| HỌC VĂN KHÔN NGOAN MÀ KHÔNG GIAN NAN | 0986275094 | THẦY ĐỖ ĐỨC ANH | Vị thuyền trưởng giỏi không

đến từ vùng biển lặng sóng…

Những trang hoa về dòng sông ánh sáng

Có những dòng sông đã đi vào thi ca và để thương để nhớ trong lòng người đọc. Thật
vậy, mỗi người đều gắn bó với một dòng sông tựa như đời người có rất nhiều mối tình nhưng
chỉ có một mối tình mãi mãi mang theo. Dòng sông để thương để nhớ trong lòng của mỗi người
lại rất khau nhau. Có một Tiền Đường xôn xao dậy sóng, cùng bật khóc với nỗi đau của nàng
Kiều sắc tài mà lại lắm truân chuyên trong thơ đại thi hào Nguyễn Du. Có một Hoàng Hà tuột
khỏi mây như rơi từ thiên đường xuống trần thế trong thơ tiên thi họ Lý. Có một Niagara kéo
dài trên thảo nguyên mênh mông và gào thét trong đêm trăng thanh vắng của văn chương
phương Tây. Có một sông Hương phóng khoáng giữa rừng già Trường Sơn bông trở nên dịu
dàng say đắm như người tình chung thủy của đất kinh kì cố đô trong bút kí của Hoàng Phủ
Ngọc Tường… Và có một dòng sông khai sinh ở huyện Cảnh Đông tỉnh Vân Nam đi qua một
vùng núi ác, đến gần nửa đường thì xin nhập quốc tịch Việt Nam, rồi đi vào trang văn của một
người được mệnh danh là “Cây độc huyền cầm của văn học Việt Nam” – Nguyễn Tuân, quẫy
sóng xôn xao trong thiên tùy bút “Người lái đò sông Đà”.
|NGƯỜI LÁI ĐÒ SÔNG ĐÀ | NGUYỄN TUÂN | NHƯNG TRANG HOA VỀ DÒNG SÔNG ÁNH SÁNG Đồng hành sĩ tử - Thi cử như ý | Viết như thủ khoa – Đạt điểm tối đa 1
| HỌC VĂN KHÔN NGOAN MÀ KHÔNG GIAN NAN | 0986275094 | THẦY ĐỖ ĐỨC ANH | Vị thuyền trưởng giỏi không đến từ vùng biển lặng sóng…

|NGƯỜI LÁI ĐÒ SÔNG ĐÀ | NGUYỄN TUÂN | NHƯNG TRANG HOA VỀ DÒNG SÔNG ÁNH SÁNG Đồng hành sĩ tử - Thi cử như ý | Viết như thủ khoa – Đạt điểm tối đa 2
| HỌC VĂN KHÔN NGOAN MÀ KHÔNG GIAN NAN | 0986275094 | THẦY ĐỖ ĐỨC ANH | Vị thuyền trưởng giỏi không đến từ vùng biển lặng sóng…

NHÀ VĂN NGUYỄN TUÂN

CHÂN DUNG TÁC GIẢ NHỮNG ĐIỀU CẦN NHỚ
 Nguyễn Tuân được xướng danh trên văn đàn:
 Cây độc huyền cầm của văn học VN mang đến một
chân trời huyền bí và kì diệu của văn chương.
 Cây đại thụ của rừng đầu nguồn văn chương VN TK
XX.
 Người đã đóng dấu cái tôi độc đáo của mình lên thể
loại tùy bút (một cái tôi vừa uyên bác vừa tài hoa)
 Bậc thầy của nghệ thuật ngôn từ có khả năng làm ảo
thuật với câu chữ.
 Người thợ kim hoàn của chữ.
 Chuyên viên cao cấp của tiếng Việt (ý của Tố Hữu)
Người khai sinh ra “Vang bóng một thời” – tác  Nhà thơ bị đóng đinh trên cây thập giá của văn xuôi
phẩm được coi là một bảo tàng lưu giữ các giá trị tiếng Việt.
 Người coi cái đẹp như một tôn giáo
văn hóa cổ truyền của dân tộc.
NHỮNG ĐÁNH GIÁ
“Chỉ người ưa suy xét đọc Nguyễn Tuân mới thấy thú vị, vì văn Nguyễn Tuân không phải thứ văn để người
nông nổi thưởng thức.” (Vũ Ngọc Phan)

“Ðây là một nhà văn "suốt đời đi tìm cái Ðẹp, cái Thật", tự nhận mình là người "sinh ra để thờ Nghệ
Thuật với hai chữ viết hoa." (Nguyễn Ðình Thi)

"Khi thì trang nghiêm cổ kính, khi thì đùa cợt bông phèng, khi thì thánh thót trầm bổng, khi thì xô bồ bừa
bãi như là ném ra trong một cơn say chếnh choáng, khinh bạc đấy, nhưng bao giờ cũng rất đỗi tài hoa" (Giáo
sư Nguyễn Ðăng Mạnh)
"Hạt nhân của phong cách nghệ thuật Nguyễn Tuân có thể gói gọn trong một chữ ngông. Cái ngông vừa
có màu sắc cổ điển, kế thừa truyền thống tài hoa bất đắc chí của những Nguyễn Khuyến, Tú Xương, Tản Ðà,...
và trực tiếp hơn là cụ Tú Lan, thân sinh nhà văn ; vừa mang dáng vẻ hiện đại, ảnh hưởng từ các hệ thống triết
lý nổi loạn của xã hội tư sản phương Tây như triết lý siêu nhân, quan niệm về con người caođẳng, thuyết
hiện sinh...” (Giáo sư Nguyễn Ðăng Mạnh)
“Lật mở từng trang viết của nhà văn Nguyễn Tuân, không khó để nhận thấy những con người phi thường,
những cảm xúc dữ dội, mãnh liệt, những khung cảnh ấn tượng nơi thác ghềnh, rừng thiêng, núi cao, bão, gió
- Tất cả được thâu tóm qua lăng kính 'vạn hoa' của nhiều ngành nghệ thuật và diễn tả bằng ngòi bút sắc bén,
ngang tàng. Dường như, cá tính không thể trộn lẫn ấy nảy sinh từ cẩn tắc, từ trăn trở khôn nguôi trên hành
trình đi tìm cái đẹp của một con người rất mực tài hoa mà cuộc sống trong đời thực cũng rất lạ lùng..." - Nghệ
sĩ nhân dân Đình Quang – một người bạn thân thiết của nhà văn Nguyễn Tuân chia sẻ.
"Không biết chừng nào mới lại có một nhà văn như thế, một nhà văn mà khi ta gọi là một bậc thầy của
ngôn từ ta không hề thấy ngại miệng; một nhà văn độc đáo, vô song mà mỗi dòng, mỗi chữ tuôn ra đầu ngọn

|NGƯỜI LÁI ĐÒ SÔNG ĐÀ | NGUYỄN TUÂN | NHƯNG TRANG HOA VỀ DÒNG SÔNG ÁNH SÁNG Đồng hành sĩ tử - Thi cử như ý | Viết như thủ khoa – Đạt điểm tối đa 3
| HỌC VĂN KHÔN NGOAN MÀ KHÔNG GIAN NAN | 0986275094 | THẦY ĐỖ ĐỨC ANH | Vị thuyền trưởng giỏi không đến từ vùng biển lặng sóng…
bút đều như có đóng một dấu triện riêng". (Anh Đức)
“Nói đến Nguyễn Tuân là nói đến một giá trị hồn nhiên, là khơi sáng lại dòng sông thời gian chìm khuất,
là nhắc nhớ đến một vùng trời xôn xao của âm thanh ngôn ngữ. Nguyễn Tuân đứng sững trước mặt chúng ta
với vóc dáng kiêu kỳ, với từng ngón tài hoa, với đôi cánh chập chờn bay lượn trên đỉnh cao nghệ thuật.
Hành trình vào tác phẩm Nguyễn Tuân như hành trình đi vào một cung điện tráng lệ đầy màu sắc diễm ảo.
Từng nguồn ánh sáng lung linh chiếu rọi vào mỗi dòng chữ, thứ ánh sáng lạ kỳ làm mê hoặc cả gỗ đá vô tri
làm nhũn từng ý nghĩ bứt đi tự niềm cô đơn nhất. Nghệ thuật khi đã vươn tới đỉnh cao có thể tỏa ra xung quanh
những tia lửa làm cháy cả rừng cây, làm khô dòng suối, nếu rừng cây dòng suối chỉ mang trong bản chất
những ước lệ tầm thường, nhàm chán”. (Tạ Ty)

Vài nét về cuộc đời của một nhà văn tài hoa

- Nguyễn Tuân (1910 – 1987) ông sinh ra và lớn lên tại thành phố Hà Nội. Là một nhà văn nổi tiếng ở Việt Nam, sở
trường của ông là thể loại tùy bút và ký.
- Nguyễn Tuân trưởng thành trong một nhà Nho khi Hán học đã suy tàn. Cha của ông tên Nguyễn An Lan – một nhà
nho tài hoa và yêu nước sống dưới chế độ thực dân phong kiến. Ngay từ lúc nhỏ Nguyễn Tuân đã chịu ảnh hưởng rất
nhiều từ cha của mình. Thời niên thiếu cuộc sống gia đình của Nguyễn Tuân rất vất vảthế nên ông phải di cư đi nhiều
tỉnh khác nhau và nơi ông sống lâu nhất là Thanh Hóa.
- Sinh ra trong thời kì nước mất nhà tan thế nên Nguyễn Tuân đã ý thức rất sớm về lòng yêu quê hương, đất nước. Khi
ông học đến cuối bậc Thành chung Nam Định (tương đương với cấp Trung học cơ sở hiện nay, tiền thân của trường
THPT Chuyên Lê Hồng Phong, Nam Định ngày nay) thì bị đuổi vì tham gia một cuộc bãi khóa phản đối mấy giáo viên
Pháp nói xấu người Việt (1929).
- Không lâu sau, ông bị tù vì vượt biên tới Thái Lan mà không có giấy phép. Ông được thả ra nhưng lại bịbắt vào
năm 1941. Sau khi ra tù Nguyễn Tuân bén duyên với sự nghiệp viết lách và ông bắt đầu sáng tác.
- Nhà văn Nguyễn Tuân bắt đầu sáng tác từ năm 1935, tuy nhiên các tác phẩm của ông chưa được đánh giá cao. Cho
đến năm 1938, Nguyễn Tuân mới gây ấn tượng với một số tác phẩm xuất sắc, điển hình là Vang bóng một thời, Thiếu
quê hương, Chiếc lư đồng mắt cua, Một chuyến đi.
- Năm 1945, Cách mạng tháng Tám thành công, Nguyễn Tuân nhiệt tình tham gia cách mạng và kháng chiến, trở thành
một cây bút tiêu biểu của nền văn học mới. Từ 1948 đến 1957, ông giữ chức Tổng thư kí Hội Văn nghệ Việt Nam.
- Năm 1996 ông được nhà nước Việt Nam truy tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học nghệ thuật...
- Nhà văn Nguyễn Tuân qua đời ngày 08/07/1987, tại Hà Nội, hưởng thọ 77 tuổi.
* Những tác phẩm nổi tiếng:
 Vang bóng một thời (1940)
 Chiếc lư đồng mắt cua (1941)
 Một chuyến đi (1938)
 Thiếu quê hương (1940)
 Tóc chị Hoài (1943)
 Chùa Đàn (1946)
 Đường vui (1949)
 Tình chiến dịch (1950)
 Tùy bút kháng chiến và hòa bình (1956)
 Tùy bút Sông Đà (1960)
 Hà Nội ta đánh Mỹ giỏi (1972)
 Tuyển tập Nguyễn Tuân (tập I: 1981)
 Ký Cô Tô (1965)
* Phong cách sáng tác của Nguyễn Tuân: chia thành hai giai đoạn
- Trước cách mạng tháng Tám: phong cách sáng tác của ông được gói gọn trọng một chữ "Ngông".
- Sau cách mạng: phong cách sáng tác đã có nhiều chuyển biến quan trọng. Các tác phẩm mang giá trị nghệ
thuật cao, viết nhiều về đề tài quê hương đất nước, nhân dân lao động trong chiến đấu và sản xuất.
|NGƯỜI LÁI ĐÒ SÔNG ĐÀ | NGUYỄN TUÂN | NHƯNG TRANG HOA VỀ DÒNG SÔNG ÁNH SÁNG Đồng hành sĩ tử - Thi cử như ý | Viết như thủ khoa – Đạt điểm tối đa 4
| HỌC VĂN KHÔN NGOAN MÀ KHÔNG GIAN NAN | 0986275094 | THẦY ĐỖ ĐỨC ANH | Vị thuyền trưởng giỏi không đến từ vùng biển lặng sóng…

TÙY BÚT NGUYỄN TUÂN TẬP TÙY BÚT SÔNG ĐÀ

- Tùy bút Nguyễn Tuân là những trangvăn - Năm1958, Nguyễn Tuân đã có chuyến đi thực tế lên
đầy chất thơ, là những câu thơđược viết miền Tây Bắc của tổ quốc với mục đích tìmkiếm chất
theo kiểu văn xuôi. vàng mười của màu sắc sông núi cùng vớichất vàng mười
- Tùy bút cũng là món khoái khẩu của đã qua thử lửa trong tâm hồn con người lao động và
người nghệ sĩ lang thang Nguyễn Tuân. chiến đấu Tây Bắc.
- Ông vua thể loại tùy bút đã tạo được - Trong chuyến đi này, chính phong cảnh thiên nhiên vẻ
chiếc bè thơ kết bằng những câu văn xuôi đẹp con người cùng thực tiễn xây dựng vùng đất mới ở
mang lại cho người đọc một thứ nhã thú miền sông núi hùng vĩ và thơ mộng đã trở thành nguồn
văn chương hiếm gặp trên đời. cảm hứng để nhà văn cho ra đời tập tùy bút “Sông Đà”.
- Tùy bút Nguyễn Tuân có những câu văn - Xuất bản lần đầu năm 1960 gồm 15 bài tùy bút như
giàu nhịp điệu (những câu văn như bó những kí hoạt chì than những bức sơn mài lóng lánh sắc
khớp xương biết co duỗi nhịp nhàng). màu về thiên nhiên và con người Tây Bắc - một vùng đất
- Nhiều từ ngữ thông thường khi đi vào quật cường trong lao động và chiến đấu. (và một bài thơ
tuy bút Nguyễn Tuân bỗng trở nêncó giá phác thảo)
trị, có “năng suất” hơn. - Nội dung:
- Không quản nhọc nhằn để cố gắng khai  Vàng 10 của màu sắc thiên nhiên sông núi: Phát
thác kho cảm giác và liên tưởng phong hiện kì thú về tài nguyên, phong cảnh miền Tây.
phú, bộn bề, nhằm tìm ra nhữngchữ nghĩa  Vàng 10 đã qua thử lửa trong tâm hồn con người
xác đáng nhất, Nguyễn Tuân đã đóng dấu Tây Bắc: Khám phá đầy trân trọng về vẻ đẹp –
cái tôi độc đáo của mình lên thể loại tùy chất “vàng mười” của tâm hồn con người Tây Bắc:
bút. ngược về quá khứ miêu tả chiến sĩ cách mạng nhà
- Đồng thời cũng thể hiện niềm tin yêudạt tù Sơn La, những cán bộ cách mạng hoạt động
đào đồi với thiên nhiên đất nước. cách mạng thời giặc tạm chiếm, những bộ đội biên
- Từng câu, từng chữ mà ông đặt lên trang phòng, dâncông mở đường trong chiến dịch Điện
giấy là cả một quá trình sáng tạo công Biên…, trở lại hiện tại để tìm những lớp người mở
phu, cẩn trọng và thiêng liêngcủa một tài đường kiến thiết Tây Bắc như anh cán bộ địa chất,
nghệ vĩ đại. người lái đò sông Đà.
|NGƯỜI LÁI ĐÒ SÔNG ĐÀ | NGUYỄN TUÂN | NHƯNG TRANG HOA VỀ DÒNG SÔNG ÁNH SÁNG Đồng hành sĩ tử - Thi cử như ý | Viết như thủ khoa – Đạt điểm tối đa 5
| HỌC VĂN KHÔN NGOAN MÀ KHÔNG GIAN NAN | 0986275094 | THẦY ĐỖ ĐỨC ANH | Vị thuyền trưởng giỏi không đến từ vùng biển lặng sóng…

BÀI TÙY BÚT “NGƯỜI LÁI ĐÒ SÔNG ĐÀ” – Linh hồn của tập tùy bút Sông Đà
Tây Bắc ư? Có riêng gì Tây Bắc
Khi lòng ta đã hoá những con tàu
Khi Tổ quốc bốn bề lên tiếng hát
Tâm hồn ta là Tây Bắc, chứ còn đâu
(Tiếng hát con tàu – Chế Lan Viên)
- Tác phẩm ra đời vào thời điểm cả nước rộn ràng lên đường theo tiếng gọi của Tây Bắc
– miền đất hứa cho những tuyệt tác văn chương.
- Là bài tùy bút xuất sắc nhất trong số 15 bài tùy bút của tập tùy bút Sông Đà, nằm ở cuối
sách, lúc đầu có tên là Sông Đà sau đổi tên thành Người lái đò sông Đà.
- Thành quả nghệ thuật đẹp đẽ nhất thu hoạch được trong chuyến đi gian khổ và hào
hứng tới miền Tây Bắc rộng lớn, xa xôi.
- Tùy bút này tiêu biểu cho phong cách nghệ thuật độc đáo của Nguyễn Tuân: uyên bác,
tài hoa.
- Tác phẩm để lại dấu ấn lấp lánh trong lòng người đọc không chỉ là hình tượng sông Đà
hung bạo - trữ tình mà con là hình tượng người lái đò hiên ngang trên thác dữ - một
tay lái ra hoa.
- Bài tùy bút này được trìu mến gọi là: Những trang hoa về dòng sông ánh sáng.

|NGƯỜI LÁI ĐÒ SÔNG ĐÀ | NGUYỄN TUÂN | NHƯNG TRANG HOA VỀ DÒNG SÔNG ÁNH SÁNG Đồng hành sĩ tử - Thi cử như ý | Viết như thủ khoa – Đạt điểm tối đa 6
| HỌC VĂN KHÔN NGOAN MÀ KHÔNG GIAN NAN | 0986275094 | THẦY ĐỖ ĐỨC ANH | Vị thuyền trưởng giỏi không đến từ vùng biển lặng sóng…
HÌNH TƯỢNG SÔNG ĐÀ
VÀI NÉT VỀ SÔNG ĐÀ CUỘC GẶP GỠ ĐỊNHMỆNH CỦA NGUYỄN
- Một trân đồ tự nhiên hùng vĩ mà tạo hóa đã ban tặng cho Tây Bắc. TUÂN VÀ SÔNG ĐÀ
- Con sông gắn liền với câu đồng dao thần thoại “Núi cao sông hãy còn dài / - Cách đây hơn 50 năm, có một cây
Năm năm báo oán đời đời đánh ghen”. độc huyền cầm của văn học VN đã
- Về mặt địa lí, sông Đà được "khai sinh từ huyện Cảnh Đông, tỉnh Vân Nam trèo lên cuối trời Mường Tè, ngược
bên Trung Quốc" dài gần 900 cây số "lượn rồng rắn qua một vùng núi rừng thượng nguồn sông Đà đến chốn sơn
hiểm trở rối đến gần nửa đường thì xin nhập quốc tịch Việt Nam, trưởng
cùng thủy tận để viết lên những trang
thành mãi lên và đến ngã ba Trung Hà thì chan hoà vào sông Hồng".
hoa về một dòng sông.
- Về mặt lịch sử: Sông Đà có cả một lịch sử phong phú đầy những biến cố với
những bước thăng trầm. Thời xưa, nhà Trần lấy tên sông Đà đặt cho một
- Người độc đáo đi tìm cái đẹp độc
trong 15 lộ của nước: Dà Giang lộ, lộ này chính là vùng đất từ Hưng Hoá trở đáo. Và cuộc gặp gỡ giữa nhà văn
lên. bây giò gọi là vùng Tây Bắc. Nhìn từ máy bay xuống sông Đà như một sợi Nguyễn Tuân với sông Đà như là một
dây thừng" nối các vùng từ Lai Châu về Hoà Bình. Sông Đà bao đời vẫn là định mệnh, một cuộc kì ngộ được định
nguồn sông của các dân tộc ven bờ sông. Mặc dù nó dữ dội thế mà con ngưòi sẵn. Ông đã đi nhiều nơi để tìm thực
“vẫn ăn đời ở kiếp” với nó. Nhân dân Tây Bắc đã cùng các nhà yêu nước chiến phẩm cho tâm hồn và thay thực đơn
đấuđến cùng trong phong trào Cần Vương. Đến thời thuộc Pháp, con sông bị cho cảm giác. Và thật may mắn cho
chúa đất từng vùng đem cắt ngang ra từng khúc nhỏ làm"tính dữ ác của
cuộc hành trình cuồng nhiệt để chiếm
con sông lại tăng lên mấy tầng".
lĩnh cái đẹp ấy, Nguyễn Tuân đã bắt
- Ngày nay, trên dòng sông với 73 con thác dữ lượn rồng rắn này, người ta
gặp sông Đà và say trước dòng sông vĩ
xây dựng thủy điện Hòa Bình. Sông Đà bây giờ là dòng sông ánh sáng, khối
đại Tây Bắc.
nước mênh mông sông Đà đang cháy xanh ngọn lửa thủy điện hàng triệu
KW/h. - Sông Đà quẫy sóng xôn xao thì văn
- Sông Đà là địa chỉ lớn của văn thơ nhạc họa VN thế kỷ XX. Nguyễn Tuân cũng dậy sóng trên
Trên sông Đà trang tùy bút. Nguyễn Tuân đã chinh
Một đêm trăng chơi vơi
Tôi đã nghe tiếng đàn Ba-la-lai-ca
phục sông Đà bằng quyền năng của
Một cô gái Nga mái tóc màu hạt dẻ người cầm bút – quyền năng ngôn từ
Ngón tay đan trên những sợi dây đồng. của nhà luyện đan ngôn ngữ. Ông đã
Lúc ấy như một nhạc trưởng điều khiển bản
Cả công trường say ngủ cạnh dòng sông giao hưởng chơi thật hùng tráng và êm
Những tháp khoan nhô lên trời ngẫm nghĩ đềm, bài ca của đá của thác sông Đà.
Những xe ủi, xe ben sóng vai nhau nằm nghỉ
Chỉ còn tiếng đàn ngân nga Sông Đà hiện hình trên những trang
Với một dòng trăng lấp loáng sông Đà. viết của Nguyễn Tuân như một công
trình nghệ thuật tuyệt mĩ, như một
Ngày mai
Chiếc đập lớn nối liền hai khối núi sinh thế sống động trên trang sách,
Biển sẽ nằm bỡ ngỡ giữa cao nguyên như một nhân vật có diện mạo, cá
Sông Đà gửi ánh sáng đi muôn ngả
tính, tâm trạng phong phú và phức
Từ công trình thuỷ điện lớn đầu tiên.
(Tiếng đàn ba-la-lai-ca trên sông Đà - Quang Huy) tạp.

|NGƯỜI LÁI ĐÒ SÔNG ĐÀ | NGUYỄN TUÂN | NHƯNG TRANG HOA VỀ DÒNG SÔNG ÁNH SÁNG Đồng hành sĩ tử - Thi cử như ý | Viết như thủ khoa – Đạt điểm tối đa 7
| HỌC VĂN KHÔN NGOAN MÀ KHÔNG GIAN NAN | 0986275094 | THẦY ĐỖ ĐỨC ANH | Vị thuyền trưởng giỏi không đến từ vùng biển lặng sóng…

TÍNH CÁCH SÔNG ĐÀ

(Thủy quái hiểm độc hay mĩ nhân Tây Bắc)

1. Sông Đà hung bạo, hùng vĩ (Thủy quái hiểm độc)

Con sông Tây Bắc hùng vĩ hung bạo như một thứ kẻ thù số một năm năm báo oán đời đời
đánh ghen, như một mụ dì ghẻ độc ác.
Hướng chảy ngược ngạo của sông Đà
- Sông Đà như con ngựa bất kham của rừng già như đứa con
ngỗ ngược của bà mẹ thiên nhiên Tây Bắc. Ngay trong
hướng chảy của mình nó đã thể hiện mình là một dòng
sông hung bạo.
- Ngay trong lời đề từ được trích từ thơ của Chánh sứ sơn
phòng kiêm Tuần phủ tỉnh Hưng Hóa - Nguyễn Quang
Bích, Nguyển Tuân đã thâu tóm lấy cái thần của sông Đà:
“Chúng thủy giai Đông tẩu | Đà giang độc Bắc lưu”
- Sông Đà đã chọn cho mình một dòng chảy riêng không
khuôn mình vào lẽ thường.
- Con sông cá tính ấy đã chảy vào thi ca tùy bút của Nguyễn
Tuân để cố thể hiện mình là một dòng sông bướng bỉnh
độc đáo, ngông ngạo, không chịu khuất phục qui luật của
mỗi dòng sông. Nó tìm đến miền đất lạ để thỏa sức vùng
vẫy.
|NGƯỜI LÁI ĐÒ SÔNG ĐÀ | NGUYỄN TUÂN | NHƯNG TRANG HOA VỀ DÒNG SÔNG ÁNH SÁNG Đồng hành sĩ tử - Thi cử như ý | Viết như thủ khoa – Đạt điểm tối đa 8
| HỌC VĂN KHÔN NGOAN MÀ KHÔNG GIAN NAN | 0986275094 | THẦY ĐỖ ĐỨC ANH | Vị thuyền trưởng giỏi không đến từ vùng biển lặng sóng…
Bờ đá sông Đà bóp cổ dòng sông Đà
- Cảnh đá bờ sông dựng vách thành bóp nghẹt sông Đà.
- Như một nhà quay phim lão luyện, vừa cho người xem
thấy bao quát khung cảnh sông Đà, thỉnh thoảng Nguyễn
Tuân dừng lại cho khán giả những pha cận cảnh thật tiêu
biếu về sự hung dữ của con sông này. Đấy là một ảnh thật
hiếm thấy về “đá bờ sông dựng vách thành… mặt sông chỗ
ấy phải lúc đúng Ngọ mới mới có mặt trời”.
- Cách miêu tả tạo được ấn tượng đậm nét về thế hiểm của
vách đá dựng với độ cao hun hút vô cùng.
- Có chỗ “vách đá thành chẹt lòng Sông Đà như một cái yết
hầu”
=> so sánh chính xác, tinh tế, độc đáo, bất ngờ, mới lạ, giúp
người đọc cảm nhận được cảnh đá dựng như đang cố bóp
nghẹt con sông.
- Vì thế dòng chảy thu lại rất hẹp, hẹp đến mức “đứng bên
này bờ nhẹ tay ném hòn đá qua bên kia vách” hẹp hơn nữa
chỉ cần một sải bước của loài thú rừng cũng có thể đo được
“có quãng con nai con hổ đã có mấy lần vọt từ bờ bên này
sang bờ kia”
- Ấn tượng về độ cao độ thẳng đứng của vách đá bờ sông và
dòng chảy nhỏ hẹp của nó càng được tô đậm thêm qua một
chi tiết tiêu biểu qua một lối liên tưởng bất ngờ - thiên nhiên
hoang sơ mà gần với đời sống hiện đại của con người “ngồi
trong khoang đò qua quãng ấy đang mùa hè mà cũng cảm
thấy lạnh…… vừa tắt phụt đèn điện”.
=> Nhà văn kết hợp thị giác và cảm giác để tạo ra một so sánh
mới mẻ, thú vị và táo bạo. Người đọc bị chạm khắc vào trí nhớ
về vách đá thành hiểm trở ở đây cùng với lưu tốc chảy xiết
của dòng nước qua cái yết hầu đá. Cái lạnh mà nhà văn nói
đến ở đây không chỉ là cái lạnh khí trời mà còn là cái ớn lạnh
của cảm giác khi bắt đầu một cuộc hành trình hứa hẹn đầy
gian nan, nguy hiểm phía trước.
|NGƯỜI LÁI ĐÒ SÔNG ĐÀ | NGUYỄN TUÂN | NHƯNG TRANG HOA VỀ DÒNG SÔNG ÁNH SÁNG Đồng hành sĩ tử - Thi cử như ý | Viết như thủ khoa – Đạt điểm tối đa 9
| HỌC VĂN KHÔN NGOAN MÀ KHÔNG GIAN NAN | 0986275094 | THẦY ĐỖ ĐỨC ANH | Vị thuyền trưởng giỏi không đến từ vùng biển lặng sóng…
Quãng ghềnh Hát Loóng nguy hiểm, ngang
ngược và hống hách
- “Dài hàng cây số nước xô đá, đá xô sóng, sóng xô gió,
cuồn cuộn luồng gió gùn ghè suốt năm như lúc nào cũng
đòi nợ xuýt bất cứ người lái đò Sông Đà nào tóm được qua
đấy.”
- Câu văn bị chặt ra thành nhiều khúc ngắn gọn. Nhịp điệu
khẩn trương, dồn dập, gấp gáp của câu văn. Động từ “xô”
điệp lại ba lần trong ba vế câu đã khắc nhấn sự dữ dội của
dòng sông, cho thấy sự chuyển động liên tiếp và sức mạnh
khủng khiếp của dòng sông.
- Từ láy “gùn ghè” tả gió. Gió ở đây như mang trong lòng
một khối ấm ức không thể giải bày mà đã kết thành thù
hận, trở nên hung hãn, lì lợm và cuồng bạo.
- So sánh kết hợp nhân hóa “đòi nợ xuýt” khá thú vị làm
Sông Đà hiện lên như một tên du côn thứ thiệt, một kẻ có
máu mặt của núi rừng Tây Bắc.
- Quãng sông hung dữ sẵn sàng lấy đi tính mạng của bất
cứ tay lái nào khinh suất.
Quãng Tà Mường Vát - tử địa trên sông Đà
- Những xoáy nước ở quãng này gây cảm giác gê rợn
- “Nước ở đây thở và kêu như cửa cống cái bị sặc”
Phép so sánh và nhân hóa lạ lùng làm cho Sông Đà hiện
lên như một loài thủy quái hiểm độc đang bị hành hình giãy
chết.
- Dòng sông ở quãng này lúc nào cũng trong cơn cuồng nộ
cuốn hút vào trong lòng nó tất cả những gì trên bề mặt
Sông Đà “Trên mặt cái hút xoáy tít đáy, cũng đang quay lừ
lừ những cánh quạ đàn. Không thuyền nào dám men gần
những cái hút nước ấy, thuyền nào qua cũng chèo nhanh
để lướt quãng sông, y như ô tô sang số ấn ga cho nhanh để
vút qua một quãng đường mượn cạp ra ngoài bờ vực. Chèo

|NGƯỜI LÁI ĐÒ SÔNG ĐÀ | NGUYỄN TUÂN | NHƯNG TRANG HOA VỀ DÒNG SÔNG ÁNH SÁNG Đồng hành sĩ tử - Thi cử như ý | Viết như thủ khoa – Đạt điểm tối đa 10
| HỌC VĂN KHÔN NGOAN MÀ KHÔNG GIAN NAN | 0986275094 | THẦY ĐỖ ĐỨC ANH | Vị thuyền trưởng giỏi không đến từ vùng biển lặng sóng…
nhanh và tay lái cho vững mà phòng qua cái giếng sâu,
những cái giếng sâu nước ặc ặc lên như rót dầu sôi vào.
Những bè gỗ rừng đi nghênh ngang vô ý là những cái giếng
hút ấy nó lôi tụt xuống. Có những thuyền đã bị cái hút nó
hút xuống, thuyền trồng ngay cây chuối ngược rồi vụt biến
đi, bị dìm và đi ngầm dưới lòng sông đến mươi phút sau
mới thấy tan xác ở khuỷnh sông dưới.”
=> Quãng Tà Mường Vát là cái bẫy, là “lỗ đen” trên sông, là
cỗ máy nghiền khổng lồ trên sông Đà.
=> Quãng Tà Mường Vát thật sự là mối đe dọa khủng khiếp
đối với người lái đò.
Tôi sợ hãi mà nghĩ đến một anh bạn quay phim táo tợn nào
muốn truyền cảm giác lạ cho khán giả, đã dũng cảm ngồi
vào một cái thuyền thúng tròn vành rồi cho cả thuyền cả
mình cả máy quay xuống đáy hút Sông Đà-từ đây cái hút
nhìn ngược lên vách thành hút mặt sông chênh nhau tới
một cột nước cao đến vài sải. Thế rồi thu ảnh. Cái thuyền
xoay tít, những thước phim màu cũng quay tít, cái máy lia
ngược contre-plonggée lên một cái mặt giếng mà thành
giếng xây toàn bằng nước sông xanh ve một áng thuỷ tinh
khối đúc dày, khối pha lê xanh như sắp vỡ tan ụp vào cả
máy cả người quay phim cả người đang xem. Cái phim ảnh
thu được trong lòng giếng xoát tít đáy, truyền cảm lại cho
người xem phim kí sự thấy mình đang lấy gân ngồi giữ chặt
ghế như ghì lấy mép một chiếc lá rừng bị vứt vào một cốc
pha lê nước khổng lồ vừa rút lên cái gậy đánh phèn.
- Không gian 3 chiều: cao, sâu, xa cùng với nghệ thuật xây
dựng hình ảnh theo kiểu hình khối kết hợp với ngôn ngữ kĩ
thuật, ngôn ngữ điện ảnh đã khắc họa được cái bạo liệt của
những cái hút nước chết chóc như những khối pha lê xanh
vừa đẹp vừa đáng sợ.

|NGƯỜI LÁI ĐÒ SÔNG ĐÀ | NGUYỄN TUÂN | NHƯNG TRANG HOA VỀ DÒNG SÔNG ÁNH SÁNG Đồng hành sĩ tử - Thi cử như ý | Viết như thủ khoa – Đạt điểm tối đa 11
| HỌC VĂN KHÔN NGOAN MÀ KHÔNG GIAN NAN | 0986275094 | THẦY ĐỖ ĐỨC ANH | Vị thuyền trưởng giỏi không đến từ vùng biển lặng sóng…
Khúc trường ca hoang dại của thác nước Sông Đà
- Sông Đà có đến 73 con thác độc dữ có tên.
“ Đường lên Mường Lễ bao xa
Trăm bảy cái thác trăm ba cái ghềnh”
- Cảnh thác được miêu tả từ xa đến gần bằng âm
thanh với nhiềucung bậc:
 Cung bậc nỉ non: Lúc thác còn ở xa lắm tiếng thác đã
vọng tới. Thoạt tiên là cung bậc nỉ non của nước thác
“nghe như là oántrách gì, rồi lại như là van xin, rồi lại
như là khiêu khích, giọng gằn mà chế nhạo” => Biện
pháp nhân hóa đã biến một hiện tượng vô tri vô cảm trở
thành bọn người thác nham hiểm
 Cung bậc náo động: Thoắt một cái nó đổi giọng , thác
nước Sông Đà trở nên náo động gầm thét “Thế rồi nó
rống lên như tiếng một ngàn con trâu mộng đang lồng
lộn giữa rừng vầu tre nứa nổ lửa, đang phá tuông rừng
lửa, rừng lửa cùng gầm thét với đàn trâu da cháy bùng
bùng” => Tiếng gầm rống trong cơn tuyệt vọng kinh
hoàng của đàn thú hoang sung sức đã nói hết được cái
dữ tợn của thác nước của thiên nhiên đang ở đỉnh điểm
của sự hoang dại.
- Liên tưởng lạ mà hợp lý trong sự tương giao của sông
nước và rừng núi, giữa nước với lửa. Tác giả đã lấy
những đối cực để miêu tả so sánh về nhau => Cách chơi
ngông trong nghệ thuật không ai sánh kịp.
- Người nhạc trưởng vững tay Nguyễn Tuân đã cầm
cây đũa thần điều khiển giàn giao hưởng chơi thật hay
và độc đáo bài ca của nước. Đầu tiên là những âm thanh
bị nén bị gằng và to dần lên rồi bất chợt các nhạc khí
thết lên những âm thanh cuồng nộ => Cách phối âm đặc
biệt của âm nhạc giao hưởng.

|NGƯỜI LÁI ĐÒ SÔNG ĐÀ | NGUYỄN TUÂN | NHƯNG TRANG HOA VỀ DÒNG SÔNG ÁNH SÁNG Đồng hành sĩ tử - Thi cử như ý | Viết như thủ khoa – Đạt điểm tối đa 12
| HỌC VĂN KHÔN NGOAN MÀ KHÔNG GIAN NAN | 0986275094 | THẦY ĐỖ ĐỨC ANH | Vị thuyền trưởng giỏi không đến từ vùng biển lặng sóng…
Thạch trận trên Sông Đà – Mê cung đá thách
thức người lái đò
Diện mạo độc đáo của bọn đá
- Sức mạnh hoang dại của thiên nhiên Sông Đà ngày
càng hiện rõ chúng như muốn chồm dậy thức tỉnh nhảy
ra khỏi trang giấy. Thế giới quanh ta vốn dĩ có những
vật vô tri, già nua và cũ kĩ. Nguyễn Tuân với thiên chức
của nhà văn – người sáng tạo lại thế giới bằng câu chữ,
đã thỗi hồn, tưới nhựa sống vào những hòn đá trên
sông.
- Kẻ thù số một của người lái đò đã dần lộ mặt. Từ chỗ
“nghe thấy” tiếng của kẻ thù, người lái đò đã dần nhìn
thấy diện mạo của chúng“Sóng bọt đã trắng xóa cả một
chân trời đá.”
- Nhừng bờ đá cả triệu năm tuổi bị sóng nước cần mẫn
khắc tạc biến chúng thanh những “bộ mặt đá” với những
hình thù kì dị oái ăm, tinh nghịch “mặt hòn nào trông
cũng ngỗ ngược, hòn nào cũng nhăn nhúm méo mó”,
chúng ngồi nằm tùy theo sở thích, thậm chí như là đang
hất hàm hỏi con thuyền xưng tên tuổi trước khi giao
chiến, có hòn trông bệ vệ oai phong lẫm liệt như thách
thức con thuyền, lúc thua cuộc thì lại tiu nghỉu cái mặt
xanh lè thất vọng.
- Với khả năng tạo hình kì diệu, mỗi hòn đá mang một
thần thái riêng, thậm chí còn có cả góc nghiêng. Sông
Đà vì thế xứng đáng là nhà điêu khắc lỗi lạc nhất mọi
thời đại.
Tâm địa đá
Nham hiểm, xảo quyệt, du côn, kiêu ngạo, hiếu chiến, lắm
mưu nhiều kế, đặc biệt mỗi hòn được giao nhiệm vụ riêng.
“Hình như Sông Đà đã giao việc cho mỗi hòn”, chúng lại
phối hợp với nhau để tạo thành 3 trùng vi thạch trận “đá ở
đây từ ngàn năm vẫn mai phục hết trong lòng sông”.
|NGƯỜI LÁI ĐÒ SÔNG ĐÀ | NGUYỄN TUÂN | NHƯNG TRANG HOA VỀ DÒNG SÔNG ÁNH SÁNG Đồng hành sĩ tử - Thi cử như ý | Viết như thủ khoa – Đạt điểm tối đa 13
| HỌC VĂN KHÔN NGOAN MÀ KHÔNG GIAN NAN | 0986275094 | THẦY ĐỖ ĐỨC ANH | Vị thuyền trưởng giỏi không đến từ vùng biển lặng sóng…

Bố trí - Sông Đà bày ra 5 cửa trận (có - Ở trùng vi thạch trận thứ Trùng vi này ít cửa hơn mà
trận
4 cửa tử, 1cửa sinh). hai,tăng thêm nhiều cửa tử bên trái bên phải đều là
địa
- Cửa sinh nằm lập lờ phía tả để đánh lừa con thuyền tạo luồng chết cả, luồng sống
ngạn. thànhmột “tập đoàn cửa tử”. thì lại nằm ngay giữa bọn
- Hàng tiền vệ có 2 hòn canh - Cửa sinh bố trí lệch qua đá hậu vệ.
một cửa đá trông như là sơ hở phía bờ hữu ngạn (đối lập - Cửa sống ấy lại là một
nhưng thật chất chúng đóng vai hoàn toàn so với trùng vi số cổng đá cánh mở cánh
trò dụ chiếc thuyền vào tuyến 1) khép.
giữa. - “Dòng thác hùm beo đang
hồng hộc tế mạnh”.

Tâm lý Đá giả ngây giả ngơ, làm bộ làm - Đá ở đây chuyển sang lôi - Trong tính toán của sông
chiến
tịch để dụ con thuyền. kéo nhiệt tình. Đà, Cơ hội sống sót vẫn
Trước đó chúng đã dùng âm - Thậm chí “bốn năm thủy không tăng lên dùsố cửa
thanh của thác khiêu khích quân không ngớt khiêu tử ít đi nhưng đường sống
“giọng gằn mà chế nhạo”. Còn khích”… dường như bị thu hẹp lại
giờ đây chúng lại nhờ “nước giảm đi một
thác làm thanh viện cho đá”. => nửa.
lợi dụng lợi thế sân nhà.

Thế - Sông Đà nắm thế thượng - Thay đổi chiến thuật - Thay đổi chiếnthuật một
trận phong
nhằm ăn chết con thuyền lần nữa

|NGƯỜI LÁI ĐÒ SÔNG ĐÀ | NGUYỄN TUÂN | NHƯNG TRANG HOA VỀ DÒNG SÔNG ÁNH SÁNG Đồng hành sĩ tử - Thi cử như ý | Viết như thủ khoa – Đạt điểm tối đa 14
| HỌC VĂN KHÔN NGOAN MÀ KHÔNG GIAN NAN | 0986275094 | THẦY ĐỖ ĐỨC ANH | Vị thuyền trưởng giỏi không đến từ vùng biển lặng sóng…
Cáchtấn - Sông Đà rất khôn ngoan, ra Nhưng sông Đà cũng không - Mặc dù ở trận chiến này
công
toàn đòn chí mạng hiểm ác. phải dạng vừa. Chúng xô ra sông Đà đã dùng chiêu
Chúng không chỉ đánh trênmặt định níu chiếc thuyền lôi “trên đe dưới búa” làm cho
trận giáp lá cà mà còn đánh vào tập đoàn cửa tử. người lái đò phải đối mặt
bằng cả nghệ thuật tâm lý - Lúc bọn đá thua cuộc, với thế “tiến thoái lưỡng
chiến. chúngvới bộ mặt “tiu nghỉu, nan”
- Với bản tính hung hãn như một xanh lèthất vọng” - Nhưng Sông Đà chưa kịp
loài thủy quái, sông Đà đã đánh => Những động từ mạnh vẫn tấn công thì ông đò đã
phủ đầu người lái đò với những tiếp tục tuôn chảy không chọc thủng cửa giữa, lao
đòn thế vô cùng hiểm hóc. Sông ngớt trên những trang văn vút qua.
Đà cậy thế quân đông tướng cộng hưởng với phép tu từ
mạnh nên đã “ùa vào mà bẻ gãy so sánh nhân hóa rất độc
cán chèo”, “liều mạng vào sát đáo giúp nhà văn biến sóng
nách mà đá trái”, “thúc gối vào nước thành hùm thiêng,
bụng và hông thuyền”, có lúc sông nước tăng thêm sức
chúng “đội cả thuyền lên”. mạnh đến đỉnh điểm của Đà
- Sông Đà lại chuyển thế bám giang.
lấy thuyền và sử dụng đòn vật
“túm lấy thắt lưng ông lái đò đòi
lật ngửa mình ra”. Không để
cho ông đò có cơ hội xoay xở,
sông Đà lại chuyển thể đánh
miếng đòn hiểm độc nhất “cả
cái luồng nước vô sở bất chí ấy
bóp chặt lấy hạ bộ người lái đò”.
=> Một loạt động từ được
Nguyễn Tuấn huy động để miêu
tả cách đánh của sông Đà làm
người đọc không khỏi rùng
mình trước sự hung bạo của
thiên nhiên: ùa vào, bẻ gãy, đá
trái, thúc gối, đội,…

|NGƯỜI LÁI ĐÒ SÔNG ĐÀ | NGUYỄN TUÂN | NHƯNG TRANG HOA VỀ DÒNG SÔNG ÁNH SÁNG Đồng hành sĩ tử - Thi cử như ý | Viết như thủ khoa – Đạt điểm tối đa 15
| HỌC VĂN KHÔN NGOAN MÀ KHÔNG GIAN NAN | 0986275094 | THẦY ĐỖ ĐỨC ANH | Vị thuyền trưởng giỏi không đến từ vùng biển lặng sóng…

NHẬN XÉT đoạn văn tả thạch trận

- Trong thế trận trên sông, Sông Đà luôn ở thế thượng phong như một võ sĩ ra đòn hiểm ác.
Nó bày ra đủ tướng dữ quân tợn chỉ nhằm một mục dích là quyết tiêu diệt đối thủ từ những
ngón võ đầu tiên.
- Đến đây Sông Đà đã hiện rõ nguyên hình của một loài thủy quái kiêu căng bạo ngược -
“diện mạo và tâm địa của thú kẻ thù số một” đã bị quyền năng của nhà văn phơi bày. Con sông
mà hằng năm đời đời kiếp kiếp làm mình làm mẩy với con người Tây Bắc, phản ứnggiận dữ vô
tội vạ với người lái đò Sông Đà đã được gắn với câu đồng thoại Sơn Tinh - Thủy Tinh “Núi cao
sông hãy còn dài – Năm năm báo oán đời đời đánh ghen”.
- Bên cạnh lối kể tả của a trận chiến cổ xưa, bên cạnh vốn ngôn ngữ quân sự, nhà phù thủy
ngôn ngữ vẫn tiếp tục sử dụng lối so sánh nhân hóa đắc địa ông đã thổi hồn vào những sự vật
vô tri, khắc tạt và tưới vào những hòn đá nhựa sống, thói du côn khiến chúng trở nên sống
động hơn bao giờ hết. Người đọc bị cuốn vào cuộc thủy chiến trên sông Đà như đã từng bị cuốn
vào bản trường ca Odixe của Hô-me-rơ (đoạn tả cảnh Uy-lit-xơ vượt biển trong sự giận dữ của
2 quái thạch Xila và Karip)
- Sông Đà hiện ra hung bạo, hùng vĩ nhưng chính sức mạnh của sự hung bạo hùng vĩ đó lại
mang tiềm năng thủy điện vô bờ (chất vàng thiên nhiên sông núi Tây Bắc)
- Trong sự liên tưởng đầy thú vị của Nguyễn Tuân, cuộc chiến dữ dội giữa sông Đà và người lái
đò được nhìn thành một cuộc đánh ghen, một cuộc báo oán của dòng sông.

|NGƯỜI LÁI ĐÒ SÔNG ĐÀ | NGUYỄN TUÂN | NHƯNG TRANG HOA VỀ DÒNG SÔNG ÁNH SÁNG Đồng hành sĩ tử - Thi cử như ý | Viết như thủ khoa – Đạt điểm tối đa 16
| HỌC VĂN KHÔN NGOAN MÀ KHÔNG GIAN NAN | 0986275094 | THẦY ĐỖ ĐỨC ANH |
SÔNG ĐÀ THƠ MỘNG TRỮ TÌNH
Cô gái hiền dịu xuân sắc của đại ngàn khiến người đọc xao xuyến
- Nhà văn đã dành những trang viết thấm đậm chất trữ tình để miêu tả vẻ đẹp dịu dàng
của dòng sông mang trong lòng những huyền sử thuở khai sinh lập địa của cha ông.
Đây cũng là thời điểm câu chữ của Nguyễn Tuân lai láng chất thơ ca ngợi vẻ đẹp của
dòng sông bằng cái nhìn về tình cảm của một người tự nhận Sông Đà như một cố nhân,
một tình nhân chưa quen biết, một mĩ nhân Tây Bắc. Khi ca ngợi “ con sông Đà gợi cảm ”,
câu văn lại thư duỗi hết sức êm ả nghe như một tiếng hát ngân nga.
- Vẻ đẹp của dòng sông trang nghiêm trong mạch đường thi cổ điển/ lắng đọng hoài
vọng về một thuở Lí-Trần-Lê /bâng khuâng cảm giác về sự sống nảy lộc đâm chồi.
Dáng vẻ: mềm mại, duyên dáng, d ịu dàng
- Trên máy bay nhìn xuống Sông Đà uốn lượn như một sợi
dây thừng ngoằn ngoèo
=> Kì lạ thay dòng sông hung bạo hiểm ác sau một cái vặn
mình lại có thể biến hóa thành dòng sông mềm mại đến
như vậy
- Sông Đà chảy từ trên núi cao xuống đẹp như một
áng tóc của một thiếu nữ kiều dịu, một g iai nhân
giũa núi rừng Tây Bắc “ Con sông Đà tuôn dài tuôn
dài như một áng tóc trữ tình, đầu tóc chân tóc ẩn
hiện trong mây trời Tây Bắc bung nở hoa ban hoa
gạo tháng hai và cuồn cuộn mù khói núi Mèo đất
nương xuân ”
 Con sông đẹp mơ màng như mái tóc của tiên
nữ trong huyền thoại buông hững hờ từ cung
trăng xuống Tây Bắc.
 Duyên dáng và tình tứ xiết bao
 Một cách so sánh tài hoa và phong tình
 Câu văn giàu chất thơ và giá trị tạo hình
 Màu trời xanh, màu hoa gạo đỏ, màu hoa ban
trắng tinh khôi quyện với khói núi huyền ảo
tạo thành bức tranh sơn mài đẹp ngỡ ngàng.

| NGỮ VĂN 12 | THẦY ĐỖ ĐỨC ANH | Người thuyền trưởng giỏi không đến từ vùng biển lặng sóng | 17
| HỌC VĂN KHÔN NGOAN MÀ KHÔNG GIAN NAN | 0986275094 | THẦY ĐỖ ĐỨC ANH |
Sắc nước: con sông thay áo theo mùa, mỗi mùa một
sắc áo riêng.
- “ Mùa xuân dòng sông xanh ngọc bích, chứ nước
Sông Đà không xanh màu xanh canh hến của sông
Gâm sông Lô ”
=> Màu xanh trong veo, gợi cảm
- “ Mùa thu nước sông đà lừ lừ chín đỏ như da mặt
một người bầm đi vì rượu bữa, lừ lừ cái màu đỏ giận
dữ ở một người bất mãn bực bội gì mỗi độ thu về ”
=> Gam màu lạ
=> Liên tưởng bất ngờ, thú vị
 Nguyễn Tuân trở thành họa sĩ với cách sử
dụng những gam màu rất đặc biệt.
Màu nắng sông Đà gợi cảm như niềm thương nhớ một
cố nhân
- Sông Đà gợi nhớ những kỉ niệm không quên nên đã
có lần được gọi là cố nhân (người mà xa thì thương
nhớ khôn nguôi, gặp thì mừng vui khôn xiết).
- Cuối xuân sang hè, Sông Đà đẹp trong cái nắng lấp
lánh, gợi cảm của nắng tháng ba Đường thi “ Yên hoa
tam nguyệt há Dương Châu ” làm cho người đi rừng dài
ngày vui như thấy nắng giòn tan sau kì mưa dầm, vui
như nối lại chiêm bao đứt quãng .
 Con sông gợi nhớ đến tiên thi họ Lý khi đứng trước
lầu Hoàng Hạc, nhìn dòng sông Trường Giang bắt
ngang qua bầu trời mà nhớ bạn cũ khôn nguôi.
 Cách ví von Sông Đà như một cố nhân quả là lãng
mạn biến dòng sông hung ác thành dòng sông
thương mến gắn bó với con người. Thể hiện tình
yêu say đắm và niềm tự hào về quê hương xứ sở
 Con sông đã gợi cho nhà văn niềm hứng khởi thi sĩ,
biến nhà văn thành thi sĩ của tình yêu cảnh vật,
cuộc đời, thiên nhiên và con người.

| NGỮ VĂN 12 | THẦY ĐỖ ĐỨC ANH | Người thuyền trưởng giỏi không đến từ vùng biển lặng sóng | 18
| HỌC VĂN KHÔN NGOAN MÀ KHÔNG GIAN NAN | 0986275094 | THẦY ĐỖ ĐỨC ANH |
Cảnh bờ sông: hiền hòa, êm ả như cổ tích - dòng sông
của quá khứ, hiện tại và tương lai - bức tranh thủy
mặc về một Tây Bắc dịu dàng
- Đoạn văn hay nhất của tùy bút có lẽ là cảnh con thuyền
trôi trên dòng sông giữa đôi bờ thơ mộng thương nhớ. Nó
bắt đầu bằng một câu đẹp như trong thơ với toàn thanh
bằng êm dịu “Thuyền tôi trôi trên Sông Đà”. Thác ghềnh
lúc này chỉ còn lại trong nỗi nhớ. Thuyền được trôi êm và
câu văn mở đầu vì thế cũng trở nên lâng lâng, mơ màng,
không vướng víu với một thanh trắc nào.
Sông Đà của quá khứ
- Quãng sông lặng tờ, phong cảnh êm đềm, đó là quãng
sông của lịch sử “Cảnh ven sông ở đây lặng tờ. Hình
như từ đời Lí, đời Trần, đời Lê, quãng sông này cũng
cũng lặng tờ đến thế mà thôi.”
 Cái ý “lặng tờ” được nhắc đi nhắc lại mấy lần theo
một kiểu trùng điệp rất đặc thù của thơ, như ướp
hương rừng gió núi vậy, như dẫn người đọc trở về
với “mấy trăm năm thấp thọáng mộng bình yên”
(Hoàng Cầm) hay con sông trong cổ thi: “Trắng
xóa tràng giang phẳng lặng tờ”.
- Nguyễn Tuân là người hết sức nặng tình với con sông
đất nước. Trong khi thưởng ngoạn vẻ đẹp thơ mộng của
Sông Đà, trong ông dậy lên bao mối liên tưởng về lịch sử,
dậy lên cảm giác hàm ơn sâu xa đối với cổ nhân. Việc ông
nhắc tới việc con sông ôm trong lòng nó những huyền sử
từ đời Lý, đời Trần, đời Lê cho thấy rõ một thiên hướng
bộc lộ cảm xúc rất đặc thù của người từng viết “Vang
bóng một thời”.
- Quãng sông hoang sơ đến kì lạ như hiện lên từ một
thế giới xa xưa “Bờ sông hoang dại như một bờ tiền sử. Bờ
sông hồn nhiên như một nỗi niềm cổ tích xưa”
 Lấy ý niệm thời gian để khắc họa không gian, cảnh

| NGỮ VĂN 12 | THẦY ĐỖ ĐỨC ANH | Người thuyền trưởng giỏi không đến từ vùng biển lặng sóng | 19
| HỌC VĂN KHÔN NGOAN MÀ KHÔNG GIAN NAN | 0986275094 | THẦY ĐỖ ĐỨC ANH |
thực mà trở nên đẹp như mộng. Những so sánh lạ
lẫm, chính xác mà cũng thật Nguyễn Tuân! Nhà
văn đã đi ngược thói quen, đem giải thích một đặc
tính vốn đã khá trừu tượng bằng những khái niệm
trừu tượng hơn nữa, khiến cho cảm giác trực tiếp
bỗng mở ra những liên tưởng trùng trùng, bát ngát.
Đi từ “hoang dại”, “hồn nhiên” là cái còn có thể cảm
nhận được, đến “tiền sử” và “nỗi niềm cổ tích ngày
xưa”, câu văn đã cập bờ siêu cảm giác, đòi hỏi
người đọc phải tiếp nhận nó bằng siêu giác quan
chứ không phải bằng giác quan bình thường.
- Hoang sơ đến độ tịnh không một bóng người.
 Sự vắng lặng, Sông Đà như một miền cổ tích một
miền thiên đường mà con người chưa chạm tới
được.
- Sự tĩnh lặng kéo dài đến hiện tại: Cảnh Sông Đà đang
thơ mộng, có những khoảng lặng diệu kì khiến con
người ta rơi vào cảm giác thần tiên để rồi tiếng đập
nước của đàn cá dầm xanh quẫy vọt lên mặt sông
bụng trắng như bạc rơi thoi đuổi mất đàn hươu vụt
biến.
 Nguyễn Tuân đã dùng cái động để tả cái tĩnh thật
tài tình kì diệu.
Sông Đà của hiện tại
- Cảnh Sông Đà còn là những nương ngô nhú lên mấy lá
ngô non đầu mùa, cỏ gianh đồi núi đang ra những nõn
búp, một đàn hươu cúi đầu ngốn búp cỏ gianh đẫm sương
đêm.
- Thiên nhiên thật hài hòa và mang vẻ trong trẻo nguyên
sơ. Sông Đà hiện tại đầy sức sống, hứa hẹn một sự thay
đổi và phát triển không ngờ.

| NGỮ VĂN 12 | THẦY ĐỖ ĐỨC ANH | Người thuyền trưởng giỏi không đến từ vùng biển lặng sóng | 20
| HỌC VĂN KHÔN NGOAN MÀ KHÔNG GIAN NAN | 0986275094 | THẦY ĐỖ ĐỨC ANH |
Sông Đà của tương lai
- Từ quá khứ trở về hiện tại rồi nhà văn hướng đến tương
lai: “Chao ôi, thấy thèm được giật mình vì một tiếng còi
xúp-lê của một chuyến xe lửa đầu tiên đường sắt Phú Thọ
– Yên Bái – Lai Châu”, một mặt nhà văn bộc lộ thèm ước
muốn có tiếng còi kéo mình ra khỏi mạng lưới vô hình mà
quấn chặt của giấc mơ xưa, mặt khác tạo nên một cái cớ
tuyệt diệu để biến cả một đoạn văn thành một bài thơ siêu
thực mà trong đó giữa người với cảnh có sự tương thông
rất đỗi huyền nhiệm và cái hư phút chốc biến thành cái
thực: “Con hươu thơ ngộ ngẩng đầu nhung khỏi áng cỏ
sương, chăm chăm nhìn tôi lừ đừ trôi trên một mũi đỏ.
Hươu vểnh tai, nhìn tôi không chớp mắt mà như hỏi mình
bằng cái tiếng nói riêng của con vật lành: “Hỡi ông khách
sông Đà, có phải ông cũng vừa nghe thấy một tiếng còi
sương?”
 Người mơ cảnh cũng mơ, và cái thời điểm “ông
khách sông Đà” bỗng nghe ra tiếng chú hươu gọi
hỏi chính là đỉnh điểm của giấc mơ đó. Nhà văn đã
khéo tạo được một giấc mơ ngay giữa ban ngày để
rồi sau đó như sực tỉnh với tiếng động của “Đàn cá
dầm xanh quẫy vọt lên mặt sông bụng trắng như
bạc rơi thoi. Tiếng cá đập nước sông đuổi mất đàn
hươu vụt biến”. Phút sực tỉnh cũng là phút nhà văn
hiến cho độc giả một hình ảnh cực kỳ sống động
mà ai được một lần thấy trong đời hẳn phải nhớ
mãi.
 Trước vẻ “hoang dại” của bờ sông Đà, nhà văn cũng
có những suy nghĩ mang tính tích cực của người
công dân mới, mong cuộc sống hiện đại tỏa chiếu
ánh sáng lên cả chốn sơn cùng thuỷ tận. “Tiếng còi
sương” xuất hiện ở đây ngân xa như một khát vọng,

| NGỮ VĂN 12 | THẦY ĐỖ ĐỨC ANH | Người thuyền trưởng giỏi không đến từ vùng biển lặng sóng | 21
| HỌC VĂN KHÔN NGOAN MÀ KHÔNG GIAN NAN | 0986275094 | THẦY ĐỖ ĐỨC ANH |
nó hài hòa với cảm hứng lịch sử, tạo cho đoạn văn
một vẻ đẹp vừa cổ kính, vừa hiện đại.
- Bút pháp mượn cái động để tả cái tĩnh đã được vận dụng ở
đây hết sức đắc địa. Cảnh tĩnh lặng đến mức chỉ tiếng cá
quẫy cũng đủ khiến ta phải giật mình. Nhưng dưới ngòi bút
Nguyễn Tuân, cái tĩnh không đồng nghĩa với sự phẳng lặng,
đơn điệu mà vẫn luôn hàm chứa sự bất ngờ, vẫn không ngớt
biến hóa. Theo con thuyền thả trôi, điểm nhìn của nhà văn
liên tục di động và “di động” hơn nữa là cái nhìn của Nguyễn
Tuân. Có vẻ như ông muốn học cách nhìn của “con hươu thơ
ngộ”, “vểnh tai”, “nhìn không chớp mắt” những sự vật như
hiện lên từ thế giới cổ tích, sau đó truyền sự bỡ ngỡ lại cho
độc giả qua những từ dùng độc đáo, sáng tạo, kích thích rất
mạnh giác quan và vốn ngôn ngữ của chúng ta: “thơ ngộ”,
“đầu nhung”, “áng cỏ sương”, “tiếng còi sương…”.
- Vật nào cảnh nào được cây đũa thần của nhà văn động
đến đều cựa quậy, không chịp ép mình làm một tiêu bản
dẹt. Có lúc, Nguyễn Tuân như vượt qua lề luật của phép diễn
đạt thông thường để viết: “Đàn cá đầm xanh quẫy vọt lên
mặt sông bụng trắng như bạc rơi thoi”. Có thể nói câu văn
kia đã được viết theo bút pháp của hội họa mà mục đích của
nó là muốn cùng một lúc thấy được sự vật ở nhiều chiều.
Trước một nét miêu tả rất cô đọng như thế, ta không chỉ
thấy mà còn nghe – thấy cái lấp lánh ánh bạc của bụng cá
và nghe tiếng quẫy nước rộn ràng vang ngân.
- Nguyễn Tuân đã trải lòng mình với Sông Đà. Nhà văn đã
để lại cho dòng sông cảm xúc dạt dào thốt lên thành lời đối
thoại im lặng với thiên nhiên - một thiên nhiên đầy sức cuốn
hút. Cảm xúc từ thực tại của Nguyễn Tuân còn khơi nguồn
cho những ước mơ mang tính dự báo về một tương lai biến
dòng sông trái tính trái nết thành nguồn thủy điện dồi dào.

| NGỮ VĂN 12 | THẦY ĐỖ ĐỨC ANH | Người thuyền trưởng giỏi không đến từ vùng biển lặng sóng | 22
| HỌC VĂN KHÔN NGOAN MÀ KHÔNG GIAN NAN | 0986275094 | THẦY ĐỖ ĐỨC ANH |
Sông Đà như một sinh vật có linh hồn biết nhớ thương
- Đối với Nguyễn Tuân, những cái gì mang trong nó
hơi thở ấm áp của cuộc đời đều để thương, để nhớ, để
lưu luyến cho ông. Trong những câu cuối của đoạn
văn này, ông đã trải lòng mình ra với dòng sông, hóa
thân vào nó để lắng nghe và xúc động: “ Dòng sông
quãng này lững lờ như nhớ thương những hòn đá thác
xa xôi để lại trên thượng nguồn Tây Bắc. Và con sông
như đang lắng nghe những giọng nói êm êm của người
xuôi, và con sông đang trôi những con đò mình nở
chạy buồm vải nó khác hẳn những con đò đuôi én thắt
mình dây cổ điển trên dòng trên ”.
- Qua mỗi dặm đường đất nước, nhà văn đều thấy
cảnh vật và con người gắn quyện với nhau rất chặt
chẽ.
KẾT LUẬN
- Nguyễn Tuân đã không còn để pha màu, chế bản, tạo
hình tôn vinh những mẫu đẹp cho đời hơn 20 năm nay
nhưng trên những trang viết chứa đầy học thuật, hội
tụ tinh hoa, phong độ Nguyễn Tuân vẫn như núi đứng,
tinh thần Nguyễn Tuân vẫn như mây bay.
- Trên trang tùy bút Sông Đà vừa cất giấu vừa phơi bày
vẻ đẹp tuyệt mĩ của tạo hóa. Đó là một vẻ đẹp vừa hung
bạo hoang dại lại vừa như tình tứ thơ mộng. Những bản
nhạc của đá, nước, thác ghềnh, người đọc lắng nghe
để nghĩ đến cái aam6 vang sâu cõi lòng tác giả: Một
tình yêu thiên nhiên, yêu quê hương xứ sở.
- Ghềnh sông dài, thác sông lớn, xoáy nước sâu, ghềnh
thác trong tự nhiên ấy cũng là ghềnh thác t rong cuộc
sống đã bung nở trong nhãn tuệ Nguyễn Tuân để ông
gửi đến người đọc qua một thiên tùy bút có thật.

| NGỮ VĂN 12 | THẦY ĐỖ ĐỨC ANH | Người thuyền trưởng giỏi không đến từ vùng biển lặng sóng | 23