ΑΠ 823/2013

Αριθμός 823/2013

ΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΑΡΕΙΟΥ ΠΑΓΟΥ

Α2` Πολιτικό Τμήμα

Συγκροτήθηκε από τους Δικαστές: Αθανάσιο Κουτρομάνο, Αντιπρόεδρο του Αρείου

Πάγου, Κωνσταντίνο Τσόλα, Ευφημία Λαμπροπούλου, Γεράσιμο Φουρλάνο και
Χαραλαμπία Σίμου, Αρεοπαγίτες.

Συνήλθε σε δημόσια συνεδρίαση στο Κατάστημά του στις 24 Σεπτεμβρίου 2012, με

την παρουσία και της γραμματέως Αικατερίνης Σιταρά, για να δικάσει την υπόθεση
μεταξύ:

Του αναιρεσείοντος-καθού η κλήση: Φ. Μ. του Α., κατοίκου ...., ο οποίος δεν

παραστάθηκε στο ακροατήριο.

Των αναιρεσιβλήτων: 1. καλούσας: Φ. Μ. του Ε., συζ. Φ. Μ., και 2. καθής η κλήση,
Μ. Μ. συζ. Ε., ως εκπροσώπου με την ιδιότητα της ειδικής επιτρόπου των ανήλικων
Φ. και Μ. του Ε. Μ., κατοίκων . .. , οι οποίες εκπροσωπήθηκαν από την πληρεξούσια
δικηγόρο τους Βασιλική Βορίλλα, με δήλωση του άρθρου 242 παρ. 2 του Κ.Πολ.Δ.

Η ένδικη διαφορά άρχισε με την από 2-12-2004 αγωγή του ήδη αναιρεσείοντος, που
κατατέθηκε στο Πολυμελές Πρωτοδικείο Πειραιώς. Εκδόθηκαν οι αποφάσεις:
5446/2007 του ίδιου Δικαστηρίου και 328/2009 του Εφετείου Πειραιώς. Την
αναίρεση της τελευταίας απόφασης ζήτησε ο αναιρεσείων με την από 14-9-2009
αίτησή του, επί της οποίας εκδόθηκε η 1485/11 απόφαση του Αρείου Πάγου που
κήρυξε απαράδεκτη τη συζήτηση. Την υπόθεση επαναφέρει προς συζήτηση η
καλούσα με την από 9-2-2012 κλήση της.

Κατά τη συζήτηση της αίτησης αυτής, που εκφωνήθηκε από το πινάκιο,

παραστάθηκαν μόνο οι αναιρεσίβλητες, όπως σημειώνεται πιο πάνω. Η εισηγήτρια
Αρεοπαγίτης Χαραλαμπία Σίμου ανέγνωσε την από 29-4-2011 έκθεση του
κωλυομένου να μετάσχει στη σύνθεση του δικαστηρίου τούτου, Αρεοπαγίτη
Αργυρίου Σταυράκη, με την οποία εισηγήθηκε την απόρριψη των λόγων αναίρεσης
που περιλαμβάνονται στο αναιρετήριο και να αναιρεθεί η προσβαλλόμενη υπ` αριθ.
328/2009 απόφαση του Εφετείου Πειραιώς κατ` αυτεπάγγελτη εξέταση και παραδοχή
του εκ του άρθρου 559 αρ. 1 του Κ.Πολ.Δ ως άνω λόγου.

ΣΚΕΦΘΗΚΕ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΝΟΜΟ

Οπως προκύπτει από την προσκομιζόμενη υπ` αριθ. 9575/5-3-2012, έκθεση της
δικαστικής επιμελήτριας του Πρωτοδικείου Πειραιώς, ακριβές αντίγραφο, της από 9-
2-2012 κλήσεως, της επισπεύδουσας τη συζήτηση της υπόθεσης αναιρεσείουσας, με
την κάτω από αυτήν πράξη ορισμού δικασίμου και κλήση προς συζήτηση της από 14-
9-2009 αίτησης αναιρέσεως, επιδόθηκε νόμιμα και εμπρόθεσμα στον απολειπόμενο
αναιρεσείοντα. Επομένως, παρά την απουσία του, η συζήτηση της υπόθεσης πρέπει
να προχωρήσει (άρθρ. 576 § 2 ΚΠολΔ).

Κατά το άρθρο 1455 § 1 εδ. α` του ΑΚ η ιατρική υποβοήθηση στην ανθρώπινη

αναπαραγωγή (τεχνητή γονιμοποίηση) επιτρέπεται μόνο για να αντιμετωπίζεται η
αδυναμία απόκτησης τέκνων με φυσικό τρόπο ή για να αποφεύγεται η μετάδοση στο
τέκνο σοβαρής ασθένειας, κατά δε το άρθρο 1456 § 1 εδ. α` του ίδιου Κώδικα κάθε
ιατρική πράξη που αποβλέπει στην υποβοήθηση της ανθρώπινης αναπαραγωγής,
σύμφωνα με τους όρους του προηγούμενου άρθρου, διενεργείται με την έγγραφη
συναίνεση των προσώπων που επιθυμούν να αποκτήσουν τέκνο. Τέλος, κατά το
άρθρο 1471 § 2 περ. 2 του ΑΚ, όπως αντικ. με το δεύτερο άρθρο § 7 του ν.
3089/2002, την πατρότητα αποκλείεται να προσβάλει οποιοσδήποτε από τους
δικαιούχους που αναφέρονται στο άρθρο 1469 (μεταξύ των οποίων και ο σύζυγος της
μητέρας), αν ο σύζυγος συγκατατέθηκε στην υποβολή της συζύγου του σε τεχνητή
γονιμοποίηση. Από τις διατάξεις αυτές προκύπτει ότι η μεν έγγραφη συναίνεση του
άρθρου 1456 § 1 καθιστά επιτρεπτή την άσκηση του δικαιώματος τεκνοποιΐας με
τεχνητή γονιμοποίηση και καλύπτει, μέσω της διάταξης του άρθρου 1471 § 2 περ. 2
και την πατρότητα, η δε συγκατάθεση του δεύτερου αυτού άρθρου θεμελιώνει το
απρόσβλητο της πατρότητας, άσχετα από τη νομιμότητα της ιατρικής πράξης. Η
συγκατάθεση δηλαδή αυτή, ως λόγος αποκλεισμού της προσβολής της πατρότητας,
είναι διαφορετική από τη συναίνεση, ως όρο του επιτρεπτού της τεχνητής
γονιμοποίησης, κατά συνέπειαν δε και αφού ο νόμος δεν ορίζει (απαιτεί) τύπο για την
συγκατάθεση αυτή (άρθρ. 1471 § 2 περ. 2 ΑΚ), η τελευταία είναι άτυπη και μπορεί
να δοθεί γραπτά ή προφορικά, ακόμη και σιωπηρά, συναγόμενη από τις περιστάσεις,
όπως π.χ. στην περίπτωση κατά την οποία ο σύζυγος, παρά την ανυπαρξία έγγραφης
συναίνεσης για την τεχνητή γονιμοποίηση, εμφανίζεται και μετέχει μαζί με τη σύζυγό
του σε όλα τα στάδια της διαδικασίας της τεχνητής γονιμοποίησης (έτσι και η
κρατούσα στην επιστήμη γνώμη (βλ. Παπαχρίστου εγχειρίδιο σελ. 274, Ε.
Κουνουγέρη-Μανωλεδάκη, Οικογ. Δ. ΙΙ σελ. 48, Φώνη Σκορίνη-Παπαρρηγοπούλου
στον Γεωργιάδη-Σπαθόλουλου ΑΚ 1455-1456, αρ. 124-127, Ισμ. Ανδρουλιδάκη-
Δημητριάδη, ΕλλΔ 42 σελ. 6-7. Πρβλ. Θεοφανώ Παπαζήση, Γεωργιάδη,
Σταθόπουλου ΑΚ 1471 αρ.33, Ε.Κουναγέρη-Μανωλεδάκη, Τεχνητή γονιμοποίηση
και Οικογενειακό Δίκαιο, Β` έκδοση, σελ. 125 επ.).

Εν προκειμένω, όπως προκύπτει από την προσβαλλόμενη απόφαση, το Εφετείο που

την εξέδωσε δέχθηκε ότι ο αναιρεσείων-ενάγων δεν έχει το δικαίωμα προσβολής της
πατρότητας των δίδυμων τέκνων που απέκτησε η πρώτη από τις αναιρεσίβλητες -
πρώην σύζυγός του με τεχνητή γονιμοποίηση, που έλαβε χώρα κατά τη διάρκεια του
γάμου των διαδίκων με δικό του σπέρμα (ομόλογη τεχνητή γονιμοποίηση), για τον
λόγο ότι, κατά την ανέλεγκτη κρίση του Εφετείου, ο αναιρεσείων είχε συγκατατεθεί
ατύπως στην τεχνητή αυτή γονιμοποίηση της συζύγου του - μητέρας των τέκνων,
συμμετέχοντας ενεργά, καθ` όλην τη διάρκειά της, στη διαδικασία της τεχνητής
γονιμοποίησης, μέχρι τη σύλληψη και την κυοφορία των τέκνων, την οποία (τεχνητή
γονιμοποίηση) είχε αποφασίσει από κοινού με την αναιρεσίβλητη - τότε σύζυγό του,
βάσει δε των παραδοχών αυτών το Εφετείο επικυρώνοντας την πρωτόδικη απόφαση,
που είχε δεχθεί τα ίδια, απέρριψε κατ` ουσίαν την ένδικη αγωγή του αναιρεσείοντος,
με την οποία ο τελευταίος ζητούσε να αναγνωρισθεί ότι δεν υπήρχε σχέση γονέα και
τέκνου μεταξύ του ιδίου και των γεννηθέντων από την αναιρεσίβλητη ως άνω
διδύμων (προσβολή της πατρότητας), επειδή, κατά τους ισχυρισμούς του, η τεχνητή
γονιμοποίηση της συζύγου του έγινε χωρίς τη δική του έγγραφη συγκατάθεση, με
δόλια απόσπαση του γενετικού του υλικού. Ετσι που έκρινε το Εφετείο δεν
παραβίασε τις ειρημένες διατάξεις του άρθρου 1456 § 1 του ΑΚ, που προβλέπει τον
έγγραφο τύπο για τη συναίνεση στην τεχνητή γονιμοποίηση και την οποία δεν
εφήρμοσε και του άρθρου 1471 § 2 περ.2 του ΑΚ ως προς τον τύπο της
συγκατάθεσης που αναφέρεται στη διάταξη αυτή, την οποία εφήρμοσε καίτοι δεν
υπήρχε έγγραφη συγκατάθεση του αναιρεσείοντος για τη γονιμοποίηση αυτή, και ο
πρώτος, από το άρθρο 559 αρ. 1 του ΚΠολΔ, λόγος του αναιρετηρίου με τον οποίο ο
αναιρεσείων υποστηρίζει τα αντίθετα, είναι αβάσιμος. Περαιτέρω, κατά την έννοια
του άρθρου 559 αρ. 10 του ΚΠολΔ, κατά το οποίο αναίρεση επιτρέπεται και αν το
δικαστήριο παρά τον νόμο δέχθηκε πράγματα που έχουν ουσιώδη επίδραση στην
έκβαση της δίκης ως αληθινά χωρίς απόδειξη, ως "πράγματα" νοούνται οι ουσιώδεις
ισχυρισμοί για την έκβαση της δίκης, εκείνοι δηλαδή που τείνουν στη θεμελίωση της
αγωγής, ανταγωγής, ενστάσεως ή αντενστάσεως, όχι δε και οι ισχυρισμοί που
αποτελούν άρνηση της αγωγής ή επιχειρήματα νομικά ή πραγματικά, τα οποία
αντλούνται από τον νόμο ή από την εκτίμηση των αποδείξεων.

Εν προκειμένω προβάλλεται με τον δεύτερο, από το άρθρο 559 αρ. 10 του ΚΠολΔ,
λόγο του αναιρετηρίου, η αιτίαση ότι το Εφετείο υπέπεσε στην ανωτέρω αναιρετική
πλημμέλεια γιατί έλαβε υπόψη χωρίς απόδειξη τον ισχυρισμό των αναιρεσιβλήτων
ότι η πρώτη από αυτές αντιμετώπιζε πρόβλημα υγείας που εμπόδιζε τη φυσιολογική
σύλληψη και για τον λόγο αυτό οι διάδικοι αποφάσισαν να προβούν στη διαδικασία
της τεχνητής γονιμοποίησης. Ο λόγος αυτός του αναιρετηρίου είναι απορριπτέος
προεχόντως ως απαράδεκτος, διότι τα ανωτέρω, που ιστορικά (διηγηματικά)
αναφέρουν οι αναιρεσίβλητες κατά την αντίκρουση της αγωγής, δεν αποτελούν
"πράγματα" κατά την προεκτεθείσα έννοια του νόμου, τούτο δε πέραν του ότι το
Εφετείο, όπως προκύπτει από την αναιρεσιβαλλομένη κατέληξε στο αποδεικτικό του
πόρισμα βάσει των συγκεκριμένων αποδεικτικών μέσων που προσκόμισαν και
επικαλέστηκαν οι διάδικοι. Κατόπιν τούτου, αλυσιτελώς προβάλλεται, από τον
Εισηγητή, ο από το άρθρο 559 αρ. 1 λόγος αναίρεσης, σύμφωνα με τον οποίο η
προσβαλλόμενη απόφαση έπρεπε να αναιρεθεί για το λόγο ότι η αγωγή ήταν νομικά
και όχι ουσιαστικά αβάσιμη. Κατ` ακολουθίαν πρέπει η αναίρεση να απορριφθεί και
να καταδικαστεί ο αναιρεσείων στα δικαστικά έξοδα των αναιρεσιβλήτων (άρθ. 176,
183 ΚΠολΔ).

ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ

Απορρίπτει την από 11 Σεπτεμβρίου 2009 αίτηση, του Φ. Μ., για αναίρεση της υπ`
αριθ. 328/2009 απόφασης του Εφετείου Πειραιώς.

Καταδικάζει τον αναιρεσείοντα στα δικαστικά έξοδα των αναιρεσιβλήτων, τα οποία

ορίζει σε δύο χιλιάδες επτακόσια (2.700) ευρώ.

Κρίθηκε και αποφασίσθηκε, στην Αθήνα, στις 24 Οκτωβρίου 2012.

Δημοσιεύθηκε, σε δημόσια συνεδρίαση στο ακροατήριό του, στις 29 Απριλίου 2013.

Ο ΑΝΤΙΠΡΟΕΔΡΟΣ Η ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ