BO GIAO DUC VA DAO TAO
TRUONG DAI HOC XAY DUNG TRUONG
: ‘BAI HOC XAY OUNG
KHOA BAO TAO
SAU BAI HOC
NCS: NGUYEN LIEN HUONG
MOT SO VAN DE VE RUI RO, BAT DINH
VA QUAN TRI RUIRO ,
CHUYEN Dé TIEN si
Ha ndi, nam 2003-—
BO GIAO DUC VA DAO TAO
TRUONG DAI HOC XAY DUNG
NCS NGUYEN LIEN HUONG
MOT SO VAN DE VE RUI RO, BAT DINH
VA QUAN TRI RUI RO
CHUYEN NGANH: TO CHUC VA QUAN LY SAN XUAT
MASO: 5. 02. 21
CHUYEN DE TIEN Si SO 1
SO BON VI HOC TRINH: 3 BVHT
‘THU VIEN
TRUONG DAI HOC
XAY DUNG
CAN BO HUONG DAN: 1. GS.TSKH. NGUYEN MAU BANH \
2. TS. TRAN VAN TAM :
——_———____ |
Ha noi, nim 2003MUC LUC
NOI DUNG
Trang phy bia
Muc luc
Danh muc cac ky hiéu, cdc chit viet tat
Danh muc cae bang biéu, cdc hinh v8, dé thi
MO pAU
I. Mot s6 khai nigm vé riti ro
LL, Khai nigm ri ro
1.2, Phan loai ri ro
Il. Su bat dinh
1.1, Phan biét ri ro va bat dinh,
11.2, Cée mie do bat dinh
TILL, Khai nigm quan tri rai ro
T11.2, Phan tich qué trinh quan tri ri ro
11.2.1, Phan tich ahn dang rai ro
a/ So bO nhan dang rii ro
b/ Ap dung cic cong cu va ky thuat dé nhan dang rui ro
¢/ Dua ra cae két qui cia qué trinh nhan dang riti ro
11.2.2, Do lung va dinh gid rii ro
a/ Do ludng tin s6 tén that
b/ Do ludng mic do nghiém trong cia tén that
c/ Ap dung mot s6 phuong phép dinh lugng do ludng danh gid rai ro
11.2.3, Xitly ri ro
111.2.3.1, Cae bign phap mang tinh chi dong
a/ Né tran rai ro
b/ Ngan ngira tn that
/ Gidm thigu t6n that
4/ Quan tri thong tin
e/ Chuyén giao rai ro
TRANG
Y~aannean
13
13
16
16
18
18
18
19
21
22
23
24
25
27
28
28
28
30
31
31f/ da dang hod
111.2.3.2, Cae bién phap mang tinh thu dong
a/ Luu giit tén that
b/ Chuyén giao tén that
KET LUAN
Tai ligu tham khio
32
32
32
33
36
374
DANH MUC CAC KY HIEU, CAC CHU VIET TAT
XD: Xay dung
VDT: Von dau tu
QTRR: Quan tri ri ro
MPC: Tén that Ién nhat c6 thé co
VAR: Dinh gid ri ro
USD: Dé la My
DANH MUC CAC BANG BIEU, CAC HINH VE BO THI
TEN HINH VE DO THI TRANG
Hinh 1.1. Phan loai riti ro 2
Hinh 1.2. Phan bigt gidta ri ro va bat dink 13
Hinh 3.1. Ba chute nang chinh cia mot 16 chite 18
Hinh 3.2. Tém tat qua trinh phan tich nhan dang riti ro 2
Hinh 3.3. Qua trinh xi ly riti ro 34
Hinh 3.4, Qua trinh quan tri rii ro ddi voi mot 16 chite 35
TEN BANG BIEU TRANG
Bang 2.1. Cac mite dé cita su bat dinh 14
Bing 3.1. Hoat dong ngan ngira tén that tap trung vao méi hiém hoa 29
Bang 3.2. Hoat dong ngain ngira t6n that tap trung vao méi trudng riti ro 29
Bang 3.3. Hoat dong ngan ngira t6n that tap trung vao su tuong tac gitta
méi nguy him va moi trudng 30MO DAU
Cfc rii ro va bat dinh luén c6 trong moi hoat dong ciia con ngudi dac biét 1
trong hoat dong sin xust kinh doanh.
C6 rat nhiéu loai riti ro khéc nhau va do rat nhiéu cdc nguyén nhan khéc nhau
gay ra. C6 nhiing ri ro do moi tru’ng ty nhién nh Idi lut, dong dat, kho han, gay thiet
hai Ién vé cia cai, vat chat va tinh mang con ngudi; Cé nhiing rai ro do moi trudng kinh
t€- xd hi, chinh tri gay ra nhu lam phat, that nghiép, khiing hoang kinh té, chién tranh
lam anh hudng 1én dén hoat dong cia con ngudi; Cé ahing ri ro do ban than hoat
dong cia con ngudi gay ra nhu tai nan hodc thua 16 trong kinh doanh do trinh d6 quan
ly, trinh dO kinh doanh yéu kéi
C6 nhiing riti ro do yéu t6 ky thuat gay ra nhu sur hue
hong cia may méc thiét bi
si dung nhing ky thudt lac hau din dén hau qua 1a nang
suit lao dong thap, gid thinh sin phim cao hoje c6 nhing riti ro do tién bd cia khoa
hoc ky thuat gay ra nhu hao mon vo hinh Ién, khong kip thu héi von dau tu (VDT)
trong trang bi may méc thiét bi va tii sin c6 dinh, céc ri ro nay thudng xudt hign trong
inh vyc sin xuat kinh doanh.
Ngay nay, véi su tién bO nhanh chéng cita khoa hoc ky thuat, véi sur ting dung
ngay cing rong rai cic cOng nghe tin ti¢n, cdc hoat dong sin xudt kinh doanh da tro
nén da dang va higu qua hon nhung nhitng ri ro cing xuat hign nhiéu hon va da dang
hon, Digu dé ddi hdi cdc nha quan ly sin xudt kinh doanh bén canh cdc k¥ nang quan
ly cfin thigt con phai c6 kha nang dy doin va nhan biét cdc ri ro ma doanh nghiép cita
ho c6 thé gap phai trong tuong lai dé tir dé c6 thé dua ra cdc quyét dinh xit ly ri ro
thich hgp.6
I. MOT SO KHAINIEM VE RUIRO.
1.4, KHAI NIEM RUI RO
N6i dén ri ro, bat dinh khong thé khong nhc tdi Frank Knight [10] - nha khoa
hoc, nha kinh té hoc ngudi My. C6 thé coi Ong 1A mot trong nhimg nha khoa hoc hién
dai dau tien nghién ctfu sau vé ri ro va bat dinh. Muc tiéu co ban cita Ong Ia gidi thich
su diéu tiét Ioi nhuan trong kinh doanh duéi dang mot ham s6 ca su ri ro bat dinh,
Vao thdi ky cia ong, day khong phai la mot van dé méi_ ma ngugc lai né di dugc mot
s6 nha khoa hoc trude dé néi téi khi nghién ctu vé moi quan hé trong sé hitu dat dai.
Tuy nhién trong béi cdnh nén kinh té hién dai phat tign, sy nghién ctu cha Frank
Knight di cé téc dung gin ket nhimg vin dé vé mat ly thuyét gitfa kinh t€ vi mo va kinh
té vi m6. Ban diu, khi dua ra nhing khdi nigm va su phan biét gitta ri ro va bat dinh, F.
Knight di nhan duoc su phin doi gay git ciia cic nha khoa hoc thdi d6 (do béi cinh
cia nén kinh té Iie d6) nhung din din cae nghién cifu cia Ong di cé site thuyét phyc
In va duge thira nhan do da giai thich duge méi lign hé vé mat ly thuyét gidta thi
trudng va cae xi nghiép kinh doanh.
Theo Frank Knight,
Ngoai ra cdn c6 rift nhiéu cdc quan ni¢m khic vé rai ro.
‘di ro 1a sy bat tric c6 thé do ludng duge [10]
Theo Allan Willet, ri ro 1a su bat tric cu thé lién quan dén viéc xudt hi¢n mot
bign c6 khong mong dai [13]
Theo Irving Pfeffer, ri ro 1a mot téng hop nhiing sy ngdu nhién co thé do lung
duge bing xéc sust [12]
Theo Marilu Hurt McCarty, rij ro La mot tinh trang trong dé cac bién c6 xay ra
trong tuong lai cé thé xde dinh dug. Rui ro c6 thé do luéng. [11].
Theo C. HrThur Williams, rai ro Ia sur bién dong tiém dn & két qua [14].
Theo Georges Hirsch, khdi niém rai ro gan lién véi kha nang xay ra cha mot s6
bign 6 khong ludng trude duge hay ding hon la mot bién c6 ma ta hoan toan khong
chic chin (xdc suat xay ra < 1). N6i cdch khéc, riti ro ting v6i kha nding c6 sai Iéch gitta
mot bén [a nhiing gi xdy ra trong thyc té va mot bén [A nhiing gi duoc du kién tir true
hoac dugc ding 1am he quy chiéu, ma sai léch nay én dén mtéc khé chap nhan duoc
hoac khong chap nhan duge{ 1).Theo cic hoc gid Trung Quée, ri ro 1a tinh hinh si vige phat sinh theo mot x4c
sudt nhat dinh hoae su viéc 1én hay nhd duge bé tri theo mot xdc suat. Nhan t6 chit yéu
ca ri ro trong san xudt la tinh khong xdc dinh cia tuong lai, Nguoi dau tu doi mat véi
rii ro 18 tinh c6 thé Idi hoac 18. Ngoai ra, du co don thudn cing sé din dén ri ro. Loi
nhuan ri ro 18 mot loai Igi nhuan vugt mite [ 7]
6 mot s
5 nude (Phép, Viét nam,...), ngudi ta quan niém ri ro khong c6 tinh
chat déi ximg ma chi hiéu theo nghia ri ro thudn tuy gay tén that nhu ri ro hoa hoan,
ri ro tai nan,... 6 mot s6 nude khéc (dién hinh 1a MY), ngudi ta lai c6 cach hiéu "lac
quan" hon va cho rang ri ro c6 tinh chat déi xtmg, trong d6 6 ca hai kha nang thing
va bai, duge va thua déu duge xem xét nhu nhau. Ching han trugng hgp ban dau tu mua
6 phigu cia mot cong ty ndo dé tite 1A ban di chip nhan mot riii ro nhat dinh. Néu
cong ty d6 hoat dong tot, ban cé nhigu co hoi thing nhung néu cong ty dé thua 16
nhiéu, ban sé c6 nguy co thit bai. Hau hét cac ri ro xy ra déu nim ngoai ¥ mudn chi
quan cita con ngudi.
Nhin chung, riti ro la tong hop ctta nhitng sue ngdu nhién téc dong lén sue vat,
hign tceng lam thay doi kei qua ctia swe vat hign wcng (thing theo chiéu huang bat loi)
vd nhing téc dong ngdu nhién dé c6 thé do lucng duge bang xde sud
1.2, PHAN LOAI RUI RO
Dé co thé nhan biét va quan ly cdc rii ro mot cdch cd higu qua, ngudi ta thudng
phan biet cdc riii ro tuy theo muc dich sit dung trong phan tich cdc hoat dong kinh té,
1/Trong tinh toan kinh té, ngudi ta thudng chia ra: rii ro thudn tuy va ri ro suy
tinh (ri ro suy doan) (Pure Risks and Speculative Risks).
+. Rui ro thudn tuy [a loai ri ro tn tai khi c6 nguy co t6n that nhung khong cé co
hoi kiém Idi, d6 18 loai rai ro xay ra lign quan t6i viec ti sin bi phd huy.. Khi c6 ri ro
thudn tuy xay ra thi hodc 1a c6 mat mat tén that nhiéu, hodc 1a c6 mat mat tén that it va
Khi ri ro thudn tuy khong xy ra thi khong c6 mat mat tén that. Hau hét cdc riti ro
ching ta gap phai trong cudc séng va thudng dé lai nhing thiét hai lén vé ciia cai vat
chat va c6 khi cd tinh mang con ngudi déu 1a ri ro thudn tuy nhu hoa hoan, Id lut, han
han,
+. Rili ro suy tinh (rii ro suy dodn) 1a rai ro tén tai khi c6 mot nguy co tén that songsong véi mot co hdi kim Ti. D6 12 loai ri ro lign quan dén quyét dinh Iya chon cia
con ngudi. Thude loai ny 1a cde rai ro khi dau tu vao sin xudt kinh doanh trén thi
truing,
Nguoi ta c6 thé dé dang chap nhan riii ro suy tinh nhung hau nhu khong c6 ai
sin sing chap nhan ri ro thudn wy.
Nhdn xét: Viée phan chia ri ro thinh ri ro thudn tuy va ri ro suy tinh c6 ¥
nghia quan trong trong viéc Iya chon kj thuat dé déi phd, phdng trénh rui ro. Déi véi
ri ro suy tinh, ngudi ta cé thé ddi pho bing ky thugt Hedging (ra0 can) cdn ri ro
thuin tuy duge doi ph6 bing ky thuat bio hiém.
Tuy nbién, hau hét trong cdc riti ro déu chifa cA hai yu t6: thudin tuy va suy tinh
va trong nhiéu trudng hop ranh gidi gitta hai loai ri ro nay con mo hd.
2/ Theo hau qui dé lai cho cae hoat dong cia con ngudi, ngudi ta chia thanh ri
10 86 dong (riti ro ton cue, rili ro ca bin) va riii ro bo phan (ri ro rigng bist).
+. Rili ro s6 dong [a cdc rii ro gay ra cdc t6n that khdch quan theo nguén géc ri ro
va theo két qua gay ra, Nhiing tén that may khong phdi do cd nhan gay ra va hau qua
ciia n6 inh hudng dén sO dong con ngudi trong xd hoi. Thudc loai nay bao gém cde rit
ro do chién tranh, lam phat, that nghigp, dong dat, 1d lut,...
+. Rili ro bO phan [2 cdc riii ro xudt phat ti cdc bign cd chi quan cia tiing cé nfian
xét theo cd vé nguyén nhan
A hu qua. Tac dong cla loai rii ro nay anh hudng ti mot
30 ft ngudi nhat dinh ma khong anh hudng 16n dén todn xd hoi. Thudc loai nay bao gém
cée rii ro do tai nan (tai nan giao thong, tai nan lao dong, hoa hoan,...),do thigu than
trong trong khi lam vige cling nhu trong cugc s6ng (riti ro do mét trom...)
Nhdn xét: Viée phan biét hai loai ri ro nay cé ¥ nghia quan trong trong viée 6
chifc x4 hoi, né lién quan dén vigc c6 thé hay khong thé chia sé_bét nhiing ri ro trong
cong déng x4 hoi. Néu mot rili ro bé phan xay ra, cdc td chite hay c4 nhan khdc c6 thé
gitip do bang nhig khoin déng gép vio cdc quy trg gitip nhim chia sé bét nhiing rit
ro nhung Khi riti ro s6 dong xay ra thi viée chia sé ri ro bang cach tren 1a khong c6 téc
dung.
Tuy nhién, viéc phan loai ri ro theo cdch nay cling chua duge r6 rang lam vi rii
ro cé thé chuyén tir dang nay sang dang khdc tuy theo su thay déi cla khoa hoc kythuat va khung cénh xa hoi. Vi du 1d lut gay thiét hai nghiém trong & mot qué gia nao
6 18 ri ro s6 dong doi vai quéc gia dé nhung lai [8 rai ro bd phan d6i véi pham vi toin
thé gidi. Hoge nhut chién tranh ri ro s6 dong cia mot dan toc nhung lai 18 ri ro bo
phan d6i voi cong déng the gidi.
3/ Theo nguén g6c phat sinh cdc ri ro, c6 cae loai ri ro sau:
+, Rai ro do céc hign twong tr nhien: day 18 nguén ri ro co ban din dén céc ri ro
thudn tuy va dé lai nhimg hau qua rat nghiém trong doi vai con ngudi. Nude Id, ning
néng, hoat dong cia ndi lira,... Viée nhan biét cdc nguén rui ro nay twong déi don gidn
nhung vige ddnh gid kha nang xdy ra cling nhu mifc dQ xay ra cila cdc rii ro xuat phat
tir nguén nay Iai hét stic phiic tap bai vi ching phu thudc twong ddi it vio con ngudi,
mat khde kha nang hiéu biét va kiém soat cdc hign tuong tw nhién cla con ngudi con
han ché. Tic gia sé di sau vio vin dé nay & phiin sau.
+. Rui ro do moi trudng vat chit: ede rii ro xuat phat tir ngudn nay 1A tueng doi
nhidu, ching han nhu hoa hoan do bat
in, chdy né,..
+, Riii ro do cdc moi truvng phi vat chat khéic: Nguén ri ro rat quan trong va Lim
phat sinh rat nhigu rai ro trong cudc séng chinh [i moi trudng phi vat cht hay néi cu
thé dé 1a
fe moi trudng kinh té, moi trudng x3 hoi, moi trudng chinh tri, moi trudng
php luat, moi trudng hoat dong cia cic t6 chic,...Dudng I6i, chinh séch cia méi
ngudi inh dao cia quéc gia c6 thé inh huéng nghiém trong dén hoat dong kinh doanh
cia cac t6 chitc kinh té (ban hanh cic chinh sch kinh t€, ap dung cdc quy dinh vé thué,
ct giam hodc xod bd mot sé nginh nghé...). Qué trinh hoat dong cita cac t6 chttc c6 thé
lam phat sinh nhigu rai ro va bat dinh. Viée thay d6i ty gid h6i dodi, ty Ié Iai suat tin
dung, quan hé cung-cdu tren thi trudng, gid ca thi truéng dién bién bat dn,... déu co thé
dem lai ri ro cho céc t6 chite sin xuat - kinh doanh. C6 rét nhiéu rii ro xudt phat tir
mOi trudng phi vat chat nay va cdc ri ro ctf néi tiép nhau dién ra, ri ro nay duoc bit
nguén tir ri ro khdc, rai ro bat nguén tir moi trung chinh tri din dén cdc ri ro vé mat
kinh té hay x hoi (ching han riti ro do moi trudng chinh tri khong én dinh dan dén ri
ro vé mat kinh té (sin xudt dinh dén, hang hod dat d6) va sau d6 dan dén ri ro vé mat
xd hi (that nghiep). Dé nhan biét cdc nguén ri ro nay cn c6 sy nghién cifu, phan tich
ty mj, chi tiét va than trong. Mat khdc, vige danh gid kha nang va mite do xay ra cla10
cée riti ro xuat phat tir nguén rii ro phi vat chat cling hét stic kho khan véi d9 chinh xéc
khdc nhau, né phu thude rat nhiéu vao trinh do cla ngudi danh gid.
Nhdin x¢
Céc tén that phat sinh tir céc nguén riti ro 1a rat nhiéu va rat da dang,
Mot sé t6n that c6 thé phat sinh tir cd hai nguén rii ro khéc nhau, chang han rii ro chay
mot ngoi nha cé thé do bat can khi dun bép (méi trudng vat chat) nhung ciing cé thé do
bao dong, phé hoai (moi trung chinh tr).
Vie phan loai riti ro theo cdc nguén phat sinh gidp cho cdc nha quan ly rai ro
trénh bé sét céc thong tin khi phan tich déng thi gitip cho viée Iya chon céc bién phép
phong chéng rit ro sau nay.
4/ Theo kha nang khéng che cita con ngudi: c6 thé chia ra ri ro c6 thé khong
ché' va ri ro khong thé khéng ché, Mot s6 loai riti ro khi xy ra, con ngudi khong thé
chdng d6 néi. Thudc loai ndy ¢6 cc rii ro do thién tai, dich hoa,...Tuy nhién, da s6 cdc
riii ro con ngudi cé thé chéng d@ hoac c6 nhing bién phdp nhim han ché duge thiét hai
néu ho c6 nhiing nghién eitu, dy doin duge kha nang vi mic dO xiy ra.
5/ Theo pham vi xudt hign ri ro: ¢6 thé chia ra ri ro chung va rai ro cu thé.
+ Rati ro chung [a
riii ro gin chat véi moi trudng chinh ti, kinh té va php luat.
. Cc ri ro chinh tri gdm c6 ri ro vé hé thong chinh tri, rai ro do chinh séch
thué; ri ro do co ché quin ly ciip vi mo; ri ro vé ché dd doc quyén; ri ro do chink
dich han ché xudt nhap khdu;
déng;..
. Ce rii ro thuong mai quée gia gém 6 rii ro do lam phat; ri ro do ty 1e Iai
i ro do khong dat duge hoge khong gia han hop
suat thay déi; rai ro do sin phdm hang hoa mat gid; ri ro do chinh sch ngoai h6i va
dac biét 6 Viet Nam con cé thé cé ri ro do khong chuyén déi duoc ngoai
. Cac rii ro gin véi mdi trung php luat quéc gia gém cé rii ro do thay déi
chinh sch phép luat va qui dinh; riti ro vé vige thi hanh phdp luat; rii ro do tri hoan
trong vige béi thudng;...
+ Raji ro cu thé [A cdc riii ro gan lién véi cac linh vuc sin xuét kinh doanh cu thé. Déi
véi Tinh vuc sn xudt-kinh doanh XD cé thé c6 cdc riti ro theo céc giai doan ca qué
trinh dau tu XD, cdc ri ro d6i véi vie thyc hién va hoan thanh ké hogch, céc ri ro
trong qué trinh van hanh.a
. Theo céc giai doan cia qué trinh dau tur va XD, cdc riti ro c6 thé xAy ra 6 giai
doan chudn bi dau tu, giai doan thuc hién dau ty, giai doan két thc XD dua dy dn vio
Khai théc sir dung. Mot t6 chic sin xudt-kinh doanh XD c6 thé gap rhi ro do su khong
phi hgp gitta muc tiéu cia dy an va tinh hinh thyc t€, ri ro do Ia chon ky thuat va
cng nghé khong phi hgp, riti ro vé dau thu; rai ro vé cp phat va sir dung VBT; rai ro
do su phéi hgp gitta t6 chifc thiét ké, gidm sat, cung cp trang thiét bi véi don vi thi
cong khong theo diing k€ hoach tién do da dinh; rii ro trong thi cong xay lap; rai ro
trong qué trinh thanh quyét toan;
. Déi v6i vige thyc hién va hoan thnh ké hoach, t6 chite XD c6 thé gap ri ro do
str cham tré trong thi cOng va cung ting cic yéu t6 sin xudt;
‘ui ro do phai pha di fim
lai; riti ro do cde nguyén nhan bat kha khdng;
. Trong qua trinh van hanh khai thac c6 thé c6 cic riti ro vé trang bi co sé ha
; ri ro vé ky thuat va cong nghé thi cong; rai ro vé quan ly; ri ro do tang chi phi
uu thong; riti ro do trinh dé can bd cong nhan van hanh khai thie; ri ro do cde nguyen
nhan bat kha khang; rai ro trich nbiém;...
Chiing ta c6 thé gap riii ro & bat ky hoat dong ndo lién quan
sn con ngudi, do
do hing ngay chiing ta phi dua ra nhing quyét dinh dé Lim thé nio c6 thé
Ai quyét
duge nhiing ri ro dé.
M6i cd nhan co kha nang chap nhan rai ro khac nhau. Mot sé ngudi co kha nang
chap nhan ri ro cao va
khong tign hanh mot bign php phong ngtta nao cd vi ho tin
ring c6 {t rii ro xay ra véi ho va ho c6 thé chap nhan duge. Mot s6 ngudi khéc lai it c6
kha nang chdp nhan ri ro hon va do dé ho cé gang tién hanh moi bién phép phong
ngita co thé nhu mua cdc loai bao hiém hoac thuc hién moi cach phong ngita rai ro
trong cudc sng. Tuy nhién, di kha nang chap nhan rii ro cia méi ngudi khéc nhau
nhung néi chung moi ngudi déu sg ri ro. Vi thé, viee chiing ta c6 ging nhan biét duge
moi riti ro c6 thé xay ra va danh gid duge mite do trdm trong cla ri ro 1a viée Lam het
ste quan trong, hét sttc cn thiét va khong phai 1a mot viéc Lim don gin.
C6 thé tém tat cdc cach phan loai rai ro nhu hinh 1.1 duéi day.RUL
RO
12
RUI RO THUAN TUY LA LOAI RUI RO TON TAI KHICO
NGUY CO TON THAT
Lal
ae NHUNG KHONG CO CO HOI KIEM LOL
r—| TOAN re
KINH TE RUT RO SUY TINH LA RUI RO TON TAI KHI CO MOT
NGUY CO TON THAT
SONG SONG VOI MOT CO HOI KIEM LOI
RUIRO CO BAN LA RUI RO KHONG PHAI DO CA NHAN
neal GAY RA VA HAU QUA CUA NO ANH HUONG DEN SO
MAU BONG CON NGUOITRONG XA HOI
QUA bE RUIRO RIENG BIET XUAT PHAT TUCAC BIEN CO CHU
|QUAN CUA TUNG CA NHAN VA TAC BONG DEN MOT SO}
{Tf NGUOITRONG XA HOI
>
PHAT IN
(THEO RUL RO DO HIEN TUNG TY NHIEN
NGUON
Goc
IRUI RO DO MOI TRUONG VAT CHAT
SINH IRUI RO DO MOL TRUONG PHI VAT CHA
THEO 7 ar? Fi
_t KHA RUI RO CO THE KHONG CHE.
NANG
KHONG ~
CHE RUI RO KHONG THE KHONG CHE,
THEO RUI RO CHUNG LA CAC RUI RO GAN CHAT VOI MOI
PHAM VI TRUONG KINH TE, CHINH TRI, PHAP LUAT
XUAT - — - -
HIN RUI RO CU THE LA CAC RUI RO GAN LIEN VOI CAC
LINH VUC KINH DOANH CU THE
Hinh 1.1. Phan logi rdi ro13
IL. SU BAT DINH.
111, PHAN BIET RUI RO VA BAT BINH.
Rai ro va bat dinh déu duoc hinh thanh do tinh trang thiéu céc thong tin hoac
thigu nhimg higu biét vé céc van dé lién quan d€n cdc hoat dong trong tuong lai (diéu
kign kinh doanh, sy phat trién ky thudt, kha nang cung cp von dau tw,...) mot céch
chinh xéc (chdc chin).
‘Véi méi hoat dong nao dé sé xdy ra mot trong ba tinh hung sau:{1]
. Tinh hudng xéc dinh 1a su chac chan vé két qua sé dat duge trong tuong lai.
. Tinh hudng ri ro: khong chdc chin vé két qua sé dat duge trong twong lai
nhung c6 thé ude tinh duge xée suat xy ra cia cde bién co sé dat duge trong tuong lai
hoac cic vién ciinh ma chting ta mong mudn (néu ching ta tién hanh nghién ctu mot
cach diy di va khoa hoc)
Tinh hudng bat dinh: khong chac chan vé két qua sé dat duge trong tong lai
déng thi khong thé ude tinh duge xdc suat xiy ra cla cde bign 6 trong tuong lai, ni
chung 18 tinh trang thidu thong tin,
4 Xae suat Xie suat Xéic suait
—— T ar T ar
0 Ke qui 0 . Kéqui 0 Két qua
SV XAC BINH SURULRO SU BAT BINH
Hinh 1.3. Phan biét gitta riii ro va bat dinh.
Mot cach triu tugng, cé thé xem rui ro 1a mot van dé thudc vé nhiing xdc suat
trong khi dé su bat dinh lai phan anh su bat Ive ciia con ngudi trong viee biét dén nhimg
xéc sudt d6.
Viec phan biét gidta rai ro va bat dinh ciing khong hoan toan cu thé. Ca ri ro va
bat dinh khi xay ra déu 1am cho két qua nghién citu thay déi khdc v6i dy doan ban dau
va thudng thay déi theo chiéu hudng bat loi.
2, CAC MUC BO BAT BINH.
Bat dinh I mot khai niém dé chi trang thai nghi ng& vé kha nang tién dodn két14
qua dat duge trong tuong lai cia nhimg hanh dong hign tai. Su bat dinh xuat hign khi
mot cé nhan nao dé nha thife duge kha nang xay ra cdc bién cé nhumg khong c6 kha
nang uée Ingng duge xéc suat xdy ra.
Khai nigm bat dinh chi trang thai tw tuéng cia mdi cé nhan, vi vay né khong thé
do ludng truc tiép. Khi tham gia vao cdc hoat dong phic tap, ching han nhu hoat dong
kinh doanh, méi c4 nhan c6 cach tng xit rat khée nhau, c6 ngudi rat than trong nhung
bén canh dé lai c6 nhiing ngudi manh dan hon va tham chi c6 nhing ngudi rét manh
dan hay cdn duge goi la mao hiém. Nhin chung, sy bat dinh c6 thé hién dién trong hai
mic do khac nhau duge minh hoa trong bang 2.1
Bang 2.1. Cac mite dé cila su bat dinh
‘Sy bat dinh Nhiing dic tinh ~— Vidu minh hoa
Mic | C6 thé dy dodn duge két qui nhung | Tai nan xe cd, mot sd suy
khong biét xac sudt doan trong kinh doanh
Mic 2 | Khong dir doin duge két qua va khong | Su tham hiém khOng gian, cic
biet duge xe suat nghien cfu vé di truyén
Miic do bat dinh nay sinh tir mot loai rii ro ndo dé sé anh hung dén 16 chiéc pha
ddi mat véi ri ro dé. Viée xac dinh mite do bat dinh cia mdi rii ro phu thudc vio nang
luc dinh gid rii ro cia méi t6 chitc. Mute do batt dinh phu thudc vio khdi lugng, loai
thong tin c6 dugc dé nhan ra nhiing két qua c6 thé c6 va kha nang xay ra cia cdc bién
inh t€ 16n nhung mudn gidm su bat dinh di
6. Vige gidm bt su bat dinh c6 gid
hoi phai thu thap duge nhiéu thong tin lién quan dén bién c6 do.
Cé thé néi ring hau hét céc nan t6 nh hudng dén sit bat dinh déu tén tai ngay
trong ban than su vat, hién tuong. Cc nhan t6 gay ra su bat dinh 1a nhiéu va rat khéc
nhau. Céc nha nghién cttu da chi ra rang ¢6 bon nguyén nhan chi yéu ciia bat dinh ma
gd nhu ludn cé mat trong cdc nghien ctfu kinh té:
~ Nhan t6 thi nhat ma ludn c6 mat gay ra sw bat dinh 1a cdc dy ton ngan séch
cia du an thigu chinh xéc. Khi céc thong tin lién quan dén van dé thu nap va chi phf
cita du én [a chinh xéc va sn c6, chiing ta sé c6 nhimg ket qua tinh todn [a xéc dinh.
tuy nhién trong thyc t€, ching ta chi c6 mot s6 rat it cdc thong tin lién quan 1a chinh15
xéic va siin c6, s6 con lai déu phai duge tinh todn dua vio cdc sé ligu gid dinh, vi vay
tinh sat thyc ¢6 thé cao hodc thép tuy thude vao mite do chinh xdc ciia cdc sO ligu gid
dinh do,
Vige xéc dinh céc két qua thude vé thu nhap sao cho sat thuc thudng 1a rat khé
khan. Néu nhig két qui nay duoc xc dinh can cit vio kinh nghiém cia céc chuyen
gia trong cong tac quan ly va can cit vio cdc nghién cfu thi trudng mot céch day di thi
chiing c6 mot mic d6 tin cay nhat dinh. Trong céc trugng hgp khdc, néu cdc két qua
nay chi don thudn dua trén cdc phong dodn (véi rat nhiéu yéu t6 hy vong dat vao) thi
chiing tt nhién phai duge xem xét 18 06 chita dung mot phan Ién yéu t6 bat dinh.
Su bat dinh trong cdc tinh ton vé VDT thudng dem lai nhimg gid tri ngdu nhién
vugt qué gid thyc t& cla may méc thiet, bi. Tuy nhién cdc két qua nghién céu nay vin
c6 thé duge sit dung néu chiing ta cim thay tin tuéng 6 mite d6 cao vao cic gid tri ngdu
nhien dé.
- Nhan t6 thi hai din dén bat dinh 1a loai hinh kinh doanh. Mot s6 loai hinh kinh
doanh c6 mic do én dinh thap hon cac loai hinh khée. Vi du: Hau hét cdc xi nghigp
Khai théc mé ¢6 nhiéu rii ro, bit dinh hon cae
hang ban lé thuc phim. Tuy nhién
chting ta khong thé ndi mot cach tuy tién ring bat ky mot su dau tu trong ctta hing bin
1é thyc phdm nao cing ludn mang theo it bit dinh hon dau tw trong khai théc m6. Méi
khi bo VDT
mot dy
va thai gian
ao d6, trude tien céin phai xem xét dén ty Ie
hoan tra VDT cia du dn dé.
- Nhan t6 thi ba din dén bat dinh 1a thudc vé yéu t6 co sé vat chat (may méc,
thiét bi, nha xudng,...) kém theo cia dy dn. Mot sé loai_ may méc, thiét bi, nha xudng
c6 tuéi tho kinh té va gid tri con lai sau khi thanh ly 1a c6 thé xdc dinh nhung nhiéu
may méc, thiét bi, nha xuéng khdc lai khé xdc dinh tudi tho co hoc cling nh tudi tho
kinh va hdu nhu ching khong cdn gid tri khi thanh ly. Chinh vi vay ching gay ra
nhig yéu t6 bat dinh khi tinh todn cing nhw khi thuc hién dy én.
~ Nhan 16 thé tu, rt quan trong va 12 nhan t6 ma hu nh ludn duge tinh dén
trong viéc nghién cifu bat dinh, dé 1 do dai cia théi ky nghién cttu gid thiét. Hau hét
cae diéu kign di duge gid dinh lién quan dén viéc tinh toan thu nhap va chi phi déu phai
t6n tai sudt thoi ky nghién ctu. Mot thoi ky nghién ctfu dai sé lam giam bét xéc suat16
xy ra cia cdc nhan t6 tac dong bén ngoai da duoc sit dung dé danh gid. Boi vay, mot
thoi ky nghién ctu dai sé ludn ludn lm tang thém cdc su bat dinh trong mot dur dn div
tu.
‘Su bat dinh c6 thé c6 nhimg anh hudng sau rong dén hanh vi cia con ngudi va
mic do bat dinh sé phan nao anh hudng dén phan ting déi véi su bat dinh,
IH. QUAN TRI RUI RO.
WL1, KHAI NIEM QUAN TRI RUI RO
Céc ri ro va bat dinh o6 anh hudng rat 1én dén céc t6 chic, cdc doanh nghiép,
céc hoat dong san xudt-kinh doanh & ché né ludn doi hoi mot khodn chi phi khong nhd
dé dé phong hoic xir ly cdc tén that do cdc riti ro gay ra va Khoan chi phi nay dug goi
13 chi phi rai ro.
Chi phi rai ro 12 khodn tn that doi vai t6 chic khi c6 rai ro, Thong thutmg chi
phi riti ro c6 hai dang: chi phi tén that va chi phi bat dinh.
Chi phi t6n that 18 khodn tién ma t6 chic hose doanh nghiép thyc t& bi t6n that
khi 6 riti ro xdy ra nhu tai
hai,.
sin bi phé huy, con ngudi bi tai nan, chi phi dén ba thiet
Chi phi bat dinh 14 khoan chi phi do su lo sg riti ro gay ra, Doi vi mot cd nhan,
chi phi bat dinh thé hién bing su lo so, mét moi, mat ngi... din dén nhing hinh dong
khOng sang su6t c6 thé gay thiet hai dén tai sin va tinh mang hodc khoan chi phf bio
hiém da déng nhung khong c6 riti ro xy ra. Doi voi mot t6 chiic, chi phi bat dinh xuat
hign khi c6 su lo sg ri ro xay ra din dén viee bé tri cdc nguén tai nguyén bat hop ly,
dua ra cdc quyét dinh yéu kém vé mat t6 chitc hoac bé qua cdc co hoi dau tu vao cdc dy
4n cé Igi lam mit di nhiing khoan chi phi ding ké.
Nhin chung, chi phi tén that c6 thé do luéng dugc théng qua gid tri cdc tai san bi
t6n that cdn chi phi bat dinh rat khé do ludng.
Viéc cac rai ro va bat dinh gay hau qua Idn déi véi cdc t6 chic nhat 1a cdc 06
chic san xuat - kinh doanh bude cdc t6 chite nay phai c6é nhing hanh dong dé d6i pho
v6i cdc ri ro bat dinh dé duge goi 1a quan tri riti ro.
Quan tri riti ro (QTRR) 1a mot hinh thitc quan tri d3 xuat hign chi yéu trong
cong déng ngan hang giéng nhu mot cdch tiép can cé hé thong ngay tir nhing nam 707
cia thé ky XX dé d6i pho véi nhiing ri ro tai chinh cu thé nhu rai ro tin dung, rii ro
chuyén déi ngoai té, riti ro trong giao dich, rai ro trong dau tu,
Quan tri rii ro duge dinh nghia la mot su c6 ging c6 16 chife dé nhan ra va lugng
hod cdc kha nang xay ra ri ro déng thdi dé xuat cdc ké hoach nham loai trir hodc gidm
bot cdc hau qua ma ri ro c6 thé gay ra [8] hay néi mot cach khéc, quan tri ri ro 18
viéc dua ra céc hanh dong dé d6i phé véi céc rai ro va bat dinh c6 thé gay ra nhimg hau
qua I6n d6i véi cdc t6 chite nhat 1a cdc t6 chtfe san xudt kinh doanh.
Khc véi céch tiép cn quen thugc tir trude dén nay mang tinh chit phong ngu va
bi dong, hodn toan dya trén viéc mua bao hiém va bang cach d6 chuyén ri
ro sang cho
cac hing bio hiém, QTRR dua ra céch tiép can méi mang tinh tich cuc, d6 1a chi dong
du kién truéc nhiing mat mat cé thé xdy ra va tim céch gidm nhe hau qua ci
chiing.
Khi d6, bio hiém khong cdn 1a phuong phip duy nhat dé han ché rii ro ma chi 1X mot
trong nhiing phuong phdp quan trong vi c6 higu qui dé bi Iai phan kinh phi da bi mat
mit trong trung hgp c6 ri ro xy ra.
‘Theo mot s6 tai ligu, QTRR da duge thc hién mot cich khong chinh thie ngay
tir thug ban déu cia Lodi ngudi nhung hoat dong nay duge phat trign rim ro vao thap
nign 60, 70 cita thé ky XX. Theo gido su H. Wayne. Snider thude dai hoc Temple cia
Hoa Ky thi QTRR bit déu di vio mot giai doan mang tinh quéc té tir gidta nhimg nam
70 - ong goi dé 14 “giai doan toin cu hos". Ciing theo Snider, higp hdi quan tri riti ro
va bio hiém (viet tét 18 RIMS) - hi¢p hoi gém nhimg chuyen gia hing ddu trong finh.
vue ny - [8 higp hOi di dau trong viée thiét lap nhiig quan hé véi cdc nha QTRR chau
Au va chau A vao nhitg nam 70 ciia thé ky XX. Trong nhitng nam 90, cdc hoat dong
QTRR tigp tuc phat trién, hang loat céc higp hoi QTRR ra doi & MY nhu hiép hoi
QTRR céng cong (viét tit 1a PRIMA), hoi QTRR vé cham séc sttc khoé My (viet tat 1a
ASHRM), higp hoi QTRR va bio hiém ciia trudng dai hoc (viet tat 1a URMIA), trung
tam quéc gia vé QTRR va bao hiém cong déng,... di lim cho hoat dng nay tré thanh
mot hoat dong khong thé thiéu déi vdi cdc té chite va doanh nghiép nhat 1a céc t6 chit
6 qui mé Ién.
D6i voi méi t6 chiée Judn ludn ddi hai phai t6n tai ba chife ning quan tri chinh:
quan tri chién luge, quan tri hoat dong va quan tri rii ro. Ba chife nang nay khong doc
‘THU VIEN
TRUONG DAI HOC
Ay DUNG _Y18
lap voi nhau ma c6 méi lién hé nhat dinh véi nhau duoc thé hién trong hinh 3.1 [6]
QUAN TRI
CHIEN LUC
Hinh 3.1. Ba chite nang chinh cia mét to chite
Trong mot thé gidi mang tinh chic chin hoin todn, chi cé nhiing chic nang
quan tri chién luge va quan tri hoat dong 1a cn thiét. Tuy nhién hoat dong cua mdi té
chifc lai mang nhiéu rai ro va bat dinh, chinh vi vay doi hoi phai c6 chic nang quan tri
riii ro trong méi 6 chife dé, Mae di cé nhiéu chife nang quin tri co bin giéng hu
c
hinh thitc quan tri khéc nhung muc dich cudi cing cila ciic nha QTRR a giip cho cae
16 chiic, céc doanh nghiép gidm t6i da céc chi phi vé ri ro duéi moi hinh thie va Lam
tang t6i da nhiing loi ich cia rii ro
Nhin chung, qua trink QTRR gém 3 ndi dung saw:
1. Nhan dang rai ro
2. Do ludng va dinh gid rhi ro
3. Xit ly ri ro
1.2, PHAN TICH QUA TRINH QUAN TRI RUI RO
1.2.4, PHAN TICH NHAN DANG RUI RO
Nhan dang ri ro 1a qué trinh xdc dinh lién tuc va cé he thong céc ri ro va bat
dinh cita mot t6 chiéc.
Qué trinh nhan dang ri ro ¢6 thé chia lam ba bude:
. So b6 nhan dang cac rii ro cé thé xay ra déi v6i t6 chit trén co sé céc phan
tich ban dau,
Ap dung cdc cong cu va ky thuat dé nhan dang rai ro
. Dua ra cdc két qua cia qué trinh nhan dang rit ro
a/ So bé nhan dang cac rai ro: Cac hoat dong so b6 nhan dang rai ro nham19
phat trign thong tin vé nguén ri ro, céc yéu t6 mao hiém, hiém hoa va nguy co rai ro,
Nguén ri ro 1a nguén cdc yéu t6 gop phén vao két qua cia rii ro, Mot céch tng
quat, c6 thé so bé nhan dang rui ro theo céc nguén sau:
+ Moi trudng vat chat: Mot trong nhing nguén phat sinh riti ro co bin nhat [a
méi truéng vat chat xung quanh chting ta. Sy bat luc cha con ngudi trong viée hiéu biét
mOi trudng s6ng, céc anh huéng cla con ngudi déi véi nd cling nhw anh hudng ciia nd
d6i v6i con ngudsi la nguyén nhan chit yéu cita nguén rii ro nay.
+ Moi trudng x hoi: Cac quy dinh vé chudn muc gid tri, hanh vi cla con ngudi,
cau tric xa hdi, cdc dinh ché trong xa hoi,
+ Moi trung chinh tri: Cac quy dinh phép luat, chinh séch, dinh huéng déu tu,
su 6n dinh vé chinh tri,... Tuy nhién moi trudng chinh tri ciing c6 thé cé tac dong tich
cue dén t6 chife am giim t6n that thong qua cic chinh sch ti chinh tin te, cdc quy
dinh cy thé.
+ Moi trudng luat phap: C6 rat nhiéu ri ro phat sinh tir moi trudng luat phip.
Trong qué trinh phat trign ca xd hOi, cic quy dinh php luat ¢6 thé khong phi hop
hode khong tién ligu hét cdc vain dé c6 thé xay ra gay ri ro t6n that d6i véi cdc 16 chite
thyc hign,
+ Moi trudng kinh té: Tinh trang lam phat , co cu kinh té, chinh sach gid ca,
tinh hinh én dinh thi trudng,... déu 1a nhing nguén phat sinh rui ro lén,
+ MOi trung hoat dong: Qué trinh hoat dong ciia t6 chic cé thé Lim phat sinh
nhiéu ri ro.
+ Moi trudng nhan thie: Kha nang nhan thtte, dnh gid rii ro cia mot nha quan
tri ri ro cfing chinh 1a nguén phat sinh riti ro. Day 18 nguén ri ro day thach thifc trong
viée nhan dang va phan tich rai ro vi n6 doi hoi nhan thife cia cic nha quan tri ri ro
phai lu6n ding véi thuc té,
Bén canh vigc so bO nhan dang rai ro thong qua viée phan loai cdc nguén ri ro,
cn nhan dang riii ro thong qua viéc nhan dang cdc nguy co rii ro. Cé ba loai nguy co
rai ro cé thé gay ra cdc tén that 1én déi véi mdi t6 chifc 14 nguy co rai ro vé tai sin,
nguy co ri ro vé nguén nan luc va nguy co rai ro vé tréch nhiém phép ly.
b/ Ap dung cac cong cu va ky thuat dé nhan dang riji ro20
Muc tigu cia giai doan nay 1a sit dung cdc cong cu va bién phdp ky thuat khdc
nhau dé xdc dinh danh muc cdc rii ro can phai xem xét cla mot té chic, tim hiéu cdc
nguyén nhan gay ra ri ro, cdc diéu kién Lim tang, gidm hod phat sinh cdc ri ro méi
va céc d6i tong chiu anh hudmg cia cdc riti ro 6.
C6 thé 4p dung mot sé phuong phap va ky thuat dé nhan dang rai ro nhu:
- Phuong php phan tich bao céo tai chinh
- Phuong phép phan tich hop déng
- Phuong phdp nghién ctu céc sé liéu t6n that trong qué khit
- Phuong phép biéu 46
- Phuong phép thanh tra hign trutng
- Phuong php Lim viée truc tip véi cae bo phan trong t6 chtie va cde bd phan
ben ngoai t6 chic.
Phuong php phan ti
bio ca fic bio
ti chinh: Bing cach phan tich
io hoat
dong kinh doanh, cic bing téng két tai san va cdc tai ligu b6 tro khdc, nha quan wi ruil
ro c6 thé xéc dinh moi nguy co riti ro cla t6 chitc vé tai sin, vé nguén nhan luc va vé
trich nhigm phip ly. Hon ni
dia khi két hop cdc bio cao nay véi cae dy bio vé tai chinh
va du todin ngan sach c6 thé phat hién cdc ri ro trong tuong lai vi céc hoat dong cla 6
chite cudi ciing bao gid ciing gin lign véi tién hay Wis
in
Mot trong nhing uu diém cua phuong phap nay 1a ngoai vie gitip nhdn dang rii
To, né con hifu ich cho vige do lung va dé xuat bién phdp quan ly t6t nhat cdc nguy co
rai ro.
. Phuong phép phan tich hgp déng: Bdi vi c6 nhiéu rai ro phat sinh ti cdc quan
hé hop déng va ciing thong qua cc hgp déng c6 thé gidm dang ké cae ri ro va tén that
nén nha quan tri ri ro cdin nghién ctu ky cdc loai hgp déng lim co sé nhan dang ri ro.
. Phuong phdp nghién ctu cdc sO ligu tén that trong qué khit: Thong qua céc sO
ligu théng ké, céc nha quan tri riti ro c6 thé dénh gid cdc xu hung tén that ma t6 chic
di trai qua déng thdi phan tich nguyén han, thoi diém va vi tri ca tai nan, cdc yéu to
him hoa,... dé tir d6 c6 thé dur bao cde nguy co rii ro va cdc chi phi ciia tn that.
Phuong phap so dé: Theo phuong phép nay cin xay dung mot day cdc so dé
trinh bay tit cd cde hoat dong cia t6 chic bat ddu tir khau nguyén liéu dau vio va két21
thc la thanh phdm hoan chinh. Déng thdi xay dung mot bang ligt ké cae nguén rii ro
vé tai
. nguén nhan lye, tréch nhi¢m phép ly tuong tmg véi timg khau trong so d6 dé
nhan dang céc riii ro ma td chttc c6 thé gap phai.
- Phuong phép thanh tra hién trugng: Nha quan ti ri ro phai true tip quan sat
cong vig cita cdc bd phan trong 6 chtic dé tir d6 phat hign cdc ri ro ma t6 chttc c6 thé
gap.
- Phuong phép lm viee truc tigp véi cdc bO phan trong (6 chtic va cde bo phan
ben ngoai té chic: Theo phuong phép nay, cdc ri ro c6 thé duge nhan dang thong qua
vige giao tiép thutmg xuyén va c6 hé thong vdi cdc bd phan khdc trong t6 chic va cde
bo phan ben ngoai dé tir dé céc nha quan tri ri ro sé 6 duge nhimg hiéu biét day di vé
cc hoat dong cing nhu céc tn that c6 thé xay ra & cdc bd phan d6.
¢/ Dua ra cdc két qua cia qua trinh nhan dang rii ro:
Tren co sé cae thong tin vé rii ro thu duge tir hai bude tren, nh’ quan tri rii ro
thanh lap mot bang danh muc cic rii ro trong dé ligt ké diy dit cdc riti ro ma t6 chife c6
thé gap phai, pham vi anh hung cia timg rii ro, thoi gian dy kién xay ra, dy doin mic
dO trim trong va mite do cap bach (néu cé thé). Cac rili ro nay sé duge sip xép trong
bing danh muc theo thir ty wu tien giai quyét cia t6 chic. Bing danh muc rii ro may rt
6 ¥ nghia trong vide dainh gid va xir ly riti ro & cdc buGe tip theo cia qui trink quan tri
rui ro.
Phuong php phan tich nhan dang ri ro duge t6m tat trong hinh 3.222
NHAN DANG THEO
NGUON RUI RO
_[SGBONHAN DANG RUT
RO |
{ NHAN DANG THEO
| PHAN |_Nauy co RUIRO__]
TICH - _ _ __—
NHAN ‘AP DUNG CAC CONG CU CAC PHUONG PHAP VA KY |
DANG VAKY THUAT DE NHAN |_| THUATNHAN DANG RUIRO
RUIRO DANG RUTRO
DUA RA CAC KET QUA. BANG LIET KE DANH MUC
CUA QUA TRINH NHAN CAC RUIRO THEO THUTU
DANG RUI RO UU TIEN GIAL QUYET
Hinh 3.2. Tom tat qua trinh phan tich nhan dang rai ro
1.2.2, 80 LUONG VA BANH GIA RUI RO
Do lung va danh gid rai ro 14 nhiém vu hét stic quan trong cia nha quan tri li
ro vind anh hudng tdi su phan bé cdc nguén Ie cho vie quin tri rii ro. Dé do luong
va dinh gid ri ro doi véi mot 16 chifc, nha quan tri ri ro phai xay dung duge mot
thudc do mtie dé quan trong cila ri ro déi véi t6 chic cia minh va dp dung thude do
nay vao cdc ri ro di dugc nhan dang trudc dé. Van dé co ban khi do luéng va danh gid
rai ro Ia phai xéc dinh duge tin s6 cita cae tn that c6 thé xay ra va mute do nghiém
trong ciia cdc tén that nay. Cae thong tin vé tin sO cl
cde t6n that va mite do nghiém
trong cila tén that dé rit c6 ich trong vige xac dinh cdc phuong phap tot nhat dé quan ly
cde nguy co rii ro. Tit cdc s6 ligu nay, c6 thé ude lugng gid tri trung binh cita tdn that,
d6 14 mite trung binh gid tri bi tén that néu cé rii ro xay ra hay cé thé hiéu do 1a mic
chi phi trung binh dé phong tranh ri ro. Gid tri trung binh nay duge ding lam co sé dé
c4c nha quan tri riti ro, can nhac, tinh todn Iya chon bién phap xit ly céc rai ro. Néu gid
tri trung binh cia t6n that lon hon Iuong tién bao hiém phai déng thi t8 chic nén mua
bao hiém, néu nhé hon thi t6 chtéc ¢6 thé gidt ri ro lai dé uy xir ly hodc néu gid tri trung
binh [a thap thi c6 thé mao hiém chap nhan ri ro dé sin xuat - kinh doanh. Nhu vay
viée xéc dinh chinh xdc céc uéc lugng gid tri trung binh cia tén that cé ¥ nghia rat23
quan trong trong vige Iya chon bién phap quan ly ri ro. Tuy nhién, nha quan ly rii ro
cén phai biét ri
ing dO chinh xdc cita cde ude Iugng nay phu thudc vao luong thong tin
nha quan ly ri ro c6 thé c6. Néi chung tén that cing thudng xuyén xay ra, cang cé sin
thong tin dé ude lugng cdc yéu t6 riti ro va ngugc lai nhung nhiéu khi c6 sn cdc thong
tin ma céc ude Iugng tin s6 va méc dO nghiém trong ciia tén that vin bi sai sO. Viee
khong xéc dinh duge gid tri diing cia tn s6 tn that do sai sO cia cde nha quan tri rai
ro 14 hoan toan cé thé xay ra, gid tri thuc cia cdc tén that 6 thé bién dong xung quanh
usc lugng cita gid tri trung binh.
Co thé sir dung rat nhiéu phuong phap dé do luéng va danh gid rai ro nhumg chit
yéu van 1a cdc phuong phap ap dung ly thuyét xac suat va thong ke todn hoc.
a/ Do long tan sé ton that
Mot phuong phap ude lugng tin s6 tén that 1a quan sat xdc sudt dé mot nguy
hiém sé gay ra t6n that trong mot nam, Néu nha quan tri rii ro gid dinh khong thé co
hon mot t6n that xdy ra tong mot nam thi xdc sudt t6n that sé [a vin sé tén that hang
nam. Khi tn that xay ra trung binh LO nam mot lan thi xdc sudt tdn that trong | nam 1
1/10 néu chi cé 16i da 1 tdn that xdy ra trong mot nam. Viée ude long tin s6 tn that
duge thyc hign bing phuong phap thong ké va du bao
Ngoai ra, cé thé sir dung phuong phdp dinh tinh dé do ludng tin sé tén that.
Cich day hon 40 nim (1960), mot nha quan tri ri ro ciia mot doanh nghigp lon 6 My
c6 tén 1a Richard Prouty (6] di dé nghi thay vi ding céc uéc Iugng bang s6 6 thé ding
cdc khdi niém dé phan loai cdc xc suat nay. Cu thé [a cdc khdi nigm:
Hau nhu khong xay ra: nghia 1a theo nha quan tri ri ro, bign o6 nay sé khong
xdy ra.
. Hiém khi xay ra: nghia 1a mac dit c6 thé xay ra nhung cho t6i bay gid bién 6
vin chua xay ra va khong c6 biéu hién gi la sé xay ra
- Thinh thoang c6 xay ra: nghia la né mdi xay ra gdn day va cé thé sé xay ra
vio lic nao dé trong tuong lai.
. Thudng xay ra: nghia 1a né da xay ra thudng xuyén va c6 thé sé con xay ra
thuong xuyén trong tuong lai. (Prouty, 1960).
Phuong php do luéng tan sé tn that cia Prouty co uu diém 1a khong cén gid24
dinh mt lugng thong tin lén vé ri ro, tuy nhién né tuong déi kh6 xac dinh va vige uée
lugng tuong d6i khé chinh xéc.
b/ Do ludng mitc do nghiém trong cia tén that
Ca hai sé ligu vé tén s6 va mite do nghiém trong cita tén that déu cén thiet dé
dénh gid mttc do quan trong cia mot nguy co rai ro. Tuy nhién sy quan trong cia mot
nguy co ri ro thuéng phu thugc nhiéu hon vao mic do nghiém trong cita tén that. Mot
rai ro gay ra nhiéu thiét hai to lén d4ng quan tam hon nhiéu so véi mot rii ro thuéng
xuyén xay ra nhung chi gay ra nhiing t6n that nhd.
Dé xdc dinh mite do nghiém trong cita tén that, cdc nha quan ly rdi ro thudng
phai cht ¥ mt s6 vin dé sau:
+ Dinh gid tat cd cac loai tén that 1a hau qua truc tip hay gidn tiép ma t6 chic
phai ganh chiu.
Thong thudng cic tén that truc tig]
duoc quan tam danh gia trude cdn cic tén.
that gidn tigp gay ra do cing mot sir c6 thudng bi bo quén cho ti khi t6n that thyc sir
xy ra. Thuc té trong rat nhiéu trudng hop khi cé ri ro xay ra, tén that gidn tiép c6 thé
lon gap 4 lin t6n that truc tigp nhung lai khong duge dy don trude dé 6 bign phap dé
phong. Vi du khi cé mot tai nan lao dong xay ra, ngudi ta thudng chi thay cae chi phi
truc tip 1 khodn tién béi thu’ng cho ngudi cOng nhan bi tai nan trong thdi gian ho
khong lam viée va cdc chi phi thude men. Tuy nhién téng cdc chi phi tén that thuc su
lon hon nhiéu lin. Ngo&i cdc chi phi truc tip ké tren cdn c6 cdc chi phi gidn tiép sau:
- Chi phi do thai gian bi méit (khong lam viéc) cia ngudi bj nan.
~ Chi phi thi gian bj mat cita cdc cOng nhan khéc do phai ngimg viée dé gidip
ngudi bi nan.
- Chi phi thai gian bi mat ciia cdc ngudi quan ly va cdc vién chitc khéc cho viée
lam bao céo va chudn bi dao tao ngudi thay thé.
~ Chi phf do nguyen ligu, m4y méc, dung cy va céc tai san khdc bi hong.
~ Chi phi do phai tiép tue tra luong day dit cho ngudi bi nan khi ho tré lai lim
vigc, trong khi nang sudt cia ho c6 thé thap hon trude rit nhiéu do ho chua héi phuc stéc
khoé day di.
+ Téng cong cdc anh hudng cia riii ro cé thé vuot qué toan bé tén that da du25
kign hay khong.
DOi v6i cdc tén that tuong déi nhd, cdc t6 chitc c6 thé gitt lai vi néu c6 xay ra
cdc té chite c6 thé dap ting cc tén that nay tuong déi dé dang. Cc tén that én hon cé.
thé gay ra cdc vain dé vé kha nang thanh todn, tir d6 Lm cho t6 chic gap khé khan hon
hoiic t6n kém hon vi phai sit dung dén cdc nguén kinh phi dy dinh ding vao viée khdc.
Cac tén that 16n c6 thé gay ra cdc anh hudng bat loi déi véi tinh hinh tai chinh cha t6
chiic va anh huéng sé cing \én hon néu t6 chic dé nhay cim voi tén that nay. Nhing
tén that rat 16n c6 thé gay sup dé ci mot t6 chitc.
+ Thoi diém xay ra t6n that va gid tri bang tién cita toain bd tén that:
C6 thé thay ring mot tén that 20 trigu déng mdi nam va xy ra trong vong 20
nam sé khong nghiém trong bing tén that ngay mot hic 400 trigu déng bai vi kh nang
phan bé tién mat cla t6 chic trong mot chu ky dai hon sé dé hon va con do théi gid cla
tin t@ (didu nay thé hign khi tinh gid wi hign ta
cde t6n thet trong tong lai theo
mot ty 1e Iai suat nat dinh nao 46).
c/ Ap dung mét sé phuong phap dinh lung do long danh gid rai ro
Muc tiéu cita dinh Iwong rai ro la thay thé cc khdi niém mo hé bing cic dién
gidi xéc thyc va cdc 6 ligu cu thé. Viée dinh Iugng riii ro c6 két qua hay khong phu
thude rat nhigu vaio mic do cita thong tin (s6 lrgng thong tin va mute dé tin cay cita cdc
thong tin) phuc vu cho cOng viée nghién citu rui ro. Ngudi ta kho cé thé cé nhiing dy
bao cu thé chinh xc nhu "chi phi cho tai nan lao dong cia doanh nghiép trong nam téi
sé 18 40 trigu déng” ma thay vao dé IA cdc du béo nhu "véi dd tin cay 95%, chi phi cho
tai nan lao dong cia doanh nghiép trong nam tdi sé la dudi 40 trigu déng" khi c6 céc sO
ligu dit chat lugng va
ing tin cay.
Hai dai lugng phd bién thudng duge diing dé do lutng mic 46 nghiém trong cia
t6n that 1a tdn that 1én nhat c6 thé c6 va tén that 16n nhat theo du kién.
Tén that In nhat c6 thé c6 1a gid tri thiét hai 1én nhat c6 thé xdy ra, c6 thé nhan
thiée duge khi 06 riti ro xay ra, Con tén that 16n nhat theo dy kién [a gid tri thiét hai lon
nhat ma nha quan tri riti ro tin 1a c6 thé xay ra. Nhu vay trong nhiéu trudng hop, tén
that 16n nhat c6 thé c6 1én hon nhiéu so véi t6n that Ién nhat theo du kin. Nhiém vu
cita cde nha quan tr) rhi ro 1a thu thap déy dit céc thong tin cia céc ri ro dé ude Ingng26
mite do t6n that 16n nhat theo du kin gin sat nhat véi mttc do tén that 1én nat c6 thé
c6. Thong thuéng tén that Ién nhat c6 thé cé6 (Maximum Probable Cost - MPC) 1a chi
phf ma nha quan tri ri ro chap nhan chi phi thyc vugt qué gid tri nay véi mot xéc suat
nao 46. Ching han khi nha quan tri riti ro cho phép chi phi thyc vugt qué chi phi uée
lugng véi kha nang 10%, MPC chinh 1a gid tri sao cho xéc suat dé chi phi thuc vugt qué
gid tri nay 1a 10%. Nhu vay, MPC phu thudc vio 2 yéu t6: phan phoi cla chi phf thye
va kha nang chi phi thyc vugt qué chi phi u6c lugng ma nha quan tri rhi ro chap nhan
duge (goi 4 dung sai cita riti ro). MPC bién thién cling chiéu véi do phan tan cia phan
ph6i nhung nguge chiéu véi dung sai cia rai ro. Bd phan tén cdng lén va dung sai rhi ro
cing nhé thi MPC cng Ién va nguge lai. Khi uéc Iuong MPC, tuong lai nghé nghiép
ai b6.
lim. Nhung
cia nha quan tri ri ro coi nhu duge dem ra dinh ci. Néu udc lugng qué thap
sung thém ngan sich cho chi phi
ign can nghé nghiép sé khong sing si
déng thdi ngan sch cho quin tri rdi ro thap thudng ciing duge dinh gid tt. Dung sai
ri ro chinh 1a kha
Jing nha quan tri ri ro chap nhan ngan sich bi uée Iugng thdp va
twong lai nghé nghiép bi de doa.
Dé ude lugng tén that Ién nhat 6 thé c6 va theo du kién, mot cach t6t nhat 1a nha
quin tri rii ro nén xem xét tat ct
thé.
ic loai tén that cd thé cé tir mot mdi nguy hiém cu
Hien nay, doi véi cdc ri ro Wi chinh, ngudi ta thudng hay sir dung phuong phap
danh gid rai ro c6 tén 1a VAR (Value At Risk) dé do luong, dinh gid. VAR 1a mot
phuong php do long ri ro tai chinh sit dung cac ky thuat thong ké chudn myc. VAR
do mifc tén that c6 thé xay ra & mute ¥ nghia cho phép trong mot thi han dn dinh trong
diéu kign thi truéng hoat dong binh thudng [ 3 ]
Loi ich 16n nhat cia phuong phap VAR 1a cung cap cho ngudi quan ly doanh
nghigp mot con s6 phan Anh dugc nguy co tén that tai chinh 6 thé xay ra do sy bién
dong cia thi tru’mg. Néi mot cach khdc, VAR cung cap thong tin cho ngudi sit dung vé
rii ro thi trugng. Mot quy dau tu co thé du tinh rii ro trong ngay giao dich 1a 10 triéu
USD & mite tin cay 99% cé nghia 1a trong diéu kién thi trugng hoat dong binh thudng
thi c6 1% kha nang xay ra t6n that 10 trigu USD. Con s6 10 trigu USD néi én méc tén
that c6 thé xay ra cha quy dau uy va 1% noi Jén tan suat co thé xay ra t6n that d6. Nhin27
chung bing phuong php VAR, nhiing ngudi quan ly cing nhw cdc c6 dong déu cé thé
biét duoc tinh hinh kinh doanh ciing nhur mife do mao hiém trong kinh doanh ciia cong
ty va nhu vay, ho cé thé yén tam hoac dé xuat cdc bién phap kiém sodt gidm thiéu rii ro
céc hoat dong kinh doanh.
Phuong phap VAR dug phat trign tir nim 1993 va hién duge céc té chic tai chinh
trén thé gidi tmg dung rong rai. VAR thé hién nguy co t6n that 16n nhat c6 thé xay ra
trong mot khoang thdi gian nhét dinh va & mic d6 tin cay cho truéc.
MGi mot sy thay déi cia cdc bién sé dau vao nhu ty Ié lai, gid cd hang hod trao déi
trén thi trudng,... déu c6 téc dong truc tiép dén doanh thu , chi phi va thu nhap cia mdi
t6 chitc, mi doanh nghiép. Néu doanh thu, chi phi hodc thu nhap bién dong cng Ién
thi nguy co riti ro cang Ién. Nhu vay, riti ro thye chiit duge do ludng bing mic do dao
dong vé
tri cia cae bién sO dau vio hay néi céch khéc riii ro thye chit duge do
ludng bing mae dO phan tin cia cic gid tri c6 thé c6 cia cde tham s6 két qua xung
quanh gid tri trung binh cia n6. Vi rai ro thy chat phan dnb tinh khong chic chan cia
cde két qua dat duoc nén cach tot nhdt dé do ludng rui ro I
sit dung cac phan b6 xéc
st
it. Phuong phdp VAR chi yéu duge xay dung trén nén ting cua ly thuyét xac sudt va
thdng ke todn,
1.2.3, XULY RUIRO
Xirly riti ro14 bude cudi cling cia qua trinh quan tri rii ro nhim tim ra cdc gidi
phap hap ly dé doi pho véi cdc riti ro c6 thé xay ra d6i véi t6 chute, Thue chit cia viee
xit If riii ro chinh 1a tim kiém va thyc hign cae ky thuat, cong cu, chién luge va cae
chuong trinh cO gang né tranh, dé phdng t6i mifc t6i da cdc tdn that c6 thé c6 theo dur
kign bang khodn chi phi ti thiéu nhat hogc chuyén giao, san sé rii ro. C6 rat nhigu gidi
phdp dé xit ly ri ro nhung nhin chung déu nim trong hai nhém gidi php chinh: céc
gidi ph4p mang tinh chii dong va cdc gidi phdp mang tinh bi dong. Doi v6i céc ri ro
suy tinh (tinh todn co hoi déu tu, Iya chon phuong 4n kinh doanb,...) thong thudmg 4p
dung céc gidi php mang tinh chit dong nhung d6i véi céc ri ro thudn tuy (thien tai, tai
nan,...) thuéng phai 4p dung ca hai loai giai php vita mang tinh chi dng (4p dung cdc
ky thuat phong tranh) vita mang tinh bi dong (mua bao hiém). Tuy nhién viéc 4p dung
gidi phép ndo con tuy thude vao timg loai riii ro cu thé va ty thuge vao quan diém cia28
nha quan tri rii ro ca t6 chic d6.
Cae
ién phap mang tinh chu dong
Chi dong déi phé véi nhing rii ro La bien phap duoc dat ra dau tién d6i véi viee
xirly ri ro, nhin chung bao gém cac nhém bién phdp sau:
- Né trénh rai ro
. Ngan ngita tén that
- Gidm thiéu tén that
- Quan tri thong tin
. Chuyén giao ri ro
- Da dang hod
a/ Né tranh ri ro
Mot trong nhiing phuong phdp xit ly rai ro cu thé 1a né trinh nhimg hoat dong,
con ngudi, tai sin Lim phat sinh tdn that c6 thé ¢6, khong thita nhan né ngay tir dau va
loai bé cdc nguyén nhan dan téi tén that.
Bign phap phé bign thudng dugc thuc hign 18 chi dong né trinh trudc khi rii ro
xy ra bing cdch loai bo nhiing nguyen nhan gay ra rai ro. Vi du mot doanh nghiép xay
dung kien quyét khong sir dung hé thong dan gido thép di cli khi thay xuat hién mot sO
vét hoen gi tren dé mac dit theo tinh todin thi hé théng din giéo dé chua het thdi gian sit
dung. Bing cach né trinh ri ro, «6 chifc biét ring ho sé khong phi ginh chiu nhing
t6n that tiém dn hode bat dinh ma riti ro c6 thé gay ra. Tuy nhién, 16 chite d6 cling cd
thé mat di nhing Igi ich c6 thé c6 tir vide né trdnh d6. Chinh vi vay né trénh riti ro
khOng phai la bién phap hay duge cdc nha quan tri riii ro Iva chon. Trong mét 6 truémg
hop, mot quyét dinh né trénh ri ro c6 thé tao nén ri ro 6 noi khdc hoac lam tang thém
mot s6 ri ro dang tén tai. Trong nhiéu trudng hyp khéc, viée né tranh tuyét d6i khong
thé thuc hién duge. Cang c6 nhiéu ri ro duge xdc dinh 1a thigt hai vé tai san thi cing
chac chan ring viéc né tranh la khong thé thuc hién duge.
b/ Ngan ngira ton that
C&c bién phdp ngan ngita tén that nham gidm bot sé luong cdc tén that xdy ra
(tic gidm tdn sudt tén that) hodc giam mic thiét hai khi tén that xay ra. Cac hoat dong
ngan ngifa tén that tap trung vao: Thay thé hoac sita déi mdi hiém hoa; Thay thé hoac29
sita déi moi trudng noi méi nguy hiém tén tai; Can thiép vao quy trinh téc dong lin
nhau giita su nguy hiém va moi truémg. Mot sé vi du sau cho ta thay 10 diéu dé:
Bang 3.1. Hoat déng ngan ngira ton that tap trung vao méi
iém hoa
[str MOI HIEM HOA HOAT DONG NGAN NGUA TON THAT
1 Tai nan giao thong ‘Dua ra cdc quy dinh nghiém ngat, tang cudng kiém
tra, xirly nghiém khdc vi pham,...
2 Nan lut Xay dap, quan ly nguén nudc,..
3 Tai nan lao dong Hung din day di vé an toan lao dong, hé thong
bién bao, bd phan bao vé, ...
4 | Onhiém moi trgng | Ban hinh cdc quy dinh, chinh séch, bign phap xitly
vé vige sit dung va thai cde chat gay 6 nhiém
5 Hoa hoan Ban hanh cdc quy dinh phong hoa, chudn bi cde
phuong tign va luc Ivgng phong chia chay higu qua
Bang 3.2. Hoat dong ngiin ngifa tén that tap trung vao méi trudng rui ro
st | MOI TRUONG: HOAT DONG NGAN NGUA TON THAT
| 1 | Xalo, dudng giao thong | Lap dat hé thdng bign bao, dn tin higu, chigu sing
| an toan, kiém tra, xirly kip thoi cdc hu hong mat
dung
2 | Moitruéngtwnhién | Bio vé moi trudng ty nbién, khong khai thac bira
bai, tich eye tréng rimg
3 | Luc lugng lao dong chia Dio tao
duge dio tao tot
4 Diéu kién s6ng cia Tao moi trudng Linh manh, van dong, gido duc, t6
ngudi dan anh hudng chifc cdc lye lugng 1am sach moi trugng
5 | Sirdung vat ligu dé chay Xay dung hé thong chong lira30
Bang 3.3. Hoat dong ngan ngira tén that tap trung vao su tuong tac gitta
méi nguy hiém va mdi trudng
str SUTUONG TAC ] HOAT DONG NGAN NGUA TON THAT
T | Cac doan dutng déo déc | Sirdung hé thong guong két hop voi hé thong,
nguy hiém dudng hd, ctu nan.
2 |Lilut ‘Xay dung nha chéng lut, thu hoach hoa mau sdm,
3 | May méc thiét bi sirdung | Thuc hién nghiém ngat ché d6 sita chita bio duéng
lau nam dinh ky, c6 ké hoach thay thé
4 | Cac dich bénh phat sinh LAm sach mi trudng, tiém phong, chia t,.
do yéu t6 moi truing
3 | Luc lugng phong chia | ‘Tap huiin thudng xuyén, trang bj quan do chong
chay khong dim bio chay va cde thiet bi ctfu hd t6t.
Céc bién phdp giim thigu tén that tan cong vio cdc ri ro bing cach Lim giim
bot gid tri hur hai khi Wn that xdy ra(tée gidm nhe su nghiém trong cia tén that), Mac
dit cdc bien phap nay duge dat ra trude khi tn that xay ra nhung duge thyc hién sau khi
xy ra t6n that. Co thé thuc hién nhiing bude sau nhim kiém s
do thigt hai cia né:
it t6n that va gidm mite
Citu Idy nhimg tai san cdn sir dung duge: Hiém Khi t6 chic bi thiet hai hon
toan va nha quan tri ri ro c6 thé t0i thigu hod tén that thong qua viée cau lay nhing tai
san con lai. Day 1a bién phdp giam thiéu tén that duge sit dung rat rong rai.
Lap ké hoach giai quyét cde hiém hoa: Dé 1a mot nd lye to én cia t6 chtic
trong viée xdc dinh nhiig khiing hodng hodc tai hoa c6 thé xay ra va thiét lap cdc ké
hoach dé d6i phé véi nhimg bién cé nay.
Su du phong: Mot tai sin du phdng sé khong duge sir dung tri phi 6 riii ro xay
ra. Sur du phong thudng dugc sit dung trong trudng hgp cé tdn that gién tiép 1a nhiing
t6n that nay sinh tir nhimg tén that truc tiép t6i tai san. Trong céc trudng hop dé, su du
phong Lam gidm sé Iugng thiét hai bing cach lam gidm hodc loai trit céc tén that gidn31
tiép (béi Vi tai sin du phng san sing duge sir dung néu tai sin nguyén thuy khong con.
sit dung duge nita).
Phan chia rai ro: Sy phan chia rai ro la mot ky thuat trong dé mot t6 chite cé
ging ngan céch céc rai ro véi nhau thay vi cho phép ching cing gay hai cho mot su
kién don 1é. Hanh dong phan chia riii ro khong 1am gidm co hoi bi tén that cia mot rai
ro don 1é mac dit cé khuynh huéng Lim giam nhing t6n that do tai hoa. Higu qua cia
vige phan chia riti ro tuy thudc vao loai tai sin va nguyén nhan cia tén that
d/ Quan tri thong tin
BO phan quan tri ri ro cita mot t6 chife phai cung cap thong tin dé xéc dinh higu
qua cia vige do Iutng va xir ly ri ro va nhimg muc tigu trong tuong lai ho can dat
dugc. Tén that xy ra fA két qua cla nhimg dp luc ty nhién va qué trinh hoat dong cia
con ngudi. Thiéu thong tin lim cho nhimg ngudi cé quyén Igi gin lién véi t6 chiic
khong an tam vé chuong trinh hoat dong cita 16 chife ¢6 inh huéng dén Iai ich cita ho
gay cho ho sy bat dinh. Thong tin dang tin cay tir bd phan quan tri ri ro cé thé cung
lién véi t6 chic su dim bao ring 16 chite
khong hinh dong cé hai dén Igi ich ca ho. Ng¢
ra, cdc thong tin ding tin cay c6 thé
han ché sy bat dinh do sy higu biet cia cd nhan vé qua trinh tao nén tn that
e/ Chuyén giao ri ro
Chuyén giao riti ro 1a cong cu xir ly riti ro tao ra nhiéu thuc thé khdc nhau thay vi
mot thu thé phai gdnh chiu rai ro. Chuyén giao ri ro c6 thé thyc hign bing hai ca
Chuyén tai sin hay hoat dong co riti ro dén mot t6 chtte hodc mot cé nhan khdc.
Vi du mot t6 chife bin mot trong cdc tod nha ciia ho va di chuyén giao ri ro c6 lién
quan dén quyén so hifu tod nha cho ngudi chit mdi. Bién phap nay da loai bé nhiing tn
that tiém dn gay hai cho t6 chic déng thdi tranh bj huy bo nhing hop déng da ky vi rit
ro cita hgp déng da duge chuyén dén c4 nhan hoac td chtte méi.
Chuyén giao bing hop déng giao uéc, chi chuyén giao rii ro khong chuyén giao
{ai san va hoat dong ciia né dén ngudi nhan ri ro. Vi du ngudi di thué nha phai chiu
tréch nhiém thiét hai vé can nha minh thué. Tuy nhién quan tri riii ro theo hinh thife nay
sé bj han ché boi kha nang chi tra cit ngudi nhan rii ro.
f/ Da dang hoa.32
Day [A mot nd luc cita t6 chiie Iam gidm su tic dong cia tén that Len toan bo
cong ty. Cling gan gidng nhu phan chia rii ro nhim gidm thigu t6n that, da dang hod
cling c6 ging phan chia téng ri ro ciia cong ty thinh nhigu dang khéc nhau va tan
dung sur khéc biét dé c6 thé ding may min cia ri ro nay bi dap cho tén that cia ri ro
khéc. Ky thuat nay thudng 4p dung nhiéu déi véi ri ro suy doén trong rat nhiéu cae
hoat dong khéc nhau cia doanh nghiép nhwr da dang hod thi tru’ng, da dang hod sin
pham, da dang hod khach hing va dac biét hay duge ép dung trong dau tu ching khodn,
Cée bién php mang tinh thu dong
(Céc bién phép quan tri ri ro mang tinh thu dOng thuéng chia lm hai nhém: Luu
gitt va chuyén giao,
ton that:
a/ Lin gi
hinh thc chip nhan chiu dung t6n that theo hau qua ti
chinh true tigp. N6i mot céch khic, dé IA phuong phdp wr thanh todn céc tn that.
Nguén bir dip riti ro Li nguén ty e6 cia t6 chic dé, Phuong phap luu git c6 thé 18 thy
dong hoje chi dong, c6 ké hoach hodc khong c6 ké hoach, c6 ¥ thttc hoac khong c6 ¥
thie. Viec Iuu gidt t6n that phu thudc vio tinh hudng quyét dinh liu gidt rii ro dé,
Luu gid tén that 1 thu dong hay khong c6 ké hoach khi nha quan tri rui ro
khong nhan ra ri ro va khong c6 ging xir ly rai ro dé cho nén mac nhién t6 chife di
chon uu giét ri ro d6. Luu gidt tdn that 1 chit dOng hay ¢6 ké hoach khi nhd quan tri
rai 10 di xem xét cae bign phdp xit ly ri ro khac nhau va quyét dinh khong chuyén
giao tén that d6. Ngoai ra, tu bao hiém 1a mot trudng hop dic biet cita hoat dong va ké
hoach Iuu gidt t6n that.
Dé co thé luu gid tén thaét ma khong anh hudng tdi hoat dong cila t6 chife, nha
quan tri ri ro phai chudn bi mot ké hoach i tro tén that hét stéc cy thé va kha thi.
b/ Chuyén giao ton that (bao hiém): 14 chuyén viéc thanh todn tén that cho cdc
thanh phan khdc (chit yéu 1a nha bao hiém). Thong thudng chuyén giao riti ro ¢6 Igi fe
1a bi dip rii ro khi c6 tén that xuat hién. Khi chuyén giao rai ro, ngudi duge chuyén
giao ciing sé dug nhan mot khoan bi dap nhu phi bao hiém. Ngudi chuyén giao khong
thé tranh khdi ton b6 hau qua cita ri ro thong qua chuyén giao ma chi tranh duge tén
that truc tigp va tite thdi cia ri ro,
Bio hiém 1& mot phn quan trong trong chuong trinh quan tr} rhi ro cha mot t633
chic cing nh cia mot ca nhan. Bio hiém c6 thé duge dinh nghia nhur mot hgp déng
chap thuan gitta hai ben: ngudi bo hiém va ngudi dugc bio hiém. Theo hgp déng nay,
ngudi bio hiém déng ¥ bi dap nhiing tén that dugc bao hiém(theo hop déng bio hiém)
va ngudi duge bio hiém c6 tréch nhi¢m déng g6p nhig khodn phi
chi phi
to hiém ciing nh
ich vu cho ngudi bao hiém. Thyc chat, bao hiém chinh 14 mot phuong phap
chia sé rii ro cia mot sO it ngudi khong may gp tai nan hodc su c6 véi sO ln ngudi
khong bi tai nan.
Bao hiém cung cép swan toan va yén tam cho cdc c4 nhan, tap thé va Nha nuée.
Khi nha san xuat - kinh doanh déng mot khodn tién goi 1a phi bao hiém, ho sé yén tam
tign hanh cong viéc sin xudt - kinh doanh ma kh6ng phai lo sg rang cé tham hoa nio dé
6 thé pha huy mot phan hoac toin bé tai sin cita ho. Di cé bat ctf tinh hudng nao xdy
ra, néu c6 bao hiém, ban sé duoc béi thudng dé giai quyét moi thiét hai. Déi lai viéc thu
tién phi bao hiém, cong ty bao hiém chap nhan thanh todn béi thudng nhing tén that
xy ra béi nhiing riii ro ma di duge thod thuan truéc bing van bin. Cong ty bio hiém sé
thanh todn b6i thung bing mot trong ba cach sau tuy theo hgp déng bio hiém:
~ Bing tién: Cong ty bio hiém sé thanh todn s6 tién béi thudng cho tai sin gap
riii ro duge bio hiém bing tién. Day thudng 1 céch dé nhat vi nhanh nat dé cong ty
bio higm giai quyét khigu nai.
~ Khoi phuc.va sita chita: Cong ty bio hiém sé thanh todn chi phi sita chita 461
v6i nhiing thiét hai, dua may méc, thiét bj, nha xuong vé tinh trang nhu trude khi xy ra
t6n that, khong tot hon ma ciing khong tdi hon.
- Thay thé: Cong ty bio hiém cé thé mua phu tiing khdc dé thay thé cho céc 46
vat, thiét bi da bi hu hong
Qué tinh xi ly rai ro duge t6m tit trong hinh 3.3,34
XULY RUIRO
CAC BIEN PHAP MANG TINH CAC BIEN PHAP
CHU DONG MANG TINH
THY DONG
NE NGAN | | GIAM] [ QUAN | [ cHUYEN pa] [Luu ‘CHUYEN
rani | | nova | | tHéu} | TRI giao Pans | | itt GIAO
; P 4 RUT RO HOA :
RurRO | | TON TON | | THONG TON TON
THAT | | THAT TIN, | | THAT THAT
Hinh 3.3. Tom tit qua trinh xir ly rai ro
‘Ching ta biét ring hdu hét cdc ri ro xay ra déu mang tinh ngdu nhién va bat
ngé déi véi con ngudi va su vat, vi vay vide chi dong tranh hodn toin moi ri ro 1a hdu
nhu khong thé thuc hién duoc déi véi cdc cé nhan hay mot té chitc nao dé. Dé han ché
ri ro ngudi ta tim cach quan ly céc rii ro dé. Nhin chung, quan tr) riii ro 14 mot hinh
théc quan tri luon chi dong d6i phd véi nhimng ri ro va bat dinh, qua d6 hudng 16 chife
di dén muc tigu da dat ra mot céch higu qua nat. Ngay nay, cing véi quan ti chién
véi mdi
ro bat
luge va quan tri hoat dong, quan trj rii ro 1a mét hoat dong het sifc cain thiét d
mot t6 chifc hoat dong trong nén kinh té thi trudng vOn cé rat nhiéu yéu 16
dinh.
Qua trinh quan tri rii ro d6i véi mot t6 chite duge thé hién trong hinh 3.435
CAC RUIRO
| l
—+ He
' <., [RUIRODO CAC] [RUTRO'DO CAC] [RUTRO DO THU] [RUTROKHAC
PHAN TICH NHAN Donon E
i‘ TAC DONG TU| [NGUYEN NHAN|| TUC HANH
DANG RUIRO BEN NGOAI KYTHUAT | |CHINH PHAP LY|
——_—
XAC INH MUC DO NGHIEM TRONG VA
TAN SO TON THAT
DO LUONG, BANH
GIA ROI RO
{71
RULRO LON [RUI RO KHONG LON]
DANIIGIA CACRUT
RO CON Lal bE XU
LY
XU'LY RUI RO
DI
cHuyEN
i,
DANH GIA CHI PHL
‘CHUAN BI TAL CHINE
‘TRA, THEO DOL
]
KIEM TRA,
DANH GIA LAL
Hinh 3.4. So dé quan li riii ro d6i voi mot t6 chitc
sdn xudt kink doanh36
KET LUAN
Hau hét céc ri ro xdy ra déu nim ngoai ¥ muén chit quan cia con ngudi. Rui ro
1 mot khdi niém rat kh6 thu nhan nhung né lai ludn song song tén tai cling véi khdi
niém Igi nhuan. Muén sin xudt kinh doanb thu Igi nhuan, céc nha dau tr bat bude phai
chap nhan rai ro. Khong c6 loi nhuan nao hoan toan tach réi ri ro cling nhu khong c6
truéng hgp kinh doanh nao chi toan rii ro ma khong cé loi nhuan. Tuy nhién dé hoat
dong sOng cita con ngudi dac biét 1A hoat dong san xudt kinh doanh cé hiéu qua, luon
ludn céin ¢6 ede bién phap quan tri rai ro phd hgp dé han ché ri ro & mite thép nhat va
dem lai loi nhuan cao nat.
Qua mot s6 van dé vita néu, xin dua ra mot sO nhan xét nhu sau:
Déi vdi mdi t6 chic hoat dong trong diéu kién nén kinh té thi trudng, ri ro bat
tric [A diéu khé c6 thé trinh khdi.
. C6 rat nbiéu loai rii ro khde nhau xay ra cling nhu c6 rat nhiéu phuong phip
khac nhau dé quan tri ri ro déi véi méi t6 cht.
. Vige quan tri rii ro c6 ¥ nghia hét stéc quan trong dic biét 1A doi véi céc t6 chic
hoat dong sin xuat kinh doanh trén thi trudng.
Cac doanh nghiép Viét nam hoat dong trong moi trudng cé rat nhiéu rai ro.
nhung hoat déng quan tri ri ro chua dugc quan tam cu thé,37
TAL LIEU THAM KHAO
1. NGUYEN VAN CHON , Quan Ij Nha nuée vé kinh té va quan tri kinh doanh
trong xay dung, NXB Xay dung, Ha ndi, 1999,
2. CHENH PHU, Nghi dinh sé 52/1999/ND-CP vé viée ban hanh quy ché quan If
dau tu va xay dung
3. NGUYEN VAN NAM, HOANG XUAN QUYEN , Riii ro tai chinh thy tién va
phuong phap dénh gid , Nha xudt bin Tai chinh, Ha noi 2002.
4. TS NGO THI NGQC HUYEN, THS NGUYEN THI HONG THU, TS LE TAN
BUU, THS BUI THANH HUNG, Riii ro trong kinh doanh, NXB thong ke, 2001.
5. NGUYEN HOU THAN , Phuong phép mao hiém va phong ngita ri ro trong
kinh doanh, NXB thong tin va trudng chuyén nghiép marketing, 1991.
6. NGUYEN QUANG THU, NGO QUANG HUAN, VO THI QUY, TRAN QUANG
TRUNG, Quin tri ri ro, NXB gio duc, 1998.
7. Dai tir dién kinh té thi trudng , Vien nghién cifu va phd bién tri thife Bach khoa, Ha
ngi 1998,
8, DONALD S BARRIE; BOYD C PAULSON JR, Quan ly cong nghiép xy dung
(Dich tir nguyen ban tigng Anh - Professional Construction Management), NXB
Khoa hoc va KY thuat - 1996. Ngudi dich Dé Van Toan, Dé Hitu Thanh.
9. EPAUL DEGARMO, WILLIAM G. SULLIVAN, JAMES A. BONTADELLI,
Engineering Economy, Macmillan Publishing Company, New York.
10. FRANK KNIGHT, Risk, Uncertainty, and Profit, Boston: Houghton Mifflin
Company, USA 1921
11. MARILU HURT McCARTY, Managerial Econonics with Applications, Scott,
Foresman and Company, London, England 1986.
12. IRVING PFEFFER, Isurance and Economic Theory, Homeword, Ill:Richard Di
Irwin, Inc, USA 1956.
13, ALLAN WILLET, The Economic Theory of Risk and Insurance, Philadelphia:
University of Pennsylvania Press, USA 1951
14. C. HrTHUR WILLIAMS, Risk managemant and Insurance, International
Editions 1998.
THU VIEN
TRUONG DAI HOC ))