‫ﺟﻠﺪ ‪ ،27‬ﺷﻤﺎره ‪) 5‬وﻳﮋه ﻧﺎﻣﻪ(‪1393 ،‬‬ ‫ﻣﺠﻠﻪ ﭘﮋوﻫﺸﻬﺎي ﮔﻴﺎﻫﻲ )ﻣﺠﻠﻪ زﻳﺴﺖ ﺷﻨﺎﺳﻲ اﻳﺮان(‬

‫ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺗﻨﺶ ﺷﻮري ﺑﺮ ﻓﺎﻛﺘﻮرﻫﺎي روﻳﺸﻲ‪ ،‬ﭘﺮوﻟﻴﻦ‪ ،‬رﻧﮕﻴﺰهﻫﺎي ﮔﻴﺎﻫﻲ و ﺟﺬب ﻋﻨﺎﺻﺮ در‬
‫اﻧﺪام ﻫﻮاﻳﻲ ﭼﻬﺎر ﮔﻮﻧﻪ ﺑﺎدام وﺣﺸﻲ‬
‫‪1‬‬
‫ﺣﺴﻦ ﺟﻬﺎﻧﺒﺎزي ﮔﻮﺟﺎﻧﻲ‪ ،*1‬ﺳﻴﺪ ﻣﺤﻤﺪ ﺣﺴﻴﻨﻲ ﻧﺼﺮ‪ ،1‬ﺧﺴﺮو ﺛﺎﻗﺐ ﻃﺎﻟﺒﻲ‪ 2‬و ﺳﻴﺪ ﻣﺤﻤﺪ ﺣﺠﺘﻲ‬

‫‪ 1‬ﺳﺎري‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻮم ﻛﺸﺎورزي و ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻃﺒﻴﻌﻲ ﺳﺎري‬

‫‪ 2‬ﺗﻬﺮان‪ ،‬ﻣﺆﺳﺴﻪ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﺟﻨﮕﻞﻫﺎ و ﻣﺮاﺗﻊ ﻛﺸﻮر‬

‫ﺗﺎرﻳﺦ ﭘﺬﻳﺮش‪92/3/7 :‬‬ ‫ﺗﺎرﻳﺦ درﻳﺎﻓﺖ‪91/10/6 :‬‬

‫ﭼﻜﻴﺪه‬

‫ﺷﻮري ﻳﻜﻲ از ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﺗﻨﺶﻫﺎي ﻣﺤﻴﻄﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﺧﺴﺎرت ﺷﺪﻳﺪ ﺑﻪ ﻣﺤﺼﻮﻻت ﺑﺎﻏﻲ و زراﻋﻲ و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻛﺎﻫﺶ ﺗﻨﻮع‬
‫زﻳﺴﺘﻲ ﮔﻴﺎﻫﻲ ﻣﻲﮔﺮدد‪ .‬ﺟﻨﮕﻞﻛﺎري ﺑﺎ ﮔﻮﻧﻪﻫﺎي ﻣﻘﺎوم‪ ،‬ﻳﻜﻲ از روشﻫﺎي ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ ﭘﺪﻳﺪه ﺷﻮري ﻣﻨﺎﺑﻊ آب و ﺧﺎك اﺳﺖ‪ ،‬ازاﻳﻦرو‬
‫ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﮔﻮﻧﻪﻫﺎي ﻣﻘﺎوم ﺑﻪ ﺷﻮري ﺑﺮاي اﻧﺠﺎم اﻳﻦ ﻣﻬﻢ اﺟﺘﻨﺎبﻧﺎﭘﺬﻳﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﺷﺮاﻳﻂ روﻳﺸﮕﺎﻫﻲ ﮔﻮﻧﻪﻫﺎي ﮔﻴﺎﻫﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮ‬
‫ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﮔﻴﺎه در ﻣﻮاﺟﻬﻪ ﺑﺎ ﺗﻨﺶﻫﺎي ﻣﺤﻴﻄﻲ ﺗﺄﺛﻴﺮﮔﺬار ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﺗﻌﻴﻴﻦ اﺛﺮ ﻋﺎﻣﻞ ارﺗﻔﺎع از ﺳﻄﺢ درﻳﺎ ﺑﺮ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺑﻪ ﺷﻮري ﮔﻮﻧﻪ‪-‬‬
‫ﻫﺎي ﺑﺎدام وﺣﺸﻲ‪ ،‬ﺑﺬر ﭼﻬﺎر ﮔﻮﻧﻪ ﺷﺎﻣﻞ ‪ Amygdalus scoparia, A. Arabica, A. elaegnifolia, A. haussknechtii‬از ﺳﻪ‬
‫ﻃﺒﻘﻪ ارﺗﻔﺎﻋﻲ در روﻳﺸﮕﺎه ﻛﺮه ﺑﺲ ﭼﻬﺎرﻣﺤﺎل و ﺑﺨﺘﻴﺎري ﺟﻤﻊآوري و ﭘﺲ از ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﻬﺎل‪ ،‬ﻧﻬﺎلﻫﺎي ‪ 2‬ﻣﺎﻫﻪ ﺑﺎ آزﻣﺎﻳﺶ ﻓﺎﻛﺘﻮرﻳﻞ‬
‫در ﻗﺎﻟﺐ ﻃﺮح ﻛﺎﻣﻼ ﺗﺼﺎدﻓﻲ در ﺳﻪ ﺗﻜﺮار )ﻫﺮ ﺗﻜﺮار ‪ 5‬ﻧﻬﺎل( ﺗﺤﺖ ﺗﻨﺶ ﺷﻮري ﻧﺎﺷﻲ از آﺑﻴﺎري ﺑﺎ ﻣﺤﻠﻮل ﺳﺪﻳﻢﻛﻠﺮاﻳﺪ ﺑﺎ ﻏﻠﻈﺖ‪-‬‬
‫ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺷﺎﻣﻞ ﺷﺎﻫﺪ‪ 75 ،50 ،25 ،‬و ‪ 100‬ﻣﻴﻠﻲﻣﻮل ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻧﺸﺎن داد ﻛﻪ ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ ﻏﻠﻈﺖ ﻧﻤﻚ ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﻓﺎﻛﺘﻮرﻫﺎي‬
‫روﻳﺸﻲ‪ ،‬رﻧﮕﻴﺰهﻫﺎي ﮔﻴﺎﻫﻲ و زيﺗﻮده ﮔﻴﺎه ﻛﺎﻫﺶ و ﺗﺠﻤﻊ ﭘﺮوﻟﻴﻦ اﻓﺰاﻳﺶ ﻳﺎﻓﺖ‪ .‬ﮔﻮﻧﻪ ‪ A. arabica‬ﻣﻘﺎومﺗﺮﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ در ﻣﻴﺎن اﻳﻦ‬
‫ﭼﻬﺎر ﮔﻮﻧﻪ ﺑﻪ ﺗﻨﺶ ﺷﻮري ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ ارﺗﻔﺎع از ﺳﻄﺢ درﻳﺎ از ﻣﻴﺰان روﻳﺶ‪ ،‬زيﺗﻮده‪ ،‬رﻧﮕﻴﺰهﻫﺎي ﮔﻴﺎﻫﻲ ﻛﺎﺳﺘﻪ و ﺑﺮ ﻏﻠﻈﺖ‬
‫ﭘﺮوﻟﻴﻦ اﻓﺰوده ﺷﺪ‪ .‬اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﻨﺶ ﺷﻮري ﻣﻮﺟﺐ ﻛﺎﻫﺶ ﺟﺬب ﻣﺲ‪ ،‬روي‪ ،‬آﻫﻦ‪ ،‬ﻣﻨﮕﻨﺰ و ﭘﺘﺎﺳﻴﻢ و اﻓﺰاﻳﺶ ﺟﺬب ﻣﻨﻴﺰﻳﻢ‪ ،‬ﺳﺪﻳﻢ‪،‬‬
‫ﻛﻠﺮ‪ ،‬ﻧﻴﺘﺮوژن‪ ،‬ﻓﺴﻔﺮ و ﻛﻠﺴﻴﻢ ﮔﺮدﻳﺪ‪.‬‬

‫واژهﻫﺎي ﻛﻠﻴﺪي‪ :‬ﭘﺮوﻟﻴﻦ‪ ،‬ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻏﺬاﻳﻲ‪ ،‬ﺳﺪﻳﻢ ﻛﻠﺮاﻳﺪ‪ ،‬ارﺗﻔﺎع از ﺳﻄﺢ درﻳﺎ‪ ،‬ﺑﺎدام وﺣﺸﻲ‪.‬‬

‫* ﻧﻮﻳﺴﻨﺪه ﻣﺴﺌﻮل‪ ،‬ﺗﻠﻔﻦ‪ ، 03813334760 :‬ﭘﺴﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪Jahanbazy_Hassan@yahoo.com :‬‬

‫ﻣﻘﺪﻣﻪ‬

‫در ﻣﺤﻴﻂﻫﺎي ﺷﻮر ﻗﺎﺑﻞ اﻧﻌﻄﺎف ﻫﺴﺘﻨﺪ )‪ .(33‬دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ‬ ‫ﺗﻨﺶﻫﺎي ﻏﻴﺮ زﻧﺪه‪ ،‬ﺑﻄﻮر وﻳﮋه ﺧﺸﻜﻲ و ﺷﻮري از ﺗﻨﺶ‪-‬‬
‫اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪﻫﺎ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﮔﺴﺘﺮش ﺷﻮري ﺑﻪ اﻣﺮي‬ ‫ﻫﺎي اﺻﻠﻲ و ﻣﻬﻢ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺳﺒﺐ ﻛﺎﻫﺶ ﺗﻮﻟﻴﺪات زراﻋﻲ‬
‫اﺟﺘﻨﺎبﻧﺎﭘﺬﻳﺮ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ و در ﻛﺸﻮرﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻫﺮ‬ ‫در ﺳﺮاﺳﺮ دﻧﻴﺎ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ )‪ .(19‬ﺗﻨﺶ ﺷﻮري ﻳﻜﻲ از ﻋﻮاﻣﻞ‬
‫ﺳﺎﻟﻪ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺑﻪ ﺷﻮري ﮔﻮﻧﻪﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ زراﻋﻲ‪ ،‬ﺑﺎﻏﻲ‪،‬‬ ‫ﻣﺤﻴﻄﻲ ﻣﺤﺪودﻛﻨﻨﺪه رﺷﺪ و ﻧﻤﻮ ﮔﻴﺎﻫﺎن اﺳﺖ و ﺑﺮ روي‬
‫ﻣﺮﺗﻌﻲ و ﺟﻨﮕﻠﻲ ﺑﺎ اﻫﺪاف ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﻲﮔﺮدد‪.‬‬ ‫ﻓﺮاﻳﻨﺪﻫﺎي ﻓﻴﺰﻳﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﮔﻴﺎﻫﺎن اﺛﺮ ﻣﻨﻔﻲ دارد )‪ .(10‬اﺛﺮات‬
‫زﻳﺎنآور ﺷﻮري ﺑﺮ ﮔﻴﺎﻫﺎن ﺑﻪ ﺷﻴﻮهﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ از ﻗﺒﻴﻞ‬
‫ﺳﺪﻳﻢﻛﻠﺮاﻳﺪ ﻓﺮواﻧﺘﺮﻳﻦ ﻧﻤﻜﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﺷﻮري ﺧﺎك‬
‫ﻣﻲﺷﻮد )‪ .(21‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺷﻮري زﻳﺎد ﻣﻮﺟﺐ آﺳﻴﺐ ﺷﺪﻳﺪ‬ ‫ﻣﺮگ و ﻳﺎ ﻛﺎﻫﺶ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﮔﻴﺎه ﻧﻤﺎﻳﺎن ﻣﻲﺷﻮد )‪ .(29‬ﺑﺮﺧﻲ از‬

‫ﺑﻪ ﮔﻴﺎﻫﺎن ﺷﺎﻣﻞ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از روﻳﺶ‪ ،‬ﺗﺨﺮﻳﺐ ﺳﻮﺧﺖ و‬ ‫ﮔﻮﻧﻪﻫﺎي ﮔﻴﺎﻫﻲ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﺎﻳﺮ ﮔﻮﻧﻪﻫﺎ ﺑﻄﻮر ﻛﺎﻣﻼ ﻣﺸﻬﻮد‬

‫‪777‬‬
‫ﺟﻠﺪ ‪ ،27‬ﺷﻤﺎره ‪) 5‬وﻳﮋه ﻧﺎﻣﻪ(‪1393 ،‬‬
‫‪ (36‬ﺣﺮا )‪ ،(38‬ﺗﻮت )‪ ،(40‬ﺑﺎدام اﻫﻠﻲ )‪ ،(3‬ﻛﺎج ﺗﻬﺮان )‪،(8‬‬
‫ﭘﺴﺘﻪ )‪ ،(2‬آﻛﺎﺳﻴﺎ )‪ ،(17‬ﺑﻨﻪ و ﺧﻨﺠﻮك‪ ،‬اﻛﺎﻟﻴﭙﺘﻮس )‪ (28‬و‬
‫ﻣﻮارد ﺑﻲﺷﻤﺎر دﻳﮕﺮ در داﺧﻞ و ﺧﺎرج از ﻛﺸﻮر اﺷﺎره ﻛﺮد‪.‬‬
‫ﺑﺎدام وﺣﺸﻲ در اﻳﺮان داراي داﻣﻨﻪ اﻛﻮﻟﻮژﻳﻚ وﺳﻴﻊ اﺳﺖ و‬
‫در ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻣﺨﺘﻠﻒ روﻳﺸﻲ ازﺟﻤﻠﻪ زاﮔﺮس‪ ،‬ارﺳﺒﺎران‪،‬‬
‫اﻳﺮان‪ -‬ﺗﻮراﻧﻲ و ﺣﺘﻲ در ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺧﻠﻴﺞ و ﻋﻤﺎﻧﻲ روﻳﺶ دارد‪.‬‬
‫ﻫﺪف از اﺟﺮاي اﻳﻦ ﺗﺤﻘﻴﻖ اﻧﺘﺨﺎب ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﻣﻘﺎوم ﺑﺎدام‬
‫وﺣﺸﻲ در ﻣﻨﻄﻘﻪ ﭼﻬﺎرﻣﺤﺎل و ﺑﺨﺘﻴﺎري و ﺑﺮرﺳﻲ ﻋﺎﻣﻞ‬
‫ارﺗﻔﺎع از ﺳﻄﺢ درﻳﺎ ﺑﺮ ﻣﻴﺰان ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺑﻪ ﺗﻨﺶ ﺷﻮري اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻲﺗﺮدﻳﺪ ﺑﺎ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺣﺎﺻﻞ از اﻳﻦ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ و‬
‫ﻣﻨﺎﺳﺒﺘﺮﻳﻦ ﺷﺮاﻳﻂ روﻳﺸﮕﺎﻫﻲ از ﻧﻈﺮ ارﺗﻔﺎع از ﺳﻄﺢ درﻳﺎ‬
‫ﺑﺮاي ﺟﻤﻊآوري ﺑﺬر و ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﻬﺎل و ﻳﺎ ﺟﻨﮕﻞﻛﺎري در‬
‫ﻣﻨﺎﻃﻖ در ﺧﻄﺮ ﺷﻮري در اﺳﺘﺎن ﭼﻬﺎرﻣﺤﺎل و ﺑﺨﺘﻴﺎري‬
‫ﻣﺸﺨﺺ ﻣﻲﮔﺮدد‪.‬‬
‫ﻣﻮاد و روﺷﻬﺎ‬
‫ﺑﺬر ﭼﻬﺎر ﮔﻮﻧﻪ ﺑﺎدام وﺣﺸﻲ ﺷﺎﻣﻞ ‪Amygdalus scoparia,‬‬
‫‪A. arabica, A. haussknechtii, A. elaeagnifolia‬‬
‫ﺑﻪﻣﻨﻈﻮر ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺗﻨﺶ ﺷﻮري و ﺑﺮرﺳﻲ اﺛﺮ ﻋﺎﻣﻞ ارﺗﻔﺎع از‬
‫ﺳﻄﺢ درﻳﺎ ﺑﺮ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺑﻪ ﺷﻮري‪ ،‬از ﺳﻪ ﻃﺒﻘﻪ ارﺗﻔﺎﻋﻲ ﺷﺎﻣﻞ‬
‫‪ 2000-1800 ،1800-1600‬و ﺑﺎﻻي ‪ 2000‬ﻣﺘﺮ از ﺳﻄﺢ‬
‫درﻳﺎ در روﻳﺸﮕﺎه ﺑﺎدام ﻛﺮهﺑﺲ اﺳﺘﺎن ﭼﻬﺎرﻣﺤﺎل و ﺑﺨﺘﻴﺎري‬
‫ﺟﻤﻊآوري ﮔﺮدﻳﺪ‪ .‬اﻳﻦ روﻳﺸﮕﺎه واﻗﻊ در ﺟﻨﻮب ﻏﺮب‬
‫ﻣﺮﻛﺰ اﺳﺘﺎن و در ﻛﻴﻠﻮﻣﺘﺮ ‪ 50‬ﺟﺎده ﺑﺮوﺟﻦ‪ -‬ﻟﺮدﮔﺎن ﺑﻪ‬
‫ﻣﺴﺎﺣﺖ ﺗﻘﺮﻳﺒﻲ ‪ 700‬ﻫﻜﺘﺎر در ﺣﺪﻓﺎﺻﻞ ﻃﻮل‬
‫‪ 51 12 15‬و ﻋﺮض‬ ‫ﺗﺎ‬ ‫‪51 10 20‬‬
‫ﺷﻤﺎﻟﻲ ‪ 31 36 31‬ﺗﺎ ‪ 31 33 55‬واﻗﻊ ﺷﺪه اﺳﺖ )ﺷﻜﻞ‪.(1‬‬
‫ﺣﻀﻮر اﻧﻮاع ﺑﺎدام وﺣﺸﻲ ﺑﻪﻋﻨﻮان ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻏﺎﻟﺐ و ﺳﺎﻳﺮ‬
‫ﮔﻮﻧﻪﻫﺎي درﺧﺘﻲ‪ ،‬درﺧﺘﭽﻪاي و ﻋﻠﻔﻲ ﻣﻮﺟﺐ ﻏﻨﺎي ﮔﻮﻧﻪاي‬
‫اﻳﻦ روﻳﺸﮕﺎه ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي ﺟﻤﻊآوري ﺑﺬر اﻳﻦ ﭼﻬﺎر‬
‫ﮔﻮﻧﻪ‪ ،‬در اﺑﺘﺪاي ﺗﻴﺮ ﻣﺎه ﺳﺎل ‪ 1390‬ﺑﻪ روﻳﺸﮕﺎه ﻣﺮاﺟﻌﻪ و‬
‫ﺑﺮاي ﻫﺮ ﮔﻮﻧﻪ در ﻫﺮ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ روﻳﺸﮕﺎﻫﻲ از ﻧﻈﺮ ارﺗﻔﺎع از‬
‫ﺳﻄﺢ درﻳﺎ‪ ،‬ﺗﻌﺪاد ‪ 10‬اﺻﻠﻪ ﭘﺎﻳﻪ ﺳﺎﻟﻢ و ﺷﺎداب اﻧﺘﺨﺎب و از‬
‫ﻫﺮ ﭘﺎﻳﻪ ﺗﻌﺪاد ‪ 100‬ﻋﺪد ﺑﺬر )از ﻫﺮ ﺟﻬﺖ ﺗﺎج ‪ 25‬ﻋﺪد( و‬
‫‪778‬‬
‫ﻣﺠﻠﻪ ﭘﮋوﻫﺸﻬﺎي ﮔﻴﺎﻫﻲ )ﻣﺠﻠﻪ زﻳﺴﺖ ﺷﻨﺎﺳﻲ اﻳﺮان(‬
‫ﺳﺎز‪ ،‬ﺑﺎﻓﺖ ﻣﺮدﮔﻲ و ﻛﺎﻫﺶ ﺗﻮﻟﻴﺪ و ﻛﻴﻔﻴﺖ ﻣﻲﮔﺮدد)‪.(35‬‬
‫ﻋﻼوه ﺑﺮ اﻳﻦ ﺳﻤﻴﺖ ﻧﺎﺷﻲ از ﻳﻮنﻫﺎ و ﺗﻨﺶ اﺳﻤﺰي ﺳﺒﺐ‬
‫ﻋﺪم ﺗﻌﺎدل ﻣﻮاد ﻏﺬاﻳﻲ در ﮔﻴﺎﻫﺎن ﻣﻲﺷﻮد )‪ 12‬و ‪ .(37‬راه‪-‬‬
‫ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ ﺑﺮاي اﺻﻼح و اﺣﻴﺎء ﻣﻨﺎﻃﻘﻲ ﻛﻪ ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮ‬
‫ﻧﻤﻚ ﻫﺴﺘﻨﺪ وﺟﻮد دارد‪ ،‬اﻳﻦ روشﻫﺎ ﺷﺎﻣﻞ زﻫﻜﺸﻲ آب‪-‬‬
‫ﻫﺎي ﺳﻄﺤﻲ و زﻳﺮ ﺳﻄﺤﻲ‪ ،‬ﺗﻐﻴﻴﺮ در ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﻛﺸﺎورزي‬
‫و در ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺟﻨﮕﻞﻛﺎري ﺑﺎ ﻛﺎﺷﺖ درﺧﺘﺎن و درﺧﺘﭽﻪﻫﺎﺳﺖ‬
‫)‪ .(34‬اﺳﺘﻔﺎده از درﺧﺘﺎن و ﮔﻴﺎﻫﺎن ﭼﻨﺪ ﺳﺎﻟﻪ از ﻣﻮﺿﻮﻋﺎﺗﻲ‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ )‪.(25‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﺪ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺗﻨﻮع اﻗﻠﻴﻤﻲ و ﻏﻨﺎي‬
‫ﮔﻮﻧﻪاي ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻣﺨﺘﻠﻒ اﻛﻮﻟﻮژﻳﻚ اﻳﺮان‪ ،‬اﻣﻜﺎن دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ‬
‫ﮔﻮﻧﻪﻫﺎي ﻣﻘﺎوم ﺑﺮاي ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺟﻨﮕﻞﻛﺎري و ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ ﭘﺪﻳﺪه‬
‫ﺷﻮري در ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻛﺸﻮر وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫وﺿﻌﻴﺖ ﻧﺎﻣﻨﺎﺳﺐ اﻛﻮﺳﻴﺴﺘﻢ ﺟﻨﮕﻠﻲ زاﮔﺮس )‪ (5‬و ﺷﻮر‬
‫ﺷﺪن آب ﺑﺮﺧﻲ از ﭼﺎهﻫﺎي اﻳﻦ ﻣﻨﻄﻘﻪ روﻳﺸﻲ )‪ (7‬و‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺧﺸﻜﻴﺪﮔﻲ ﺑﻌﻀﻲ از ﮔﻮﻧﻪﻫﺎي درﺧﺘﻲ و‬
‫درﺧﺘﭽﻪاي در ﺳﺎلﻫﺎي اﺧﻴﺮ )‪ (6‬ﻣﻮﺟﺐ ﻧﮕﺮاﻧﻲ ﺷﺪﻳﺪ‬
‫ﮔﺮدﻳﺪه و اﻣﻜﺎن دارد ﺗﻨﺶﻫﺎي زﻧﺪه و ﻳﺎ ﻏﻴﺮ زﻧﺪه ﻧﻈﻴﺮ‬
‫ﺷﻮري ﻳﺎ ﺧﺸﻜﻲ ﺑﺎﻋﺚ وﻗﻮع اﻳﻦ ﭘﺪﻳﺪه ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮرﺳﻲ‬
‫ﻣﻘﺎوﻣﺖ درﺧﺘﺎن و درﺧﺘﭽﻪﻫﺎي ﺑﻮﻣﻲ در ﻣﻮاﺟﻪ ﺑﺎ ﺗﻨﺶﻫﺎ‪،‬‬
‫ﺿﻤﻦ اﻓﺰاﻳﺶ داﻧﺶ ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن‪ ،‬اﻣﻜﺎن اﺳﺘﻔﺎده ﺑﻴﺸﺘﺮ از‬
‫ﮔﻮﻧﻪﻫﺎي ﻣﻘﺎوم را در ﺑﺮاﺑﺮ ﺗﻨﺶﻫﺎ ازﺟﻤﻠﻪ ﺷﻮري ﻓﺮاﻫﻢ‬
‫ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬از ﻃﺮف دﻳﮕﺮ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻣﻴﺰان ﺧﺸﻜﻴﺪﮔﻲ ﮔﻮﻧﻪﻫﺎ و‬
‫ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﻘﺎوﻣﺖ آﻧﻬﺎ ﺑﻪ اﻓﺰاﻳﺶ ﻏﻠﻈﺖ ﻳﻮنﻫﺎي ﺳﻤﻲ ﻧﻈﻴﺮ‬
‫ﺷﺮﻗﻲ‬
‫ﺳﺪﻳﻢ و ﻛﻠﺮ و آﮔﺎﻫﻲ از ﻣﻴﺰان اﻳﻦ ﻋﻨﺎﺻﺮ در ﻣﻨﺎﺑﻊ آب و‬
‫ﺧﺎك‪ ،‬اﻃﻼﻋﺎت ﻛﺎﻓﻲ در ﺧﺼﻮص ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺗﻨﺶ ﺷﻮري ﺑﺮ‬
‫ﺧﺸﻜﻴﺪﮔﻲ ﮔﻮﻧﻪﻫﺎي درﺧﺘﻲ و درﺧﺘﭽﻪاي ازﺟﻤﻠﻪ ﺑﺎدام‬
‫وﺣﺸﻲ را ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫در ﺳﺎلﻫﺎي ﮔﺬﺷﺘﻪ و اﺧﻴﺮ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ و ﺗﺤﻘﻴﻖ ﺑﺎ ﻫﺪف‬
‫ﺑﺮرﺳﻲ ﺗﺤﻤﻞ ﺑﻪ ﺷﻮري ﮔﻮﻧﻪﻫﺎي درﺧﺘﻲ و درﺧﺘﭽﻪاي‬
‫اﻧﺠﺎم ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ از آن ﺟﻤﻠﻪ ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﻲ درﺧﺘﺎن‬
‫ﺟﻨﮕﻠﻲ ﮔﻮﻧﻪ ﻣﺎﻧﮕﺮو )‪ ،(23‬آﺗﺮﻳﭙﻠﻜﺲ )‪ ،(32‬زﻳﺘﻮن )‪ 20‬و‬
‫ﺟﻠﺪ ‪ ،27‬ﺷﻤﺎره ‪) 5‬وﻳﮋه ﻧﺎﻣﻪ(‪1393 ،‬‬ ‫ﻣﺠﻠﻪ ﭘﮋوﻫﺸﻬﺎي ﮔﻴﺎﻫﻲ )ﻣﺠﻠﻪ زﻳﺴﺖ ﺷﻨﺎﺳﻲ اﻳﺮان(‬

‫در ﻣﺠﻤﻮع ‪ 1000‬ﻋﺪد ﺟﻤﻊآوري ﺷﺪ‪ .‬ﺑﺬرﻫﺎ ﺑﺎ آب ژاول‬

‫‪ %5‬ﺑﻪ ﻣﺪت ﺳﻪ دﻗﻴﻘﻪ ﺿﺪﻋﻔﻮﻧﻲ و ﭘﺲ از ﺷﺴﺘﺸﻮي ﻛﺎﻣﻞ‬
‫ﺑﺎ آب ﻣﻘﻄﺮ در ﻇﺮوف ﺣﺎوي ﻣﺎﺳﻪ ﺑﻪ ﻣﺪت ‪ 45‬روز در‬
‫دﻣﺎي ‪ 2‬درﺟﻪ ﺳﺎﻧﺘﻴﮕﺮاد ﻣﻮرد رﻃﻮﺑﺖدﻫﻲ ﻫﻔﺘﮕﻲ ﻗﺮار‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ )‪ .(11‬ﭘﺲ از ﺗﻴﻤﺎر ﺳﺮﻣﺎ‪-‬رﻃﻮﺑﺖ‪ ،‬ﺑﺬرﻫﺎ در‬
‫ﻛﻴﺴﻪ ﻫﺎي ﭘﻼﺳﺘﻴﻜﻲ ‪ 10×30‬ﺳﺎﻧﺘﻲﻣﺘﺮي ﺣﺎوي ﺧﺎك‪ ،‬ﻛﻮد‬
‫و ﻣﺎﺳﻪ ﺑﻪ ﻧﺴﺒﺖ ‪ 1:1:1‬در ﮔﻠﺨﺎﻧﻪ ﻛﺎﺷﺘﻪ ﺷﺪﻧﺪ و ﺑﻪ ﻣﺪت‬
‫‪ 2‬ﻣﺎه آﺑﻴﺎري و ﻳﻚ ﻣﺮﺗﺒﻪ ﻧﻴﺰ ﺑﺎ ﻣﺤﻠﻮل ﻏﺬاﻳﻲ ﻫﻮﮔﻠﻨﺪ‬
‫ﺗﻐﺬﻳﻪ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﭘﺲ از ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﻬﺎلﻫﺎ‪ ،‬ﺑﺮاي ﻫﺮ ﺗﻴﻤﺎر ﺳﻪ ﺗﻜﺮار‬
‫و در ﻫﺮ ﺗﻜﺮار ‪ 5‬ﻧﻬﺎل ﺳﺎﻟﻢ اﻧﺘﺨﺎب و ﻧﻬﺎلﻫﺎ ﺑﺎ آزﻣﺎﻳﺶ‬
‫ﻓﺎﻛﺘﻮرﻳﻞ در ﻗﺎﻟﺐ ﻃﺮح ﻛﺎﻣﻼ ﺗﺼﺎدﻓﻲ ﺗﺤﺖ ﺗﻨﺶ ﺷﻮري‬
‫ﻧﺎﺷﻲ از ﻣﺤﻠﻮل ﺳﺪﻳﻢﻛﻠﺮاﻳﺪ )‪ (Nacl‬ﺑﺎ ﻧﺴﺒﺖﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ‬
‫ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ﭘﻨﺞ ﺳﻄﺢ ﺷﻮري ﺷﺎﻣﻞ ﺷﺎﻫﺪ )ﺑﺪون اﺿﺎﻓﻪ‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ –1‬ﻧﻘﺸﻪ روﻳﺸﮕﺎه ﺑﺎدام ﻛﺮهﺑﺲ اﺳﺘﺎن ﭼﻬﺎرﻣﺤﺎل و ﺑﺨﺘﻴﺎري‬
‫ﻛﺮدن ﻧﻤﻚ ﺑﻪ آب آﺑﻴﺎري(‪ 75 ،50 ،25 ،‬و ‪ 100‬ﻣﻴﻠﻲﻣﻮل‬
‫ﻧﺘﺎﻳﺞ‬
‫ﻧﻤﻚ ﺑﺮاي اﻳﻦ آزﻣﺎﻳﺶ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻫﻔﺘﮕﻲ‬
‫اﺛﺮ ارﺗﻔﺎع از ﺳﻄﺢ درﻳﺎ و ﺗﻨﺶ ﺷﻮري ﺑﺮ ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي‬
‫روﻳﺶ ارﺗﻔﺎﻋﻲ ﻧﻬﺎلﻫﺎ اﻧﺪازهﮔﻴﺮي ﮔﺮدﻳﺪ‪ .‬ﭘﺲ از ﭘﺎﻳﺎن‬
‫روﻳﺸﻲ و زيﺗﻮده ﮔﻴﺎه‪ :‬ﺗﺠﺰﻳﻪ وارﻳﺎﻧﺲ دادهﻫﺎ ﻧﺸﺎن داد‬
‫دوره ﺗﻨﺶ ﺷﻮري‪ ،‬ﻧﻬﺎلﻫﺎ ﺑﺎ دﻗﺖ و از ﻃﺮﻳﻖ ﺷﺴﺘﺸﻮي‬
‫ﻛﻪ اﺛﺮ ارﺗﻔﺎع از ﺳﻄﺢ درﻳﺎ و اﺛﺮ ﺳﻄﻮح ﺷﻮري ﺑﺮ ﺗﻤﺎﻣﻲ‬
‫ﺧﺎك از ﮔﻠﺪانﻫﺎ ﺧﺎرج و ﺑﺎ اﻧﺪازهﮔﻴﺮي ﻃﻮل ﻧﻬﺎل )از ﻧﻮك‬
‫ﻓﺎﻛﺘﻮرﻫﺎي روﻳﺸﻲ و زيﺗﻮده اﻧﺪام ﻫﻮاﻳﻲ در ﺳﻄﺢ ﻳﻚ‪-‬‬
‫رﻳﺸﻪ ﺗﺎ ﻧﻮك اﻧﺪام ﻫﻮاﻳﻲ(‪ ،‬ﻃﻮل رﻳﺸﻪ و ﻃﻮل اﻧﺪام ﻫﻮاﻳﻲ‪،‬‬
‫درﺻﺪ ﻣﻌﻨﻲدار ﺑﻮد و ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﻃﻮل ﮔﻴﺎه‪ ،‬ﻃﻮل اﻧﺪام ﻫﻮاﻳﻲ‪،‬‬
‫وزن ﺗﺮ اﻧﺪامﻫﻮاﻳﻲ و رﻳﺸﻪ‪ ،‬ﻋﻤﻼ ﻧﻬﺎلﻫﺎ ﺑﺮاي ﺳﺎﻳﺮ‬
‫روﻳﺶ ارﺗﻔﺎﻋﻲ و زيﺗﻮده رﻳﺸﻪ و اﻧﺪام ﻫﻮاﻳﻲ در ﺑﻴﻦ‬
‫ﺑﺮرﺳﻲﻫﺎ آﻣﺎده ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﻗﺮار دادن ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎ ﺑﻪ ﻣﺪت ‪48‬‬
‫ﮔﻮﻧﻪﻫﺎ در ﺳﻄﺢ ﻳﻚدرﺻﺪ ﻧﻴﺰ ﻣﻌﻨﻲدار ﺷﺪ )ﺟﺪول‪.(1‬‬
‫ﺳﺎﻋﺖ ﺗﺤﺖ دﻣﺎي ‪ 65‬درﺟﻪ ﺳﺎﻧﺘﻲﮔﺮاد‪ ،‬وزن ﺧﺸﻚ اﻧﺪام‬
‫ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦﻫﺎ ﻧﺸﺎن داد ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ ارﺗﻔﺎع از ﺳﻄﺢ درﻳﺎ‬
‫ﻫﻮاﻳﻲ و رﻳﺸﻪ اﻧﺪازهﮔﻴﺮي ﺷﺪ )‪ .(4‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻴﺰان ﻛﻠﺮوﻓﻴﻞ‬
‫از ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﺷﺎﺧﺺﻫﺎي روﻳﺸﻲ ﻛﺎﺳﺘﻪ ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻪﻃﻮريﻛﻪ‬
‫‪ b ،a‬و ﻛﺎروﺗﻦ روش آرﻧﻮن )‪ ،(Arnon, 1949‬ﭘﺮوﻟﻴﻦ ﺑﻪ‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﻃﻮل ﻧﻬﺎل‪ ،‬ﻃﻮل اﻧﺪام ﻫﻮاﻳﻲ و روﻳﺶ‬
‫روش ﻓﺘﻮﻣﺘﺮﻳﻚ )‪ (Troll & Lindsley, 1954‬و ﻋﻨﺎﺻﺮ‬
‫ارﺗﻔﺎﻋﻲ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻧﻬﺎلﻫﺎي ﺣﺎﺻﻞ از ﻃﺒﻘﻪ ارﺗﻔﺎﻋﻲ ﭘﺎﺋﻴﻦ‬
‫ﻣﻴﻜﺮو و ﻣﺎﻛﺮو ﺑﻪ روش ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدي ﻣﺆﺳﺴﻪ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت آب‬
‫)‪ 1800-1600‬ﻣﺘﺮ از ﺳﻄﺢ درﻳﺎ( و ﻛﻤﺘﺮﻳﻦ ﻣﻘﺎدﻳﺮ روﻳﺸﻲ‬
‫و ﺧﺎك )‪ (4‬در اﻧﺪامﻫﻮاﻳﻲ ﮔﻴﺎه از اﻗﺪاﻣﺎت دﻳﮕﺮ اﻳﻦ‬
‫ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻧﻬﺎلﻫﺎي ﺣﺎﺻﻞ از ﻃﺒﻘﻪ ارﺗﻔﺎﻋﻲ ﻓﻮﻗﺎﻧﻲ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﭘﮋوﻫﺶ ﺑﺮاي ﺗﻌﻴﻴﻦ اﺛﺮ ﺗﻨﺶ ﺷﻮري ﺑﺎ ﺷﺪتﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ‬
‫ﺑﻪﻃﻮريﻛﻪ ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ ﻏﻠﻈﺖ ﺳﺪﻳﻢﻛﻠﺮاﻳﺪ در آب آﺑﻴﺎري از‬
‫ﺗﺤﺖ ﻋﺎﻣﻞ ارﺗﻔﺎع از ﺳﻄﺢ درﻳﺎ ﺑﺮ روي اﻳﻦ ﭼﻬﺎر ﮔﻮﻧﻪ‬
‫ﻣﻴﺰان ﺷﺎﺧﺺﻫﺎي روﻳﺸﻲ ﻛﺎﺳﺘﻪ ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﻃﻮل‬
‫ﺑﺎدام وﺣﺸﻲ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬آﻧﺎﻟﻴﺰ وارﻳﺎﻧﺲ دادهﻫﺎ ﺑﺎ‬
‫ﻧﻬﺎل‪ ،‬ﻃﻮل اﻧﺪام ﻫﻮاﻳﻲ و روﻳﺶ ارﺗﻔﺎﻋﻲ ﺑﻪﺗﺮﺗﻴﺐ ﺑﻪ ﻣﻴﺰان‬
‫ﻧﺮماﻓﺰار ‪ SAS‬و ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦﻫﺎ ﺑﺎ آزﻣﻮن ﭼﻨﺪ داﻣﻨﻪاي‬
‫‪ 38/4 ،72/75‬و ‪ 14/09‬ﺳﺎﻧﺘﻲﻣﺘﺮ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻧﻬﺎلﻫﺎي ﺷﺎﻫﺪ‬
‫داﻧﻜﻦ و آزﻣﻮن ﻧﺮﻣﺎل ﺑﻮدن دادهﻫﺎ ﺑﺎ آزﻣﻮن ﻛﺎي ﻣﺮﺑﻊ اﻧﺠﺎم‬
‫و در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻛﻤﺘﺮﻳﻦ ﻣﻘﺎدﻳﺮ اﻳﻦ ﺷﺎﺧﺺﻫﺎ ﺑﻪ ﻧﻬﺎلﻫﺎي‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺗﺤﺖ ﺗﻨﺶ ﺑﺎﻻ )‪ 100‬ﻣﻴﻠﻲﻣﻮل( ﺗﻌﻠﻖ ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ )ﺟﺪول‬
‫‪.(2‬‬

‫‪779‬‬
‫ﺟﻠﺪ ‪ ،27‬ﺷﻤﺎره ‪) 5‬وﻳﮋه ﻧﺎﻣﻪ(‪1393 ،‬‬ ‫ﻣﺠﻠﻪ ﭘﮋوﻫﺸﻬﺎي ﮔﻴﺎﻫﻲ )ﻣﺠﻠﻪ زﻳﺴﺖ ﺷﻨﺎﺳﻲ اﻳﺮان(‬

‫‪780‬‬
‫ﺟﻠﺪ ‪ ،27‬ﺷﻤﺎره ‪) 5‬وﻳﮋه ﻧﺎﻣﻪ(‪1393 ،‬‬ ‫ﻣﺠﻠﻪ ﭘﮋوﻫﺸﻬﺎي ﮔﻴﺎﻫﻲ )ﻣﺠﻠﻪ زﻳﺴﺖ ﺷﻨﺎﺳﻲ اﻳﺮان(‬

‫ﻛﻤﺘﺮﻳﻦ ﻣﻘﺎدﻳﺮ اﻳﻦ ﺷﺎﺧﺺﻫﺎ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻃﺒﻘﻪ ارﺗﻔﺎﻋﻲ‬ ‫ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ‬ ‫ﻣﻮرد‬ ‫وﺣﺸﻲ‬ ‫ﺑﺎدام‬ ‫ﮔﻮﻧﻪﻫﺎي‬ ‫ﻣﻴﺎن‬ ‫در‬
‫ﺑﺎﻻي ‪ 2000‬ﻣﺘﺮ از ﺳﻄﺢ درﻳﺎ ﺑﻮد )ﺟﺪول‪.(2‬‬ ‫‪ A. arabica‬ﺑﺎ ﻃﻮل ﻧﻬﺎل ‪ 82/61‬ﺳﺎﻧﺘﻲﻣﺘﺮ‪ ،‬ﻃﻮل اﻧﺪام‬
‫ﻫﻮاﻳﻲ ‪ 47/43‬ﺳﺎﻧﺘﻲﻣﺘﺮ و روﻳﺶ ارﺗﻔﺎﻋﻲ ‪ 15/24‬ﺳﺎﻧﺘﻲﻣﺘﺮ‪،‬‬
‫اﺛﺮ ارﺗﻔﺎع از ﺳﻄﺢ درﻳﺎ و ﺳﻄﻮح ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺷﻮري ﺑﺮ‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﺷﺎﺧﺺﻫﺎي روﻳﺸﻲ را ﺗﺤﺖ ﺗﻨﺶ ﺷﻮري‬
‫ﭘﺮوﻟﻴﻦ و رﻧﮕﻴﺰهﻫﺎي ﮔﻴﺎﻫﻲ‪ :‬ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻧﺸﺎن داد ﻛﻪ اﺛﺮ ارﺗﻔﺎع‬
‫در اﺧﺘﻴﺎر دارد و در ﻣﻘﺎﺑﻞ ‪ A.haussknechtii‬ﻛﻤﺘﺮﻳﻦ ﻣﻘﺪار‬
‫از ﺳﻄﺢ درﻳﺎ و ﺳﻄﻮح ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺷﻮري ﺑﺮ اﺳﻴﺪ آﻣﻴﻨﻪ‬
‫ﻃﻮل ﻧﻬﺎل و ﻃﻮل اﻧﺪام ﻫﻮاﻳﻲ و ‪ A. elaeagnifolia‬ﻛﻤﺘﺮﻳﻦ‬
‫ﭘﺮوﻟﻴﻦ‪ ،‬ﻛﺎروﺗﻦ و ﻛﻠﺮوﻓﻴﻞ ‪ a‬و ‪ b‬در ﺳﻄﺢ ﻳﻚ درﺻﺪ‬
‫ﻣﻘﺪار روﻳﺶ ارﺗﻔﺎﻋﻲ را داﺷﺖ‪ .‬ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ و ﻛﻤﺘﺮﻳﻦ زيﺗﻮده‬
‫ﻣﻌﻨﻲدار ﺑﻮد و در ﺑﻴﻦ ﮔﻮﻧﻪﻫﺎ ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﻛﻠﻴﻪ رﻧﮕﻴﺰهﻫﺎي‬
‫اﻧﺪام ﻫﻮاﻳﻲ ﺑﻪﺗﺮﺗﻴﺐ ﺑﻪ ﻧﻬﺎلﻫﺎي ﺷﺎﻫﺪ و ﺗﻴﻤﺎر ‪ 100‬ﻣﻴﻠﻲ‪-‬‬
‫ﮔﻴﺎﻫﻲ در ﺳﻄﺢ ﻳﻚ درﺻﺪ ﻣﻌﻨﻲدار ﺷﺪ )ﺟﺪول‪ .(3‬در‬
‫ﻣﻮل اﺧﺘﺼﺎص ﻳﺎﻓﺖ و ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ زيﺗﻮده رﻳﺸﻪ ﺑﻪ ﻧﻬﺎلﻫﺎي‬
‫ﻣﻴﺎن ﺳﻄﻮح ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺷﻮري ﻛﻤﺘﺮﻳﻦ ﻣﻴﺰان ﭘﺮوﻟﻴﻦ ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ‬
‫ﺗﺤﺖ ﺗﻨﺶ ‪ 50‬ﻣﻴﻠﻲﻣﻮل ﻧﻤﻚ ﺳﺪﻳﻢ ﻛﻠﺮاﻳﺪ ﺗﻌﻠﻖ ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫ﻧﻬﺎلﻫﺎي ﺷﺎﻫﺪ ﺑﻮد و ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻴﺰان ﻏﻠﻈﺖ ﺳﺪﻳﻢ ﻛﻠﺮاﻳﺪ‬
‫ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦﻫﺎ ﻧﺸﺎن داد ﻛﻪ ﺑﻴﻦ زيﺗﻮده ﮔﻴﺎﻫﻲ در‬
‫ﺑﺮ ﻣﻘﺪار اﻳﻦ اﺳﻴﺪآﻣﻴﻨﻪ اﺿﺎﻓﻪ ﮔﺮدﻳﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮري ﻛﻪ ﻣﻴﺰان‬
‫ﺗﻤﺎﻣﻲ ﻃﺒﻘﻪﻫﺎ اﺧﺘﻼف ﻣﻌﻨﻲدار وﺟﻮد داﺷﺖ‪ ،‬ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ‬
‫ﭘﺮوﻟﻴﻦ ﺗﺤﺖ ﺗﻨﺶ ﺷﻮري ‪ 100‬ﻣﻴﻠﻲﻣﻮل ﺑﻪ ﺳﻪ ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﻘﺪار‬
‫زيﺗﻮده ﺗﺮ و ﺧﺸﻚ اﻧﺪام ﻫﻮاﻳﻲ و رﻳﺸﻪ ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ ﻧﻬﺎلﻫﺎي‬
‫آن ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻧﻬﺎلﻫﺎي ﺷﺎﻫﺪ رﺳﻴﺪ‪.‬‬
‫ﻃﺒﻘﻪ ارﺗﻔﺎﻋﻲ ﭘﺎﺋﻴﻦ )‪ 1800-1600‬ﻣﺘﺮ از ﺳﻄﺢ درﻳﺎ( و‬

‫ﺟﺪول‪ -3‬ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ﻣﺮﺑﻌﺎت ﭘﺮوﻟﻴﻦ و رﻧﮕﻴﺰهﻫﺎي ﮔﻴﺎﻫﻲ‬

‫ﻛﻠﺮوﻓﻴﻞ ‪b‬‬ ‫ﻛﻠﺮوﻓﻴﻞ ‪a‬‬ ‫ﻛﺎروﺗﻦ‬ ‫ﭘﺮوﻟﻴﻦ‬ ‫درﺟﻪ آزادي‬ ‫ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺗﻐﻴﻴﺮات‬
‫)ﻣﻴﻠﻲﮔﺮم ﺑﺮ‬ ‫)ﻣﻴﻠﻲﮔﺮم ﺑﺮ‬ ‫)ﻣﻴﻠﻲﮔﺮم ﺑﺮ‬ ‫)ﻣﻴﻠﻲﮔﺮم ﺑﺮ‬
‫ﮔﺮم(‬ ‫ﮔﺮم(‬ ‫ﮔﺮم(‬ ‫ﮔﺮم(‬
‫**‬ ‫**‬ ‫**‬
‫‪76/08‬‬ ‫‪66/55‬‬ ‫‪2/87‬‬ ‫**‪71160/21‬‬ ‫‪4‬‬ ‫ﺷﻮري‬

‫**‪190/19‬‬ ‫**‪166/04‬‬ ‫**‪4/57‬‬ ‫‪173/26 ns‬‬ ‫‪3‬‬ ‫ﮔﻮﻧﻪ‬

‫**‪55/85‬‬ ‫**‪65/89‬‬ ‫**‪6/03‬‬ ‫**‪1925/19‬‬ ‫‪2‬‬ ‫ارﺗﻔﺎع از ﺳﻄﺢ درﻳﺎ‬

‫**‪24/90‬‬ ‫**‪51/80‬‬ ‫**‪2/31‬‬ ‫**‪301/20‬‬ ‫‪12‬‬ ‫ﺷﻮري× ﮔﻮﻧﻪ‬

‫*‪12/93‬‬ ‫‪11/89 ns‬‬ ‫**‪1/53‬‬ ‫**‪672/53‬‬ ‫‪8‬‬ ‫ﺷﻮري× ارﺗﻔﺎع از ﺳﻄﺢ درﻳﺎ‬

‫**‪128/31‬‬ ‫**‪175/87‬‬ ‫**‪4/23‬‬ ‫**‪642/14‬‬ ‫‪6‬‬ ‫ﮔﻮﻧﻪ × ارﺗﻔﺎع از ﺳﻄﺢ درﻳﺎ‬

‫**‬ ‫**‬ ‫**‬ ‫**‬
‫‪39/90‬‬ ‫‪67/57‬‬ ‫‪3/16‬‬ ‫‪323/95‬‬ ‫‪24‬‬ ‫ﺷﻮري× ﮔﻮﻧﻪ× ارﺗﻔﺎع از ﺳﻄﺢ درﻳﺎ‬

‫**‪ :‬ﻣﻌﻨﻲدار در ﺳﻄﺢ ﻳﻚ درﺻﺪ‪ :* ،‬ﻣﻌﻨﻲدار در ﺳﻄﺢ ﭘﻨﺞ درﺻﺪ و ‪ :ns‬ﻣﻌﻨﻲدار ﻧﻴﺴﺖ‬
‫اﺧﺘﻼف ﻣﻌﻨﻲدار ﺑﻮد‪ .‬ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦﻫﺎ ﻧﺸﺎن داد ﻛﻪ ﻣﻘﺎدﻳﺮ‬ ‫در ﺑﻴﻦ ﻧﻬﺎلﻫﺎي ﻃﺒﻘﻪﻫﺎي ارﺗﻔﺎﻋﻲ ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﻣﻴﺰان‬
‫ﻫﺮ ﺳﻪ رﻧﮕﻴﺰه ﮔﻴﺎﻫﻲ در ﻧﻬﺎلﻫﺎي ﺣﺎﺻﻞ از ارﺗﻔﺎع ﭘﺎﺋﻴﻦ‬ ‫ﭘﺮوﻟﻴﻦ ﺑﻪ ﻧﻬﺎلﻫﺎي ارﺗﻔﺎع ﻣﻴﺎﻧﻲ و ﻓﻮﻗﺎﻧﻲ و ﻛﻤﺘﺮﻳﻦ ﻣﻴﺰان‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﻣﻘﺪار و در ﻧﻬﺎلﻫﺎي ارﺗﻔﺎع ﺑﺎﻻي ‪ 2000‬ﻣﺘﺮ از‬ ‫اﻳﻦ اﺳﻴﺪ آﻣﻴﻨﻪ ﺑﻪ ﻧﻬﺎلﻫﺎي ﻃﺒﻘﻪ ارﺗﻔﺎﻋﻲ ﭘﺎﺋﻴﻦ )‪-1600‬‬
‫ﺳﻄﺢ درﻳﺎ ﻛﻤﺘﺮﻳﻦ ﻣﻴﺰان ﺑﻮد‪ .‬ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ رﻧﮕﻴﺰهﻫﺎي‬ ‫‪ 1800‬ﻣﺘﺮ از ﺳﻄﺢ درﻳﺎ( ﺗﻌﻠﻖ ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬در ﻣﻴﺎن ﮔﻮﻧﻪﻫﺎي‬
‫ﮔﻴﺎﻫﻲ در اﺛﺮ اﻋﻤﺎل ﺳﻄﻮح ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺷﻮري ﻧﺸﺎن داد ﻛﻪ‬ ‫ﺑﺎدام ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﻣﻘﺪار ﭘﺮوﻟﻴﻦ ﺑﻪ ‪A. haussknechtii‬‬

‫ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﻣﻘﺪار رﻧﮕﻴﺰهﻫﺎ ﺑﻪ ﻧﻬﺎلﻫﺎي ﺷﺎﻫﺪ ﺗﻌﻠﻖ ﮔﺮﻓﺖ و ﺑﺎ‬ ‫اﺧﺘﺼﺎص ﻳﺎﻓﺖ و ﺑﺎ ﻣﻘﺪار ﭘﺮوﻟﻴﻦ ﺳﻪ ﮔﻮﻧﻪ دﻳﮕﺮ داراي‬

‫‪781‬‬
‫ﺟﻠﺪ ‪ ،27‬ﺷﻤﺎره ‪) 5‬وﻳﮋه ﻧﺎﻣﻪ(‪1393 ،‬‬ ‫ﻣﺠﻠﻪ ﭘﮋوﻫﺸﻬﺎي ﮔﻴﺎﻫﻲ )ﻣﺠﻠﻪ زﻳﺴﺖ ﺷﻨﺎﺳﻲ اﻳﺮان(‬

‫ﺗﺤﺖ ﺗﻨﺶ ﺷﻮري ‪ 100‬ﻣﻴﻠﻲﻣﻮل اﻧﺪازهﮔﻴﺮي ﺷﺪ‬ ‫اﻓﺰاﻳﺶ ﻏﻠﻈﺖ ﺳﺪﻳﻢﻛﻠﺮاﻳﺪ از ﻣﻘﺎدﻳﺮ آﻧﻬﺎ ﻛﺎﺳﺘﻪ ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻪ‪-‬‬
‫)ﺟﺪول‪.(4‬‬ ‫ﻃﻮريﻛﻪ ﻛﻤﺘﺮﻳﻦ ﻣﻴﺰان رﻧﮕﻴﺰهﻫﺎي ﮔﻴﺎﻫﻲ در ﻧﻬﺎلﻫﺎي‬
‫ﺟﺪول ‪ -4‬ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ﭘﺮوﻟﻴﻦ و رﻧﮕﻴﺰهﻫﺎي ﮔﻴﺎﻫﻲ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از آزﻣﻮن داﻧﻜﻦ‬
‫ﻛﻠﺮوﻓﻴﻞ ‪b‬‬ ‫ﻛﻠﺮوﻓﻴﻞ ‪a‬‬ ‫ﻛﺎروﺗﻦ‬ ‫ﭘﺮوﻟﻴﻦ‬ ‫ﺗﻌﺪاد‬ ‫ﺳﻄﻮح ﺷﻮري‬
‫)ﻣﻴﻠﻲﮔﺮم ﺑﺮ ﮔﺮم(‬ ‫)ﻣﻴﻠﻲﮔﺮم ﺑﺮ ﮔﺮم(‬ ‫)ﻣﻴﻠﻲﮔﺮم ﺑﺮ ﮔﺮم(‬ ‫)ﻣﻴﻠﻲﮔﺮم ﺑﺮ ﮔﺮم(‬

‫‪9/59a‬‬ ‫‪19/97a‬‬ ‫‪4/43a‬‬ ‫‪39e‬‬ ‫‪72‬‬ ‫ﺷﺎﻫﺪ‬

‫‪8/01b‬‬ ‫‪18/43b‬‬ ‫‪4/33a‬‬ ‫‪54/77d‬‬ ‫‪72‬‬ ‫‪ 25‬ﻣﻴﻠﻲﻣﻮل‬

‫‪7/22b‬‬ ‫‪17/50b‬‬ ‫‪4/01b‬‬ ‫‪74/53c‬‬ ‫‪72‬‬ ‫‪ 50‬ﻣﻴﻠﻲﻣﻮل‬

‫‪7/07b‬‬ ‫‪18/15b‬‬ ‫‪4/05b‬‬ ‫‪94/33b‬‬ ‫‪72‬‬ ‫‪ 75‬ﻣﻴﻠﻲﻣﻮل‬

‫‪7/45b‬‬ ‫‪17/81b‬‬ ‫‪4/01b‬‬ ‫‪118/38a‬‬ ‫‪72‬‬ ‫‪ 100‬ﻣﻴﻠﻲﻣﻮل‬

‫‪8/52b‬‬ ‫‪19/58a‬‬ ‫‪4/46a‬‬ ‫‪75/18ab‬‬ ‫‪90‬‬ ‫‪A. arabica‬‬

‫‪6/55c‬‬ ‫‪16/98b‬‬ ‫‪3/97b‬‬ ‫‪74/89b‬‬ ‫‪90‬‬ ‫‪A. scoparia‬‬

‫‪9/6a‬‬ ‫‪19/49a‬‬ ‫‪4/22ab‬‬ ‫‪76/99ab‬‬ ‫‪90‬‬ ‫‪A. eleagnifolia‬‬

‫‪6/79c‬‬ ‫‪17/43b‬‬ ‫‪4/01b‬‬ ‫‪77/75a‬‬ ‫‪90‬‬ ‫‪A. haussknechtii‬‬

‫‪8/46a‬‬ ‫‪19/23a‬‬ ‫‪4/40a‬‬ ‫‪71/60b‬‬ ‫‪120‬‬ ‫ﻃﺒﻘﻪ ارﺗﻔﺎﻋﻲ ‪1600-1800‬‬

‫‪8/01a‬‬ ‫‪17/90b‬‬ ‫‪4/12b‬‬ ‫‪78/88a‬‬ ‫‪120‬‬ ‫ﻃﺒﻘﻪ ارﺗﻔﺎﻋﻲ ‪1800-2000‬‬

‫‪7/12b‬‬ ‫‪17/97b‬‬ ‫‪3/97b‬‬ ‫‪78/13a‬‬ ‫‪120‬‬ ‫ﻃﺒﻘﻪ ارﺗﻔﺎﻋﻲ ﺑﺎﻻي ‪ 2000‬ﻣﺘﺮ‬

‫ﻣﻨﻴﺰﻳﻢ‪ ،‬ﺳﺪﻳﻢ‪ ،‬ﻛﻠﺮ‪ ،‬ﻧﻴﺘﺮوژن‪ ،‬ﻓﺴﻔﺮ و ﻛﻠﺴﻴﻢ ﺷﺪه اﺳﺖ‪،‬‬ ‫اﺛﺮ ارﺗﻔﺎع از ﺳﻄﺢ درﻳﺎ و ﺳﻄﻮح ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺷﻮري ﺑﺮ‬

‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺟﺬب ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻨﻴﺰﻳﻢ‪ ،‬ﻣﻨﮕﻨﺰ‪ ،‬روي‪ ،‬ﻣﺲ‪،‬‬ ‫ﺟﺬب ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻣﻴﻜﺮو و ﻣﺎﻛﺮو در اﻧﺪام ﻫﻮاﻳﻲ‪ :‬آﻧﺎﻟﻴﺰ‬

‫ﻛﻠﺮ‪ ،‬ﺳﺪﻳﻢ‪ ،‬ﻓﺴﻔﺮ و ﭘﺘﺎﺳﻴﻢ و ﺗﻘﺮﻳﺒﺎ آﻫﻦ ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ ارﺗﻔﺎع‬ ‫وارﻳﺎﻧﺲ دادهﻫﺎ ﻧﺸﺎن داد ﻛﻪ اﺛﺮ ﺷﻮري ﺑﺮ ﺟﺬب ﺗﻤﺎﻣﻲ‬
‫از ﺳﻄﺢ درﻳﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻪﻧﺤﻮيﻛﻪ ﻛﻤﺘﺮﻳﻦ ﻣﻘﺎدﻳﺮ اﻳﻦ‬ ‫ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻣﻴﻜﺮو و ﻣﺎﻛﺮو ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻨﻴﺰﻳﻢ‪ ،‬ﻣﺲ‪ ،‬روي‪ ،‬آﻫﻦ‪،‬‬
‫ﻋﻨﺎﺻﺮ در ﻧﻬﺎلﻫﺎي ﺣﺎﺻﻞ از ﻃﺒﻘﻪ ارﺗﻔﺎﻋﻲ ﺗﺤﺘﺎﻧﻲ‬ ‫ﺳﺪﻳﻢ‪ ،‬ﻛﻠﺮ‪ ،‬ﻣﻨﮕﻨﺰ‪ ،‬ﻧﻴﺘﺮوژن‪ ،‬ﻓﺴﻔﺮ‪ ،‬ﻛﻠﺴﻴﻢ و ﭘﺘﺎﺳﻴﻢ در‬
‫روﻳﺸﮕﺎه و ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﻣﻘﺪار ﺗﻮﺳﻂ ﻧﻬﺎلﻫﺎي ﻃﺒﻘﻪ ارﺗﻔﺎﻋﻲ‬ ‫ﺳﻄﺢ ﻳﻚ درﺻﺪ ﻣﻌﻨﻲدار ﺑﻮد‪ .‬ﺟﺬب ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻣﺲ‪ ،‬ﻛﻠﺮ‪،‬‬
‫ﺑﺎﻻي ‪ 2000‬ﻣﺘﺮ از ﺳﻄﺢ درﻳﺎ ﺟﺬب ﺷﺪ )ﺟﺪول ‪.(6‬‬ ‫ﺳﺪﻳﻢ‪ ،‬ﻣﻨﮕﻨﺰ‪ ،‬روي‪ ،‬ﻧﻴﺘﺮوژن‪ ،‬ﻓﺴﻔﺮ‪ ،‬ﻛﻠﺴﻴﻢ و ﭘﺘﺎﺳﻴﻢ در‬
‫ﺳﻄﺢ ﻳﻚ درﺻﺪ و ﻣﻨﻴﺰﻳﻢ و آﻫﻦ در ﺳﻄﺢ ﭘﻨﺞ درﺻﺪ در‬
‫ﺟﺬب ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻣﻴﻜﺮو در ﮔﻮﻧﻪﻫﺎ داراي اﻧﺪازه ﻣﺨﺘﻠﻒ و در‬
‫ﺑﻴﻦ ﮔﻮﻧﻪﻫﺎ ﻣﻌﻨﻲدار ﺷﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ اﺛﺮ ﻋﺎﻣﻞ روﻳﺸﮕﺎﻫﻲ‬
‫ﺑﺮﺧﻲ ﻣﻮارد ﻣﻮﺟﺐ اﺧﺘﻼف ﻣﻌﻨﻲدار ﺷﺪ و ﻫﺮ ﮔﻮﻧﻪ ﺑﺎ‬
‫ارﺗﻔﺎع از ﺳﻄﺢ درﻳﺎ ﺑﺮ ﺟﺬب ﻣﻨﻴﺰﻳﻢ‪ ،‬روي‪ ،‬ﻣﻨﮕﻨﺰ‪ ،‬ﭘﺘﺎﺳﻴﻢ‪،‬‬
‫ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ژﻧﺘﻴﻚ ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ از ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻣﻴﻜﺮو را‬
‫ﻓﺴﻔﺮ و ﻧﻴﺘﺮوژن در ﺳﻄﺢ ﻳﻚ درﺻﺪ و ﺳﺪﻳﻢ در ﺳﻄﺢ ﭘﻨﺞ‬
‫ﺟﺬب ﻧﻤﻮد‪ ،‬ﻧﻜﺘﻪ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ ﺟﺬب ﻛﻤﺘﺮ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺳﻤﻲ‬
‫درﺻﺪ ﻣﻌﻨﻲدار ﮔﺮدﻳﺪ )ﺟﺪول ‪.(5‬‬
‫ﺳﺪﻳﻢ و ﻛﻠﺮ ﺗﻮﺳﻂ ﮔﻮﻧﻪ ‪ A. arabica‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﺎﻳﺮ ﮔﻮﻧﻪ‪-‬‬
‫ﻫﺎ ﺑﻮد‪ ،‬اﻟﺒﺘﻪ اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ روﻳﺶ ﺑﻴﺸﺘﺮي ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﺎﻳﺮ ﮔﻮﻧﻪﻫﺎ‬ ‫ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻧﺸﺎن داد ﻛﻪ اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﻨﺶ ﺷﻮري ﻣﻮﺟﺐ ﻛﺎﻫﺶ‬
‫ﺗﺤﺖ ﺗﻨﺶ ﺷﻮري داﺷﺖ )ﺟﺪول ‪.(6‬‬ ‫ﺟﺬب ﻣﺲ‪ ،‬روي‪ ،‬آﻫﻦ‪ ،‬ﻣﻨﮕﻨﺰ و ﭘﺘﺎﺳﻴﻢ و اﻓﺰاﻳﺶ ﺟﺬب‬

‫‪782‬‬
‫ﺟﻠﺪ ‪ ،27‬ﺷﻤﺎره ‪) 5‬وﻳﮋه ﻧﺎﻣﻪ(‪1393 ،‬‬ ‫ﻣﺠﻠﻪ ﭘﮋوﻫﺸﻬﺎي ﮔﻴﺎﻫﻲ )ﻣﺠﻠﻪ زﻳﺴﺖ ﺷﻨﺎﺳﻲ اﻳﺮان(‬

‫‪783‬‬
‫ﺟﻠﺪ ‪ ،27‬ﺷﻤﺎره ‪) 5‬وﻳﮋه ﻧﺎﻣﻪ(‪1393 ،‬‬ ‫ﻣﺠﻠﻪ ﭘﮋوﻫﺸﻬﺎي ﮔﻴﺎﻫﻲ )ﻣﺠﻠﻪ زﻳﺴﺖ ﺷﻨﺎﺳﻲ اﻳﺮان(‬

‫ﺑﻪﻧﺤﻮيﻛﻪ اﻓﺰاﻳﺶ ﻏﻠﻈﺖ ﭘﺮوﻟﻴﻦ ﻓﺮاﻳﻨﺪي ﻃﺒﻴﻌﻲ ﺑﺮاي‬ ‫ﺑﺤﺚ‬

‫ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ ﺗﻨﺶ ﺷﻮري اﺳﺖ‪ .‬ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻧﺸﺎن داد ﻛﻪ ﻧﻬﺎلﻫﺎي‬
‫در اﻳﻦ ﭘﮋوﻫﺶ ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ ارﺗﻔﺎع از ﺳﻄﺢ‬
‫ارﺗﻔﺎع ﭘﺎﺋﻴﻦ‪ ،‬روﻳﺶ ﺑﻴﺸﺘﺮي داﺷﺘﻪاﻧﺪ و ﻧﻬﺎلﻫﺎي ارﺗﻔﺎع‬
‫درﻳﺎ از اﻧﺪازه ﻓﺎﻛﺘﻮرﻫﺎي روﻳﺸﻲ و زيﺗﻮده ﮔﻴﺎه ﻛﺎﺳﺘﻪ‬
‫ﻓﻮﻗﺎﻧﻲ داراي ﻛﻤﺘﺮﻳﻦ روﻳﺶ‪ ،‬ﭘﺲ اﻓﺰاﻳﺶ ﻏﻠﻈﺖ ﭘﺮوﻟﻴﻦ‬
‫ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺎﻻ ﺑﻮدن روﻳﺶ ارﺗﻔﺎﻋﻲ و زيﺗﻮده اﻧﺪام ﻫﻮاﻳﻲ‬
‫در ﻧﻬﺎلﻫﺎي ارﺗﻔﺎع ﺑﺎﻻي ‪ 2000‬ﻣﺘﺮ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ دو ﻃﺒﻘﻪ‬
‫از اﺧﺘﺼﺎﺻﺎت ﻧﻬﺎلﻫﺎي ارﺗﻔﺎﻋﺎت ﭘﺎﺋﻴﻦ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻧﻬﺎلﻫﺎي‬
‫ارﺗﻔﺎﻋﻲ دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺣﺴﺎﺳﻴﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻧﻬﺎلﻫﺎي اﻳﻦ ﻃﺒﻘﻪ ارﺗﻔﺎﻋﻲ‬
‫ارﺗﻔﺎﻋﺎت ﺑﺎﻻﺗﺮ اﺳﺖ )‪ ،(1‬ﻛﻪ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ روﻳﺶ ﺑﻴﺸﺘﺮ اﻳﻦ‬
‫را ﺑﻪ ﺷﻮري ﻧﺸﺎن داده اﺳﺖ‪ .‬در ﻣﻴﺎن ﮔﻮﻧﻪﻫﺎي ﺑﺎدام‬
‫ﻧﻬﺎلﻫﺎ در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﻧﻬﺎلﻫﺎي ارﺗﻔﺎع ﺑﺎﻻﺗﺮ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻮﺿﻮﻋﻲ‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﻣﻘﺪار ﭘﺮوﻟﻴﻦ ﺑﻪ ‪ A. haussknechtii‬اﺧﺘﺼﺎص‬
‫ﻛﻪ در اﻳﻦ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﺑﻪ ﺛﺒﺖ رﺳﻴﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ ﻏﻠﻈﺖ‬
‫ﻳﺎﻓﺖ‪ ،‬اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﻛﻤﺘﺮﻳﻦ روﻳﺶ را داﺷﺖ و اﻓﺰاﻳﺶ ﻏﻠﻈﺖ‬
‫ﺳﺪﻳﻢﻛﻠﺮاﻳﺪ از ﻣﻴﺰان ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي روﻳﺸﻲ ﻛﺎﺳﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪،‬‬
‫ﭘﺮوﻟﻴﻦ در اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﻪ ﮔﻮﻧﻪ دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﻧﺸﺎن از‬
‫ﺑﻪﻃﻮريﻛﻪ ﺷﻮري ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻜﻲ از ﺗﻨﺶﻫﺎي ﻣﺤﻴﻄﻲ‬
‫ﺣﺴﺎﺳﻴﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮ دارد‪ .‬ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ ﻏﻠﻈﺖ ﺳﺪﻳﻢﻛﻠﺮاﻳﺪ و‬
‫ﺗﺄﺛﻴﺮﮔﺬار‪ ،‬اﺑﺘﺪا ﻣﻮﺟﺐ ﻛﺎﻫﺶ روﻳﺶ و ﺗﻮﻟﻴﺪ ﮔﻴﺎﻫﺎن‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ اﻓﺰاﻳﺶ ارﺗﻔﺎع از ﺳﻄﺢ درﻳﺎ از ﻣﻴﺰان رﻧﮕﻴﺰهﻫﺎي‬
‫ﻣﻲ ﮔﺮدد )‪ .(29‬ﻛﺎﻫﺶ روﻳﺶ و زيﺗﻮده ﮔﻴﺎه در اﺛﺮ‬
‫ﮔﻴﺎﻫﻲ ﻛﺎﺳﺘﻪ ﺷﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻴﺰان رﻧﮕﻴﺰه ﮔﻴﺎﻫﻲ ﻧﺎﺷﻲ از‬
‫اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﻨﺶ ﺷﻮري در ﺳﺎﻳﺮ ﮔﻮﻧﻪﻫﺎي درﺧﺘﻲ و درﺧﺘﭽﻪ‪-‬‬
‫ﺗﻨﺶ ﺷﻮري ﻧﻴﺰ ﻗﺒﻼ ﮔﺰارش ﺷﺪه اﺳﺖ)‪.(42‬‬
‫اي ﻗﺒﻼ ﮔﺰارش ﺷﺪه اﺳﺖ )‪ 30 ،14‬و ‪ .(32‬در ﺑﻴﻦ ﮔﻮﻧﻪ‪-‬‬
‫ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦﻫﺎ ﻧﺸﺎن داد ﻛﻪ اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﻨﺶ ﺷﻮري ﻣﻮﺟﺐ‬ ‫ﻫﺎي ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ‪ A. arabica ،‬ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ اﻧﺪازه ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي‬
‫ﻛﺎﻫﺶ ﺟﺬب ﻣﺲ‪ ،‬روي‪ ،‬آﻫﻦ‪ ،‬ﻣﻨﮕﻨﺰ و ﭘﺘﺎﺳﻴﻢ و اﻓﺰاﻳﺶ‬ ‫روﻳﺸﻲ و زيﺗﻮده اﻧﺪام ﻫﻮاﻳﻲ را ﺗﺤﺖ ﺗﻨﺶ ﺷﻮري در‬
‫ﺟﺬب ﻣﻨﻴﺰﻳﻢ‪ ،‬ﺳﺪﻳﻢ‪ ،‬ﻛﻠﺮ‪ ،‬ﻧﻴﺘﺮوژن‪ ،‬ﻓﺴﻔﺮ و ﻛﻠﺴﻴﻢ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫اﺧﺘﻴﺎر داﺷﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ در ﻣﻮاﺟﻪ ﺑﺎ‬
‫اﻓﺰاﻳﺶ ﺟﺬب ﺳﺪﻳﻢ و ﻛﻠﺮ ﻣﻮﺟﺐ ﻛﺎﻫﺶ ﺟﺬب ﻋﻨﺎﺻﺮ‬ ‫ﺗﻨﺶ ﺷﻮري ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﻣﻘﺎوﻣﺖ را دارد‪.‬‬
‫ﺿﺮوري و اﻟﻘﺎي ﺳﻢ ﺑﻪ ﮔﻴﺎه ﻣﻲﮔﺮدد )‪ 26‬و ‪ ،(39‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ زيﺗﻮده رﻳﺸﻪ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪ‬
‫ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﺪ ﻛﻪ ﻛﺎﻫﺶ ﺟﺬب ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺿﺮوري ﻧﻈﻴﺮ ﻣﺲ‪،‬‬
‫‪ A. haussknechtii‬ﺑﻮد‪ ،‬اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﻛﻤﺘﺮﻳﻦ روﻳﺶ اﻧﺪام‬
‫روي‪ ،‬آﻫﻦ‪ ،‬ﻣﻨﮕﻨﺰ و ﭘﺘﺎﺳﻴﻢ ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻓﺰاﻳﺶ‬
‫ﻫﻮاﻳﻲ را داﺷﺖ و ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﺪ ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ رﻳﺸﻪ‬
‫ﺟﺬب ﻣﻨﻴﺰﻳﻢ‪ ،‬ﻛﻠﺮ‪ ،‬ﺳﺪﻳﻢ و ﻛﻠﺴﻴﻢ و ﻛﺎﻫﺶ ﺟﺬب ﭘﺘﺎﺳﻴﻢ‬
‫ﻧﻮﻋﻲ ﺳﺎزﮔﺎري ﺑﺎ ﺷﺮاﻳﻂ ﺗﻨﺶ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ ﻏﻠﻈﺖ‬
‫ﻧﺎﺷﻲ از ﺗﻨﺶ ﺷﻮري ﻗﺒﻼ ﮔﺰارش ﺷﺪه اﺳﺖ )‪ .(15‬اﻓﺰاﻳﺶ‬
‫ﺳﺪﻳﻢﻛﻠﺮاﻳﺪ ﺑﺮ ﻣﻘﺪار ﭘﺮوﻟﻴﻦ اﺿﺎﻓﻪ ﮔﺮدﻳﺪ‪ ،‬ﭘﺮوﻟﻴﻦ ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ‬
‫ﺟﺬب ﻓﺴﻔﺮ در ﺑﺮگ ﮔﻴﺎه ﺗﺤﺖ ﺗﻨﺶ ﺷﻮري ﺑﺎﻋﺚ اﻓﺰاﻳﺶ‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ در ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ ﺗﻨﺶ ﺷﻮري ﺗﻤﺎﻳﻞ ﺑﻪ اﻓﺰاﻳﺶ‬
‫ﭘﺎﻳﺪاري ﮔﻴﺎه در ﺑﺮاﺑﺮ اﻳﻦ ﺗﻨﺶ ﻣﻲﮔﺮدد )‪ .(41‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ‬
‫دارد)‪ .(13‬اﻟﺒﺘﻪ اﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺑﺮاي ﺗﻨﻈﻴﻢ و ﺗﻌﺪﻳﻞ ﻓﺸﺎر‬
‫اﻋﻼم ﺷﺪه ﻛﻪ ﻛﻠﺴﻴﻢ اﺛﺮﻫﺎي ﺳﺪﻳﻢﻛﻠﺮاﻳﺪ را ﺑﺮ ﺗﺮواش‬
‫اﺳﻤﺰي در ﮔﻴﺎﻫﺎن ﺗﺤﺖ ﺗﻨﺶ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻬﻢ اﺳﺖ )‪16‬و ‪.(24‬‬
‫ﻏﺸﺎﺋﻲ ﻛﻨﺘﺮل و ﺧﻨﺜﻲ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ)‪ .(22‬ﺟﺬب ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻣﻴﻜﺮو‬
‫ﮔﻴﺎه در ﻏﻠﻈﺖﻫﺎي ﻣﺘﻮﺳﻂ و ﺑﺎﻻي ﺳﺪﻳﻢ ﻛﻠﺮاﻳﺪ‪ ،‬ﺑﻪﺗﺮﺗﻴﺐ‬
‫ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻨﻴﺰﻳﻢ‪ ،‬ﻣﻨﮕﻨﺰ‪ ،‬روي‪ ،‬ﻣﺲ‪ ،‬ﻛﻠﺮ‪ ،‬ﺳﺪﻳﻢ و ﺗﻘﺮﻳﺒﺎ آﻫﻦ‬
‫از ﺗﺠﻤﻊ ﻣﻮاد اﺳﻤﺰي آﻟﻲ ﮔﻼﻳﺴﻴﻦ ﺑﺘﺎﺋﻴﻦ و ﭘﺮوﻟﻴﻦ ﺑﺮاي‬
‫ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ ارﺗﻔﺎع از ﺳﻄﺢ درﻳﺎ اﻓﺰاﻳﺶ ﻳﺎﻓﺖ‪ .‬اﻓﺰاﻳﺶ ﺟﺬب‬
‫ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻓﺸﺎر اﺳﻤﺰي اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﺪ )‪.(9‬‬
‫ﻛﻠﺮ و ﺳﺪﻳﻢ در ﻧﻬﺎلﻫﺎي ﺣﺎﺻﻞ از ﭘﺎﻳﻪﻫﺎي ارﺗﻔﺎﻋﺎت‬
‫ﻓﻮﻗﺎﻧﻲ روﻳﺸﮕﺎه ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ارﺗﻔﺎﻋﺎت ﭘﺎﺋﻴﻦ ﻧﺸﺎن از‬ ‫اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻴﺰان ﭘﺮوﻟﻴﻦ در ﮔﻴﺎﻫﺎن ﺗﺤﺖ ﺗﻨﺶ ﺷﻮري ﻗﺒﻼ‬
‫ﺣﺴﺎﺳﻴﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮ اﻳﻦ ﻧﻬﺎلﻫﺎ ﺑﻪ ﺗﻨﺶ ﺷﻮري دارد؛ در ﺑﺮرﺳﻲ‬ ‫ﮔﺰارش ﺷﺪه اﺳﺖ )‪ 27 ،18 ،15‬و ‪ .(31‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ‬
‫روﻳﺶ ﻧﻬﺎلﻫﺎ‪ ،‬ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻧﺸﺎن داد ﻛﻪ ﻧﻬﺎلﻫﺎي ﺣﺎﺻﻞ از‬ ‫ارﺗﻔﺎع از ﺳﻄﺢ درﻳﺎ ﺑﺮ ﻏﻠﻈﺖ ﭘﺮوﻟﻴﻦ اﻓﺰوده ﺷﺪ‪،‬‬

‫‪784‬‬
‫ﺟﻠﺪ ‪ ،27‬ﺷﻤﺎره ‪) 5‬وﻳﮋه ﻧﺎﻣﻪ(‪1393 ،‬‬
‫ﺳﻤﻲ ﺳﺪﻳﻢ و ﻛﻠﺮ ﺗﻮﺳﻂ ﮔﻮﻧﻪ ‪ A. arabica‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﺎﻳﺮ‬
‫ﮔﻮﻧﻪﻫﺎ ﺑﻮد‪ ،‬اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ روﻳﺶ ﺑﻴﺸﺘﺮي ﺗﺤﺖ ﺗﻨﺶ ﺷﻮري‬
‫داﺷﺖ‪ .‬ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ اﺷﺎره ﺷﺪ‪ ،‬در ﮔﻴﺎﻫﺎن ﺗﺤﺖ ﺗﻨﺶ ﻣﻴﺰان‬
‫ﺟﺬب ﭘﺘﺎﺳﻴﻢ ﺑﺮاي ﻧﮕﻬﺪاري و ﺑﺎزﺳﺎزي دﻳﻮاره ﺳﻠﻮﻟﻲ زﻳﺎد‬
‫ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻪﻃﻮريﻛﻪ ﻏﻠﻈﺖ ﻛﻤﺘﺮ اﻳﻦ ﻋﻨﺼﺮ در ﮔﻮﻧﻪ‬
‫‪ A. arabica‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﺎﻳﺮ ﮔﻮﻧﻪﻫﺎ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮ‬
‫اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ در ﻣﻮاﺟﻪ ﺑﺎ ﺗﻨﺶ ﺷﻮري اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﻄﺎﻟﻌﺎﺗﻲ و ﺗﺤﻘﻴﻘﺎﺗﻲ ﻣﺮﻛﺰ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﻛﺸﺎورزي و ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻃﺒﻴﻌﻲ‬
‫اﺳﺘﺎن ﭼﻬﺎرﻣﺤﺎل و ﺑﺨﺘﻴﺎري‪ 105 .‬ﺻﻔﺤﻪ‪.‬‬
‫‪ - 7‬ﺟﻠﻴﻞ‪ ،‬م‪ .1379 ،.‬ﺧﺸﻚ ﺷﺪن ‪ 13‬ﺣﻠﻘﻪ ﭼﺎه ﺗﺎﻣﻴﻦ ﻛﻨﻨﺪه آب‬
‫روﺳﺘﺎ‪،‬‬ ‫اﺧﺒﺎر‬ ‫ﺳﺎﻳﺖ‬ ‫ﻟﺮدﮔﺎن‪،‬‬ ‫ﺷﻬﺮﺳﺘﺎن‬
‫‪.www. Roostanews.ir‬‬
‫‪ - 8‬ﺻﺎدﻗﻲ‪ ،‬ح‪ ،.‬ﺧﺎوري ﻧﮋاد‪ ،‬ر‪ ،.‬ﻓﻬﻴﻤﻲ‪،‬ح‪ ،.‬ﻓﻼﺣﻴﺎن‪ ،‬ف‪ .‬و اﻳﻤﺎﻧﻲ‬
‫ﭘﻮر‪ ،‬و‪ .1386 ،.‬ﺗﺎﺛﻴﺮ ﺷﻮري ﻛﻠﺮﻳﺪﺳﺪﻳﻤﻲ ﺑﺮ رﺷﺪ و ﺟﺬب ﻋﻨﺎﺻﺮ‬
‫ﻣﻌﺪﻧﻲ در ﻛﺎج ﺗﻬﺮان‪ .‬ﻣﺠﻠﻪ ﻋﻠﻮم و ﻓﻨﻮن ﺑﺎﻏﺒﺎﻧﻲ اﻳﺮان‪:(3)8 ،‬‬
‫‪.212-199‬‬
‫‪ - 9‬ﻋﻠﻴﺰاده‪ ،‬ز‪ ،.‬رﺿﻮي‪ ،‬خ‪ ،.‬ﻣﻠﺒﻮﺑﻲ‪ ،‬م‪ .‬ع‪ ،.‬ﻗﻨﺎﺗﻲ‪ ،‬ف‪ ،.‬ﻛﺎﺷﺎﻧﻲ ﻧﻴﺎ‪ ،‬ع‪.‬‬
‫و ﻫﺪاﻳﺘﻲ ‪ ،‬و‪ .1391 ،.‬ﺑﺮرﺳﻲ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﺳﺎزﮔﺎر ﻛﻨﻨﺪهﻫﺎي ﻣﻌﺪﻧﻲ و آﻟﻲ‬
‫ﻣﻬﻢ در ﺗﺤﻤﻞ ﺑﻪ ﺷﻮري ﮔﻴﺎه ﻫﺎﻟﻮﻓﻴﺖ آﻟﻮروﭘﻮس ﻟﮕﻮﭘﻮﻳﺪﻳﺲ‪.‬‬
‫ﻣﺠﻠﻪ زﻳﺴﺖ ﺷﻨﺎﺳﻲ اﻳﺮان‪.339-329 :(3)25 ،‬‬
‫‪ - 10‬ﻧﻮح ﭘﻴﺸﻪ‪ ،‬ز‪ .‬و ﻣﻨﻮﭼﻬﺮي ﻛﻼﻧﺘﺮي‪ ،‬خ‪ .1390 ،.‬اﺛﺮات ﻛﺎرﺑﺮد‬
‫ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ اﺳﭙﺮﻣﻴﺪﻳﻦ و ﺗﻨﺶ ﺷﻮري در ﮔﻴﺎه ﻓﻠﻔﻞ‪ .‬ﻣﺠﻠﻪ زﻳﺴﺖ‬
‫ﺷﻨﺎﺳﻲ اﻳﺮان‪.857-848 :(6) 24 ،‬‬
‫‪ - 11‬ﻳﺪاﻟﻬﻲ‪ ،‬ع‪ ،.‬ارزاﻧﻲ‪ ،‬ك و ﻋﺒﺎدي‪ ،‬ع‪ .1388 ،.‬ﺷﻨﺎﺳﺎﺋﻲ ﻧﺸﺎﻧﮕﺮﻫﺎي‬
‫ﻣﻮرﻓﻮﻟﻮژﻳﻚ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺑﻪ ﺧﺸﻜﻲ در ﺑﺎدام‬
‫)‪ ، (prunus dulcis Mill‬ﻣﺠﻠﻪ ﻋﻠﻮم ﺑﺎﻏﺒﺎﻧﻲ اﻳﺮان‪.(1)40 ،‬‬
‫‪12-Cavagnaro, J. B., Ponce, M. T., Guzman, J. and‬‬
‫‪Cirrincione, M. A., 2006, Argentinean of‬‬
‫‪cultivars of Vitis vinifera grow better than‬‬
‫‪European ones when cultured in vitro under‬‬
‫‪salinity. Biocell, 30(1): 1-7.‬‬
‫‪13- Cushman, J. C., 2001. Osmoregolation in plants:‬‬
‫‪lmplications for agriculture . American‬‬
‫‪Zoologist, 41(4): 758-769.‬‬
‫‪14- Da Silva, E. C., odio Nogueira, R. J. M. C., de‬‬
‫‪Ara´ujo, F. P., de Melo, N. F. and de Azevedo‬‬
‫‪Neto, A. D., 2008. Physiological responses to‬‬
‫ﻣﺠﻠﻪ ﭘﮋوﻫﺸﻬﺎي ﮔﻴﺎﻫﻲ )ﻣﺠﻠﻪ زﻳﺴﺖ ﺷﻨﺎﺳﻲ اﻳﺮان(‬
‫ارﺗﻔﺎﻋﺎت ﭘﺎﺋﻴﻦ داراي روﻳﺶ ﺑﻴﺸﺘﺮ و در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﻘﺎوﻣﺖ‬
‫ﺑﺎﻻﺗﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﺗﺠﻤﻊ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺳﻤﻲ ﻛﻠﺮ و ﺳﺪﻳﻢ در ﻧﻬﺎل‪-‬‬
‫ﻫﺎي ارﺗﻔﺎع ﺑﺎﻻي روﻳﺸﮕﺎه ﻧﺸﺎن از ﺣﺴﺎﺳﻴﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮ آﻧﻬﺎ ﺑﻪ‬
‫ﺷﻮري دارد‪ .‬ﺟﺬب ﻋﻨﺎﺻﺮ در ﮔﻮﻧﻪﻫﺎ داراي ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﻣﺨﺘﻠﻒ‬
‫و در ﺑﺮﺧﻲ ﻣﻮارد ﻣﻮﺟﺐ اﺧﺘﻼف ﻣﻌﻨﻲدار ﺷﺪ و ﻫﺮ ﮔﻮﻧﻪ‬
‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ژﻧﺘﻴﻚ‪ ،‬ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ از ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻏﺬاﻳﻲ‬
‫را ﺟﺬب ﻧﻤﻮده اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﻜﺘﻪ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ ﺟﺬب ﻛﻤﺘﺮ ﻋﻨﺎﺻﺮ‬
‫ﻣﻨﺎﺑﻊ‬
‫‪ - 1‬اﺳﭙﻬﺒﺪي‪ ،‬ك‪ ،.‬ﻣﻴﺰاﺋﻲ ﻧﺪوﺷﻦ‪ ،‬ح‪ ،.‬ﻃﺒﺮي‪ ،‬م‪ ،.‬اﻛﺒﺮي ﻧﻴﺎ‪ ،‬م‪ .‬و‬
‫دﻫﻘﺎن ﺷﻮرﻛﻲ‪ ،‬ي‪ .1385 ،.‬اﺛﺮ ارﺗﻔﺎع از ﺳﻄﺢ درﻳﺎ ﻣﺒﺪاء ﺑﺬر ﺑﺮ‬
‫روﻳﺎﻧﺪن ﺑﺬر ﺑﺎراﻧﻚ‪ ،‬ﻣﺠﻠﻪ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻃﺒﻴﻌﻲ اﻳﺮان‪.113-103 :(1)59 .‬‬
‫آﺷﺎﻣﻴﺪﻧﻲ‬ ‫‪ - 2‬اﺳﻜﻨﺪري‪ ،‬س‪ .‬و ﻣﻈﻔﺮي‪ ،‬و‪ .1390 ،.‬اﺛﺮ ﺷﻮري و ﻣﺲ ﺑﺮ ﺑﺮﺧﻲ‬
‫ﺧﺼﻮﺻﻴﺎت رﺷﺪ و ﺗﺮﻛﻴﺐ ﺷﻴﻤﻴﺎﺋﻲ دو رﻗﻢ ﭘﺴﺘﻪ‪ ،‬ﻣﺠﻠﻪ ﻋﻠﻮم و‬
‫ﻓﻨﻮن ﻛﺸﺎورزي و ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻃﺒﻴﻌﻲ‪ ،‬ﻋﻠﻮم آب و ﺧﺎك‪-199 :(60)16 ،‬‬
‫‪.214‬‬
‫‪ - 3‬اورﻋﻲ‪ ،‬م‪ ،.‬ﻃﺒﺎ ﻃﺒﺎﺋﻲ‪ ،‬س‪ .‬ج‪ ،.‬ﻓﻼﺣﻲ‪ ،‬ا‪ .‬و اﻳﻤﺎﻧﻲ‪ ،‬ع‪ .1388 ،.‬اﺛﺮ‬
‫ﺗﻨﺶ ﺷﻮري و ﭘﺎﻳﻪ ﺑﺮ رﺷﺪ‪ ،‬ﺷﺪت ﻓﺘﻮﺳﻨﺘﺰ‪ ،‬ﻏﻠﻈﺖ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻏﺬاﺋﻲ‬
‫و ﺳﺪﻳﻢ درﺧﺖ ﺑﺎدام‪ ،‬ﻧﺸﺮﻳﻪ ﻋﻠﻮم ﺑﺎﻏﺒﺎﻧﻲ‪.131-140:(2)23،‬‬
‫‪ -4‬اﻣﺎﻣﻲ‪ ،‬ع‪ .1375 ،.‬روشﻫﺎي ﺗﺠﺰﻳﻪ ﮔﻴﺎه‪ .‬ﻧﺸﺮﻳﻪ ﻓﻨﻲ ﺷﻤﺎره ‪.982‬‬
‫ﺳﺎزﻣﺎن ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت‪ ،‬آﻣﻮزش و ﺗﺮوﻳﺞ ﻛﺸﺎورزي‪ ،‬ﻣﻮﺳﺴﻪ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت‬
‫ﺧﺎك و آب‪ ،‬ﺟﻠﺪ اول‪ 126 ،‬ﺻﻔﺤﻪ‪.‬‬
‫‪ - 5‬ﺟﻬﺎﻧﺒﺎزي‪ ،‬ح‪ .‬ﺟﻠﻴﻠﻲ‪ ،‬ع و ﻃﺎﻟﺒﻲ‪ ،‬م‪ .1381 ،.‬ﺑﺮرﺳﻲ اﻛﻮﺳﻴﺴﺘﻢ‬
‫ﺟﻨﮕﻠﻲ اﺳﺘﺎن ﭼﻬﺎرﻣﺤﺎل و ﺑﺨﺘﻴﺎري‪ ،‬ﮔﺰارش ﻧﻬﺎﺋﻲ ﻃﺮح‬
‫ﺗﺤﻘﻴﻘﺎﺗﻲ ﻣﺮﻛﺰ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﻛﺸﺎورزي و ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻃﺒﻴﻌﻲ اﺳﺘﺎن‬
‫ﭼﻬﺎرﻣﺤﺎل و ﺑﺨﺘﻴﺎري‪ 80 .‬ﺻﻔﺤﻪ‪.‬‬
‫‪ - 6‬ﺟﻬﺎﻧﺒﺎزي ﮔﻮﺟﺎﻧﻲ‪ ،‬ح‪ .‬و ﺷﻴﺮﻣﺮدي‪ ،‬ح‪ .1391 ،.‬ﭘﻬﻨﻪﺑﻨﺪي زوال‬
‫ﮔﻮﻧﻪﻫﺎي ﺟﻨﮕﻠﻲ و ﻣﺮﺗﻌﻲ اﺳﺘﺎن ﭼﻬﺎرﻣﺤﺎل و ﺑﺨﺘﻴﺎري‪ ،.‬ﻃﺮح‬
‫‪salt stress in young umbu plants. Environmental‬‬
‫‪and Experimental Botany 63:147–157.‬‬
‫‪15- Dejampour, J., Aliasgarzad, N., Zeinalabedini,‬‬
‫‪M., Rohani niya, M. and Majidi Hervan, E.,‬‬
‫‪2012. Evaluation of salt tolerance in almond‬‬
‫‪[Prunus dulcis (L.) Batsch] rootstocks. African‬‬
‫‪Journal of Biotechnology,11(56):11907-11912.‬‬
‫‪16- Di martino, C., Sebastiano, D., Pizzuto, R.,‬‬
‫‪Loreto, F. and Fuggel, A., 1991. Free amino acid‬‬
‫‪and glycine betaine in leaf osmoregulation of‬‬
‫‪spinach responding to increasing salt stress. New‬‬
‫‪phytologist, 158(3): 455-463.‬‬
‫‪785‬‬
1393 ،(‫ )وﻳﮋه ﻧﺎﻣﻪ‬5 ‫ ﺷﻤﺎره‬،27 ‫ﺟﻠﺪ‬
17- El Nour, M., Khalil, A. A. M. and Abdelmajid,
E., 2006. Effect of salinity on seed germination
characteristics of five arid zone tree specie.
University of Khartoum Journal of Agricultural
Sciences,14(1), 23-31.
18-Hardikar, S. A. and Pandey, A. N., 2011.
Growth, water status and nutrient accumulation
of seedlings of Cassia fistula L. in response to
soil salinity. Anales de Biologia, 33: 1-11.
19- Hong-Bo, S., Zong Suo, L. and Ming-An, S.,
2006. Osmotic regulation of 10 wheat (Triticum
aestivum L.) genotypes at soil water deficits.
Colloids and surfaces B: Biointerfaces Journal,
47(2): 132-139.
20- Karimi, E., Abdolzadeh, A. and Sadeghipour,
H. R., 2009. Increasing salt tolerance in Olive,
Olea europaea L. plants by supplemental
potassium nutrition involves changes in ion
accumulation and anatomical attributes.
International Journal of Plant Production, 3(4):
49-60.
21-Koca, H., Bor, M., Özdemir, F. and Turkan, I.,
2007. The effect of salt stress on lipid
peroxidation, antioxidative enzymes and proline
content of sesame cultivars. Enviromental and
Experimental Botany, 60(3): 344-351.
22- Kozlowski, T. T., 1997. Responses of woody
plants to flooding and salinity. Tree Physiology
Monograph, 1:1-29.
23- Li, N., Chen, S., Zhou, X., Li, C., Shao, J.,
Wang,R., Fritz,E., Hu¨ttermann, A. and Polle,
A., 2008. Effect of NaCl on photosynthesis, salt
accumulation and ion compartmentation in two
mangrove species, Kandelia candel and
Bruguiera gymnorhiza. Aquatic Botany, 88:
303–310.
24- Mademba, F., Boucherea, U. R., 2003. Proline
accumulation in cultivated citrus and its
relationship with salt tolerance. Journal of
Horticultural Scince and Biotechnology, 78(5):
617-623.
25-Malcolm, C. V., 1986. Production from salt
affected soils. Reclam. Reveg. Res, 5, 343-361.
26-Munns, R., 1993. Physiological processes
limiting plant growth in saline soils: some
dogmas and hypotheses. Plant Cell Environment.
16: 15-24.
27-Najafian, S. H., Rahemi, M. and Tavallai, V.,
2008. Effect of salinity on tolerance of two bitter
almond rootstocks. American Eurasian Journal
Agricultural and Environmental Science, 3(2):
264-268.
786
(‫ﻣﺠﻠﻪ ﭘﮋوﻫﺸﻬﺎي ﮔﻴﺎﻫﻲ )ﻣﺠﻠﻪ زﻳﺴﺖ ﺷﻨﺎﺳﻲ اﻳﺮان‬
28- Nasim, M., Qureshi, R. H., Aziz, T., Saqib, M.,
Nawaz, S., Sahi, S. T. and Pervaiz, S., 2007.
Screening trees for salinity tolerance: A case-
study with ten Eucalyptus species. Pakistan
Journal of Agricultural Sciences, 44(3): 385-396.
29-Parida, A.K., Das, A.B., 2005. Salt tolerance and
salinity effects on plants: a review.
Ecotoxicology and Environmental Safety, 60:
324-349.
30-Percival, G. C., 2005. Identification of foliar salt
tolerance of woody perennials using chlorophyll
fluorescence. Horticutural science, 40(6): 1892-
1897.
31- Sadeghi, H., 2011. Differential response to
salinity in two Iranian barley (Hordeum vulgare
L.) cultivars. Romanian Agricultural Research,
28:57-64.
32- Sai Kachout, S., Ben Mansoura, A., Jaffel, K.,
Lecierc, J. C., Rejed, M. N. and Ouerghi, Z.,
2009. The effect of salinity on the growth of the
halophyte Atriplex hortensis (Chenopodia ceae).
Appled Ecology and Environmental Research,
7(4): 319-332.
33- Shanker, A. K. and Venkateswarlu, B., 2011.
Abiotic Stress in Plants – Mechanisms and
Adaptations. Published by InTech. 428pp.
34- Schofield, N. J., 1990. Determining reforestation
area and distribution for salinity control.
Hydrolopcal Science, 35(1):1-19.
35-Sivritepe, N. and Eris, A., 1999. Determination
of salt tolerance in some grapevine cultivars
(Vitis vinifera L.) under in vitro conditions.
Turkish Journal of Biology, 23(4):473-485.
36- Soleimani, A. Zamani, Z., Talaei, A. R. and
Naghavi, M. R., 2006. Molecular
characterization of unknown potentially salt
tolerant olive genotypes using RAPD markers.
Journal of Sciences, Islamic Republic of
Iran.,17(2): 107-112.
37-Song, W.Y., Zhang, Z. B., Shao, H. B., Guo, X.
L., Cao, H. X., Zhao, H. B., FU, Z. Y. and HU,
X. J., 2008. Relationship between calcium
decoding elements and plant abiotic-stress
resistance. International Journal of Biological
Sciences, 4(2): 116-125.
38- Suárez, N. and Medina, E ., 2008. Salinity
effects on leaf ion composition and salt secretion
rate in Avicennia germinans (L.) L. Journal of
the Brazilian Society of Plant Physiology,
20(2):131-140.
1393 ،(‫ )وﻳﮋه ﻧﺎﻣﻪ‬5 ‫ ﺷﻤﺎره‬،27 ‫ﺟﻠﺪ‬ (‫ﻣﺠﻠﻪ ﭘﮋوﻫﺸﻬﺎي ﮔﻴﺎﻫﻲ )ﻣﺠﻠﻪ زﻳﺴﺖ ﺷﻨﺎﺳﻲ اﻳﺮان‬

39- Tester, M. and Davenport, R., 2003. Na different salt stress. Journal of Agronomy, 5(3):
tolerance and Na transport in higher plants. 466-470.
Annals of Botany, 91(5): 503-527.
42- Dhanapackiam S. and Muhammad Ilyas M.H.,
40- Vijayan, K., 2009. Approaches for enhancing 2010. Leaf area and ion contents of Sesbania
salt tolerance in mulberry (Morus L). Plant grandiflora under NaCl and Na2SO4 salinity.
Omics Journal, 2(1):41-59. Indian Journal of Science and Technology, 3(5):
41- Uygur, V. and Yetisir, H., 2006. Phosphorous 561-563.
uptake of gourds species and watermelon under

Effect of salinity stress on growth factors, proline, pigments and

absorption of elements in shoot of four wild almond
Jahanbazy Goujani H.1, Hosseini Nasr S. M.1, Sagheb-Talebi Kh.2 and Hojjati S.M.1
1
Sari University of Agricultural Sciences and Natural Resources, Sari, I.R. of Iran
2
Research Institute of Forests and Rangelands, Tehran, I.R. of Iran
Abstract
Salinity is one of major environmental stresses that causes severe damage to crops and
horticultural crops and also reduces plant biodiversity. Plantation of resistant species is
one of the activities to cope with soil and water salinity. Therefore, the identification of
salt tolerant species is inevitable. Site conditions of species can affect plant resistance
against environmental stresses. Seeds of four species of wild almond (Amygdalus
scoparia, A. arabica, A. elaegnifolia, A. haussknechtii) of three height classes were
collected in Karebas site to determine the effect of altitude on the salinity tolerance of
wild almond species. Factorial experiment in a completely randomized design with
three replications (5 plants per replication) were chosen to determine the salinity
tolerance of two-month almond seedlings under salt stress after irrigation with different
concentrations of sodium chloride solution with five concentrations (control, 25, 50, 75
and 100 mmol). The results showed that vegetative plant, pigments and plant biomass
decreased and accumulation of proline increased by increasing the salt concentration.
Amygdalus arabica was the most resistant species to salinity among the four species. By
increasing the altitude, biomass, growth rate and plant pigments have decreased and
concentration of proline has increased. By increasing the salinity, the absorption of
copper, zinc, iron, manganese, potassium have decreased and absorption of magnesium,
sodium, chlorine, nitrogen, phosphorus, and calcium increased.
Key words: Proline, Nutrient elements, Sodium chloride, Altitude, Wild almond

787