A

Abandoned Well การสละทิ้งหลุมเจาะ เนื่องจากเป็นหลุมแห้งไม่พบปิ โตรเลียม

An Abandoned Oil or การสละทิ้งหลุมที่เจาะพบน้ำมันหรือก๊าซธรรมชาติ เนื่องจากเป็นหลุมที่ไม่มีสมรรถนะในเชิงพาณิชย์
Gas Well
Acidizing เป็นวิธีการกระตุ้นการผลิต (stimulation) โดยใช้กรด คือ ใช้วิธีปั๊มกรดไฮโดรคลอริคลงไปในหลุมเจาะ เพื่อขยายช่องว่างของหินให้
ใหญ่ขึ้น ซึ่งจะทำให้น้ำมันไหลได้ดีขึ้น
ACQ มาจากคำว่า Annual Contract Quantity คือ ปริมาณก๊าซรวมที่ส่งและรับมอบกันในหนึ่งปี (เป็นผลบวกของ DCQ แต่ไม่
จำเป็นจะต้องเท่ากับ 365 x DCQ) (ดูคำ DCQ)
Air Drilling การเจาะแบบหมุน (rotary drill) ที่อัดอากาศเข้าไปช่วยในการเจาะแทนการใช้น้ำโคลน (mud) การเจาะโดยวิธีนี้จะมีอัตราการเจาะ
เร็วกว่าการใช้น้ำโคลน เศษหินที่เกิดจากการเจาะแบบ air drilling จะมีลักษณะเป็นฝุ่ นละเอียด แต่ชั้นหินที่จะใช้วิธีการเจาะแบบ air
drilling ได้จะต้องไม่มีความดันสูงและไม่มีน้ำอยู่มาก เพราะน้ำจะไปผสมกับผงฝุ่ นที่เกิดจากการเจาะ ทำให้เกิดเป็นโคลนอุดตันอยู่ใน
หลุมเจาะและทำให้ก้านเจาะติดค้าง
Alternative Energy พลังงานทดแทน หมายถึงพลังงานใดๆที่จะสามารถนำมาใช้ประโยชน์ทดแทนแหล่ง พลังงาน ซึ่งมีการสะสมตามธรรมชาติและใช้หมดไป
เช่น น้ำมัน ถ่านหิน ก๊าซธรรมชาติ ฯ พลังงานทดแทนภายในประเทศซึ่งมีความเป็นไปได้ในการนำมาใช้ผลิตไฟฟ้ า มีอาทิเช่น พลังงานจาก
แสงอาทิตย์ ลม ความร้อนใต้พิภพ น้ำ พืช วัสดุเหลือใช้จากการเกษตร ขยะ ฯ เนื่องจากพลังงานทดแทนดังกล่าวมีกระจายอยู่ตามธรรมชาติ
และไม่มีความสม่ำเสมอ การลงทุนเพื่อนำมาใช้ประโยชน์ผลิตไฟฟ้ าจึงสูงกว่าการนำแหล่งพลังงานประเภท น้ำมัน ถ่านหิน ฯ มาใช้ อย่างไร
ก็ตามเมื่อพลังงานจากน้ำมัน ถ่านหิน ฯ ร่อยหรอลง ความเป็นไปได้ในการนำแหล่งพลังงานทดแทนมาใช้ประโยชน์ผลิตไฟฟ้ าก็มีมากขึ้น
Annulus เป็นช่องว่างระหว่างก้านเจาะและผนังหลุมเจาะ
API Gravity หน่วยวัดค่าความถ่วงจำเพาะของน้ำมันดิบ เป็นองศา กำหนดขึ้นโดยสถาบันปิ โตรเลียมแห่งสหรัฐอเมริกา (The American
Petroleum Institute) เป็นค่าที่แสดงความหนักเบาของน้ำมัน โดยปรกติน้ำมันดิบจะมีค่าความถ่วง API อยู่ระหว่าง 20-45
องศา และสามารถแบ่งน้ำมันดิบออกเป็น 3 ชนิด คือ น้ำมันดิบชนิดเบา มีค่าความถ่วง API มากกว่า 34 องศา น้ำมันดิบชนิดกลาง มีค่า
ความถ่วง API อยู่ระหว่าง 34-20 องศา และน้ำมันดิบชนิดหนัก มีค่าความถ่วง API น้อยกว่า 20 องศา
Appraisal Well หลุมประเมินผล เป็นหลุมที่เจาะในพื้นที่ที่ได้มีการเจาะหลุมสำรวจ พบน้ำมันและก๊าซธรรมชาติแล้ว และเจาะหลุมประเภทนี้เพื่อหาขนาด
ขอบเขต และประเมินคุณค่าทางเศรษฐกิจของแหล่งน้ำมันและก๊าซธรรมชาตินั้น
Aquifer ชั้นหินใต้ผิวดินที่มีคุณสมบัติยอมให้น้ำซึมเข้าได้โดยง่าย ในทางปิ โตรเลียม Aquifer จะต้องประกอบด้วยชั้นหินที่ยอมให้น้ำมันดิบหรือ
ก๊าซไหลซึมผ่านได้อยู่ด้านล่าง และชั้นหินที่ไม่ยอมให้ น้ำมันหรือก๊าซซึมผ่านได้อยู่ด้านบน (หรือที่เรียกว่าหินปิ ดกั้น) และจะต้องมีช่องว่าง
สำหรับกักเก็บน้ำมันหรือก๊าซได้
Artificial Lift การช่วยการผลิตจากหลุม ถ้าทำโดยใช้วิธีอัดก๊าซลงไปในหลุมเพื่อช่วยให้น้ำมันไหล เรียก gas lift หรือใช้ปั๊มแบบต่างๆปั๊มน้ำมันขึ้นมา
เรียก pumping ซึ่งการช่วยการผลิตจากหลุมนี้จะช่วยทำให้ผลิตน้ำมันขึ้นมาได้มากกว่าการที่จะปล่อยให้ไหลขึ้นมาเอง นอกจากนี้แหล่ง
กักเก็บบางแหล่งมีความดันต่ำ ไม่สามารถดันน้ำมันขึ้นมาถึงปากหลุมได้ จำเป็นต้องใช้การช่วยการผลิตจากหลุมตั้งแต่เริ่มการผลิต
Asphalt/Bitumen ยางมะตอย
Associated Gas ก๊าซธรรมชาติที่พบร่วมกับน้ำมันในแหล่ง มีทั้งละลายอยู่ในน้ำมันหรือปิ ดอยู่บนชั้นน้ำมัน
B | Back to top
Barge เป็นแท่นเจาะในทะเลที่มีลักษณะเป็นเรือท้องแบน อุปกรณ์การเจาะติดตั้งอยู่บนตัวเรือ เดิมพัฒนาเพื่อใช้ในการเจาะบริเวณชายฝั่ง น้ำตื้น
และบริเวณทะเลสาบ
Barrel (bbl) เป็นหน่วยวัดในอุตสาหกรรมปิ โตรเลียม ที่ใช้วัดปริมาตรน้ำมันดิบและผลิตภัณฑ์น้ำมัน โดย 1 บาร์เรล มีค่าเท่ากับ 158.978 ลิตร หรือ
42 ยูเอส แกลลอน หรือ 35 อิมพีเรียล แกลลอน
Barrel per Day (bpd) ในเทอมการผลิต หมายถึง อัตราการผลิตน้ำมันที่ผลิตได้ต่อวัน ในเทอมการกลั่น หมายถึง ปริมาณน้ำมันที่กลั่นออกมาได้ในรอบปี หารด้วย
จำนวนวันที่ปฏิบัติงานจริง (ไม่นับวันที่หยุดและซ่อมแซมอุปกรณ์)
BCF (bcf) มาจากคำว่า billion cubic feet มีค่าเท่ากับ พันล้านลูกบาศก์ฟุต
BHA มาจากคำว่า Bottom Hole Assembly คือ อุปกรณ์ก้นหลุม เป็นอุปกรณ์การเจาะที่อยู่ตรงปลายของระบบก้านเจาะ
Biodiesel เป็นเชื้อเพลิงเหลวที่ผลิตมาจากน้ำมันพืช ไขมันสัตว์ หรือน้ำมันปรุงอาหารที่ใช้แล้ว ไบโอดีเซลบริสุทธิ์ (100% ไบโอดีเซล) เรียกว่า
Neat Biodiesel ใช้เติมในรถยนต์เหมือนน้ำมันดีเซลได้ แต่ยังไม่มีสถานีบริการ ไบโอดีเซลมีคุณสมบัติทางกายภาพคล้ายกับดีเซล
มากจึงใช้แทนดีเซลได้ โดยปรับแต่งเครื่องยนต์เพียงเล็กน้อยหรือไม่ต้องปรับแต่งเลย ให้การเผาไหม้ที่สะอาดกว่า ไอเสียมีคุณภาพดีกว่า
ทั้งนี้เพราะออกซิเจนในไบโอดีเซลให้การสันดาปที่ดีกว่าดีเซล จึงมีคาร์บอนมอนอกไซด์น้อยกว่า และเนื่องจากไม่มีกำมะถันในไบโอดีเซล
จึงไม่มีปัญหาสารซัลเฟต นอกจากนี้ยังมีเขม่าคาร์บอนน้อย จึงไม่ทำให้เกิดการอุดตันของระบบไอเสียได้ง่าย ช่วยยืดอายุการทำงานของ
เครื่องยนต์เป็นอย่างดี จากการศึกษาปัจจุบันราคาต้นทุนการผลิตยังสูงกว่าดีเซลประมาณ 1-2 เท่า
Biogas ก๊าซชีวภาพ คือก๊าซที่เกิดจากการย่อยสลายของอินทรีย์สารในสภาพที่ขาดออกซิเจน เรียกขบวนการที่เกิดขึ้นนี้ว่า การย่อยสลายไร้อากาศ ตา
ธรรมชาติโดยทั่วไปกระบวนการนี้จะเกิดขึ้นในที่ลุ่มชื้นแฉะ ก้นทะเลสาบและในที่ลึกลงไปใต้ผิวดิน หรืออาจเกิดจากมนุษย์ เช่น ในบ่อน้ำ
เสียปศุสัตว์ และในหลุมขยะกลบฝัง เป็นต้น ก๊าซชีวภาพประกอบด้วยก๊าซมีเทน 60-80% คาร์บอนไดอ๊อกไซด์ 20-40% โดย
ประมาณ นอกจากนี้อาจมีไนโตรเจน ไฮโดรเจน และไฮโดรเจนซัลไฟด์ ปนอยู่ในปริมาณเล็กน้อย
Biomass ชีวมวล เป็นชื่อรวมสำหรับวัสดุซากและสารที่ย่อยสลายมาจากพืช เช่น ต้นไม้และส่วนที่เหลือจากพืชผล ของเสียจากสัตว์ อินทรีย์สาร และ
เศษขยะจากบ้านเรือน ชีวมวลสามารถใช้เป็นแหล่งที่ให้พลังงานความร้อนเพื่อผลิตกระแสไฟฟ้ า หรือเป็นวัตถุดิบในการผลิตก๊าซหรือเชื้อ
เพลิงเหลว Bitumen
Bitumen สารประกอบไฮโดรคาร์บอนหลายชนิดปะปนกัน เกิดตามธรรมชาติในรูปของของแข็งหรือของเหลว และละลายได้ในสารละลายคาร์บอน
ไดซัลไฟด์ (carbondisulphide) ตัวอย่างเช่น น้ำมันดิน (tar) แอสฟัลต์
Black Gold หมายถึงน้ำมันดิบ (crude oil)
Blending เป็นการผสมผลิตภัณฑ์น้ำมันชนิดต่างๆ ที่เหมาะสมเข้าด้วยกัน เพื่อให้ได้ชนิดและคุณภาพของน้ำมันตามความต้องการของตลาดและมี
คุณสมบัติตามมาตรฐานที่กำหนด
Blent Blend น้ำมันดิบจากแหล่งทะเลเหนือของอังกฤษ ซึ่งราคาของน้ำมันดิบเบรนใช้เป็นตัวอ้างอิงราคาน้ำมันในตลาดน้ำมันนานาชาติด้วย
Block พื้นที่ที่แบ่งเป็นแปลงสัมปทานทั้งบนบกและในทะเล สำหรับให้บริษัทน้ำมันมายื่นขอสัมปทานปิ โตรเลียม โดยทั่วไปการแบ่งแปลงจะแบ่ง
ตามแนวเส้นรุ้งและเส้นแวง
Blowout การพุ่งออกมาของน้ำมัน ก๊าซ น้ำ หรือ ของเหลวอื่นๆ จากหลุมในระหว่างการเจาะ โดยไม่สามารถควบคุมได้ เนื่องมาจากแรงดันภายใน
แหล่งกักเก็บ
BOE มาจากคำว่า Barrel Oil Equivalent หมายถึง การปรับเทียบพลังงานชนิดต่างๆ เช่น ก๊าซธรรมชาติ ถ่านหิน ให้เทียบเท่าน้ำมันดิบ
ตัวอย่างเช่น ก๊าซธรรมชาติ 1 ล้านลูกบาศก์ฟุต เทียบเท่าน้ำมันดิบ 174.4 บาร์เรล หรือ ก๊าซธรรมชาติเหลว 1 บาร์เรล เทียบเท่าน้ำมัน
ดิบ 0.9096 บาร์เรล หรือ ถ่านหินลิกไนท์ 1 เมตริกตัน เทียบเท่าน้ำมันดิบ 2.053 บาร์เรล
Booster Station แท่นที่ติดตั้งในส่วนของท่อก๊าซใต้ทะเล เพื่อเพิ่มแรงดันให้ก๊าซไหลผ่านท่อได้ดีขึ้น
BOP มาจากคำว่า Blow Out Preventor คืออุปกรณ์ป้ องกันการระเบิดพลุ่งของของเหลวหรือก๊าซจากภายในหลุมเจาะสู่ภายนอก ใน
การเจาะหลุมหากของไหลจากชั้นหินไหลทะลักเข้าสู่หลุมเจาะจนไม่สามารถควบคุมความดันภายในหลุมเจาะ ให้อยู่ในสภาพสมดุลย์ได้ก็จะ
ทำให้เกิดการระเบิดพลุ่ง BOP จะป้ องกันและลดระดับความดันของไหลก่อนปลดปล่อยออกสู่ภายนอกหลุมเจาะ เป็นการป้ องกันไม่ให้
เกิดความเสียหายกับหลุมเจาะหรือเกิดอันตรายต่อชีวิตและทรัพย์สิน
Bring in a Well การเตรียมหลุมให้พร้อมสำหรับการผลิต
Butane ไฮโดรคาร์บอนที่ประกอบด้วยคาร์บอน 4 อะตอม และไฮโดรเจน 10 อะตอม ปรกติอยู่ในสภาพก๊าซ แต่ทำให้เหลวได้ง่ายเพื่อการขนส่ง
และจัดเก็บ ใช้เป็นเชื้อเพลิงในครัวเรือน รถยนต์ และอุตสาหกรรมบางประเภท (ดู LPG)
C | Back to top
Calorific Value ค่าความร้อนของสสาร
Cap Rock ชั้นหินที่ไม่ยอมให้ของเหลวหรือก๊าซไหลผ่าน ปิ ดทับอยู่ด้านบนของชั้นหินกักเก็บปิ โตรเลียม และปิ ดกั้นไม่ให้ไฮโดรคาร์บอนหนีออกมาถึง
พื้นผิวดินได้
Carry-Forward Gas ในปี ใดที่รับก๊าซมาเกิน ACQ (Annual Contract Quantity) ผู้ซื้อสามารถนำก๊าซส่วนที่เกินไปชดเชย Take or Pay
(ดูคำ Take or Pay) ในปี ต่อๆ ไปได้ แต่ต้องไม่เกิน 15% ACQ ของแต่ละปี และชดเชยได้ไม่เกิน 5 ปี
Cartel การรวมหัว หมายถึงการทำความตกลงร่วมมือกันของกลุ่มอุตสาหกรรมหรือกลุ่มการค้า เพื่อผูกขาดหรือสามารถควบคุมการดำเนินการใดๆ
ในธุรกิจสาขานั้น โดยปรกติการตกลงกันในลักษณะการรวมหัว มักเป็นไปเพื่อการควบคุมผลผลิตเพื่อที่จะยกระดับราคาและผลกำไรของ
กิจการ สินค้าของกลุ่มที่จะรวมกันจะต้องเป็นสินค้าที่มีลักษณะเหมือนกัน และมีผู้ขายสินค้าจำนวนน้อยราย เช่น ประเทศกลุ่มผู้ผลิตน้ำมัน
รวมหัวกัน เพื่อกำหนดราคาและควบคุมปริมาณผลผลิต
Casing ท่อกรุ เป็นท่อเหล็กที่ใส่เข้าไปในหลุมเจาะเพื่อป้ องกันการพังทลายของผนังหลุมเจาะ กันไม่ให้ของไหลที่ไม่ต้องการเข้ามาในหลุม และเพื่อ
ช่วยควบคุมความดันของหลุมเจาะ และไว้สำหรับขั้นตอนการผลิตก๊าซและน้ำมัน
CDC มาจากคำว่า Contractual Delivery Capacity คือ ความสามารถที่ผู้ขายรับรองว่าจะส่งก๊าซให้ได้ในแต่ละวันระบุเป็น %
DCQ (Daily Contract Quantity) (ดูคำ DCQ)
Cement การอัดซีเมนต์เข้าไปในหลุมเจาะเพื่อยึดท่อกรุ (casing) ให้ติดกับผนังหลุมเจาะและเพื่อป้ องกันการรั่ว ึมระหว่างชั้นหินที่ถูกเจาะผ่าน
Central Processing แท่นผลิตกลาง เป็นที่รวบรวมก๊าซและก๊าซธรรมชาติเหลว โดยก๊าซจะถูกส่งเข้าท่อส่งก๊าซ และก๊าซธรรมชาติเหลว ส่งไปกักเก็บไว้ที่เรือกัก
Platform (CPP) เก็บก๊าซธรรมชาติเหลว
Christmas Tree เป็นท่อและวาล์วติดตั้งอยู่ที่ปากหลุม (wellhead) ควบคุมการไหลของน้ำมันและก๊าซไม่ให้เกิดการ blowout
CIF มาจากคำว่า Cost, Insurance and Freight หมายถึงประเภทของสัญญาซื้อขายน้ำมันที่ผู้ขายจะต้องรับผิดชอบในการส่ง
น้ำมันไปถึงผู้ซื้อ และจะต้องเป็นผู้จ่ายค่าขนส่งและค่าประกันภัยแทนผู้ซื้อ
Combined Cycle Power โรงไฟฟ้ าพลังความร้อนร่วม เป็นการนำเอาเทคโนโลยีของโรงไฟฟ้ ากังหันก๊าซและโรงไฟฟ้ าพลังไอน้ำมาใช้งานเป็นระบบร่วมกัน โดย
Plant การนำไอเสียจากโรงไฟฟ้ ากังหันก๊าซ ซึ่งมีความร้อนสูง (ประมาณ 500 องศาเซลเซียส) ไปผ่านหม้อน้ำ (Heat Recovery
Steam Generator) และถ่ายเทความร้อนให้กับน้ำ ทำให้น้ำเดือดกลายเป็นไอ เพื่อขับกังหันไอน้ำ สำหรับผลิตพลังงานไฟฟ้ าต่อ
ไป โดยทั่วไปโรงไฟฟ้ าพลังความร้อนร่วมจะประกอบด้วยเครื่องกังหันก๊าซ 1-4 เครื่อง ร่วมกับกังหันไอน้ำ 1 เครื่อง โดยมีประสิทธิภาพ
รวม 40-45% มีอายุการใช้งานประมาณ 20 ปี และใช้เป็นโรงไฟฟ้ าผลิตพลังงานปานกลางถึงระดับฐาน (Medium to Base
Load Plant)
Company Man / พนักงานของบริษัทผู้ดำเนินการ ทำหน้าที่เป็นตัวแทนของบริษัทสำหรับดูแลการปฏิบัติงานทุกอย่างที่แท่นเจาะ ตั้งแต่การวางแผนการเจาะ
Company สั่งอุปกรณ์การเจาะ และทำหน้าที่ตัดสินใจในระหว่างปฏิบัติการเจาะหลุม
Representative
Compression Platform แท่นอุปกรณ์เพิ่มแรงดัน เป็นแท่นที่ใช้อัดก๊าซธรรมชาติให้มีแรงดันเพิ่มมากขึ้น เนื่องจากก๊าซที่ผ่านขบวนการผลิตมาแล้วยังมีแรงดันไม่
(CP) เพียงพอ จึงจำเป็นต้องมีแท่นเพื่ออัดก๊าซโดยเฉพาะ
Compressor Station เป็นสถานีเพิ่มความดันก๊าซธรรมชาติ คือ ก๊าซเมื่อไหลตามท่อส่งที่มีความยาวมากๆ จะสูญเสียความดัน เพื่อให้ก๊าซไหลได้สม่ำเสมอ ต้อง
ทำการเพิ่มความดันโดยตั้งสถานีเพิ่มความดันก๊าซทุกๆระยะทาง 60 ถึง 80 กิโลเมตร
Concession สิทธิในการสำรวจและผลิตปิ โตรเลียมในพื้นที่ใดพื้นที่หนึ่ง ที่รัฐอนุญาตให้เอกชนมาดำเนินการได้ภายใต้สัญญาสัมปทาน
Condensate ก๊าซธรรมชาติเหลว เป็นสารประกอบไฮโดรคาร์บอนชนิดเบา ซึ่งจะอยู่ในรูปของเหลวที่อุณหภูมิและความดันบรรยากาศ จะมีโปรเพนและ
บิวเทนปนอยู่ด้วย จะต่างกับน้ำมันดิบตรงที่มีไฮโดรคาร์บอนชนิดหนักซึ่งเป็นส่วนประกอบของน้ำมันเตาปนอยู่เพียงเล็กน้อยหรือไม่มีเลย
Coning การที่ระดับน้ำสูงขึ้นมาเป็นรูปกรวย (cone) ในชั้นน้ำมันดิบ ตรงส่วนที่เป็นรอยต่อระหว่างชั้นน้ำกับน้ำมัน (oil/water
contact) การเกิด coning เนื่องมาจากทำการผลิตเร็วเกินไป
Conversion Refinery โรงกลั่นน้ำมันประเภท Hydroskimming Refinery (ดูคำ Hydroskimming Refinery) ที่มี cracking
(ดูคำ cracking) เพิ่มเข้ามา ซึ่งจะทำหน้าที่แตกตัวโมเลกุลของสารไฮโดรคาร์บอนต่างๆให้เป็นน้ำมันที่มีคุณค่าสูง โรงกลั่นน้ำมัน
ประเภทนี้จะให้ผลิตภัณฑ์น้ำมันหนัก เช่น น้ำมันเตา น้อยกว่าที่ผลิตได้จากโรงกลั่นน้ำมันประเภท Hydroskimming เพราะน้ำมัน
หนักที่กลั่นได้จะถูกทำให้แตกตัวที่หน่วย cracking เปลี่ยนสภาพเป็นน้ำมันเบาชนิดต่างๆ ที่มีมูลค่าสูงขึ้น
Conventional Drilling เป็นแท่นเจาะบนบกที่มีขนาดใหญ่ สามารถเจาะได้ลึกมากอาจถึง 35,000 ฟุต
Rig
Conventional Energy พลังงานใช้แล้วหมด หรือที่เรียกว่า พลังงานสิ้นเปลือง หรือเรียกอีกชื่อหนึ่งว่า พลังงานฟอสซิล(Fossil Fuels) ได้แก่ น้ำมัน ก๊าซ
ธรรมชาติ ถ่านหิน รวมทั้งหินน้ำมันและทรายน้ำมัน ที่เรียกว่าใช้แล้วหมด ก็เพราะว่าหามาทดแทนไม่ทันการใช้ พลังงานพวกนี้ปรกติจะอยู่
ใต้ดิน ถ้าไม่ขุดขึ้นมาตอนนี้ก็เก็บไว้ใช้ในอนาคตได้ บางทีจึงเรียกว่า พลังงานสำรอง
Cracking เป็นกระบวนการที่ทำให้โมเลกุลขนาดใหญ่ของสารไฮโดรคาร์บอนชนิดหนักแตกตัวเป็นโมเลกุลที่เล็กลง นั่นคือเป็นการทำให้น้ำมันหนัก
แตกตัวให้เป็นน้ำมันเบาที่มีมูลค่าสูงขึ้น ถ้าทำให้โมเลกุลแตกตัวด้วยความร้อน เรียกว่า thermal cracking ถ้าแตกตัวโดยใช้ตัวเร่ง
 ปฏิกิริยา เรียกว่า catalytic (cat)
cracking และถ้ากระบวนการ cat cracking เกิดขึ้นในบรรยากาศก๊าซไฮโดรเจน เรียกว่า hydrocracking
Crude Oil หมายถึงน้ำมันดิบที่ผลิตขึ้นมาจากแหล่ง หลังจากที่แยกเอาก๊าซที่ปนอยู่ออกแล้ว และส่งเข้ากระบวนการกลั่นต่อไป
Crude Basket Method ราคาซื้อขายน้ำมันดิบโดยใช้วิธีอิงราคาน้ำมันดิบตลาดโลก ที่มีคุณภาพใกล้เคียงกันหลายๆชนิด
Cubic foot, cubic feet หน่วยวัดปริมาตรก๊าซ เป็นลูกบาศก์ฟุต ลูกบาศก์เมตร
(cf), cubic metre
Cuttings หินใต้ดินที่ถูกหัวเจาะตัดเป็นเศษหินเล็กๆ และถูกพาขึ้นมาจากหลุมเจาะ ซึ่งจะปนเปื้ อนด้วยน้ำมันที่ใช้เ ็นตัวหล่อลื่นการเจาะ
D | Back to top
DCQ มาจากคำว่า Daily Contract Quantity คือ ปริมาณก๊าซที่ผู้ขายจะต้องส่งมอบตามสัญญาให้แก่ผู้ซื้อในแต่ละวัน
Dehydration / Degasing ถังพักน้ำมันดิบชั่วคราวเพื่อแยกน้ำออกจากน้ำมัน โดยการเติมสารเคมี (demulsifier) ลงไป สารเคมีจะช่วยให้น้ำแยกออกจากน้ำมัน
Tank และจมลงสู่ก้นถัง และถูกถ่ายเทไปยังถังเก็บน้ำโดยเฉพาะ ส่วนน้ำมันที่ลอยอยู่ส่วนบนจะไหลไปยังถังเก็บน้ำมัน (storage tank)
สำหรับก๊าซที่ปนขึ้นมากับน้ำมันด้วยในตอนแรกจะถูกปล่อยสู่บรรยากาศทางท่อเล็กๆ ด้านบนของ tank
Delineation Well หลุมสำรวจขอบเขต หมายถึงหลุมประเมินผล (appraisal well) ที่เจาะโดยมีวัตถุประสงค์หลักเพื่อหาขอบเขตของแหล่งกักเก็บ
ปิ โตรเลียม
Derrickman เป็นพนักงานบนแท่นเจาะซึ่งปฏิบัติงานอยู่ที่ monkeyboard (ดูคำ monkeyboard) มีหน้าที่คอยจับส่วนบนสุดของก้าน
เจาะเมื่อเวลาดึงก้านเจาะขึ้นจากหลุมหรือเวลาหย่อนก้านเจาะลงหลุม และยังรับผิดชอบเกี่ยวกับการดูแลปั๊มหรืออุปกรณ์สำหรับการไหล
เวียนของของเหลวที่ใช้ระหว่างการเจาะ (drilling fluid)
Development Well หลุมพัฒนา หมายถึงหลุมที่เจาะเพื่อต้องการผลิตน้ำมันและก๊าซธรรมชาติ หลังจากที่ได้ทำการเจาะหลุมประเมินผลเพื่อพิสูจน์ว่ามีปริมาณ
สำรองมากเพียงพอที่จะพัฒนาขึ้นมาได้
Deviation Well เป็นหลุมเจาะเอียงไปจากแนวตรง เพื่อให้ครอบคลุมพื้นที่ที่เป็นแหล่งน้ำมันหรือก๊าซมากที่สุด หรือเพื่อหลีกเลี่ยงอุปกรณ์การเจาะที่ติดค้างอยู่
ในหลุมเดิม
Directional/Deviated เป็นเทคนิคการเจาะหลุมผลิตในทะเลโดยเจาะเป็นมุมเอียงหรือทแยงไปจากแนวดิ่ง ซึ่งจะทำให้เจาะหลุมพัฒนา (development
Drilling well) หลายๆหลุมได้จากแท่น (platform) เดียวกัน
Disposal Well หลุมอัดน้ำ หรือ หลุมกำจัดน้ำทิ้ง
Dissolved Gas ก๊าซธรรมชาติที่ละลายปนอยู่ในน้ำมันในแหล่งกักเก็บใต้ดิน เมื่อมีการผลิตน้ำมันขึ้นมายังผิวดิน ที่ความดันบรรยากาศก๊าซก็จะแตกตัวออก
มา
Downstream Petroleum อุตสาหกรรมปลายสาย ประกอบด้วยการกลั่น การขนส่ง และการตลาด โดยผลิตภัณฑ์จากน้ำมันดิบส่วนใหญ่จะถูกใช้เป็นเชื้อเพลิง ส่วนที่
Industry เหลือใช้เป็นวัตถุดิบสำหรับอุตสาหกรรมปิ โตรเคมีหรือใช้ในจุดประสงค์อื่นๆ เช่น ใช้เป็นน้ำมันหล่อลื่น สำหรับผลิตภัณฑ์จากก๊าซ
ธรรมชาติส่วนใหญ่ใช้เป็นเชื้อเพลิงและใช้เป็นวัตถุดิบในอุตสาหกรรมปิ โตรเคมีบ้าง
Down Time ระยะเวลาที่การปฏิบัติงานในทะเลไม่สามารถดำเนินการต่อไปได้ เนื่องมาจากสภาพอากาศผิดปรกติหรือจากสาเหตุอื่นๆ
DPCU มาจากคำว่า Dew Point Control Unit คือ หน่วยควบคุมจุดกลั่นตัวเพื่อควบคุมคุณภาพของก๊าซธรรมชาติซึ่งนำไปใช้เป็นเชื้อ
เพลิงให้ลูกค้า โดยควบคุมอุณหภูมิจุดกลั่นตัว และควบคุมค่าความร้อนของ sale gas (ดูคำ sale gas) ที่ส่งให้กลุ่มลูกค้าให้เท่า
กันตลอดทั้งระบบ
Drill Bit หัวเจาะ
Drill Collar เป็นท่อเหล็กยาวที่มีผนังหนาและหนัก อยู่ส่วนล่างของก้านเจาะและติดกับหัวเจาะเพื่อเพิ่มน้ำหนักกดทับลงบนหัวเจาะให้สามารถเจาะผ่าน
ชั้นหินได้
Drill Pipe ก้านเจาะ มีลักษณะเป็นท่อยาวและหนัก ใช้สำหรับหมุนหัวเจาะและให้น้ำโคลน ไหลเวียน แต่ละช่วงมีความยาวประมาณ 30 ฟุต
Drillship เป็นเรือเจาะที่มีอุปกรณ์ทุกอย่างอยู่บนเรือ สามารถเคลื่อนที่ได้เอง การยึดตัวเรือให้อยู่กับที่เดิมใช้สมอเรือ แต่ปัจจุบันได้ประยุกต์ใช้ใบพัด
ปรับระดับควบคุมด้วยคอมพิวเตอร์ในการปรับตำแหน่ง ข้อเด่นของ drillship คือ สามารถเจาะได้ในบริเวณที่น้ำทะเลลึก (อาจลึก
มากกว่า 1,000 เมตร)
Drill String อุปกรณ์ก้านเจาะทั้งชุด ประกอบด้วย drill pipe, drill collar และ drill bit
Drilling Mud น้ำโคลนสำหรับการเจาะ เป็นส่วนผสมของโคลน น้ำ และสารเคมีใช้ในขบวนการเจาะเพื่อหล่อลื่นหัวเจาะและช่วยไม่ให้หัวเจาะร้อน นำ
ของเสียจากการเจาะขึ้นมาผิวดิน ป้ องกันผนังหลุมเจาะไม่ให้พัง และควบคุมการไหลขึ้นมาของน้ำมัน หรือก๊าซ น้ำโคลนจะไหลเวียน
ระหว่างก้านเจาะกับผนังหลุมเจาะ จากปากหลุมลงไปก้นหลุมอยู่ตลอดเวลา
Dry Gas หรือ Lean Gas คือก๊าซธรรมชาติที่ประกอบด้วยมีเทน (CH4) เกือบทั้งหมด มีอีเทน (C2H6) โปรเพน (C3H8) และบิวเทน (C4H10) น้อย
มากหรือเกือบไม่มี และไม่มี C5+ เช่น ก๊าซธรรมชาติจากแหล่งน้ำพอง
DST มาจากคำว่า Drill Stem Test เป็นการทดสอบหลุมสำรวจหลังจากเจาะได้ถึงความลึกที่ต้องการแล้ว เพื่อทดสอบว่าชั้นหินนั้นมี
น้ำมันหรือก๊าซหรือไม่ หาอัตราการไหลของของไหลในชั้นหินว่ามีลักษณะการไหลอย่างไร ไหล ด้มากน้อยขนาดไหน หาความดันดั้งเดิม
ของชั้นหิน หาคุณสมบัติของชั้นหินที่มีต่อการไหล
E | Back to top
EIA มาจากคำว่า Environment Impact Assessment คือ การประเมินผลกระทบที่จะเกิดขึ้นต่อสิ่งแวดล้อมอันเนื่องมาจาก
การดำเนินกิจกรรมต่างๆในพื้นที่ ซึ่งจะต้องทำการศึกษาก่อนที่จะเริ่มทำกิจกรรมนั้นๆ
EOR มาจากคำว่า Enhanced Oil Recovery หมายถึงวิธีการที่ช่วยในการผลิตน้ำมันขึ้นมาจากหลุมหลังจากที่ได้มีการผลิตตาม
ธรรมชาติแล้ว ได้แก่ การผลิตขั้นทุติยภูมิ และ การผลิตขั้นตติยภูมิ (ดูคำ Secondary Recovery และ Tertiary
Recovery)
Ethanol เอทานอล หรือ เอทิลแอลกอฮอล์ (ethy alcohol) คือ แอลกอฮอล์ที่ได้จากกระบวนการหมัก (fermentation) พืชทุกชนิด
และผลิตภัณฑ์ของพืชบางชนิด ได้แก่ อ้อย น้ำตาล กากน้ำตาล กากอ้อย บีทรูท (หัวผักกาดหวาน) แป้ ง มันสำปะหลัง มันเทศ ธัญพืชต่างๆ
เช่น ข้าวโพด ข้าว ข้าวสาลี ข้าวฟ่ าง ผลไม้ ต้นไม้ ขี้เลื่อย และทุกส่วนของพืชสามารถผลิตแอลกอฮอล์ได้ทั้งสิ้น รวมทั้งเซลลูโลส และเฮมิ
เซลลูโลส ของพืชทุกชนิด เป็นต้น เอทานอลที่นำมาใช้เป็นเชื้อเพลิงจะต้องมีความบริสุทธิ์ของแอลกอฮอล์ตั้งแต่ 95% โดยปริมาตร
(denatured alcohol) ซึ่งจะเป็นเชื้อเพลิงที่มีค่าออกเทนสูงเพราะมีออกซิเจนสูงถึง 35% โดยน้ำหนัก ดังนั้น หากผสมเอทา
นอลในน้ำมันเบนซินไร้สารตะกั่วด้วยอัตราที่เหมาะสมแล้ว จะทำให้ได้น้ำมันเชื้อเพลิงที่สะอาดและเผาไหม้ได้สมบูรณ์ยิ่งขึ้น อีกทั้งยังช่วย
 ลดการเกิดมลพิษในอากาศ ซึ่งจะเป็นผลดีต่อสภาวะแวดล้อมอีกด้วย การใช้เอทานอลเป็นเชื้อเพลิง นอกจากจะช่วยลดการนำเข้าน้ำมันเชื้อ
เพลิงและสารเติมแต่ง เช่น MTBE จากต่างประเทศแล้ว ยังเป็นการเปิ ดตลาดใหม่ให้กับพืชผลทางการเกษตร ซึ่งจะช่วยให้เกษตรกรมีทาง
เลือกและมีรายได้เพิ่มมากขึ้นด้วย
Exploratory Well หลุมสำรวจ โดยทั่วไปเราใช้คำกว้างๆสำหรับหลุมเจาะเพื่อที่จะสำรวจค้นหาปิ โตรเลียมว่า exploratory well คำนี้จะครอบคลุม
หลุมชนิดต่างๆที่อยู่ในขั้นสำรวจทั้งหมด ซึ่งหมายถึงหลุมที่เจาะเพื่อสำรวจปิ โตรเลียมในบริเวณที่ยังไม่มีการพิสูจน์หรือพิสูจน์แล้วแต่ยังไม่
แน่ชัดว่ามีปิ โตรเลียมในเชิงพาณิชย์ ซึ่งหลุมสำรวจนี้มีการแบ่งย่อยออกเป็นหลุมชนิดต่างๆคือ wildcat well (หลุมแรกสำรวจ)
appraisal well (หลุมประเมินผล) และ delineation well (หลุมสำรวจขอบเขต)
F | Back to top
Fish/Fishing อุปกรณ์การเจาะ เช่น ก้านเจาะ ที่หลุดและติดค้างอยู่ในหลุมเจาะซึ่งจะต้องกู้และนำออกจากหลุมเจาะก่อนที่จะทำการเจาะต่อไปได้
Flaring การเผาก๊าซทิ้งซึ่งเป็นก๊าซส่วนเกินที่ไม่ได้นำมาใช้ประโยชน์หรือไม่ได้นำมาซื้อขาย หรือเนื่องมาจากเหตุผลทางเทคนิค
Floater แท่นเจาะในทะเลแบบลอยน้ำ ไม่มีขายึดติดกับท้องทะเล (ดูคำ Semi-submersible และ Drillship )
FOB มาจากคำว่า Free on Board หมายถึง สัญญาการซื้อขายน้ำมันประเภทที่ผู้ขายรับผิดชอบในการขนถ่ายน้ำมันลงเรือของผู้ซื้อ ณ
ท่าเรือขนถ่าย ความสูญเสียหรือภัยอันตรายที่เกิดขึ้นระหว่างการเดินทางผู้ซื้อจะต้องรับผิดชอบเอง
Formation Pore ความดันของไหลในชั้นหิน ของไหลที่แทรกตัวอยู่ในช่องว่างของชั้นหิน ซึ่งอาจเป็นก๊าซ น้ำมัน หรือ น้ำ จะมีความดันภายในตัวเองที่เกิด
Pressure หรือ Formation จากน้ำหนักตัวของไหลเองและแรงบีบอัดอันเกิดจาก น้ำหนักหินกดทับลงมา แล้วทำให้ช่องว่างในหินลดขนาดลง (compaction)
Pressure ของไหลที่อยู่ในช่องว่างของหินก็จะออกแรงดันต้านกลายเป็นความดันของไหลในชั้นหิน (formation pore pressure) ใน
บางครั้งจะเรียกความดันที่เกิดจากของไหลในชั้นหินว่า ความดันชั้นหิน (formation pressure) ซึ่งจะเป็นปัจจัยหลักที่มีผลต่อ
การควบคุมหลุมเจาะ
FPSO มาจากคำว่า Floating Production Storage and Offloading หมายถึง เรือผลิตและกักเก็บปิ โตรเลียม
FSU มาจากคำว่า Floating Storage Unit เป็นถังเก็บน้ำมันขนาดใหญ่ซึ่งใช้เก็บน้ำมันที่ผลิตได้จากแท่นผลิตในทะเล ก่อนที่จะส่งไป
ยังเรือบรรทุกน้ำมัน (tanker)
Ft ค่า Ft คือ ค่าไฟฟ้ าผันแปร เป็นค่าไฟฟ้ าตามสูตรการปรับอัตราค่าไฟฟ้ าโดยอัตโนมัติ ซึ่งหมายถึงค่าไฟฟ้ าที่เปลี่ยนแปลงจากค่าไฟฟ้ าฐาน
อันเนื่องมาจากต้นทุนของการผลิตไฟฟ้ าที่การไฟฟ้ าควบคุมไม่ได้ เช่น ราคาเชื้อเพลิง อัตราแลกเปลี่ยน อัตราเงินเฟ้ อ ที่เกิดขึ้นจริงในปัจจุบัน
เปลี่ยนแปลงไปจากที่กำหนดไว้ในค่าไฟฟ้ าฐาน (ค่าไฟฟ้ าฐาน เป็นโครงสร้างค่าไฟฟ้ าที่การไฟฟ้ าฝ่ายจำหน่ายประกาศ ซึ่งแยกตามกลุ่มผู้ใช้
ไฟฟ้ าประเภทต่างๆ โดยค่าไฟฟ้ าฐานสะท้อนถึงต้นทุนค่าก่อสร้างโรงไฟฟ้ า ค่าระบบสายส่งไฟฟ้ า ค่าระบบสายจำหน่ายไฟฟ้ า ค่าใช้จ่ายใน
การบริหาร และค่าผลิตพลังงานไฟฟ้ า ภายใต้สมมุติฐานความต้องการใช้ไฟฟ้ า อัตราแลกเปลี่ยน ราคาเชื้อเพลิงระดับหนึ่ง)
Fuel Oil น้ำมันเตา เป็นน้ำมันส่วนก้นหอกลั่น เป็นน้ำมันหนักและมีจุดเดือดสูง ใช้ประโยขน์มากในงานอุตสาหกรรม การคมนาคมขนส่ง และการ
ผลิตกระแสไฟฟ้ า
Future Market ตลาดการค้าน้ำมันล่วงหน้า คือ เป็นการซื้อขายน้ำมันโดยตกลงราคา ปริมาณและคุณภาพน้ำมันกันล่วงหน้า โดยกำหนดวันที่จะส่งในอนาคต
ตลาดล่วงหน้าในปัจจุบันมีตลาด NYMEX ในนิวยอร์ค ตลาด IPE ในลอนดอน ตลาด SIMEX ในสิงคโปร์
G | Back to top
Gas Cap ในแหล่งปิ โตรเลียมที่มีทั้งก๊าซและน้ำมัน ก๊าซจะอยู่ส่วนบนของแหล่งกักเก็บ เรียกว่า gas cap
Gas Compression ระบบเพิ่มแรงดันก๊าซ จากก๊าซที่มีแรงดันต่ำจะถูกเพิ่มแรงดันให้สูงขึ้นโดยใช้ปั๊มอัดก๊าซ
Gas Dehydration ระบบดูดความชื้นก๊าซ
Gas/Liquid Separator ระบบแยกสถานะ เป็นระบบที่ใช้แยกก๊าซ น้ำมันและน้ำ ออกจากกัน โดยใช้หลักการของความแตกต่างของสถานะของสสารรวมถึงค่า
ความถ่วงจำเพาะในกรณีที่เป็นของเหลวเหมือนกัน เช่น แยกน้ำออกจากน้ำมัน ทั้งนี้ขึ้นกับการออกแบบอุปกรณ์ของแต่ละระบบ
Gasoline น้ำมันเบนซิน เป็นผลิตภัณฑ์ที่ได้จากการกลั่นน้ำมันดิบ เป็นกลุ่มสารประกอบเบา (light distillates) ซึ่งประกอบด้วย
gasoline และ kerosene โดย gasoline ใช้เป็นน้ำมันเบนซินที่ใช้กับเครื่องรถยนต์และใช้เป็นน้ำมันเครื่องบินบางชนิด
(aviation gasoline) หรืออาจใช้เป็นวัตถุดิบในอุตสาหกรรมปิ โตรเคมี
Gas Separation Plant โรงแยกก๊าซธรรมชาติ ทำหน้าที่แยกก๊าซธรรมชาติหรือสารประกอบไฮโดรคาร์บอน ซึ่งปะปนกันหลายชนิดตามธรรมชาติออกมาเป็นก๊าซ
ชนิดต่างๆ เพื่อนำไปใช้ประโยชน์ให้มากที่สุดตาม คุณค่าของก๊าซนั้น
Gas Turbine Generator เครื่องกำเนิดไฟฟ้ ากังหันก๊าซ
Gas Turbine Power โรงไฟฟ้ ากังหันก๊าซเป็นโรงไฟฟ้ าที่ใช้กังหันก๊าซเป็นเครื่องดันกำลัง ซึ่งได้พลังงานจากการเผาไหม้ของส่วนผสมระหว่างก๊าซธรรมชาติ
Plant หรือน้ำมันดีเซลกับความดันสูง (compressed air) จากเครื่องอัดอากาศ (air compressor) ในห้องเผาไหม้ เกิดเป็นไอ
ร้อนที่ความดันและอุณหภูมิสูง ไปขับดันใบกังหัน เพลากังหันไปขับเครื่องกำเนิดไฟฟ้ า เพื่อผลิตพลังงานไฟฟ้ า โรงไฟฟ้ ากังหันก๊าซมี
ประสิทธิภาพประมาณ 25% สามารถเดินเครื่องได้อย่างรวดเร็วเหมาะที่จะใช้เป็นโรงไฟฟ้ าสำรองเพื่อผลิตพลังงานไฟฟ้ าในช่วงความ
ต้องการไฟฟ้ าสูงสุด (peak load period) และกรณีฉุกเฉิน และมีอายุการใช้งานประมาณ 15 ปี
Geothermal Energy พลังงานความร้อนใต้พิภพ เป็นพลังงานความร้อนที่สะสมและถูกกักเก็บอยู่ใต้ผิวโลกและสามารถพัฒนาขึ้นมาใช้ประโยชน์ได้ เป็นพลังงาน
ที่ได้มาจากการปลดปล่อยไอน้ำและน้ำร้อนจากพื้นที่ที่มีอุณหภูมิสูงในธรรมชาติโดยผ่านหลุมเจาะ จากการวัดอุณหภูมิที่ความลึกต่างๆจาก
ผิวโลก พบว่าอัตราการเพิ่มอุณหภูมิใต้พิภพมีค่าเฉลี่ยประมาณ 30 องศาเซลเซียสต่อกิโลเมตร ที่ความลึกประมาณ 25 - 30 กิโลเมตร
มีอุณหภูมิเฉลี่ยประมาณ 250 - 1,000 องศาเซลเซียส
GIIP มาจากคำว่า Gas Initial in Place หมายถึงปริมาตรของก๊าซในแหล่งที่สภาพเริ่มแรก
GOR มาจากคำว่า Gas to Oil Ratio หมายถึง ปริมาตรของก๊าซที่ผลิตได้ที่ความดันบรรยากาศต่อปริมาตรของน้ำมันที่ผลิตได้
H | Back to top
Heavy Oil น้ำมันดิบที่มีความหนาแน่นสูง มีค่า API น้อยกว่า 25 องศา จะมีความหนืดสูงถึง 10,000 cp มีสีดำ มีแอสฟัลและกำมะถันปนอยู่
ในปริมาณสูง ในการผลิต heavy oil จะต้องใช้วิธีการใช้ความร้อนช่วยการผลิต (thermal recovery method) เช่น การ
อัดน้ำร้อน (steam flood) เพื่อให้น้ำมันหลอมละลายจะได้เคลื่อนที่ได้ง่าย
Heating Value ค่าความร้อน หมายถึง ปริมาณความร้อนที่เกิดขึ้นเมื่อเผาเชื้อเพลิงจนสมบูรณ์ ภายใต้สภาวะมาตรฐาน คือ ที่อุณหภูมิ 60 F และความดัน
1 บรรยากาศ
Hedging การป้ องกันความเสี่ยง คือ การป้ องกันผลกระทบที่อาจเกิดขึ้นได้จากการเปลี่ยนแปลงในมูลค่าของสิ่งของที่อยู่ในความครอบครอง ด้วยการ
ทำสัญญาซื้อขายในตลาดซื้อขายล่วงหน้า สิ่งของนั้นอาจเป็นสินค้าโภคภัณฑ์ เช่น น้ำมัน หรือหลักทรัพย์ เงินตราสกุลต่างๆก็ได้
Hydrocarbon ส่วนประกอบสำคัญของปิ โตรเลียมไม่ว่าจะเป็นก๊าซธรรมชาติหรือน้ำมันดิบ คือ คาร์บอน (C) และ ไฮโดรเจน (H) ในรูปของ
สารประกอบไฮโดรคาร์บอน(hydrocarbon) นอกจากนี้ก็มีสารอื่นๆที่เป็นส่วนประกอบของปิ โตรเลียม เช่น กำมะถัน (S)
ไนโตรเจน (N) และอื่นๆ สารที่นอกเหนือจากไฮโดรคาร์บอนถือเป็นสิ่งแปลกปลอมและไม่เป็นที่ต้องการ สารประกอบไฮโดรคาร์บอน
ซึ่งเป็นส่วนประกอบสำคัญของปิ โตรเลียมนั้น อาจอยู่ในสภาพของก๊าซ ของเหลว หรือของแข็ง ที่อุณหภูมิและความดันบรรยากาศ ขึ้นอยู่กับ
จำนวนและการจัดตัวของอะตอมของคาร์บอนในโมเลกุล โดยทั่วไปโมเลกุลของไฮโดรคาร์บอนที่มีคาร์บอนไม่เกิน 4 อะตอมจะมีสถานะ
เป็นก๊าซ ถ้ามีคาร์บอนระหว่าง 5-19 อะตอม จะมีสถานะเป็นของเหลว และถ้ามีคาร์บอนตั้งแต่ 20 อะตอมขึ้นไป จะมีสถานะเป็น
ของแข็ง
Hydro Plant โรงไฟฟ้ าพลังน้ำ เป็นแหล่งผลิตไฟฟ้ าที่สำคัญอีกชนิดหนึ่งของประเทศไทย โรงไฟฟ้ าชนิดนี้ใช้น้ำในลำน้ำธรรมชาติเป็นพลังงานในการ
เดินเครื่อง โดยวิธีสร้างเขื่อนปิ ดกั้นแม่น้ำไว้เป็นอ่างเก็บน้ำ ให้มีระดับอยู่ในที่สูงจนมีปริมาณน้ำและแรงดันเพียงพอที่จะนำมาหมุนเครื่อง
กังหันน้ำและเครื่องกำเนิดไฟฟ้ าซึ่งอยู่ในโรงไฟฟ้ าท้ายน้ำที่มีระดับน้ำต่ำกว่าได้ กำลังผลิตติดตั้งและพลังงานไฟฟ้ าที่ผลิตได้จากโรงไฟฟ้ า
ชนิดนี้จะเพิ่มเป็นสัดส่วนโดยตรงกับแรงดันและปริมาณน้ำที่ไหลผ่านเครื่องกังหันน้ำ
Hydroskimming คือ โรงกลั่นน้ำมันที่ประกอบด้วยหน่วยกลั่นบรรยากาศ หน่วยกลั่นสุญญากาศ และหน่วย Reforming (ดูคำ Reforming) ทำ
Refinery หน้าที่เปลี่ยนน้ำมันที่มีค่าออกเทนต่ำไปเป็นน้ำมันที่มีค่าออกเทนสูง โดยการเปลี่ยนโครงสร้างโมเลกุลของสารไฮโดรคาร์บอน
I | Back to top
IEA มาจากคำว่า International Energy Agency คือ องค์การพลังงานระหว่างประเทศ ก่อตั้งเมื่อปี ค.ศ 1974 เพื่อที่จะ
ติดตามสถานการณ์พลังงานของโลก ส่งเสริมสัมพันธภาพที่ดีระหว่างประเทศผู้ผลิตและประเทศผู้ใช้พลังงาน และจัดทำแนวนโยบาย
สำหรับการจัดหาพลังงานในสถานการณ์คับขัน
Inert Gas ก๊าซซึ่งไม่มีปฏิกิริยาทางเคมีกับสารอื่น ได้แก่ ก๊าซ Helium, Neon, Argon, Krypton, Xenon, Radon
Influx ของไหลที่ทะลักเข้ามาในหลุมเจาะ ซึ่งอาจเป็นทั้งน้ำ น้ำมัน และก๊าซ
Initial Reserves ปริมาณน้ำมันดิบและก๊าซธรรมชาติที่ประมาณได้ ณ เวลาใดเวลาหนึ่งว่าจะสามารถผลิตได้จากแหล่งกักเก็บที่สำรวจพบแล้ว โดยรวมถึง
ปริมาณที่ผลิตไปแล้วทั้งหมดและปริมาณที่คาดว่าจะสามารถผลิตได้ในอนาคต โดยเทคโนโลยีและสภาพเศรษฐกิจที่คาดการณ์ได้ ณ เวลานั้น
J | Back to top
Jack Up Rig เป็นแท่นเจาะในทะเล ตัวแท่นประกอบด้วยขา 3-5 ขา แต่ละขายาวประมาณ 300-500 ฟุต ช่วยค้ำจุนตัวแท่นติดกับพื้นทะเล สามารถ
เจาะในน้ำลึกตั้งแต่ 13-350 ฟุต ทั้งนี้ขึ้นกับสภาพภูมิอากาศด้วย
K | Back to top
Kerogene เป็นสารอินทรีย์ที่ประกอบอยู่ในหินตะกอนซึ่งไม่ละลายในตัวทำละลายอินทรีย์ (insoluble inorganic solvents) และเป็น
ตัวที่ให้กำเนิดปิ โตรเลียมด้วย เป็นอินทรีย์สารเชิงซ้อนเมื่อถูกความร้อนจะสลายตัวให้น้ำมันดิบ
Kerosene น้ำมันก๊าด เป็นผลิตภัณฑ์ที่ได้จากการกลั่นน้ำมันดิบ kerosene จะหนักกว่าและมีจุดเดือดสูงกว่า gasoline โดย kerosene
ใช้ในการผลิตน้ำมันก๊าดสำหรับให้แสงสว่างและความร้อน และน้ำมันเครื่องบินบางชนิด (jet engine kerosene)
Kick ปรากฏการณ์ที่ของไหลจากชั้นหินไหลทะลักเข้าสู่หลุมเจาะเนื่องจากการเสียสภาพ สมดุลย์ความดันที่ก้นหลุมเจาะ เนื่องจาก
hydrostatic pressure ของน้ำโคลนในหลุมเจาะมีค่าความดันน้อยกว่าความดันของไหลในชั้นหิน (formation pore
pressure) การเรียกชื่อ kick สามารถเรียกได้ตามลักษณะของไหลที่ไหลเข้าหลุม เช่น เป็นก๊าซ ก็เรียกว่า gas kick เป็นต้น
Kill Well การปรับสภาพความดันหลุมให้เข้าสู่สมดุลย์ความดันและการกำจัดของไหลออกจากหลุมโดยไม่ทำให้เกิดความเสียหายกับหลุมเจาะ (หรือ
หากมีก็ให้น้อยที่สุด)
L | Back to top
Light Oil น้ำมันดิบที่มีความหนาแน่นน้อยและมีค่า API อยู่ระหว่าง 35-45 องศา ภายใต้แสงอัลตราไวโอเลต (ultraviolet light) จะเป็น
สีขาว
Light Well หลุมที่มีอัตราการผลิตต่ำ
Lignite ถ่านหินที่มีคุณภาพต่ำ มีสีน้ำตาลเข้มจนถึงดำ อยู่ระหว่าง peat กับถ่านหิน sub-bituminous เนื้อแข็ง มีความชื้นต่ำ เมื่อเผา
lignite ที่มีความชื้นและไม่มีแร่อื่นปน จะให้ค่าความร้อนน้อยกว่า 8,300 บีทียูต่อปอนด์
Living Quarter Platform แท่นที่พักอาศัย เป็นแท่นที่ใช้สำหรับพักผ่อน โดยมีอุปกรณ์อำนวยความสะดวกต่างๆ เช่น ห้องนอน ห้องอาหาร ห้องนั่งเล่น ห้องออกกำลัง
(LQ) กาย เป็นต้น
LNG มาจากคำว่า Liquified Natural Gas หรือก๊าซธรรมชาติเหลว หมายถึงก๊าซธรรมชาติซึ่งส่วนใหญ่เป็นมีเทน (CH4) ถูกนำมา
อัดให้อยู่ในสภาพของเหลวโดยลดอุณหภูมิถึงประมาณ -160 C ใส่ในถังที่ทนความเย็นและความดันเป็นพิเศษ เพื่อสะดวกในการขนส่ง
ในปริมาณมากๆและในระยะทางไกลๆ
LPG มาจากคำว่า Liquified Petroleum Gas คือ ก๊าซธรรมชาติเหลว หรือ รู้จักกันในนาม "ก๊าซหุงต้ม" เป็นก๊าซโปรเพน
(C3H8) ผสมกับก๊าซบิวเทน (C4H10) โดยนำมาอัดให้เป็นของเหลวใส่ถังเพื่อความสะดวกในการขนส่ง ใช้เป็นเชื้อเพลิงในการหุง
ต้มในครัวเรือน หรือใช้เป็นเชื้อเพลิงในยานยนต์ หรือเป็นเชื้อเพลิงในโรงงานอุตสาหกรรมต่างๆ
Loss Circulation การสูญเสียน้ำโคลนอันเนื่องมาจากการเจาะหลุมในชั้นหินที่มีความดันชั้นหินต่ำกว่าปรกติ
Lubricating Oil น้ำมันหล่อลื่น เป็นน้ำมันที่ใช้เคลือบช่องว่างระหว่างผิวสัมผัส เพื่อลดความเสียดทานและการสึกหรอ นอกจากนี้ยังช่ ยระบายความร้อน
ถ่ายทอดกำลัง ทำความสะอาดคราบเขม่าและเศษโลหะที่เกิดจากการสึกหรออีกด้วย
M | Back to top
Make-up Gas ก๊าซส่วนที่รับคืนมาจากการจ่ายเงินค่าก๊าซไปแล้วในปี ก่อนตามข้อผูกพัน Take or Pay (ดูคำ Take or Pay)
Methane มีเทน เป็นผลิตภัณฑ์ที่ได้จากก๊าซธรรมชาติ เป็นสารประกอบไฮโดรคาร์บอนที่มีคาร์บอน 1 อะตอม (CH4) ส่วนใหญ่ใช้เป็นเชื้อเพลิง
ในโรงไฟฟ้ า ในโรงงานอุตสาหกรรม เป็นวัตถุดิบในการผลิตปุ๋ ยเคมี
Microbial Enhanced Oil กระบวนการทางจุลชีวะเพื่อเพิ่มผลผลิตน้ำมันดิบ พวก micro-organisms จะทำให้เกิดขบวนการทางเคมี เช่น surfactant,
Recovery acid solvent และ gas ซึ่งจะไปทำให้น้ำมันดิบในแหล่งกักเก็บสามารถเคลื่อนตัวได้
Migration การเคลื่อนที่ของปิ โตรเลียมจากหินต้นกำเนิดไปยังแหล่งกักเก็บ การเคลื่อนที่มีอยู่ 3 แบบด้วยกัน คือ การเคลื่อนที่แบบปฐมภูมิ
(primary migration) เป็นการเคลื่อนที่ของไฮโดรคาร์บอนออกจากหินต้นกำเนิด การเคลื่อนที่แบบทุติยภูมิ (secondary
migration) เป็นการเคลื่อนที่ผ่านชั้นหินที่มีคุณสมบัติในการซึมผ่านสูงหรือในหินกักเก็บเอง และการเคลื่อนที่แบบตติยภูมิ
(tertiary migration) เป็นการเคลื่อนที่จากแหล่งกักเก็บหนึ่ง (trap) ไปยังอีกแหล่งหนึ่ง หรือเป็นการเคลื่อนที่หายไปของ
 ไฮโดรคาร์บอนจากแหล่งกักเก็บ
mmbbl หมายถึง ล้านบาร์เรล (million barrels)
mmscf หมายถึง ล้านลูกบาศก์ฟุต (million standard cubic feet)
mmscf/d หมายถึง ล้านลูกบาศก์ฟุตต่อวัน (million standard cubic feet per day)
MON มาจากคำว่า Motor Octane Number เป็นค่าออกเทนที่มีประสิทธิภาพต่อต้านการน้อคในเครื่องยนต์หลายสูบในขณะทำงานที่
รอบสูง โดยใช้เครื่องยนต์ทดสอบมาตรฐานภายใต้สภาวะมาตรฐาน 900 รอบต่อนาที
Monkeyboard เป็นแท่น (platform)เล็กๆ แขวนอยู่ส่วนบนของหอเจาะ (derrick) ในระดับความสูงตรงกับส่วนบนสุดของก้านเจาะ (ประมาณ
90 ฟุต) และเป็นที่ที่ derrickman (ดูคำ derrickman) อยู่ปฏิบัติงาน
Multinational Company บริษัทข้ามชาติ คือ บริษัทที่มีฐานการผลิตหรือการลงทุนโดยตรงอยู่ในต่างประเทศอย่างน้อยหนึ่งประเทศและครอบคลุมกิจการระดับโลก
ตัวอย่างของบริษัทประเภทนี้ อาทิ บริษัทน้ำมันเอสโซ่ (Esso) หรือ เอกซอน (Exxon) ของสหรัฐอเมริกา บริษัทข้ามชาติได้เพิ่มขึ้น
อย่างรวดเร็วในช่วงครึ่งหลังของศตวรรษที่ 20 และมีผลต่อเศรษฐกิจของประเทศที่บริษัทข้ามชาตินั้นๆ เข้าไปดำเนินกิจการโดยเฉพาะการ
จ้างงาน การเจริญเติบโตของเศรษฐกิจในประเทศนั้น อย่างไรก็ตามบทบาทในแง่ลบของบริษัทข้ามชาติต่อประเทศที่เข้าไปลงทุน ก็ยังเป็นที่
ถกเถียงกันอยู่โดยเฉพาะในด้านการใช้ทรัพยากรธรรมขาติอย่างมากของของบริษัทข้ามชาติ ซึ่งเป็นต้นทุนของประเทศในระยะยาว
N | Back to top
Napthab แนฟทา เป็นผลิตภัณฑ์ที่ได้จากการกลั่นน้ำมันดิบ เป็นน้ำมันส่วนเบา อยู่ระหว่าง gasoline และ kerosene ใช้เป็นน้ำมันเบนซินที่
ใช้กับเครื่องรถยนต์ หรือใช้เป็นวัตถุดิบในอุตสาห-กรรมปิ โตรเคมี
Natural Flow เป็นการผลิตโดยปล่อยให้น้ำมันไหลขึ้นมาด้วยแรงที่มีอยู่ในธรรมชาติ
Natural Gas ก๊าซธรรมชาติ เป็นสารประกอบไฮโดรคาร์บอนชนิดเบา ซึ่งประกอบด้วยธาตุคาร์บอน (C) ตั้งแต่ 1-4 อะตอม กับไฮโดรเจน (H) จับ
ตัวกันเป็นโมเลกุลโดยเกิดขึ้นเองตามธรรมชาติจากการทับถมของซากพืชซากสัตว์ตามชั้นหินดินเป็นเวลาหลายร้อยล้านปี เนื่องจากความ
ร้อนและความกดดันจึงแปรสภาพเป็นก๊าซธรรมชาติ ไม่มีสี ไม่มีกลิ่น มีสถานะเป็นก๊าซที่อุณหภูมิและความดันบรรยากาศ เบากว่าอากาศ
ก๊าซธรรมชาติประกอบด้วยก๊าซมีเทน (CH4) เป็นส่วนใหญ่ และอาจมีก๊าซอีเทน (C2H6) โปรเพน (C3H8) และบิว
เทน(C4H10) ปนอยู่บ้าง นอกจากนี้ก็อาจมีก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์ ไนโตรเจน ฮีเลียม ไอน้ำ ปนอยู่ด้วย ประโยชน์ของก๊าซธรรมชาติ
คือ ใช้เป็นเชื้อเพลิงในการผลิตกระแสไฟฟ้ าใช้ในโรงงานอุตสาหกรรม ใช้เป็นวัตถุดิบในการผลิตปุ๋ ยเคมี
Net Pay ความหนารวมของชั้นหินที่ให้ปิ โตรเลียม
NGL มาจากคำว่า Natural Gas Liquid หรือที่เรียกกันว่า ก๊าซโซลีนธรรมชาติ คือไฮโดรคาร์บอนซึ่งสามารถแยกออกมาในรูป
ของเหลวจากการผลิตก๊าซธรรมชาติ มีอีเทน แอลพีจี และเพนเทน เป็นองค์ประกอบหลัก
NGV มาจากคำว่า Natural Gas Vehicles หมายถึงยานยนต์ที่ใช้ก๊าซธรรมชาติอัด (Compressed Natural Gas,
CNG) เป็นเชื้อเพลิง เป็นสารประกอบไฮโดรคาร์บอนที่มีก๊าซมีเทนเป็นส่วนใหญ่ นำมาอัดด้วยความดันสูง (แต่ก็ยังเป็นก๊าซอยู่) บรรจุ
ในถังเพื่อสะดวกในการขนส่งและใช้เป็นเชื้อเพลิงใน ยานพาหนะแทนน้ำมันเชื้อเพลิงเบนซินและดีเซล ซึ่งนำมาทดลองใช้กับรถเมล์โดยสาร
ขสมก แล้ว
Non-associated Gas ก๊าซธรรมชาติที่ประกอบด้วยก๊าซมีเทนเกือบทั้งหมดไม่มีน้ำมันปนอยู่ด้วย
O | Back to top
Octane Number ค่าออกเทน หมายถึงหน่วยการวัดความสามารถในการต้านทานการน็อคของเครื่องยนต์
OIIP มาจากคำว่า Oil Initial in Place หมายถึงปริมาณของน้ำมันดิบทั้งหมดที่มีอยู่ในแหล่งกักเก็บใต้ดิน และจะเป็นตัวเลขที่มากกว่า
ตัวเลขปริมาณสำรอง (reserves) เพราะปริมาณน้ำมันที่มีอยู่นั้นไม่สามารถที่จะนำขึ้นมาได้หมด
OPEC มาจากคำว่า Organization of the Petroleum Exporting Countries คือองค์การระหว่างประเทศผู้ผลิตน้ำมัน
เพื่อการส่งออก ก่อตั้งเมื่อปี คศ. 1960 ประเทศสมาชิกได้แก่ อัลจีเรีย อินโดนีเซีย อิหร่านอิรัค คูเวต ลิบยา ไนจีเรีย กาต้า ซาอุดิอาราเบีย
สหรัฐอาหรับเอมิเรสและเวเนซุเอลา
OPEC Basket Price ราคาเฉลี่ยน้ำมันดิบจาก 7 แหล่ง ได้แก่ 1) Saharan Blend ของอัลจีเรีย 2) Minas ของ อินโดนีเซีย 3) Bonny
Light ของไนจีเรีย 4) Arabian Light ของซาอุดิอาระเบีย 5) Dubai ของสหรัฐอาหรับเอมิเรส 7) Isthmus ของ
เม็กซิโก เป็นตัวกำหนดราคาน้ำมัน
Operator หมายถึงบริษัทที่เป็นผู้ดำเนินงานการสำรวจและผลิตปิ โตรเลียม ในแปลงสัมปทานที่มีผู้ร่วมถือหุ้นอยู่ด้วยกันหลายบริษัท

Oil Recovery Factor ความสามารถในการนำน้ำมันขึ้นมา ซึ่งจะขึ้นอยู่กับสภาพของชั้นหินกักเก็บและคุณสมบัติของปิ โตรเลียมเองแล้ว ยังขึ้นกับวิธีการผลิตอีก

ด้วย
Oil Shale หินน้ำมัน มีลักษณะคล้ายหินดินดาน สีน้ำตาลอ่อนจนถึงน้ำตาลแก่ มีอินทรียสารที่เรียกว่าเคโรเจน (kerogene) เป็นสารน้ำมันอุ้มอยู่
ในเนื้อหิน ถ้าจุดไฟจะติดไฟ ชาวบ้านจึงเรียกว่า หินติดไฟหรือหินดินดานน้ำมัน ซึ่งจะใช้ประโยชน์ในการกลั่นเอาน้ำมันใช้เป็นเชื้อเพลิง
และประโยชน์อื่นๆ แหล่งหินน้ำมันที่สำคัญในประเทศไทยได้แก่ แหล่งที่อำเภอแม่สอด-แม่ระมาด และที่อำเภออุ้มผาง จังหวัดตาก แหล่ง
บ้านป่ าคา อำเภอลี้ จังหวัดลำพูน และแหล่งที่อำเภอเมือง จังหวัดกระบี่
Oil Window ช่วงความลึกใต้ผิวโลกที่มีอุณหภูมิสูงพอที่จะให้กำเนิดน้ำมัน (อุณหภูมิประมาณ 150 -300 F) แต่ไม่สูงพอที่จะเปลี่ยนน้ำมันไปเป็น
ก๊าซ ในแอ่งสะสมตะกอนช่วง oil window จะอยู่ที่ความลึกประมาณ 7,000 - 18,000 ฟุต อุณหภูมิที่เป็นช่วง oil
window จะขึ้นอยู่กับหินต้นกำเนิดปิ โตรเลียม (source rock) ด้วย เช่น ถ้าหินต้นกำเนิดปิ โตรเลียมมีอายุแก่ อุณหภูมิก็จะต่ำ
Overburden Pressure ความดันชั้นหินปิ ดทับ หมายถึงความดันที่เกิดจากน้ำหนักของหินด้านบนที่กดทับลงมารวมทั้งน้ำหนักของของไหลที่แทรกอยู่ในช่องว่าง
ระหว่างหิน ทั้งสองอย่างนี้รวมกันจะให้ค่าความดันที่เรียกว่า "ความดันของชั้นหินปิ ดทับ" (overburden pressure,Po) ซึ่ง
ปรกติจะมีค่าเฉลี่ยที่ 1.0 psi/ft หรือ มีความหนาแน่นเท่ากับ 19.23 ppg
P | Back to top
Peak Load ช่วงเวลาที่มีปริมาณการใช้ไฟฟ้ าสูงสุดของแต่ละวัน เช่น ปริมาณความต้องการใช้ไฟฟ้ าของประเทศไทย สูงสุดอยู่ในช่วง 9 โมงเช้า ถึง 4
ทุ่ม ต่ำสุดอยู่ในช่วง 4 ทุ่ม ถึง 9 โมงเช้า
Peat ซากพืชที่ยังไม่แข็งตัว สะสมในที่ลุ่มชื้นแฉะ จึงทำให้มีความชื้นสูง (อย่างน้อยร้อยละ 75) เนื้อเซลลูโลสของซากพืชต่างๆถูกแบคทีเรีย
และเชื้อราแปรสภาพเป็นอินทรีย์วัตถุและก๊าซมีเทน แต่ยัง ปรากฎลักษณะซากพืชต่างๆให้เห็นอยู่ภายในเนื้อ มีคาร์บอนประกอบอยู่ประมาณ
ร้อยละ 60 และออกซิเจนประมาณร้อยละ 30 เมื่อแห้งจะติดไฟได้ดี peat คือลำดับเบื้องต้นของกระบวนการเกิดถ่านหิน
Percussion Drilling การเจาะแบบกระแทก
Perforations การยิงท่อกรุ ซีเมนต์ และชั้นหินที่จะทำการผลิตให้เป็นรู เพื่อให้น้ำมันหรือก๊าซไหลขึ้นมาในหลุมเจาะได้
Permeability ค่าความซึมได้ของหิน หมายถึงการวัดความสามารถในการยอมให้ของไหล ได้แก่ น้ำมัน ก๊าซ หรือ น้ำ ไหลผ่านช่องว่างระหว่างหิน หน่วยที่
ใช้วัดเป็น มิลลิดาซี (millidarcies, md) หรือ ดาซี (darcies)
Petrochemical Industry อุตสาหกรรมปิ โตรเคมี คืออุตสาหกรรมที่นำเอาวัตถุดิบซึ่งมีองค์ประกอบของสารไฮโดรคาร์บอนไปเข้ากระบวนการเพื่อเพิ่มมูลค่าของ
ผลิตภัณฑ์ให้สูงขึ้น ปิ โตรเลียมที่ใช้เป็นวัตถุดิบได้แก่ ก๊าซธรรมชาติ คอนเดนเสท น้ำมันดิบ แนฟทา ก๊าซอีเทน โพรเพน บิวเทน เป็นต้น มา
ผลิตเป็นผลิตภัณฑ์ซึ่งส่วนใหญ่อยู่ในลักษณะเม็ดและผงพลาสติก สำหรับเป็นวัตถุดิบในการผลิตผลิตภัณฑ์สำเร็จรูปพลาสติกนานาชนิด
Petroleum สารไฮโดรคาร์บอนที่เกิดขึ้นเองตามธรรมชาติโดยมีธาตุสองชนิดเป็นองค์ประกอบหลัก ได้แก่คาร์บอนและไฮโดรเจน โดยอาจมีหรือไม่มี
ธาตุอโลหะอื่นๆ เช่น กำมะถัน ออกซิเจน ไนโตรเจน ฯลฯ ปนอยู่ด้วยก็ได้ ปิ โตรเลียมเป็นได้ทั้งของแข็ง ของเหลว หรือก๊าซ ขึ้นอยู่กับองค์
ประกอบของปิ โตรเลียมเอง และความร้อน ตลอดจนความกดดันตามสภาพแวดล้อมที่ปิ โตรเลียมนั้นถูกกักเก็บไว้ แบ่งตามสถานะสำคัญทาง
ธรรมชาติได้ 2 ชนิด คือ น้ำมันดิบ และ ก๊าซธรรมชาติ
Petroleum Province บริเวณที่มีลักษณะโครงสร้างทางธรณีวิทยา และลักษณะชั้นหินที่คล้ายคลึงกัน และมีแหล่งกักเก็บปิ โตรเลียม (petroleum
reservoir) อยู่เป็นจำนวนมาก
Petroleum Reserves ปริมาณสำรองปิ โตรเลียม หมายถึงปริมาณปิ โตรเลียมที่สามารถจะผลิตขึ้นมาได้อย่างคุ้มค่าต่อการลงทุนจากแหล่งปิ โตรเลียม ภายใต้เงื่อนไข
ทางเศรษฐศาสตร์ในขณะนั้น
Pig อุปกรณ์ซึ่งอาจเป็นลูกยางแข็ง ลูกพลาสติก หรือแท่งโลหะ ที่ใส่ไว้ในท่อส่งน้ำมันหรือก๊าซ (pipeline) เพื่อใช้ทำความสะอาดท่อส่ง
โดยมันจะไหลไปในท่อตามแรงดันของน้ำมันหรือก๊าซที่ไหลไป และจะติดอุปกรณ์สำหรับตรวจดูว่าส่วนใดของท่อสึกกร่อนหรือชำรุดด้วย
Pipeline ท่อสำหรับการขนส่งน้ำมันดิบหรือก๊าซธรรมชาติ ซึ่งวางได้ทั้งบนบกและในทะเล
Plug and Abandon การอัดซีเมนต์เข้าไปในหลุมเจาะที่ไม่พบปิ โตรเลียมเพื่อการสละหลุม
Porosity ค่าความพรุนของหิน หมายถึง จำนวนช่องว่างระหว่างหิน คิดเป็นเปอร์เซนต์โดยปริมาตร porosity จะเป็นตัววัดความจุในการกักเก็บ
ของไหลในชั้นหินกักเก็บ (reservoir rock) ถ้าชั้นหินมีค่าความพรุน 0 - 5% จะไม่น่าสนใจ , 5 - 10% ไม่ดี , 10 -
15% พอใช้ , 15 - 20% เป็นชั้นหินกักเก็บที่ดี , 20 - 25% ดีมาก
Portable Rig เป็นแท่นเจาะบนบกแบบที่มีโครงสร้างหอคอย (derrick) ติดอยู่ บนรถบรรทุกขนาดใหญ่ สามารถเคลื่อนย้ายแท่นเจาะได้โดยสะดวก
เพราะโครงสร้างหอคอยพับให้เอนราบได้
Possible Reserves ปริมาณสำรองปิ โตรเลียมที่เป็นไปได้ว่าจะมีอยู่ โดยมีข้อมูลทางธรณีวิทยาและวิศวกรรมปิ โตรเลียมบ่งชี้ว่าน่าจะสามารถผลิตปิ โตรเลียมได้
ซึ่งจะมีความมั่นใจน้อยกว่า proved และ probable reserves (ดูคำ Proved และ Probable reserves)
Pour Point จุดไหลเท คือ อุณหภูมิ ณ จุดที่น้ำมันดิบแข็งตัวและไม่สามารถไหลได้สะดวก หมายถึงว่า ถ้าอุณหภูมิของน้ำมันดิบต่ำกว่าจุดไหลเท น้ำมัน
ดิบก็จะเป็นไขแข็ง ไหลไม่ได้ และในทางตรงกันข้าม หากอุณหภูมิสูงกว่าจุดไหลเท ไข หรือ wax ที่ผสมอยู่ในน้ำมันดิบก็จะหลอมตัวเข้า
กับน้ำมันดิบ ทำให้ น้ำมันดิบไหลได้
Power Pool คือ ตลาดกลางซื้อขายไฟฟ้ า ตามแผนแม่บทการปฏิรูปรัฐวิสาหกิจ กำหนดให้มีการจัดตั้งตลาดกลางซื้อขายไฟฟ้ าในปี 2546 ซึ่งผู้ใช้ไฟ
ไม่จำเป็นต้องซื้อไฟฟ้ าจากการไฟฟ้ าส่วนภูมิภาค หรือการไฟฟ้ านครหลวง แต่สามารถเลือกซื้อจากผู้ค้าปลีก (retails) รายใดก็ได้ โดยผู้
ค้าปลีกจะไปซื้อไฟฟ้ าจากผู้ผลิตไฟฟ้ าผ่านตลาดกลางซื้อขายไฟฟ้ า และส่งไปตามสายของการไฟฟ้ าฝ่ายผลิต การไฟฟ้ าส่วนภูมิภาคหรือการ
ไฟฟ้ านครหลวง ซึ่งจะทำให้เกิดการแข่งขันในการขายไฟฟ้ าให้กับผู้ใช้ไฟ ทั้งในด้านราคาและคุณภาพบริการ โดยตลาดกลางซื้อขายไฟฟ้ า
มีหน้าที่ 2 ประการ คือ
- เป็นศูนย์กลางซื้อขายไฟฟ้ าระหว่างผู้ผลิตกับผู้ค้าปลีก
- เป็นกลไกในการบริหารพลังงานไฟฟ้ าในระบบไฟฟ้ า เช่น การสั่งเดินเครื่องของโรงไฟฟ้ า เพื่อให้มีการสั่งเดินเครื่องจากโรงที่มีต้นทุนต่ำ
ที่สุดก่อน
Primary Drive แรงดันที่มีอยู่ตามธรรมชาติที่ช่วยขับน้ำมันและก๊าซให้ไหลเข้าไปในหลุมเจาะ ในแหล่งน้ำมัน แรงขับตามธรรมชาติ ได้แก่ ก๊าซธรรมชาติที่
ละลายปนอยู่กับน้ำมันดิบ (solution gas) ก๊าซธรรมชาติที่เกิดอยู่อย่างอิสระ (free gas) น้ำและแรงโน้มถ่วงของโลก ในแหล่ง
น้ำมันทุกแหล่งจะมีแรงขับตามธรรมชาติอย่างน้อย 1 อย่าง หรือบางทีมี 2 อย่าง แรงขับตามธรรมชาติจะลดลงเมื่อมีการผลิต
Primary Recovery การผลิตขั้นปฐมภูมิ คือ การผลิตที่ใช้พลังงานตามธรรมชาติที่มีอยู่ในแหล่งกักเก็บ ทำให้เกิดการไหลของน้ำมันดิบจากแหล่งกักเก็บเข้ามา
ในหลุมผลิต ขบวนการผลิตแบบนี้เปอร์เซนต์ของน้ำมันดิบที่ผลิตได้ (เมื่อเทียบกับน้ำมันทั้งหมดที่มีในแหล่งกักเก็บ) จะขึ้นอยู่กับ
คุณสมบัติของหินกักเก็บ คุณสมบัติของน้ำมันดิบ และชนิดของพลังงานธรรมชาติที่มีอยู่ในแหล่งกักเก็บ เปอร์เซนต์ของน้ำมันดิบ ที่ผลิตได้
โดยกระบวนการผลิตขั้นปฐมภูมิสำหรับน้ำมันดิบชนิดหนักมาก (extra heavy crude oil) ชนิดหนัก (heavy crude)
ชนิดหนักปานกลาง (medium crude) และชนิดเบา (light crude) มีค่าประมาณ 1-5%, 1-10%, 5-30% และ
10-40% ตามลำดับ ช่วงของเปอร์เซนต์แสดงถึงกลไกการผลิตในแหล่งกักเก็บที่ต่างกัน
Production Analysis การจำลองการไหลในระบบการผลิต
Model
Production Well หลุมผลิตปิ โตรเลียม
Processing Platform แท่นผลิต เป็นแท่นที่ประกอบด้วยอุปกรณ์การผลิตต่างๆ เช่น ระบบแยกสถานะ (gas/liquid seperator) ระบบเพิ่มแรงดันก๊าซ
(PP) (gas compression) ระบบดูดความชื้น (dehydration) มาตรวัด (metering) เป็นต้น
Produced Water น้ำตามธรรมชาติที่มีอยู่ในแหล่งปิ โตรเลียมและผลิตขึ้นมาได้พร้อมกับการผลิตน้ำมัน หรือเป็นน้ำที่อัดเข้าไปในแหล่งเพื่อช่วยเพิ่มการผลิต
Probable Reserves ปริมาณสำรองปิ โตรเลียมที่คาดว่าจะมี โดยมีข้อมูลทางธรณีวิทยาและวิศวกรรมปิ โตรเลียมสนับสนุนว่าจะสามารถผลิตปิ โตรเลียมขึ้นมาได้
probable reserves มีความไม่แน่นอนสูงกว่า proved reserves ในด้านขนาดหรือขอบเขตที่แน่นอนของแหล่ง ความ
สามารถที่จะผลิตขึ้นมาได้
Proved Reserves ปริมาณสำรองปิ โตรเลียมที่พิสูจน์แล้ว คือ ปริมาณสำรองที่ได้มาโดยการคำนวณและประมาณการจากข้อมูลการเจาะและทดสอบหลุม
ปิ โตรเลียมซึ่งได้มีการพิสูจน์ทราบแล้ว รวมทั้งมีหลักฐานข้อมูลการผลิต หรือข้อมูลทางธรณีวิทยาและธรณีฟิ สิกส์ที่มีความแน่นอนค่อนข้าง
สูงมาสนับสนุนว่า จะสามารถผลิตปิ โตรเลียมขึ้นมาได้คุ้มค่าการลงทุนภายใต้เงื่อนไขทางเศรษฐศาสตร์ในขณะนั้น
R | Back to top
Raw Natural Gas หมายถึงก๊าซธรรมชาติที่มีสสารหรือก๊าซอื่นเจือปนอยู่ (impurities) และเป็นสารที่ไม่ต้องการ เช่น น้ำ ก๊าซไนโตรเจน
คาร์บอนไดออกไซด์ ไฮโดรเจนซัลไฟล์ ฮีเลียม สารเหล่านี้จะต้องถูกแยกออกก่อนที่จะมีการซื้อขายก๊าซ
Recoverable Oil in ปริมาณน้ำมันดิบในแหล่งกักเก็บใต้ดินที่คาดว่าจะสามารถผลิตขึ้นมาได้และคุ้มค่าต่อการลงทุน
Place
Recovery Factor ค่าตัวแปรที่ใช้บ่งถึงอัตราส่วนของปริมาณปิ โตรเลียมที่เราสามารถนำขึ้นมาใช้ได้ต่อปริมาณทั้งหมดที่มีอยู่ในแหล่ง
Refining การกลั่น เป็นกระบวนการแยกผลิตภัณฑ์น้ำมันออกจากน้ำมันดิบและจะให้ผลิตภัณฑ์ตามส่วนประกอบของน้ำมันดิบแต่ละชนิด การกลั่น
เป็นการแยกผลิตภัณฑ์น้ำมันตามขนาดของโมเลกุล โดยใช้ความแตกต่างในจุดเดือดของสารประกอบไฮโดรคาร์บอนแต่ละตัว
Refining Margins กำไรเบื้องต้น คือ ผลต่างของราคาผลิตภัณฑ์น้ำมันที่ได้จากการกลั่นกับราคาน้ำมันดิบที่นำเข้ากลั่น ซึ่ง refining margins นี้จะแตก
ต่างกันไปแล้วแต่โรงกลั่นแต่ละโรงและขึ้นอยู่กับราคาและชนิดของน้ำมันดิบด้วย
Reforming ขบวนการกลั่นน้ำมันเพื่อที่จะปรับปรุงคุณภาพของน้ำมันให้มีค่าออกเทนสูงขึ้น โดยการเปลี่ยนแปลงโครงสร้างโมเลกุลของสาร
ไฮโดรคาร์บอน แต่ไม่ใช่การทำให้โมเลกุลแตกตัวเหมือนอย่าง cracking (ดูคำ Cracking)
Remote Processing แท่นผลิตย่อย เป็นแท่นสำหรับนำก๊าซจากแท่นหลุมผลิตมาเข้าขบวนการแยกก๊าซ คอนเดนเสท และน้ำ ในขั้นต้น เพื่อทำการส่งต่อไปยัง
Platform แท่นผลิตกลาง
Renewable Energy พลังงานหมุนเวียน หรือพลังงานใช้ไม่หมด ได้แก่ พลังงานแสงอาทิตย์ เราสามารถเปลี่ยนพลังงานแสงอาทิตย์มาเป็นพลังงานไฟฟ้ าโดย
อาศัยเซลล์แสงอาทิตย์ (solar cell) พลังงานน้ำ เราสามารถแปรรูปพลังงานศักย์จากน้ำเพื่อนำมาเป็นพลังงานกล เช่น ใช้แรงของน้ำ
หมุนกังหันผลิตไฟฟ้ า พลังงานลม โดยการใช้กังหันลมหมุนเครื่องจักร์กลต่างๆ เครื่องสูบน้ำ เครื่องบดธัญพืช เป็นต้น พลังงานจากมวล
ชีวภาพ เช่น มูลสัตว์และก๊าซชีวภาพ พลังงานจากการเผาไม้ กระดาษ ฟื น แกลบ กากชานอ้อย และ ที่เรียกว่า พลังงานใช้ไม่หมดก็เพราะ
สามารถหามาทดแทนได้ เช่น ปลูกป่ าเอาไม้มาทำฟื น หรือปล่อยน้ำจากเขื่อนมาปั่นไฟ หรือแสงอาทิตย์ที่ได้รับจากดวงอาทิตย์อย่างไม่มีวัน
หมดสิ้น ดังนี้เป็นต้น
Renewable Resources ทรัพยากรที่นำกลับมาใช้ใหม่ได้ หมายถึงทรัพยากรธรรมชาติซึ่งสามารถเกิดขึ้นมาใหม่ได้ด้วยตัวเองโดยธรรมชาติ เช่น ปลา ป่ าไม้ เป็นต้น
หรืออาจเกิดขึ้นและแพร่ขยายให้ได้ผลิตผลมากขึ้นโดยการกระทำของมนุษย์
Reserves ปริมาณสำรองปิ โตรเลียม คือค่าประมาณของปริมาตรปิ โตรเลียมซึ่งคาดว่าจะผลิตขึ้นมาได้ในเชิงพาณิชย์ จากบริเวณที่แน่ใจแล้วว่ามี
ปิ โตรเลียมอยู่และสามารถผลิตได้จากวันที่กำหนด ภายใต้สภาพเศรษฐกิจในขณะนั้น และเป็นค่าที่เปลี่ยนแปลงได้เมื่อมีข้อมูลเพิ่มขึ้นและมี
การคำนวณใหม่
Reservoir แหล่งกักเก็บปิ โตรเลียม โดยปิ โตรเลียมซึ่งได้แก่น้ำมันและก๊าซธรรมชาติจะสะสมตัวอยู่ในช่องว่างระหว่างหิน เช่น ชั้นหินทราย
Reservoir Rock หินกักเก็บปิ โตรเลียม คือ หินที่มีรูพรุนและยอมให้ของไหลซึมผ่านได้สูง (good porosity and permeability) เช่น
หินทราย (sandstone) หินคาร์บอเนต หินปูน หินโดโลไมต์ เพื่อที่จะสามารถกักเก็บปิ โตรเลียมในปริมาณมากได้ นอกจากจะต้องมี
ความพรุนสูงแล้ว ควรจะต้องมีความหนาด้วย ในแหล่งปิ โตรเลียมเชิงพาณิชย์ส่วนมากหินกักเก็บจะมีความพรุนสูงกว่า 10% และมีความ
หนามากกว่า 10 ฟุต จะต้องมีความต่อเนื่องและครอบคลุมบริเวณกว้าง เพื่อที่จะได้มีปริมาตรกักเก็บปิ โตรเลียมได้สูง
Reservoir Simulation การจำลองการไหลในแหล่งกักเก็บ
Rich Gas ก๊าซซึ่งมีมีเทนเป็นส่วนใหญ่ แต่ก็มีสัดส่วนของไฮโดรคาร์บอนชนิดอื่นอยู่สูง ซึ่งไฮโดรคาร์บอนเหล่านี้สามารถแยกออกมาได้ในรูปของ
ก๊าซเหลว (NGL) หรือ หมายถึงก๊าซธรรมชาติที่มีค่าความร้อน (calorific value) มากกว่า 900 BTU/ft3
Riser Platform (RP) แท่นชุมทางท่อ เป็นแท่นที่รับก๊าซจากแหล่งผลิตต่างๆส่งขึ้นฝั่ง
Road Tanker Loading ระบบการขนถ่ายน้ำมันจาก storage tank ลงสู่รถบรรทุก เพื่อจะได้ขนน้ำมันดิบไปยังโรงกลั่น โดยมี centrifugal pump
เป็นตัวปั๊มน้ำมันดิบจาก storage tank ไปออกที่ loading arm เพื่อนำใส่ลงใน tank ของรถบรรทุก ซึ่งแต่ละคันมีความจุ
ประมาณ 200 บาร์เรล
RON มาจากคำว่า Research Octane Number เ ็นค่าออกเทนที่มีประสิทธิภาพต่อต้านการน๊อคในเครื่องยนต์หลายสูบที่ทำงานอยู่
ในรอบของช่วงหมุนต่ำ โดยใช้เครื่องยนต์ทดสอบมาตรฐานภายใต้สภาวะมาตรฐาน 600 รอบต่อนาที
ROP มาจากคำว่า Rate of Penetration หมายถึงอัตราเร็วในการเจาะ
Rotary Drilling การเจาะแบบหมุน
Roustabouts คนงานที่ทำงานอยู่บนแท่นขุดเจาะในทะเล มีหน้าที่ยกและเคลื่อนย้ายเครื่องมือและอุปกรณ์ต่างๆที่ขนมาจากบนฝั่ง (shore base)
ขึ้นมาบนแท่นเจาะในทะเลสำหรับใช้ทำงาน
Running Tools เครื่องมือที่ใช้หย่อนและติดตั้งอุปกรณ์ในหลุมเจาะ
S | Back to top
Sale Gas หมายถึงก๊าซดิบ (raw gas) ที่ได้มีการแยกเอาก๊าซ แอล พี จี ก๊าซธรรมชาติเหลว และคาร์บอนไดออกไซด์ ออกแล้ว ประกอบด้วยก๊าซ
มีเทนและอีเทน
Secondary Recovery การผลิตขั้นทุติยภูมิ คือการผลิตที่มีการอัดน้ำหรือก๊าซเข้าไปในแหล่งกักเก็บ เพื่อให้น้ำหรือก๊าซนี้ไปแทนที่น้ำมันดิบ ไล่น้ำมันดิบมาเข้าหลุม
ผลิต น้ำหรือก๊าซที่เข้าไปแทนที่น้ำมันนี้ไม่สามารถแทนที่น้ำมันได้หมด จะมีน้ำมันเหลืออยู่ในแหล่งกักเก็บหลังจากการผลิตขั้นทุติยภูมิได้
สิ้นสุดลง ในการผลิตขั้นทุติยภูมินี้เปอร์เซนต์ของน้ำมันดิบที่ผลิตขึ้นมาได้ (เมื่อเทียบกับปริมาณน้ำมันดิบที่มีทั้งหมด) สำหรับน้ำมันชนิด
หนัก ชนิดหนักปานกลาง และชนิดเบา มีค่าประมาณ 5-10%, 5-15% และ 10-25%ตามลำดับ
Seismic Survey การสำรวจทางธรณีฟิ สิกส์ด้วยการวัดคลื่นไหวสะเทือนในชั้นหิน เพื่อศึกษาลักษณะโครงสร้างของชั้นหินใต้พื้นดินและหาโครงสร้างหินที่
จะเป็นแหล่งกักเก็บปิ โตรเลียม
Semi-submersible เป็นแท่นเจาะในทะเลที่ตัวแท่นและส่วนที่พักอาศัยวางตัวอยู่บนทุ่น/ถังที่สามารถสูบน้ำเข้าออกได้เพื่อให้ตัวแท่นลอยหรือจมตัวลง ใช้เจาะ
ได้ในบริเวณที่น้ำทะเลลึกตั้งแต่ 600-1,500 ฟุต เมื่อจะทำการเจาะก็จะลงสมอเพื่อโยงยึดไม่ให้แท่นเคลื่อนที่ การเคลื่อนย้ายจำเป็นต้อง
อาศัยเรือลากจูงไป
Shortfall เหตุการณ์ที่ผู้ขายทำผิดสัญญาไม่สามารถส่งก๊าซให้ผู้ซื้อได้ตามที่ผู้ซื้อขอ ให้ส่งก๊าซมาในช่วงเวลาหนึ่งๆ ภายใต้ CDC
(Contractual Delivery Capacity) หรือ DCQ (Daily Contract Quantity) ที่ได้รับรองไว้ จะถูกลงโทษ
โดยส่งมอบก๊าซส่วนที่ส่งขาดไปในภายหลังในราคาลดลง เช่น ในราคา 75% ของ current price
Show การปรากฏมีอยู่ของน้ำมันหรือก๊าซที่เห็นได้ในเศษหินตัด (cuttings) แท่งหิน (cores) หรือในน้ำโคลนที่ใช้ในการเจาะ
(drilling mud)
Shut-in Well การปิ ดหลุม คือการทำให้หลุมเจาะอยู่ในสภาพความดันปิ ด (สภาวะหลุมปิ ด) เพื่อให้หลุมเจาะปรับสภาพความดันภายในหลุมด้วยตัวของ
หลุมเจาะเอง
Shut Down การหยุดปฏิบัติงานในหลุมเจาะชั่วคราว
Skimming Refinery โรงกลั่นน้ำมันที่ประกอบด้วยหน่วยกลั่นบรรยากาศ และหน่วยกลั่นสุญญากาศ หรือ โรงกลั่นน้ำมันที่มีเฉพาะ seperation
 process ซึ่งจะกลั่นน้ำมันโดยอาศัยความแตกต่างของจุดเดือดของสารประกอบไฮโดรคาร์บอน โดยจะไม่มีการเปลี่ยนแปลงโครงสร้าง
ของโมเลกุลแต่อย่างใด
Solar Cell เซลล์แสงอาทิตย์ เป็นสิ่งประดิษฐ์ที่สร้างขึ้นเพื่อเป็นอุปกรณ์สำหรับการเปลี่ยนพลังงานแสงอาทิตย์ให้เป็นพลังงานไฟฟ้ า โดยการนำสารกึ่ง
ตัวนำ เช่น ซิลิคอน ซึ่งมีราคาถูกที่สุดและมีมาก นำมาผ่านกระบวนการทางวิทยาศาสตร์ผลิตให้เป็นแผ่นบางบริสุทธิ์ และในทันทีที่มีแสง
ตกกระทบบนแผ่นเซลล์ รังสีของแสงที่มีอนุภาคของพลังงานประกอบ จะมีการถ่ายเทพลังงานให้กับสารกึ่งตัวนำและเกิดไฟฟ้ ากระแสตรง
ขึ้น กระบวนการแปรรูปพลังงานแสงอาทิตย์ Solution Gas ก๊าซธรรมชาติที่ละลายปนอยู่ในน้ำมันดิบในแหล่งกักเก็บ เมื่อน้ำมันถูก
สูบขึ้นมาบนพื้นผิวและความดันลดลง ก๊าซนี้ก็จะแตกตัวออกมาจากน้ำมัน
Solution Gas ก๊าซธรรมชาติที่ละลายปนอยู่ในน้ำมันดิบในแหล่งกักเก็บ เมื่อน้ำมันถูกสูบขึ้นมาบนพื้นผิวและความดันลดลง ก๊าซนี้ก็จะแตกตัวออกมาจาก
น้ำมัน
Sour Gas ก๊าซธรรมชาติที่มีไฮโดรเจนซัลไฟล์ปนอยู่ในปริมาณมากเกินเกณฑ์มาตรฐานการซื้อขาย ซึ่งจะให้มีได้ประมาณ 0.25 กรัม/100
ลูกบาศก์ฟุต หรือ 4 ppm sour gas จะมีกลิ่นเหม็นเหมือนไข่เน่าและมีสภาพเป็นกรด ซึ่งเป็นอันตรายต่ออุปกรณ์การเจาะและการ
ผลิต โดยทั่วไปจะใช้สาร alkanolamine เพื่อกำจัดธาตุกำมะถันก่อนที่จะนำก๊าซมาใช้หรือก่อนการขนส่ง
Sour Oil น้ำมันดิบที่มีไฮโดรเจนซัลไฟล์ปนอยู่ ซึ่งปริมาณขั้นต่ำของกำมะถันที่อนุญาตให้มีได้ในน้ำมันจะแตกต่างกันไปแล้วแต่โรงกลั่นและกฎ
ระเบียบของแต่ละประเทศ แต่โดยทั่วไปมากกว่า 1% โดยน้ำหนัก
Source Rock หินต้นกำเนิดปิ โตรเลียม คือ หินชั้นหรือหินตะกอน (sedimentary rock) ที่มีสารอินทรีย์มาก เมื่อมีการเปลี่ยนแปลงสภาพทาง
ธรณีวิทยา ภายใต้ความร้อนและความกดดัน สารอินทรีย์เหล่านี้ก็จะเปลี่ยนแปลงและสลายตัวให้ปิ โตรเลียม หินต้นกำเนิดปิ โตรเลียมจะต้อง
มีปริมาณของสารอินทรีย์อย่างน้อย 0.5% และโดยทั่วไปควรจะมากกว่า 1.5% สารอินทรีย์ชนิด Type II จะให้น้ำมันดิบ
(crude oil) Type III จะให้ก๊าซ ปริมาณของไฮโดรเจนในสารอินทรีย์ควรจะมากกว่า 7% โดยน้ำหนัก สำหรับการเกิดน้ำมัน
หินดินดานสีเทาดำหรือดำ และพวก reef limestone ส่วนใหญ่จะเป็นหินต้นกำเนิดปิ โตรเลียมที่ดี
Spot Market ตลาดการค้าน้ำมันหรือผลิตภัณฑ์น้ำมันนานาชาติ ซึ่งสามารถส่งน้ำมันได้ทันทีในราคาซื้อขาย ณ ปัจจุบัน
Spot Purchase การจัดซื้อน้ำมันจากตลาดจร
SPP มาจากคำว่า Small Power Producer หมายถึง ผู้ผลิตไฟฟ้ ารายเล็ก คือโครงการผลิตไฟฟ้ าโดยใช้ระบบการผลิตพลังงาน
ความร้อนและไฟฟ้ าร่วมกัน (Co-generation) หรือการผลิตไฟฟ้ าโดยใช้พลังงานนอกรูปแบบ กากหรือเศษวัสดุเหลือใช้เป็นเชื้อ
เพลิง โครงการ SPP แต่ละโครงการจะจำหน่ายไฟฟ้ าให้การไฟฟ้ าฝ่ ายผลิตแห่งประเทศไทย ไม่เกิน 90 เมกะวัตต์ แต่เนื่องจาก SPP
แต่ละแห่งสามารถขายไฟฟ้ าให้ผู้บริโภคที่อยู่บริเวณใกล้เคียงได้โดยตรง กำลังการผลิตของ SPP มักจะอยู่ในระดับ 120-150 เมกะ
วัตต์ SPP บางโครงการมีขนาดใกล้เคียงกับ IPP แต่ใช้รูปแบบการผลิตเป็นระบบ Co-generation
Spud a Well วันที่เริ่มเจาะหลุม
SRB มาจากคำว่า Special Remuneration Benefit หมายถึง การเก็บผลประโยชน์พิเศษจากกำไรส่วนเกิน ผลประโยชน์
ตอบแทนพิเศษนี้ได้กำหนดให้มีขึ้นตามพระราชบัญญัติปิ โตรเลียม (ฉบับที่ 4) พ.ศ. 2532 โดยมีจุดประสงค์เพื่อให้รัฐได้รับส่วนแบ่ง
ผลประโยชน์มากยิ่งขึ้น (นอกเหนือไปจากค่าภาคหลวงและภาษีที่ได้รับอยู่ตามปรกติ) ในกรณีของการที่ผู้รับสัมปทานพบแหล่งปิ โตรเลียม
ขนาดใหญ่ หรือได้รับประโยชน์จากการที่น้ำมันดิบในตลาดโลกมีราคาสูงขึ้นอย่างฉับพลันหรือมีต้นทุนการสำรวจและผลิตต่ำ การคำนวณ
ผลประโยชน์ตอบแทนพิเศษจะกระทำเป็นรายปี จากจำนวน "กำไรปิ โตรเลียม" ก่อนหักภาษีเงินได้ปิ โตรเลียม หากปี ใดไม่มี "กำไร
ปิ โตรเลียม" เกิดขึ้นก็ยังไม่มีภาระต้องเสีย และ "จำนวนขาดทุนปิ โตรเลียม" ในปี นั้น ก็สามารถยกยอดไปหักจากรายได้ในปี ต่อๆไปได้
จนกว่าจะหมด
Standard Rig เป็นแท่นเจาะบนบกแบบเก่าแก่ที่สุด โครงสร้างหอคอย (derrick) จะถูกสร้างคร่อมปากบ่อบริเวณที่จะทำการเจาะ และเมื่อการขุดเจาะ
แล้วเสร็จก็อาจถอดแยกหอคอยออกเป็นชิ้นเพื่อนำไปประกอบยังตำแหน่งใหม่
Steam Power Plant โรงไฟฟ้ าพลังไอน้ำ เป็นโรงไฟฟ้ าที่ใช้เครื่องกังหันไอน้ำเป็นเครื่องต้นกำลังหมุนเครื่องกำเนิดไฟฟ้ าไอน้ำที่มีความดันและอุณหภูมิสูงนี้ได้
จากการเปลี่ยนสถานะของน้ำในหม้อน้ำ เมื่อได้รับ พลังความร้อนจากการเผาไหม้ของเชื้อเพลิงในเตาเผา (furnace) ไอน้ำจะถูกส่งไป
ขับดันกังหันไอน้ำ ซึ่งมีเพลาต่อกับเครื่องกำเนิดไฟฟ้ า หลังจากนั้นก็จะผ่านไปกลั่นตัวเป็นน้ำที่เครื่องควบแน่น (condensor) และถูก
ส่งกลับมารับความร้อนใหม่ในหม้อน้ำ เนื่องจากไม่สามารถเปลี่ยนสถานะของน้ำให้เป็นไอได้อย่าง รวดเร็ว เมื่อเริ่มเดินเครื่องแต่ละครั้งจน
ใช้งานได้จะใช้เวลาอย่างน้อยประมาณ 2-3 ชั่วโมง ดังนั้นจึงเหมาะที่จะใช้เป็นโรงไฟฟ้ าฐาน (base load plant) ซึ่งทำหน้าที่
ผลิตพลังงานไฟฟ้ าตลอดเวลา เป็นระยะเวลานานก่อนการหยุดเครื่องแต่ละครั้ง โดยทั่วไปโรงไฟฟ้ าพลังไอน้ำมีขนาดประมาณ 1-1,300
เมกะวัตต์ สามารถใช้เชื้อเพลิงได้หลายชนิด เช่น ถ่านหิน น้ำมันเตา ก๊าซธรรมชาติ ขยะ ฯลฯ และมีประสิทธิภาพประมาณ 30-35%
และมีอายุการใช้งานประมาณ 25 ปี
Stimulation การกระตุ้นการผลิต ในการผลิตปิ โตรเลียมอาจมีปัญหาเกี่ยวกับการไหลของปิ โตรเลียมจากแหล่งกักเก็บเข้าหลุมผลิต เนื่องจากมีการ
เปลี่ยนแปลงสภาพของแหล่งกักเก็บบริเวณใกล้หลุมผลิต ถ้ามีปัญหาเช่นนี้เกิดขึ้นจะมีการใช้วิธีการกระตุ้นการผลิต อาจใช้วิธีการใช้กรด
(acidizing) หรือวิธีทำให้หินแตก (fracturing) เพื่อช่วยให้การผลิตได้ผลดียิ่งขึ้น
STOIIP มาจากคำว่า Stock Tank Oil Initially in Place หมายถึงน้ำมันที่มีอยู่แต่เดิมในแหล่งกักเก็บ
Storage Tank ถังเก็บน้ำมันดิบที่ได้ผ่านขบวนการแยกน้ำออกแล้ว ถังเก็บน้ำมันแต่ละถังมีความจุประมาณ 330 บาร์เรล ในถังจะมีมาตรตั้งระดับสูงต่ำ
เอาไว้ ซึ่งจะมีสัญญาณเตือนเมื่อระดับของเหลวในถังสูงหรือต่ำเกินกว่าที่กำหนดไว้
Sweetening วิธีการที่แยกเอาก๊าซไฮโดรเจนซัลไฟล์ออกจากก๊าซธรรมชาติหรือน้ำมันที่มันปนอยู่
Sweet Oil or Sweet Gas น้ำมันหรือก๊าซธรรมชาติที่ผ่านขบวนการแยกเอาก๊าซไฮโดรเจนซัลไฟล์ออกแล้ว
Swing ปริมาณก๊าซธรรมชาติที่ผู้ขายส่งให้แก่ผู้ซื้อในปริมาณที่มากกว่าหรือน้อยกว่าข้อตกลงในสัญญาการส่งก๊าซแต่ละวัน
SWOPS มาจากคำว่า Single Well Oil Production System หรือ Single Well Offshore Production
System หมายถึงระบบการผลิตน้ำมันจากหลุมเดี่ยว หรืออาจหมายถึงระบบการผลิตปิ โตรเลียมในทะเลจากหลุมเดี่ยว
Synthetic Gas ก๊าซที่ผลิตได้จากน้ำมันและถ่านหินซึ่งมีมีเทนอยู่มาก คุณสมบัติและองค์ประกอบทางเคมีคล้ายก๊าซธรรมชาติ ก๊าซนี้สามารถส่งไปถึงผู้ใช้ได้
แบบก๊าซที่มีค่าความร้อนต่ำหลังจากที่ได้แยกเอาก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์ออกแล้ว

T | Back to top
Takeover การเข้าครอบครองกิจการ การเข้าซื้อกิจการของบริษัทหนึ่งโดยบริษัทผู้ซื้ออาจเข้าไปเจรจาขอซื้อโดยตรงกับฝ่ายบริหารของบริษัทนั้น หรือ
โดยการแลกเปลี่ยนหุ้นของทั้งสองบริษัท ซึ่งอาจมีการจ่ายเงินสดส่วนเกินหรือไม่ก็ได้ มีลักษณะคล้ายกับการควบกิจการ
Take or Pay ข้อผูกพันในการซื้อขายก๊าซซึ่งผู้ซื้อได้ตกลงกับผู้ขายที่จะซื้อและรับก๊าซในปริมาณที่ตกลงไว้ ถ้าผู้ซื้อไม่สามารถรับก๊าซในปริมาณและระยะ
 เวลาที่ตกลงไว้ จะต้องจ่ายมูลค่าก๊าซที่ยังไม่ได้รับไปก่อนแล้วไปรับก๊าซคืนในปี ถัดไป (make-up) (ดูคำ Make-up Gas)
Tcf มาจาก trillion cubic feet (1012) ล้านล้านลูกบาศก์ฟุต
Temporary Suspension การปิ ดหลุมชั่วคราว
Term Purchase การจัดซื้อน้ำมันดิบแบบสัญญามีระยะเวลา เป็นการซื้อในกรณีที่ผู้ซื้อมีความต้องการน้ำมันดิบบางชนิดจากแหล่งบางแหล่งเป็นพิเศษเพื่อใช้
กลั่นให้ได้ผลิตภัณฑ์ที่มีคุณสมบัติตามต้องการ หรืออีกกรณีหนึ่งผู้ซื้อหรือโรงกลั่นต้องการลดความเสี่ยงและความเสียหายที่อาจจะเกิดขึ้น
จากภาวะที่ไม่มีน้ำมันดิบเข้ากลั่นทันเวลา โดยปกติสัญญาจะมีอายุเวลา 1 ปี แต่หากสถานการณ์น้ำมันดิบไม่แน่นอน ราคาเคลื่อนไหว
เปลี่ยนแปลงขึ้นลงเร็วมาก สัญญาซื้อขายอาจจะลดระยะเวลาลงเหลือเพียง 3-6 เดือน
Tertiary Recovery การผลิตขั้นตติยภูมิ เมื่อมีการผลิตขั้นปฐมภูมิและขั้นทุติยภูมิแล้ว เปอร์เซนต์ของน้ำมันดิบที่ผลิตได้ก็ยังไม่สูงมากนัก โดยเฉพาะอย่างยิ่ง
น้ำมันดิบชนิดหนักและชนิดปานกลาง ดังนั้นจึงมีน้ำมันดิบเหลือพอที่จะกระตุ้นให้เกิดการใช้การผลิตขั้นตติยภูมิขึ้น การผลิตขั้นตติยภูมินี้
อาจแบ่งเป็น 3 ชนิด คือชนิดที่ใช้กระบวนการความร้อน (thermal process) ชนิดที่ใช้กระบวนการผสมตัว (miscible
process) และชนิดที่ใช้กระบวนการทางเคมี (chemical process) โดยชนิดแรกส่วนมากใช้กับแหล่งกักเก็บน้ำมันดิบชนิด
หนัก และสองชนิดหลังใช้กับแหล่งกักเก็บน้ำมันดิบชนิดเบาและชนิดปานกลางแต่เนื่องจากค่าใช้จ่ายสูงและผลการทดลองใช้จริงไม่ได้ผล
เป็นที่น่าพอใจ การใช้การผลิตขั้นตติยภูมิจึงไม่แพร่หลาย
Tool Pusher เป็นตำแหน่งลูกจ้างของบริษัทรับจ้างเหมาเจาะ (drilling contractor) มีหน้าที่รับผิดชอบดูแลกลุ่มคนงานเจาะและแท่นเจาะ
ตำแหน่งนี้บางทีเรียก drilling rig foreman, supervisor หรือ rig superintendent
TOU มาจากคำว่า Time of Use หมายถึงอัตราค่าไฟฟ้ าแบบช่วงเวลาการใช้ เป็นการกำหนดอัตราค่าไฟฟ้ าตามต้นทุนการผลิตกระแส
ไฟฟ้ าที่แท้จริงในช่วงเวลาของแต่ละวัน กล่าวคือ ในช่วงเวลาที่มีการใช้ไฟฟ้ าสูง ระหว่างเวลา 9.00 - 22.00 น. โรงไฟฟ้ าทุกโรงจะ
ต้องเดินเครื่องเต็มที่และใช้เชื้อเพลิงที่มีราคาแพงผลิตไฟฟ้ า เช่น น้ำมันเตา ขณะเดียวกันในช่วงเวลาที่มีการใช้ไฟฟ้ าต่ำ ระหว่างเวลา
22.00 - 9.00 น. โรงไฟฟ้ าจะหยุดเดินเครื่องที่มีต้นทุนการผลิตสูง ทำให้ต้นทุนการผลิตไฟฟ้ าในช่วงนี้ต่ำ ค่าไฟฟ้ าช่วงนี้จึงมีราคาถูก
ลงตามไปด้วย ดังนั้นการติดตั้งมิเตอร์ไฟฟ้ าแบบ TOU ทำให้ผู้ใช้สามารถเลือกเวลาใช้ไฟฟ้ าได้ตามราคาต้นทุนเพื่อลดภาระค่าไฟฟ้ าของ
ตนเอง โดยหากผู้ใช้ไฟหลีกเลี่ยงการใช้ไฟฟ้ าในช่วงเวลา 9.00 - 22.00 น. ก็จะสามารถประหยัดค่าไฟฟ้ าของครอบครัวและจะส่งผล
ให้ความต้องการพลังไฟฟ้ าสูงสุดของประเทศลดลงได้ จะส่งผลดีต่อการอนุรักษ์ พลังงานของประเทศโดยรวม
TPA มาจากคำว่า Third Party Access คือ การให้บริการขนส่งก๊าซธรรมชาติทางท่อแก่บุคคลที่สาม
Trip การยกก้านเจาะขึ้นและลงจากหลุมเจาะ เช่น เมื่อจะเปลี่ยนหัวเจาะ หรือเพื่อเก็บแท่งหิน เป็นต้น
Trip Gas ก๊าซธรรมชาติที่ไหลเข้ามาในหลุมเจาะระหว่างที่ดึงก้านเจาะขึ้นจากหลุม การไหลเข้ามาของก๊าซเกิดขึ้นได้ทั้งการดึงก้านเจาะขึ้นและเนื่องมา
จากน้ำหนักน้ำโคลนที่ลดลงและความดันก้นหลุมที่ลดลง
U | Back to top
Ultimate Recovery ปริมาณทั้งหมดของก๊าซธรรมชาติหรือน้ำมันดิบที่คาดว่าจะผลิตขึ้นมาได้จากหลุมเจาะหรือจากแอ่งภายใต้สภาวะเศรษฐกิจปัจจุบันและ
สภาพทางวิศวกรรม ultimate recovery อาจจะเป็นการผลิตขั้นปฐมภูมิอย่างเดียวหรือรวมทั้งการผลิตขั้นทุติยภูมิด้วย เช่น การทำ
water flood (ดูคำ Water Flood) เมื่อพิจารณาว่าคุ้มค่าต่อการลงทุน
Unrecoverable Volumes ปริมาณน้ำมันดิบและก๊าซธรรมชาติที่ประมาณได้ ณ เวลาใดเวลาหนึ่งว่าจะเหลืออยู่ในแหล่งกักเก็บหลังจากที่หยุดผลิตไปแล้ว เนื่องจากไม่
สามารถผลิตได้โดยเทคโนโลยีและสภาพเศรษฐกิจที่คาดการณ์ได้ ณ เวลานั้น
Upstream Petroleum อุตสาหกรรมต้นสาย ประกอบด้วยการสำรวจ การผลิตและการขนส่งปิ โตรเลียม
Industry
V | Back to top
Venting การปล่อยก๊าซสู่บรรยากาศโดยไม่มีการเผา
W | Back to top
Water Flood การอัดน้ำเข้าทางหลุมเจาะ เพื่อให้น้ำเข้าไปในแหล่งกักเก็บปิ โตรเลียม และแทนที่น้ำมันดิบ ไล่น้ำมันดิบมาเข้าหลุมผลิต เป็นการช่วยเพิ่ม
ปริมาณการผลิตน้ำมันดิบ
Well Completion เป็นวิธีการที่จะให้น้ำมันและก๊าซธรรมชาติไหลจากแหล่งกักเก็บมาที่ปากหลุมได้ โดยการติดตั้งอุปกรณ์เครื่องมือที่จำเป็นสำหรับเตรียมหลุม
เพื่อการผลิตน้ำมันและก๊าซ หลังจากได้เจาะหลุมและทำการทดสอบหลุมแล้ว
Well Control การควบคุมหลุมเจาะ คือ การควบคุมความดันภายในหลุมเจาะให้อยู่ในสภาพสมดุลย์
Well Head Platform แท่นหลุมผลิต เป็นแท่นที่ใช้ขุดเจาะหลุมผลิต ภายในแท่นจะประกอบด้วยหลุมผลิต 9 - 12 หลุม หรือมากกว่า และมีอุปกรณ์การผลิต
(WP) เบื้องต้น เช่น อุปกรณ์แยกสถานะเพื่อทดสอบอัตราการผลิต โดยปิ โตรเลียมที่ถูกผลิตขึ้นมาจะผ่านอุปกรณ์การผลิตเบื้องต้นที่นี่ ก่อนส่งไป
ขบวนการผลิตยังแท่นผลิตต่อไป
Well Logging ในการเจาะสำรวจปิ โตรเลียม มีขั้นตอนการเก็บข้อมูลที่สำคัญ เรียกว่า การหยั่งธรณีหลุมเจาะ (well logging) เพื่อตรวจวัดคุณสมบัติ
ทางฟิ สิกส์ของชั้นหินและของไหลในชั้นหินในแต่ละช่วงความลึกที่ต้องการหรือตลอดหลุมเจาะ ข้อมูลที่ได้จะนำมาศึกษาวิเคราะห์เพื่อหา
ชั้นไฮโดรคาร์บอน ลักษณะชั้นหินใต้ดิน ศึกษาและประเมินคุณสมบัติทางฟิ สิกส์ของไหลในชั้นหิน และเพื่อทราบความลึกที่แน่นอน
สำหรับการปฏิบัติงานในหลุมเจาะได้ละเอียดถูกต้อง
Well Platform เป็นแท่นเจาะหลุมผลิตในทะเล และสามารถที่จะเปลี่ยนเป็นแท่นผลิตได้ (production platform) เมื่อมีการผลิตปิ โตรเลียม
Wellhead Pressure ความดันของของไหลที่ปากหลุมหลังจากที่มีการปิ ดหลุม (shut-in) ในระยะเวลาหนึ่ง โดยทั่วไปเป็นระยะเวลา 24 ชั่วโมง ระดับความ
ดันที่ปากหลุมจะอ่านได้จากเครื่องวัด (gauge) ที่ wellhead
Well Stimulation การกระตุ้นหลุมผลิตเพื่อเพิ่มการผลิตให้มากขึ้น
Wet Gas คือ ก๊าซธรรมชาติที่มีมีเทนในสัดส่วนที่น้อยลง มีอีเทน โปรเพน และบิวเทนในสัดส่วนที่มากขึ้น และมี C5+ ด้วย ก๊าซธรรมชาติชนิดนี้
เมื่อผลิตขึ้นมาส่วนหนึ่งจะมีสภาพเป็นของเหลว (ซึ่งจะมากหรือน้อยขึ้นอยู่กับปริมาณของ C5+)
Wildcat หลุมแรกเจาะสำรวจหาน้ำมันและก๊าซธรรมชาติในพื้นที่ที่ไม่เคยเจาะพบน้ำมันหรือก๊าซมาก่อนเลย
Workover การกลับเข้าไปปฏิบัติงานกับหลุมที่ได้เจาะเสร็จสมบูรณ์แล้วหรือหลุมที่มีการผลิตแล้ว เพื่อการบำรุงรักษาหลุม หรือเพื่อซ่อมแซมหลุม หรือ
เพื่อเพิ่มสมรรถนะหลุมให้สามารถผลิตได้ดีขึ้น

แหล่งที่มา: กรมเชื้อเพลิงธรรมชาติ