tìm giá trị nhỏ nhất của biểu thức M = a + b + c.
Lời giải
Vì −2 ≤ a ≤ 3 nên a + 2 ≥ 0, a − 3 ≤ 0.
Suy ra ( a + 2 )( a − 3) ≤ 0 ⇔ a 2 − a − 6 ≤ 0 ⇔ a ≥ a 2 − 6.
Tương tự, ta cũng tìm được b ≥ b 2 − 6, c ≥ c 2 − 6
Do đó M =a + b + c ≥ a 2 + b 2 + c 2 − 18 =22 − 18 =4.
a = −2, a = 3
b =  a = b = 3, c = −2
 −2, b =
⇔  a =
3
Vậy MinM =4 khi  c= 3, b = −2
 c =− 2, c =3
b = c = 3, a = −2
a + b + c = 4
Ví dụ 2. Cho x ≥ 0, y ≥ 0, z ≥ 0 thỏa mãn x + y + z = 6.
Tìm giá trị nhỏ nhất của biểu thức A = x 2 + y 2 + z 2 .
Lời giải
 Tìm MinA
Cách 1 (Sử dụng bất đẳng thức Bunhia)

≤ (12 + 12 + 12 )( x 2 + y 2 + z 2 ) = 3 A ⇒ A ≥ 12.
Bunhia
Có 62 = (1.x + 1. y + 1.z )
2
x y z
= =
Vậy MinA = 12 khi  1 1 1 ⇔ x = y = z = 2.
 x + y + z = 6
Cách 2 (Sử dụng bất đẳng thức Côsi – dự đoán min đạt tại x=y=z=2)
Có A = x 2 + y 2 + z 2 = ( x 2 + 4 ) + ( y 2 + 4 ) + ( z 2 + 4 ) − 12
≥ 2 x 2 .4 + 2 y 2 .4 + 2 z 2 .4 − 12 = 4 ( x + y + z ) − 12 = 4.6 − 12 = 12.
Vậy MinA = 12 Khi x= y= z= 2.
 Tìm MaxA
Có x, y, z ≥ 0 và x + y + z = 6 nên 0 ≤ x, y, z ≤ 6.
⇒ x ( x − 6) + y ( y − 6) + z ( z − 6) ≤ 0
⇒ x 2 + y 2 + z 2 ≤ 6 ( x + y + z ) = 6.6 = 36 ⇒ A ≤ 36.
=
 x 0,= x 6
=
 y 0,= y 6
Vậy MaxA = 36 khi  hay ( x; y; z ) là hoán vị của ( 0;0;6 ) .
= z 0,= z 6
 x + y + z =6
Ví dụ 3. Cho a ≥ 0, b ≥ 0, c ≥ 0 thỏa mãn a + b + c = 3.
Tìm giá trị nhỏ nhất của biểu thức K= 3a + 1 + 3b + 1 + 3c + 1.
Lời giải
 Tìm MaxK
Cách 1 (Sử dụng bất đẳng thức Bunhia)

(1. )
2
Xét =
K2 3a + 1 + 1. 3b + 1 + 1. 3c + 1
≤ (12 + 12 + 12 ) ( 3a + 1 + 3b + 1 + 3c + 1) = 9 ( a + b + c + 1) = 36 ⇒ K ≤ 6.
Bunhia
Vậy MaxK = 6 khi a= b= c= 1.

Cách 2 (Sử dụng bất đẳng thức Côsi – dự đoán min đạt tại a=b=c=1)
1
K= 3a + 1 + 3b + 1 + 3c += 1 ( 3a + 1) .4 + ( 3b + 1) .4 + ( 3c + 1) .4 
2
1  ( 3a + 1) + 4 ( 3b + 1) + 4 ( 3c + 1) + 4  3 ( a + b + c ) + 15 3.3 + 15
≤  + + = = =
6.
2 2 2 2  4 4
Vậy Max K = 6 khi a= b= c= 1.
 Tìm MinA
Có a + b + c = 3 ⇔ 3a + 3b + 3c = 9 ⇔ ( 3a + 1) + ( 3b + 1) + ( 3c + 1) =12.
Đặt x = 3a + 1, y = 3b + 1, z = 3c + 1 ⇒ x, y, z ≥ 1 và x + y + z =
12.
Từ x, y, z ≥ 1 và x + y + z = 12 ⇒ 1 ≤ x, y, z ≤ 10
x + 10
⇒ ( x −1)( )
x − 10 ≤ 0 ⇒ x − ( )
10 + 1 x + 10 ≤ 0 ⇒ x ≥
10 + 1
.
y + 10 z + 10
Tương tự y≥ , z≥ , suy ra
10 + 1 10 + 1
x + y + z + 3 10 12 + 3 10
x+ y+ z≥ ⇒K≥ = 10 + 2.
10 + 1 10 + 1
=
Vậy MinK 10 + 2 khi ( x, y, z ) là hoán vị của (1;1;10 ) nên ( a; b; c ) hoán vị của ( 0;0;3) .
DẠNG 3: TẠO RA ab + bc + ca
• 0 ≤ a, b, c ≤ m ⇒ ( m − a )( m − b )( m − c ) ≥ 0
• 0 ≤ a, b, c ≤ m ⇒ ( m − a )( m − b ) + ( m − a )( m − c ) + ( m − b )( m − c ) ≥ 0
Ví dụ 1. Cho 0 ≤ a, b, c ≤ 2 và a + b + c = 3. Chứng minh ab + bc + ca ≥ 2.

Lời giải
Do 0 ≤ a, b, c ≤ 2 nên ( 2 − a )( 2 − b )( 2 − c ) ≥ 0
⇒ 8 − 4 ( a + b + c ) + 2 ( ab + bc + ca ) − abc ≥ 0
⇒ 8 − 4.3 + 2 ( ab + bc + ca ) − abc ≥ 0 (do a + b + c =3)
abc abc
⇒ ab + bc + ca ≥ 2 + , mà 2 + ≥ 2 nên ab + bc + ca ≥ 2 (đpcm).
2 2
Ví dụ 2: Cho a ≥ 1, b ≥ 1, c ≥ 1 và ab + bc + ca =9.
Tìm giá trị lớn nhất và giá trị nhỏ nhất của biểu thức: P =a2 + b2 + c2
Lời giải:
* Tìm Min P
Có (a – b)2 +(b - c)2 +(c-a)2 ≥ 0 => a2 +b2 +c 2 ≥ ab +bc+ca => P ≥ 9.
Vậy MinP =9 khi a = b= c = 3
* Tìm Max P
Do a ≥ 1, b ≥ 1, c ≥ 1 => (a -1)(b -1) +(b - 1)(c - 1) +(c -1)(a - 1) ≥ 0
<=> (ab + bc + ca) -2(a + b + c ) + 3 ≥ 0 <=> a + b+ c ≤ 6
<=> a2 + b2 +c2 +2(ab + bc + ca) ≤ 36 <=> P ≤ 18
Vậy MaxP=18 khi (a,b,c) là hoán vị của (1;1;4)
DẠNG 4: SỬ DỤNG TÍNH CHẤT TRONG BA SỐ BẤT KÌ LUÔN TÒN TẠI HAI SỐ CÓ
TÍCH KHÔNG ÂM
Tính chất 1: Nếu -1 ≤ a ≤ 1 thì a n ≤ a ∀n ∈ N *
Dấu “=” xảy ra khi a=0 hoặc a=1 nếu n lẻ, khi a = 0 hoặc a = ± 1 nếu n chẳn
Tính chất 2: Nếu hai số a và b có tích ab ≥ 0 thì a + b = a + b
Tính chất 3: Với ba số x, y, z bất kỳ, luôn tồn tại hai số có tích không âm.
Bài toán cơ bản: Cho -1 ≤ x, y, z ≤ 1, x+ y+ z =0
Tìm giá trị lớn nhất và giá trị nhỏ nhất của biểu thức: T = x + y + z
Lời giải:
Với ba số x, y, z bất kỳ, luôn tồn tại hai số có tích không âm.
Giả sử xy ≥ 0 => x + y =x + y =−z =z
Nên=
T 2 z ≤ 2 ( do -1 ≤ z ≤ 1 ).
Vậy MaxT =2 khi (x;y;z) là hoán vị (-1;0;1).
Ví dụ 1. Cho -2 ≤ x, y, z ≤ 2, x+ y+ z =0. Chứng minh rằng a4 +b4 +c4 ≤ 32
Lời giải:
a a a
Có -2 ≤ x, y, z ≤ 2 => −1 ≤ , , , ≤ 1
2 2 2
a b c
Đặt x = , y = , z = => −1 ≤ x, y, z ≤ 1 và x+y+z=0.
2 2 2
Khi đó a +b +c =16(x4 +y4 +z4) ≤ 16 ( x + y + z ) .
4 4 4
Với ba số x, y, z bất kỳ, luôn tồn tại hai số có tích không âm.
Giả sử: xy ≥ 0 => x + y =x + y =−z =z nên
x+y+z= 2 z ≤2= > a 4 + b 4 + c 4 ≤ 32 ( đpcm)
3
Ví dụ 2. Cho 0 ≤ x, y, z ≤ 1 và x+ y+ z = .
2
Tìm giá trị lớn nhất và giá trị nhỏ nhất của biểu thức: P=x2 +y2 +z2
Lời giải:
Tìm Min P
Cách 1( Sử dụng bất đẳng thúc Bunhia)
2
3 Bunhia 3
Có   − (1.x + 1.y + 1.z) 2 ≤ (12 + 12 + 12 )(x 2 + y 2 + z 2 ) =
3P =
>P≥
2 4
x y z
3  1= 1= 1 1
Vậy MinP = Khi  =
> x ===y z
4 x + y + z = 3 2
 2
1
Cách 2( Sử dụng bất đẳng thức Côsi – dự đoán min đạt tại x = y = z = )
2
 1  1  1 1 1 1 3 3
Cã P =x 2 + y 2 + z 2 = x 2 +  +  y 2 +  +  z 2 +  ≥ 2 x 2 . + 2 y 2 . + 2 z 2 . − =x + y + z − .
 4  4  4 4 4 4 4 4
3 1
Vậy MinP = Khi x = y = z =
4 2
Tìm MaxP
3
Có x + y + z = ⇔ (2x – 1) + (2y – 1) + (2z – 1) = 0
2
Đặt a = 2x – 1, b = 2y – 1, c = 2z – 1.
Do (2x – 1) + (2y – 1) + (2z – 1) = 0 nên a + b + c = 0
Vì 0 ≤ x, y, z ≤ 1 ⇒ - 1 ≤ 2x – 1, 2y – 1, 2z – 1 ≤ 1 nên – 1 ≤ a, b, c ≤ 1.
 a +1   b +1   c +1  a 2 + b 2 + c 2 + 2(a + b + c) + 3
2 2 2
Có P =   + +
   =
 2   2   2  4
a 2 + b2 + c2 + 3 a + b + c + 3
= ≤ (do − 1 ≤ a, b, c ≤ 1)
4 4
Với ba số a, b, c bất kì, luôn tồn tại hai số có tích không âm.
Giả sử a.b ≥ 0 thì a + b =a + b =−c =c nên
2 c +3 2+3 5
P≤ ≤ = (do c ≤ 1) .
4 4 4
5  1 3
Vậy MaxP = khi (a; b; c) là hoán vị của (- 1; 0; 1) hay (x; y; z) là hoán vị của  0; ;  .
4  2 2
Ví dụ 3: Cho 0 ≤ x, y, z ≤ 2 và x + y + z = 3. Tìm giá trị lớn nhất và nhỏ nhất của biểu thức
M = x4 + y4 + z4 + 12(1 – x)(1 – y)(1 – z).
Lời giải
Có x + y + z = 3 ⇔ (x – 1) + (y – 1) + (z – 1) = 0
Đặt a = x – 1, b = y – 1, c = z – 1 ⇒ - 1 ≤ a, b, c ≤ 1 và a + b + c = 0
Với a + b + c = 0 thì a3 + b3 + c3 = 3abc
Có M = (a + 1)4 + (b + 1)4 + (c + 1)4 – 12abc
= (a4 + b4 + c4 ) + 4(a3 + b3 + c3) + 6(a2 + b2 + c2) + 4(a + b + c) – 12abc
= (a4 + b4 + c4) + 6(a2 + b2 + c2).
* Có M = (a4 + b4 + c4) + 6(a2 + b2 + c2) ≥ 0

Vậy Min M = 0 khi a = b = c = 0 ⇔ x = y = z = 1
* Có M = (a4 + b4 + c4) + 6(a2 + b2 + c2) ≤ ( a + b + c ) + 6 ( a + b + c =
) 7( a + b + c ).
Với ba số a, b, c bất kì, luôn tồn tại hai số có tích không âm.
Giả sử ab ≥ 0 ⇒ a + b =a + b =−c =c
⇒ a + b + c = 2 c ≤ 2 ⇒ M ≤ 14 .
Vậy MaxM = 14 khi (a; b; c) là hoán vị của (- 1; 0; 1) hay (x, y, z) là hoán vị của (0; 1; 2).
Ví dụ 4: Cho 0 ≤ a, b, c ≤ 4 và a + b + c = 6.
Tìm giá trị lớn nhất của biểu thức P = a2 + b2 + c2 + ab + bc + ca.
Lời giải
a 2 + b2 + c2 ( a + b + c )
2
a 2 + b2 + c2
Có P + = + 18.
2 2 2
a−2 b−2 c−2
Do a + b + c = 6 ⇒ (a – 2) + (b – 2) + (c – 2) = 0 ⇒ + + =
0
2 2 2
a−2 b−2 c−2
Đặt x
= = ,y = ,z ⇒ x + y + z = 0.
2 2 2
a−2 b−2 c−2
Vì 0 ≤ a, b, c ≤ 4 ⇒ - 2 ≤ a – 2, b – 2, c – 2 ≤ 2 ⇒ - 1 ≤ , , ≤ 1.
2 2 2
⇒ - 1 ≤ x, y, z ≤ 1.
( 2x + 2) + ( 2 y + 2) + ( 2z + 2)
2 2 2
Có P + 18 = 2(x2 + y2 + z2) + 4(x + y + z) + 24

2
= 2(x2 + y2 + z2) + 24 ≤ 2 ( x + y + z ) + 24
Với ba số x, y, z bất kì, luôn tồn tại hai số có tích không âm.
Giả sử xy ≥ 0 ⇒ x + y =x + y =− z =z nên P= 4 z + 24 ≤ 4 + 24= 28 (do − 1 ≤ z ≤ 1).
Vậy MaxP = 28 khi (x, y, z) là hoán vị của (- 1; 0; 1) nên (a, b, c) là hoán vị của
(0; 2; 4).
DẠNG 5: SỬ DỤNG TÍNH CHẤT CỦA MỘT SỐ BỊ CHẶN TỪ 0 ĐẾN 1
* Nếu 0 ≤ x ≤ 1 thì x ≥ x . Dấu “ =” xảy ra khi x = 0 hoặc x = 1

* Nếu 0 ≤ x ≤ 1 thì x n ≤ x ∀n ∈ Ν * . Dấu “ =” xảy ra khi x = 0 hoặc x = 1 .
Ví dụ 1: Cho a ≥ 0; b ≥ 0; c ≥ 0 và a + b + c =
1 . Tìm giá trị lớn nhất và nhỏ nhất của biểu thức
P= b+c + c+a + a+b .
Lời giải
* Tìm MaxP
Cách 1: ( Sử dụng bất đẳng thức Bunhia)
Xét P=
2
(1. b + c + 1. c + a + 1. a + b ) 2
≤ Bunhia (12 + 12 + 12 ) ( 2 2
b+c + c+a + a+b
2
)
= 6(a + b + c) = 6( do a + b + c = 1) ⇒ P ≤ 6
1
Vậy Max P = 6 khi a= b= c=
3
1
Cách 2: ( Sử dụng bất đẳng thức Cosi - dự đoán max đạt tại a= b= c= )
3
2 2 2 2
Xét P. = (b + c) + (c + a ) + (a + b)
3 3 3 3
2 2 2
+ (b + c) + (c + a ) + (a + b)
≤3 + 3 +3
2 2 2
2
=1 + a + b + c = 2 ( do a + b + c =1) ⇒ P ≤ 2 : = 6
3
1
Vậy Max P = 6 khi a= b= c=
3
* Tìm MinP
Sử dụng tính chất: 0 ≤ x ≤ 1 thì x ≥ x
Do a, b, c ≥ 0 và a + b + c =
1 nên 0 ≤ a + b, b + c, c + a ≤ 1
Có P = b + c + c + a + a + b ≥ (b + c) + (c + a ) + (a + b) ≤ 1
= 2(a + b + c)= 2 ( do a + b + c= 1).
Vậy MinP = 2 khi (a; b; c) là hoán vị (1;0;0) .
Ví dụ 2: Cho a ≥ 0; b ≥ 0; c ≥ 0 và a + b + c =3 . Tìm giá trị lớn nhất và nhỏ nhất của biểu thức
T= b+c + c+a + a+b .
Lời giải
* Tìm MaxP
Cách 1: ( Sử dụng bất đẳng thức Bunhia)
Xét T=
2
(1. b + c + 1. c + a + 1. a + b ) 2
≤ Bunhia (12 + 12 + 12 ) ( 2 2
b+c + c+a + a+b
2
)
= 6(a + b + c) = 18( do a + b + c = 3) ⇒ P ≤ 3 2
Vậy MaxT = 3 2 khi a= b= c= 1
Cách 2: ( Sử dụng bất đẳng thức Cosi - dự đoán max đạt tại a= b= c= 1 )
Xét T. 2= 2(b + c) + 2(c + a ) + 2(a + b)
2 + (b + c) 2 + (c + a ) 2 + (a + b)
≤ + +
2 2 2
= 3 + a + b + c = 6 ( do a + b + c = 3) ⇒ P ≤ 6 : 2 = 3 2
Vậy MaxT = 3 2 khi a= b= c= 1
* Tìm MinP
Sử dụng tính chất: 0 ≤ x ≤ 1 thì x ≥ x
a+b+c a+b b+c c+a
Do a, b, c ≥ 0 và a + b + c = 3 ⇒ = 1 nên 0 ≤ ; ; ≤1
3 3 3 3
 b+c c+a a+b  b+c c+a a+b
=
Có T 3  + +  ≥ 3  + + 
 3 3 3   3 3 3 
2(a + b + c)
= 3 = 2 3 ( do a= + b + c 3).
3
Vậy MinT = 2 3 khi (a; b; c) là hoán vị (3;0;0) .
1 . Tìm giá trị nhỏ nhất của biểu thức
F= 3a + 1 + 3b + 1 + 3c + 1 .
Lời giải:
Cách 1: Có a ≥ 0; b ≥ 0; c ≥ 0; a + b + c =
1
⇒ 0 ≤ a , b, c ≤ 1 ⇒ a ≥ a 2 , b ≥ b 2 , c ≥ c 2 .
Do đó :
F = 3a + 1 + 3b + 1 + 3c + 1= a + 2a + 1 + b + 2b + 1 + c + 2c + 1
.
≥ a 2 + 2a + 1 + b 2 + 2b + 1 + c 2 + 2c + 1 = a + b + c + 3 = 4
Vậy MinF = 4 khi (a; b; c) là hoán vị (0;0;1)
Cách 2: Có a + b + c =1 ⇔ 3a + 3b + 3c =3 ⇔ ( 3a + 1) + ( 3b + 1) + ( 3c + 1) =6
Đặt x =3a + 1; y =3b =1; z =3c + 1.
⇒ x, y, z ≥ 1 và x + y + z = 6 và F = x + y + z
Từ x, y, z ≥ 1 và x + y + z = 6 ⇒ 1 ≤ x, y, z ≤ 4
x+2
⇒ ( x −1 )( )
x − 4 ≤ 0 ⇒ x −3 x + 2 ≤ 0 ⇒ x ≥
3
y+2 z+2 x+ y+ z+6
Tương tự: ; z≥ y≥ , suy ra x + y + z ≥ ⇒F ≥4
3 3 3
Vậy MinF = 4 khi ( x; y; z ) là hoán vị (1;1; 4) nên ( a, b, c ) là hoán vị (0;0;1) .
1 . Tìm giá trị lớn nhất của biểu thức
=
M 2a 2 + 3a + 4 + 2b 2 + 3b + 4 + 2c 2 + 3c + 4 .
Lời giải:
Có a ≥ 0; b ≥ 0; c ≥ 0; a + b + c =
1
⇒ 0 ≤ a, b, c ≤ 1 ⇒ a 2 ≤ a, b 2 ≤ b, c 2 ≤ c.
Do đó :
M= a 2 + ( a 2 + 3a + 4 ) + b 2 + ( b 2 + 3b + 4 ) + c 2 + ( c 2 + 3c + 4 )
≤ a 2 + ( a + 3a + 4 ) + b 2 + ( b + 3b + 4 ) + c 2 + ( c + 3c + 4 ) .
= ( a + 2) + (b + 2) + ( c + 2) =a+b+c+6 =
2 2 2
7
Vậy MinM = 7 khi (a; b; c) là hoán vị (0;0;1) .
DẠNG 6 : DỰ ĐOÁN KẾT QUẢ RỒI XÉT HIỆU
Ví dụ 1: Cho x; y ≥ 0 thỏa mãn x + y =10 . Tìm giá trị nhỏ nhất của biểu thức
P=( x 4 + 1)( y 4 + 1) .
Lời giải
(x + 1)( y 4 + 1) = x 4 y 4 + ( x 4 + y 4 ) + 1 = x 4 y 4 + ( x 2 + y 2 ) − 2 x 2 y 2 + 1
2
Có P = 4
= x 4 y 4 + (10 − 2 xy ) − 2 x 2 y 2 +=
1 x 4 y 4 + 2 x 2 y 2 − 40 xy + 101.
2
2
 x + y   10  5
2
5
Đặt =
t xy > 0 thì xy ≤   =   = ⇒ 0 ≤ t ≤
 2   2  2 2
5
Ta được P = t 4 + 2t 2 − 40t + 101; 0 ≤ t ≤
2
Đến đây ta kẻ bảng dự đoán MinP
t 0 1 2 2,5
P 101 64 45 52,5625
Từ bảng trên ta dự đoán MinP = 45 khi t = 2 nên ta xét hiệu :
P − 45 =t 4 + 2t 2 − 40t + 56 =( t 4 − 8t 2 + 16 ) + (10t 2 − 40t + 40 )
(t − 4 ) + 4 ( t − 2 ) ≥ 0 ⇒ P ≥ 45
2
= 2 2
 x + y =10
Vậy MinP = 45 khi t = 2 ⇒  ⇒ x, y là hai nghiệm của phương trình :
 xy = 2
10 ± 2 10 ± 2 10  2
t 2 − 10.t + 2 = 0 ⇔ t = ⇒x= ;y= .
2 2 2
Ví dụ 2: Cho a + b + 4ab= 4a 2 + 4b 2 . Tìm giá trị lớn nhất của biểu thức
A= 20 ( a 3 + b3 ) − 6 ( a 2 + b 2 ) + 2013 .
Lời giải
Có : a + b + 4ab= 4a 2 + 4b 2 ⇔ a + b + 4ab= 4 ( a + b ) − 2ab 
2
 
⇔ 12ab = 4 ( a + b ) − ( a + b ) , mà 4ab ≤ ( a + b ) hay 12ab ≤ 3 ( a + b ) .
2 2 2
Nên 4 ( a + b ) − ( a + b ) ≤ 3 ( a + b ) ⇔ ( a + b ) − ( a + b ) ≤ 0 ⇔ 0 ≤ a + b ≤ 1 .
2 2 2
Đặt x= a + b thì 0 ≤ x ≤ 1 và 12=ab 4 x 2 − x

= 20 ( a + b ) − 3ab ( a + b )  − 6 ( a + b ) − 2ab  + 2013
3 2
Ta có A
   
= 20 ( a + b ) − 60ab ( a + b ) − 6 ( a + b ) + 12ab + 2013
3 2
= 20 x 3 − 5 ( 4 x 2 − x ) x − 6 x 2 + 4 x 2 − x + 2013= 3 x 2 − x + 2013
Đến đây ta kẻ bảng dự đoán MaxA
t 0 1
A 2013 2015
Từ bảng trên ta dự đoán MaxA = 2015 khi x = 1 nên ta xét hiệu

A − 2015 = 3 x 2 − x − 2 = ( x − 1)( 3 x + 2 ) . Do 0 ≤ x ≤ 1 nên ( x − 1)( 3 x + 2 ) ≤ 0 , suy ra A ≤ 2015
1
Vậy MaxA = 2015 khi x = 1 hay a= b= .
2
HỆ THỐNG BÀI TẬP VẬN DỤNG
Bài 1. (Trường THCS Yên Hòa – Cầu Giấy 2020-2021)

Cho x , y , z là các số thực thỏa mãn x ≥ 7 , x + y ≥ 12 và x + y + z =15 . Tìm giá trị nhỏ nhất của
biểu thức A = x + y + z .
2 2 2
Bài 2. (Thi thử Trường Vinshool – Hà Nội 2020-2021)

1 1 1
Cho a, b, c là các số dương thay đổi thỏa mãn + + =2020 .
a+b b+c c+a
1 1 1
Tìm giá trị lớn nhất của biểu thức P = + + .
2a + 3b + 3c 3a + 2b + 3c 3a + 3b + 2c
Bài 3. (Trường THCS Thạch bàn Hà nội 2020-2021)
Với a , b , c là các số dương thoả mãn có ab + bc =
2ac . Tính giá trị nhỏ nhất của biểu thức
a+b c+b
=P + .
2 a − b 2c − b
Bài 4. (Trường THCS Phúc Lợi Quận Long Biên 2020-2021)
Cho a, b là các số không âm thỏa mãn a 2 + b 2 ≤ 2 . Chứng minh rằng:
a 3a ( a + 2b ) + b 3b ( b + 2a ) ≤ 6 .
Bài 5. (Trường THCS Phúc Đồng Quận Long Biên 2020-2021)
1 1
Cho hai số dương a và b thỏa mãn   2 . Tìm giá trị lớn nhất của biểu thức:
a b
1 1
P 4  4 .
a  b  2ab
2 2
b  a  2ba 2
2
Bài 6. (Trường THCS Ngọc Thụy Long Biên 2020-2021)

Với x, y là các số dương thỏa mãn điều kiện x ≥ 2 y , tìm giá trị nhỏ nhất của biểu thức:
x2 + y 2
M= .
xy
Bài 7. (Trường THCS Ngọc Lâm Long Biên 2020-2021)
1 1 1
Cho x ; y ; z > 0 và + + =4 . Chứng minh rằng :
x y z
1 1 1
+ + ≤1
2x + y + z x + 2 y + z x + y + 2z
Bài 8. (Trường THCS Lý Thái Tổ Cầu Giấy 2020-2021)

 1  1
Cho biểu thức : B = (1 + x ) 1 +  + (1 + y ) 1 +  .
 y  x
Với x > 0 , y > 0 và x + y =
2 2
1 . Tìm giá trị nhỏ nhất của B .
Bài 9. (Trường THCS Lương Thế Vinh Cầu Giấy 2020-2021)
 2  y 
Cho hai số dương x và y . Chứng minh rằng  x +  .  + 2  ≥ 8
 y  x 
Bài 10. (Trường THCS Giang Biên 2020-2021)
Cho a, b, c là các số dương và a + b + c ≤ 3 . Tìm giá trị lớn nhất của biểu thức:
a b c
P= + +
a +1
2
b +1
2
c +1
2
Bài 11. (Trường THCS Gia Thụy Long Biên 2020-2021)

Cho các số thực dương a, b, c .Chứng minh rằng:
a2 b2 c2 a+b+c
+ + ≥
3a + 8b + 14ab
2 2
3b + 8c + 14bc
2 2
3c + 8a + 14ca 2 2 5
Bài 12. (Trường THCS Đức Giang 2020-2021)
Cho x, y, z là các số thực dương thỏa mãn: x 2 + y 2 + z 2 ≤ 3 .
1 1 1
Tìm giá trị nhỏ nhất của biểu thức: P = + +
1 + xy 1 + yz 1 + zx
Bài 13. (Trường THCS Dịch Vọng 2020-2021)
Cho x , y , z là các số thực dương thỏa mãn x + y + z = 1 . Tìm giá trị nhỏ nhất của biểu thức:
1 2020
= P + .
x +y +z
2 2 2
xy + yz + zx
Bài 14. (Trường THCS Đa Trí Tuệ 2020-2021)

1 1 1 a+b+c
Cho ba số a , b , c dương. Chứng minh + 2 + 2 ≤ .
a + bc b + ac c + ab
2
2abc
Bài 15. (Trường THCS Cự Khôi – Long Biên 2020-2021)
Cho a, b, c > 0 và a + b + c = 1. Tìm giá trị lớn nhất của biểu thức
ab bc ca
A= + +
c + ab a + bc b + ca
Bài 16. (Trường THCS Cầu Giấy – Cầu Giấy 2020-2021)
Cho các số thực dương a, b thay đổi luôn thỏa mãn a + 3 + b + 3 = 4. Tìm giá trị lớn
nhất của biểu thức = P a + b.
Bài 17. (Trường THCS Ái Mộ – Long Biên 2020-2021)
Cho hai số x > 0 , y > 0 và x + y = 1 . Tìm giá trị nhỏ nhất của biểu thức
 1  1 
M = 1 − 2  1 − 2 
 x  y 
Bài 18. (Quận Hà Đông 2020-2021)
Cho ba số thực dương x , y , z thỏa mãn x + y + z ≥ 6 . Tìm giá trị nhỏ nhất của biểu thức
x3 + y 3 y 3 + z 3 z 3 + x3
P= + + .
x2 + y 2 y 2 + z 2 z 2 + x2
Bài 19. (Quận Long Biên 2020-2021)
Cho x , y , z là các số dương thỏa mãn x + y + z = 2020 .
xy yz zx
Tìm giá trị lớn nhất của biểu thức P = + + .
2020 z + xy 2020 x + yz 2020 y + zx
7
Bài 20. Cho hai số thực x , y thỏa mãn: x + y + xy = .
2
Tìm giá trị nhỏ nhất của biểu thức P =x + 4 y 2 + 4 xy .
2
Bài 21. (Huyện Thanh Oai 2020-2021)

Cho các số thực dương x , y là những số thực thỏa mãn: x + y + xy = 8 . Tìm giá trị
nhỏ nhất của biểu thức P= x + y .
2 2
Bài 22. (Trường Nguyễn Trường Tộ - Hà Nội 2020-2021)
Cho x > 0 , y > 0 , z > 0 và x + 2 y + 3z ≥ 20
3 9 4
Tìm giá trị nhỏ nhất của biểu thức P = x + y + z + + +
x 2y z
Bài 23. (Trường Quỳnh Mai - Hà Nội 2020-2021)
Cho x ; y là các số thực dương thỏa mãn x + y ≤ 1 . Tìm giá trị nhỏ nhất của biểu
thức
1 2
A=
4 xy + +
x +y
2 2
xy
Bài 24. (Huyện Ba Vì - Hà Nội 2020-2021)
Cho x, y , z > 1 thỏa mãn và x + y + z =6.
( x + 1) ( y + 1) ( z + 1)
2 2 2
Tìm giá trị nhỏ nhất của biểu thức P= + + .

y −1 z −1 x −1
Bài 25. (Trường Thái Thịnh- Đống Đa 2020-2021)
16
Với x , y ≥ 0 , tìm giá trị nhỏ nhất của biểu thức P = x 2 + y 2 + .
( x + 1)( y + 1)
Bài 26. (Trường Lương Thế Vinh - Hà Nội 2020-2021)
Tìm giá trị lớn nhất và giá trị nhỏ nhất của biểu thức P = 2 + x + 2 − x − 4 − x2 .
Bài 27. (Trường Quốc Oai - Hà Nội 2020-2021)
Cho các số thực dương x , y thỏa mãn: x + y =
15 . Tìm giá trị lớn nhất của biểu
thức A= x +1 + y + 2
Bài 28. (Quận Long Biên 2020-2021)
 a≥b≥c
Cho a, b, c là các số thực dương thỏa mãn điều kiện  . Tìm giá trị nhỏ nhất
a + b + c =3
a c
của P = + + 3b
c b
HƯỚNG DẪN GIẢI
Bài 1. Ta có: x ≥ 7 , x + y ≥ 12 và x + y + z =
15
( x − 7 ) ≥ 0, ∀x ⇔ x 2 − 14 x + 49 ≥ 0 ⇔ x 2 ≥ 14 x − 49
2
( y − 5) ≥ 0, ∀y ⇔ y 2 − 10 x + 25 ≥ 0 ⇔ y 2 ≥ 10 y − 25
2
( z − 3) ≥ 0, ∀z ⇔ z 2 − 6 z + 9 ≥ 0 ⇔ z 2 ≥ 6 x − 9
2
⇒ A = x 2 + y 2 + z 2 ≥ 14 x + 10 y + 6 z − 83
⇒ A ≥ ( 6 x + 6 y + 6 z ) + ( 4 x + 4 y ) + 4 x − 83
⇒ A ≥ 6 ( x + y + z ) + 4 ( x + y ) + 4 x − 83
⇒ A ≥ 6.15 + 4.12 + 4.7 − 83 (vì x ≥ 7 , x + y ≥ 12 và x + y + z =
15 )
A ≥ 83 .
Dấu “ = ” xảy ra khi x = 7 , y = 5 , z = 3 (thỏa mãn)
Vậy A đạt giá trị nhỏ nhất bằng 83 khi x = 7 , y = 5 , z = 3
Bài 2.
Áp dụng bất đẳng thức Cauchy cho các số dương a, b, c, d ta có :
a + b + c + d ≥ 4 4 abcd
1 1 1 1 1
+ + + ≥ 44
a b c d abcd
1 1 1 1
⇒ ( a + b + c + d )  + + +  ≥ 16
a b c d 
1 1 1 1 16
⇔ + + + ≥
a b c d a+b+c+d
1 1
Ta có : =
2a + 3b + 3c (a + b) + (a + c) + (b + c) + (b + c)
Áp dụng bất đằng thức phía trên ta có :
1 1  1 1 1 1 
≤ . + + + 
(a + b) + (a + c) + (b + c) + (b + c) 16  a + b a + c b + c b + c 
1 1  1 1 2 
⇒ ≤ . + + 
2a + 3b + 3c 16  a + b a + c b + c 
Chứng minh tương tự ta có:
1 1  1 1 2 
≤ . + + 
3a + 2b + 3c 16  a + b b + c a + c 
1 1  1 1 2 
≤ . + + 
3a + 3b + 2c 16  a + c b + c a + b 
1  1 1 1 
⇒ P ≤ .4  + + 
16  a + b a + c b + c 
1
⇒ P ≤ .2020 = 505
4
3
Dấu ‘’= “ xảy ra khi a= b= c=
4040 .
Bài 3. Với a , b , c là các số dương ta có:
2ac
ab + bc= 2ac ⇒ b= , thay vào P ta được
a+c
2ac 2ac
a+ c+
= P a+c + a+c
2ac 2ac
2a − 2c −
a+c a+c
a ( a + c ) + 2ac c ( a + c ) + 2ac
= +
2a ( a + c ) − 2ac 2c ( a + c ) − 2ac
a + 3c c + 3a
= +
2a 2c
3a c  3
= 1+  +  ≥ 1+ ⋅ 2 = 4 .
2 c a 2
Vậy giá trị nhỏ nhất của P là 4 khi a= b= c .
Bài 4. Dự đoán dấu bằng xảy ra khi a= b= 1 . Khi đó 3a = a + 2b, 3b = b + 2a nên ta có thể áp dụng
bất đẳng thức Cauchy trực tiếp cho biểu thức trong dấu căn.
x+ y
Sử dụng bất đẳng thức Cauchy dạng xy ≤ , dễ thấy
2
3a + a + 2b 3b + b + 2a
a 3a ( a + 2b ) ≤ a = 2a 2 + ab , b 3b ( b + 2a ) ≤ b = 2b 2 + ab .
2 2
Cộng hai bất đẳng thức này lại vế theo vế, ta được:
M= a 3a ( a + 2b ) + b 3b ( b + 2a ) ≤ 2 ( a 2 + b 2 ) + 2ab =4 + 2ab .
Tiếp tục sử dụng bất đẳng thức Cauchy kết hợp với giả thiết, ta có:
4 + 2ab ≤ 4 + a 2 + b 2 =6 . Từ đó ta có ngay M ≤ 6 . Dấu bằng xảy ra ⇔ a = b = 1 .
a b 
ab  1
 2  2ab  a  b  2 ab  
1 1
Bài 5. Từ giả thiết   2 => 
a b ab 
a  b  2

Áp dụng BĐT cô si với 2 số dương ta có
a 4  b 2  2 a 4b 2  a 4  b 2  2ab 2  2a 2b  2ab 2
b 4  a 2  2 b 4 a 2  b 4  a 2  2a 2b  2ab 2  2a 2b
1 1 1 1 1
P 4  4  2  
a  b  2ab
2 2
b  a  2ba
2 2
2a b  2ab 2
2ab  2a b 2
2 2
1
Dấu “=” xảy ra ⇔ a = b = .
2
1 1
Vậy giá trị lớn nhất của P là khi a= b= .
2 2
x2 + y 2 x y  x 4 y  3 y
Bài 6.Ta có : M = = + = + − .
xy y x y x  x
x 4y
Vì x, y > 0 , áp dụng bất đẳng thức Cô-si cho hai số dương ;
y x
x 4y x 4y
Ta có: + ≥2 . = 4.
y x y x
x 4y
Dấu “=” xảy ra ⇔ = ⇔ x2 = 4 y 2 ⇒ x= 2 y .
y x
y 1 −3 y −3
Vì x ≥ 2 y ⇒ ≤ ⇒ ≥ , dấu “=” xảy ra ⇔ x = 2y
x 2 x 2
3 5
Suy ra, M ≥ 4 − = , dấu “=” xảy ra ⇔ x = 2y
2 2
5
Vậy GTNN của M là khi x = 2 y .
2
 2x > 0
(với ( A; B > 0 ) ) Có x ; y ; z > 0 ⇒ 
1 1 4
Bài 7. Áp dụng BĐT + ≥
A B A+ B y + z > 0
1 1 4 1 1 1 1 
Có + ≥ ⇔ ≤  + 
2x y + z 2x + y + z 2x + y + z 4  2x y + z 
1 1 4 1 11 1 1 1 1  1 1 1 1 
Có + ≥ ⇔ ≤  +  ⇔  + ≤  + + 
y z y+z y+ z 4 y z  4  2x y + z  4  2x 4 y 4z 
1 1 1 1 1 
⇒ ≤  + +  (1)
2x + y + z 4  2x 4 y 4z 
1 1 1 1 1  1 1 1 1 1 
Tương tự cm : ≤  + +  (2) ; ≤  + +  (3)
2y + x + z 4  2 y 4x 4z  2z + x + y 4  2 z 4 x 4 y 
1 1 1
Từ (1) (2) và (3) ⇒ + + ≤ 1.
2x + y + z x + 2 y + z x + y + 2z
3
Dấu « = » xảy ra ⇔ x= y= z=
4
Bài 8.
 1  1 1 1 x y
B = (1 + x ) 1 +  + (1 + y ) 1 +  = 2 + x + y + + + +
 y  x x y y x
1 1 1 1 x y
=2 + x + y + + + + + +
2x 2x 2 y 2 y y x
 1   1   x y 11 1
=2 +  x +  +  y + + + +  + .
 2x   2y   y x  2  x y 
Áp dụng bất đẳng thức Cô – si ta có:
1 1
x+ ≥ 2. x. =2 (1)
2x 2x
1 1
y+ ≥ 2. y. = 2 (2)
2y 2y
x y x y
+ ≥ 2. . = 2 (3)
y x y x
11 1 1
 + ≥
2 x y x. y
Áp dụng bất đẳng thức Cô – si ta có:
xy ≤ (
1 2
x + y 2 ) ⇒ xy ≤ (
1 2
x + y2 ) ⇒
1
≥
2
=2
2 2 xy ( x2 + y 2 )
11 1
⇒  + ≥ 2 ( 4)
2 x y
Từ (1), (2), (3), (4) ta được:
 1   1   x y 11 1
2+x+ + y+ + + +  +  ≥ 4+3 2.
 2x   2y   y x  2  x y 
Vậy MinB= 4 + 3 2 .
x = y

x = 1
 2x
Dấu đẳng thức đồng thời xảy ra khi và chỉ khi: 
1
y =
 2y
 2
 x + y = 1; x > 0, y > 0
2
Bài 9. Có x, y > 0
 2  y   xy + 2   y + 2 x 
 x +  . + 2  ≥ 8 ⇔   ≥8
 y  x   y  x 
⇔
( xy + 2 )( y + 2 x ) ≥ 8
xy
⇔ ( xy + 2 )( y + 2 x ) ≥ 8 xy ( vì x, y > 0 )
⇔ xy 2 + 2 x 2 y + 2 y + 4 x ≥ 8 xy
⇔ xy 2 + 2 x 2 y + 2 y + 4 x − 8 xy ≥ 0
⇔ xy 2 + 2 x 2 y + 2 y + 4 x − 4 xy − 4 xy ≥ 0
⇔ ( xy 2 − 4 xy + 4 x ) + ( 2 x 2 y − 4 xy + 2 y ) ≥ 0
⇔ x ( y 2 − 4 y + 4 ) + 2 y ( x 2 − 2 x + 1) ≥ 0
⇔ x ( y − 2 ) + 2 y ( x − 1) ≥ 0 ( luôn đúng với x, y > 0 )
2 2
 2  y  y − 2 = 0 y = 2
Vậy  x +  .  + 2  ≥ 8 với x, y > 0 . Dấu “=” xảy ra ⇔  ⇔
 y  x   x − 1 =0 x = 1
Bài 10.
Vì a, b, c > 0 , ta có :
(a + b + c)
2
− 3(ab + bc + ca)
= a 2 + b 2 + c 2 − ab − bc − ca
1
=
2  (
2. a 2 + b 2 + c 2 − ab − bc − ca  )
1
( a − b ) + ( b − c ) + ( c − a )  ≥ 0
2 2 2
=
2 
⇒ ( a + b + c ) ≥ 3(ab + bc + ca)
2
⇒ 3 ≥ ( a + b + c ) ≥ 3(ab + bc + ca)
2
⇔ 1 ≥ ab + bc + ca
⇔ a 2 + 1 ≥ a 2 + ab + bc + ca
⇔ a 2 + 1 ≥ ( a + b )( a + c )
1 1 1 1 a a a
⇔ ≤ ⇔ ≤ ⇒ ≤ . (1)
a + 1 ( a + b )( a + c )
2
a +1
2
( a + b )( a + c ) a +1
2
(a + b) (a + c)
a a
Áp dụng bất đẳng thức Cô si cho 2 số dương: ;
(a + b) (a + c)
a a a a a a 1 a a 
+ ≥2 . ⇒ . ≤  +  (2)
(a + b) (a + c) (a + b) (a + c) ( a + b ) ( a + c ) 2  ( a + b ) ( a + c ) 
Từ (1) và (2) suy ra
a 1 a a 
≤  +  (*)
a2 + 1 2  a + b a + c 
Chứng minh tương tự, ta có
b 1 b b 
⇒ ≤  +  (**)
b +1 2  a + b b + c 
2
c 1 c c 
⇒ ≤  +  (***)
c +1 2  a + c b + c 
2
Cộng vế với vế của (*), (**),(***), ta có

a b c 1 a a b b c c 
⇒ + + ≤  + + + + + 
a2 + 1 b2 + 1 c2 + 1 2  a + b a + c a + b b + c a + c b + c 
3
⇒P≤
2
3
Dấu bằng xảy ra: a= b= c=
3
3 3
Vậy max P = ⇔ a =b =c =
2 3
Bài 11.
Ta có: 3a 2 + 8b 2 + 14ab= ( 3a 2
)
+ 12ab ) + ( 2ab + 8b 2 = 3a ( a + 4b ) + 2b ( a + 4b )
=( a + 4b )( 3a + 2b )
Áp dụng bất đẳng thức Cô-si cho hai số dương a + 4b và 3a + 2b ta có
a + 4b + 3a + 2b 4a + 6b
( a + 4b )( 3a + 2b ) ≤ = = 2a + 3b
2 2
a2 a2 a2 a2
⇒ ≥ hay ≥
( a + 4b )( 3a + 2b ) 2a + 3b 3a 2 + 8b 2 + 14ab 2a + 3b
Tương tự ta cũng có :
b2 b2 c2 c2
≥ ; ≥
3b 2 + 8c 2 + 14bc 2b + 3c 3c 2 + 8a 2 + 14ca 2c + 3a
Khi đó
a2 b2 c2 a2 b2 c2
+ + ≥ + + (1)
3a 2 + 8b 2 + 14ab 3b 2 + 8c 2 + 14bc 3c 2 + 8a 2 + 14ca 2a + 3b 2b + 3c 2c + 3a
a2 2a + 3b
Áp dụng bất đẳng thức Cô-si cho hai số dương và ta có:
2a + 3b 25
a2 2a + 3b a2 2a + 3b 2a
+ ≥2 . =
2a + 3b 25 2a + 3b 25 5
a 2
2a 2a + 3b 8a − 3b
⇒ ≥ − =
2a + 3b 5 25 25
Tương tự ta cũng có
b2 8b − 3c
≥
2b + 3c 25
c 2
8c − 3a
≥
2c + 3a 25
a 2
b2 c2 8a − 3b 8b − 3c 8c − 3a a + b + c
⇒ + + ≥ + + = ( 2)
2a + 3b 2b + 3c 2c + 3a 25 25 25 5
Từ (1) và ( 2 ) suy ra
a2 b2 c2 a+b+c
+ + ≥
3a 2 + 8b 2 + 14ab 3b 2 + 8c 2 + 14bc 3c 2 + 8a 2 + 14ca 5
Dấu “=” xảy ra khi a= b= c
 1 1 1 
Bài 12. Ta có: (1 + xy ) + (1 + yz ) + (1 + zx )   + + ≥9
 1 + xy 1 + yz 1 + zx 
9 9
⇔P≥ ≥
3 + xy + yz + zx 3 + x 2 + y 2 + z 2
3
Mà x 2 + y 2 + z 2 ≤ 3 nên P ≥
2
Dấu '' = '' xảy ra khi x= y= z= 1
3
Vậy min P = ⇔ x = y = z = 1 .
2
1 1 1
Bài 13. Áp dụng bất đẳng thức ( x + y + z )  + +  ≥ 9 , ta có :
x y z
 
( x 2 + y 2 + z 2 ) + ( xy + yz + zx ) + ( xy + yz + zx )   2
1 1 1
  x + y 2 + z 2 + xy + yz + zx + xy + yz + zx  ≥ 9
 
.
 
⇔ ( x 2 + y 2 + z 2 + 2 xy + 2 yz + 2 zx )  2
1 1 1
+ +  ≥ 9.
x +y +z xy + yz + zx xy + yz + zx 
2 2
1 2
Hay 2 + ≥9.
x +y +z2 2
xy + yz + zx
Ta có : ( x − y ) + ( y − z ) + ( x − z ) ≥ 0 ⇔ x 2 + y 2 + z 2 ≥ xy + yz + zx
2 2 2
⇒ ( x + y + z ) = x 2 + y 2 + z 2 + 2 ( xy + yz + zx ) ≥ 3 ( xy + yz + zx )
2
( x + y + z)
2
1
⇒ xy + yz + zx ≤ =
3 3
Từ đó suy ra:
1 2 2018
= P + + ≥=
9 + 6054 6063
x +y +z
2 2 2
xy + yz + zx xy + yz + zx
⇔ P ≥ 6063 .
1
Dấu bằng xảy ra ⇔ x = y = z = .
3
1
Vậy GTNN của P = 6063 ⇔ x = y = z = .
3
Bài 14. Áp dụng bất đẳng thức Cosi ta có
2 1 1 1 1 1 1 
a 2 + bc ≥ 2a bc ⇒ 2 ≤ = . ≤  +  (1) .
a + bc a bc ab ac 2  ab ac 
2 1 1 1 
Tương tự có: 2 ≤  +  ( 2) .
b + ac 2  ba bc 
2 1 1 1 
≤  +  ( 3) .
c + ab 2  ca cb 
2
Cộng vế với vế của (1) ( 2 ) ( 3) ta được:

2 2 2 1 1 1  1 1 1  1 1 1 
+ 2 + 2 ≤  + +  + +  + 
a + bc b + ac c + ab 2  ab ac  2  ba bc  2  ca cb 
2
2 2 2 1 2 2 2 
⇒ 2 + 2 + 2 ≤  + + 
a + bc b + ac c + ab 2  ab bc ca 
1 1 1 1 1 1 1 
⇒ 2 + 2 + 2 ≤  + + 
a + bc b + ac c + ab 2  ab bc ca 
1 1 1 a+b+c
⇒ 2 + 2 + 2 ≤ (điều phải chứng minh).
a + bc b + ac c + ab 2abc
Đẳng thức xảy ra khi a= b= c
Bài 15.
a+b a+b 1 1 11 1
Với a, b > 0 ta có a + b ≥ 2 ab ⇔ ≥1⇔ ≥ ⇔ ≤  + 
2 ab 2ab ab ab 2  a b 
Viết lại c + ab =c.1 + ab =c ( a + b + c ) + ab =ca + cb + c + ab =c ( c + a ) + b ( c + a ) =( c + b )( c + a )
2
Tương tự
a + bc = ( a + b )( a + c )
b + ca = ( b + c )( b + a )
Xét
ab ab ab  1 1 
= ≤  + 
c + ab ( c + b )( c + a ) 2 c+b c+a 
bc bc  1 1 
≤  + 
a + bc 2  a + b a + c 
ca ca  1 1 
≤  + 
b + ca 2  b + c b + a 
Cộng vế với vế ta được
ab bc ca
A= + +
c + ab a + bc b + ca
1  ab ab bc bc ac ac 
≤  + + + + + 
2c+b c+a a+b a+c b+c a+b
1  a (b + c ) b ( a + c ) c ( a + b) 
⇔ A≤  + + 
2 b+c a+c a+b 
1 1
A ≤ (a + b + c) ≤
2 2
1
⇔ A≤
2
1 1
Vậy giá trị lớn nhất của A là khi a= b= c=
2 3
Bài 16. Ta chứng minh x ≤ 2 x + 3 − 3 với mọi x > 0 .
Thật vậy, x ≤ 2 x + 3 − 3 ⇔ 2 x + 3 ≥ x + 3 ⇔ 3( x − 1) 2 ≥ 0 .
Áp dụng : a ≤ 2 a + 3 − 3; b ≤ 2 b + 3 − 3
⇒ P ≤ 2( a + 3 + b + 3) − 6 ⇒ P ≤ 2.4 − 6 .
 a = 1
⇒ Pmax =
2 khi và chỉ khi  ⇔ a= b =1
 b = 1
Bài 17.
Với hai số x > 0 , y > 0 và x + y =
1 ta có:
1  ( x − 1) ( y − 1) ( x − 1)( x + 1)( y − 1)( y + 1)
2 2
 1 
M = 1 − 2  1 − 2  = 2 ⋅ =
 x  y  x y2 x2 y 2
( − y )( x + 1)( − x )( y + 1) xy + ( x + y ) + 1 2
= 2 2
= = 1+ .
x y xy xy
1 1 1 2
Ta có: x + y ≥ 2 xy ⇔ ( x + y ) ≥ 4 xy ⇔ ≤ ⇔1≤ ⇔8≤
2
( x + y ) 4 xy
2
4 xy xy
2
⇔ 1+ ≥ 9 ⇔ M ≥ 9.
xy
1
Dấu bằng xảy ra khi x= y= .
2
1
Vậy giá trị nhỏ nhất của M bằng 9 khi x= y= .
2
Bài 18.
x3 + y 3 ( x + y ) . ( x + y − xy )
2 2
Ta có: 2 2 =
x +y x2 + y 2
xy. ( x + y ) xy. ( x + y ) x + y
= x+ y− 2 ≥ x + y − =
x + y2 2 xy 2
y3 + z3 y + z z 3 + x3 z + x
Tương tự ta có: ≥ ; ≥
y2 + z2 2 z 2 + x2 2
x3 + y 3 y 3 + z 3 z 3 + x3 x + y y + z z + x
Khi đó ta có: P= + + ≥ + +
x2 + y 2 y 2 + z 2 z 2 + x2 2 2 2
⇔ P≥ x+ y+z ≥6
x = y
y = z

Dấu “=” xảy ra ⇔  ⇔ x = y = z =2.
 z = x
 x + y + z =6
Vậy MinP = 6 khi x= y= z= 2 .
Bài 19.
Thay x + y + z =2020 vào biểu thức P ta được :
xy yz zx
P= + +
( x + y + z ) z + xy ( x + y + z ) x + yz ( x + y + z ) y + zx
xy yz zx
= + +
xz + yz + z 2 + xy x 2 + xy + xz + yz xy + y 2 + yz + zx
Áp dụng bất đẳng thức Cô-si, ta có :
xy xy xy xy 1  xy xy 
= = . ≤  +  (1)
xz + yz + z 2 + xy ( x + z )( y + z ) x+ z y+ z 2 y+ z x+ z 
yz yz yz yz 1  yz yz 
= = . ≤  +  ( 2)
x 2 + xy + xz + yz ( x + z )( x + y ) x+ z x+ y 2 x+ z x+ y
zx zx zx zx 1  zx zx 
= = . ≤  +  ( 3)
xy + y 2 + yz + zx ( x + y )( y + z ) x+ y y+ z 2 x+ y y+ z 
Cộng 2 vế (1) , ( 2 ) , ( 3) ta được :
xy yz zx
+ +
xz + yz + z + xy
2
x + xy + xz + yz
2
xy + y + yz + zx
2
1  xy xy yz yz zx zx 
≤  + + + + + 
2 y+ z x+ z x+ z x+ y x+ y y+ z 
1  xy zx xy yz yz zx 
=  + + + + + 
2 y+ z y+ z x+ z x+ z x+ y x+ y
1  x( y + z) y ( x + z) z ( x + y) 
=  + + 
2 y+ z x+z x+ y 
1 2020
= ( x + y=
+ z ) = 1010
2 2
 x= y= z 2020
Dấu “=” xảy ra khi và chỉ khi  ⇔ x=y=z= .
x + y + z =2020 3
2020
Vậy giá trị lớn nhất của biểu thức P = 1010 khi x= y= z= .
3
Bài 20.
7 7
Do x + y + xy = ⇒ xy = − ( x + y )
2 2
7 7 
Thay xy = − ( x + y ) vào P =x 2 + 4 y 2 + 4 xy , ta có: P = x 2 + 4 y 2 + 4  − ( x + y ) 
2 2 
( ) ( )
P = x 2 + 4 y 2 + 14 − 4 x − 4 y = x 2 − 4 x +4 + 4 y 2 − 4 y + 1 + 9 = ( x − 2 ) + ( 2 y − 1) + 9 .
2 2
( x − 2 )2 ≥ 0
Vì  với mọi x ; y ⇒ P ≥ 9 .
( 2 y − 1) ≥ 0
2
x = 2
( x − 2 ) =
2
0 x − 2 = 0 
Dấu " = " xảy ra ⇔  ⇔ ⇔ 1.
( 2 y − 1) = 2 y − 1 =0  y = 2
2
0
1
Vậy MinP = 9 tại x = 2 và y = .
2
Bài 21.
Ta có: ( x − 2 ) + ( y − 2 ) + 2 ( x − y ) ≥ 0 với mọi x, y
2 2 2
⇔ x 2 − 4 x + 4 + y 2 − 4 y + 4 + 2 x 2 − 4 xy + 2 y 2 ≥ 0
⇔ 3 ( x 2 + y 2 ) ≥ 4 ( x + y + xy ) − 8 = 24 ⇒ x 2 + y 2 ≥ 8
Dấu bằng xảy ra khi x= y= 2
Vậy MinP = 8 khi x= y= 2 .
Bài 22.
x y 3z  3 3x   9 y   4 z 
P= + + + + + + + + 
4 2 4  x 4   2y 2   z 4 
x y 3z x + 2 y + 3z
Ta có : += + ≥5
4 2 4 4
3 3x
Ta có : + ≥3
x 4
9 y
Ta có : + ≥3
2y 2
4 z
Ta có : + ≥ 2
z 4
⇒ P ≥ 13
Vậy giá trị nhỏ nhất P = 13 dấu bằng xảy ra khi x = 2 ; y = 3 ; z = 4 .
Bài 23.
1 1 1 1 4
Cho các số thực dương x ; y ta có: ( x + y )  +  ≥ 4 ⇔ + ≥
x y x y x+ y
1 1 2 1 1 1 1
Thật vậy x + y ≥ 2 xy ; + ≥ ⇒ ( x + y) +  ≥ 4 ⇔ ( x + y) +  ≥ 4
x y xy x y x y
1
Ta có x + y ≥ 2 xy ⇒ 1 ≥ 2 xy ⇔ xy ≤
4
1 2 1 1 1 5
A= 4 xy + 2 + = 4 xy + + 2 + +
x +y 2
xy 4 xy x + y 2
2 xy 4 xy
1
Ta có 4 xy + ≥2
4 xy
1 1 4
+ ≥ ≥4
x +y
2 2
2 xy ( x + y )2
5 5
≥ ≥5
4xy ( x + y )2
⇒ A ≥ 11
1
Vậy giá trị nhỏ nhất A = 11 dấu bằng xẩy ra khi x= y= .
2
Bài 24.
Do y > 1 ⇒ y − 1 > 0 . Áp dụng bất đẳng thức Cauchy cho 2 số dương ta có:
( x + 1) ( x + 1)
2 2
+ 9 ( y − 1) ≥ 2 .9. ( y − 1)= 6 ( x + 1)
y −1 y −1
( y + 1) ( z + 1)
2 2
Tương tự ta có: + 9 ( z − 1) ≥ 6 ( y + 1) ; + 9 ( x − 1) ≥ 6 ( z + 1)
z −1 x −1
Khi đó P + 9 ( x + y + z − 3) ≥ 6 ( x + y + z + 3) ⇔ P ≥ 45 − 3 ( x + y + z )
Do x + y + z = 6 nên P ≥ 45 − 3.6 = 27 ⇒ Pmin = 27
Dấu " = " xảy ra ⇔ x= y= z= 2 .
Bài 25.
x+ y+2 16 32
Ta có ( x + 1)( y + 1) ≤ ⇒ ≥
2 ( x + 1)( y + 1) x+ y+2
( x + y)
2
x +y
2 2
≥
2
64
Khi đó 2 P ≥ ( x + y ) +
2
x+ y+2
Lại có ( x + y ) + 4 ≥ 4 ( x + y ) ⇒ ( x + y ) + 12 ≥ 4 ( x + y + 2 )
2 2
64 64
⇒ 2 P + 12 ≥ 4 ( x + y + 2 ) + ≥ 2 4 ( x + y + 2). =32
x+ y+2 x+ y+2
⇒ 2 P ≥ 20 ⇒ P ≥ 10 ⇒ Pmin = 10
Dấu " = " xảy ra ⇔ x = y = 1 .
Bài 26.
+ Điều kiện: −2 ≤ x ≤ 2
( ) ( *)
2
+ Đặt t = 2 + x + 2 − x ≥ 0 và t 2 = 2+ x + 2− x = 4 + 2 4 − x2
t2 − 4
⇒ 4 − x2 =
2
t −4
2
⇒ P =t −
2
⇒ 2 P =−(t − 1) 2 + 5
Xét biểu thức t = 2+ x + 2− x ≥ 0
t2 =4 + 2 4 − x2
Với mọi x thỏa mãn điều kiện xác định thì
4 − x2 ≥ 0
⇔ 4 + 4 − x2 ≥ 4
⇔ t2 ≥ 4
t ≥ 2
⇔
t ≤ −2
Mà t ≥ 0 nên chọn t ≥ 2
t=2 ⇒ 4 − x2 =0⇔ x=±2 (tm)
2 + x ≥ 0
Với mọi x thỏa mãn điều kiện xác định thì 
2 − x ≥ 0
Áp dụng BĐT Cô – si ta có:
2 (2 + x)(2 − x) ≤ 2 + x + 2 − x =4
⇒ 4 + 2 4 − x2 ≤ 8
⇔ t2 ≤ 8
⇔t≤2 2
Dấu “=” xảy ra ⇔ 2 = x = 2 − x ⇔ x = 0 (thỏa mãn)
+Vì t ≥ 2 nên
( t − 1) ≥ (2 − 1)2
2
⇔ − ( t − 1) ≤ −1
2
⇔ − ( t − 1) + 5 ≤ −1 + 5
2
⇔ 2P ≤ 4
⇔P≤2
Suy ra Pmax =2 khi t =2 ⇔ x =±2
+ Vì t ≤ 2 2 nên
(
⇒ ( t − 1) ≤ 2 2 − 1 )
2 2
(
⇒ − ( t − 1) ≥ − 2 2 − 1 )
2 2
(
⇒ − ( t − 1) + 5 ≥ − 2 2 − 1 + )
2 2
= 5 4 2 −4
⇒ 2P ≥ 4 2 − 4
⇒ P ≥ 2 2 −2
⇒ Pmin= 2 2 − 2 ⇔=
t 2 2 ⇔=
x 0
Vậy Pmax = 2 khi x = ±2 và Pmin =
2 2 − 2 khi x =
0
Bài 27.Với các số thực dương x , y thì A > 0 , giá trị của biểu thức A được xác định.
A= x + 1 + y + 2= 1. x + 1 + 1. y + 2 điều kiện: x ≥ −1; y ≥ − 2
Chứng minh công thức:
( ax + by ) ≤ ( a 2 + b 2 )( x 2 + y 2 )
2
Áp dụng bất đẳng thức Bunhiacopxki ta có:

(1. ) ≤ (( ) ( ) ) .(1 + 1 )
2 2 2
=
A2 x + 1 + 1. y + 2 x +1 + y+2 2 2
≤ ( x + 1 + y + 2).(1 + 1)
≤ ( x + y + 3).2
≤ (15 + 3).2 =
36
Suy ra A ≤ 6 ( vì A > 0 )
Dấu bằng xảy ra khi x + 1 = y + 2 ⇔ x + 1 = y + 2 ⇔ x − y = 1
Mà x + y = 15
 x + y = 15  x = (15 + 1) : 2 x = 8
Nên ta có hệ phương trình  ⇔ ⇔ (Thỏa mãn điều kiện)
x − y = 1  y = (15 − 1) : 2 y = 7
Vậy giá trị lớn nhất của biểu thức A là 6 khi x = 8; y = 7
Bài 28.
( )
2
Ta có: x− y ≥ 0 với mọi x ≥ 0, y ≥ 0 .
Suy ra x + y ≥ 2 x (*) với mọi x ≥ 0, y ≥ 0 . Dấu bằng xảy ra khi và chỉ khi x = y
Áp dụng bất đẳng thức (*) ta có :
a a
+ ac ≥ 2a ⇔ ≥ 2a − ac
c c
c c
+ bc ≥ 2c ⇔ ≥ 2c − bc
b b
a c
Suy ra P = + + 3b ≥ 2a − ac + 2c − bc + 3b
c b
P = 2 ( a + c ) − ac − bc + b ( a + b + c ) do 3 = a + b + c
P ≥ 2 ( 3 − b ) + b2 + a ( b − c )
P ≥ ( b − 1) + a ( b − c ) + 5 ≥ 5
2
a ( b − c ) ≥ 0
Vì  do a ≥ b ≥ c > 0
 ( b − 1) ≥ 0
2
Vậy giá trị nhỏ nhất của P là 5 khi và chỉ khi a= b= c= 1

Chuyen de Bat Dang Thuc

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Chuyen de Bat Dang Thuc

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Tailieumontoan.

Điện thoại (Zalo) 039.373.2038

CHUYÊN ĐỀ BẤT ĐẲNG THỨC

Tài liệu sưu tầm, ngày 15 tháng 1 năm 2023

CHỦ ĐỀ 7: BẤT ĐẲNG THỨC VÀ CỰC TRỊ

I. BẤT ĐẲNG THỨC CÔSI..............................................................................................2

• Dạng tổng sang tích: x + y ≥ 2 xy .

DẠNG 1: DẠNG TỔNG SANG TÍCH

Ví dụ 1: Cho a ≥ 1, b ≥ 1. Chứng minh : a b − 1 + b a − 1 ≤ ab

DẠNG 5: DỰ ĐOÁN KẾT QUẢ RỒI TÁCH THÍCH HỢP

DẠNG 6: KẾT HỢP ĐẶT ẨN PHỤ VÀ DỰ ĐOÁN KÊT QUẢ

 Với mọi a, b thì ≥  ∀ a , b; ≥  ∀a + b ≥ 0 . Dấu bằng

Cách 2: K   x     y     x 2  y 2    2  2  4  2. xy   4.

 3a 2  2b 2  2bc  2ab  2ac  2c 2  2ab  2ac  9

 a  b  2 a  b  2 a  b  4  3ab a  b  2  0

x 2020  x 8  2012 x 8 2012

II. BẤT ĐẲNG THỨC BUNHIA

• Đặc biệt  x  y   1.x  1. y   12  12  x 2  y 2 

2. Dạng bộ ba số a; b; c  và  x; y; z bất kì

• Đặc biệt  x  y  z   1.x  1. y  1.z   12  12  12  x 2  y 2  z 2 

3. Dạng tổng quát bộ n số a1 ; a2 ;; an  và  x1 ; x2 ;; xn 

Ví dụ 9. Cho a ≥ 0, b ≥ 0, c ≥ 0 và a + b + c = 1. Tìm giá trị lớn nhất của biểu thức

⇒2 ( a + b+ c ≤ ) 2 ( a+b + b+c + c+a )

= ( x −15 + x − 3 − 2 ( x −15) ( x − 3) ) + ( x −15 − 2

Cách 1 (Sử dụng bất đẳng thức Bunhia)

Cách 1 (Sử dụng bất đẳng thức Bunhia)

Vậy MaxK = 6 khi a= b= c= 1.

Ví dụ 1. Cho 0 ≤ a, b, c ≤ 2 và a + b + c = 3. Chứng minh ab + bc + ca ≥ 2.

* Có M = (a4 + b4 + c4) + 6(a2 + b2 + c2) ≥ 0

Có P + 18 = 2(x2 + y2 + z2) + 4(x + y + z) + 24

DẠNG 5: SỬ DỤNG TÍNH CHẤT CỦA MỘT SỐ BỊ CHẶN TỪ 0 ĐẾN 1

* Nếu 0 ≤ x ≤ 1 thì x ≥ x . Dấu “ =” xảy ra khi x = 0 hoặc x = 1

DẠNG 6 : DỰ ĐOÁN KẾT QUẢ RỒI XÉT HIỆU

Đặt x= a + b thì 0 ≤ x ≤ 1 và 12=ab 4 x 2 − x

Từ bảng trên ta dự đoán MaxA = 2015 khi x = 1 nên ta xét hiệu

HỆ THỐNG BÀI TẬP VẬN DỤNG

Bài 1. (Trường THCS Yên Hòa – Cầu Giấy 2020-2021)

Bài 2. (Thi thử Trường Vinshool – Hà Nội 2020-2021)

Bài 6. (Trường THCS Ngọc Thụy Long Biên 2020-2021)

Bài 8. (Trường THCS Lý Thái Tổ Cầu Giấy 2020-2021)

Bài 11. (Trường THCS Gia Thụy Long Biên 2020-2021)

Bài 14. (Trường THCS Đa Trí Tuệ 2020-2021)

Bài 21. (Huyện Thanh Oai 2020-2021)

Tìm giá trị nhỏ nhất của biểu thức P= + + .

Cộng vế với vế của (*), (**),(***), ta có

Cộng vế với vế của (1) ( 2 ) ( 3) ta được:

Áp dụng bất đẳng thức Bunhiacopxki ta có:

Vậy giá trị nhỏ nhất của P là 5 khi và chỉ khi a= b= c= 1

You might also like

Cộng vế với vế của (), (),(), ta có