Çapa nedir ?

Çapa aslında NLP nin kütüphanesinde gizli saklı anlaşılmaz, mistik, bir konu değildir. Çapa gündelik
hayat içinde her an her yerde var olan bir olgudur. NLP’de kullanılır hale gelmesi İavn Pavlov,ve
Thorndike ile olmuştur ama Skinner, Watson en ateşli savunucuları olmuşlardır. 10larca psikologlar
davranışçılık ekolünün temsilcileridir ve klasik koşullanmayı öğretilerinde kullanmışlardır. Klasik
koşullanma ve çapa neredeyse aynı anlama gelir.

Mesela,

Yeşil ışık görsel bir çapadır. Yeşil ışıkta geçmek, çapa üzerine çapa atılmasıdır. Yeşil ışık gördüğümüzde
geçeriz, koşullanmışızdır.

Kırmızı ışık da öyle bir çapadır aslında, kırmızı ışıkta dururuz, çünkü kırmızı üzerinde dur çapası vardır.
Yine diğer adı ile koşullanmadır.

Bayrak bir sembol’dür ve çapadır, üzerinde milli duyguların çapası vardır. Mesela yurt dışında bayrak
görünce duygulanırız. Milliyetçi bir kişilik değilsek bile …

Gustatorik dediğimiz çapalar vardır, yemek ile ilgilidir. Mesela pırasa kelimesini duyunca midesi
bulanan bir danışan vardı, daha bir çocuk iken gittiği yuvada zorla ağzına pırasa sokulduğu için yıllarca
pırasa yiyememişti çünkü o kötü anı ile pırasa arasında artık bir çapa vardı. Ne zaman pırasa görse bir
çocuk iken yaşadığı anısı canlanıyordu

Yeme bozukluğu olan kişi ile çalıırken, o yemek ile ilgili çapasını çökertmek gerekir. Bu sayede yeni bir
beslenme programına başlayacak ise daha başarıl olursunuz

Kinestetik çapalar vardır. Dokunsal çapalardır. Eşler arasında veya aile içinde sıklıkla karşılaşılır. Bir
çocuk annesi tarafından öpüldüğünde şefkat yanaklarında çapalanır. Ancak şiddet gören bir çocuk
bedeninde şiddeti çapalar.

Bazı hatıralarımız bir çapadır, bu hatıralar duygulara çapa atmıştır.

Danışanınız size bazı hatıralarının ona engel yarattığını, geçmişin izlerinin devam ettiğini söylüyorsa bu
şu demektir ‘ çapa hala canlıdır. ‘

Kahve kokusu ise alfokratik yani koku ile ilgili bir çapadır, sizi 20 yıl önceki bir sohbete götürebilir.

Anne kokusu ise bir çapadır, güven ve şefkat duygusuna çapalanmıştır

Aşk bir çapalama işlemidir çünkü, tanımadığınız bir insan ile güven, sevgi, heyecan, biriciklik gibi
duygular birbirine çapa atar, onu gördüğünüzde heyecanlanırsınız, yani bir uyaran ve tepki ilişkisi
doğmuştur. Uyaran sevgiliniz- tepki ise duygularınızdır.

Sevgilinin kokusu da aynı şekilde, sizde heyecan veya haz duygularını tetikleyebilir, sevgiliden
ayrılmak ve aşk acısının sebebi : çapaların hala canlı ancak ilişkinin ölü olmasındandır. Peki NLP De aşk
acısını dindiren bir yöntem var mıdır? Davranışçı ekolün en sevdiğim psikloğu Wolpe bize birazdan bu
konuda yardımcı olacak keza o karşılıkl ketleme tekniğinin mucididir ve bu teknik NLP’de çapa
çökertme tekniği olarak bilinir.

Ancak ilk önce çapaları daha iyi anlayalım.

Kelimelerin her biri bir çapadır. Masa sandalye dediğimde aklınıza bir imge gelir. Ekmek veya aş -
dediğimde ise daha güçlü bir imge olan aş – yemek gelebilir. Mesela : ekmeğini taştan çıkarmak
kelimesinde ekmeğin anlamı büyüktür. Biz de bunu biliriz çünkü : Kelimeler anlamlara çapa atmıştır.
Peki çapalar doğuştan mı gelir? Neredeyse hepsi yaşanmışlık ile oluşur.

Mesela elektrik ve can acıması, arasında bir koşullanma normalde yoktur. Ancak elimizi prize sokarsak
elektrik çarptığı için, elektrik ve priz arasında çapa oluşur.

Koşullanma öylesine hayatın içinde bir konudur ki : mesela ,Her gün saat 12.00 de yemek yiyen bir
insan , 12.00 de acıkır, çünkü zamana koşullanmıştır. Ya da her sabah, alarm çalmadan, aynı saatte
uyanan kişiler gibi.

Hayata bir ritim veren çapalar bazen de engel olarak karşımıza çıkabilir. Mesela: İçki veya sigara /
kendini iyi hissetmek veya gevşemek arasında koşullanma vardır. Ancak bir süre içki içmez isek ve
onun yerine meditasyon yaparsak mesela, koşullanma sönecektir çünkü ZAMANA koşullanma
devreye girecektir.

Bu arada dipnot : içki, sigara ve yemek ile insanın arasında mutlaka bir bağ oluşur. Mesela yemek ile
bağ şöyle oluşur: İnsan midesindeki sinir hücreleri insanları mutlu / mutsuz eder, mesela yemek
yiyince mutlu oluruz , yemezsek mutsuz oluruz gibi. bu sebeple kişi kendisini mutsuz hissedince
yemek yer.

Peki hayatta herşey he yolunda mı gider? Hayır ! mesela çok basit bir örnek : varsayalım sizi arı soktu
ve arı görünce çok korkuyorsunuz? Yani bir koşullanma veya çapa oluştu? Bu durum tersi çevrilebilir
mi? Evet işte bu videoda Wolpe’un kullandığı teknik ile birliklikte NLP’deki hali anlatılacak. Ancak çapa
hangi şartlar ile oluşur bir bakalım.

Başarılı çapanın şartı nedir bir örnek ile öğrenelim. Doğuştan balonlardan korkmayan bir çocuk, balon
ile oynarken balon patlar ve büyük bir ses çıkarsa çocuk balondan korkmaya başlayabilir, burada bir
koşullu korku oluşmuştur, doğuştan gelen değil , yaşam içinde oluşmuştur ama yüksek ses
koşullanmayı sağlamıştır çünkü koşullanma veya çapa atmak için duygu durumu yüksek olmalıdır

Ayrıca Bitişiklik ilkesi şarttır yani iki durum bitişik yaşanmalıdır , yani 05 sny ile 30 snyarasında

otomobili güven veren bir kişi ile eşleştirme de aslında birer çapadır. Güven ve o kişi arasında bir çapa
vardır ve bu güveni otomobile çapalamak isterler. Reklam sektörü tarafından sıklıkla kullanılır.

Çapa aslında bir beynimizdeki bir sinir hücresidir. Bu hücre bir kitap gibidir. İçinde çok fazla bilgi
barındırır. Bazı kitaplar ise içinde kötü anıları barındırır. O kitaplar eğer hayatta engel yaratıyorsa bu
durumda bir sinir hücresi daha oluşturulur ve bu yeni sinir hücresi iyi anıları barındırır ve kötü anıların
üzerine çıkacaktır. Karşılıklı ketleme olacaktır.

Peki kötü anılarımıza atılmış çapalar çökertilebilir mi? Günümüzde bazı makineler aracılığı ile hatıra
silme işlemleri başarılı ile gerçekleşse de zamanla bu işlemin muhakeme yeteneğine zarar verdiği
görülmüştür. En iyisi kişinin kendi iç gücünü kullanarak iyileşmesidir. NLP ise bu anlamda doğru bir
seçimdir. Peki NLP de hangi işlem? Elbette çapaları çökertme tekniği. Bu bölümde NLP’nin çapa atma
tekniğini çalışmaya başlamak istiyorum. bu teknik ile çok hafif travmalardan çok ağır travmalara kadar
çalışılabilir. Bu teknik bir nevi hatıra silme işlemi gibidir ama hiçbir ilaç veya elektrik şoku gerektirmez.

ÇAPA tekniğinin fikir babası davranışçılık ekolüdür.

Son olarak bahsetmek istediğim davranışçı psikolog ise 2. Dünya savaş sonrası ağır travması olan
savaş gazileri ile çalışan Joseph Wolpe’dir. O savaş nevrozu yaşayan gaziler ile ilk önce psikoterapi
çalışması yapar ancak bu durumu daha da kötüleşmektedir. Wolpe klasik koşullanmanın prensiplerini
denemek ister. Yani iki duygu durumunu birbirine bağlayacaktır. Gazilerin ağır nevroz yaratan anıları
ile derin kas gevşeme tekniklerini birbirine bağlar. Aynı anda iki ruh halinin yaşanamadığını bilir.
Gaziler ağır nevroza yola açan savaş anılarını anlatırlar, en yüksek rahatsızlık duydukları anda kas
gevşeme ve nefes teknikleri uygulamaya başlarlar. Zamanla bu acı veren anıları düşündüklerinde
gevşeme ve nefes tekniklerinin yarattığı iç huzur devreye girer. Tekniği bir süre düzenle
uygulayanlarda nevroz belirtileri yok olur. Acı duygunun yerine gevşeme duygusu binmiştir. Çapa
tekniğinde de bizim yapacağımız tamamen budur. ( karşılıklı ketleme tekniği olarak bilinir )

BÖLÜM 2

Peki çapa atma tekniğini nasıl kullanırız?

1) Kötü anıyı düşün ve nefes tekniğini kullan / wolpe

Bu NLP tekniğinde ustalaşmak biraz zaman alabilir, ustalaşana dek, Wolpe tekniğini kullanabilirsiniz,
hem çok pratik hem de çok işe yarıyor. İşleyişi şöyle; engel yaratan anı anlatırılır, danışanın kendisini
ifade etmesi sağlanır, anlatım sırasında görsel, işitsel ve dokunsal hatırladığı ne varsa sorulur ve
duyguların en tepe noktası olduğu anda, mesela korktuğu veya üzüldüğü an geldiğinde nefes
teknikleri kullanılmaya başlanır. Bu noktada nefes tekniklerine hakim olmak bir yaşam koçu için çok
önemlidir. Ben kanalda çok kısa zamanda nefes tekniklerini yayınlayacağım.