‫درسنامهآموزشیزمینشناسیفصل اول‬

‫مولف‪:‬عرفانهاشمی‬
‫ل ه ت‬ ‫م می یم ت میل ای س کل بی وم تل فصل سی مییلیا ک م هکش ب‬ ‫ح ی‬ ‫مم‬ ‫فصل ‪ 1‬فصلی سیلر م م و ت کیبر‬
‫سش‬ ‫م و ه لسکش م ی وم میمو مک یمۀ شلسیل س ح شلش کل‬ ‫مک یمۀ شلسیل دیو ه ی شلش ت وم و میم وم م سبی س ه ی ر هیته‬
‫مر‬ ‫وم ممرنشللک ک ل م هی هرو و ش ل‬ ‫وم میمو یب ر ممرنم ک یین ممرن ت آغ م مهشه وم آ م کللن ممرن ت مم‬ ‫م آ مب ا‬
‫م ین م ح‬ ‫کل‬ ‫هی وتمی مم ه وم آ م س ح م س‬ ‫وم ممرن شللک ک ل ت کیکرت ت ک شت ت ک هی مم ه آه ت متیش وه س میی ل‬ ‫مم‬
‫ه ( هی ع هیل ه ) هی هرو سیو بی د یی‬ ‫ح چرن هیموه ه (ک قشیس ت ه تویس) ت شل یل‬ ‫س فصل ‪ 6‬وم م‬ ‫شل هش کلال یک کیبر‬
‫وم هی فصل هره سی س ح وم میمو چیهۀ تیییلی دیو ه ی م شلیو هسنکرن م مییلیا ک‬ ‫ث س بک یم ه ت آممی ه س آمم ی ل هیل‬
‫ه ری قی هرن بپیی ت کن ممرن هره مس ن ک کال یک وم ق ات می ای مبیح شیهش‬
‫تعدادسؤاالتکنکوراینفصل‪:‬‬
‫‪ 5 :1398‬کال ل‬
‫‪ 4 :1399‬کال ل‬
‫‪ 5 :1400‬کال ل‬
‫کری ‪ 4 : 1401‬کال ل‬
‫وس ‪ 3 : 1401‬کی ل‬
‫‪ 2 : 1402‬کی ل‬

‫وم ل هیل ی‬ ‫م وهکش بی بر‬ ‫هش م هریسه س هجیم ه ل‬

‫ه وم ل وتم شش م ی شی ی هی کش‬ ‫ک تب‬
‫شلت م کی ویشم ک ش و هشب‬ ‫کل م ه ت کلر م ه ی بی وم آکلس‬
‫م شریس هی کش‬ ‫م مریر موه جیت آکس ه وم ب‬
‫م س ه ییۀ م هگ کییرح م وهکش‬ ‫و ه سکش درش یش ج‬

‫کهکشانراهشیری‪:‬‬
‫ل ه م م ک ش و می وس کل م م کلر م ت فیل س سرن کل م س ( غیت ه م ت هیو ت غ م)‬ ‫تجیو و مو ب‬ ‫ل‬ ‫م صلشه مریر مو ب‬ ‫وم بر‬
‫ک ثری هریتس هی هش م س م ی شی ی م ه ی و ش ی هش‬ ‫ر شش هش بی ک‬ ‫ک‬

‫‪1‬‬
‫م جی ت‬ ‫بکرشم هی مس می م هکش ت بو هیمم شل م هی ا‬ ‫ه‬ ‫ت سشت سیم وم م ه بی آایوه هیمس هش موم سی آکلس‬ ‫هی وم شلت ه س صل‬
‫م شلریسم شل ی‬ ‫ل‬ ‫ب‬ ‫ل ه س شلک ه ی شلش کل‬ ‫م سهم کیین ب‬ ‫م شلریس ه ت و موم ی‬ ‫ل‬ ‫م سرکرش ین هی م بی ب‬
‫م س مته س آ قی م و مو‬ ‫م مدرن و مو بی مک یمۀ شسی م م وم ا ۀ ی‬
‫نظریههایدانشمندان‪:‬‬
‫‪ )1‬نظریۀ زمین مرکزی‪ :‬سبیسری م و ه لسکش ییه ه سرش م وت هه م کل ل درشم س م ل هشی یب ه هیس م ت هیمشلرشم سی ین ه رجی‬
‫مکرش بی ممرنم وم میبه ا او قی م و مو ت جی ت آکس ه وی ی سی وتم آ م هیوهش‬
‫کل ت م ت هیمشلرش ت دکی کلر می شلک ه ی شلش آ متمه مم ی ک‬ ‫ین ه یییم بی ه ییۀ ممرن میبهس ه تهذ مس شلشم ممرنم ث س‬ ‫سی کل‬
‫م وم مش مه ی و یی س سی وتم ممرن م هیوهش‬ ‫اب موم مهی م مییخم م یس ت م‬
‫→ م یس → مییخ → هیمشرش → مهی → اب مو → م → ممرن‪ :‬ممرن میبهس‬ ‫م‬

‫ا یل ه بی س ایو می یل‬ ‫بیدیهرکم کل م شلک‬ ‫‪)2‬نظریۀ خورشیی مرکزی‪ :‬هر یی‬

‫هره سی هیس آشللک سیوم س مب ا ۀ یب کللر م ر وم مم ه س م ی م ه ییۀ هیمشللرش‬
‫بیو‪:‬‬ ‫میبهس م سی شیح میی سر‬
‫یب ا یسیه س‬ ‫ممرن هسی م م هکش م م م هکش وی ی کللر م ه وم مش س و یی س ت م ا‬
‫ک ا سی وتم هیمشرش م هیوو‬
‫یب متم هۀ هیمشرش وم آکس م ه هیس ت ه رجۀ چیهش ممرن سی وتم م یم هیو ک‬
‫یب ه هیس م ت هیمشرش ‪ ‬یب ه هیس ممرن‬ ‫ای‬
‫→ م یس → مییخ → م → ممرن → مهی → اب مو → هیمشرش‪:‬‬ ‫م‬
‫هیمشرش میبهس‬

‫دیو ه ت‬ ‫دس م آ بی بیدیهرکم ه ییۀ هیمشلرش میبهس م مبیح بیوم ییه هس بپییم سی سیمکل وقری ی وو شل ه س کل م شلک کل‬
‫ومی ف بی کلر م ر وم مش مه س سریلیسم سی وتم هیمشلرش وم یب م س شلکش ت س م ۀۀ کلی ق هی مییم ه ییۀ هیمشلرش میبهس م صل ح‬
‫هسیو‬
‫سی وتم هیمشلرش م هیوو بی هیمشلرش هسی م م وم‬ ‫قانون اوّل‪ :‬هی کلر م وم مش م سریلیسم چک‬
‫م وت ب هی آ قی م و مو‬ ‫ی‬

‫سی وتم هیمشلرش م هیوو بی هط فییل بی کلر م م‬ ‫قانون دوم‪ :‬هی کلر م م چک‬
‫ه س میل تس یج و‬ ‫سی هیمشلرش تصل م بکشم وم مشر مم ه س میل تسم میل‬
‫م بکش‬

‫‪2‬‬
 ‫ه س می تس س یش مم ه‬ ‫ک م سک سی ین ممرن سی س یج و می‬ ‫ه س میل تس یج و ت مش م هو سریل‬ ‫* چی وم مم ه س میل تس میل‬
‫هیو م‬ ‫بکش ت مم ه ی بی وتمکی ک ل س یش بس‬ ‫هیو م‬ ‫بس ی) بس‬ ‫بی سی هیمشللرش ههویککی ک ل س کللیا سر ل یس (مم‬
‫بکش‬ ‫سر ی)‬ ‫آهی یکی (مم‬
‫ثس‬ ‫یب ممرن سی وتم هیو‬ ‫‪ -‬کیا‬
‫یب ممرن سی وتم هیمشرش م غری‬ ‫‪ -‬کیا‬
‫‪1‬‬
‫‪ ‬ف صیی کر م ک هیمشرش‬ ‫‪ -‬مم چیهش ‪‬‬
‫½‬
‫‪nIÃwy i oa Søow‬‬
‫شش وم م ه س م ی م ی تر ک ت م ه وت سی وت س‬ ‫م می ف‬ ‫یک م وم یل ک ل سی سی ک‬ ‫شش وم‬ ‫* می‬
‫هو سی سیهش ‪:‬‬
‫س هو ‪ -‬کری ت هیو و س هو‬ ‫ت س سن س هو ‪ -‬م ی ت کیکش س هو ‪ -‬ش یییم ت فیتموین س هو ‪ -‬میو و ت موی‬ ‫آذم ت وس س هو ‪ -‬آس‬
‫مر کش) بی آذم ت وس م هسی سر ی ت کری ت هیو و م هسی بس ی‬ ‫( وم یل ین م ه وتسی وت هیمشرش می ف سی سیس‬

‫یک وتم کلر م سی وتم هیمشلرش )‪ (p‬م س فه یش ف صلیی م هیمشلرش )‪ (d‬فه یش م ی سشم سی یمی ی میسع مم‬ ‫هیو‬ ‫قانون سیوم‪ :‬مم‬
‫کلر م سی وتم هیمشلرشم م ول م ت ف صلیی آ کلر م ک هیمشلرش کل )‪ (p2  d3‬وم ین م سبیم ‪ p‬سی یلت کل ل ممرک ت ‪d‬‬ ‫هیو‬
‫ک‬ ‫سی یت ت ش هجیم‬
‫‪p2  d3‬‬

‫کر م سی وتم هیمشرش‬ ‫هیو‬ ‫مشر مم‬ ‫هی ‪ d‬ف صیی ممرن ک هیمشرش → ف صیی م هیمشرش‬
‫(سی یت ک ل ممرک )‬ ‫(سی یت ت ش هجیم )‬
‫واح نجومی‪ :‬سی هی ‪ 150‬مریری برییم ی (مر ه رن ف صیۀ هیمشرش م ممرن)م یک ت ش هجیم م هییکش بس یین مره ف صیۀ ممرن ک‬
‫هیمشللرش وم تل وس م ت وم شتو ‪ 147‬مریری برییم ی ک ل م ت سر ل یین ف صللیۀ ممرن ک هیمشللرش وم تل کری م ت وم شتو ‪152‬‬
‫مریری برییم ی م س شش‬

‫م بکشم یک کلل ل هیمس م هییکش (هیم وم شتو ‪ 300000‬برییم ی وم ث هری‬ ‫سیال نوری‪ :‬سی ف صللیی س بی هیم وم مشر یک کلل ل‬
‫)‪ (83‬م ی ک هیم هیمشللرش ‪ 8/3‬وقر ی هیمس یل‬ ‫کللیا و مو سی س مل ل ف صللیۀ هیمشللرش ک ممرن ‪ 8‬وقر ی ت ‪ 20‬ث هرۀ هیمس کلل‬
‫م ب لش بی سی ممرن سیکلشم سی س سیوکل آتمو ف صلیی سی برییم یم س ش س یش وقر ی م سی ث هری ک شی بکرو ت کلپس اشو سیوکل آمش م‬
‫وم کیا هیم ییب بکرو‪:‬‬
‫‪km‬‬
‫(‪ 500 500(s)  300000‬ثانیه =‪(8  60) + 20‬‬ ‫یک واحد نجومی ‪) = 150/ 000/ 000(km) ‬‬
‫‪s‬‬

‫‪3‬‬
 ‫انواعحرکتزمین‬

‫هیو ممرن سی وتم م یم ک‬

‫شتو ‪ 24‬ک ا یل م ب ش‬ ‫‪ )1‬یب تی‬
‫ج آ ه ج ا یسیه س ک ا ک‬
‫ه رجۀ یب تی م درش یش شت ت متم ک‬ ‫هی ع یب ممرن‬

‫هیو ممرن سی متس مش م سرییس سی وتم هیمشرش ک‬

‫شتو ‪ 365‬متم یل م ب ش‬ ‫ه ا‬ ‫‪ )2‬یب‬
‫یب ا یسیه س ک ا ک‬ ‫ج آ ه ج‬
‫ه رجۀ یب ه ا م درش یش فص ه ت یک ک ل هیمشرشس ک‬

‫سی وتم هیمشلرشم کل ت یج و‬ ‫سی هط اسیو سی کلبح مش م هیو‬ ‫‪ 23/5‬ومجی س م یم ممرنم هیل‬ ‫ه ی‬
‫متم ت شلت وم ای ه س جغی فر ی م ی م شلیو سیصلیمکر ی سیجه وم مشم کل ی ممش م‬ ‫مشر مم‬ ‫ه‬
‫کل م وم کل یی ه ا س‬ ‫صلیی ومجی‪،‬م بی یل مشر شلت ت متم وم کس ت مشر کل ل س هو سی سی ت ‪ 12‬کل ا‬
‫ک ا سر ی م شیو‬ ‫ین ه‬ ‫جغی فر ی‬ ‫فه یش ای‬
‫هش شل م یل متم ت شلت وم کس ت ه ا بی‬ ‫سی هط اسیو سی صلی ۀ مش مس آ م ه ی‬ ‫هی م یم ممرن هیل‬
‫ممرن سی سی سیو‬
‫‪ 23/5‬ومجی س م یم ممرن ک‬ ‫ه ا ممرن ت ه ی‬ ‫یب‬ ‫ص‬ ‫درش یش فص ه م‬
‫*وم متم تل س م ت تل د یره یل متم ت شت وم کس ت ه ا بی ممرن سی سی ک‬
‫* سی ای بیتس سیو ممرنم م تیۀ ک سش هیمشرش وم ای ه س جغی فر ی م ی م وم یک مم م م ی تر ک‬
‫جغی فر ی هره وم یل ک ل کی تر و مو‬ ‫م یم ممرنم مت ی س ک سش هیمشرش وم یک ای‬ ‫ه ی‬ ‫* سی ای‬

‫و یی ه س فییل بی سی می م ر کل ی سی متس بیی ممرن مکلو شلش هش مش م ه ت‬ ‫مدارهایزمین‪:‬‬

‫کل‬ ‫و مهشم م هط کل ی ک قبت شلس ل هرس یی شلس ا ت م هط کل ی ک قبت جکیب هرس یی جکیس‬
‫یی وم هرس یی شس ا قی م و مو‬
‫ک ل بی ممرن م سی وت هرس یی شللس ا ت جکیس ک یللرو م بکش ک ل ی‬ ‫م ار اسیووا‪ :‬هب فیی ل‬
‫جغی فر ی سیو ت ومجۀ آ صیی ک‬ ‫سهم کیین مش م ممرن ک ت م شأ ای‬
‫ک‬ ‫م ار رأسالسرطان‪ :‬مش م ‪ 23/5‬ومجۀ شس ا‬
‫ک‬ ‫م ار رأسالج ی‪ :‬مش م ‪ 23/5‬ومجۀ جکیس‬

‫‪4‬‬
 ‫تابشقائمخورشید‬
‫وم س ش س س مم هیمشرش سی مش م ک ی اسیو م ک سش ت وم یل س م‬ ‫ش‬ ‫سی ک‬
‫سی ای ه س جغی فر ی س یکی وم هرس یی شلس ا اسیو م ک سش سی یمی یم وم آهی‬
‫م ک سش ق ۀو و مو کلللپس وم‬ ‫ایلللی‬ ‫ش بلی سی مش م مأ‬ ‫هیو و ت تل کری م‬
‫سی مش مه س بس ی م ‪ 23/5‬ومجی شللس ا م ق ۀو کلل مجشو ّ تل‬ ‫یل ک سیلل‬
‫د یره سی کل ی ت وم و می وم شلش م هۀ وتت کل لم سی ای ه س جغی فر ی صلیی ک‬
‫‪ 23/5‬ومجۀ جکیس ق ۀو م ک سش‬

‫بررسیسایهها‪:‬‬
‫سایه‪ :‬هیه سی جیس سی یم م ی هیمس س س هروم م آ جیو ک یی یج و م شیو‬
‫بیشورین یل ک یی‪ :‬مم هر ی هیمشرش وم م ی کیین ا هیو س سش‬
‫ر ه یو‬ ‫کمورین یل ک یی‪ :‬مم هر ی هیمشرش اسیو س سش ت ص ّ ک یی س ک‬

‫کل یی وم هرس یی شلس ا ت جکیس س یش سی ین ه ی کیجی بکرو بی‬ ‫جهت تشییی سیایه در نیمیرش شیمالی و جیوبی‪ :‬سی س ک ررن ج‬
‫سی بش ت مش م ممرن اسیو م ک سشم وم ین صلیمرم وم آ مش م سی هک ت ه ی شلیا م کل یی ک ل ر هس شلیو ت وم‬ ‫هیمشلرش وم آ مم‬
‫ر م شیو‬ ‫مش مه س س یکی م آ م ک یی مت سی شس ل ت وم مش مه س د یرنکیم ک یی مت سی جکیب ک‬

‫تکوینزمینوآغاززندگیدرآن‪:‬‬
‫هریس مک یمی شلسیل آغ م شلش ت وم شتو ‪ 4/6‬مریر مو کل ل ق م‬ ‫شتو ‪ 6‬مریر مو کل ل ق م س ه یل رن کجس ر ذم ر بر ه م شل‬
‫ت کلیو شلش ین هیس مذ بم شتو ‪ 4‬مریر مو‬ ‫س هذشل مم‬ ‫کلر م ممرن سیصلیمر بی س مذ بم ک ل ر ت وم مش م هیو قی م هیف‬
‫کل ل ق م کلکگه س آذمین سی اکی ه یل رن جه س کلکگبی ک ل ر شلشهشم کلپس س فیم آک لی ل ه س م شوم ه مه ی بی م و ه‬
‫ممرن ه مج ششهشم سی کشمیی ه مه س م ی م هکش بیرژ م هرشمتژ م هر یتژ م هی بی م سی تجیو آتموهش وم و میم بیی ممرن کیوکی شش‬
‫ک ثری هیژس هیمشلرشم شلی یط سی س ک ل ر مییل بی‬ ‫ت س م آب سیصلیمر م یع وم آمش ت آببی ک ل ر شلش س ک ل ر قر هی ه ت ک‬
‫هی ع کک ی ه یه وم ومی ه س بو اسی آغ م شش‬ ‫فی هو ت مهشه‬
‫سی تجیو آمش چیهۀ آبم س اح فیکل یش کلکگه م ک ل ر مکلیس ر ت کلکگه س مکلیس هیویش وم و میم س یب تمقیه س کلکگبی ت‬
‫یج و ف ل م ت هیم س می و وم مک ی م ی م کللکگه س وهیهیه سی تجیو آمشهش و ه للسکش م شهش شللی یط م رط میی ل ف ی سی‬
‫صشه مریری ک ل م ر شش ک‬ ‫کشمیی ت وم‬
‫م س ش شلی یط م رط مییل م م ر بیو ت کلپس‬ ‫س کیجی سی شلی هش ممرن شلک کل م و ه لسکش ومی ف کش بی هش تهش وم آفییکش ج‬
‫وم وتم ه س م ی م شلی یط آب ت هی ی ت م رط مییل کغرری ر فی ت ه و شل ی هش ت سی ین‬ ‫ج هش م م م کل و ک درنرش آفییش کل‬
‫وم وتمی بیسیهرییم ه هی ت وم‬ ‫شللش هش سی اکی مل لم هههشه‬ ‫م هیهیه س م ی ج هش م وم کللبح ممرن ه هی ت مک ی‬ ‫کل‬

‫‪5‬‬
‫ی ف کش س ه می اش شش شی یط م رط میی ت اشت کی ه ی و یک کیمه‬ ‫شش ت وم بیی ممرن هی ی‬ ‫‪ 70-80‬مریری ک لم جلۀ آه سهم‬
‫ششهش‬ ‫سی س ک مه مس س کغرری ر م رب م ین میجیو ر شتو ‪ 65‬مریری ک ل درش مک ی‬
‫کیکرت درش یش‪ :‬ککگبی ‪ ‬هی بی ‪ ‬آببی ‪ ‬میی بی‬
‫کیکرت درش یش ککگه ‪ :‬آذمین ‪ ‬مکیس ‪ ‬وهیهیه‬

‫سنزمین‪:‬‬
‫سیمک ک می نۀ ممرن‬
‫ذه یی ت مک سع میجیو وم ممرن‬ ‫ب‬ ‫هسر ک ررن کن ککگه ت دشیش ه س م ی‬
‫س ا آیکش‬ ‫ی وث‬ ‫درشسرک‬
‫کن نسبی و مطلق ک ررن م بککش‬ ‫وم ممرنشک ک م کن ککگه ت دشیش ه م سی وت مت‬
‫سننسبی‪:‬‬
‫ص م شیو‬ ‫سی ی شی ی م‬ ‫وم ک ررن کن هی م کیکرت ک شتم ک هی ت هومم ه تقیع دشیش ه م هی‬
‫م بکش بی بش ت‬ ‫هس آیشم سی ی کک سر‬ ‫وم کلنکلکج هیل م م م ش م مم ه بی سی یک دشیشی ممرنشلک کل هذشل ی کل کل ک سی مر‬
‫وثیم قب یا بع م وثۀ وی ی سی تقیع دریک ی ک‬

‫ک لل ر شللش هشم کللپس سی ثی‬ ‫م س س ش یییه س ‪ A‬ک ‪ G‬سیصللیمر ف‬ ‫وم شلل‬

‫ه مج هیویش هش کلللپس هیل ل ‪ Y‬بیرۀ یییه م‬ ‫ف‬ ‫ین یییه م ا‬ ‫چرنهیموه‬
‫قبع بیو ک ت وم ه ی م کیوی آذمین هییذسم کس ت یییه م جسیی هی ‪ Y‬م قبع بیو‬
‫ک‬

‫سنمطلق‪:‬‬
‫هسیهیه س کل ی و م اک صلی دیکیم هش م هریس م شلیو اک صلی دیکیم سی یم مش تتم س‬ ‫وم ک ررن کلن مبیی (دیکیکلکج )م کلن ت ق‬
‫سرعت ثابت وم ل ت د ش هی کش ین اک صی دس م ت د ش سی اکصی د یش م ک شی م شیهش‬
‫نیمعمر ‪ ‬تع اد نیمعمر = سن نمونه‬ ‫م یک اکصی دیکیم سی اکصی د یش م ک شی م شیو‬ ‫ک بی هرس‬ ‫نیمعمر‪ :‬مشر مم ه‬

‫‪6‬‬
 ‫روش اوّل ح ‪:‬‬
‫می ۀ هرسیاسی س ین مت مت سیر م کیصری م بکوم چی وم فص ‪ 4‬فرهیک ‪ 3‬هو سیر م سی شس بسک م بکی‬ ‫* ی وهریس‬
‫هذش ی‬ ‫مم‬
‫‪t‬‬
‫=‪n‬‬ ‫** فیمیل صی ‪:‬‬
‫‪T‬‬ ‫هرسیاسی‬
‫‪1n‬‬
‫‪ ‬م ش م تاری = م ش م س ق‬ ‫ک ش و هرسیاسی‬
‫‪2‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬
‫س ق م م هش وم می یۀ‬ ‫س کجهیۀ هص آ ) ( م ‪ 50%‬م‬ ‫روش دوم ح ‪ :‬وم ا بی م ش م م وی دیکیم تاری سی سی ‪ ( ) 100%‬ک‬
‫‪2‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬
‫و می م ی سش سی اکی‬ ‫ی ک ‪ 25%‬ک شی م شلیو ت هسرن یم ین می‬ ‫س ش هره هصل م وی س ق م هش کجهیی م شلیو ت (‪ )50%‬سی‬
‫‪4‬‬ ‫‪2‬‬
‫وهکشی ک ش و هرواسیه س هذشل ی م کجهیۀ آ‬ ‫ک ش و فیشه ه ل‬ ‫مل ل وم میی م سبۀ سرن اش و کیکلط ک ش وس فیش م ل ص شلش کل‬
‫مو ک‬
‫* یحت م ‪:‬‬
‫‪1 1‬‬ ‫‪1‬‬
‫→‪1‬‬ ‫→ →‬
‫‪2 4‬‬ ‫‪8‬‬
‫ک ش و هرواسی = ک ش و فیشه‬
‫‪ = 3‬ک ش و هرواسی‬

‫‪S ±ø‬‬
‫⎯⎯‪ ‬هرواسی ییه ت هب ق س کلن‬ ‫سی س ک ررن کلن ه یل رن کلکگه س ک ل ر شلش وم بیی ممرن م ‪ U238‬کل ی و م شلیو ⎯‬
‫ککگه س آذمین تاری (ککگبی ) ت کیا ک ییت هشک‬
‫‪S ±ø‬‬
‫⎯⎯‪ ‬هرواسی بیک (‪ 5730‬کل ل)م وم سش‬ ‫تاری م بیسن ‪ 14‬کل ی و م شلیو ⎯‬ ‫سی س ک ررن کلن فیلر م میر ت ی جسجسۀ هیل‬
‫کس ت میجیو ر مهش تجیو و مو ت وق ب ف سی س ک ررن کن دشیش ه س میی‬
‫اکصی د یش م‬ ‫هرواسی (ک یی )‬ ‫اکصی دیکیم‬
‫کیب ‪206‬‬ ‫‪ 4/5‬مریر مو ک ل‬ ‫تم هرو ‪238‬‬
‫کیب ‪207‬‬ ‫‪ 713‬مریری ک ل‬ ‫تم هرو ‪235‬‬
‫کیب ‪208‬‬ ‫‪ 14/1‬مریر مو ک ل‬ ‫کیمیو ‪232‬‬
‫هر یتژ ‪14‬‬ ‫‪ 5730‬ک ل‬ ‫بیسن ‪14‬‬ ‫کیجلی‪ :‬کجهیلۀ ین وت اکصلللی دیکیم‬
‫آمهی ‪40‬‬ ‫‪ 1/3‬مریر مو ک ل‬ ‫د کرو ‪40‬‬ ‫ب ون کاهش ع د جرمی ک‬

‫‪7‬‬
 ‫زماندرزمینشناسی‪:‬‬
‫واح های زمانی زمینشیاسی (از بزرگ به کوچک)‪:‬‬
‫عه (دور) → دوره → دوران → (ابر دوران) ائون‬
‫م ج هش م‬ ‫هیهۀ ه ص‬ ‫* ه یم ی ه ی‬
‫* ی وث بیهه ی‬ ‫ممرنشک ک‬ ‫م ر م ک یروسکشس ت شه س مم‬
‫* در یتس ی دییتس ج ه ومی ه‬

‫‪8‬‬
 ‫پیدایشاقیانوسها‪:‬‬
‫سی‬ ‫کلیل بی کل‬ ‫یب تمقیه س کلکگبی م جیی ه س هسیف‬ ‫صلی‬ ‫ام‬
‫وم ت چ ا سرن قیلس ه س س ی ت د یرن کلیل بی دشیشی هسیف‬ ‫ه‬ ‫ای‬
‫سرن تمقیه سی‬ ‫مخ م وهش ت می و هسریس سی کلس س ی یب م بککش ت م شل‬
‫کبح ممرن م آیکش ت س اح ج سیج ی تمقیه م شیهش‬

‫آم ت) م هییکش ت هی وم‬ ‫انواع ورقههای سیی کره‪ :‬هی کللکگبی وم میی قر هی ه س شللشم سی آ تمقۀ قر هیک ل (م هکش تمقۀ قر هی‬
‫م تمقیه هوم و م س هی وت جکس ق م س ت قر هیک هی کش (م هکش تمقۀ هکش)‬ ‫ق م ه س ششم تمقۀ ق م س ه مرش م شیو س ی‬ ‫م‬
‫سی تمقۀ قر هیک ی م سر ی م چ ا د یرنکیس و مو‬ ‫مقایسۀ ورقههای قارهای و اقیانوسی‪ :‬تمقۀ ق م س هی‬
‫کن تمقیه س ق م س می و ت شتو ‪ 3/8‬مریر مو ک لم وم ار ی ککگه س سی ی قر هی ه ش بلی ‪ 200‬مریری ک ل و مهش‬
‫چرخهویلسون‪:‬‬
‫ر وهکشی ککگ بی ممرن ت میم آه م اکی بیو بی مکجی سی‬ ‫ب ه و ی م ه ی رن س مم یش تجیو تمقیه س ک‬ ‫کیمت تیییلی ممرنشلک‬
‫م ۀۀ ه ییۀ ممرن ک ه تمقی س شش‬
‫م دیکل ۀ ق م س شل ف ی‬ ‫ل‬ ‫کلیل بی م س‬ ‫ک ثری جیی ه س هسیف‬ ‫‪ -1‬مرحله بازشی یی‪ :‬ک‬
‫م شلیو ت می و مذ ب کلیل بی م صل یو هسیو ت سی کلبح ممرن م مکلکش هسیهی س م آ آک لی ل ه س‬
‫بکر ت بیرس هج مت وم شیق آفیی یج و شش ک‬

‫یج و شش م می و مذ ب کی بی سی سی ی قر هی‬ ‫ش‬ ‫‪ -2‬مرحله یسورش‪ :‬وم ین می ییم و م‬

‫قر هیکل ک ل ر م شلیهش ت دیکل ی جشیش یج و شلش سی یفرن یب بیو‬ ‫مکلرش ت د ل یه س مر‬
‫م‬ ‫یس (وتم شللش آمیی س جکیس‬ ‫م شللیو م هکش سی ل ی قر هی‬ ‫سی ل ی قر هی‬ ‫ت س اح هی ل ی‬
‫م آفیی )‬ ‫آفیی ) ت ومی س کیخ (وتم شش ایسی‬

‫وم آیکش ک شی سی قر هی‬

‫م شللری سی میی تمقۀ ق م س مج تم‬ ‫‪ -3‬مرحله بسیوه شی ن‪ :‬وم ین می ییم تمقی قر هیک ل‬
‫سیل ل ی‬ ‫قر هی‬ ‫هیو فیت م هش م شلللیو (وم م هیو ل قر هیکل ل ) ت س و می فیتم هش وم ه ی‬
‫ک رس)‬ ‫م شیو (م هکش سی ی شش قر هی‬
‫م آ م تمقی قر هیکل سی میی تمقی قر هیکل‬ ‫آم ت وم س ل‬ ‫م قر هی ه م هکش قر هی‬ ‫وم سیه‬
‫ر وم م هیو ل قر هیک ت جه یی قیک م شیو‬ ‫وی ی فیت م هش شش ت مکجی سی ک‬

‫‪9‬‬
 ‫ت سیهیمو تمقیه م مکلیس ر ف لیو شلش ت مشل ی‬ ‫‪ -4‬مرحله برخورد‪ :‬س سیل ی شلش قر هی‬
‫سی یی ) ت م‬ ‫(سیهیمو ایسیل‬ ‫سی آکلر )م م هی‬ ‫بی ه ی م هکش هرس ار (سیهیمو هکشتکل‬
‫سی تجیو م آتمهش‬
‫‪ 65‬مریری ک ل درش‬

‫م ی سشم‬ ‫ر م شیو ت هی ی‬ ‫ک‬ ‫ج ی بی وت تمقۀ هوچ ل قر هیک ل قر هیک ی ق م س ل ق م س م هو وتم م شیهشم سی ی قر هی‬
‫بی وت ق می قر هیک ل قر هیک ت ی قر هیک ل ق م س سی ی شی ی ههویک م شیهشم هس ی ی ت فیتم هش تمقۀ کک رنکی سی‬ ‫م وم مک‬
‫م شیو‬ ‫قر هی‬ ‫ذ‬ ‫قر هیک ت وم ه ی‬ ‫ت کص ل کی‬ ‫میی تمقۀ ک ککیم میجت بیچککی شش قر هی‬
‫‪S ±ø‬‬
‫سیهیمو‬ ‫م کلکگبی وم م‬ ‫ل‬ ‫⎯⎯‪ ‬م سرن مف ن س‬ ‫کلبح ممرن فه یش هس ی سش ⎯‬ ‫سیل ی قر هی ه م تکل‬ ‫س تجیو هیل ی‬
‫تمقیه س ههویک شیهش (مک ی فیتم هش)‬
‫قر هیک‬ ‫ر د ی مر‬ ‫‪ ‬س هیتج می و مذ ب ‪ ‬ک‬ ‫می یی هی ی‬

‫ر وم م هیو ل قر هیک ل ماهای‬ ‫قر هیک ل ق م س‪ :‬ک‬

‫می یی سی ی شش‬
‫ر وم م هیو ل ت جه یی قیک ل ماهای‬ ‫قر هیک ل قر هیک ‪ :‬ک‬

‫‪10‬‬
 ‫بانکسواالتفصلاول‬
‫‪ -1‬ک ام یزییه درست است؟‬
‫‪ )1‬و ه سکش درش یش بر م س ه ییی می س هگ کییرح م وهکش‬
‫ه وم ل هی ی هی کش‬ ‫‪ )2‬هش م هریس ه س هجیم ه م وهش بی ب‬
‫ه م ک ش و می وس ک م م کر م ت فی س سرن ک م س ( غیت ه م ت هرسی ج مش) ک ر شش هش‬ ‫‪ )3‬ب‬
‫م شریس قی م و مو‬ ‫‪ )4‬مک یمی شسی وم ا ی ی م س مته س ب‬

‫‪ -2‬قوی ترین میبع تولی کیی ش انرژی که در سیجش از دور اسوفاده میشود‪ ،‬ک ام است؟‬
‫‪ )2‬دیکیه س مصکیا‬ ‫‪ )1‬دیکیه س ی مک‬
‫‪ )4‬هیژس هی ی س‬ ‫‪ )3‬دیکیه س هیمشرشس‬

‫‪ -3‬ک ام یزییه در ارتباط روی اد های هر یک از دوره های زیر صحیح است ؟‬
‫‪ )1‬ه ی رن و یک کیم‪ :‬بیک کی‬
‫‪ )2‬ه ی رن م ه ه ‪ :‬کرییمین‬
‫‪ )3‬ککیع دی هش م ‪ :‬د ائیژ‬
‫‪ )4‬ه ی رن هههش ‪ :‬دیمرن‬

‫‪ -4‬در نظریه بطلمیوس ک ام سیاره ها میووانی باعث خورشی یرفوگی شون ؟‬

‫‪ )1‬اب مو ت م‬
‫‪ )2‬مییخ ت م‬
‫‪ )3‬مییخ ت م یس‬
‫‪ )4‬اب مو ت مهی‬

‫‪ -5‬ک ام یزییه عبارت زیر را صحیح کام مییی ؟‬

‫ورقه اقیانوس آرام از نوع ‪ ....................‬و ورقه هی از نوع ‪ ....................‬می باش ‪.‬‬
‫قم س–قم س‬ ‫‪ )1‬قر هیک‬
‫ق م س – قر هیک ق م س‬ ‫‪ )2‬قر هیک‬
‫–قم س‬ ‫‪ )3‬قر هیک‬
‫– قر هیک ق م س‬ ‫‪ )4‬قر هیک‬

‫‪ -6‬تشیی هر یک از موارد (( دریای سرخ ‪ -‬دراز یودال اقیانوسی ‪ -‬آتشفشان کلیمانجارو ‪ -‬زایرس )) به ک ام مرحله چرخۀ ویلسون‬
‫اشاره دارد؟ ( به ترتیب از راست به چپ )‬
‫‪ )2‬س مششه ل سیهیمو ل س مششه ل سی ی شش‬ ‫‪ )1‬هی ی ل سی ی شش ل س مششه ل سیهیمو‬
‫‪ )4‬س مششه ل سیهیمو ل سی ی شش ل سیهیمو‬ ‫‪ )3‬هی ی ل سی ی شش ل سی ی شش ل سی ی شش‬

‫‪11‬‬
 ‫‪ -7‬در علم ‪ .................... ، ....................‬مورد بررسی قرار نمی ییرد‪.‬‬
‫‪ )1‬ویییکی شک ک ‪ -‬کن مبیی ییی ه‬
‫‪ )2‬ککجش م وتم – ای م کبح ممرن‬
‫‪ )3‬ویییکی شک ک ‪ -‬م رط مهشه هذش ی میجیو ر‬
‫‪ )4‬ککجش م وتم – ث هیژس س مک س م کبح ممرن‬

‫‪ -8‬فاصیله سییارهای تا زمین‪ ،‬دو برابر فاصیله زمین تا خورشیی اسیت‪ .‬م ّت زمان یردش این سییاره به دور خورشیی برابر چی سیال زمییی‬
‫است؟‬
‫‪34‬‬ ‫‪39‬‬
‫‪)4‬‬ ‫‪3 3 )3‬‬ ‫‪)2‬‬ ‫‪2 2 )1‬‬

‫‪ -9‬ک ام یزییه زیر درست است ؟‬

‫یل فص د یرهم سی ف صیی مش م ک ی ک م ایی اسیو م ک سش‬ ‫‪ )1‬هیمشرش وم‬
‫شت ت متم وم مش م ‪ 26‬ومجی شس ا سر ی م مش م ‪ 23‬ومجی شس ا ک‬ ‫کا‬ ‫‪ )2‬ه‬
‫م یم ممرن م م تیۀ ک سش هیمشرش وم ای ه س جغی فر ی م ی م وم یک مم م م ی تر ک‬ ‫‪ )3‬سی ای ه ی‬
‫یب ا یسی ه س ک ا ک‬ ‫ه ا ت تی بی ممرن وم ج‬ ‫یب‬ ‫‪ )4‬ج‬

‫‪ -10‬ک ام یزییه عبارت زیر را صحیح تیمی مییی ؟‬

‫عیصر پرتوزا کربن ‪ 14‬همانی ‪. ................... ، ...................‬‬
‫‪ )1‬د کرو ‪ – 40‬سی کیب ک شی م شیو‬
‫‪ )2‬کیمییت ‪ – 232‬سی کیب ک شی م شیو‬
‫‪ )3‬کیمییت ‪ - 232‬سشت ب هش اشو جیم سی اکصی د یش م ک شی م شیو‬
‫‪ )4‬د کرو ‪ – 40‬سشت ب هش اشو جیم سی اکصی د یش م ک شی م شیو‬

‫‪ -11‬چی مورد در ارتباط با تاریخچه تیوین زمین صحیح است؟‬

‫کره ‪ 0/6‬میلیارد سال است‪.‬‬ ‫الف ) فاصله زمانی تشیی میظومه شمسی و شی ییری سی‬
‫ها به صورت ‪ :‬آذرین ‪ -‬دیریونی ‪ -‬رسوبی است‪.‬‬ ‫ب)ترتیب پی ایش انواع سی‬
‫کره و قب از آب کره به وجود آم ه است‪.‬‬ ‫ج) هوا کره بع از سی‬
‫های دیریونی ‪ ،‬به وجود آم ن چرخه آب است‪.‬‬ ‫د) عام تشیی سی‬
‫‪1 )4‬‬ ‫‪2 )3‬‬ ‫‪3 )2‬‬ ‫‪4 )1‬‬

‫‪ -12‬به ترتیب‪ ،‬نسبت ضخامت و سن سی کرش قارهای به ضخامت و سن سی کرش اقیانوسی‪ ،‬ک ام است؟‬
‫‪ )4‬بس ی ل سر ی‬ ‫‪ )3‬سر ی ل بس ی‬ ‫‪ )2‬سر ی ل سر ی‬ ‫‪ )1‬بس ی ل بس ی‬

‫‪12‬‬
‫‪ -13‬چی مورد از موارد زیر در رابطه با سایه میله ‪ A‬در زمان های مخولف صحیح است؟‬
‫الف) سایه میله ‪ A‬در اول بهمن به سمت جیوب است‪.‬‬
‫ب) این میله دو بار در سال فاق سایه می باش ‪.‬‬
‫ج) این میله در ح ود اواسط فص پاییز میووان ب ون سایه باش ‪.‬‬
‫د) طول سایه میله ‪ A‬در اول فروردین کوتاه تر از اول دی است‪.‬‬
‫‪1 )4‬‬ ‫‪2)3‬‬ ‫‪3 )2‬‬ ‫‪4 )1‬‬

‫‪13‬‬
 ‫درسنامهآموزشیزمینشناسیفصل دوم‬
‫مولف‪:‬عرفانهاشمی‬

‫ین‬ ‫مییلیا ر صلی‬ ‫ت می یم ت کک یک کرپ میلئیی ( ار م م و م شه ) کل‬ ‫ح ی‬ ‫فصل وت فصلی م و ت سر ل ی تس م‬

‫ت کل ی ج‬ ‫سیمکل اک صلی ت ب هیلکگه س صل م آ ه ت هسنکرن مت ه س ب ل‬ ‫اک صلی وم دیکل ۀ ممرن کل‬ ‫فصل م سیمکل غی‬
‫آ ه وم س ح مک سع م شه م سیلر م م و هیل کش جی هی ر ت هیهیه هره سیلر م م و هیل کش بی و هیل ن م ل صل ر آ ه وم ین فصل‬
‫ر آ ه ش م م شیو‬ ‫فص هره سی کیه ه س فیری م هکش هی ت ه م ت مغ لککگ ت ه یی ک‬ ‫ییتمس م س شش وم د ی‬

‫تعدادسواالتکنکوراینفصل‪:‬‬
‫‪ 3 :1398‬کی ل‬
‫‪ 4 :1399‬کی ل‬
‫‪ 4 :1400‬کی ل‬
‫کری‪ 4 :1401‬کی ل‬
‫وس ‪ 3 : 1401‬کی ل‬
‫‪ 3 : 1402‬کی ل‬

‫منابعمعدنیدرزندگیما‬
‫س ش اسشی می و میموهر م مهشه م م م مک سع م شه ک مرن م شیهش‬
‫مس میجیو وم ب س ه س سیق‬ ‫•‬
‫آهن میمو ک ی و وم می م آهن‬ ‫•‬
‫د کرن میجیو وم هیش ه س کیین هسی‬ ‫•‬
‫هی فر میجیو وم هیک مش و‬ ‫•‬
‫فییۀیمی میجیو وم هسریوهش‬ ‫•‬
‫مراحلدستیابیبهموادمعدنی‬
‫‪ -1‬شک ک ی کیکط ممرنشک ک‬
‫‪ -2‬ک ی ج م م و‬
‫‪ -3‬فی تمس‬
‫‪ -4‬ک شی سی ب یه س میموهر م‬

‫‪14‬‬
‫مر ه رنم سی‬ ‫اک صی وم ککگه ت ه که س هی مکب ی ت م ییۀ آ س م ویی غی‬ ‫س هش م هریس م ش م غی‬ ‫ی‬ ‫* دژته‬
‫فی یکشه س ممرنشک ک م هکش‬
‫یب تمقیه س ککگبی‬ ‫•‬
‫ک می نۀ ک یین یک مکب ی‬ ‫•‬
‫آایوه ه س میی م رب د م سیهش‬ ‫•‬
‫غلظتعناصردرپوستهزمین‬
‫سی ه ته س ب مک ت میکگتتو سی س ک ررن کیبرت شلرسر ی دیکل ۀ ممرن ت سیمکل ‪‬ژۀیشلرس‬ ‫وم کل ل ‪ 1964‬مر وسم وت ممرنشلک‬
‫دی بکشه اک صی وم س شه س م ی آ م ک ش و سیر م می وس م هی ع ککگه س مک ی م ی م هسیهیسیو مس ت کیبرت شرسر ی آه م‬
‫ب مک اک صی شک ه ی م شیو‬ ‫ک ررن بیوهش میتم م فی ت ه مر ه رن اک صی دیک ۀ ممرن س اکی غی‬
‫ب مک اک صی فی ت وم دیک ی ج مش ممرن‬ ‫غی‬

‫کانیها‪:‬‬
‫ب ه ه م ج س ع کوه سیتجیو م آیکش‬
‫و مهش‬ ‫ر م ج مش ت م ییمس هش بی کیبرت شرسر ی هی ّ ث س‬ ‫ب ه ه س می و‬
‫م ج س ع ب ه ه م ککگه ک ه ی م شیهش‬
‫‪S±ø‬‬
‫⎯⎯‪ ‬م یع م س شکش‬ ‫آب ت هی ب ه هری کش ⎯‬ ‫•‬
‫‪S±ø‬‬
‫ت م ییم هری‬ ‫ر‬ ‫⎯⎯‪‬‬
‫⎯‬ ‫شر ی ب ه هری‬ ‫•‬
‫‪S±ø‬‬
‫هری‬ ‫ر‬ ‫⎯⎯‪‬‬
‫⎯‬ ‫ه ر ب ه هری‬ ‫•‬
‫‪S±ø‬‬
‫و مو‬ ‫ر م م ییم ت ج مش ک ت کیبرت شرسر ی ث س‬ ‫⎯⎯‪‬‬
‫⎯‬ ‫ک‬ ‫یخ ب ه‬ ‫•‬
‫‪S±ø‬‬
‫ر م م ییم ت ج مش ک ت کیبرت شرسر ی و مو‬ ‫⎯⎯‪‬‬
‫⎯‬ ‫ک‬ ‫هیهیو ب ه‬
‫هی کیبرت ییه س شکش مجسیع س م ب کری ت آهری آه هسر ی صیی ک‬ ‫هسر ی هکل هی کش ی ک‬ ‫ر‬ ‫ب ه ه وم‬
‫‪( = 0‬مجموع بار ‪ ( + )-‬مجموع بار ‪)+‬‬

‫‪15‬‬
 ‫سیلیکاتها‬
‫کیبرت شرسر ی سی وت هیت کریر ره ت غری کریر ره مو سکشس م شیهش‬ ‫ب ه ه سی ک‬
‫کللریر ره م ب ه ه ی هیل کش بی سرش م ‪ 90‬ومصللش م دیکل ی ممرن م ک ل ر م وهکش ت وم کیبرت‬
‫) ‪ (SiO44−‬و مهش ب ه ه س کلریر ک وم کلکگه س آذمینم کلیس ت ی‬ ‫کلریر ک‬ ‫شلرسر ی هیوم سکر‬
‫وهیهیه ی ف م شیهش‬
‫کلریر ر ک هیل کش ین‬ ‫م ب ه ه هیل کش بی وم کیبرت هیوم ف قش سکر‬ ‫ب ه ه س غریکلریر ک م هیته‬
‫ب ه ه هره وم هی ع ککگه ی ف م شیهش‬
‫* هیچ بی کریریرو و م کریر ک هری تا هی چ بی کری کی م کریریرو و م‬

‫درصدوزنیکانیهایسازندهپوستهزمین‬

‫م کانیها بی وم آ یک فیه ارزشمی ق ص وس تجیو و مو‪,‬‬ ‫سی هیته‬ ‫کانه‪:‬‬

‫م ه ی ت مس‬ ‫م ب هیه سیصیمر آزاد هو ی ف م شیهش‪ :‬م هکش‬ ‫سیه‬

‫اکصی ق ص وس (فیهس)‬ ‫کیبرت شرسر ی‬ ‫ب هی‬

‫‪( Fe‬آهن)‬ ‫‪Fe2O3‬‬ ‫هس کر‬
‫‪( Fe‬آهن)‬ ‫‪Fe3O4‬‬ ‫م کر‬
‫‪( Cu‬مس)‬ ‫‪CuFeS2‬‬ ‫ب ا یدریی‬
‫‪( Pb‬کیب)‬ ‫‪PbS‬‬ ‫ه ان‬

‫‪16‬‬
 ‫کانسنگ‬
‫ب هی‪ :‬هیته م ب ه ه بی وم آ یک فیه ممشسکش ق ص وس‬
‫تجیو و مو‬ ‫ب هیکگ ی ککگ م ش م ‪ 2‬س ش کانه ت باطله ک ر شش‬
‫س یی‪ :‬می وس وم ب هیکگ بی مم ق ص وس ق س کیج‬ ‫ک‬
‫هش مهش‬

‫سی س مل ل ب ا یدریی م سی فیمیل شرسر ی ‪ CuFeS2‬م وکیین ب هۀ ب هیکگ فیه مس‬ ‫•‬
‫وم م و مسم ین ب ه هسی س ب ه ه س س یی م یی م هکش بی مکهم فیشکپ مم‬ ‫ک‬
‫ر م وهکش‬ ‫مر م مک م دریی ( ‪ ) FeS2‬ت ب هیکگ مس م ک‬
‫ار م مس وم ب هیکگ مس بوکی م یک ومصش ک ت س رۀ آ س یی ک‬ ‫•‬
‫مر ه رنم‬ ‫سی غی‬ ‫اک صی وم یک مکب ی هی‬ ‫م دیک ی ممرنم غی‬ ‫وم س شه ی‬ ‫•‬
‫)م سی یمس بی ک ی ج آ م ه ی‬ ‫فه یش م ی سش ت جو می وس م م و م شه وم آهج م سیبه م شیو (س هکج مس مل‬
‫)‬ ‫(م ش ) ‪ +‬ک م (م‬ ‫ق ص وسم م یت سی صیفی ک بی سی ین مک یم ب هی م م هییکش ب هی م ‪ ‬ب‬
‫ک ی ج م و م شه ی ب هیکگم غیت دیههیکی ک ت کک وم صیمک س ی سیو مس آغ م م شیو بی یک اکصی س جو ت‬ ‫•‬
‫م هریو‬ ‫ب ف وم م وی م شه تجیو و ش ی س شش س شیتع س ی سیو مس س م ش ب مسم یک م ش ش‬ ‫غی‬

‫ه شس ی وه مس و ش ی س شرش ☺‬ ‫جسع سکشس میی مت م منِ ایف‬ ‫•‬

‫| کانه ‪ :‬ب ه ه ی بی فیه ممشسکش و مهش‬ ‫کانی ‪ :‬ت ش ک مهش ککگ‬
‫| کانه آرایی ‪ :‬جش بیو ب هی م س یی‬ ‫ککگ م ش‬ ‫‪ :‬هس‬ ‫کانسار ‪ :‬م ه بی ک ی ج سی صیفی | کانسی‬
‫صب ح ب هیکگم ب هی ت ب هی م سی س م و فیهس سی ب م م متو‬

‫ی متممی ک ی ج م شیهش بی فیهس هری کش م هکش‪ :‬شن‬ ‫فهت سی ب هیکگه م می و م شه وی یس هو سی س ب مسیوه س صک‬ ‫•‬
‫وم ک ه آجی ی ب ش ت کی مرکم ککگه س ک ه س ه بی وم هس س ک ه س ه م‬ ‫ت م کی وم ک ه س ک مسم ه ک م‬
‫هره م هییکش‬ ‫بیپی م دیی ت ویی مه سی ب م م متهش سی ین هیع م ککگه ت ب ه ه س غریفیهسم ککگه ت ب ه ه س صک‬
‫ک م م و ین فیه بسر ب ت غیت وم مک ی دیس م ت هیت ک ی ی م س شش‬ ‫س آه ی آایمرکریت وم دیک ی ممرن فی ت‬ ‫•‬
‫دالیلعدماستخراجعنصرطالازآبدریا‪:‬‬
‫‪ -1‬مره فی ت ه سیر م هشک آ‬
‫‪ -2‬س ی سیو ههیکیه س ک ی ج ت م یت سی صیفی ه یو آ‬
‫م آب ومی‬ ‫‪ -3‬وشی م سیو جش ک مس‬
‫دالیلبهرهبرداریمجددازبرخیمعادنمتروکه‪:‬‬
‫در یف ک کیایژس ت فک تمسه س مشم ک ی ج ی ههیکۀ بس ی ت ک ی و م مت ه س جشیش ک ی ج‬ ‫•‬

‫‪17‬‬
 ‫انواعکانسنگها‬
‫کانسنگماگمایی‪:‬‬
‫ه یی ک ر ‪ :‬کیو شش ت ک ییم م هس ت کیه رک اک صی فیهس وم س ش مییین م هس‬
‫(ب م ه م هس ی ) سی ای چ ا هی ّ س ی‬
‫هسر ‪ :‬ک ر ب هیکگ اک صیس م هکش بیتتم هر م د کرن ت آهن‬
‫مل ل‪ :‬م ش آهن چغ مر – س فی یهو‬
‫پگماتیت‪ :‬ککگه س آذمین س سییمه س سیر م ومش م س شکش‬
‫شلی یط ک ل ر ‪ -1 :‬تجیو م ش م می وس آب ت می و فی م م هکشس‬
‫وس بیرش بیسن دس م ک ییم‬
‫ک ییم سیر م بکش ت ییه‬ ‫س ش ا و م هس ‪ -2‬مم‬
‫کل سی س‪ -1 :‬س یل اک صلی ه ص م هکش‬ ‫اهمیت‪ :‬ب هیل م م س‬
‫م هکش می یتی ( یی هییم)‬ ‫ار رو ‪ -2‬س ی ب ه ه س هیهیس م هکش ممیو ‪ -3‬ب ه ه س صک‬

‫کانسنگهایگرمابی‬
‫‪¸ ÄHâ‬‬
‫¶‪Iz ¹‬‬
‫⎯⎯⎯‪ -1 ‬م هس م ‪ -2‬آبه س هییذس سی ی قر هی ه م‬ ‫ر ‪ :‬آب هیت ⎯‬ ‫ام ک‬
‫‪IÀJ A‬‬
‫‪ -3‬آبه س مییممرک م ی ف ی سی اس ق ممرن‬
‫ل سیه اک صی کیکط آبه س هیت‬ ‫ر ‪:‬ه‬ ‫ک‬ ‫چ یه‬
‫م شرت ممرن هیم ی‬ ‫هیم س ه ش‬
‫کیو ه س مذ ب وم س شه س اسری دیک ی‬
‫سی اسی وم دیک ۀ ممرن (سی م س هر ‪ 100‬مور فه یش اسیم ‪ 3‬درجۀ ک ه هی و فه یش وم )‬ ‫شرت ممرن هیم ی ‪ :‬کغرری ر وم هی‬
‫ه س ککگه ت یج و مهیه س م شه‬ ‫ب هیکگ کیکط ین آبه وم و ه ش ی‬ ‫ه رجی‪ :‬کیه رن شش سیه اک صی سی ش‬
‫هیم ی ‪ :‬مس‪ ،‬سرب‪ ،‬روی‪ ،‬مولیب ن‪ ،‬قلع و طال و‪....‬‬ ‫ذه یی و م س مک‬
‫کانسنگهایرسوبی‬
‫ر م شیهش‪:‬‬ ‫سی ‪ 2‬صیمر ک‬
‫‪ -1‬مکیبهذ مس ت کیه رن شش اک صی‬
‫‪ -1‬ذه یی سرب و روی میجیو وم ککگه س آهیی‬
‫‪ -2‬ذه یی مس و اورانیم میجیووم ماسهسی ها‬
‫‪ -2‬ذه یی پالسیری‪ :‬هی موه کلکگه ت ک ییت آ ه ت کلپس س شلش م صلییر هی مو شلش ت وم ه ی جش شلش ت کیه لرن شلش‬
‫¶‪®X‬‬
‫⎯⎯⎯ د کیه س طال‪ ،‬الماس‪ ،‬پالتین و‪....‬‬ ‫متوه هی سی ای چ ا می و →‬ ‫ب ه ه س م شه آ ه وم مکیس ر ک یی‬
‫ک ب‬ ‫کیرس‬ ‫وم متوه هۀ ممشیم وم مکب ۀ ک‬ ‫مل ل‪ :‬مکیس ر‬
‫ر م شیو‬ ‫ک بی م کسیبه ب ه ه س کک رن سی تکریۀ جیی ه ر متوه هی ت می ج ومی ک‬ ‫د کیم متک ک‬

‫‪18‬‬
 ‫جسع سکشس اک صی هی ب هیکگ ‪:‬‬ ‫•‬
‫– د کرن ‪-‬آهن – ممیو – ار رو – می یتی‬ ‫م هس ی ‪ :‬بیتت – هر‬
‫هیم س ‪ :‬مس – کیب – متس – میار ش – قیع –‬
‫د کرن (د کی)‬ ‫اس‬ ‫مکیس ‪ :‬کیب ت متس (آهک) – مس ت تم هریت (م کی ککگ)‪-‬‬

‫اکتشافمعدن‬
‫ر ذه یی م شه (فیهس ت غریفیهس) ت‬ ‫م صیل ک‬ ‫م مک ی دیک ۀ ممرن مخ م وهشم س آه ه‬ ‫ر ذه یی فیهس ت غریفیهس وم سیه‬ ‫ک‬
‫ای م بک یل بککشی آ ه م م کی ذه یی م شه م درش بیو‬
‫مراحلاکتشافمعدن‬
‫س لک ل ر‬ ‫س سیمس ه لیه س ممرنشلک کل ت س مویشه س صل ی ی م ج ه ی بی‬ ‫‪ -1‬شییاسیایی میاطق ‪ :‬وم ین می یی ممرنشلک کل‬
‫م ککگه س مکیس م ت ی سی س ی ف ن ککگه س‬ ‫ذه یی م شه وم آ تجیو و موم شک ک ی م بککش مل ّ سی س درش بیو ذه یی مغ لکک‬
‫ه ی بی آب ت هی س هیت ت ه ک و موم جی ت جی م شیو‬ ‫مکیس ک ریس م هکش هچم هسک ت ژیپسم م‬
‫ب هیکگه م هکش‪:‬‬ ‫م تیژه ه س فرهی‬ ‫‪ -2‬شیاسایی ذخایر زیرسطحی و پیهان‪ :‬وم ین می یی س آه ه‬
‫هی ص مغک ری ب هیکگ‬ ‫•‬
‫ککگه‬ ‫ا یی‬ ‫مک ه ی‬ ‫•‬
‫ت دک ر شک ک ی م شیو (ک ررن میق ر‬ ‫م ذه یی مییکب‬ ‫کغرری ر مرش هی هش ممرن ت س بسک مت ه س ژۀیفرهی‬ ‫•‬
‫کیوی م شه وم مییممرن)‬ ‫ک یی‬
‫ه س در لللیف ۀ ی مس ک شس بی م وی م شه تجیو و موم هسیهیسیو مس هج ت‬ ‫‪ -3‬نمونهبرداری‪ :‬وم ین می یی س کل ل ی و م وکل ل‬
‫م شیو‬
‫م سیهش ک سی بسک مر یتکلل یو ت‬ ‫‪ -4‬بررسییهای آزمایشیگاهی‪ :‬وم ین می ییم هسیهیه س ی ف شللش وم ی مس م سی آمم ی لل‬
‫ه س کجهیۀ شرسر ی سیمک شیهش‬ ‫وک‬
‫هدفازمطالعاتآزمایشگاهی‪:‬‬
‫ک ررن ار م فیه س بریر م وی م شه‬ ‫•‬
‫شک ک ی ب ه ه س میجیو وم هسیهیه‬ ‫•‬
‫ص م شیو‬ ‫‪ -5‬تحلی دادهها‪ :‬وم آهیم و و ه س سیوک آمش م س هیت فه مه ک یر بیو ت م ش م ذهریی م ش ت ار م مر ه رن م وی م شه م‬

‫استخراجمعدنوفرآوریمادهمعدنی‬
‫م س ک ررن سیو ذه ییم اسیر ر ک ی ج آغ م م شیو‬ ‫اسیر ر ب‬ ‫دس م د ی‬
‫ص م شیو‬ ‫ت ه یی قی مهریس کیوی م شه وم دیک ی م‬ ‫مت ه س ک ی ج س کیجی سی ش‬

‫‪19‬‬
 ‫هج ت م شیو‬ ‫ی مس سیصیمر دی ه‬
‫ذه یی ی ف شش هر م سی س ییسیو مس می و هش مو‬ ‫متس م‬
‫مت ه س ک ی ج‬
‫س ک ی و م یی کیه ت چ هج ت م شیو‬
‫ذه یی ی ف شلش وم قیلس ه س اس کیهش ت هر م‬ ‫مییممرک‬
‫سی س ییسیو مس سر یس ک‬

‫هی سی س مکلللرش سی م وی م شه وم اسی ممرنم هر م سی یی چ ت کیه س شلللشم م مت‬

‫کل ی و م شلیو ت چک چی م وی م شه وم کلبح ت ههوی‬ ‫کل ی ج سیصلیمر مییممرک‬
‫ک ی و هی هش شش‬ ‫متس م سی س ک ی ج م وی م شه‬ ‫کبح ممرن س ششم م مت‬
‫سلی مک یم مکلللرلش سلی می و م لشه وم م ل و مییممرک مل هکلش شللل ل م ل سل م ک لش وس چل‬
‫یج و م شلیهش‬ ‫سی س وکل یکل سی م وی م شه‬ ‫یی م شلیو کیه ه س ف‬ ‫اسیوس ت کیه‬
‫ت چ اسیوس بی چ صی م ش ک سی س ه ل فی و ت م وی م شه سی ب م م متو‬
‫عیار اقوصیادی مس‪ :‬ار م ق صل وس مس ت کل یی فیه ر فی ت م هکش آهنم آایمرکریت ت م‬
‫سک سی ین ب هۀ (ب ا یدریی ) میجیو وم‬ ‫س ومصلش ک ررن م بککش؛ سی س ار م ق صل وس اکصلی مس وم ب هیلکگ آ بوکی م یک ومصلش کل‬
‫ین ب هیکگ بوکی م یک ومصش ک ت سرش م هیو ت هی ومصش ب هیکگ ک ی ج شش م س یی م س شش‬
‫ت کللل یی فیه ر هی س ل مل هکلش د کرنم تم هریت ت م سل ت لش ‪( ppm‬س ش وم مریری ) ک ررن‬ ‫‪ :‬ارل م ق صللل وس‬ ‫ارل م ق صللل وس‬
‫م‪2‬ت ش م‬ ‫ین مییلیع سی ین م ک کل بی هی وم یک م ش‬ ‫وم شتو ‪ 2ppm‬کل‬ ‫م بککش؛ سی س مل ل ار م ق صل وس اکصلی‬
‫م یت سیصیفی ک‬ ‫ک یج‬ ‫س ششم آ م ش ج‬ ‫یک مریری ت ش ب هیکگم اکصی‬
‫س ک ی ج شش سی ب هیکگ م س شش‬ ‫وهکشی هی‬ ‫ه‬ ‫سیصیمر آم و ی ف م شیوم ار م‬ ‫ر‬ ‫وم‬ ‫چی ب هۀ‬
‫¬‪oÅI¹ø³o‬‬
‫=‪nIÃø‬‬
‫‪ppmKv e oM‬‬ ‫‪106‬‬
‫‪Â] H‬‬
‫¬‪ohTwHª ¹v ºI¨ ³o‬‬

‫فی یکش جش ک مس ب ه ه س مفی ق ص وس م باطله (وم ب مه هیه ی وم کیار م و )‬ ‫کانهآرایی(فراوری)‪:‬‬

‫ب هۀ جش شش م ب هیکگ ک‬ ‫سی م صیل ه ی ب هۀ آم ی م بکی ه ی م هییکش بکی ه ی م هس‬
‫کیو‬ ‫م شیو ‪ -2‬سی یم می رو ی س کغرری هشک وم صک‬ ‫روشهای اسوفاده از کیسانوره‪ -1 :‬سی س جش ک مس فیه سی ب مه هۀ ذتب مک‬
‫م شیو‬

‫‪20‬‬
 ‫گوهر‪-‬جواهر‬
‫هی کش بی م وی ی ککگه ت ب ه ه م س یه م شیهش‬ ‫ت هرسی قرس‬ ‫تعریف‪ :‬ککگه ت ی ب ه ه قرس‬
‫می و ‪ -4‬مهگ ‪ -5‬بسر ب سیو‬ ‫ویی کس یه‪ -1 :‬می ی ‪ -2‬ومه ش ‪ -3‬ک‬
‫شی یط ه ص وم اس ق ممرن‬ ‫ر ‪ :‬کیکط فی یکشه س م هس ی م هیم س ت وهیهیه ت ک‬ ‫ک‬ ‫چ یه‬

‫شللی یط ه صلل م هکش وم ت ف لل م می و وم اس ق ممرن ت یاهی س یللیم می و فی م سی تجیو‬ ‫اکثراً ک‬ ‫وم ت ف م می و‬

‫م آیکش‬ ‫ییم می و فی م‬

‫کیین وم‬ ‫میهسم سرن اشو ‪( 1‬هیتکیین وم ک اک) ک اشو ‪( 10‬ک‬ ‫ک‬ ‫مر‬ ‫ب ه ه سی ک‬ ‫سخوی موهس‪ :‬ک‬ ‫•‬
‫) ک یروسکشس م شیو ( ی قیر هو ‪ 9‬مر شش )‬ ‫اس‬
‫کی ک‬ ‫سی آ ک‬ ‫یج و بکشم هی‬ ‫میهس هی ب ه بی سی متس ب ه وی ی هی‬ ‫وم م ر‬ ‫•‬
‫آ ه ک‬ ‫ت کبیح کی‬ ‫وم هیع کی‬ ‫ت سیار‬ ‫کی تر اس‬ ‫•‬

‫ب ه بیهشتت‬ ‫المیاس‪ :‬هیهیس س کیبرت بیسن ه اص کللل بی وم وم ت یاقوت‪ :‬ه ت ایس آ بیهشتت ( بیللرش آایمرکریت) ک ل‬
‫سی مهگ آس ت کلللیخ ویش م شلللیوم مهگ آس آ ی قیر ب یو ت مهگ‬ ‫ر م شیو ین ب ه م فهت‬ ‫ف م می وم وم هیشۀ ممرن ک‬
‫کیین‬ ‫م کل‬ ‫قیمه آ م ی قیر کلیخ م هییکش ین ب ه س ش م اس‬ ‫سی ک ی وی هیهیسم وم ک یکش ه هره ب مسیو و مو‬
‫ب ه م س شش‬

‫‪21‬‬
 ‫کل بی وم کلکگه س وهیهیه ی ف‬ ‫زمرد‪ :‬م یت کیین ت هی کیین کلللریر ل ر سیییرو بلی سلی یارنت‪ :‬م ب ه ه س کلریر ک‬
‫م شلیو ت م سییّ سی مهگ کل هم قیمهم ممو م ه مهج ت ویش م شلیو‬ ‫مهگ ک ه ی ف م شیو م مممیو‪ ،‬م ه مکش‬
‫فی ت کیین مهگ آ قیمه کری ک‬

‫اری م مسیجلش م هییکلش ین‬ ‫بل ه‬ ‫ت قرس‬ ‫زبرجی ‪ :‬سلی هیع شلللیل‬ ‫عقیق‪ :‬ب ه کلریر ک‬
‫کلل سی هسرن وار سی آ‬ ‫ب ه م کللریر ک ت سی مهگ کلل ه می یه‬ ‫سل کیبرلت شلللرسرل ی‬
‫اری هی ی م شیو‬ ‫‪ SiO2‬س ل مهللگه ل س‬
‫م کیع کل بی سی ه ته‬
‫وم س ل م م‬ ‫ه ل س مل للیل‬ ‫ت کلی‬
‫اییلی م شلیو ا ریم یک هیع‬
‫کل بی وم‬ ‫بی مکه هرسی قرس‬
‫سیر مس م ه ا یی ی ف م شیو‬

‫ک ت سی س تارن‬ ‫فیروزه‪ :‬م هیهیه س قشیس شک ه ی شش بی و م س کیبرت فیی ک‬

‫صل وم‬ ‫هر ل سیم ی ف شللش ت سی وی ی ه ا ج‬ ‫ی‬ ‫س م وم کللکگه س آک للی ل ه‬
‫هیویش (هیم بی یه)‬

‫سوختهایفسیلی‬
‫ویژگیها‬
‫‪ -1‬م کجهیۀ می و آا هر ه ت ج هیمس سی تجیو م آیکش‬
‫‪ -2‬سی یم اسش وم مکیس ر ی ککگه س مکیس ذهری شش هش‬
‫‪ -3‬وم سر ی ب یمه سیاکی مک سع صی کیارش هیژس سی شس م م متهش‬
‫م سیصیمر م یعم ه م ت هرسی ج مش وم ممرن تجیو و مهش سیه‬ ‫نفت و یاز‪ :‬هرشمتبیینه ی هی کش بی سی یم‬ ‫•‬
‫ر م شیو؛ هی ه ت وم م رط ومی ی بو‬ ‫م هکش م رط میو س ( بیرژ هشک) ک‬ ‫مغ لککگ بی وم م رطه س ه‬
‫می و آا هی کش‬ ‫اسی (بس ی م ‪ 200‬م ی) سی تجیو م آیش وم ین م رطه م ج هش م ه م هکش د ه ی ه م م وکیین مک‬

‫‪22‬‬
‫س ی س ین میجیو ر دس م می م وم مکلیس ر میهو هۀ سیل ی ومی مشفی م شلیهش م و آا (ه ری کلرشه س چیب) س قرس هش بی کیکلط‬
‫ر م وهش می و آا وم‬ ‫یییه س س یی دیشلرش ت ی شلش م وم یسییس مکلیس ر میه ی ک کلکگ مک ل (کلکگ م وم) هی م بی ک‬
‫ک شی مکلیب میهو هی سی کلکگ م ومم م ییی یک کلیس ت بکشه س شلرسر ی سی هی ه ت ک شی م شلیو وم فی یکش ک ل ر ذه یی هی م‬
‫ت م رب سشت بیرژ هسر فی ت ه و مهش‬ ‫ای می م هکش وم م ف مم تجیو س ب یس غریهی مسم مم‬
‫تشیی نفت خام ‪ :‬س ی س د ه ی ه ‪ ‬یج و می و‬ ‫•‬
‫ک شی مکیس ر و هی میه سی‬ ‫آا ‪ ‬ین می و آا‬
‫ر م وهش‬ ‫ککگ م وم هی ه ت م ک‬
‫هی وم فی یکش ک لل ر هی ه تم ف لل م ت وم م ش میمو هر م سی س‬
‫ک ل ر هی م سر ل ی س شلشم هی سی تجیو آمش م سرن م متو؛ ت هی‬
‫سی تجیو ه ی هش آمش فه یش ف ل مل ت وم س سرش‬ ‫بوکی س شلش هی‬
‫م ‪ 200‬ومجۀ ک ه هی وم س اح م سرن مف ن هی ت ه م م شیو‬
‫مهیاجرت نفیت سلی وت هیع م ل جیر تارلی ت م ل جیر ثل هییلی ک یلللرو‬
‫م شیو‬
‫سی هسی آب ومی (بی م مم‬ ‫ر شش وم ککگ م وم سی کس س ی ت ی‬ ‫مهاجرت اولیه‪ :‬یب هی ت ه م ک‬ ‫•‬
‫مکیبهذ مس وم ککگ سی و ت ف و ک ) م ییی هییذدذمس ککگه‬
‫ر م شیو‬ ‫سی کی م هی ت ه م ه ششم سی کبح ممرن م درش م بککش ت چشمههای نفوی ک‬ ‫م جیر تاریم م ه‬ ‫هی‬
‫¶‪Ï IX‬‬
‫هس‬ ‫⎯⎯‪ ‬وم کل‬ ‫سی تجیو م آیکش ⎯‬ ‫ر‬ ‫هی ین هی وم کلبح ممرن ک ری ت وچ م بیل یش ت غیر شلشه شلیوم ذه یی قری‬
‫تی ت‬ ‫هیمک‬
‫م مکیس ر‬ ‫مهاجرت ثانویه ‪ :‬وم و مۀ یب هی ت ه م سی کس س یم هی سی یییه ی‬ ‫•‬
‫هییذه دذیی م هکش شر ت هچ سیککشم ین یییه س هییذه دذیی (دی ککگ) جییس یب مت‬
‫سی س یس آ ه م م هریهش ت آ ه م وم ککگ م ه سی و ت م هش مهش‬
‫چ ا م آب شلیمم هی ت ه م م ی شی ی جش م شلیهش سی ین‬ ‫وم و ه کلکگ م ه م سی وار ه‬
‫جش یشم م جیر ث هییی هی ی م شیو‬
‫م جیر تاری م ککگ م وم هج ت م شیو م جیر ث هییی وم و ه ککگ م ه هج ت م شیو‬
‫ویژگیهایمهمسنگمخزن‬
‫ت هییذدذییس می و آ‬ ‫‪ -1‬ک ی‬
‫م کی ککگ – ککگه س آهک یی و م (می ه س میج ه )‬
‫(تی ر ) هکشک مک کت سی مک یم کجسع ت ذهری ک مس هی‬ ‫‪ -2‬ش‬

‫ککگ ‪ +‬ککگ م ه‬ ‫هی هریه (کییه س هی )‪ :‬دی‬

‫انواعنفتگیرها(تلههاینفتی)‪:‬‬
‫‪ -4‬می (میج ه )‬ ‫‪ -3‬هیی‬ ‫‪ -2‬هک ش هس‬ ‫‪ -1‬ه قشیی‬

‫‪23‬‬
 ‫‪ :‬هیی م ک قشیی م هک ش هس‬ ‫ک کیهر‬ ‫کییه س هی‬
‫چرکی س‪ :‬می (میج ه )‬ ‫کییه س هی‬
‫‪ 99/9‬ومصش م هی کیارش شش وم یل ک میخ مم م سی کبح ممرن مکرش ت م سرن مف ی ت ‪ 0/1‬ومصش آ م هسۀ ذه یی هی‬ ‫•‬
‫ر وو ک‬ ‫میجیو م ک‬

‫زغالسنگ‬
‫یک کیه فیری ج مش ک بی م می و آا وم م رطه س ه‬ ‫•‬
‫ص‬ ‫جک‬ ‫سی تجیو م آیشم یین می و آا م سر ی م هر ه‬
‫م شیهش آه م وم س ک ق ه ش ی شش ت کیکط مکیس ر دیشرش‬
‫ییم بیرژ (کیکط س ب یس غریهی مس) سی میتم‬ ‫م شیهش ت سشت‬
‫ک م ک شی م شیهش وم سیه‬ ‫مم م سی کیمب بی یک هیع مغ ل ه م‬
‫س ی سیو مس م شیو‬ ‫ب یمه م هکش ییاکشم کیمب سیاکی یک م و کیه‬
‫وت ک ش ری ‪ :‬ییاکش ( کیمب) – یییکش ( هیژس ممرن هیم ی )‬

‫مریری ه کل لم کیمب وم میی ف ل م مکلیس ر ت تم کلکگه س س یی م ف لیو کی شلش ت آب ت‬ ‫وم‬

‫م آ ه مج م شلیو س هیتج ین می وم وم ه ی م یل م‬ ‫می و فی م م هکش بیسن وس بیلرش ت م‬
‫کل ل م ب هش م ی سش ت سی ار کر ک شی م شلللیو س فه یش‬ ‫کیمب بی م و س دیک ت م ی‬
‫کی بوم ار کر سی مغ ل کلکگه س میغیبکیس سی ه ت سر یمرکی ت کلپس آه ی کلر ک شی م شلیو‬
‫م کیمب ک آه ی کللر م کغرری ر می وس مخ م وهش ت‬ ‫‪ )2-21‬وم فی یکشه ی مغ لشللشه‬ ‫(شلل‬
‫ک ل ت م شللیو س هیتج کشمیج آب ت می و فی مم ومصللش بیسن وم کللکگ ص ل م فه یش ی سش ت‬
‫بریر ت کی کیارش هیژس مغ ل ککگ س ی شیو‬

‫ه س س ک ق م مریری ه‬ ‫وهکشی تجیو جک‬ ‫تجیو ذه یی مغ لککگ وم کر یسم ه‬ ‫•‬

‫ر شش وم ج ه س هیت س‬ ‫ت ه ل ذه یی ک‬ ‫ک ل درش وم ین مکب ۀ کیو سیو ک‬
‫یب تمقیه سی مک ی کیو‬
‫وهکشی آب ت هی س هیت ت می یب وم هذش ۀ ین مکب ی سیو ک‬ ‫سم ه‬ ‫تجیو یییه س مغ لو م‬ ‫•‬
‫ه س س ک ق م س شش‬ ‫ر مغ لککگ هر م سی جک‬ ‫سی س ک‬ ‫•‬

‫‪24‬‬
 ‫بانکسواالتفصلدوم‬
‫‪ -1‬چی مورد از کاربرد های زیر در ارتباط با عیاصر (پالتین – مس – یرافیت – فلوئوریت) است؟‬
‫(کاب های برق – در و پیجره‪ -‬یوشیهای تلفن ‪ -‬نوک م اد – کاشی و سرامیک)‬
‫‪1 )4‬‬ ‫‪2 )3‬‬ ‫‪3 )2‬‬ ‫‪4 )1‬‬

‫‪ -2‬شاخۀ زمین شیاسی اقوصادی‪ ،‬بیشور به ک ام موضوع میپردازد؟‬

‫‪ )1‬چ یه ک ر اک صی ت مک سع متس ممرن ت ک یی کر م ر‬
‫‪ )2‬م ص بیو مک ت مو سکشس اک صی صی ک ک‬
‫‪ )3‬شک ک ی م ه ی س هیفر س یس مک سع هیژس‬
‫‪ )4‬م ه ی س س هکج مس مل ذه یی م شه‬

‫اسوخراج ش ه‪ 1/5 ،‬یرم طال به دست آی ‪ ،‬آیا اسوخراج طال مقرون به صرفه بوده و عیار ح ود ًا چی‬ ‫‪ -3‬در یک کانسار‪ ،‬از هر دو تن سی‬
‫‪ ppm‬است؟‬
‫‪ )4‬هری – ‪ppm 0/75‬‬ ‫‪ )3‬هری ‪ppm 7/5 -‬‬ ‫‪ )2‬سیی ‪ppm 7/5 -‬‬ ‫‪ )1‬سیی ‪ppm0/ 75 -‬‬

‫‪ -4‬با چی مورد از موارد زیر ذخایر زیرسطحی و پیهان را شیاسایی می کیی ؟‬

‫ویژیی های الیورومغیاطیسی ‪ -‬رسانایی الیورییی ‪ -‬تغییرات می ان یرانش ‪ -‬روشهای ژئوفیزییی – سیجش از دور‬
‫‪1 )4‬‬ ‫‪2 )3‬‬ ‫‪3 )2‬‬ ‫‪4 )1‬‬

‫‪ -5‬شیی روبرو ک ام روش اسیوخراج می باشی و تون های ایجاد شی ه درین روش از سیطح به عمق شیماره ییاری میشیون یا از عمق به‬
‫سطح ؟‬
‫‪ )1‬مییممرک – کبح سی اسی‬
‫‪ )2‬متس م – اسی سی کبح‬
‫‪ )3‬مییممرک ‪ -‬کبح سی اسی‬
‫‪ )4‬متس م ‪ -‬کبح سی اسی‬

‫‪ -6‬ک ام یک از موارد زیر توضیح و ویژیی صحیحی از یوهر اشاره ش ه است؟‬

‫الف) الماس ‪ :‬یوهری با ترکیب کربن خالص که در دما و فشار زیاد‪ ،‬در پوسوه زمین تشیی میشود‪.‬‬
‫آن است‪.‬‬ ‫ب) زبرج ‪ :‬نامگیاری این یوهر به دلی رن‬
‫ج) عقیق ‪ :‬بییان ساخواری همچون آمیویست دارد‪.‬‬
‫قرمز آن را یاقوت کبود مییویی ‪.‬‬ ‫د) یاقوت ‪ :‬دارای سخوی موهس ‪ 9‬و رن‬
‫‪ )4‬ب‪-‬و‬ ‫‪ )3‬ب‪-‬ج‬ ‫‪ )2‬ا ‪-‬و‬ ‫‪ )1‬ا ‪-‬ج‬

‫‪25‬‬
 ‫ها می توانی بی هیجاری مثبت ( کروم – مولیب ن – سرب – الماس ) داشوه باشی ؟‬ ‫‪ -7‬ک ام کانسی‬
‫( به ترتیب از راست به چپ )‬
‫‪ -‬م هس ی‬ ‫– مکیس‬ ‫– هیم س‬ ‫‪ )1‬م هس ی‬
‫‪ -‬م هس ی‬ ‫– مکیس‬ ‫– م هس ی‬ ‫‪ )2‬هیم س‬
‫– مکیس‬ ‫– هیم س‬ ‫– هیم س‬ ‫‪ )3‬م هس ی‬
‫‪ -‬مکیس‬ ‫– هیم س‬ ‫– م هس ی‬ ‫‪ )4‬هیم س‬

‫‪ -8‬ک ام یزییه نادرست است ؟‬

‫‪ )1‬هیچ شم وم ت ف م فه یش ی سش بریر هی ک ر شش فه یش م ی سش‬
‫‪ )2‬شتو ‪ 0/1‬ومصش م هی کیارش شش وم یل ک میخ م م سرن مف ی ت ‪ 99/9‬ومصش آ ذه یی هی وهر م ک ر و و‬
‫‪ )3‬ککگ م ه و م س ک ی هیس سیه هییذدذییس هیس م س شش‬
‫‪ )4‬هی ه ت وم م رب ک ر مر یو بی مهشه تارن کک ی ه ی ه وم آ شیتع شش‬

‫از تورب تا آنوراسیت‪ ،‬به ترتیب مق ار ( آب‪ ،‬کربن‪ ،‬کربن دی اکسی و تراکم )چگونه تغییر میکی ؟‬ ‫‪ -9‬در فرآیی های تشیی زغال سی‬
‫‪ )1‬ب هش – فه یش – ب هش – فه یش‬
‫‪ )2‬ب هش – فه یش – فه یش – فه یش‬
‫‪ )3‬فه یش – ب هش – فه یش –ب هش‬
‫‪ )4‬فه یش – ب هش – ب هش – ب هش‬

‫‪ -10‬چی مورد از موارد ‪ ،‬عبارت زیر را درباره غلظت کالرک عیاصر در پوسوۀ زمین به نادرسوی تیمی مییی ؟‬
‫الف‪ -‬سیلیسیم ‪ ،‬فراوانی بیشوری از آلومیییوم دارد‪.‬‬
‫ب‪ -‬روی ‪ ،‬فراوانی بیشوری از سرب دارد‪.‬‬
‫ج‪ -‬پواسیم‪ ،‬فراوانی کمتری از کلسیم دارد‪.‬‬
‫د‪ -‬سرب ‪ ،‬فراوانی بیشوری از مس دارد‪.‬‬
‫‪ 4 )4‬میمو‬ ‫‪ 3 )3‬میمو‬ ‫‪ 2 )2‬میمو‬ ‫‪ 1 )1‬میمو‬

‫‪ -11‬با توجه به ج ول زیر ک ام عیاصر بیهیجاری میفی دارد؟‬

‫اکصی‬ ‫‪Si‬‬ ‫‪Fe‬‬ ‫‪Ca‬‬ ‫‪Cu‬‬ ‫‪Pb‬‬ ‫‪Zn‬‬

‫ومصش تمه‬ ‫‪14‬‬ ‫‪6/1‬‬ ‫‪4/06‬‬ ‫‪0/0068‬‬ ‫‪0/012‬‬ ‫‪0/03‬‬
‫غلظت کالرک‬ ‫‪27/20‬‬ ‫‪5/80‬‬ ‫‪5/06‬‬ ‫‪0/007‬‬ ‫‪0/00016‬‬ ‫‪0/013‬‬

‫‪Cu-Fe-Zn )4‬‬ ‫‪Cu-Ca-Si )3‬‬ ‫‪Zn-Pb-Si )2‬‬ ‫‪Pb-Cu-Ca )1‬‬

‫‪ -12‬یک بییان سیلییاتی با ک ام یونها میتوان یک کانی سیلییاتی تشیی ده ؟‬

‫‪Mg2+ ,Fe2+ )4‬‬ ‫‪Ca2+ ,Al‬‬‫‪2+‬‬

‫‪Al3+ )3‬‬ ‫‪Na+ ,Ca2+ )2‬‬ ‫‪Cl− ,Fe2+ )1‬‬

‫‪26‬‬
 ‫‪ -13‬ک ام عبارت در ارتباط با درص وزنی کانیهای سازن ش پوسوۀ زمین ‪ ،‬صحیح است؟‬
‫بی مکه بوکی م فیشکپ م د کرو ت سر ی م دریتبیرن ه ک‬ ‫‪ )1‬ومصش تمه‬
‫د ژییب م م دریتبینه سر ی ت م فیشکپ م د کرو بس ی ک‬ ‫‪ )2‬ومصش تمه‬
‫دریتبیرن سر ی م مر ه ت بس ی م فیشکپ م ه س د کرو ک‬ ‫‪ )3‬ومصش تمه‬
‫آمیر یل ه سر ی م بی مکهه ت بوکی م ب ه ه س مک ک‬ ‫‪ )4‬ومصش تمه‬

‫‪ -14‬ک ام یک از عبارت های زیر صحیح است؟‬

‫الف) یالن مهمترین کانه برای فلز مس است‪.‬‬
‫ب) خاک رس در ساخت کاشی و سرامیک به کار میرود‪.‬‬
‫ج) به میانی که برای اسوخراج مقرون به صرفه می باش کانه می یویی ‪.‬‬
‫د) معادن آلومیییوم کمیاب و اغلب در میاطق پرباران و یرم اسووایی می باش ‪.‬‬
‫‪ )4‬ب – و‬ ‫‪ )3‬ب – ج‬ ‫‪ )2‬ا – و‬ ‫‪ )1‬ا – ج‬

‫‪ -15‬کانسی های ک ام فلزات به ترتیب میتوانی به طریق (یرمابی و رسوبی) و (مایمایی و رسوبی ) تشیی شون ؟‬
‫‪ )2‬مس ‪ -‬د کرن‬ ‫‪)1‬د کرن – متس‬
‫‪ )4‬کیب ‪ -‬هر‬ ‫‪ – )3‬قیع‬

‫‪27‬‬
 ‫درسنامهآموزشیزمینشناسیفصل سوم‬
‫مولف‪:‬عرفانهاشمی‬

‫تعدادسواالتکنکوراینفصل‪:‬‬
‫‪ 4 :1398‬کی ل‬
‫‪ 4 :1399‬کی ل‬
‫‪ 3 :1400‬کی ل‬
‫کری ‪ 3 :1401‬کی ل‬
‫وس ‪ 2 : 1401‬کی ل‬
‫‪ 3 : 1402‬کی ل‬

‫ل مل آبه س ج مس ت آبه س مییممرک م آس ی ت‬ ‫م م ک ک ت می یم هی کش م‬ ‫مب ات ین فص سیر م م و ‪ 3‬س ش ی‬

‫ر مرشهکش‬ ‫آب قیس م ک ک فص م ک‬ ‫تک‬ ‫م سر‬ ‫می یم هی کش می موس م هکش آسشه م ک ی‬ ‫ی‬ ‫ه ک وم ین فص‬
‫ه ت هسیو مه ت ه یی ص م آ ه م کی هش می مو سیر م هیس سی س یح کی ل م ین فص س شش‬ ‫هسنکرن م ش‬

‫نقشآبدرطبیعت‪:‬‬
‫‪ -1‬هس و مهشه ‪ -2‬یج و کغرری ر تکرع وم دیک ۀ ممرن ‪ -3‬یج و فیک یش ‪ -4‬کغرری ر قیرس ت‬
‫منابعتأمینآبموردنیازموجوداتزنده‪:‬‬
‫س م ه س جیس وم ک مرن ین مک سعم ه ش ک ک و مهش‬ ‫‪ -2‬آبه س مییممرک‬ ‫‪ -1‬آبه س کب‬

‫جوی‬
‫سرنوشتبارشهای ّ‬
‫م س م ه وم یک ییۀ آسییهم ق م مکرش سی کبح ممرنم کیکط ش خ ت سی هر ه هیف ی م شیو ت سیه ب م سیتجیو م آتمو‬ ‫س‬
‫وی ی بی سی کبح ممرن م مکشم ی ک ری م شیوم ی سی صیمر‬ ‫بی م ش مس م آ سیصیمر ک ریم مجشو ّ سی هی بی سیم هیوو س‬
‫مت ه بم سی کیس مک ی دی کی ییی آسییه جیی م ی سش‬
‫م مت ه ب سی و ه ممرنم هییذ ت مک سع آب مییممرک م کغذیی م بکش س ش اسش آب مییممرک م کی هج ت م ییی چ سیم چ ی‬ ‫س‬
‫قک رم مجشو سی کبح ممرن م م ی سش‬
‫ه ی‪ :‬ک ری وم هسۀ س شه س چیهۀ آب صیمر م هریو؛ تا سر یین مره ک ری م کبح آب قر هی ه ت ومی ه هج ت م شیو‬ ‫•‬

‫‪28‬‬
 ‫• عوام مؤثر بر بریاب‪:‬‬
‫‪ -1‬میق ر جغی فر ی مکب ی‬
‫‪ -2‬هیع دیشش هر ه مکب ی ت مره کی بو آ‬
‫‪ -3‬شی یط آب ت هی ی م هکش وم م مره س م م مره ک ری‬
‫ت‬
‫‪ -4‬هش می سی‬
‫‪ -5‬ش سی (د نم کیمه ت )‬
‫‪ -6‬مره کی بو سی (بوسی ی دی سی )‬
‫‪ -7‬س و هر (بیچک ت میهم سهم ت د ن)‬

‫آبجاری‬
‫وم م ییی س جو آب بی سیر م ه چره ک‬ ‫•‬
‫یج و کغرری ر وم کبح ممرن م س شش‬ ‫ا م صی‬ ‫•‬
‫هسر‬ ‫م کیارش سیق ت‬ ‫ر مک سع آب م هکش آب آش مرشه م ب تممسم صک‬ ‫وم ک‬
‫و مو‬
‫م وهش ه ت ین یییه س‬ ‫یی م ه‬ ‫متسیمتم شش ییۀ آسییه صی‬ ‫ش‬ ‫•‬
‫آسییه ت مته هۀ صی آ ه وم قیس میی آمش ک ‪:‬‬
‫ه رم وش‬ ‫•‬

‫آبدهی(دبی)‬
‫هش م هریس کیا آب ت آسشه متوم سی صیمر متم هی ت ی وم‬ ‫یب آب وم ه ا م ی یک متوم م غری ک‬ ‫کیا‬ ‫•‬
‫هج ت م شیو‬ ‫ییه کی ت سی مت ه س م ی‬ ‫وتم ه س مم ه‬

‫هش م هریس آسشه متو‬ ‫یی‬

‫ی م سبۀ مییم آسشه (وِس ) م م ک ی‬ ‫س ک ررن کیا آب وم یک متوه هی ی ب ه ل ت هش م هریس کبح م بع آ م کی‬ ‫•‬
‫بیو‬
‫‪Q = AV‬‬
‫آب سی یت م ی سی ث هری)‬ ‫آب سی یت م یمیسع ‪ :V -‬کیا جیی‬ ‫کبح م بع جیی‬ ‫(‪ :Q‬وس سی یت م یم ت سی ث هری ‪ :A -‬می‬

‫‪29‬‬
 ‫آسشه متوم وم بهارم سی ای ذوب برفها و افزایش بارن ییم افزایش م ی سش وم و می وم یل تابسوانم م سییّ آسشه‬ ‫•‬
‫متو کاهش م ی سش وم مک ی مرطوبم بی مق ار بارن یی زیاد و تبخیر‪ ،‬کم ک م متوه م هیع و ۀس هی کش وم ین‬
‫ر م وهش‬ ‫و موم آسشه د یی م ک‬ ‫م آب بی هسر ی جیی‬ ‫متوه م س‬
‫میکیع ت ی م تمتو آبه س مییممرک سی و ه آ ه ک مرن م شیو‬ ‫آب ین متوه م وم مم ه بی س مهشه هری م م ذتب سی ت یخ هی‬
‫وم مک ی هیت ت ه ک بی م ش م س مهشه بو ت ک ری می و ک م سر ی متوه م میق ت فصی هی کش‬

‫مقطعرود‬

‫وم م بع متوه س می رو بی درچ ت ک س هش مهشم سر یین مره کیا آب وم میبه‬

‫ت ههوی کبح آب ک (مکب ۀ کری وم ش م س ) وم ین متوه م سی ای صب ک‬
‫آب س ککگه س سی ی متوه هی کیا وم بک م ه ت ب متوه هی سی ش ق هیو م مکش‬
‫ت هوچکرن سی ای صب ک کبح آب متو س هی م کیا آب وم کبح ب هش م ی سش‬ ‫متوه هی می رو‬

‫ع م ی متو‬ ‫م‬
‫ش بلی کیا آب سی کس ویی می م ی (ب ت) متوه هی ک‬ ‫متوه هۀ ه ک و م‬

‫ش ق کیا آب وم کس م س آ ی ک سی کس ویی می م شب (بیژ) ک‬

‫بشهذ مس☺ ‪ :‬ب ت ق ی (ق ی) م بکی م ی ‪ ‬ب ت | م شب ‪ ‬بیژ‬

‫آبزیرزمینی‬
‫ک بی وم مک فذ ت فی ه س ه ا یییه س ههویک سی کبح ممرن جسع م شیو ت م ییی چ م چ سی ت‬ ‫آب مییممرک م آس‬ ‫•‬
‫قک رم ق س س ی سیو مس م هیوو‬
‫ش ث قک ر سی کبح ممرن م آتموهش‬ ‫میوت یی ممرنم م قشیوم آبه س مییممرک م س‬ ‫•‬
‫هک س و‬ ‫مییسم ش یک‬ ‫هی ک‬ ‫‪ ‬قک ر قص ی وم ک‬ ‫قشیس کیین قک ر ج‬ ‫•‬
‫–‪S ±‬‬
‫بو ت ب ف ه یو مک سع آبه س‬ ‫⎯⎯‪ -1 ‬س م‬ ‫سر یین ک ش و قک ر یی شش وم یی ‪ :‬وم ییۀ آسییه ف ر میبهس ⎯‬ ‫•‬
‫س فص هر م آس (م صیص ّ وم ب تممس)‬ ‫‪ -2‬کب سی هش ش ن فص س م‬ ‫کب‬

‫‪30‬‬
 ‫هسی س‬ ‫ب ه ل ی مجی س ک یی ّ ف‬ ‫قنات(کاریز)‪:‬‬ ‫•‬
‫چ ه ی س فی ص ک یی ّ می تس ک بی وم ممرن یی‬
‫م شیو ک آب مییممرک سی س مکرش سی کبح ممرن وم آ‬
‫ی سش ت کپس س یی چ کیکط هی م آب آ سی کبح‬ ‫جیی‬
‫مآ‬ ‫ممرن سیکش ت سی س مص م ب تممسم هی ه ت‬
‫ک ی و شیو‬

‫ر م وهشم تا هسرن م ش مم سهم کیین ذهری آب‬ ‫م آببی م ک‬ ‫آب مییممرک ق س س ی سیو مسم هیچی ف ط جو بس‬ ‫•‬
‫ه ک‬ ‫شریین ق س س ی سیو مس وم ه‬

‫نحوةتوزیعآبزیرزمینیدرخاک‬
‫‪ -1‬میطقۀ تهویه (غیراشباع)‪ :‬مکب ی س وم میی ممرن ک بی مک فذ ه ا آ کیکط آب ت هی دی شش ک‬
‫م آب هییذس سی کبح ذم ر ه ک ی ککگ ت دی شش مک فذ ه ا س آب ت هی‬ ‫چگونگی تشیی ‪ :‬چی رش س‬
‫بی وم ثی و مۀ هییذ آب سی اس قم هسۀ فی ه س ه ا آ س آب دی شش ت ک ککگ‬ ‫‪ -2‬میطقۀ اشباع‪ :‬مکب ی س میی مکب ۀ ک ییی ک‬
‫سی ی و می و مو‬
‫‪ -3‬سطح ایسوابی‪ :‬کبح س یی مکب ۀ ش ع ک سی شیا آ بی س ییۀ هییذدذییس م صیم ه ش س شش (میم سرن مکب ۀ ک ییی ت مکب ۀ‬
‫ش ع)‬

‫چی نیوه در خصوص سطح ایسوابی‪:‬‬ ‫•‬

‫هی چی م ش م س مهشه بیشور س ششم اسی کبح یی س کمور ک‬
‫سی ثی سیو ش سرش م ش م آس ی م اسی سر یس م کبح ممرن درش م بکش‬
‫هری ت وم س ی مک ی مس ن‬ ‫اسی آ م کیدیهی ف ی ا مییه مس کبح ممرن (دی ت سیکشس ممرن) ک ر م بکش ت وم هسیج ف‬
‫ک ک صشه م ی سیکش‬

‫‪31‬‬
 ‫عواملمؤثربرتغییراتعمقسطحایستابیدریکمنطقه‬
‫م ش م بارن یی ‪ ‬هی چی م ش م س مهشه بیشور س ششم اسی کبح یی س کمتر م شیو (م سبۀ ا س)‬
‫(م سبۀ‬ ‫میزان بهرهبرداری ‪ ‬هیچی مره س ی سیو مس م مک سع آب مییممرک وم مکب ی بیشور س ششم اسی کبح یی س بیشور ک‬
‫می رو)‬
‫هی کبح یی س س کبح ممرن برخورد بکشم آب مییممرک سی‬ ‫•‬
‫صیمر چشمه ی برکه وم کبح ممرن ه هی م شیو‬
‫هی کبح یی س سی سطح زمین میطبق شود ی ههویک آ‬ ‫•‬
‫ر م شیو‬ ‫س ششم باتالق ی شورهزار ک‬

‫ک بی مکب ۀ ش ع م سی ه رۀ س یی (مکب ۀ ک ییی) میک ط م بکش ت کبح یی س‬ ‫حاشیۀ مویییه‪ :‬هی م س میک ت می یس‬ ‫•‬
‫(س ی ت د یرن م متو )‬ ‫ک‬ ‫ین مکب ی وم هیک‬ ‫وم سرن فی ه س ه ا‬
‫ک‬ ‫شرۀ مییرکی (مره آس بی وم شرۀ مییرکی س ی م آیش) وم مکیس ر و هیمیه سر ی م مکیس ر و هیومش‬ ‫ی م‬ ‫•‬
‫ک یج و م بکش؟‬ ‫هک م بی اسی کبح یی س بو س ششم سی یمسبی شرۀ مییرکی سی کبح ممرن سیکشم چی کی ق م ف ش ت چی م‬
‫‪ -1‬ک ری آب م کبح یی س (کبح ممرن) صیمر م هریو ت سی ثی ک ریم م ح ت هسکه س سیج س م هش م ا م یج و شیم م م م هیوهش‬
‫‪ -2‬شرۀ مییرکی س ی م آیش ت ک م ه ه د یش م م شیهش‬

‫ر آس ی م یمت ک مکیس ر ت ککگه م و م س فی ه س ه ا س شکش ین فی ه س‬ ‫سی س ک‬ ‫تخلخلونفوذپذیری‪:‬‬ ‫•‬

‫ر ککگ سی صیمر ث هییی سی ثی‬ ‫ر وم آ ه تجیو و ش ی هشم ی دس م ک‬ ‫ه ا ی مک فذ تاری هی کش بی م س ش س ک‬
‫ل ی ای م وی ی وم آ سیتجیو آمش هش‬ ‫م هی موه م ه‬ ‫ش ی‬
‫هییکش‬ ‫‪ :‬م ش م فی ه س ه ا یک مکیب ی ککگ م ک ی‬ ‫ک ی‬ ‫•‬

‫کی ه ی یک ککگ ی مکیب سی س ا یم آب م هییذدذییس هییکش‬ ‫نفوذپذیری‪:‬‬ ‫•‬

‫ای م مالثی سی هییذدذییس ‪:‬‬ ‫•‬
‫‪ )1‬هش می مک فذ‬
‫ذم ر میه‪ :‬ذهری هیب‬
‫) هیب‬ ‫ذم ر ومش ‪ :‬هییذدذییس (مه‬
‫‪ )2‬مک ا سرن آ ه‬

‫‪32‬‬
 ‫تفاوتنفوذپذیریوتخلخل‬
‫ک‬ ‫ک ی سر ه ی م ش م آب ذهری شش وم آس ی‬
‫هییذدذییس ه ه ی کی ه ی آس ی وم هش ی آب ک‬

‫م مکیس ر ی ککگه س هییذه دذیی بی س‬ ‫سی ییی ی یییه ی‬ ‫•‬

‫وم آ ه یب‬ ‫ش ع شش هش ت آب سی م‬ ‫آبه س مییممرک‬
‫م بکشم آبخوان ی سفرش آب زیرزمییی م هییکش‬
‫انواع آبخوان آس ی ه سی وت هیع آزاد و تحت فشار ک یرو م شیهش‬
‫‪:‬‬ ‫آبخوانآزاد‬ ‫•‬
‫یک ییۀ هییذه دذیی وم د یرن ت یک ییۀ هییذه دذیی وم س ی و مو‬
‫ر م وهش‬ ‫کبح ایسوابیم کبح فیق ه مکب ۀ ش ع م ک‬
‫یی شش وم آس ی آم وم هس ی ه ی سطح ایسوابی ک‬ ‫کی م آب وم چ‬
‫ف م وم کبح فیق ه مکب ۀ ش ع (کبح یی س ) ین آس ی برابر با ف م کسییی ک‬
‫‪:‬‬‫آبخوانتحتفشار‬ ‫•‬
‫ییۀ هییذدذیی سرن یییه س هی ّ هییذه دذیی م صیم شش ک‬
‫ف م وم کبح فیق ه مکب ۀ ش عم بیشور م ف م کسییی ک‬
‫ص م شیو‬ ‫یی شش وم ین آس ی م س سطح پیزوموریک م‬ ‫کی م آب وم چ‬
‫یی شش وم یک آس ی تحت فشار‪ ،‬هی کبح درهتم ییک س یکی‬ ‫چاه آرتزین‪ :‬وم چ‬
‫م کبح ممرن قی م هریوم آب هیوسیهیو م وه هۀ چ سریت م میهو سی ین چ م آرتزین‬
‫م هییکش‬

‫ککگه ت مکیس ر م ی م ه ی ک ر آس ی ت مره آسشه م تیژه ه س م ی تک و مهش‬

‫یی و م(آهک ب مک )‪ :‬ق سیر ک ر آس ی م‬ ‫آسیف ه ت ککگه س آه‬
‫و مهش ‪ ‬ک ر چ سیه س دی آب ت و ۀس‬
‫شر ه م ککگه س وهیهیه ت آذمین‪ :‬آس ی هیس ک ر هس وهکش ‪ ‬اشت ک ر چ سی‬
‫وم آ ه ی ک ر چ سیه ی س آسشه سیر م بو ت فصی‬
‫ل آ ه م هیوو ت‬ ‫(بیسک ک )م س اح ه‬ ‫کارست‪ :‬ک ثری آبه س مییممرک سی ککگه س آه‬ ‫•‬
‫ه س یی یی م هکشس وم آ ه سی تجیو م آتمو بی سی آ ه ب مک م هییکش‬ ‫ش‬
‫و مو‪:‬‬ ‫هیع آس ی سی ای م میی سی‬ ‫•‬
‫‪ -1‬هیع ت جکس مکیب ی ککگ ‪ -2‬شی یط آب ت هی ی ‪ -3‬مره هییذدذییس ‪ -4‬ک ی‬
‫‪ -5‬شرت ممرن ‪ -6‬ک ه س ممرنشک ک‬

‫‪33‬‬
‫آب سی س یب وم و ه ممرنم هر م سی هیژس و مو آب مییممرک سی یم بی م م م ه س‬ ‫• حرکتآبزیرزمینی‪:‬‬
‫یب م بکش ین یب هری بکشکی‬ ‫هیژس سر ی (کبح یی س س یکی) سی م ه س هیژس بس ی وم میریس مک ک ش‬
‫یب آب وم و ه آس ی م م بس ی م یک م ی ک صشه م ی وم متم کغرری م بکش‬ ‫م یب آب وم متوه هی ک‬

‫وی ی کغرری م بکش آب مییممرک م سی یم اسش م‬ ‫م م ی سی م‬ ‫کیبرت آب مییممرک‬ ‫• ترکیبآبزیرزمینی‪:‬‬

‫سیر م م اک صی ت می و وی ی هره سی‬ ‫تس بیییشه م کیای ره ت س بیسک ره س بییروم مکرهیوم کشیوم د کرو ت آهن ک‬
‫شش وم آب مییممرک سی جکس ب ه ه ت ککگه م کیا‬ ‫هسکه س‬ ‫م ش م سیر م بو وم آب مییممرک تجیو و مو غی‬
‫و مو‬ ‫شش کیکط آب سی‬ ‫هییذ آبم وم ت می ف‬
‫م ش م م ح آبه س مییممرک وم ککگه س آذرین ت دیریونی‬ ‫سنگهایآذرینودگرگونی‪:‬‬ ‫•‬
‫م سییّ بو ک ‪ ‬سی س آش مرش میاسب هسوی ‪.‬‬
‫ومصش یی ه س بییرو ت مکرهیو وم ککگه س بیسک ک می و ک‬ ‫سنگهایکربناتی‪:‬‬ ‫•‬
‫ت آش مرش مک کت هری کش‬ ‫ک ) سی س ک ی و وم صک‬ ‫(م سییّ م هیع آب ک‬
‫‪ -1:‬س ص سی سی هیس ب هس بککش ‪ -2‬مکیس ک م وم ایایه ت هی ه کیه رن م بککش‬ ‫وت تیژه آبه س ک‬
‫و م س آب شریین هش‬ ‫آس ی ه س مکیس ر متوه هی س ت آسیف‬ ‫رسوباترودخانهایوآبرفتی‪:‬‬ ‫•‬
‫–‪S ±‬‬
‫⎯⎯‪ ‬آب یسن‬ ‫م ح آب سر ی هی هش سیو ⎯‬ ‫سرعتنفوذآب‪ :‬هی چی کیا هییذ آب بس ی س ششم مره‬ ‫•‬
‫ب ه ه س میری هیو م و مو‬ ‫یب آهی یم فیص سر یس سی س‬
‫ل ب ه ه ت ککگه سر ی ک‬ ‫ه‬ ‫دمایآب‪:‬‬
‫هی چی وم س آب سر ی س ششم مره‬ ‫•‬
‫م ح سر یس م س هیو‬ ‫بکشم مره‬ ‫سر یس م‬ ‫مسافتطیشدهتوسطآب‪ :‬هیچی آب می ف‬ ‫•‬
‫س هی هش بیو‬
‫وم مک ی ه کم هی چ شم س ی سیو مس م آبه س مییممرک سر ی س ششم بریر آبم ه مبییبکی ک‬

‫سختیکلآب‪:‬‬

‫شش هش ت‬ ‫چکش هه م ک ل هذش ی وم اس ق می و م ی‬ ‫سی آبه ی هی ی م شیو بی وم‬ ‫آبهایفسیلی‪:‬‬ ‫•‬

‫وم چیهۀ آب قی م ن ارن‬

‫بیالنآب‬
‫ص سی یک م شتوی ه ص (م هکش ییۀ آسییه ت‬ ‫بیالن (ترازنامه) آب‪ :‬سی م ک ۀ کس ت آبه ی بی وم یک وتمی مم ه م‬ ‫•‬
‫آس ی ) ت موم وم آ ذهری ت ی م آ ه مج شش هشم بیالن آب هی ی م شیو‬
‫ه ف از محاسبۀ بیالن آب یک میطقه‪ ،‬تعیین نوسانات حجم ذخیرش میابع آب آن میطقه است‪.‬‬ ‫•‬

‫‪34‬‬
 ‫مک سع آب وم ب ب یم ت وم سرش م ‪ 609‬وش ب یمم‬ ‫ک له س هذش ی سی ای س ی سیو مس می و م مک سع آس م سر‬ ‫وم‬ ‫•‬
‫م سیر مس م وش ه س ب یم م ه ی کیک ۀ س ی سیو مس آبه س مییممرک م سی اکی وش‬ ‫مکی سیو ک م سی ین ک‬
‫مسکیای ا ت شش ک‬
‫فرونشستزمین‬
‫ک م مخ م وهش‬ ‫آب مکی‬ ‫بی سر‬ ‫وم ت قع وم ه‬ ‫فیته ی ممرن ص ِ برداشت بیرویه آب زیرزمییی ک‬ ‫•‬
‫انواع فرونشست زمین‬
‫فیته ی کییع ‪ ‬یج و فیتچ ای‬
‫وم کبح ممرن‬ ‫م مکب ی ت یج و کیک ت ش‬ ‫فیته ی آم ت ت ه م یی ‪ ‬ه ی کبح تکر‬
‫راهکارهای کاهش فرونشست زمین‬
‫ب هش س ی سیو مس م مک سع آب مییممرک‬
‫کغذیۀ مصکیا آس ی ه‬
‫س ل فیته ی ممرن فه یش‬ ‫تغییۀ مصیوعی‪ :‬سی ثی سیو ش س متیی م آبه س مییممرک م‬ ‫•‬
‫م ی سش وم ه رجی سیمک یم ب هش مره فیته ی ممرنم آب م ییی مت ه س مصکیا‬
‫م کبح‬ ‫سی و ه آس ی ه هش ی م شیو ( ه ل ت هش ی آب سی و ه آس ی‬ ‫کیکط هی‬
‫ممرن)‬

‫آلودگیمنابعآبزیرزمینی‬
‫سی م ش م م ح میجیو وم آ و موم ا ت سی م ح آبم سیه آلودییها‬ ‫عام مؤثر بر کیفیت آبهای زیرزمییی‪ :‬سی‬ ‫•‬
‫سی آ ت مو م شیو‬ ‫کیکط هی‬
‫انواع میابع آالیی ش آبهای زیرزمییی‬
‫نقطهای‪ :‬می و آایو بککش م یک ه بۀ مشخص م هکش یک چ ف ی ب (چ جذس ) سی یم می رو ت مو آبه س مییممرک م شیهش‬
‫غیرنقطهای‪ :‬می و آایو بککش سی تکریۀ روانابهای آلوده م کبح می کع ی ممرنه س ب تممس سی ممرن هییذ بیو ت ت مو آب مییممرک‬
‫م شیهش‬
‫حریم میابع آب‬ ‫•‬
‫کیفیت مک سع آب مییممرک کیکط کودهای کشاورزی‪ ،‬فاضالبهای صیعوی و شهری ک شیش م شیو ت بسر آ هره سی ثی بهرهبرداری‬
‫زیاد ک شیش م شیهش‬
‫یه‬ ‫بس ت بری‬ ‫ییو مک سع آب مییممرک سی وت مت‬ ‫م مک سع آب مییممرک م تعیین حریم سی س آ ک‬ ‫مم هس یه‬ ‫ی‬
‫م شیو‬
‫حریم کمی‪ :‬ییو بس م شتو س ک بی سیو ش آب وم آ ه ری موجب کاهش آبهای زیرزمییی میشود‪.‬‬ ‫•‬
‫سی ین ک ش ع ک ثری وت چ شتو ‪ 500‬م ی وم ه ی هیف ی م شیوم سی ا مر وی ی وم ییو بس سی ف صیۀ شتو ‪ 500‬م ی م هی چ‬
‫ه یش چ وی یس یی شیو ییو بس وم مک ا س مره س ی سیو مس م س شش‬
‫چ ه س ک مرنبککشی آب شیب‬ ‫حریم کیفی‪ :‬ییو بری وم رابطه با مواد آالیی ه است؛ وم ین هیع ییوم وم ی‬ ‫•‬
‫ک یی م شیو‬ ‫د کیه س ی ه‬

‫‪35‬‬
‫سی کی س ش میانیم‬ ‫م مکرش سی چ م سرن م متو د کیه س ی ه‬ ‫بی آییکش ق‬ ‫چ ک‬ ‫پهیۀ حفاظوی م شتو س وم ی‬
‫چ م هج ت س ی ف ار ه مسکیع‬ ‫ی‬ ‫م وم هی یک م ‪ 3‬س ش سریته م مر ه ت و هی‬ ‫داخلی ت بیرونی ک یرو م شیهش سی ین ک‬
‫هی کش بی وم جشتل میی آتمو شش هش‪:‬‬

‫منابعخاک‬
‫وم ب به س ومک اییت کجیس آمیه رش بی ه کم ص هی موه ت هیو شش ککگه‬ ‫•‬
‫ت م ی سی س مهشه سیه میجیو ر مهش‬ ‫هر ه‬ ‫سی س ب‬ ‫ه کم م رط مک ک‬ ‫ک‬
‫کیین ق ی ممرن ت سی ی کیارش م صیل ب تممس شک ه ی‬ ‫ه ک سی اکی کب‬ ‫ک‬
‫ک‬ ‫م شرسر ی ت میی‬ ‫کغرری ر فرهی‬ ‫م شیو بی سی یم و ۀس وم م ی‬
‫هش می ذم ر ( م ا ظ ب تممس)‬ ‫ک یروسکشس ه ک سی ک‬ ‫•‬
‫ومش و هی‪( :‬ش م ه که س شک )‬
‫م یکطو هی‪( :‬ش م م کی ت یس)‬
‫میهو هی‪( :‬ش م ه که س مک )‬
‫ت بیچککی م م کی هی ی م شیو‬ ‫یس (کری )‪ :‬سی ذم ر مکیس سهم کی م م‬ ‫•‬
‫م سییّ ه که س طبیعیم ترکیبی م آ ه ک‬ ‫•‬
‫نیمرخ خاک‪ :‬سی م بع اسیوس ه ک م کبح ممرن ک ککگ‬ ‫•‬
‫سی ی بی فیه س م ی ه ک وم آ ق س م هش م س ششم‬
‫هرومخ ه ک م هییکش م سییّ وم هرومخ ه کم فیه س میی تجیو‬
‫و مو‬

‫هصیصر ر‬ ‫ه ت فی‬
‫‪ )1‬س یکیین ییۀ ه ک ک ‪ )2‬می ۀ هر ه وم آ‬
‫مشش م بککش ‪ )3‬م سییّ تس هر ه ک سی هسی‬ ‫فی ‪A‬‬
‫‪ )4‬مهگ ه بی یس ک کر و مو‬ ‫ماسه و رس ک‬
‫و م س رس‪ ،‬ماسه‪ ،‬شنم م ح شی یشش م فی ‪ A‬ت‬
‫فی ‪( B‬ه ک مر ه )‬
‫م ش م بس هر ه ک ک‬
‫‪ )1‬می و کک سی مره بو ک ییت ت کجهیی شش هش‬
‫‪ )2‬ککگ تاری کغرری می وس ه یو ت سی صیمر قب ر‬
‫فی ‪( C‬ه ک مییین)‬
‫هیو شش ک ‪ )3‬وم میی ین فیم ککگ سی ی قی م‬
‫و مو‬
‫سیر مس م ه که هی کی فی م و مهش‬ ‫•‬

‫‪36‬‬
 ‫م ا ظ مهگم س ف م ی م ت‬ ‫هیچی ین فیه وم سیر مس م هرومخ ه که م هش م شیو تا ه که س مک ی م ی‬ ‫•‬
‫کیبرت شرسر ی س ی شی ی فیق و مهش‬
‫صی ره ک بی س اح مشش سر ی هر شیوم م هکش ه ک مک ی هیت ت می یب بی هی موه‬ ‫م ه ی ب تممس ه ب‬ ‫•‬
‫هسر سر یس و مو‬ ‫شرسر ی‬
‫میاسب و با ارزش‬ ‫ه ک ص م ک ییت سیلییاتها و سی های فسفاتی ‪ ‬سی س ب تممس ت صک‬ ‫•‬
‫ه ک ص م ک ییت ککگه س و م س ب ه ه س م تت م هکش بی مکه ( بلی ّ شک ت م کی س) ‪ ‬سی س ب تممس نامیاسب‬ ‫•‬
‫یمت ک ک ه ب سی ی م ‪25‬‬ ‫ر م سی یم مر ه رن ‪ 300‬سال مم‬ ‫وم شی یط‬ ‫ر ه کم سیر م بکش ک‬ ‫فی یکش ک‬ ‫•‬
‫ر شیو‬ ‫میلیمور ک‬
‫سر س ه‬ ‫قب‬ ‫ک یی‬ ‫م شل‬ ‫ه ک مک ی‬
‫بو‬ ‫بو‬ ‫می و‬ ‫می و‬ ‫م ش م هر ه ک‬
‫بو‬ ‫بو‬ ‫می و‬ ‫می و‬ ‫ی م هک‬

‫فرسایش‬
‫آ م ذم ر ه ک م سی ی صی هیو جش ت سی بسک ای م ه لوهکش سی‬ ‫فرسایش‪ :‬فیک یشم فی یکشس مش تت ک بی‬ ‫•‬
‫وی یس س م شیو ف ار ه س هی ه آ م ب هش ی فه یش م وهش م هس کی هش آ م ب م ّ م یق بکش م ش م‬ ‫م‬
‫فیک یشدذییس ه کم م سییّ وم ی ت م ی ک لم ث س هری‬
‫انواع فرسایش‬
‫فیک یش س وس ( ا )‬
‫فیک یش آس (ب)‬

‫سی کیا ت مره می و م یی میجیو وم مت ه ب و مو هی چی کیا مت ه بم جیت ت مره‬ ‫قشمر فیک یکشه مت ه بم سی‬ ‫•‬
‫آبم ت وم ه رجیم قشمر فیک یکشه آ سر ی م شیو قشمر فیک یکشه آب ه اصم‬ ‫می و م یی سر ی س ششم هیژس جک‬
‫س مت ه ب س شش ت ی م کیا آب ج مس ب ک ی‬ ‫مره می و م ییم سر ی م کی‬ ‫تق‬ ‫بس ی م آب و م س می و م یی ک‬
‫شیوم مکیبهذ مس متو شیتع م هیوو‬

‫فیک یش ه ک‪ :‬ششیش ت ییه ( هی ه ک ف قش دیشش هر ه س ششم هی هیع‬ ‫پیامدهایحاصلازانواعبارندگی‪:‬‬

‫آم ت ت بیک هو س اح فیک یش ه ک م شیو )‬ ‫سم‬ ‫س مش‬
‫نفوذ آب به آبخوان‪ :‬آم ت ت ییه‬ ‫•‬
‫وقوع سی ‪ :‬ششیش ت ییه‬ ‫•‬
‫ایجاد رواناب‪ :‬ششیش ت بیک‬ ‫•‬

‫‪37‬‬
 ‫حفاظت آب و خاک‪ :‬آب ت ه ک سی س هی ب یمم سی اکی کیم ییه س ممشسکشم هسر فی ت و مو میی م آب ت ه ک م‬ ‫•‬
‫م مک سع آب سی مک یم ک ی وی‬ ‫یه‬ ‫ک‬ ‫ای م ییتمس سی س مشش هر ت فه یش م صییر ب تممسم س غ ت جک ی‬
‫ی ه آب ت ه ک وم جییهریس م آایوه هی ت فیک یش ه کم ک ثری‬ ‫س رکی م ین مک سع ت مکرش سی کیک ۀ د یش م ک‬
‫ین هش ک ی م ی سش بی کیا‬ ‫مم ه‬ ‫م ی ه ه کم جییهریس م ک ییت کشمیج ه ک ک‬ ‫فی ت ه و مو هش‬
‫ر آ س شش‬ ‫فیک یش ه کم بس ی م کیا ک‬

‫‪38‬‬
 ‫بانکسواالتفصلسوم‬
‫‪ -1‬ک ام یزییه در ارتباط با ویژیی های هر ک ام از افق های خاک صحیح است؟‬
‫‪ )1‬م ح شی ی شش م فی س یکی ‪C :‬‬
‫‪ )2‬و م س می ی هر ه ‪ :‬فی ‪ A‬ت ‪B‬‬
‫‪ )3‬شن ت م کی ‪ :‬فی ‪ B‬ت ‪C‬‬
‫‪ )4‬مهگ ه بی یس ک کر ‪ :‬فی ‪A‬‬

‫‪ -2‬چی مورد از موارد زیر در زمییه هی رئوژولوژی مورد بررسی قرار می ییرد ؟‬
‫چگونگی حرکت آب های سطحی – بهره برداری آب های زیرزمییی و سطحی ‪ -‬ویژیی آب های زیرزمییی‬
‫‪ 3 )1‬میمو‬
‫‪ 2 )2‬میمو‬
‫‪ 1 )3‬میمو‬

‫‪ -3‬مق ار رواناب به ترتیب با ک ام عوام مرتبط با خاک رابطۀ عیس و مسوقیم دارد؟‬
‫‪ )2‬م یس ه ک ‪ -‬ک ی ه ک‬ ‫‪ )1‬هییذدذییس ه ک – مره هر ه ک‬
‫‪ )4‬م یس ه ک – مره هر ه ک‬ ‫‪ )3‬هییذدذییس ه ک ‪ -‬کی بو ه ک‬

‫‪ -4‬اطالعات زیر از آب چهار چاه بهدست آم ه است‪ .‬سخوی ک آب ک ام چاه از بقیه بیشور است؟‬
‫یی مکرهیو‬ ‫یی بییرو‬ ‫م ش م یی ه‬
‫(مری هیت وم ار ی)‬ ‫(مری هیت وم ار ی)‬ ‫چ‬
‫‪80‬‬ ‫‪40‬‬ ‫‪A‬‬
‫‪60‬‬ ‫‪60‬‬ ‫‪B‬‬
‫‪60‬‬ ‫‪70‬‬ ‫‪C‬‬
‫‪50‬‬ ‫‪80‬‬ ‫‪D‬‬
‫‪D )4‬‬ ‫‪C )3‬‬ ‫‪B )2‬‬ ‫‪A )1‬‬

‫‪ -5‬چی مورد از موارد زیر عبارت زیر را در ارتباط با مقاطع رود صحیح کام می کی ؟‬
‫الف) بیشورین رسوب ییاری در دیواره مقعر رود اتفاق میفو ‪.‬‬
‫ب) با افزایش سرعت رود ‪ ،‬مق ار رسوب ییاری کاهش می یاب ‪.‬‬
‫ج) در محلی از رود که کمورین رسوب ییاری را داریم ‪ ،‬شاه افزایش عمق رود در آن مح هسویم‪.‬‬
‫‪3 )4‬‬ ‫‪2 )3‬‬ ‫‪1 )2‬‬ ‫‪0 )1‬‬

‫‪39‬‬
 ‫‪ -6‬در قسیمت هایی از کویر های کشیور ما‪ ،‬روی سیطح زمین را رسیوبات سیفی رنگی پوشیانی ه اسیت ( شیوره زار) ‪ .‬ک ام مورد را در تشییی‬
‫این شوره زار ها موثر تر می دانی ؟‬
‫‪ )1‬غری ق س هییذ سیو م کی ه س بیییس‬
‫‪ )2‬مکرش شری مییرکی سی کبح ممرن‬
‫‪ )3‬ک ری کییع آب ص م س مهشه وم متم ه س هیت ک ل‬
‫‪ )4‬هیکرش آب ه س فیت مت سی مکب ی ش ع سی ای اسی می و کبح یی س‬

‫‪ -7‬در ارتباط با (حاشیۀ موئییه) ک ام یزییه سواالت زیر را صحیح پاسخ می ه ؟‬

‫* در ک ام میطقه تشیی می شود ؟‬
‫* و ضخامت آن با ان ازه دانه های خاک چه ارتباطی دارد ؟‬
‫‪ )2‬مکب ۀ ک ییی ‪ -‬ا س‬ ‫‪ )1‬مکب ۀ ک ییی – می رو‬
‫‪ )4‬مکب ۀ ش ع ‪ -‬ا س‬ ‫‪ )3‬مکب ۀ ش ع – می رو‬

‫‪ -8‬ک ام یزییه عبارت زیر را در ارتباط با آبخوان ها به طور صحیحی کام می کی ؟‬

‫(در) آبخوان آزاد ‪ ...................‬آبخوان تحت فشار ‪. ...................‬‬
‫‪ )1‬سیه – سرن وت ییی هییذدذیی ک ر م شیو‬
‫‪ )2‬هس هکش ‪ -‬ف م وم کبح فیق ه مکب ۀ ش ع سی سی س ف م کسییی ک‬
‫‪ )3‬سیه – کبح یی س سر ه ی کبح آب ک‬
‫‪ )4‬هس هکش – وم صیمر هیتج آب م چ سی صیمر هیوسی هیوس سی ین چ م آمکهین م هییکش‬

‫‪ -9‬ک ام دو حوضه آبریز با حوضه هامون مرز مشورک دارن ؟‬

‫‪ )2‬ف ر میبهسم ومی س ههم‬ ‫‪ )1‬کیهسم ف ر میبهس‬
‫‪ )4‬ومی چی متمریم هیری ف م ت ومی س اس‬ ‫‪ )3‬ومی س ههمم هیری ف م ت ومی س اس‬

‫‪ -10‬هر یک از موارد « ایجاد رواناب – فرسایش خاک ‪ -‬نفوذ آب به آبخوان » به ترتیب مربوط به ک ام نوع از بارن ییها میباش ؟‬
‫‪ )2‬آم ت ت بیک ‪ -‬ششیش ت بیک ‪ -‬ششیش ت ییه‬ ‫‪ )1‬ششیش ت بیک ‪ -‬ششیش ت ییه ‪ -‬ششیش ت ییه‬
‫‪ )4‬ششیش ت بیک ‪ -‬ششیش ت ییه ‪ -‬آم ت ت ییه‬ ‫‪ )3‬آم ت ت بیک ‪ -‬ششیش ت بیک ‪ -‬آم ت ت ییه‬

‫‪ -11‬ک ام یزییه در ارتباط با ق یمی ترین قیات جهان صحیح است ؟‬

‫‪ )1‬ی م ‪ 4000‬قک ر ه س یی ک‬
‫‪ )2‬اسی م وم چ آ شتو ‪ 0/1‬یل ب ه ل آ ک‬
‫‪ )3‬مکی ع ‪ 247‬مریی چ آ س هو م ی تر م س شش‬
‫‪ )4‬آب م م ی آ ت مو م ی ب تممس م شیو‬

‫‪ -12‬سیرعت آب رودی به عر ‪ 15‬مور و دبی ‪ m2/s 90‬برابر با ‪ m/s 2‬اسیت ‪ .‬این رود در زمانی که از زیر پلی به عر ‪ 3‬مور عبور مییی ‪.‬‬
‫ارتفاع آب ‪ 2‬مور باال می آی ‪ .‬سرعت آب در زیر پ چی ‪ m/s‬میشود ؟‬
‫‪10 )4‬‬ ‫‪8 )3‬‬ ‫‪6 )2‬‬ ‫‪4 )1‬‬

‫‪40‬‬
 ‫درسنامهآموزشیزمینشناسیفصل چهارم‬
‫مولف‪:‬عرفانهاشمی‬

‫فصلی سیلر م م و ( ای صلیص وم بک یم ‪ ( 1402‬م ا ظ ک ش و کلی ل )) سی ه ت مممرنشلک کل ت کل م ه س م کشکل ‪ ،‬بی سی م یف‬

‫می یم هیل کش ‪ +‬یک کرپ کلی ل کل و میلئیی س ش‬ ‫ی‬ ‫کل م ه ی م هکش کیه م کلشم ج و ت م دیو مو مب ات ین فصل‬
‫ش ث آ کل م ه وم یک مکب ی م جک ی‬ ‫کلال یر می یم سی سیمکل شلی یط ش ث کل م ( کلش ت کیه ) ت مبییب ی ه مبییب سیو‬
‫هره سی مییللیع‬ ‫ت شللی یط د یش مس ت ه د یش مس آ ه دیو ه ی م شللیو وم ه‬ ‫ه س م یی م هکش شللرت ت م ش و یییه س کللک‬
‫م ک مس ت مص اح میمو هر م دیو ه ی م شیو‬
‫تعدادسواالتکنکوراینفصل‪:‬‬
‫‪ 2 :1398‬کی ل‬
‫‪ 3 :1399‬کی ل‬
‫‪ 3 :1400‬کی ل‬
‫کری‪ 2 :1401‬کی ل‬
‫وس ‪ 2 : 1401‬کی ل‬
‫‪ 4 : 1402‬کی ل‬

‫وم ک ه ک م ه م می ۀ م ی ممرنشک ک مبیح‬ ‫م می ۀ صی وم ک ه ت ه یو مس ک م ه م د یش مس ممرن ک‬ ‫ی‬ ‫•‬

‫س ل تقیع فی یکشه س م یب ت م ۀی‬ ‫رص‬ ‫مک‬ ‫م ته ی م و ممرنشک‬ ‫ک بی س یش میمو مب ا ی قی م هریو ی‬
‫سی ک کری ر ت ک م ه س م کشک ت مو ه یو‬ ‫ک سی ه یس بی م آکر‬ ‫مت ه س م سیی س آه‬

‫مکانیابیسازهها‬
‫م جی س دیتژ ه س اسی ه م هکش کلللشم هریته م د م مج سعه س کج مس ت میل ل یه م سیجه ت بی کل ل م ه مرش م شلللیهشم هج ت‬ ‫ق‬
‫مب ا ر ممرنشک ک ککگ سی ی آه م ییتمس ک‬
‫شث ک م‬ ‫ت سیکشسه س م‬ ‫می مو مب ا ی ‪ -1 :‬دی‬
‫ت ککگه‬ ‫‪ -2‬ک‬
‫‪ -3‬هییذدذییس‬
‫‪ -4‬د یش مس و مکیه وم سی سی میه‬
‫‪ -5‬جکس مص اح سی ب م مف ی وم ک م‬
‫و مو‬ ‫ش ث ک م وم د یش مس آ ک ثری ق س کیج‬ ‫ت سیکشسه س م‬ ‫شک ک ) ت دی‬ ‫میمفیایژس (ش‬ ‫•‬

‫‪41‬‬
 ‫درش ‪ U‬شی برای اح اث پ میاسبتر است‬ ‫•‬

‫م ه مج ت مو شیوم وم و ه ککگ هره هریتی سی ت ش کبح ت مو م شیو بی ککش ه ت و مو‬ ‫هیه سی ککگ هریتی‬ ‫تنش‪:‬‬ ‫•‬
‫م آ ه ک یرو م شیهش‬ ‫م ف مسم سیش ت ی کیبر‬ ‫ککشه سی هی ع ب‬
‫)‪F →»oú(N‬‬
‫= ککش‬
‫) ‪A → cô w(m2‬‬
‫ثیسیمتس ککگ کغرری ش‬ ‫هصیصر‬ ‫هیع ککش‬
‫سی ثی هیی‬ ‫ککشه س ب‬ ‫ب‬
‫م‬ ‫اس ل هریته س هوم ک‬
‫م ا ی شی ی ت سی‬ ‫وم ج‬
‫ه مج قب ی یج و‬ ‫کس‬
‫م شیهش‬
‫‪‬چرنهیموه‬ ‫ککشه س ف مس سی ثی م ی بو شش‬ ‫ف مس‬
‫(ک قشیس‪ /‬ه تویس)‬ ‫م‬ ‫اس ل هریته س هوم ک‬
‫ی شی ی ت سی کس‬ ‫وم ج‬
‫و ه قب ی یج و م شیهش‬

‫ککشه س سیش سی ثی اس ل سییش‬ ‫سیش‬

‫وم وت م ک س‬ ‫هریته ی‬
‫م ی تر ت می مس س کبح‬
‫ج‬ ‫ککگ ت وم م ا‬
‫ی شی ی یج و م هیوو‬

‫کش هی چی‬ ‫م ککشه بی ککگ م کی هش ک س بکشم سشت آه ی س‬ ‫م ش بلی ککش ی کیبر‬ ‫ککگم ا مر ک‬ ‫م تم‬ ‫•‬
‫ین ککش ه م بس ی س ششم ککگ ه د یش مکی ک ت کبیح ش ی سر یس وم آ یج و م شیو م ین‬ ‫ککگم وم م س‬ ‫م تم‬
‫ککگه ت یج و ومم ه م س اح ه د یش مس ککگ ی ه ک وم د ک م ه م شیهش‬ ‫متم ش ی‬
‫وم مب ا ر آغ مین یک دیتژ م سی مک یم هسیهیسیو مس م ه ک ی ککگ‬ ‫•‬
‫د ک م م یمانهها یا چالهای باریک و عمیقی وم ه ا م ی م‬
‫شش م سی‬ ‫یی م شیو هسیهیه س ککگ ی ه ک سیو ش‬ ‫شث ک م‬
‫ه س ک صص مک ل م شیو ت م ش م م تم ککگ ت ه ک وم‬ ‫آمم ی‬
‫سی سی ککشه س ت مو م میمو سیمک قی م م وهکش‬

‫‪42‬‬
 ‫رفتارمواددربرابرتنش‬
‫و مو‬ ‫یج و شش م سی مف م آه وم سی سی ککش سی‬ ‫م وهکش م ش م ت هیع کغرری ش‬ ‫می و ج مش سی ثی ککشم کغرری ش‬

‫تارۀ هیو س م م هیوهش‬ ‫م وهکش تا س مفع ککش سی ا‬ ‫( یک رک)‪ :‬جی ت س اس ل ککشم کغرری ش‬ ‫ب ی‬
‫تارۀ هیو سیهس هیوهش‬ ‫م وهکش تا س مفع ککش سی یم ب م سی ا‬ ‫(د ک رک) جی ت وم سی سی ککش کغرری ش‬ ‫هسریک‬
‫ش ککش ‪ :‬هی ککش م ش م تم ککگ سر ی شیوم ککگ م ش ککش (مل ومم ت هی )‬
‫– ش ککش‬ ‫– هسریک‬ ‫* سی کیکرت ‪ :‬ب ی‬
‫رفتارمواددربرابرتنش‬
‫و مو‬ ‫یج و شش م سی مف م آه وم سی سی ککش سی‬ ‫م وهکش م ش م ت هیع کغرری ش‬ ‫می و ج مش سی ثی ککشم کغرری ش‬

‫تارۀ هیو س م م هیوهش‬ ‫م وهکش تا س مفع ککش سی ا‬ ‫( یک رک)‪ :‬جی ت س اس ل ککشم کغرری ش‬ ‫ب ی‬
‫تارۀ هیو سیهس هیوهش‬ ‫م وهکش تا س مفع ککش سی یم ب م سی ا‬ ‫(د ک رک) جی ت وم سی سی ککش کغرری ش‬ ‫هسریک‬
‫ش ککش ‪ :‬هی ککش م ش م تم ککگ سر ی شیوم ککگ م ش ککش (مل ومم ت هی )‬
‫– ش ککش‬ ‫– هسریک‬ ‫* سی کیکرت ‪ :‬ب ی‬
‫نفوذپذیری‬
‫ککگه س بیسک ک م سی ککگه س مکیس هی ی‬ ‫ی س ک م ه م هییذدذییس ه ک ت ککگ ک‬ ‫وی ی م ای م مالثی وم م‬ ‫ی‬ ‫•‬
‫م شیو بی سرش م ‪ 50‬ومصش آه ب ه ه ی بیسک ک (بییر ت وتایمر ) س شش ین ککگه م غیت ومم و م هی کش س هذش‬
‫اس‬ ‫ر م وهکش در یف‬ ‫یی ه ی ک‬ ‫ت وم آ‬ ‫م ین ککگه وم آبم‬ ‫آبه س هییذسم س شه ی‬ ‫ت وم جیی‬ ‫مم‬
‫وم ین ککگه ت یج و غ مه شیو‬ ‫ا سهم‬ ‫یی ه س ه‬ ‫ر‬ ‫لم مس ن ک مکجی سی ک‬ ‫ه‬
‫ا س ششم د ت ک ریه هیس سی س ش ث ک م م س شش م م وم صیمک بی ککگ‬ ‫ککگ آهک ی رو ییی بی ف قش یی ر ه‬ ‫•‬
‫ر جشس م ق ر فی م آب ی ه ی مرن م سی هسی و ش ی س شش‬ ‫ا س ششم م کی هش م‬ ‫آهکم و م س یی ر ه‬
‫ا‬ ‫سک سی ین یی ه ت غ مه س ه‬ ‫ک‬ ‫لدذییس ککگه س ک ریس (ککگ هچ ت ککگ هسک) م سرش م ککگه س آه‬ ‫ه‬ ‫•‬
‫م ککگ هچ ش ث شیوم مس ن ک دس م‬ ‫وم ین ککگه م کییعکی م وی ی ککگه یج و م شیو هی کش سی متس یییه ی‬
‫ا وم ککگم یج و ت س اح فی م آب م م ه کش ت هسنکرن ه د یش مس سشهۀ کش شیو‬ ‫چکش ک لم یی ر ه‬

‫‪43‬‬
 ‫مکانمناسببرایساختسد‬
‫بی سی مک یم ذهریی آبم م م کر بم ک مرن آب شیب ت ب تممس ت‬ ‫کشم ک م س ک‬ ‫•‬
‫م کشه چکش مک یم هشم ی ک‬ ‫هسنکرن کیارش هریتس ا یییری ش ث م شیو س ی‬
‫چکش هش م ک مرن م بککش‬ ‫سی یم هومم‬
‫مهمترین عام در تعیین نوع س و مح اح اث آن‪:‬‬ ‫•‬
‫‪ -1‬شی یط ممرنشک ک مکب ی‬
‫‪ -2‬مص اح میمو هر م‬
‫هی ع کشه م ه ی هیع مص اح ک ه س ه ‪ :‬ه ب ‪ /‬س ک‬ ‫•‬
‫یی ☺ )‬ ‫کش ه ب ‪ :‬م ه ک م م م کیم شن ت قیی ککگ ک ه ی م شیو ( مش قی هری آوت ه ب‬ ‫•‬
‫کش س ک ‪ :‬م کرس م م کیم شن ت مری یو ک ه ی م شیو ( شسیو س ک ☺)‬ ‫•‬
‫ک ی و م شیو‬ ‫م هی ۀ مک سی س ک ه کشه س ه ب‬ ‫•‬
‫س جذب‬ ‫م ه هییذه دذیی هیلل کش ت ی هییذه دذییس سیللر م هشب و مهش سک سی ین ه ک م‬
‫آبم مل هکلش یلک ییلۀ هییذهل دلذیی (ال یی م یس ) اسل م بکلش ت کللللت کجسع آب وم د للل‬
‫یییه م شیو وم ین ا مره فی م آب ب هش م ی سش‬

‫ویی م ه ت ب م ه کش ک‬ ‫م م ر مه س م و وم ک ه کشم سیمک شیب و امو اد الیههای کک‬ ‫ی‬ ‫•‬

‫س کبح فی م ک مو ‪ ‬م تیی س سرن صفر تا نود درجه‬ ‫شیب الیه‪ :‬زاویهای بی کبح ییۀ کک‬ ‫•‬
‫مر یو م‬ ‫جغی فر ی سر‬ ‫سیهیمو کبح ییی س کبح فیم بی س ج‬ ‫امو اد الیه‪ :‬م‬ ‫•‬
‫م وهش‬ ‫م ش و ییی م ه‬
‫*جهت شیب یک الیه همیشه بر راسوای امو اد آن‪ ،‬عمود است‪.‬‬
‫س سی س ک ه‬ ‫ه‬ ‫ت میق ر‬ ‫شی یط م یی م تی ر شرت ت م ش و یییه س کک‬ ‫•‬
‫و و شش ک‬ ‫ه ه‬ ‫کشم وم ش‬

‫ا ) وم ین ا امو اد الیهها موازی با محور سی کل م شلرت یییه سی کلس س یوکل ت م ه کلش‬

‫کل بی کل ت‬ ‫کل بی کل ت ب هش فی م آب م شلیو ت جکس یییه وم ک ریه چپ ت م کل ی یل‬
‫د یش مس سر ی م شیو ت ین شی یط مطلوبترین حالت اح اث س ک‬

‫ب) وم ین ا امو اد الیهها عمود بر محور سی اسیتم شلرت یییه سی کلس د یرن م ه کلش کل‬
‫هریل ت ین شلی یط‬ ‫بی کل ت فی م ت ه ل آب م شلیو ت جکس یییه وم ک ریه چپ ت م کل ی یل‬
‫ا نامطلوب ش ث کش ک‬

‫‪44‬‬
 ‫و) وم ین ا س ین بی م ش و یییه اسیو سی م یم کلش کل تا چی شلرت یییه سی کلس م ه‬
‫نسیبوا مطلوب‬ ‫س ل فی م آب م ا (ب) بس ی کل م ت ین شلی یط ا‬ ‫کلش کل ( ا ناودیسیی)‬
‫ک‬

‫م ش و یییه اسیو سی م یم کش ک م شرت یییه سی کس سریت م ه کش ک‬ ‫ر) وم ین ا‬

‫( ا تاق یسی) بی ک ت فی م آب ت ه د یش مس م شیو ت ین شی یط نامطلوبترین حالت اح اث‬
‫س ک‬

‫مکانمناسببرایساختتونلوفضاهایزیرزمینی‬
‫م ف ار ه س اسی ه ت م شه وم مییِ ممرن صیمر م هریو ین ف ار ه م هر م سی فی س مییممرک و مو‬ ‫سیه‬ ‫•‬
‫ی مسه س مییممرک سیصیمر کیه ت مغ م ک‬ ‫•‬
‫کیه ه سی مک یم س ت ه م ه ل آبم ه ل ف ی ب ی ک ی ج می و م شه میمو ک ی و قی م م هریهش‬
‫ه س م یتم ذهریی هی ت ی‬ ‫مغ مه م فیل ه س مییممرک سهم کیس هیل کش بی سی س یج و ک کلریل ر مییممرک م هکش هریته ه م ییل‬
‫می مو وی ی ک ی و م شیهش‬
‫م س یش مب ا ر هیو م سی شک ک ی‬ ‫ش ث شیهش سک سی ین ممرنشک‬ ‫بف‬ ‫ین هیهی ک م ه م س یش وم ممرنه ی س م تم‬ ‫•‬
‫آبم م سیبه بکش‬ ‫س بس یین هیوششه م هی موه ی ه‬ ‫مک‬
‫ک‬ ‫چرهس بی کی ذهک یهی م م یت ت تا مغار بزریور از تون‬ ‫☺ سی ه‬

‫مکانمناسببرایساختتونلوفضاهایزیرزمینی‬
‫ا ) وم ین ل ال میلللری یی کیهل م ف ط م یلک ییلی ا یم م بکلش (الشت تجیو ککیع وم‬ ‫شللل ل‬
‫صللیمر کللی ل بی ین ییی م‬ ‫یییسکشس م ا ظ جکس یییه س ک ل ر وهکش) ت س کیجی سی فی‬
‫م و وم ه ی هیف ی کل ت م یم کیه م س ش ک ه س آ وم یک ییی م تت یی شللش کل م‬
‫وکی م س شش‬ ‫کیه بس ی هی هش سیو ت کیه می‬ ‫میه‬ ‫م‬

‫س جکسه س م ی ا یم م بکش (ککیع‬ ‫(ب) وم ین ا میلری یی کیه م م یییه س کلک‬ ‫شل‬

‫وم یییسکشس) وم ه رجی سی ای م ی تر سیو جکس کللکگه م ش ل هش تجیو م تم ه س م یی وم‬
‫کیه سر لل ی م س شللشت ش ث کیه مک کللت‬ ‫میه‬ ‫سی سی ککشه ت ف لل مه هی هرو سیو دس م‬
‫م هیت هییذدذییم هییذه دذیی ت م ی تر‬ ‫وم یللسن شللری ه س یی کیه ه س وم یییه س کل‬ ‫هریل‬
‫ک‬

‫‪45‬‬
 ‫که‬ ‫م هکش کشه ت ک م ه س مییممرک م هکش کیه ه وم مم‬ ‫تجیو آبه س مییممرک م سی یسک ت د یش مس ک م ه س کب‬ ‫•‬
‫ت ف م آب مییممرک م م عوام مهم ناپای اری تون ها‬ ‫ت س ی سیو مس مالثیهش جیی‬
‫ر ت هی مره وم دیتژ ه س‬ ‫س ش بزریی م م‬ ‫و فضاهای زیرزمییی ک‬
‫م برخورد با آبهای زیرزمییی سیو ک موم سیه می موم‬ ‫اسی ه ت م شه م ه ش‬
‫ر ه ش ت م یق شش هش سک سی ینم سیآتمو مره‬ ‫رم ک‬ ‫ین م‬ ‫دیتژ ه ی سی ای‬
‫ومت ک م ه س‬ ‫ت بک یل جیی آب مییممرک وم کیه ه م کی ه ی ت ممرن مییک م ت‬
‫سی یم بی م کیه ه ی بی وم س یس کبح یی س قی م‬ ‫م هکش کشه م سیر م م و ک‬
‫م هریهشم م د یش مس سر یس سیهیمو م هی کش در شرایطی که سی های داخ‬
‫تون از نظر پای اری و نشت آب‪ ،‬وضعیت مطلوبی ن اشوه باشی ‪ ،‬دیواره و سقف تون با محافظی از بون یا سایر‬
‫مصالح پوشی ه میشود‪.‬‬
‫سی س ری‬ ‫کیه ه ی که محور آنها موازی با الیهبی ی ک ت باالی سطح ایسوابی یی م شیهشم د یش مس بیشوری هی‬ ‫•‬
‫و مهش‬
‫وم کبح ممرن هیف ی م شیو بی ژمف س‬ ‫ر‬ ‫مصکیا ی‬ ‫ترانشه (ژرف ناوه)‪ :‬سی فیتمف‬ ‫•‬
‫سی س هش ف م هکش ه ل آبم ج و ک مسم قی مو و‬ ‫آ م د ک یش سر ی ( یی ت اسری) ک‬
‫ش ث م شیو‬ ‫ایایه س هی ت‬
‫وم مب ا ر آغ مین یک دیتژ سی مک یم هسیهیسیو مس م ه ک ی ککگ د ک م م هس هیه ی چ له س‬
‫یی م شیو‬ ‫شث ک م‬ ‫وم ه ا م ی م‬ ‫س میک ت اسر‬

‫(آلپ – همالیا) ت قع شلش کل ت هیل ه س ف ل وم سر ل ی مک ی آ تجیو و مهش ین‬ ‫م بسیسکشه س ایم هره ج‬ ‫ب لیم م م وم ی‬
‫یس‬ ‫س ا م کی هکش د یش مس کلل م ه س م ی م ک شیش بککش م ین مت ممرنشللک کلل م وم مب ا ر م‬ ‫هیلل ه ت ممرنایم ه س‬
‫کل م ه س کل ی و م ا سه س هی ی ت م هی م س ت س مویشه س صل ی ی م ین یسی ها را شییاسیایی م بککش ت س کل ی و م و و ه س‬
‫س ل ف ار مجشو هیل ه ت تقیع ممرنایم ت ک ثری آ سی‬ ‫ممرنایم ه م‬ ‫ا ر ک می‬ ‫ه س ایم ه مس ت‬ ‫شلش کیکلط وکل‬ ‫ث‬
‫هج ت وهکش فهت سی‬ ‫کل م م سی آ کل‬ ‫اسی قی م م هریو ک ی‬ ‫ا ر وم ه ر م م کشکل‬ ‫کل م ه م م ل ص م بککش ین‬
‫هی ت کل ) م می موس‬ ‫ش ث کل م وم سی سی یب ر و مکی س ( یب ر و مکی س شل م ‪ :‬میه م اغه م هه م جیی‬ ‫ینم د یش مس م‬
‫م هبی ک بی کل م ه م وم مک ی شلرتو م ت بیهیل ه‬ ‫ی‬ ‫کل‬ ‫ی س کل م ه م میمو کیجی ممرنشلک کل‬ ‫کل بی وم مب ا ر م‬
‫بی ت میللشتو شللش‬ ‫هی کل ای ه م می وس م ک سی میه‬ ‫بی ت ک ل یا می و وم و مکیه س دیشللرت کل‬ ‫ک شیش م بکشم هبی میه‬
‫ج و ه ت هبیا میی مک ی بیهی ه م شکییو‬
‫للل سی س ک یرۀ آب یللل ف م یج و دیشلللش هر ه ت مر یس م و مکیه م د یش م‬ ‫میتم س قش م ک م هکلش یجل و هی ع ویی م ۀ م مه‬
‫کلکگ ت ه ک وم ویی می م ه کلشه م ک سی لم س اح هی س ه س اسش س وم کلشه س سهم‬ ‫ت کل یا کیو ه س سهم‬ ‫م بککش اغه‬
‫شش ک‬ ‫ج‬
‫بم‬ ‫کیو ه س کلکگ ت ه کم فهت سی یج و می ج هبیه ک وم م ه م س اح ب هش هیفر ت اسی میرش م ه م شلیو س ه‬ ‫اغه‬
‫م چکرن کی ق ک جییهریس بیو‬ ‫مک کت سی س یج و کش ت د یش مک مس ویی م ه س م ه کشم م کی‬

‫‪46‬‬
 ‫هیو ه ی‬ ‫بی ه ک م وم د‬ ‫دیوار حائ (دیوار نگه ارن ه)‪ :‬ویی مس ک‬ ‫•‬
‫آ م شیو‬ ‫م و مو ت س اح جییهریس م میه‬
‫یابیون (تورسیگی)‪ :‬قیییه س کیمس ش ی هی کش بی و ه آ ه م قیی‬ ‫•‬
‫و مکیه جییهریس م بککش ت‬ ‫ه سری ه م میه‬ ‫دی شش ک‬ ‫ککگه س ومش‬
‫س اح د یش مس سر ی آ ه م شیهش‬
‫ه ت و مو‬ ‫م یک مکب ی ت هش ی آ سی مک ی وی ی م ممرن مه‬ ‫زهیشی‪ :‬ک یرۀ آب ی ف‬ ‫•‬
‫یج و دیشش هر ه اثرات مثبت و میفی وم د یش مس ک مس و مکیه و مو ( س ری ف ط ثی مل ن)‬
‫مرخبیس‬ ‫•‬

‫طبقهبندیخاکهابرمبنایدانهبندی(ازنظرمهندسی)‬
‫ت یس‬ ‫میهو هی‪ :‬ذم ر بیچککی م ‪ 0/075‬مری م ی ‪ ‬م هکش م‬
‫ومش و هی‪ :‬ذم ر سهم کی م ‪ 0/075‬مری م ی ‪ ‬م هکش م کی ت شن‬
‫ه که س ریزو هی س ی س ششم د یش مس آه بس ی‬ ‫و مو هی چ شم م یس‬ ‫آه سیک‬ ‫م یس‬ ‫د یش مس ه که س میهو هیم سی مره‬
‫ک ثری تم هیو مت م شیو‬ ‫م شیو هی م یس وم ین ه که م م شس سر ی شیوم ه ک سی ا هسریس ومم آیش ت ک‬

‫کاربردمصالحخاکوخردهسنگیدرراهسازی‬
‫ممرنم سی س مف ت آمش تک ی ه یری مک کت هری میی م وم م س ای م جیس م هکش س م م کغرری ر وم ت هریته س‬ ‫ر‬ ‫کبح‬ ‫•‬
‫ت مو م چیخ هیومته م تم ب ف هش مو‬
‫س شه س م ی م ک مس‬

‫‪47‬‬
‫ییۀ مه ش اس م بکشم م‬ ‫بی سیاکی‬ ‫وم س ش میی ک‬ ‫‪ -1‬میی ک‬ ‫مییک مس ش م ‪:‬‬
‫م ییا شن ت م کی ی ککگ ش ی ی ک ی و م شیو یییه س‬
‫م تت س شکشم م جکس آکی ا م س شکش‬ ‫ک ی ت متیی بی س یی‬
‫م شنم م کی ت قری ک‬ ‫بی م یی‬
‫م وم مییک مس ت ک ریه‬ ‫م ب مسیوه س مص اح هیو کک‬ ‫ی‬ ‫‪ -2‬ک‬
‫ا ت سی‬ ‫ی س یک‬ ‫ین قب ر کک‬ ‫می ه س م آهن ک‬
‫م هره سی ا ش‬ ‫ه ش مس می ه ت کیمیع س م چیخه م اس مه‬
‫میمو هر م‬ ‫و مهش د ک‬
‫هبیا م آهنم م سییّ م‬
‫بی م م ش‬ ‫هیو بن کک‬
‫ک ی ج م شیوم سیوک‬
‫م آیش‬

‫‪ -1‬آک ی‬
‫‪ -2‬متیی‬ ‫متک مس‪ :‬ش م‬

‫‪48‬‬
 ‫بانکسواالتفصلچهارم‬
‫ت زیر است؟‬
‫‪ -1‬ک ام یزییه‪ ،‬دلی میاسبی برای عبار ِ‬
‫ی مهی سی‪ ،‬میتوانی نقش مهمی در ه ایت پروژههای عمرانی کشورمان داشوه باشی ‪».‬‬
‫ن زمینشیاس ِ‬
‫«موخصصی ِ‬
‫‪ )1‬سیمک م تم می و کب ممرن‬
‫‪ )2‬مب ا ۀ دی بکشه اک صی وم دیک ۀ ممرن‬
‫‪ )3‬مب ا ۀ مغک رس ممرن ت م تم ا یی ککگه‬
‫‪ )4‬سیمک فی یکشه س فیک ی ت ک شی مکیس ر سی هی ع ککگ‬

‫‪ -2‬اح اث پ بر روی دره ‪ ...................‬به دلی ‪ ...................‬میاسبتر است‪.‬‬

‫بس ی مکیس ر‬ ‫‪ - A )1‬ی م‬
‫بس ی مکیس ر‬ ‫‪ - B )2‬ی م‬
‫بس ی متوه هی‬ ‫‪ - B )3‬کیا‬
‫بس ی متوه هی‬ ‫‪ - A )4‬کیا‬

‫‪ -3‬ک ام یزییه عبارت زیر را صحیح کام می کی ؟‬

‫«‪ ...................‬تحت تاثیر تیش ‪ ...................‬ایجاد می شود‪».‬‬
‫‪ )1‬م ی بو شش – ب‬
‫‪ )2‬سییشه – ب‬
‫‪ )3‬چرنهیموه – ف مس‬
‫‪ )4‬هیی – سیش‬

‫های زیر دارای پای اری میاسبی برای پی سازه هسوی ؟‬ ‫‪ -4‬چی مورد از سی‬
‫کوارتزیت ‪ -‬شیستها – ژیپس – ماسهسی ها ‪ -‬دولومیت – یابرو – هورنفلس ‪ -‬شی ها‬
‫‪5 )4‬‬ ‫‪4 )3‬‬ ‫‪3 )2‬‬ ‫‪2 )1‬‬

‫‪ -5‬ک امیک از شی های زیر‪ ،‬نامطلوب ترین حالت اح اث س است ؟‬

‫‪)2‬‬ ‫‪)1‬‬

‫‪)4‬‬ ‫‪)3‬‬

‫‪49‬‬
 ‫‪ -6‬ک امیک از یزییههای زیر‪ ،‬جمله را بهدرسوی کام میکی ؟‬
‫«تون ها ‪ ..................‬هسوی که برای ‪ ..............‬اسوفاده میشون ‪».‬‬
‫بیچ یس م مغ م – ذهریی هی‬ ‫‪ )1‬فی ه س مییممرک‬
‫سهمه یس م مغ م – ذهریی هی‬ ‫‪ )2‬فی ه س مییممرک‬
‫بیچ یس م مغ م – ک ی ج می و م شه‬ ‫‪ )3‬فی ه س مییممرک‬
‫سهمه یس م مغ م – س ت ه‬ ‫‪ )4‬فی ه س مییممرک‬

‫‪ -7‬برای به وجود آم ن شی زیر در طبیعت‪ ،‬ک ام تیشها مؤثر بودهان ؟‬

‫م سیش‬ ‫‪ )1‬سی یم م ک تبم ف مسم ب‬
‫‪ )2‬یک س م ف مس ت یک س م ب‬
‫‪ )3‬یک س م سیش‬
‫‪ )4‬وت س م ف مس‬

‫ا مییم د یش مس کیه سر ی ک ؟‬ ‫‪ -8‬وم بش ت‬

‫اسیو سی یییسکشس س شش ت وم س یس کبح یی س یی شیو‬ ‫‪ )1‬م یم کیه‬
‫اسیو سی یییسکشس س شش ت وم د یرن کبح یی س یی شیو‬ ‫‪ )2‬م یم کیه‬
‫می مس یییسکشس س شش ت وم س یس کبح یی س یی شیو‬ ‫‪ )3‬م یم کیه‬
‫می مس یییسکشس س شش ت وم د یرن کبح یی س یی شیو‬ ‫‪ )4‬م یم کیه‬

‫ی سکشس م کشک و م س بش ت هش م و هی هی کش ؟‬ ‫‪ -9‬مص اح م یک میمو ک ی و وم کش ه س س ک ت ه ب م ه ی‬

‫‪ ) 1‬سهم کی م ‪ 0/075‬ک ه م ی‬
‫‪ )2‬سهم کی م ‪ 0/075‬مری م ی‬
‫‪ )3‬بیچککی م ‪ 0/075‬ک ه م ی‬
‫‪ )4‬بیچککی م ‪ 0/075‬مری م ی‬

‫‪ -10‬ک ام یزییه به ترتیب ویژیی ترانشه و یمانه را بهدرسوی بیان میکی ؟‬

‫‪ )2‬یی ت اسری – س میک ت اسری‬ ‫‪ )1‬یی ت اسری – یی ت اسری‬
‫‪ )4‬اییض ت یی – س میک ت اسری‬ ‫‪ )3‬اییض ت یی ‪ -‬یی ت اسری‬

‫‪50‬‬
 ‫درسنامهآموزشیزمینشناسیفصل پنجم‬
‫مولف‪:‬عرفانهاشمی‬

‫تعدادسواالتکنکوراینفصل‪:‬‬
‫‪ 3 :1398‬کال ل‬
‫‪ 2 :1399‬کال ل‬
‫‪ 3 :1400‬کال ل‬
‫کری‪ 2 :1401‬کال ل‬
‫وس ‪ 2 : 1401‬کی ل‬
‫‪ 2 : 1402‬کی ل‬
‫م س شلش بی سی جه قیلس اک صلی ت سرس مس ه س ری س ش ه ب م کل و هیل کش سی س س ش سرس مس ه هو بی‬ ‫ی‬ ‫ین فصل م فصل‬
‫بک یم هی کش س وک ی سکشس هیب ت میتم می و مر ی سی هیس مییط شش سی کی آ د کخ و و‬ ‫یک کی قب‬

‫کره مک ء م هریهش ین ا صی سی ثی فی یکشه س م ی ت م ییی‬ ‫بیشور اک صیس بی وم م رط میی تجیو و مهشم م سی‬ ‫•‬
‫م شیو‬ ‫ر‬ ‫ه کم آب ت هی ت مو چیهۀ‬
‫زمینشناسیپزشکی‬
‫ین اک صیم ممرنم و هی کش هی م ش م ین‬ ‫سی ا مک‬ ‫ت ک یی ج هش م م م ممرن ک‬ ‫هی‬ ‫مک ء هسۀ اک صی ک مهش سش‬ ‫•‬
‫سی هبی م ف ش‬ ‫هی‬ ‫اک صی سی وییی وم سش م بو ی می و شیوم ک م‬

‫‪ -4‬م ا م‪( AsS :‬کس )‬ ‫‪ -3‬تمدرس ‪As2S3 :‬‬ ‫‪ -2‬فییۀیمی ‪CaF2 :‬‬ ‫‪ -1‬ه ار ‪NaCl‬‬

‫کانی رالگار (حاوی مواد‬ ‫کانی اورپیمان (حاوی مواد‬ ‫کانی فلوئوریت‬ ‫کانی هالیت‬
‫سمّی)‬ ‫سمّی)‬

‫چرک م مک ا ممرن ت‬ ‫وم م ی قشیس دهش‬ ‫هی م م هه م ک ل درش شک ه ی شش ک‬ ‫ک ثری می و ممرن سی ککشمک‬ ‫•‬
‫سریته م سن کرک ت هی جی هصری اشین یک وم ب ب‬ ‫وم یی م و ه سکش ه م هکش سیمی‬ ‫ی وآتمس شش ک‬ ‫هی‬ ‫ک م‬
‫سرس مسه ش م بیو هش‬ ‫م ککگه ت ب ه ه سی س ومم‬ ‫ه س هیو سی فی یش سیه‬
‫م‬ ‫م ممرنم شریع سر یس و مهش و ه سکش س آه ه‬ ‫ص شش سیو بی سیه سرس مس ه وم مک ی ه ص‬ ‫م مشره درش م‬ ‫•‬
‫فهتوهش ک ه ش‬ ‫م سی ش هیه س ایو ممرنشک ک‬ ‫مش ی جشیشس سی ه ت ممرنشک ک دهش‬ ‫مک ا سرن ممرن ت ک م م مر‬

‫‪51‬‬
 ‫ت ک ثری اک صی ت ب ه ه بی م ییی هی م آب ت غذ م ت مو سش م ت وی ی میجیو ر مهش م شیهشم م مب ا ی بککش ممرنشک ک‬
‫س‬ ‫سک سی ین مک ا ههوی‬ ‫سرس مسه س ممرنم و ک‬ ‫ام‬ ‫م یک علم درمانی نیست؛ سی ی سی وه ل سیمک‬ ‫دهش‬
‫و مو‬ ‫میی شک ک م شرس ت ش هیه س ایو دهش‬
‫ککگه م س ش ک ک ک مهش ممرن هی کش بی م اک صی م ی‬ ‫•‬
‫ر ه ک م شیو هر ه‬ ‫ر شش هش هی موه ککگه م س اح ک‬ ‫ک‬
‫کغذیی م بککش آب‬ ‫سی متس ه ک م متیکش ت سیه ج هیم م م هر ه‬
‫یب هیو وم چیهی آبم م ومت ککگ ت‬ ‫آش مرشه هرهم وم‬
‫م بکش هی ت سر ی‬ ‫ه کم ا یم ت سیه اک صی آه م وم هیو‬
‫غ مه ت ه مه س میجیو وم هی بی م مک ء ممرک و مهش سک سی ین‬
‫ک‬ ‫ک ثری اک صی ممرک‬ ‫ت ک یی میجیو ر مهش م ک‬ ‫هی‬ ‫ک م‬

‫پراکندگیوتمرکزعناصر‬
‫م وهش بی کیمیع اک صی وم‬ ‫وم ایو ژۀیشرس م کیبرت شرسر ی ککگم ه ک ت آب ک ررن م شیو مب ا ر ژۀیشرسر ی ه‬ ‫•‬
‫ممرن ت کیبرت ککگه وم مک ی م ی م م ی تر ک‬

‫هسر وم سش‬ ‫اک صی‬ ‫وم دیک ی‬ ‫غی‬ ‫یسکشس اک صی‬

‫کک‬ ‫‪Mg‬م ‪K‬م ‪Na‬م ‪Ca‬م ‪Fe‬م ‪O‬‬ ‫سر ی م ‪ 1‬ومصش‬ ‫صی‬
‫کک‬ ‫‪ P‬م ‪ Mn‬م‪Ti‬‬ ‫سرن ‪ 1‬ک ‪ 0/1‬ومصش‬ ‫فیا‬
‫ک ک – کس‬ ‫‪Cd‬م ‪Pb‬م ‪Zn‬م ‪Au‬م ‪Cu‬‬ ‫بس ی م ‪ 0/1‬ومصش‬ ‫جهۀ‬
‫وم دیک ی ممرن ت سش میجیو ر مهش‬ ‫ک یروسکشس اک صی م ه ی غی‬

‫ت ت مو س ف ه س م ی سش م شیهش اک صی میمو هر م سی س‬ ‫سر ی اک صی جشتل کک تس م م ممرن سی سش میجیو ر مک‬ ‫•‬

‫ه س سش م اک صی ک ک هی کش ین اک صیم وم کس ت س ف ه س ک او سش تجیو و مهش ت ه یو ی بس یو ت‬ ‫اسی یو وک‬
‫تجیو آه وم م ویی سر ی م ش هر مم س اح یج و سرس مس ی ا میی م شیو‬

‫‪52‬‬
 ‫اک صی جهۀ م وم دیک ی ممرن ت سش میجیو ر مهش سی م ش م سیر م بو‬ ‫•‬
‫ی ف م شیهش ین اک صیم ه ه وم سش سی اکی اکصی ک ک ت میمو‬
‫هر م ت ه ه سی اکی اکصی کس م ییب م شیهش بی س اح یج و‬
‫ت ی سرس مس م هیوهش‬ ‫ای م‬

‫ر سکر ه س سیر م ت بکشهیم ک ت کی‬ ‫کیدی بیرشه م هکش ‪( LiO2‬ار رو کیدی بیرش) س ک‬ ‫سوپراکسیدها‪:‬‬
‫جییهریس‬ ‫تس ین اکصیم کیدی بیرشه م م سرن م سیهش ت م کی‬ ‫م شیهشم س ی اک صی م هکش کیکروم م ییی آههیوه س‬
‫هی ه و مو‬ ‫ک ت هسر می وس وم ک م‬ ‫م یت‬ ‫م بککش کیکرو سی م وی یشکی‬

‫ی مکی‬ ‫م اک صیم س هکج مس مل‬ ‫وم فص ‪ 2‬هی هشیش بی س ی ککگه ت ه که م وم سیه‬ ‫•‬
‫م وهکش هر ه م اک صی میمو هر م هیو م سی س مشش م ین ه که م هریهش سک سی ین وم‬ ‫ه‬
‫م ین‬ ‫م هیهیه س هر ه م کسیبه اک صی سرش م ش م سیل یج و م شیو هی ج هیم‬ ‫سی‬
‫سیه م اک صی وم آه م ش م سیلم سر ی شش م م کی هش س اح سرس مس‬ ‫هر ه کغذیی بککش غی‬
‫وم آه شیو‬
‫س ل هبی‬ ‫م بی‬ ‫س ک ری ه ی دی بکشه ژۀیشرسر ی اک صیم مک‬ ‫ممرنشک ک‬ ‫•‬
‫سرس مسه س ه ص وم آه تجیو و موم م یف م بککش سی س مل ل ه ی ژۀیشرسر ی فیه کس ب ومرو وم ه ک ب یم کیۀش وم‬
‫و و شش ک‬ ‫متسیمت ه‬ ‫ش‬

‫منشاءبیماریهایزمینزاد‬

‫آرسییک‬
‫ین اکصی هی کش‬ ‫ایوه‬ ‫ب یمه س می وس وم م ی‬ ‫ک‬ ‫اکصی غریییتمس ت کس‬
‫← مک ل ء‪ :‬سیه کلکگه م هکش کلکگه س آک لی ل ه م کلکگه ت ب ه ه س و م س آمکلکرک (م هکش دریی ) وم‬
‫م شلیهش ت اک صلی میجیو وم آه ت مو مک سع آب ت کلپس ت مو سش میجیو ر مهش‬ ‫هی موه م بیلرش ی‬ ‫می‬
‫م شیو ت س اح یج و سرس مس م هیوو‬
‫ت ج هیم ت هی م م م آب آایو سی ین اکصی ک‬ ‫← م و کیین میری ه ل سی سش ‪ :‬م ممرن سی هر ه‬
‫م شلیو سی هسیهی س م آ م کی‬ ‫م کلکگه م م هکش مغ ل کلکگ سی می وغذ ی مک‬ ‫آمکلکرک میجیو وم س یل‬
‫وم ه للک بیو فیی قیمه ت ذمر سی تکللریی مغ لکللکگ وم ه ری س م جکیب چرن شلل م بیو وم ین مکب یم‬
‫ه لک بیو می وغذ ی س ی مر مغ لکلکگ وم م رط سیل یم کل ت آم و شلش آمکلکرک ت تمو آ سی می و غذ ی ت‬
‫آایوه آه م شیو‬
‫تس‬ ‫ت یج و میللسیمر سی آمکللکرک ← تجیو یییه س مکللیس‬ ‫آسر مس مه مع سیهی س آب تس آمکللکرک وم سک ل غیس هکشتک ل‬
‫متوم‬ ‫م دریی ← می‬ ‫اکصی آمککرک س مهیه ی‬
‫دیک‬ ‫شش ت ش ه شش ب وک ت د م وی س ت کی‬ ‫← ای م ‪ :‬ا یه س دیک م ک‬

‫‪53‬‬
 ‫کادمیم‬
‫ت‬ ‫ب ومرو وم هر ه‬ ‫← کل ی و م بیوه س متس س اح فه یش غی‬ ‫م کل هسر لی س اکصلی متس هسی کل‬ ‫اکصلیس کلس ت کلی‬
‫مهجریی غذ ی م شیو‬
‫← مک ء‪ :‬وم ب هیکگه س کیایرشس ی ف م شیو ت م وکیین مک ء آ وم م و متس ت کیب ک‬
‫هیم ب ت آب ت مو سش م شیو‬ ‫← م وکیین میری ه ل سی سش ‪ :‬ین اکصیم م ییی هر ه‬
‫مین ‪ )2‬آکرته س بیریس‬ ‫ک ی وم مه‬ ‫ت هیم‬ ‫← ای م ‪ )1 :‬ی س ی س ← کغرری ش‬
‫← سرس مس ی س ی س تارن س م وم مکب ی س وم ژ دن سی ثی آایوه مه مع سیهی کیکلط آب متوه هۀ آایو سی اکصلی ب ومرو سی تجیو آمش‬
‫ین متوه هی سی ثی تمتو آبه س م شه کیش م م ب ومرو م یک م ش متس ت کیبم سی اکصی ب ومرو ایو شش سیو‬ ‫ک‬

‫جیوه‬
‫اکصیس کس ک‬
‫فی یکش کل ی ج می و م شه ت جش کل مس‬ ‫← مک ل ء‪ :‬م کلکگه س آک لی ل ه م چ لسیه س آب هیتم وم‬
‫م ب هیکگ آ سی وک م آیش‬
‫س جری‬ ‫ی می سی بیو‬ ‫وم مک ی م شه م فی یکش ک ی ج‬
‫(آب ت غذ ) ت دیک‬ ‫← م وکیین میری ه ل سی سش ‪ :‬م ییی وه‬
‫ت یسک م شلیو سیتم سرس مس مرک م ک ت کیاش‬ ‫ه س اصل م هی م‬ ‫← ای م ‪ :‬س اح آکلرت مکل هش سی وکل‬
‫ه قص میسیمر سی م ر جری وم ژ دنم کیۀشم ای ق ت ی یر م ش م هش شش ک‬ ‫بیوب‬
‫ملقمهکردنطالباجیوه‪:‬‬
‫م شیو ت‬ ‫وم جری‬ ‫ار‬ ‫سی وار‬ ‫م‬ ‫س ی فی بیو جری سی‬ ‫وم ین مت‬ ‫م جری ک‬ ‫متش سی س جش ک مس‬
‫وم کی هی س ق م م هش‬ ‫کپس س ی مر و و ین کیبرتم جری سی وار فی م سیو م ک ری ت ه مج م شیو ت‬
‫فییۀیم‬
‫ک‬ ‫یک اکصی ک ک‬
‫← مک ل ء‪ :‬وم کیبرت ب ه ه س مکل ت مر س کلر سی م ش م می و تجیو و مو سی ثی کلیم هش مغ ل کلکگم م ش م می وس فییۀیم ت مو م رط‬
‫م شیو مک ء وی ی فییۀیمم مغ ل ککگ تس فییۀیم ک‬
‫← م وکیین میری ه ل سی سش ‪ :‬مک ء صی ت میری تمتو آ سی سش م م م هیشرش آب ک‬
‫تمتو م ش مس فییۀیم سی کل ه م سییمس وهش م‬ ‫م بییلرو فیلی ر ت می و آا ک ل ر شلش کل‬ ‫← مه ی س تجیو فییۀیم وم سش ‪ :‬وهش‬
‫سی دیب‬ ‫کی شش آ ت م تم سر ی وم سی سی دیکرشه م شیو هسنکرن فییۀیم وم ب هش س‬ ‫س اح ک‬
‫ک ی هره مالثی م س شش‬
‫← ای م ‪ - :‬بس یو ی مصی می و آ م هی وت س اح سیتم سرس مس م شیو‬
‫بس یو فییۀیم وم مژیو غذ ی م م مشره درش ا م دیکلرشه وهش م شلک ه ی شلش ت سی هسرن وار م سی س‬
‫ین بس یوم م ش مس فییۀیم وم کیبرت هسری وهش ت مو شش ک‬ ‫جی‬
‫ر م یجل و ا یه س کری سی متس‬ ‫فییمکلللرس وهش ه ‪ :‬تجیو ‪ 2‬ک ‪ 8‬سی سی شلللش م لش م فییم یش وم آبه س‬
‫ای ‪ :‬ک ییت س ف مرک س وهش‬ ‫وهش ت م سرن مف ن می ی وهش‬
‫ه ی‪ :‬فییمکرس وهش ه ا میی س بریشتناپییر ک‬
‫ک ی ت غییت ه ‪ 20 :‬ک ‪ 40‬سی سی فییم یش سر ی م ش مج م‬ ‫‪-‬ه‬

‫‪54‬‬
‫کل ی و م بککش بی‬ ‫م آس‬ ‫میلسیتبککش س شلش سرش م ‪ 20‬مریری هیی م میوت ج‬ ‫‪ -‬مصلی س یس فییۀیمم مس ن کل سی س هیل‬
‫بس یو فییۀیم م م کی س یل فی بیو فییۀیم سی آب آشل مرشه مفع‬ ‫کل هش موه س ج ه م فییۀیم س یکی م ش مج م و مهش م ل‬ ‫سی کل‬
‫بیو‬

‫سلییم‬
‫ک‬ ‫یک اکصی ک ک یشکی‬
‫ته یم‬ ‫← مک للل ء‪ :‬وم بل ه هل س کلللیایرلشس ت سلی هصلللیص وم م ل و‬
‫چ لسیه س آب هیتم کلکگه س آک لی ل ه ت ه که س صل م آه سی م ش م‬
‫می و ی ف م شیو سک سی ین مک ء صی کیکرو م ه ک ک‬
‫← م وکیین میلللری ه ل سی سش ‪ :‬میلللری تمتو آ سی سش هیل ل م م ییی‬
‫ک‬ ‫هر ه‬
‫سیه اک صلی سی هصلیص کلیکروم م ییی آههیوه س تس ین اکصلیم س م سرن‬
‫ریس م بککش‬ ‫در‬ ‫سیو کیدی بیرشه م م تقیع کی‬
‫ک س هیو وم ثی میسیمر سی‬ ‫وم چرنم سی می‬ ‫قیسر ا ه‬ ‫م مبی دیایم وم کیی هیو وم ک ل ‪ 1275‬مر وس سی ق م‬ ‫•‬
‫کیکرو وم ه ک ک ت ای م‬ ‫ایی س مکب ی ش م مر کش میتم مرش هرو بی آ س ش م چرنم و م س س هکج مس مل‬
‫هره مصی سرش م ش کیکرو م س اح میسیمر‬ ‫وم هی‬ ‫م کیکرو ک‬ ‫کیصر شش کیکط م مبیم ه ه ی میسیمر ه ش‬
‫مر یو‬

‫روی‬
‫ک‬ ‫ک ک س مک ء ممرک‬ ‫م اک صی فیهس م و سی شس م م متو ت یک اکصی جهۀ‬
‫ت سیه ککگه س‬ ‫← مک ء‪ :‬ا ت سی یک ی وم ب ه ه س کیایرشس سی م ش م می و تجیو و موم وم ککگه س آه‬
‫ک‬ ‫آک ی ه هره فی ت‬
‫م شیو‬ ‫ت مو سش هی‬ ‫← م وکیین میری ه ل سی سش ‪ :‬سر ی م ییی هر ه‬
‫بس یو متسم ش م بیک ه قش ت ه ل وم کری و یسک سش ک‬ ‫← ای م ‪ :‬ای م‬
‫شیو‬ ‫می‬ ‫می وس م ش م متس م کی هش س اح بوهیه ت‬
‫س کلکگشلک کل ت ه که س مکب ی و مو م س یش س ت مو بیو غذ ه ت‬ ‫بس یوه س ه ری س اکصلی متسم بی مک‬
‫و مته س متسو م م س مفع بیو‬
‫ی‬
‫← ای م ‪ :‬بس یو یش‪ :‬سرس مس هی کی‬
‫← مک ی م ی شریع بس یو یش‪ :‬مک ی بیهی ه وتم م ومی ← فیک یش ت س مهشه ششیش‬
‫← بسیسکش هی کی‪ :‬وم کللش هیموهوم سرس مس هی کی وم هرسی شللس ا آمیی سیللر م م یی سیو ت ین مکب یم بسیسکش هی کی ه مرش م شللش‬
‫ت و ته س آ س اح ین سرس مس شللش کلل ت هک م بی یش سی مژیو‬ ‫و و بی بس یو یش وم ه ک ین مکب ی ت هر ه‬ ‫دژتهشه ه لل‬
‫ی یر م ش دس م‬ ‫ین کل بی وم س ش شلس ا‬ ‫وار ممرنشلک ه‬ ‫غذ ی میوت ین مکب ی یل فی شلشم سرس مس هی کی ب هش ی ف‬
‫لدذیی یش م س هیو شلیل ت ه که س ف ری‬ ‫اصلی یخسکش م س آب شلش یخه م جو می وس آب وم ه ک هییذ بیو ت هسکه س سیلر م ه‬
‫م یش م سی ج س هذ ش‬

‫‪55‬‬
 ‫سرب‬
‫ه یل رن ب مسیوه س کلیب وم ایایب ل م م س مس ت ب ل کل مس سیو هسکه س مری ت کل هسه سی‬
‫ی سی‬ ‫متتم ثیس ق س م‬ ‫ی شلی‬ ‫کل ی و م م ویی می و کلیب وم مهشه متممی‬ ‫ب م م مف‬
‫ه و شل م م جسیی شلریع میلسیمر کلیب (دییم ریلو)م شلریع شلشیش ه س متمسم میو م ی ت‬ ‫کل م‬
‫ا ت ف وه ذهک‬
‫کص ل وهش ه سی الی ک‬ ‫م ه هیه س میسیمر س کیبم یج و هط آبی مهگ وم م‬ ‫ی‬

‫م هه م برییم ی‬ ‫غ مس بی هی متم وم ر ا ه هی م فیت م میهوم مس ن کل‬ ‫غبارهایزمینزاد‪:‬‬

‫کیف ه س غ م بی م آفیی مک ل ء م هریهش سی بی ه س‬ ‫کل‬ ‫وتمکی مک ل ء هیف ی س شلش غ مم دشیش س ج ه‬
‫ر می وس‬ ‫م ب لیمه س هسیل ییم ت مو ب لیم م شلش ت م م وچ م م ل‬ ‫آاپ هو م مکلکش ت میههیوه س سیه‬
‫م شیو ت ک م تس م ک شیش م بکش‬ ‫غ م م م ککیسم ت مو سش هی‬ ‫بیو ک‬
‫اثراتتوفانهایگردوغباروریزگردها‪:‬‬
‫م هیمشلرش (غ مه هیم م س مک ب ت ممرن م کلیو م بککش) – ه ل س ب یسه س سرس مسم سی‬ ‫هیژس ومی ف‬ ‫اثرات میفی ‪ :‬ب هش مره‬
‫مک ی دیجس ر ‪ -‬ف بریر هی – ه ل می و کس‬
‫ه س س م ه مک ی هیمیریس‬ ‫‪ -‬فی هو بیو می و مغذس ک ک سی س جک‬ ‫اثرات مثبت ‪ :‬هی یه س مشش قبی ر س م‬
‫ین‬ ‫وم مب ا ر هیوم هیع ب ه ه س ک ل ر وهکش ت کیبرت ژۀیشلرسر ی میههیوه ت غ مه م سیمکل م بککش آه‬ ‫ممرنشلک کل‬
‫سیمکل ه م کلیچ لسی میههیوه م س کصل تیی م هی م س سیمکل ت ه ی ه ل آه ک فی صل وتم م مب ا ی م بککش ک س ی هکش در مشه س‬
‫م درشسرک ت م ه مه ی سی س ب هش ثی ر آه درش بککش‬ ‫هی‬ ‫ص م ک ک ق غ مه سی ک م‬
‫ین غ مه م سر لل ی س شللشم هیخ سرس مسه س مهمن‬ ‫ذم ر سیللر م میه غ م س تتمو سی مییم س اح سرس مسه س مییس م شللیهش هی چی غی‬
‫ت مری میک ط س آ فه یش م ی سش‬ ‫ککیی ت می‬ ‫وک‬
‫آتشفشانها‬
‫هیج مس درک کیسی فریرپرن وم کل ل ‪1991‬‬ ‫ف ار ه س آک لی ل ه م فیهه ت اک صلی وی ی آک لی ل‬
‫درک کیسی فریرپرن وم کل ل ‪ 1991‬مریری ه کن ه بیل ی د ش شلش‬ ‫مریری ه کن ه بیل ی آک لی ل‬
‫جشتل کک تس سیو آک لی ل ه م فهت سی اک صلی کل کل م اک صلی وی یس‬ ‫ر‬ ‫بی سر ل ی اک صلی‬
‫م هکش آمکلللکرکم سیییروم ب ومروم جری م کلللیبم م وت ت تم هریت م هو ت مو م رط م بککش بی وم‬
‫شی یط ه صم هبیه ک هی کش‬
‫ینهیهی فیم ه س آک ی ه هی چکش ک ل یک س م وم ک میخ ممرن مخ و و هش ین ه ی م هو وم ه ی س رییو بی وم هی مم م‬ ‫•‬
‫سی متس ممرن ف ل سیو ت فیم بیو هش‬ ‫سی یم مر ه رن ‪ 60‬آک ی ش‬
‫ه م ق س کیجی ک‬ ‫م ش م ب فیهه س آم و شش م آک ی‬
‫دو متم؛‬ ‫پییاتوبو‬ ‫می و ه مجشش م وه هۀ آک ی‬
‫‪ 2‬مریری کن متس‬ ‫‪ 10‬مریر مو کن م هس (‪)MAX‬‬
‫‪ 1‬مریری کن مس‬ ‫‪ 5500‬کن ب ومرو‬
‫‪ 20‬مریری کن هیهیو وس بیرش‬

‫‪56‬‬
 ‫کانیها‬
‫و مهش‬ ‫س هی یو س وم و متک مس ت صک یع س ش ش‬ ‫ک یو‬
‫✓ ب ه ک اک ← ک رۀ دیومسنی‬
‫سریکرکه ت قیصه س می نم س یو مهو م ش‬ ‫✓ هی ع ب ه ه س مک ← ک رۀ ه‬
‫✓ ب ه فییۀیمی ← ک رۀ هسریوهش‬
‫ت ک ۀ بیت یشآف ب‬ ‫✓ ک اکم مر ه ت م ه ← صک یع آم ی‬
‫ه س م ف وم هک ت ا سسیو مس س دیکی ‪X‬‬ ‫✓ کیب← ک رۀ ا‬

‫‪57‬‬
 ‫بانکسواالتفصلپنجم‬
‫‪ -1‬آلودیی های محیطی حاص از فرسایش خاک و فاضالب ها در ک ام علم بررسی می شود؟‬
‫‪ )4‬ممرن شک ک میی م رب‬ ‫‪ )3‬ممرن شک ک دهش‬ ‫‪ )2‬مکیب شک ک‬ ‫‪ )1‬ممرن شک ک ق ص وس‬

‫‪ -2‬درباره اورپیمان و رالگار ک ام موارد عبارت زیر را صحیح تیمی می کی ؟‬

‫‪ ..................‬می باش ‪».‬‬ ‫« ‪ ..................‬با فرمول ‪ ..................‬دارای رن‬
‫‪ )1‬م ا م ‪ – As2S3 -‬قیمه‬
‫‪ )2‬تمدرس – ‪ – AsS‬قیمه‬
‫‪ )3‬تمدرس –‪ – As2S3‬قیمه س ه ل ه س ممو‬
‫‪ )4‬م ا م ‪ – AsS -‬قیمه س ه ل ه س ممو‬

‫‪ -3‬ک ام عبارت ه ف اصلی«زمینشیاسی پزشیی» را بهور معرفی میکی ؟‬

‫ر سرس مسه س ص م می و ممرنم و‬ ‫‪ )1‬شک ک ی مک ی آایو سی اک صی صی کس ممرن ‪ )2‬ومم‬
‫‪ )3‬شک ک ی ای م یج وبککش سرس مسه س ممرنم و ‪ )4‬ک رص سرس مسه س ص م ه هکج مسه س می وم شه‬

‫آهک بر خالف یرانیت وجود دارد؟‬ ‫‪ -4‬چی مورد از عیاصر زیر در سی‬
‫سیلیسیم – اکسیژن – کلسیم – مس – کربن – آلومیییوم ‪ -‬فسفر‬
‫‪ 2 )2‬میمو‬ ‫‪ 1 )1‬میمو‬
‫‪ 4 )4‬میمو‬ ‫‪ 3 )3‬میمو‬

‫‪ -5‬به ترتیب عیاصر کادمیم ‪ ،‬پواسیم ‪ ،‬تیوانیم و مس در ک ام یرو ِه طبقهبی ی عیاصر قرار میییرن ؟‬
‫‪ )2‬جهۀ ‪ -‬صی ‪ -‬جهۀ ‪ -‬جهۀ‬ ‫‪ )1‬فیا ‪ -‬صی ‪ -‬فیا ‪ -‬فیا‬
‫‪ )4‬جهۀ ‪ -‬صی ‪ -‬فیا ‪ -‬جهۀ‬ ‫‪ )3‬فیا ‪ -‬صی ‪ -‬جهۀ – فیا‬

‫‪ -6‬سوپراکسی ها مانی ‪ .................‬با ‪ ، ...................‬سبب ‪ ...................‬میشون ‪.‬‬

‫‪ – Li2O2 )1‬یج و سکر ه س ت بکشهی ‪ -‬س اح کی‬
‫‪ – LiO2 )2‬م سرن سیو می و یش کی – جییهریس م کی‬
‫‪ – LiO2 )3‬یج و سکر ه س ت بکشهی ‪ -‬س اح کی‬
‫‪ – Li2O2 )4‬م سرن سیو می و یش کی – جییهریس م کی‬

‫‪ -7‬ک ام مورد‪ ،‬ییی از اثرات نامطلوب توفانهای یرد و غبار و ریزیردها است؟‬
‫‪ ) )1‬س ی مف ن وم وم س هی سی ای س مک ب هیم س ممرن‬
‫‪ )2‬فی هو بیو می و مغذس ک ک سی س جک ه س س م ه مک ی هیمیریس‬
‫‪ )3‬یج و هی یه س مشش قبی ر س م‬
‫‪ )4‬د یرن آمش وم س هی سی ای س مک ب هیم س هیمشرش‬

‫‪58‬‬
 ‫‪ -8‬ک ام یزییه در ارتباط با مقایسه مق ار مواد و عیاصر خارجش ه در طی فعالیت آتشفشان پییاتوبو صحیح بیان ش ه است؟‬
‫‪ )2‬م هس ˂ متس ˂ ب ومرو˂ مس‬ ‫‪ )1‬م هس > متس > مس > ب ومرو‬
‫‪ ˂ SO2 )4‬مس ˂ متس ˂ ب ومرو‬ ‫‪ ˂ SO2 )3‬ب ومرو ˂ مس˂ متس‬

‫‪ -9‬برای جلوییری از نفوذ پرتو های ‪ X‬به محیط اطراف‪ ،‬بهویییی یر اسیت دیواره های اطراف مح عیس برداری با این پرتوها را با ک ام ماده‬
‫بپوشانی ؟‬
‫‪ )1‬تمقی ه س کیس‬
‫‪ )2‬ییی ه ی م م ت ک اک‬
‫‪ )3‬ب غذویی مس مر و م‬
‫‪ )4‬مهگ ه س ک ه ی شش م فییۀیمی‬

‫‪ -10‬سیه مح ودش ‪ C – B – A‬در نمودار زیر‪ ،‬عملیرد ب ن در مقاب میزان جیب عیاصیر به ب ن را نشیان میدهی ‪ .‬این سیه مح وده به ترتیب‬
‫با ک ام یک از یزییههای زیر تطابق بیشوری دارد؟‬
‫‪ )1‬ک شش ب وک ت د – ک ت وهش ‪ -‬فییمکرس‬
‫‪ )2‬مرک م ک ‪ -‬فه یش کی بو ک ی ‪-‬بو هیه‬
‫‪ )3‬ه ل یسک ‪ -‬ک ت وهش – ی س ی س‬
‫‪ )4‬دیکرشه وهش ‪ -‬فه یش کی بو ک ی ‪ -‬هی کی‬

‫‪59‬‬
 ‫درسنامهآموزشیزمینشناسیفصلششم‬
‫مولف‪:‬عرفانهاشمی‬
‫شکستگیها‬
‫م ه هیه س دیی ی ممرن هی کش‬ ‫ه س دیک ۀ ممرن ی‬ ‫ش ی‬
‫وم ک ه ج و ه م کشه م کیه ه ت ک یی ک م ه س م کشک‬
‫وم کجسع آبه س مییممرک ت ذه یی هی ت ه م‬ ‫ه وم مب ا ر ممرنشک ک‬ ‫هسر ش ی‬
‫ر ب هی مه س هیم س‬ ‫وم ک‬

‫ه س دیک ۀ ممرن سی وت وک ۀ ومم ت هی ک یروسکشس م شیهش‬ ‫ش ی‬ ‫•‬

‫سی ی شی ی یب نیرده ت‬ ‫هیل‬ ‫کل بی وم آ کلکگه س وت ی کلبح شل یل‬ ‫هیا شل یل‬ ‫درزه‪:‬‬
‫ج سج شش هش‬
‫سی ی شی ی یب کرده‬ ‫هیل‬ ‫ه ی هیل کش بی وم آ ه کلکگه س وت ی کلبح شل یل‬ ‫شل یل‬ ‫گسلل‪:‬‬
‫ت ج سی ج شش هش‬

‫شی‬ ‫نوع تیش‬ ‫ویژیی‬ ‫نوع یس‬

‫‪ -1‬کبح هی م ی ک‬ ‫ا وس‬
‫ب‬ ‫‪ -2‬فی ویی م هی سی فیتویی م سی کس د یرن ی‬
‫فیتویی م هی سی فی ویی م سی کس س ی یب‬
‫بیو ک‬
‫‪ -1‬کبح هی م ی ک‬ ‫م ی‬
‫ف مس‬ ‫‪ -2‬فی ویی م هی سی فیتویی م م سی کس س ی ی‬
‫فیتویی م هی سی فی ویی م سی کس د یرن‬
‫یب بیو ک‬

‫ککگه وم م ش و کبح هی ک‬ ‫‪ -1‬اغه‬ ‫م شو‬

‫سیش‬ ‫‪ -2‬یب قب ر ش ل ی ل ی شللش م وم م ش و فی‬ ‫اغه‬
‫ک‬
‫‪ - 3‬فیت ت فی ویی م هش میو‬

‫‪60‬‬
 ‫زمینلرزه‬
‫ت هی ه م یج و‬ ‫سرن ممرنایم ه س هی ه ویش م شیو؟ ایم ه ش ی‬ ‫چی مک‬
‫هی ه یج و م شیهش‬ ‫م بککش سر ی ایم ه سی م ش و هی مکب ی هی کش ت وم م‬
‫وم‬ ‫م ه ت آفییکش ین کلر م کل‬ ‫ممرنایم م ه ل هی آشل مس م پویایی ممرن ت س ل‬
‫هی ممرن ایم م م ش م هیژس ه شل ی شلش وم کلکگه م سی یم ه ه ه آم و م شلیو ت سی صلیمر‬
‫م وهش‬ ‫یب م بکش ه ه سی ه للی دی بکشه ممرنایم ه ه ل‬ ‫می ج ایم س سی ی‬
‫هری‬ ‫بی کیمیع آه م وم هسی ج ی ی‬
‫کلکگه س کل مهش کلکگ بی وم م س هریتس ت مو م مف م یکل رک م هیو‬ ‫صلی ممرنایم م یب تمقیه س کلکگ بی کل‬ ‫ای‬
‫سی صلیمر‬ ‫شل یل‬ ‫شلش ت هیژس ممرنایم م م‬ ‫م وهکش چک هنی ککش م م تم کلکگ فی کی متوم کلکگه وچ م شل یل‬ ‫هل‬
‫ممرنایم م‬ ‫م شلیو بی شل م درشایم م ایم صلی ت دسایم کل‬ ‫می ج ایم سم آم و م شلیو وم هی ممرنایم م م هیت ایم ه صل‬
‫م سییّ بس ی م یک وقر ی یل م ب ش‬
‫ب لللیم یی س قی م هیف ن وم بسیسکش ایم هره آلپ – هیمالیام ک یی ّ هی متم شلل هش تقیع ممرنایم وم مک ی م ی م س شلللش‬
‫یی م س مه کیکط ممرنایم تیی شش هش‬ ‫سیر مس م مک ی می یه‬
‫بسیسکش ایم هره آاپ – هرس ار م غیب متد شلللیتع شلللش ت س ش م هذشلل ن م کیبریم ت مو یی‬
‫ت شس ل هکشم ت مو ب یم چرن م هیوو‬ ‫م فغ هی‬ ‫م شیو کپس س ا یم م د بی‬
‫سی هو یب‬ ‫ت ک ش وس تمقی بیچک ک ل ر شلش بی ین تمقیه هیل‬ ‫کلکگ بی م ‪ 7‬تمقی سهم‬
‫م بککش‬

‫ه م کی هکش س اح‬ ‫کش – هیج مه س کس برخالف ش و مو ممرن تآکشکیمس جک‬ ‫هیج م م ش – ک یری ه ه ه آب د‬
‫تقیع ممرنایم شیهش‬
‫مشخصاتمحلوقوعزمینلرزه‬
‫کانون زمینلرزه‪ :‬م ی ومت ممرن کل بی هیژس ذهری شلش م آهج‬
‫آم و م شیو‬
‫مرکز سیطحی زمینلرزه‪ :‬ه بی س وم کللبح ممرن کلل بی وم س یس‬
‫ب هی ممرنایم قی م و مو ین میبهم بس یین ف صیی م م ب هی ممرنایم‬
‫و مو‬

‫‪61‬‬
‫ممرنایم کل ت بس یین ف صلیی م م ب هی ممرنایم‬ ‫میی ‪ X‬میبه کلب‬ ‫متسیمت مره هیل مر وم ه بۀ ‪ x‬سر ل ی م ‪ Y‬کل‬ ‫وم شل‬
‫و مو ت ‪ Y‬م ب هی ممرنایم وتمکی ک‬
‫امواج لرزهای‬
‫می ج ‪ ( P‬تاریم یا )‬ ‫ومتهل ‪ :‬یلن ملی ج وم ب ل هلی مملرلنالیم‬ ‫هی ع می ج ایم س‬
‫یج و م شلیهش ت وم و ه ممرن مک لی‬
‫می ج ‪( S‬ث هیییم ایی )‬ ‫م هیوهش‬

‫می ج ی ت (‪)L‬‬ ‫‪ :‬ین می ج وم ب ل هی کیارللش‬ ‫کلللب‬

‫هس شلیهش؛ سی ی م سیهیمو می ج ومته س‬
‫می ج میی (‪)R‬‬ ‫فصل م ل یک یییه ت کبح ممرن یج و‬
‫م شیهش‬

‫انواعامواجلرزهای‬
‫ایم ه م ث‬ ‫ک بی کیکط وک‬ ‫•موج ‪( P‬اولیه‪ ،‬طولی)‪ :‬موج ‪P‬م سر یین کیا م و مو سی هسرن وار م تارن میج‬
‫هیچی کی بو‬ ‫می ج وم م رطه س م ی م م ی تر ک‬ ‫م شیو ین میجم م م رطه س ج مشم م یع ت ه م م هذموم کیا‬
‫ککگه سر ی س ششم می ج کییعکی یب م بککش‬

‫م آ ه س ی شی ی می مس ک )‬ ‫ته‬ ‫ین می ج سی می م ر کبح ممرن (وم م ک س فی) م س شش (م ک س مک‬ ‫یب‬

‫‪---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------‬‬
‫موج ‪( S‬ثانویه‪ ،‬عرضی)‪ :‬ین میج س ش م میج ‪P‬م کیکط ایم ه مه ث م شیهش ین میجم ف ط م م رطه س ج مش ا یم م بکش‬

‫میج سی هو اسیوهش)‬ ‫م ت مک‬ ‫(م ک س ه‬ ‫م میج ک‬ ‫ج سج ی ذم ر اسیو سی م ک س ه‬

‫‪---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------‬‬
‫امواج ‪( L‬الو) ‪ :‬میج ‪L‬م میج ک بی دس م میج ‪S‬م کیکط ایم ه مه ث م شیو‬
‫ذم ر می مس کبح ممرن ک ت ج سیج ی ق ۀو هش مهش‬ ‫می ج ‪S‬م م ش و مک‬ ‫ین می ج م سی می ج ‪ S‬ک ت سیه‬ ‫یب‬

‫‪62‬‬
 ‫‪---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------‬‬
‫یب‬ ‫ومم آتمو ا ی وم میج میی م ج‬ ‫موج ‪( R‬ریلی)‪ :‬م هکش یب می ج ومی ذم ر م وم یک مش م و یی س سی مک‬
‫می ج ومی م شتو ک ت م کبح سی اسی‬ ‫اسی هییذ ت ک ثری می ج میی مث‬ ‫می ج ومی ک‬ ‫یب‬ ‫و یی آس مخالف ج‬
‫ب هش درش م بکش‬

‫مقیاس ان ازهییری زمینلرزه‬

‫ش ت و بزریی ک ی و م شیو‬ ‫سی س کیصر ت هش م هریس ممرنایم م وت م ر‬
‫شدتزمینلرزه‬
‫ک‬ ‫م هش س ت کیصری‬ ‫یک م ر‬
‫مره هی س ه وم هی ممرنایم کیصر م شیو‬ ‫سی ک‬
‫ه س ایم ه م سی کیصر مره هی س ه س یک ممرنایم م دیو مو‬ ‫سشت ک ی و م وک‬
‫ممرنایم م ب هش م ی سش‬ ‫ششر ممرنایم س وتم شش م میبه کب‬
‫ششر ممرنایم م مرکالی ک‬ ‫مر‬ ‫‪ 12‬ومجی س کیصر شش ک‬ ‫مره هی س ه وم یک م ر‬
‫‪ 12‬تیی ه کام م کیصر بیو ک‬ ‫کم س اشو ‪ 1‬ت وم م ر‬ ‫میب ا ششر ممرنایم م وم م ر‬
‫بزرگیزمینلرزه‬
‫م ش م هیژس آم و شش م ممرنایم م ک ی م شیو‬ ‫سی ک‬
‫م آ م ششیشکی ت و مکۀ هیک ه ر می ج آ ممرنایم م سهم کی هی هش سیو‬ ‫هیچی هیژس آم و شش م می وکی س شش مک ش ر ه ش‬
‫ا ر ایم ه مم ک ررن م بککش‬ ‫سهمه ممرنایم م سی بسک‬
‫ت ش هش م هریس سهمه م ریشور ک‬
‫ایم ه م‬ ‫می ی‪ :‬ا می وم بزریورین دامیۀ موجی (سی یت مر یت ) ک بی وم ف صیۀ ‪ 100‬برییم یس م میبه ممرنایم کیکط وک‬
‫م شیو‬ ‫ک هش مو ث‬
‫سی م س هی یک ت ش سهمه م و مکی می ج ‪ 10‬سی سی ت م ش م هیژس ‪ 31/6‬سی سی فه یش م ی سش‬
‫سی م س فه یش سهمه ایم م ‪ X‬سی ‪ Y‬هی ‪ : Y − X = N‬و مکی ‪ 10N‬سی سی ت م ش م هیژس ‪ 31/6N‬سی سی مر یو‬
‫سی م س کغرری سهمه ایم م ‪ 3‬سی ‪ 5‬و مکی ‪ 100‬سی سی ت م ش م هیژس ‪ 31 / 62‬م شیو‬

‫‪63‬‬
 ‫ممرنایم ب هش م ی سش‬ ‫ک ؛ م ششر آ س وتمشش م میبه کب‬ ‫• بزریی ممرنایم وم کس ت ه ا ممرن ی ی‬
‫) بشهذ مس☺ ‪ :‬آی وم ت ق ر مر رو سهمه چرهس می و ی بسی ؟ نه مر رو ششر چرهس بو ی می و دس م ش ت م‬
‫)‬ ‫ت بزریی ( ع دیه ) هی‬ ‫ت بو ت می ویی ( توصیفیه) هی‬

‫پیشبینیزمینلرزه‬
‫م تقیعم درشسرک شش هش‬ ‫شس مس م آه م ق‬ ‫بی ک بکی مخ و و ک م ف ط ک ش و ه‬ ‫م مریری ممرنایمی بیچک ت سهم‬
‫وقری تقیع ممرنایم سی ه رجی هیکرش هش ا ی‬ ‫ا س و سی س درشسرک مم‬ ‫هکیم و ه سکش وم ممرکۀ مت ه س ایس ق س‬
‫ه س ایم هره بی ممرن م شک ک ی بیو هش‬ ‫م‬ ‫ممرنشک ک‬
‫پیشنشانگرها‪ :‬ا ۀو ت ه هیه ی هی کش بی س ک ی و م آ ه م کی تقیع ممرنایم م درشسرک بیو‪:‬‬
‫‪ )1‬کغرری ر ه م م وت وم آبه س مییممرک‬
‫‪ )2‬یج و کغرری وم کبح کی م آبه س مییممرک‬
‫‪ )3‬سی ممرنایم‬
‫‪ )4‬درشایم‬
‫‪ )5‬ه هکج مس وم مف م ری ه ر‬

‫چینخوردگی‬
‫م کلکگبی یج و م شلیهشم م هکش مشل ی‬ ‫سی هسرشه کلکگه م چرنهیموه م هییکش مشل ی بی ه وم ثی چرنهیموه س شه ی‬
‫بی ه س ا یم ت م هی‬
‫ه مج شلش تس یکی ی د یرنکی م کلبح‬ ‫ف‬ ‫م ا‬ ‫تکشییب‪ :‬وم ین ا م یییه س مکلیس‬
‫صی قی م م هریهش (ک و کیین چرن)‬
‫یمس هو م شیهش بی یییه س ق یمیتر وم مرکز ت‬ ‫تاق یس‪ :‬وم ین ا یییه س کک‬ ‫هی ع چرن‬
‫یییه س ج ی تر درحاشیۀ چرن قی م م هریهش‬
‫یمس هو م شلیهش بی یییه س ج ی تر وم مرکز ت‬ ‫ناودیس‪ :‬وم ین ا یییه س کلک‬
‫یییه س ق یمیتر وم حاشیۀ چرن قی م م هریهش‬

‫‪64‬‬
 ‫آتشفشان‬
‫کی ق‬ ‫ف ار ه س آک للی لل ه‬ ‫ه م سیلل ی قر هی ه م ومی ه ت ومی چیه س سهم‬ ‫میتم وم کس ت ه ا بیی ممرن ی ک و ه ه لل‬
‫م فش‬
‫ج مش (کیی )‬
‫م یع (یت ی هش م )‬ ‫ه‬ ‫می و هیتج آک ی‬
‫س مه س آک ی ه (فیمیتل)‬
‫سی هی دیک ب م شیوم کیی م هییکش‬ ‫تفرا‪ :‬سی می و آک ی ه ج مش بی سی صیمر ذم ر میه ت ومش سی ثی ف ار آک ی‬
‫هش م ذم ر ج مش آک ی‬
‫هش م ذم ر(مری م ی)‬ ‫ه ت ذم ر‬
‫بیچککی م ‪3‬‬ ‫ه بی ی‬
‫سرن ‪ 2‬ک ‪32‬‬ ‫یدری‬
‫سهم کی م ‪32‬‬ ‫)‬ ‫قب ی ککگ ت سست (وتب ش‬

‫س شلش سست کل مل هی ذم ‪ 28‬مری م ی س شلش ت وتب م سست‬ ‫‪ ‬کک وم صلیمک بی ذم سهمه ی م ‪ 32‬مری م ی س شلش ت وتب شل‬
‫م ییب هسر یو‬
‫ه مج م شلیهش هیچی هش م مت کی (کلریرس بس ی)‬ ‫ی ازه‪ :‬هش م ه م می و مذ س هیل کش بی م وه هۀ آک لی ل‬
‫م شرت ت مکی ع بس یس و مو‬ ‫س ششم م یتا آک ی‬
‫بخارهای آتشیفشیانی‪ :‬می و مذ ب ومت ممرنم تس م ش مس ه م ت س م آب م س شلش کیبرت شلرسر ی ه مه س‬
‫سر ل ی ه مه س آک للی ل ه وم س م آبم ه مه س بیسن وس بیللرشم بیللرشه س هیهیوسم‬ ‫م آک للی ل م سیللر م م ی تر کل‬ ‫هیتج‬
‫هر یتژ و مم بییو م ت بیسن میهی بیلرش ک ل ر م وهکش دس م ف ار یک آک لی ل م هیتج ه م (می یی فیمیتا ) مس ن کل کل له ت‬
‫م وم می یی فیمیتا سی کلی م سیهش ت م وه هۀ آه س م آبم‬ ‫قی ه و می و شل ی س شلش وم ل یلی آک لی ل ه س وم تهش ت کی‬
‫ه مج م شیهش‬ ‫ه م هیهیو ت‬

‫م ککگه س آک ی ه هی کش‬ ‫هیته‬ ‫ککگه س آذمآت مس‬

‫وم ه رجۀ ف ار آک لللی ل ل ه س هیج مس‬
‫ر م شیهش‬ ‫ک‬
‫ک للل رل ‪ :‬وم ثی سلی هو چیللل رلش ت‬ ‫مت‬
‫شللش می و ج مش آک للی ل ه دیک ب‬ ‫کل‬
‫شلش سی هی دس م مکلرش ت فیته لرک سی‬
‫ر م شیهش‬ ‫کبح ممرن ک‬

‫‪65‬‬
 ‫هیا ککگ آذمآتمس ک‬ ‫کی آک ی ه‬
‫روش تشیی ‪ :‬وم ثی کی ه رک ه بی یه س آک ی ه وم م رطه س ومی ی بواسی( بس ی م ‪200‬‬
‫م ی ) یج و م شیو‪ ‬کی ه س ک ه ا یم‬

‫فوایدآتشفشانها‬
‫تمقیه س کلکگ بی م شلیهش م هی ع کلکگه س آک لی ل ه وم‬ ‫آک لی ل ه م فهت سی هیتج هیژس ومته ممرنم مکجی سی آم مش هیل‬
‫ک ی و م شیو‬ ‫هس س ک ه س ه ت مص اح ک ه س ه‬
‫ا ک وم میمو پوسیوه و یوشیوه باالیی سی‬ ‫مطالعه درون زمین‪ :‬هی آک لی ل سی مکهای دکجی س سی ومت ممرن کل بی م ییی آ‬
‫وک م آیش‬
‫ه‬ ‫تشییی هواکره‪ :‬وم هذشل ی هسی س کلیو شلش ممرنم س ش می وس م ه مه س ومت ممرن م ییی ف ار آک لی ل ه م م شل یل‬
‫ر هی بی فی هو هیویش‬ ‫ت مک فذ ککگه ت یییه س آسش م ه مج ششهش ت شی یط یمت سی س ک‬
‫ه س کلبح‬ ‫م آک لی ل ه م س ی شی ی کیبرت شلش ت آب م سی تجیو آتمو هشم آبم فیتمف‬ ‫تشییی آب کره‪ :‬بخشیی م ه مه س هیتج‬
‫ممرن م دی بیو ت س اح یج و قر هی ه م ومی ه م ومی چیه ت متوه شش ک‬
‫م‬ ‫ه مج م شلیو ت ه ک صلی رهس م سی تجیو م آتمو سیه‬ ‫م وه هۀ آک لی ل‬ ‫تشییی خاک و رسیوب‪ :‬ه بیل ی ت هش م آک لی ل ه‬
‫سی متس ه بی یه س آک ی ه قی م هیف ی ک‬ ‫مه مع صی ره ج‬
‫قر هیکل م کل ت ک ل ر دیکل ۀ جشیش‬ ‫تشییی پوسیوۀ ج ی اقیانوسیی‪ :‬هیتج می و مذ ب هیشل ی م م یم مر ه مشل ی بی ه س مر‬
‫وم م هیو له س قر هیک‬ ‫سی ی قر هی ه م ک ت ههویک شش تمقیه ومم‬ ‫ه م ا ت سی هی ی‬ ‫قر هیک م شیو ه رجۀ ین آک ی‬
‫ت سیکشس‬ ‫م شلیهش وم ین مک یم سی ای سیهیمو تمقیه م فیتم هش صلیمر م هریو ت بی ه سی تجیو م آیکش بی ه هرهم س یج و دیل‬
‫وم کبح ممرنم ک ت کش تت فیک یش ت مکیبهذ مس م هیوهش‬
‫مه ی‬ ‫تشییی ریههای مع نی‪ :‬ف ار آک لی ل ه مکجی سی ک ل ر سیه مهیه س م شه م هکش‬
‫ت مس م شیو‬
‫ر چ سیه س آب هیت‬ ‫سی س ک‬ ‫ه م مک ی مک ک‬ ‫آک ی‬ ‫تشییی چشیمههای آب یرم‪ :‬ی‬
‫ه س کلبح ممرنم‬ ‫م شه م س شلکش آبه ی بی ومت دیکل ی هیل کشم هیت شلش ت م ییی شل یل‬
‫سی س‬ ‫سی صلیمر چ لسیه س آب هیت وم کلبح ممرن ه هی م شلیهش آب ین چ لسیه م ه ی س ش شل‬
‫ت آم مش ایل ه میرش هیل کش ت س جذب هیوشل ی م کل ت متهی ق صل و‬ ‫سرس مسه س دیکل‬ ‫ومم‬
‫م ی م شیهش‬
‫هیژس ممرن هیمل ی‬ ‫انرژی زمینیرمیایی‪ :‬وم مکل ی آک لللی للل ه م م هیمل س ومت ممرن سلی اکی‬
‫ک ل ی و م شللیو ب للیم ییللیکش س ش اسش هیژس میمو هر م هیو م م هیژس ممرن هیم ی ک مرن‬
‫موسر ک کرس شش ک‬ ‫وم ک‬ ‫ک‬ ‫آک ی‬ ‫م بکش تارن هریته ممرن هیم ی ه تممر هی هره وم ههوی‬

‫‪66‬‬
 ‫بانکسواالتفصلششم‬
‫‪ -1‬ک ام مورد در زمین ساخت (تیوونیک) مورد بررسی قرار نمی ییرد؟‬
‫ممرن‬ ‫‪ )1‬ک ه م ه س کب‬
‫‪ )2‬ممرن ایم ه‬
‫‪ )3‬یب تمقی ه‬
‫‪ )4‬ک ر قر هی ه‬

‫‪ -2‬به تفرا هایی به ان ازه ‪ ................. ، .................‬می یویی ‪.‬‬

‫م ی – یدری‬ ‫‪ 3/3 )1‬ک ه‬
‫م ی ‪ -‬ه بی ی‬ ‫‪ 0/8 )2‬مری‬
‫م ی– سست‬ ‫‪ 12 )3‬مری‬
‫م ی – قب ی ککگ‬ ‫‪ 32 )4‬مری‬

‫‪ -3‬ک ام یزییه درباره مقیاس های ان ازه ییری زمین لرزه صحیح است؟‬
‫‪ )1‬سهمه سیه ششر م یک م ر م هش س ت کیصری ک‬
‫‪ )2‬ت ش هش م هریس سهمه سیه ششر م میب ا ک‬
‫‪ )3‬ششر سی ه سهمه یک ممرن ایم وم کس م یی ه ی ی ک‬
‫م شیو‬ ‫ث‬ ‫‪)4‬می ی م ا می و سهمه یین و مکی میج ک بی وم ف صیی ‪ 100‬برییم یس م ب هی ممرن ایم کیکط وک‬

‫‪ -4‬در ک ام شرایط‪ ،‬توف های سبز البرز تشیی ش ه ان ؟‬

‫ه س آم ت – ومی س بو اسی –هش م ه س مت دی کریرس‬ ‫ی‬ ‫‪ )1‬آک‬
‫ه س میی ومی ی – ومی س بو اسی – هش م ه س مت بو کریرس‬ ‫ی‬ ‫‪ )2‬آک‬
‫ه س هیج مس – ومی س اسری – قب ر وتب ش هی هسریس‬ ‫ی‬ ‫‪ )3‬آک‬
‫ه س هیج مس – ومی س بو اسی – ذم ر فی ت کیی س سیر م و هی میه‬ ‫ی‬ ‫‪ )4‬آک‬

‫‪ -5‬ک ام یزییه عبارت زیر را صحیح کام مییی ؟‬

‫« در ‪ ................‬برخالف ‪ ................‬الیه های سیگی طوری خم میشون که الیه های ‪ ................‬در ‪ ................‬قرار بگیرن ‪».‬‬
‫‪ )1‬ک قشیس – ه تویس – جشیش کی – میبه‬
‫‪ )2‬کک شرت – ک قشیس – جشیش کی – شری‬
‫‪ )3‬کک شرت – ه تویس – قشیس کی – میبه‬
‫‪ )4‬ه تویس – ک قشیس – قشیس کی – شری‬

‫‪ -6‬ژئوفیزیی ان ها برای مطالعۀ ساخومان درونی زمین از ک ام روش اسوفاده نمیکی ؟‬

‫‪ )2‬مب ا ۀ ششر هی هش وم ککگه‬ ‫‪ )1‬سیمک می ج ایم س‬
‫‪ )4‬سیمک مغک ری ممرن‬ ‫‪ )3‬مک ه ی ا یی ککگ ه‬

‫‪67‬‬
‫‪ -7‬در دو طرف دره کرج – چالوس ‪ ،‬توف های سیبز رنگی به ضیخامت ح ود یک کیلومور و سییی ح ود ‪ 50‬میلیون سیال قاب مشیاه ه‬
‫است‪ .‬دره کرج – چالوس در ح ود ‪ 50‬میلیون سال پیش تقریبا چگونه وضعیوی داشوه است؟‬
‫‪ )1‬ومی ی اسری س مکیب هذ مس آهی ی‬
‫‪ )2‬ومی ی بو اسی س مکیب هذ مس ششیش‬
‫‪ )3‬متوه هی س بی سی ی ف قش ککگ ه س ک ه سیو‬
‫‪ )4‬ومی چی س س هر ه فی ت ت مکیب هذ مس آهی ی‬

‫‪ -8‬درمورد فوای اتشفشان ک ام یزییه از لحاظ درسوی و نادرسوی موفاوت با سایر یزییه ها است؟‬
‫‪ )1‬فیم آک ی ه م مر ی هش ک ت یج و مه مع هیس شیو‬
‫‪ )2‬هریته ممرن هیم ی بی وم م رن ش ی ک کرس شش تارن هریته ممرن هیم ی ه تممر هی سیو‬
‫‪ )3‬وم ییاکش م هیم س ومت ممرن سی اکی هیژس ممرن هیم ی ک ی و مر یو‬
‫‪ )4‬ک ی مس ن ک ک ت ک ر مهی ه ی م می و م شه شیو بی س ل درش بیو ه سی صیمر م و تجیو و مو‬

‫‪ -9‬ایر از مرکالی ‪ 1‬به مرکالی ‪ 12‬برویم ‪. ................‬‬

‫‪ )1‬و مکی ممرن ایم ‪ 1011‬سی سی مر یو‬
‫‪ )2‬ش هش هی س ه س بس یس وم م میمو ه ی هی رو‬
‫‪)3‬ش هش هی س ب م م مشه ی هی رو‬
‫‪ )4‬مره هیژس م و شش ‪ 31/611‬سی سی مر یو‬

‫‪ -10‬چی مورد از موارد زیر از نوایج مثبت ایجاد شیسوگی ها است؟‬

‫* تجمع آب های زیرزمییی‬
‫* ساخت سازه های مهی سی‬
‫* تشیی کانسارهای مایمایی مث مولیب ن و روی‬
‫* بررسی پوسوه زمین‬
‫‪ 3 )4‬میمو‬ ‫‪ 2 )3‬میمو‬ ‫‪ 1 )2‬میمو‬ ‫‪ 0)1‬میمو‬

‫و آهک دو طرف سطح این یس به ترتیب میتوان ک ام باش ؟‬ ‫‪ -11‬شی مقاب یک یس عادی را نشان میده ‪ .‬سن ماسهسی‬
‫‪ )1‬بیک کی – بی کیهیس‬
‫‪ )2‬بیسکریی – هئیژ‬
‫‪ )3‬ب م یین – بیک کی‬
‫‪ )4‬کیی – کرییمین‬

‫‪ -12‬هر یک از خصوصیات ذکر ش ه در ردیفهای ‪ 1‬تا ‪ 3‬ج ول زیر‪ ،‬به ترتیب نشاندهی ش ک ام امواج لرزهای است؟‬
‫ین میج ف ط م م رط ه س ج مش ا یم م بکش‬ ‫‪1‬‬ ‫‪ )1‬تاری – یت – ایی‬
‫اسی هییذ ت ک ثری ین میج مل می ج ومی م شتو ک‬ ‫‪2‬‬ ‫‪ )2‬ایی – میی – تاری‬
‫ت ه م آ ه س ی شی ی می مس ک‬ ‫م ک س مک‬ ‫‪3‬‬ ‫‪ )3‬یا – میی – ایی‬
‫‪ )4‬ث هییی – یت – تاری‬

‫‪68‬‬
‫‪ -13‬هر یک از کارهای های ( پی ا کردن مح های امن خانه ‪ ،‬م رسیه یا مح کار خود ) ‪ ( -‬بسیون شییر اصیلی یاز در صیورت احسیاس بوی‬
‫یاز) به ترتیب در چه زمانی از وقوع زمین لرزه بای انجام شود ؟‬
‫‪ )2‬س ش تقی ایم – س ش م تقیع ایم‬ ‫‪ )1‬ق م تقیع ایم ‪ -‬هک ت تقیع ایم‬
‫‪ )4‬س ش تقی ایم ‪ -‬هک ت تقی ایم‬ ‫‪ )3‬ق م تقیع ایم ‪ -‬س ش م تقیع ایم‬

‫‪ -14‬هرچه ‪ ...................‬ی ازش آتشفشانی ‪ ...................‬باش ‪.................... ،‬‬

‫کریرس – بوکی – کیا جیی هش م بس ی ک‬ ‫‪ )1‬مره‬
‫بوکی ک‬ ‫کریرس – سرشکی – شرت م یتا آک ی‬ ‫‪ )2‬مره‬
‫سر ی ک‬ ‫سیو – بوکی – مکی ع م یتا آک ی‬ ‫‪ )3‬مت‬
‫سیو – سر ی – مره کریرس هش م سرشکی ک‬ ‫‪ )4‬مت‬

‫‪ -15‬به ترتیب الف و ب و پ موعلق به چه زمانهایی باشی تا شی زیر نمایانگر یک ناودیس باش ؟‬
‫‪ )1‬کرییمین – ژتم کرک – بیک کی‬
‫‪ )2‬دیمرن –کرییمین – ب م یین‬
‫‪ )3‬کیی – بیک کی – هئیژ‬
‫‪ )4‬وتهرن – هئیژ – بی کیهیس‬

‫‪69‬‬
 ‫درسنامهآموزشیزمینشناسیفصل هفتم‬
‫مولف‪:‬عرفانهاشمی‬
‫ممرنشک ک ک ؛ میی و م س دشیش ه س م کیع‬ ‫یی م ه ی سیر مس م ممرنشک ک ج بی م مک ی م ی آ س مویش بیو هش س‬
‫ت بوه ریس م هکش‪ :‬آک ی ه س هرسیف ل‪ -‬ه ف ه س م شو‪ -‬بییره س تکرع ت میکیع‪ -‬هک شه س هس ت‪ -‬وم ه س فیک ی وم‬
‫ه ا م ی ب یم ک م شتو ‪ 200‬ک ل درش ک بکی م دژتهشه س می وس سی متس مک ی یی کیکط ممرنشک ک هج ت شش ک‬
‫م هکیم ه شک ه یه س سیر مس تجیو و مو بی سی س دژته ی ج ات ک‬

‫تاریخچهزمینشناسیایران‬
‫ر‬ ‫س شه س م یی بی بکی یی ممرن م ک‬ ‫کی هذ ش ی ک‬ ‫کیممرن یی م ک میخ ک یین درنرش س م د‬ ‫•‬
‫م سیق م هکشت ه ت ایم می سیو هش ک ررن کن ککگه س‬ ‫م آ قیس‬ ‫م وهکشم وم وتم ه س م ی ممرنشک ک م س شه ی‬
‫م وهش بی وم م ییی س ککگه س قشیس ی ف شش وم آمیی س شس ا م آفیی م هکشم کر یسم‬ ‫یی ه‬ ‫مک ی م ی‬
‫جی کی هی کش‬ ‫ک ی ار ت ایسی‬
‫شش وم یی سرن ‪ 600‬میلیون ک سرش م ‪ 1‬میلیارد ک ل کن و مهش‬ ‫قشیس کیین ککگه س ب‬
‫ر شش‬ ‫شتو ‪ 180‬مریری ک ل درش ککرس ب ن ب م ّ سی ی ت مش ی بی ا یم وم یی ک‬ ‫•‬
‫ککرس‬ ‫سی تمقی یی سیهیمو بیو ت قر هی‬ ‫و یک کیمه )م تمقی ایسی‬ ‫هی‬ ‫وم شتو ‪ 65‬مریری ک ل درش ( ک یی مم‬ ‫•‬
‫آغ م شش ت ک بکی و می و مو ومی س ههم ت ومی چی آم لم م س مم هش ه س ین قر هی‬ ‫هریس مش ی بی م هی‬ ‫سی ی ت ش‬
‫هی کش‬
‫ه‬ ‫شتو ‪ 600‬میلیون ک ل درشم ق م سهمه سی ه ت د ه ی آ سی متس بی ممرن تجیو و ش بی م سی هو دریک ن هسۀ ه‬ ‫•‬
‫شتو ‪ 500‬میلیون ک ل درشم سی ثی فی یکشه س ممرن ک ه‬ ‫وم ت کط ب م یین ی ک‬ ‫سهم‬ ‫سی تجیو آمش سیو ین ه‬
‫شتو ‪ 290‬میلیون ک ل درش سی‬ ‫ر شش وم ت ی دیمرن ی ک‬ ‫ک‬ ‫ک رس وم ین مم‬ ‫شیتع سی س م شش بیو ت قر هی‬
‫ک رس ب نم یا‬ ‫هکشت ه سیوهش قر هی‬ ‫مه‬ ‫هیو مکرش وم آ مم م یی میبهس ت ا یمم س‬ ‫سر یین تک‬
‫سرش م چکشین هه م برییم ی و ش ت م ک ی ار ک چرنم یی م ت متد س میتمس و می م ی ف‬
‫جشیشس سی ه ت ک رس هیین وم س ش جکیس ک رس‬ ‫ر قر هی‬ ‫وم ت ی دیمرنم سی ثی س م شش ق م هکشت ه م ک‬ ‫•‬
‫ب نم شیتع شش هی چی ک رس هیین سهمه ی م شش م ک رس ب ن سی ثی فیتم هش سی کس جکیب بیچ ی مر ش‬
‫ک رس ب ن ک‬ ‫هیو مکرش ومی س کر وم شس ل کیبریم س مم هش قر هی‬ ‫دس م آ ک رس هیین سی سر یین تک‬
‫هکشم آفیی ت ش ی ق م هکش م هکشت ه جش ششهش ت سی کس شس ل‬ ‫وم شتو ‪ 100‬میلیون ک ل درشم س س م شش قر هی‬ ‫•‬
‫شس ا ( تم کر )‬ ‫ک رس هیین شیتع سی فیتم هش سی کس شس ل ت سی میی ق م سهم‬ ‫یب بیوهش س ین یب م قر هی‬
‫بیو‬

‫‪70‬‬
 ‫نقشههایزمینشناسی‬
‫ه ت چرنهیموه ه ت میق ر‬ ‫ش ی‬ ‫ککگه م مت سط کک آ ه م تی ر‬ ‫وم ه یه س ممرنشک ک م جکس ت دی بکشه کب‬
‫ب هی مه ت هس یش و و م شیهش‬

‫پهنههایزمینشناسیایران‬
‫م وهکش بی فی یکشه س ممرنشلک کل م شوس وم یل مم م چ ی میتمس کلیممرن‬ ‫مب ا ر هج ت شلش کیکلط ممرنشلک کل م ه ل‬
‫کیممرن یی م م چکشین‬ ‫یی وم وتم ه س م ی ممرنشک ک م درنرش سیو ک‬ ‫ک ییر ممرنشک ه‬ ‫یی م سی تجیو آتمو ک‬
‫ر شش بی هی بش ت ک می نی ک یین م ی تک و مهش‬ ‫قب ی م ی ت جش م هو ککگ بی ک‬
‫ت س جسعسکشس مب ا ر ت م ل هش ر ممرنشلک کل م سی س ه یل رن س م‬ ‫کل‬ ‫مب ا ر هیین ممرنشلک کل وم یی‬ ‫شل یبیرنم م در ل م‬
‫کلیممرن یی م م ه ی کل ه مه س ممرنشلک کل سی چکش س ش جش ه هی ک یلروسکشس بیو ین ک یلروسکشسم م ک ی سی س ب م دژته ل ی‬
‫یی م ک یروسکشسه س ج معکیس م ۀی م شیو‬ ‫س شس شش وم و میم س آه ه ه س سر ی م تیژه ه س ممرنشک ک‬
‫تیژه ه‬ ‫مک سع ق ص وس‬ ‫ککگه س صی‬ ‫ه ت د کی‬
‫ک قشیسه ت ه تویسه س م ی ا‬ ‫ذه یی هی ت ه م‬ ‫ککگه س مکیس‬ ‫زایرس‬
‫سیی ج ‪-‬‬
‫هی ع ککگه س وهیهیه‬ ‫م وه م هکش‪ :‬کیب ت متس یی ه ی‬ ‫ککگه س وهیهیه‬
‫سیرجان‬
‫ککگه س دیب م یین ک ککیمتیرک‬ ‫م وه م هکش‪ :‬آهن چغ مر ت متس‬ ‫ککگه س مکیس‬
‫ایران مرکزی‬
‫( سر یین ا ر بیت شش مس ن)‬ ‫م شس آس و‬ ‫آذمین ‪ -‬وهیهیه‬
‫و م س وت س ش شیق ‪ -‬غیس و م س قیی وم تهش‬ ‫مهیه س مغ ل ککگ‬ ‫ککگه س مکیس‬ ‫البرز‬
‫وش ه س د ک تمم ه ک ت بو آب‬
‫شرق و جیوب‬
‫فیتم هش دیک ی قر هیک ومی س اس سی میی‬ ‫م وه م هکش‪ :‬مکرهی ‪ -‬مس‬ ‫ککگه س آذمین ت مکیس‬
‫شرق ایران‬
‫یی وم مکب ی م ی‬
‫کی ا مکیس مک و‬ ‫ذه یی ا رو ه م‬ ‫ککگه س مکیس‬ ‫کپه داغ‬
‫سهی ی بزمان‬
‫فیتم هش ک رس هیین سی میی یی میبهس‬ ‫ذه یی فیهس‬ ‫ککگه س آذمین‬ ‫(ارومیه ی‬
‫دخور)‬

‫‪71‬‬
 ‫منابعمعدنیایران‬
‫یی م و م س ذه یی م شه م و ت ق س کیج ک بی آ م م سیر مس م ب یمه س ج م س یه م بکش ف ار ه س م شه وم یی سی‬
‫یم هی یو وم سر ی ه ا ب یم هج ت م شیو ت ه ش م س وم ق ص و ب یم و مو م ش ب مس وم یی م قشم می وس و ش ی سی یمس‬
‫بی وم هی هیشی یی م آث م م ش ب مس قشیس ویش م شیو‬
‫ت س ی سیو مس م م و ت سی هصیص ذه یی فیهس‬ ‫در رکر م م کجیسی سیر م می وس وم ب‬
‫م کیب ت متس و ش ی هشم ک ی و م فیه ر م شتو ‪ 8500‬ک ل درش‬ ‫م هکش مسم آهنم‬
‫م وهش ک ی ج ت ک ی و م فیه ر سی س تارن‬ ‫ی ه‬ ‫آغ م هیویش ه یی مب ا ر دژته‬
‫س م وم ف ر ایران ت ف ر آناتولی کیبری صیمر هیف‬
‫م و شش وس‪ :‬سی آث م م ش ب مس قشیس م م و شش وس هی ی م شیو‬

‫ذخایرنفتوگازایران‬
‫ی مس تارن چ هی ه تممر هی م ک ل ‪ 1286‬هل وم ش ی میجش کیرس وم ک‬
‫هیمک وم مکب ی س سی ه ت مرش هی ی آغ م شش ت وم ‪ 5‬هیو و ‪ 1287‬هل سی هی‬
‫بی م آ م متم هی ‪ 36000‬ار ی‬ ‫‪ 3-7‬ا ) ین چ ‪ 360‬م ی اسی و ش‬ ‫مکرش (ش‬
‫هی ک ی ج م شش ( وق سی ف هذش ی ‪ :‬ی ویگ هسر ی ت میمک ) ین چ سی‬
‫مچ شس م یک‪ ،‬م یت ک ت هو بکی وم ش ی میجش کیرس سی صیمر میم م‬
‫ه مر شیب می مک ی هی هره جکیب قی م و مو‬ ‫ک‬
‫یی سی یم اسش وم یییه س ککگ آهک قی م و مهش‬ ‫ذه یی هی‬
‫تارن چ هی یی شش وم یی (میجش کیرس )‬
‫ذه یی هی ت ه م یی سی یم اسش وم ‪ 2‬مکب ی قی م و مهش‪:‬‬
‫(جکیب ت غیب)‬ ‫ت هیری ف م‬ ‫مکب ی م هی‬ ‫•‬
‫ومی س ههم (شس ل)‬ ‫•‬
‫م وکیین مرش ه س ه مس یی ‪:‬‬
‫جکیس وم هیری ف م‬ ‫دم‬ ‫•‬
‫ه ه ری کیهس وم شس ل شیق یی‬ ‫•‬
‫م ه ی وه یی نفت‪:‬‬
‫تس ‪ 10‬ومصش هی ج‬ ‫•‬
‫قی مهریس وم مو چهارم‬ ‫•‬
‫م ه ی ذه یی یاز ‪:‬‬
‫قی مهریس وم مو دوم‬ ‫•‬
‫ک‬ ‫ج‬ ‫سهم‬ ‫یی ت کیمرن مرش هی‬ ‫هی م سهم کیین مرش هی‬ ‫مرش هی‬

‫‪72‬‬
 ‫گسلهایاصلیایران‬
‫م ب لیم م م کی ی ف بی وم آهج هیلی تجیو هش شل ی س شلش تجیو‬ ‫دیکل ی یی ممرنم و م ی هیل ه س م شوس کل ت بس ی ج ی‬
‫م هی ل ه م جی ت‬ ‫م وهش ک ش وس م هیلل ه س یی م قشیس ت غری ف ل ت سیه‬ ‫ین هیلل ه م ف ار دیکلل ی یی ممرن م ه لل‬
‫ایم هره هی کش بی میتم ممرن ایم ه م وم م ش و آه مخ م وهش‬

‫آتشفشانهایایران‬
‫م سهم م ک کشم ک‬ ‫یی ‪ :‬وم تهشم کی‬ ‫م وکیین بی ه س آک ی ه‬
‫دماوند‬
‫ک‬ ‫یی‬ ‫سیکشکیین قیی آک ی ه‬ ‫•‬
‫وم هذش ی ف ل سیو ک‬ ‫•‬
‫آث م ف ار ه س آ سی صیمر هیتج ه مه س هیهیوس ویش م شیو‬ ‫•‬
‫سر ی ف ار ه س آک ی ه جی م وم وتم بی کیهیس وم یی م وم م ش و هی م‬ ‫•‬
‫متمری= وه ی قی م و مهش‬
‫وم می یی فیمیتا (هرسی ف ل) هی کش ت م وه هۀ آ ه ه مه س‬ ‫ه س وم تهش ت کی‬ ‫آک ی‬
‫هیهیوس ه مج م شیو‬

‫سی هسرن وار ممرن‬ ‫ک‬ ‫م غک کیین ب یمه س ج‬
‫م ه ی ایس ت آمیمش ی می ی تیژ و ش ی ت‬ ‫س یی‬
‫زمینگردشگری‬
‫ب یم یی م ه ی مره ممرنشک ه ت هیه هیه دشیش ه س ممرنشک ه م ی‬
‫هیوش یس م کی هش وم ب یمم م ج ی ق ص وس تیژ س و ش ی س شش‬
‫هیته م دشیش ه س ممرن شک ه م هکش غ مه م ه ف ه م آس مه ت بی مم‬
‫ی سیر م بسر ب هی کشم سی اکی مری ث ممرن شک ه م یف م شیهش‬

‫‪73‬‬
 ‫ژئوپارک‬
‫سی س ی ه م ج ذسیه س مری ث ممرن شک ه وم یک م شتو ت س ی سیو مس ومک م آه ژۀید مک یج و م شیو ژۀید مکم یک م شتو‬
‫م ص ک بی وم آ مری ث ممرن شک ه س ج ذسیه س ر ت فیهک تیژ ت قع شش ک وم هی ژۀید مکم میوت آ مکب ی س‬
‫آمیم ه ی بی م سرککش وم ی ه م ج ذسیه س ممرنشک ه م ر ت قیهک هس مس ت م ین ج ذسیه م سی س هیوش یس س ی سیو مس‬
‫ت بیت ومآمش م بککش ژۀید مک س اح م شیو بی ج م ی م ی م مشش ت متهی ق ص وس ت فیهک و ش ی س شش ت ین مری ثه ی شیو‬
‫مب ا ر ایس ت‬ ‫س سیه میمیهسه س هج ت شش ت سی ک‬ ‫جهانی مکرش ک‬ ‫بکی وم ب یم م ف ط ژۀید مک جزیره قشم سی ث‬
‫فه یش هی هش ی ف‬ ‫هیوش یسم وم ک له س آیکش م ک ش و ژۀید مکه س ب یمم‬

‫‪74‬‬
 ‫بانکسواالتفصلهفتم‬
‫‪ -1‬فاصله زمانی تشیی اقیانوس تویس کهن با به ح اکثر وسعت رسی ن خود چی میلیون سال است؟‬
‫‪210 )4‬‬ ‫‪400 )3‬‬ ‫‪310 )2‬‬ ‫‪100 )1‬‬

‫‪ -2‬اولین بار اسوفاده از فلزات ح ود چی سال پیش و در کجا صورت یرفت؟‬

‫‪ – 850 )1‬ف ر یی ت آه کیا‬
‫‪ - 8500 )2‬ف ر یی ت اجهیی‬
‫‪ – 850)3‬ف ر یی ت اجهیی‬
‫‪ – 8500)4‬ف ر یی ت آه کیا‬

‫‪ -3‬ک ام مورد توصیف میاسبتری از میراث زمینشیاخوی است؟‬

‫‪ )1‬آث م ت س ی س ج هش م ه بی وم هذش یه س وتم سی متس ممرن مهشه م بیو ت وم ل یی تجیو هش مهش‬
‫‪ )2‬آث مس ر بی وم مشر مم سیر م ییه سی تجیو آمش ت وم صیمر ه سیوس ج ی هیک سی س آ تجیو هش مو‬
‫‪ )3‬سی می و ممشسکشس م هکش هی م ه مم مغ ل ککگم ب ه ه س فیهس ت غریفیهس بی وم کیک ی ق ص وس یک مکب ی ک ثری و مهش‬
‫‪ )4‬هیته م دشیش ه س ممرنشک ه بی مم س یی م ه ی ایس ت آمیمش ی می ی و مهش ت ی سیر م بسر ب هی کش‬

‫های آذرین)) ‪(( -‬معادن مییزیت و مس)) – ((چین خوردیی های مووالی)) مربوط به ک ام پهیه های زمین شییاسیی‬ ‫‪ -4‬به ترتیب ((سیی‬
‫ایران می باشی ؟‬
‫‪ )1‬متمری وه ی – کککشج کریج – بپی و غ‬
‫‪ )2‬یی میبهس – شیق ت جکیب شیق – م هی‬
‫‪ )3‬متمری وه ی – شیق ت جکیب شیق – بپی و غ‬
‫‪ )4‬یی میبهس – کککشج کریج – م هی‬

‫‪ -5‬چی مورد از موارد زیر در ارتباط با ذخایر نفت و یاز ایران صحیح است؟‬
‫الف) می ان نفوی اهواز بزرگترین می ان نفوی ایران و سومین می ان نفوی بزرگ جهان است‪.‬‬
‫ب) اولین چاه نفت خاورمیانه ‪ 360‬مور عمق داشت و روزانه از آن ‪ 3600‬لیور اسوخراج می ش ‪.‬‬
‫ج) ایران دارای ‪ 10‬درص نفت جهان است و از این جیبه در رتبه دوم دنیا قرار دارد‪.‬‬
‫رسوبی قرار دارن ‪.‬‬ ‫د) ذخایر نفت ایران به طور عم ه در الیههایی از نوعی سی‬
‫‪4 )4‬‬ ‫‪2 )3‬‬ ‫‪3 )2‬‬ ‫‪1 )1‬‬

‫‪75‬‬
‫پاسخنامهبانکسواالتفصلاول‬
‫سوال‪: 1‬پاسخصحیح‪:‬گزینه‪4‬‬
‫فصل ‪ - 1‬سطح سوال ‪ :‬آسان‬

‫بررسیگزینهها‪:‬‬
‫‪ )1‬پیدایش جهان نه کیهان‬
‫‪ )2‬کیهان در حال گسترش است نه کهکشان ها‬
‫‪ )3‬فضای بین ستاره ای اغلب گاز و گرد و غبار است نه نیمه جامد‬
‫* نکته طراح ‪ :‬سوالی بسیار ساده اما نیاز به دقت و تسلط کامل روی متن کتاب درسی *‬

‫سوال‪ :2‬پاسخصحیح‪:‬گزینه‪3‬‬
‫سطح تست ‪ :‬آسان‬

‫پاسختشریحی‪:‬‬
‫سنجش از دور‪ :‬علم و فن جمعآوری اطالعات از عوارض سطح زمین‪ ،‬بدون تماس فیزیکی با آنها است‪.‬‬
‫سنجش از دور شامل اندازهگیری و ثبت انرژی بازتابی از سطح زمین و جّو پیرامون آن‪ ،‬از یک نقطه مناسب‬
‫در باالتر از سطح زمین است‪ .‬پرتوهای بازتابی که از نوع امواج الکترومغناطیس هستند‪ ،‬میتوانند دارای منابع‬
‫گوناگونی مانند پرتوهای خورشیدی‪ ،‬پرتوهای حرارتی اجسام یا حتی پرتوهای مصنوعی باشند‪ .‬بهدست‬
‫آوردن اطالعات از سطح زمین و سطح دریاها‪ ،‬با استفاده از تصاویر اخذ شده از فراز آنها‪ ،‬از بخشهایی از‬
‫طیف الکترومغناطیس که از سطح زمین تابیده یا بازتابیده شدهاند‪ ،‬انجام میشود‪ .‬سنجش از دور‪ ،‬از انرژی‬
‫الکترومغناطیسی بهره میگیرد‪ .‬قویترین منبع تولیدکنندۀ این انرژی‪ ،‬خورشید است که انرژی‬
‫الکترومغناطیس را تمام طول موجها تابش میکند‪.‬‬

‫‪76‬‬
 ‫سوال‪:3‬پاسخصحیح‪:‬گزینه‪3‬‬
‫فصل ‪ - 1‬سطح سوال ‪ :‬آسان‬

‫* نکته طراح ‪ :‬واو به واو این جدول را بلد باشید ‪ ،‬چون هم از خودش هم به صورت ترکیبی با فصل ‪ ، 6‬قطعا سواالت زیادی را خواهید دید‪.‬‬
‫*‬

‫سوال‪ : 4‬پاسخصحیح‪:‬گزینه‪4‬‬
‫فصل ‪ - 1‬سطح سوال ‪ :‬متوسط‬
‫بطلمیوس‪ ،‬دانشمند یونانی بیش از دو هزار سال پیش‪ ،‬با مشاهدۀ حرکت ظاهری ماه و خورشید‪ ،‬به این نتیجه رسید که زمین‪ ،‬در مرکز عالم قرار دارد‬
‫و اجرام آسمانی دیگر به دور آن میگردند‪.‬‬
‫زحل → مشتری → مریخ → خورشید → زهره → عطارد → ماه → زمین‪ :‬ترتیب زمین مرکزی‬
‫ی ماه ( قمر) و عطارد و زهره ( سیاره ) میتوانند باعث خورشید گرفتگی بشوند اما بسیار دقت کنید که ماه قمر است و گزینه ‪ 1‬به خاطر لفظ‬
‫اجرام آسمان ِ‬
‫سیاره در صورت سوال رد می شود ‪.‬‬
‫* نکته طراح ‪ :‬با این سوال ‪ ،‬غیر مستقیم اکثر نکات زمین مرکزی مرور شد ‪* .‬‬

‫‪77‬‬
 ‫سوال‪:5‬پاسخصحیح‪:‬گزینه‪4‬‬
‫سطح تست ‪ :‬متوسط‬

‫پاسختشریحی‪:‬‬
‫انواع ورقههای سنگکره‪ :‬اگر سنگکره در زیر اقیانوسها باشد‪ ،‬به آن ورقۀ اقیانوسی (مانند ورقۀ اقیانوس آرام) میگویند و اگر در محل قارهها‬
‫باشد‪ ،‬ورقۀ قارهای نامیده میشود‪ .‬بعضی از ورقهها هم‪ ،‬دارای هر دو جنس قارهای و اقیانوسی هستند (مانند ورقۀ هند)‪.‬‬

‫سوال‪:6‬پاسخصحیح‪:‬گزینه‪1‬‬
‫سطح تست ‪ :‬متوسط‬

‫پاسختشریحی‪:‬‬
‫ایجاد آتشفشانهای کنیا و کلیمانجارو در شرق آفریقا ‪ :‬بازشدگی‬
‫بستر اقیانوس اطلس (دور شدن آمریکای جنوبی از آفریقا) و دریای سرخ (دور شدن عربستان از آفریقا) ‪ :‬گسترش‬
‫تشکیل دراز گودال اقیانوسی و جزایر قوسی ‪ :‬بسته شدن‬
‫رشته کوههایی مانند هیمالیا (برخورد هندوستان به آسیا)‪ ،‬زاگرس (برخورد عربستان به ایرا ن) ‪ :‬برخورد‬

‫سوال‪ :7‬پاسخصحیح‪:‬گزینه‪1‬‬
‫فصل ‪ - 1‬سطح سوال ‪ :‬متوسط‬

‫دیرینهشناسی‪ :‬شاخهای از علم زمینشناس که به بررسی آثار و بقایای موجودات گذشته زمین در الیههای رسوبی‬
‫میپردازد‪ .‬بر پایه مطالعه فسیلها‪ ،‬پیدایش و نابودی آنها میتوان به سن نسبی الیههای زمین و محیط زندگی‬
‫موجودات در گذشته پی برد‪.‬‬

‫سنجش از دور‪ :‬علم و فن جمعآوری اطالعات از عوارض سطح زمین‪ ،‬بدون تماس فیزیکی با آنها است‪.‬‬
‫سنجش از دور شامل اندازهگیری و ثبت انرژی بازتابی از سطح زمین و جّو پیرامون آن‪ ،‬از یک نقطه مناسب‬
‫در باالتر از سطح زمین است‪ .‬پرتوهای بازتابی که از نوع امواج الکترومغناطیس هستند‪ ،‬میتوانند دارای منابع‬
‫گوناگونی مانند پرتوهای خورشیدی‪ ،‬پرتوهای حرارتی اجسام یا حتی پرتوهای مصنوعی باشند‪ .‬بهدست آوردن‬
‫اطالعات از سطح زمین و سطح دریاها‪ ،‬با استفاده از تصاویر اخذ شده از فراز آنها‪ ،‬از بخشهایی از طیف‬
‫الکترومغناطیس که از سطح زمین تابیده یا بازتابیده شدهاند‪ ،‬انجام میشود‪ .‬سنجش از دور‪ ،‬از انرژی‬
‫الکترومغناطیسی بهره میگیرد‪ .‬قویترین منبع تولیدکنندۀ این انرژی‪ ،‬خورشید است که انرژی الکترومغناطیس‬
‫را تمام طول موجها تابش میکند‪.‬‬

‫‪78‬‬
 ‫سوال‪ :8‬پاسخصحیح‪:‬گزینه‪3‬‬
‫فصل ‪ - 1‬سطح سوال ‪ :‬متوسط‬
‫بر طبق قانون سوم کپلر‪ ،‬بین زمان گردش یک دور سیاره به دور خورشید )‪ (p‬برحسب سال زمینی و فاصلۀ آن از خورشید )‪ (d‬برحسب واحد نجومی‬
‫‪p2 = d3‬‬ ‫رابطۀ مقابل برقرار است‪:‬‬

‫با توجّه به این که فاصله سیاره تا زمین ‪ 2‬برابر واحد نجومی ( فاصله زمین تا خورشید) هست‪ ،‬پس فاصله سیاره مورد نظر تا خورشید برابر ‪ 3‬واحد نجومی‬
‫‪p2 = d3 → p2 = 32 → p = 3 3‬‬ ‫خواهد بود‪.‬‬

‫* نکته طراح ‪ :‬در قانون سوم کپلر باید حتما فاصله سیاره تا خورشید را در فرمول قرار داد و دقت کنید که واحد زمان ‪ ،‬سال زمین است‪* .‬‬

‫سوال‪:9‬پاسخصحیح‪:‬گزینه‪2‬‬
‫فصل ‪ - 1‬سطح سوال ‪ :‬متوسط‬

‫بررسیگزینهها‪:‬‬
‫گزینه ‪ ) 1‬شکل در ابتدای بهار‪ ،‬خورشید بر مدار استوا عمود میتابد و در طول بهار بر عرضهای جغرافیایی باالتر در نیمکرۀ شمالی عمود میتابد بهطوریکه‪،‬‬
‫در آخر خرداد و اوّل تیر ماه حداکثر بر مدار رأسالسرطان‪ ،‬تابش قائم دارد‪ .‬سپس در طول تابستان بر مدارهای کمتر از ‪ 23/5‬درجه شمالی‪ ،‬قائم است‬
‫مجدد ًا اوّل پاییز بر استوا و در ادامه در شش ماهۀ دوم سال‪ ،‬بر عرضهای جغرافیایی صفر تا ‪ 23/5‬درجۀ جنوبی قائم میتابد ( یعنی در طول پاییز بر‬
‫فاصله مدار استوا تا راس الجدی عمود میتابد )‬
‫گزینه ‪ )2‬بهجز در مدار استوا «مدار صفر درجه»‪ ،‬که طول مدّت شب و روز در تمام مدّت سال با هم برابر و ‪ 12‬ساعت است‪ ،‬در سایر نقاط با افزایش عرض‬
‫جغرافیایی این اختالف ساعت بیشتر میشود‪.‬‬
‫گزینه ‪ )3‬به علّت کروی بودن زمین‪ ،‬زاویۀ تابش خورشید در عرضهای جغرافیایی مختلف‪ ،‬در یک زمان‪ ،‬متفاوت است‪.‬‬
‫به علّت انحراف محور زمین‪ ،‬زوایای تابش خورشید در یک عرض جغرافیایی نیز در طول سال تفاوت دارد‪.‬‬
‫گزینه ‪ ) 4‬جهت این دو حرکت خالف جهت حرکت عقربههای ساعت است‪.‬‬

‫سوال‪:10‬پاسخصحیح‪:‬گزینه‪4‬‬
‫فصل ‪ - 1‬سطح سوال ‪ :‬متوسط‬
‫بررسیگزینهها‪:‬‬
‫عنصر پایدار‬ ‫نیمعمر (تقریبی)‬ ‫عنصر پرتوزا‬
‫سرب ‪206‬‬ ‫‪ 4/5‬میلیارد سال‬ ‫اورانیم ‪238‬‬
‫سرب ‪207‬‬ ‫‪ 713‬میلیون سال‬ ‫اورانیم ‪235‬‬
‫سرب ‪208‬‬ ‫‪ 14/1‬میلیارد سال‬ ‫توریم ‪232‬‬
‫نیتروژن ‪14‬‬ ‫‪ 5730‬سال‬ ‫کربن ‪14‬‬ ‫توجّهه‪ :‬تجزیهۀ این دو عنصهههر پرتوزا‬
‫آرگون ‪40‬‬ ‫‪ 1/3‬میلیارد سال‬ ‫پتاسیم ‪40‬‬ ‫بدون کاهش عدد جرمی است‪.‬‬

‫‪79‬‬
 ‫* نکته طراح ‪ :‬این جدول را کامل بلد باشید *‬

‫سوال‪:11‬پاسخصحیح‪:‬گزینه‪4‬‬
‫فصل ‪ - 1‬سطح سوال ‪ :‬متوسط‬

‫موارد الف ‪ -‬ب ‪ -‬د نادرست است‬

‫الف ‪ :‬حدود ‪ 6‬میلیارد سال قبل‪ ،‬با نخستین تجمّعات ذرّات کیهانی‪ ،‬شکلگیری منظومه شمسی آغاز شد و در حدود ‪ 4/6‬میلیارد سال قبل‪ ،‬سیاره‬
‫زمین بهصورت کرهای مذاب‪ ،‬تشکیل و در مدار خود قرار گرفت‪ .‬با گذشت زمان و سرد شدن این گوی مذاب‪ ،‬حدود ‪ 4‬میلیارد سال قبل‪ ،‬سنگهای‬
‫آذرین به عنوان نخستین اجزای سنگکره تشکیل شدند ‪) 6 – 4 = 2 (.‬‬
‫ب‪ :‬ترتیب پیدایش سنگها‪ :‬آذرین ‪ ‬رسوبی ‪ ‬دگرگونی‬
‫ج‪ :‬صحیح ‪ :‬ترتیب پیدایش‪ :‬سنگکره ‪ ‬هواکره ‪ ‬آبکره ‪ ‬زیستکره‬
‫د ‪ :‬به وجود آمدن چرخۀ آب‪ ،‬باعث فرسایش سنگها‪ ،‬تشکیل رسوبات و سنگهای رسوبی گردید‪ .‬در ادامه‪ ،‬با حرکت ورقههای سنگکره و ایجاد‬
‫فشار و گرمای زیاد در مناطق مختلف‪ ،‬سنگهای دگرگونی به وجود آمدند‪.‬‬

‫* نکته طراح ‪ :‬تاریخچه تکوین زمین را ریز به ریز و جز به جز بدانید ( ترتیب و عامل تشکیل هر کدام ) *‬

‫سوال‪:12‬پاسخصحیح‪:‬گزینه‪2‬‬
‫فصل ‪ - 1‬سطح سوال ‪ :‬متوسط‬

‫سوال از کنکور دی ماه ‪ 1401‬است‪.‬‬

‫مقایسۀ ورقههای قارهای و اقیانوسی‪ :‬ورقۀ قارهای نسبت به ورقۀ اقیانوسی ضخامت بیشتر امّا چگالی پایینتری دارد‪.‬‬
‫سن ورقههای قارهای زیاد و حدود ‪ 3/8‬میلیارد سال‪ ،‬در حالیکه سنگهای بستر اقیانوسها حداکثر ‪ 200‬میلیون سال دارند‬
‫سنگکره اقیانوسی‬ ‫سنگکره قارهای‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫سن‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫ضخامت‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫چگالی‬

‫* نکته طراح ‪ :‬مقایسه ورقه قاره ای و اقیانوسی بسیار راحت ولی پر تکرار است ؛ حتما بسیار دقت بفرمایید ‪*.‬‬

‫سوال‪:13‬پاسخصحیح‪:‬گزینه‪3‬‬
‫فصل ‪ - 1‬سطح سوال ‪ :‬دشوار‬
‫شکل ‪ ،‬شکل سوال کنکور ‪ 1402‬خارج از کشور است ‪.‬‬
‫سایه‪ :‬هرگاه به جسمی بهطور مایل نوری بتابانیم‪ ،‬از آن جسم سایه ایجاد میشود‪.‬‬
‫بیشترین طول سایه‪ :‬زمانیکه خورشید در مایلترین حالت خود بتابد‪.‬‬
‫ال سایهای تشکیل نشود ‪.‬‬
‫کمترین طول سایه‪ :‬زمانیکه خورشید عمود بتابد و اص ً‬

‫‪80‬‬
 ‫جهت تشکیل سایه در نیمکرۀ شمالی و جنوبی‪ :‬برای تعیین جهت سایه در نیمکرۀ شمالی و جنوبی باید به این نکته توجّه کنیم که خورشید در آن‬
‫زمان به کدام مدار زمین عمود میتابد‪ ،‬در این صورت‪ ،‬در آن مدار به هنگام ظهر شرعی‪ ،‬سایه تشکیل نمیشود و در مدارهای باالتر از آن‪ ،‬سایه رو به شمال‬
‫و در مدارهای پایینتر‪ ،‬سایه رو به جنوب تشکیل میشود‪.‬‬
‫وضعیّت تشکیل سایه در نیمکرۀ شمالی و جنوبی‪ :‬هنگامی که خورشید به مداری عمود بتابد در آن مدار به هنگام ظهر شرعی‪ ،‬سایه تشکیل نمیشود‬
‫و در مدارهای باالتر از آن‪ ،‬سایه رو به شمال و در مدارهای پایینتر سایهها رو به جنوب خواهند بود‪.‬‬
‫بررسی موارد ‪:‬‬
‫الف )غلط ‪ -‬در اول بهمن خورشید بر بین فاصله مدار راس الجدی و استوا عمود می تابد و یعنی از جنوب در حال تابش به جسم است و سایه به سمت‬
‫شمال است ‪.‬‬
‫ب) صحیح – حدود اواسط فصل بهار و اوایل فصل تابستان ‪ ،‬خورشید ‪ ،‬بر مدار قرارگیری میله ‪ A‬به صورت عمود می تابد و میله فاقد سایه می شود ‪.‬‬
‫ج ) غلط – خورشید در طول فصل پاییز بر فاصله مدار استوا تا راس الجدی عمود می تابد و در این بازه زمانی میله سایه دارد و سایه اش به سمت شمال‬
‫است ‪.‬‬
‫د ) صحیح ‪ -‬در اول فروردین خورشید بر استوا عمود می تابد و در اول دی خورشید بر راس الجدی عمود می تابد ‪ .‬و در اول دی تابش مایل تری نسبت به‬
‫اول فروردین دارد پس طول سایه در اول دی بلند تر است ‪.‬‬
‫* نکته طراح ‪ :‬خیلی خسته نباشید و امیدوارم با این سواالت درجه یک عشق کرده باشید و کلی نکته خوب یاد گرفته باشید*‬

‫‪81‬‬
 ‫پاسخنامهبانکسواالتفصلدوم‬
‫سوال‪:1‬پاسخصحیح‪:‬گزینه‪2‬‬
‫سطح تست ‪ :‬آسان‬
‫پاسختشریحی‪:‬‬
‫بخش عمدۀ مواد موردنیاز زندگی ما‪ ،‬از منابع معدنی تأمین میشوند‪.‬‬
‫مس موجود در کابلهای برق‬
‫آهن مورد استفاده در ریل راهآهن‬
‫پالتین موجود در گوشیهای تلفن همراه‬
‫گرافیت موجود در نوک مداد‬
‫فلوئوریت موجود در خمیردندان‬

‫سوال‪:2‬پاسخصحیح‪:‬گزینه‪4‬‬
‫سطح تست ‪ :‬متوسط‬
‫پاسختشریحی‪:‬‬
‫زمینشناسی اقتصادی‪ :‬زمینشناسانی که در موضوع زمینشناسی اقتصادی تخصص دارند‪ ،‬با بهرهگیری از اصول‬
‫زمینشناسی و پراکندگی عناصر در پوسته زمین‪ ،‬بهدنبال مکانهایی هستند که در آن ذخایر معدنی ارزشمند‬
‫مانند مس‪ ،‬آهن‪ ،‬طال‪ ،‬نقره‪ ،‬الماس و دیگر گوهرها و ‪ ...‬قرار دارند‪.‬‬

‫سوال‪:3‬پاسخصحیح‪:‬گزینه‪4‬‬
‫سطح تست ‪ :‬متوسط‬
‫پاسختشریحی‪:‬‬
‫عیار اقتصادی طال‪ :‬عیار اقتصادی طال و سایر فلزات گرانبها مانند پالتین‪ ،‬اورانیوم و‪ ...‬را با واحد ‪( ppm‬بخش در میلیون) تعیین میکنند؛ برای مثال عیار‬
‫اقتصادی عنصر طال در حدود ‪ 2 ppm‬است‪.‬‬

‫گرم عناصر‬
‫عیار برحسب 𝒎𝒑𝒑 = 𝟔𝟎𝟏 ×‬
‫گرم کانسنگ استخراجی‬

‫𝒈𝟓‪𝟏/‬‬
‫𝒎𝒑𝒑 𝟓𝟕‪× 𝟏𝟎𝟔 = 𝟎/‬‬
‫𝒈𝟎𝟎𝟎𝟎𝟎𝟎𝟐‬
‫و چون کمتر از ‪ 2 ppm‬است پس مقرون به صرقه نمی باشد‪.‬‬

‫‪82‬‬
 ‫سوال‪:4‬پاسخصحیح‪:‬گزینه‪2‬‬
‫سطح تست ‪ :‬متوسط‬
‫پاسختشریحی‪:‬‬
‫مرحله ‪ 2‬اکتشاف معدن ‪:‬‬
‫‪ -‬شناسایی ذخایر زیرسطحی و پنهان‪ :‬در این مرحله با آگاهی از ویژگیهای فیزیکی کانسنگها مانند‪:‬‬
‫خواص مغناطیسی کانسنگ‬
‫رسانایی الکتریکی سنگها‬
‫تغییرات میدان گرانش زمین و‪ ...‬باکمک روشهای ژئوفیزیکی‪ ،‬ذخایر زیرسطحی و پنهات شناسایی میشود (تعیین موقعیت تقریبی تودۀ معدنی در‬
‫زیرزمین)‪.‬‬

‫سوال‪:5‬پاسخصحیح‪:‬گزینه‪1‬‬
‫سطح تست ‪ :‬متوسط‬
‫پاسختشریحی‪:‬‬
‫این شکل ‪ ،‬شکل روش زیرزمینی می باشد‪.‬‬
‫و طبق شکل دیگر کتاب ازاستخراج زیرزمینی تونل های ایجاد شده از سطح‬
‫به عمق شماره گذاری می شوند‪.‬‬

‫با توجه به سبکی که کنکور پیش گرفته ‪ ،‬حتما مثل زیست به تمام جزئیات شکل های زمین شناسی توجه کنید‪.‬‬

‫سوال‪:6‬پاسخصحیح‪:‬گزینه‪3‬‬
‫سطح تست ‪ :‬متوسط‬
‫پاسختشریحی‪:‬‬
‫الماس‪ :‬گوهری با ترکیب کربن خالص است که در دما و فشار زیاد‪ ،‬در گوشتۀ زمین تشکیل‬
‫میشود‪ .‬این کانی‪ ،‬افزون بر استفادۀ گوهری‪ ،‬در سایندهها نیز کاربرد دارد‪.‬‬

‫یاقوت‪ :‬نام علمی آن کرندوم (اکسید آلومینیوم) است‪ .‬کانی کرندوم به رنگ آبی‬
‫و سرخ دیده میشود‪ ،‬رنگ آبی آن یاقوت کبود و رنگ قرمز آن را یاقوت‬
‫سرخ میگویند‪ .‬این کانی بعد از الماس ‪ ،‬سختترین کانی میباشد‪ ( .‬موهس‬
‫الماس ‪ – 10 :‬موهس یاقوت ‪)9 :‬‬
‫زبرجد‪ :‬به نوع شفاف و قیمتی کانی اُلیون‪ ،‬زبرجد میگویند‪ .‬این کانی‪ ،‬سیلیکاتی و به رنگ‬
‫سبز زیتونی است به همین دلیل به آن اُلیون گفته میشود‪.‬‬

‫‪83‬‬
 ‫عقیق‪ :‬کانی سیلیکاتی با ترکیب شیمیایی ‪ SiO2‬با رنگهای متنوع است که به نامها و‬
‫تراشهای مختلف در بازار عرضه میشود‪ .‬عقیق‪ ،‬یک نوع کوارتز نیمه قیمتی است که در‬
‫بسیاری از نقاط ایران یافت میشود‪.‬‬
‫آمیتیست هم کوآرتز بنفش است ‪.‬‬

‫سوال‪: 7‬پاسخصحیح‪:‬گزینه‪3‬‬
‫سطح تست ‪ :‬متوسط‬
‫پاسختشریحی‪:‬‬
‫جمع بندی عناصر هر کانسنگ ‪:‬‬
‫ماگمایی ‪ :‬کروم – نیکل – پالتین ‪-‬آهن – زمرد – لیتیم – مسکوویت‬
‫گرمابی ‪ :‬مس – سرب – روی – مولیبدن – قلع – طال‬
‫رسوبی ‪ :‬سرب و روی (آهک) – مس و اورانیوم (ماسه سنگ)‪ -‬طال الماس پالتین (پالسر)‬
‫مشترکات کانسنگ ها ‪:‬‬
‫ماگمایی و رسوبی ‪ :‬پالتین‬
‫گرمابی و رسوبی ‪ :‬مس و سرب و روی‬

‫سوال‪:8‬پاسخصحیح‪:‬گزینه‪4‬‬
‫سطح تست ‪ :‬متوسط‬
‫پاسختشریحی‪:‬‬
‫بررسی گزینه ها‪:‬‬
‫‪ ) 1‬غلط ‪ -‬اگر در فرایند تشکیل نفت خام‪ ،‬فشار و دما از حد مورد نیاز برای تشکیل نفت‪ ،‬بیشتر باشد‪ ،‬نفت به وجود آمده از بین میرود؛ و اگر کمتر باشد‬
‫نفتی به وجود نخواهد آمد‪ .‬افزایش فشار و دمای بیش از ‪ 200‬درجۀ سانتیگراد‪ ،‬باعث از بین رفتن نفت و گاز میشود‬
‫‪ )2‬غلط – برعکس ‪ 99/9 :‬درصد از نفت تولید شده در طول تاریخ زمان‪ ،‬به سطح زمین رسیده و از بین رفته و ‪ 0/1‬درصد آن‪ ،‬همۀ ذخایر نفت موجود را‬
‫تشکیل داده است‪.‬‬
‫‪ )3‬غلط ‪-‬‬
‫ویژگیهای مهم سنگ مخزن ‪:‬‬
‫* تخلخل و نفوذپذیری زیاد آن‬
‫* شکل (وضعیت) هندسی مناسب به منظور تجمع و ذخیرهسازی نفت‬
‫‪ )4‬صحیح ‪ :‬گزینه ترکیبی قشنگ و مهم‬
‫نفت خام در محیط دریایی کم عمق (کمتر از ‪ 200‬متر) به وجود میآید‪.‬‬
‫زندگی اولین تک یاخته ها ( زیست کره ) هم در دریاهای کم عمق آغاز شد ‪.‬‬

‫‪84‬‬
 ‫سوال‪:9‬پاسخصحیح‪:‬گزینه‪1‬‬
‫سطح تست ‪ :‬متوسط‬
‫پاسختشریحی‪:‬‬
‫در طی میلیونها سال‪ ،‬تورب در زیر فشار رسوبات و وزن سنگهای باالیی‪ ،‬فشردهتر شده و آب و مواد فرّار مانند کربن دیاکسید و متان از آن خارج‬
‫میشود‪ .‬با خروج این مواد‪ ،‬در نهایت‪ ،‬ضخامت تورب که مادهای پوک و متخلخل است‪ ،‬کاهش مییابد و به لیگنیت تبدیل میشود‪ .‬با افزایش تراکم‪،‬‬
‫لیگنیت به زغال سنگهای مرغوبتری به نام بیتومینه و سپس آنتراسیت تبدیل میشود ‪.‬در فرایندهایی زغالشدگی از تورب تا آنتراسیت‪ ،‬تغییرات زیادی‬
‫رخ میدهد و سبب میشود با خروج تدریجی آب و مواد فرّار‪ ،‬درصد کربن در سنگ حاصل‪ ،‬افزایش یابد و کیفیت و توان تولید انرژی زغال سنگ بهتر شود‪.‬‬

‫سوال‪:10‬پاسخصحیح‪:‬گزینه‪1‬‬
‫سطح تست ‪ :‬متوسط‬
‫پاسختشریحی‪:‬‬
‫مورد آخر نادرست است‪.‬‬

‫سوال‪:11‬پاسخصحیح‪:‬گزینه‪3‬‬
‫سطح تست ‪ :‬متوسط‬
‫پاسختشریحی‪:‬‬
‫اگر درصد وزنی یک عنصر در منطقه ‪ ،‬بیشتر از غلظت کالرک باشد ‪ :‬بی هنجاری مثبت‬
‫اگر درصد وزنی یک عنصر در منطقه ‪ ،‬کمتر از غلظت کالرک باشد ‪ :‬بی هنجاری منفی‬
‫درین جدول درصد وزنی سه عنصر سیلیسیم ‪ ،‬کلسیم و مس کمتر از غلظت کالرک است و بی هنجاری منفی دارند‪.‬‬
‫این سبک سوال ‪ ،‬سوال فعالیت کتاب است ‪ .‬بسیار ساده ولی احتمالی و مهم است ‪.‬‬

‫‪85‬‬
 ‫سوال‪:12‬پاسخصحیح‪:‬گزینه‪4‬‬
‫سطح تست ‪ :‬متوسط‬
‫پاسختشریحی‪:‬‬
‫این تست از سراسری دی ماه ‪ 1401‬است‪.‬‬

‫کوچکترین واحد سازنده سیلیکاتهای بنیان ‪ SiO44−‬است‪ .‬یعنی ‪ 4‬بار منفی دارد‪ .‬برای تشکیل یک کانی باید جمع و جبری بار الکتریکی صفر باشد یا‬
‫به عبارتی خنثی باشد‪ .‬پس تنها میتواند با یونهای ‪ Mg2+‬و ‪( Fe2+‬جمعا دارای ‪ 4‬بار مثبت) کانی سیلیکاتی تشکیل دهد‪.‬‬

‫سوال‪:13‬پاسخصحیح‪:‬گزینه‪3‬‬
‫سطح تست ‪ :‬دشوار‬
‫پاسختشریحی‪:‬‬

‫رس > غیر سیلیکات > پیروتین > کوارتز =‬ ‫سایر سیلیکاتها > آمیفیبول = میکا =‬
‫(پالژیوکالز)‬ ‫فلدسپار پتاسیم > فلدسپار ‪ Na‬و ‪Ca‬‬

‫سوال‪:14‬پاسخصحیح‪:‬گزینه‪4‬‬
‫سطح تست ‪ :‬متوسط‬
‫پاسختشریحی‪:‬‬
‫بررسی موارد غلط‪:‬‬
‫الف ‪ :‬گالن یا ‪ PbS‬مهمترین کانه برای فلز سرب است ‪.‬‬
‫ج ‪ :‬به مناطقی که استخراج از نظر اقتصادی‪ ،‬مقرون به صرفه است ‪ ،‬کانسار میگویند ‪.‬‬
‫کانسار ‪ ‬کان (معدن) ‪ +‬سار (محل)‪.‬‬
‫کانه ‪ :‬کانی هایی که فلز ارزشمند دارند‬

‫‪86‬‬
 ‫سوال‪:15‬پاسخصحیح‪:‬گزینه‪2‬‬
‫سطح تست ‪ :‬متوسط‬
‫پاسختشریحی‪:‬‬
‫جمع بندی عناصر هر کانسنگ ‪:‬‬
‫ماگمایی ‪ :‬کروم – نیکل – پالتین ‪-‬آهن – زمرد – لیتیم – مسکوویت‬
‫گرمابی ‪ :‬مس – سرب – روی – مولیبدن – قلع – طال‬
‫رسوبی ‪ :‬سرب و روی (آهک) – مس و اورانیوم (ماسه سنگ)‪ -‬طال الماس پالتین (پالسر)‬
‫مشترکات کانسنگ ها ‪:‬‬
‫ماگمایی و رسوبی ‪ :‬پالتین‬
‫گرمابی و رسوبی ‪ :‬مس و سرب و روی‬

‫‪87‬‬
‫پاسخنامهبانکسواالتفصلسوم‬
‫سوال‪:1‬پاسخصحیح‪:‬گزینه‪4‬‬
‫سطح تست ‪ :‬آسان‬
‫پاسختشریحی‪:‬‬
‫خصوصیات‬ ‫نام افق‬
‫‪ )1‬باالترین الیۀ خاک است‪ )2 .‬ریشۀ گیاهان در آن رشد‬
‫میکنند‪ )3 .‬معمو ًال حاوی گیاخاک به همراه ماسه و رس‬ ‫افق ‪A‬‬
‫است‪ )4 .‬رنگ خاکستری تا سیاه دارد‪.‬‬
‫دارای رس‪ ،‬ماسه‪ ،‬شن‪ ،‬امالح شستهشده از افق ‪ A‬و مقدار‬
‫افق ‪( B‬خاک میانی)‬
‫کمی گیاخاک است‪.‬‬
‫‪ )1‬مواد سنگی به میزان کم تخریب و تجزیه شدهاند‪)2 .‬‬
‫سنگ اولیه تغییر زیادی نکرده و به صورت قطعات خرده شده‬ ‫افق ‪( C‬خاک زیرین)‬
‫است‪ )3 .‬در زیر این افق‪ ،‬سنگ بستر قرار دارد‪.‬‬

‫این ویژگی ‪ B‬است‪.‬‬ ‫‪)1‬‬

‫این ویژگی فقط ‪ A‬است‪.‬‬ ‫‪)2‬‬
‫این ویژگی ‪ B‬است ‪.‬ماسه متوسط دانه است و در ‪ C‬مواد سنگی به میزان کم تخریب و تجزیه شدهاند‪.‬‬ ‫‪)3‬‬
‫صحیح‪.‬‬ ‫‪)4‬‬

‫سوال‪:2‬پاسخصحیح‪:‬گزینه‪3‬‬
‫سطح تست ‪ :‬متوسط‬
‫پاسختشریحی‪:‬‬
‫هیدروژئولوژی‪ :‬مطالعه در زمینۀ چگونگی حرکت آب در درون زمین‪ ،‬اکتشاف و شناخت ویژگیهای آبهای‬
‫زیرزمینی‪ ،‬نحوه بهرهبرداری و فعالیتهای عمرانی و معدنی مرتبط با آبهای زیرزمینی در علم هیدروژئولوژی‬
‫انجام میشود‪.‬‬

‫هیدروژئولوژی کال فقط در ارتباط با آب های زیرزمینی است ‪.‬‬

‫سوال‪:3‬پاسخصحیح‪:‬گزینه‪3‬‬
‫سطح تست ‪ :‬متوسط‬
‫پاسختشریحی‪:‬‬
‫رابطۀ میزان رواناب و عوامل مؤثر بر آن‬
‫هر چه رطوبت خاک بیشتر ‪ ‬رواناب بیشتر‬

‫‪88‬‬
 ‫هر چه میزان گیاخاک بیشتر ‪ ‬رواناب کمتر‬
‫هر چه نفوذپذیری خاک بیشتر ‪ ‬رواناب کمتر‬
‫هر چه تخلخل خاک بیشتر ‪ ‬رواناب کمتر‬
‫هر چه تراکم خاک بیشتر ‪ ‬رواناب بیشتر‬

‫سوال‪:4‬پاسخصحیح‪:‬گزینه‪1‬‬
‫سطح تست ‪ :‬متوسط‬
‫پاسختشریحی‪:‬‬
‫سختی کل آب طبق فرمول زیر محاسبه میشود‪:‬‬

‫‪TH = 2 / 5Ca2+ + 4 / 1Mg2+‬‬

‫این تست ‪ ،‬تست کنکور سراسری ‪ 98‬است‪.‬‬

‫سوال‪:5‬پاسخصحیح‪:‬گزینه‪3‬‬
‫سطح تست ‪ :‬متوسط‬
‫پاسختشریحی‪:‬‬
‫ب و ج صحیح هستند‪.‬‬

‫سرعت آب رود زیاد‪ ‬افزایش انرژی ‪ ‬افزایش عمل فرسایش‬

‫سرعت آب رود کم ‪ ‬کاهش انرژی ‪ ‬افزایش عمل رسوبگذاری‬

‫در دیواره محدب بیشترین رسوب گذاری و در دیواره مقعر بیشترین فرسایش را داریم ‪.‬‬

‫در این شکلها آن سمتی که به طرف پایین کشیده شده است؛ سمت دیواره مقعر (فرسایش شده) است‪ ( ☺.‬و افزایش عمق داریم )‬

‫‪89‬‬
 ‫سوال‪:6‬پاسخصحیح‪:‬گزینه‪2‬‬
‫سطح تست ‪ :‬متوسط‬
‫پاسختشریحی‪:‬‬
‫اگر سطح ایستابی با سطح زمین برخورد کند‪ ،‬آب زیرزمینی به صورت چشمه یا برکه‬
‫در سطح زمین ظاهر میشود‪.‬‬
‫اگر سطح ایستابی بر سطح زمین منطبق شود یا نزدیک آن باشد‪ ،‬باتالق یا شورهزار‬
‫تشکیل میشود‪.‬‬

‫حاشیه مویینه قسمت باالیی سطح ایستابی است‪.‬‬

‫سوال‪:7‬پاسخصحیح‪:‬گزینه‪2‬‬
‫سطح تست ‪ :‬متوسط‬
‫پاسختشریحی‪:‬‬
‫حاشیۀ مویینه‪ :‬نوار باریک و مرطوبی است که منطقۀ اشباع را به ناحیۀ باالیی (منطقۀ تهویه) مرتبط میکند و سطح ایستابی در بین فضاهای خالی این‬
‫منطقه در نوسان است‪( .‬باال و پایین میرود‪).‬‬
‫ضخامت حاشیۀ مویینه (میزان آبی که در حاشیۀ مویینه باال میآید) در رسوبات دانهریز‬
‫بیشتر از رسوبات دانهدرشت است‪ ( .‬رابطه عکس )‬

‫سوال‪:8‬پاسخصحیح‪:‬گزینه‪3‬‬
‫سطح تست ‪ :‬متوسط‬
‫پاسختشریحی‪:‬‬
‫به الیه یا الیههایی از رسوبات یا سنگهای نفوذناپذیر که با آبهای زیرزمینی اشباع شدهاند و آب به راحتی در آنها حرکت میکند‪ ،‬آبخوان یا سفرۀ آب‬
‫زیرزمینی میگویند‬
‫انواع آبخوان ‪ :‬آبخوانها به دو نوع آزاد و تحت فشار تقسیم میشوند‪.‬‬

‫آبخوانآزاد‪:‬‬
‫یک الیۀ نفوذناپذیر در پایین و یک الیۀ نفوذناپذیر در باال دارد‪.‬‬
‫سطح ایستابی‪ ،‬سطح فوقانی منطقۀ اشباع را تشکیل میدهد‪.‬‬

‫‪90‬‬
 ‫تراز آب در چاه حفر شده در آبخوان آزاد‪ ،‬نمایانگر سطح ایستابی است‪.‬‬
‫فشار در سطح فوقانی منطقۀ اشباع (سطح ایستابی) این آبخوان برابر با فشار اتمسفر است‪.‬‬

‫آبخوانتحتفشار‪:‬‬
‫الیۀ نفوذپذیر بین الیههای نسبت ًا نفوذناپذیر محصور شده است‪.‬‬
‫فشار در سطح فوقانی منطقۀ اشباع‪ ،‬بیشتر از فشار اتمسفر است‪.‬‬
‫تراز آب در چاه حفر شده در این آبخوان‪ ،‬با سطح پیزومتریک مشخص میشود‪.‬‬
‫چاه آرتزین‪ :‬در چاه حفر شده در یک آبخوان تحت فشار‪ ،‬اگر سطح پیزومتریک باالتر از سطح زمین قرار‬
‫گیرد‪ ،‬آب خودبهخود از دهانۀ چاه بیرون میریزد‪ .‬به این چاه‪ ،‬آرتزین میگویند‪.‬‬

‫بررسیموارد‪:‬‬
‫‪ ) 1‬آزاد بین یک الیه نفوذپذیر و نفوذپذیر و تحت فشار بین دو الیه نفوذپذیر‬
‫‪ )2‬در آزاد فشار برابر است ولی در تحت فشار در سطح فوقانی منطقۀ اشباع‪ ،‬بیشتر از فشار اتمسفر است‪.‬‬

‫‪ )3‬در آزاد بیانگر سطح ایستابی ولی در تحت فشار بیانگر سطح پیزومتریک است ‪.‬‬
‫‪ )4‬فقط در صورتی که چاه در آبخوان تحت فشار باشد و آب خود به خودی خارج شود آرتزین است ‪.‬‬

‫سوال‪:9‬پاسخصحیح‪:‬گزینه‪1‬‬
‫سطح تست ‪ :‬متوسط‬
‫پاسختشریحی‪:‬‬
‫شکل روبهرو‪ ،‬شش حوضۀ آبریز اصلی ایران را نشان میدهد‪ .‬نام این حوضههای آبریز آمده است ‪:‬‬

‫سوال‪:10‬پاسخصحیح‪:‬گزینه‪4‬‬
‫سطح تست ‪ :‬متوسط‬
‫پاسختشریحی‪:‬‬
‫پیامدهای حاصل از انواع بارندگی‪:‬‬
‫فرسایش خاک‪ :‬شدید و طوالنی (اگر خاک فاقد پوشش گیاهی باشد‪ ،‬هر نوع بارشی حتی بارش آرام و کوتاه هم باعث فرسایش خاک میشود‪).‬‬
‫نفوذ آب به آبخوان‪ :‬آرام و طوالنی‬
‫وقوع سیل‪ :‬شدید و طوالنی‬
‫ایجاد رواناب‪ :‬شدید و کوتاه‬

‫‪91‬‬
 ‫سوال‪:11‬پاسخصحیح‪:‬گزینه‪4‬‬
‫سطح تست ‪ :‬دشوار‬

‫بررسیسایرموارد‪:‬‬
‫‪ )1‬حدود ‪ 40000‬رشته قنات در ایران وجود دارد‪.‬‬
‫‪ )2‬عمق مادرچاه ‪ 304‬متر و طول کانال ‪ 33‬کیلومتر (‪ 0/01‬می باشد نه ‪) 0/1‬‬
‫‪ )3‬دارای ‪ 427‬میله چاه می باشد نه ‪247‬‬

‫سوال‪:12‬پاسخصحیح‪:‬گزینه‪2‬‬
‫سطح تست ‪ :‬دشوار‬
‫پاسختشریحی‪:‬‬
‫‪ × 2‬عمق × ‪Q1 = 90m3/s = 15‬‬ ‫عمق = ‪ 3‬متر‬
‫‪3+2= 5‬‬
‫‪Q = 90 m3/s =3 × 5 × X‬‬ ‫‪X= 6 m/s‬‬

‫این تست شبیه ساز تست کنکور ‪ 1402‬است که بسیار جدید و مهم است‪.‬‬

‫‪92‬‬
 ‫پاسخنامهبانکسواالتفصلچهارم‬
‫سوال‪:1‬پاسخصحیح‪:‬گزینه‪1‬‬
‫سطح تست ‪ :‬متوسط‬
‫پاسختشریحی‪:‬‬
‫در زمینشهناسهی مهندسهی‪ ،‬رفتار و ویژگیهای مواد سهطحی زمین از نظر مقاومت در برابر فشهارهای وارده و امکان سهاخت یک سهازه در محل خاصهی از زمین‬
‫بررسی میشود‪.‬‬

‫زمینشنناسنی مهندسنی‪ :‬شهاخهای از زمینشهناسهی اسهت که رفتار و ویژگیهای مواد سهطحی زمین از نظر‬
‫مقاومت در برابر فشهارهای وارده و امکان سهاخت یک سهازه را در محلی خاص از زمین بررسهی میکند‪ .‬این علم‪،‬‬
‫نقش بسیار مهمی در انتخاب مناسبترین محل‪ ،‬برای ساخت سازهها دارد‪.‬‬

‫این تست از سراسری خارج ‪ 99‬است‪.‬‬

‫سوال‪:2‬پاسخصحیح‪:‬گزینه‪2‬‬
‫سطح تست ‪ :‬متوسط‬
‫پاسختشریحی‪:‬‬
‫در درههای ‪ U‬شکل‪ ،‬ضخامت رسوبات کف رودخانه کمتر است‪ .‬دیوارههای درههای ‪ U‬شکل مقاومت بیشتری در برابر فرسایش دارند ‪.‬‬
‫درۀ ‪ U‬شکل برای احداث پل مناسبتر است‪.‬‬

‫شکل ‪ A‬دره ‪ V‬شکل و شکل ‪ B‬دره ‪ U‬شکل است‪.‬‬

‫سوال‪:3‬پاسخصحیح‪:‬گزینه‪3‬‬
‫سطح تست ‪ :‬متوسط‬
‫پاسختشریحی‪:‬‬
‫تغییر شکل‬ ‫اثربرروی سنگ‬ ‫خصوصیت‬ ‫نوع تنش‬
‫تنشهای کشهشهی بر اثر اعمال گسستگی‬ ‫کششی‬
‫نیروهای همراسهههتا اما در جهت‬
‫مخالف یکدیگر و به سمت خارج‬
‫قطعه ایجاد میشوند‪.‬‬

‫‪93‬‬
 ‫‪‬چهیهنخهوردگهی‬ ‫تنشههای فشهههاری بر اثر اعمهال متراکم شدن‬ ‫فشاری‬
‫(تاقدیس‪ /‬ناودیس)‬ ‫نیروهای همراسهههتا اما در جهت‬
‫یکدیگر و به سهمت داخل قطعه‬
‫ایجاد میشوند‪.‬‬

‫تنشههای برشهههی بر اثر اعمهال بریدن‬ ‫برشی‬

‫نیروهایی در دو راسهتای متفاوت‬
‫و موازی با سههطح سههنگ و در‬
‫مخهالف جههت یکهدیگر ایجهاد‬
‫میگردد‪.‬‬

‫سوال‪:4‬پاسخصحیح‪:‬گزینه‪3‬‬
‫سطح تست ‪ :‬متوسط‬
‫پاسختشریحی‪:‬‬
‫مقاومت انواع سنگها در برابر تنش وارده‬
‫سنگهای آذرین‪ :‬میتوانند تکیه گاه مناسبی برای سازهها باشند‪← .‬پی سد امیرکبیر که از جنس سنگ گابرو است‪.‬‬
‫سهههنهگههای دگرگونی کیفیهت ‪ -1‬بعضهی از آنها مانند کوارتزیت و هورنفلس (مقاومت باالیی دارند) ‪ ‬تکیهگاه مناسنبی برای سهازههای‬
‫سنگیناند‪.‬‬ ‫متغیر دارند‪.‬‬
‫‪ -2‬بعضی از آنها مانند شیستها (سست و ضعیفاند) ‪ ‬تکیهگاه مناسبی برای پی سازهها نیستند‪.‬‬
‫سهنگهای رسنوبی کیفیت متغیر ‪ -1‬ماسهسنگها ‪ ‬استحکام الزم برای ساخت سازه را دارند‪.‬‬
‫‪ - 2‬سننگهای تبخیری (مانند سهنگ گچ (ژیپس)‪ ،‬سننگ نمک) ‪ ‬به علت انحاللپذیری‪ ،‬در برابر تنش‬ ‫دارند‪.‬‬
‫مقاوم نیستند‪.‬‬
‫‪ -3‬شیلها ‪ ‬به علت ورقهورقه شدن سست بودن‪ ،‬در برابر تنش مقاوم نیستند‪.‬‬
‫‪ -4‬سننننگهنای کربنناتی (مهاننهد کلسهههیهت و دولومیهت) ‪( ‬در اغلنب موارد) بهه علهت درزهدار بودن و‬
‫انحاللپذیری در برابر تنش مقاوم نیستند‪.‬‬

‫سوال‪:5‬پاسخصحیح‪:‬گزینه‪3‬‬
‫سطح تست ‪ :‬متوسط‬
‫پاسختشریحی‪:‬‬
‫در این حالت با این که امتداد الیهها عمود بر محور سهد اسهت ولی چون شهیب الیهها به سهمت مخزن سهد اسهت (حالت ناودیسنی) احتمال فرار آب از حالت‬
‫(‪ )4‬کمتر است‪ ،‬و این شرایط حالتی نسبتا مطلوب است‪.‬‬

‫در این حالت امتداد الیهها موازی با محور سد است‪ ،‬شیب الیهها به سمت باالدست و مخزن سد است که سبب کاهش فرار آب میشود و جنس الیهها‬
‫در تکیهگاه چپ و راست یکسان است که سبب پایداری بیشتر میشود و این شرایط مطلوبترین حالت احداث سد است‪.‬‬

‫‪94‬‬
‫در این حالت امتداد الیهها عمود بر محور سهد اسهت‪ ،‬شهیب الیهها به سهمت بیرون مخزن سهد اسهت (حالت تاقدیسنی) که سهبب فرار آب و ناپایداری میشهود‬
‫و این شرایط نامطلوبترین حالت احداث سد است‪.‬‬

‫در این حالت با این که امتداد الیهها عمود بر محور سهد اسهت ولی چون شهیب الیهها به سهمت مخزن سهد اسهت (حالت ناودیسنی) احتمال فرار آب از حالت‬
‫(ب) کمتر است‪ ،‬و این شرایط حالتی نسبتا مطلوب است‪.‬‬

‫سوال‪:6‬پاسخصحیح‪:‬گزینه‪3‬‬
‫سطح تست ‪ :‬متوسط‬
‫پاسختشریحی‪:‬‬
‫حفاریهای زیرزمینی بهصورت تونل و مغار است‪.‬‬
‫تونلها به منظور حمل و نقل‪ ،‬انتقال آب‪ ،‬انتقال فاضالب یا استخراج مواد معدنی مورد استفاده قرار میگیرند‪.‬‬
‫مُغارها‪ ،‬فضهاهای زیرزمینی بزر تری هسهتند که برای ایجاد تأسهیسهات زیرزمینی مانند نیروگاهها‪ ،‬ایسهتگاههای مترو‪ ،‬ذخیرۀ نفت و یا موارد دیگر اسهتفاده‬
‫میشوند‪.‬‬
‫بر خالف چیزی که تو ذهنتونه از مترو و‪ ...‬ولی مغار بزرگتر از تونل است‪.‬‬

‫سوال‪:7‬پاسخصحیح‪:‬گزینه‪4‬‬
‫سطح تست ‪ :‬متوسط‬
‫پاسختشریحی‪:‬‬
‫دوبار الیه ها از حالت افقی ساده به دلیل تنش فشاری خارج شده اند‪.‬‬
‫این شکل فاقد گسل یا چین خوردگی است‪.‬‬
‫این تست مهم و مقداری شک برانگیز از سراسری ‪ 1402‬است‪.‬‬

‫سوال‪:8‬پاسخصحیح‪:‬گزینه‪3‬‬
‫سطح تست ‪ :‬متوسط‬
‫پاسختشریحی‪:‬‬
‫تونلهایی که محور آنها موازی با الیهبندی است و باالی سطح ایستابی حفر میشوند‪ ،‬پایداری بیشتری نسبت به بقیه دارند‪.‬‬

‫‪95‬‬
 ‫سوال‪:9‬پاسخصحیح‪:‬گزینه‪2‬‬
‫سطح تست ‪ :‬دشوار‬
‫سد خاکی ‪ :‬از خاک رس‪ ،‬ماسه‪ ،‬شن و قلوهسنگ ساخته میشود‪ ( .‬مش قر خیلی آدم خاکی ایه ☺ )‬
‫سد بتنی‪ :‬از سیمان‪ ،‬ماسه‪ ،‬شن و میلگرد ساخته میشود‪ ( .‬شمسم بتنی ☺)‬
‫طبقهبندی خاکها بر مبنای دانهبندی ( از نظر مهندسی)‬
‫ریزدانه‪ :‬ذرات کوچکتر از ‪ 0/075‬میلیمتر ‪ ‬مانند رس و الی‬
‫درشت دانه‪ :‬ذرات بزرگتر از ‪ 0/075‬میلیمتر ‪ ‬مانند ماسه و شن‬

‫سوال‪:10‬پاسخصحیح‪:‬گزینه‪2‬‬
‫سطح تست ‪ :‬دشوار‬
‫پاسختشریحی‪:‬‬
‫ترانشنه (ژرف ناوه)‪ :‬به فرورفتگی مصهنوعی یا طبیعی در سهطح زمین گرفته میشهود که ژرفای آن از پهنایش بیشهتر (طویل و عمیق) اسهت‪ .‬برای اهدافی‬
‫مانند انتقال آب‪ ،‬جادهسازی‪ ،‬قراردادن لولههای نفت و‪ ...‬احداث میشود‪.‬‬
‫در مطالعات آغازین یک پروژه به منظور نمونهبرداری از خاک یا سهنگ پی سهازه‪ ،‬گمانهها یا چالهای باریک و عمیقی در نقاط مختلف محل احداث سهازه‬
‫حفر میشود‪.‬‬

‫‪96‬‬
 ‫پاسخنامهبانکسواالتفصلپنجم‬
‫سوال‪:1‬پاسخصحیح‪:‬گزینه‪4‬‬
‫سطح تست ‪ :‬آسان‬
‫پاسختشریحی‪:‬‬
‫زمینشنناسنی زیسنتمحیطی‪ :‬شهاخهای از علم زمینشهناسهی اسهت که با اسهتفاده از اصهول زمینشهناسهی‪ ،‬به حل مسهائل زیسهتمحیطی میپردازد‪.‬‬
‫بهرهبرداری بیش از اندازه از منابع و معادن‪ ،‬فرسهایش خاک‪ ،‬افزایش روزافزون پسهماندها‪ ،‬فاضهالبها و مواد‬
‫شههیمیایی موجب آلودگی بخشهای مختلف زمین از جمله آب‪ ،‬هوا و خاک شههده اسههت‪ .‬زمینشههناسههان‬
‫زیستمحیطی به مطالعۀ شیوههای انتقال و رفع آالیندهها از محیط زیست میپردازند‪.‬‬

‫سوال‪:2‬پاسخصحیح‪:‬گزینه‪3‬‬
‫سطح تست ‪ :‬متوسط‬
‫پاسختشریحی‪:‬‬

‫سوال‪:3‬پاسخصحیح‪:‬گزینه‪3‬‬
‫سطح تست ‪ :‬متوسط‬
‫پاسختشریحی‪:‬‬
‫زمینشناسی پزشکی‪ ،‬یک علم درمانی نیست‪ ،‬بلکه به دنبال بررسی عامل بیماریهای زمینزاد است‪(.‬رد گزینه ‪)2‬‬
‫بررسی سایر گزینهها‪:‬‬
‫گزینه ‪ :1‬شناسایی مناطق آلوده به عناصر سمی زمین در حیطه علم ژئوشیمی است‪.‬‬
‫گزینه ‪ :4‬تشخیص بیماریها مربوط به علم پزشکی است‪.‬‬

‫این تست ‪ ،‬تست کنکور دی ‪ 1401‬است‪.‬‬

‫‪97‬‬
 ‫سوال‪:4‬پاسخصحیح‪:‬گزینه‪2‬‬
‫سطح تست ‪ :‬متوسط‬
‫پاسختشریحی‪:‬‬

‫سوال‪:5‬پاسخصحیح‪:‬گزینه‪4‬‬
‫سطح تست ‪ :‬متوسط‬
‫پاسختشریحی‪:‬‬
‫اهمیت در بدن‬ ‫عناصر‬ ‫غلظت در پوسته‬ ‫طبقهبندی عناصر‬
‫اساسی‬ ‫‪O ،Fe ،Ca ،Na ،K ،Mg‬‬ ‫بیشتر از ‪ 1‬درصد‬ ‫اصلی‬
‫اساسی‬ ‫‪Ti، Mn ، P‬‬ ‫بین ‪ 1‬تا ‪ 0/1‬درصد‬ ‫فرعی‬
‫اساسی – سمّی‬ ‫‪Cu ،Au ،Zn ،Pb ،Cd‬‬ ‫کمتر از ‪ 0/1‬درصد‬ ‫جزئی‬
‫تقسیمبندی عناصر از نظر غلظت در پوسته زمین و بدن موجودات زنده‬

‫سوال‪:6‬پاسخصحیح‪:‬گزینه‪3‬‬
‫سطح تست ‪ :‬متوسط‬
‫سهوپراکسهیدها‪ :‬سهوپراکسهیدها مانند ‪( LiO2‬لیتیم سهوپراکسهید) با تشهکیل بنیانهای بسهیار واکنشگر‪ ،‬سهبب سهرطان میشهوند‪ ،‬بعضهی عناصهر مانند سهلنیم‪ ،‬از‬
‫طریق آنزیمهای حاوی این عنصهر‪ ،‬سهوپراکسهیدها را از بین میبرند و از جلوگیری سهرطان میکنند‪ .‬سهلنیم به مادۀ ضهدسهرطان معروف اسهت و اهمیت زیادی‬
‫در سالمتی انسانها دارد‪.‬‬
‫سوال‪:7‬پاسخصحیح‪:‬گزینه‪4‬‬
‫سطح تست ‪ :‬متوسط‬
‫پاسختشریحی‪:‬‬
‫غبارهای زمینزاد‪ :‬غباری که هر روز در حیاط خانه ما فرو میریزد‪ ،‬ممکن اسهت از هزاران کیلومتر دورتر منشهاگ گرفته باشهد‪.‬‬
‫غبار‪ ،‬پدیدهای جهانی اسهت‪ .‬توفانهای غبار که از آفریقا منشهاگ میگیرند به کوههای آلپ هم میرسهند و ریزگردهای برخی از‬
‫کشهورهای همسهایه‪ ،‬وارد کشهور ما شهده و ما را دچار مشهکالت زیادی کرده اسهت‪ .‬غبار از راه تنفس‪ ،‬وارد بدن انسهان میشهود و‬
‫سالمت وی را تهدید میکند‪.‬‬
‫اثرات توفانهای گرد و غبار و ریزگردها‪:‬‬

‫‪98‬‬
‫اثرات منفی ‪ :‬کاهش میزان انرژی دریافتی از خورشنید (غبارها گرما را بازتاب و زمین را سنرد میکنند) – انتقال باکتریهای بیماریزا به مناطق‬
‫پرجمعیت ‪ -‬افت کیفیت هوا – انتقال مواد سمی‬
‫اثرات مثبت ‪ :‬هستههای رشد قطرات باران ‪ -‬فراهم کردن مواد مغذی اساسی برای جنگلهای بارانی مناطق گرمسیری‬
‫گزینه ‪ 2‬و ‪ 3‬جزو اثرات مطلوب و مثبت توفان های گرد و غبار می باشند ‪.‬‬

‫سوال‪:8‬پاسخصحیح‪:‬گزینه‪1‬‬
‫سطح تست ‪ :‬متوسط‬
‫پاسختشریحی‪:‬‬
‫فعالیتهای آتشهفشهانی‪ ،‬فلزها و عناصهر دیگر آتشهفشهان انفجاری پیناتوبو فیلیپین در سهال ‪ 1991‬میلیونها تُن‬
‫خاکسهتر آتشهفشهان پیناتوبو فیلیپین در سهال ‪ 1991‬میلیونها تُن خاکسهتر پخش شهد که بیشهتر عناصهر طبیعی‬
‫جدول تناوبی بود‪ .‬آتشهفشهانها‪ ،‬افزون بر عناصهر اسهاسهی‪ ،‬عناصهر دیگری مانند آرسهنیک‪ ،‬بریلیم‪ ،‬کادمیم‪ ،‬جیوه‪،‬‬
‫سرب‪ ،‬رادون و اورانیوم را هم وارد محیط میکنند که در شرایط خاص‪ ،‬خطرناک هستند‪.‬‬
‫مواد خارجشده از دهانۀ آتشفشان پیناتوبو طی دو روز؛‬
‫‪ 2‬میلیون تن روی‬ ‫‪ 10‬میلیارد تن ماگما (‪)MAX‬‬
‫‪ 1‬میلیون تن مس‬ ‫‪ 5500‬تن کادمیم‬
‫‪ 20‬میلیون تن گوگرد دیاکسید‬
‫ماگما> ‪ > SO2‬روی > مس > کادمیم‬

‫سوال‪:9‬پاسخصحیح‪:‬گزینه‪1‬‬
‫سطح تست ‪ :‬متوسط‬
‫پاسختشریحی‪:‬‬
‫سرب برای جلوگیری از پرتو های ‪ x‬مناسب است‬
‫این تست از سراسری خارج ‪ 1402‬است‪.‬‬

‫سوال‪:10‬پاسخصحیح‪:‬گزینه‪3‬‬
‫سطح تست ‪ :‬دشوار‬
‫پاسختشریحی‪:‬‬
‫گزینه‪:1‬‬
‫(‪ )A‬سخت شدن کف دست و پا بر اثر افزایش آرسنیک (غلط)‬
‫(‪ )B‬استحکام دندان بر اثر مقدار سالمت فلوئور‬
‫(‪ )C‬فلورسیس بر اثر ازدیاد فلوئور در بدن‬

‫گزینه‪:2‬‬

‫‪99‬‬
 ‫(‪ )A‬میناماتا بر اثر افزایش جیوه ( غلط )‬
‫(‪ )B‬افزایش تراکم استخوان بر اثر مقدار سالمت فلوئور به بدن‬
‫(‪ )C‬کم خونی بر اثر ازدیاد روی در بدن‬
‫گزینه ‪:3‬‬
‫(‪ )A‬کم خونی بر اثر کمبود روی در بدن‬
‫(‪ )B‬استحکام دندان بر اثر مقدار سالمت فلوئور‬
‫(‪ )C‬ایتای ایتای به دلیل ازدیاد و یا حتی مقدار کم کادمیم‬

‫گزینه ‪:4‬‬
‫(‪ )A‬پوسیدگی دندان بر اثر کمبود فلوئور در بدن‬
‫(‪ )B‬افزایش تراکم استخوان بر اثر مقدار سالمت فلوئور به بدن‬
‫(‪ )C‬گواتر بر اثر کمبود ید در بدن ( غلط )‬

‫‪100‬‬
 ‫پاسخنامهبانکسواالتفصلششم‬
‫سوال‪:1‬پاسخصحیح‪:‬گزینه‪1‬‬
‫فصل ‪ - 6‬سطح سوال ‪ :‬آسان‬
‫زمین سناخت (تکتونیک)‪ :‬زمینشهناسهی سهاختمانی و زمین سهاخت‪ ،‬علم شهناسهایی و بررسهی سهاختارهای تشهکیل دهندۀ پوسهته زمین و نیروهای به وجود‬
‫آورنده آنهاسهت‪ .‬گسهلها‪ ،‬درزهها‪ ،‬چینها و دیگر سهاختارهای زمین‪ ،‬نقش مهمی در تجمع منابع زیرزمینی و احداث پروژههای عمرانی دارند‪ .‬از سهوی دیگر‪،‬‬
‫زمین ساخت به مطالعۀ ساختار درونی زمین‪ ،‬چگونگی تشکیل رشته کوهها‪ ،‬اقیانوسها‪ ،‬زمینلرزهها و حرکت ورقههای سنگ کره میپردازد‪.‬‬

‫سوال‪:2‬پاسخصحیح‪:‬گزینه‪2‬‬
‫فصل ‪ - 6‬سطح سوال ‪ :‬آسان‬
‫اندازه ذرات (میلیمتر)‬ ‫نام ذرات‬
‫کوچکتر از ‪2‬‬ ‫خاکستر‬
‫بین ‪ 2‬تا ‪32‬‬ ‫الپیلی‬
‫بزرگتر از ‪32‬‬ ‫قطعه سنگ و بمب (دوکی شکل)‬
‫به واحد میلی متر بسیار دقت بفرمایید ‪.‬‬
‫و تنها در صورتی به تفرا بزرگتر از ‪ 32‬میلی متر بمب می گوییم ؛ که شکلش دوکی باشد‪.‬‬

‫سوال‪:3‬پاسخصحیح‪:‬گزینه‪3‬‬
‫فصل ‪ - 6‬سطح سوال ‪ :‬آسان‬
‫شدت زمین لرزه ‪ :‬یک مقیاس مشاهدهای و توصیفی است ‪ -‬براساس میزان خرابیها در هر زمینلرزه توصیف میشود ‪ -‬میزان خرابیها در یک مقیاس‬
‫‪ 12‬درجهای توصهیف شهده اسهت‪ .‬مقیاس شهدت زمینلرزه‪ ،‬مرکالی اسهت‪ -‬مرکالی شهدت زمینلرزه را در مقیاس کم با عدد ‪ 1‬و در مقیاس ‪ 12‬ویرانی کامل‪،‬‬
‫توصیف کرده است‪.‬‬
‫بزرگی زمینلرزه ‪ :‬براساس مقدار انرژی آزاد شده از زمینلرزه محاسبه میشود‪ - .‬واحد اندازهگیری بزرگی‪ ،‬ریشتر است‪.‬‬
‫بزرگی زمینلرزه در تمام نقاط زمین یکسان است؛ اما شدت آن با دورشدن از مرکز سطحی زمینلرزه کاهش مییابد‪.‬‬
‫ریشهتر‪ :‬لگاریتم‪ ،‬بزرگترین دامنۀ موجی (برحسهب میکرون) اسهت که در فاصهلۀ ‪ 100‬کیلومتری از مرکز زمینلرزه توسهط دسهتگاه لرزهنگار اسهتاندارد ثبت‬
‫میشود‪ ( .‬نه کانون)‬
‫) کدگذاری☺ ‪ :‬آیا در واقعیت میگیم بزرگی چیزی زیاد یا کمه ؟ نه ‪ .‬میگیم شهدت چیزی کم یا زیاده ‪ .‬پس ‪ ،‬شندت‪ ،‬اون کم و زیادیه ( توصنیفیه) هسهت‬
‫و بزرگی ( عددیه ) هست‪).‬‬

‫‪101‬‬
 ‫سوال‪:4‬پاسخگزینه‪4‬‬
‫سطح سوال ‪ :‬متوسط‬
‫در صهورتی که خاکسهترهای آتشهفشهانی(تفراهای بسهیار ریزدانه) حاصهل از آتشهفشهان های انفجاری در محیطهای دریایی کمعمق تهنشهین شهوند‪ .‬توف‬
‫آتشفشانی به وجود میآید‪ .‬به عنوان مثال‪ ،‬میتوان توفهای سبز البرز را نام برد‪.‬‬
‫این تست ‪ ،‬تست سراسری ‪ 1400‬است‪.‬‬

‫سوال‪:5‬پاسخصحیح‪:‬گزینه‪4‬‬
‫فصل ‪ - 6‬سطح سوال ‪ :‬متوسط‬
‫انواعچینخوردگی‪:‬‬
‫تکشیب‪ :‬در این حالت‪ ،‬الیههای رسوبی از حالت افقی خارج شده وباالتر یا پایینتر از سطح اصلی قرار میگیرند‪( .‬سادهترین چین)‬
‫تاقدیس‪ :‬در این حالت الیههای سنگی طوری خم میشوند که الیههای قدیمیتر در مرکز و الیههای جدیدتر درحاشیۀ چین قرار میگیرند‪.‬‬
‫ناودیس‪ :‬در این حالت الیههای سنگی طوری خم میشوند که الیههای جدیدتر در مرکز و الیههای قدیمیتر در حاشیۀ چین قرار میگیرند‪.‬‬
‫در تک شیب برخالف تاقدیس و ناودیس بحث نحوه قرارگیری از لحاظ زمانی مطرح نیست (رد گزینه ‪ 2‬و ‪) 3‬‬

‫سوال‪:6‬پاسخگزینه‪3‬‬
‫سطح سوال متوسط – طراح ‪ :‬عرفان هاشمی‬
‫ژئوفیزیک‪ :‬ژئوفیزیکدانها‪ ،‬برای مطالعه ساختمان درونی زمین‪ ،‬که بهراحتی در دسترس نیست و همچنین‬
‫شههناسههایی ذخایر و معادن زیرزمینی با اسههتفاده از امواج لرزهای‪ ،‬بررسننی مغناطیس زمین‪ ،‬مقاومت‬
‫الکتریکی و شدت گرانش سنگها‪ ،‬به مطالعۀ آنها میپردازند‪.‬‬
‫گزینه ‪ : 3‬مقاومت الکتریکی نه رسانایی‬

‫سوال‪:7‬پاسخصحیح‪:‬گزینه‪4‬‬
‫فصل ‪ – 6‬سطح تست ‪ :‬متوسط‬
‫این تست از سراسری خارج از کشور ‪ 1402‬است‪.‬‬
‫توف آتشفشانی نوعی سنگ آذرآوری است‪.‬‬
‫روش تشههکیل‪ :‬در اثر ته نشههینی ( رسههوب گذاری ) خاکسههترهای آتشههفشههانی در محیطهای دریایی کمعمق( کمتر از ‪ 200‬متر ) ایجاد میشههود ‪ .‬مثل‬
‫توفهای سبز البرز‬

‫‪102‬‬
 ‫سوال‪:8‬پاسخگزینه‪3‬‬
‫سطح سوال متوسط‬
‫گزینه ‪ )1‬صهحیح ‪ -‬خاکسهترو گدازه اتشهفشهانی از دهانه اتشهفشهان خارج میشهوند و خاک حاصهلخیزی را به وجود میاورند‪.‬برخی از مزارع حاصهلخیز جهان بر‬
‫روی خاکستر های اتشفشانی قرار گرفته اند‪.‬‬
‫گزینه ‪ )2‬صحیح‬
‫گزینه ‪ )3‬غلط ‪ -‬ایرلند نه ‪ ،‬ایسلند‬
‫گزینه ‪ )4‬صحیح ‪ -‬فعالیت اتشفشانی منجر به تشکیل برخی رگه های معدنی مانند طال و نقره و مس میشود که اینها به صورت ازاد قابل برداشتند‪.‬‬

‫سوال‪:9‬پاسخگزینه‪3‬‬
‫سطح سوال متوسط – طراح ‪ :‬امیررضا خیراللهی‬
‫رد گزینه ‪1‬و‪2‬و‪ ) 4‬مرکالی به شدت مربوط هست و نه بزرگی زمین لرزه‬
‫در مرکالی ‪ 1‬کمترین تخریب مربوط را داریم و در مرکالی ‪ 12‬شاهد ویرانی کامل هستیم‪.‬‬

‫سوال‪:10‬پاسخگزینه‪3‬‬
‫سطح سوال متوسط‬
‫اهمیت شکستگیها در مطالعات زمینشناسی ‪:‬‬
‫* در ساخت جادهها‪ ،‬سدها‪ ،‬تونلها و سایر سازههای مهندسی‬
‫* در تجمع آبهای زیرزمینی و ذخایر نفت و گاز‬
‫* در تشکیل کانسارهای گرمابی ‪ ‬ذخایر با منشأ گرمابی‪ :‬مس‪ ،‬سرب‪ ،‬روی‪ ،‬مولیبدن‪ ،‬قلع ‪ ،‬طال‬

‫سوال‪:11‬پاسخگزینه‪4‬‬
‫سطح سوال ‪ :‬دشوار‬
‫برای این که شهکل گسهل عادی باشهد باید فرادیواره ( ماسهه سهنگ ) از باال به پایین آمده باشهد ‪ ،‬یعنی جوانتر از فرودیواره ( سهنگ آهک ) باشهد که طبق جدول‬
‫زمان شناسی فصل یک زمین شناسی گزینه ‪ 4‬صحیح‬

‫سوال‪:12‬پاسخگزینه‪2‬‬
‫سطح سوال ‪ :‬متوسط‬

‫‪103‬‬
 ‫سوال‪:13‬پاسخگزینه‪3‬‬
‫سطح سوال ‪ :‬متوسط‬
‫نکته طراح ‪ :‬سنوال ‪ ،‬سنوال بسنیار آسنانی اسنت ولی از کنکور ‪ 1402‬درس گرفتیم که تمامی قسمت های کتاب حتی قسمت های بسیار ساده‬
‫و شاید مسخره باید مطالعه شود ‪.‬‬
‫قبل از وقوع زمین لرزه چه باید کرد؟‬
‫امکان خطر آتش سوزی‪ ،‬از طریق سیمهای برق فرسوده‪ ،‬نشتی لوله های گاز و وسایل گازسوز را بررسی کنید‪.‬‬ ‫‪)1‬‬
‫محل فیوز برق و شیر اصلی گاز و آب را به خاطر بسپارید‪.‬‬ ‫‪)2‬‬
‫وسایل شکستنی از قبیل ظروف شیشه ای و چینی‪ ،‬اشیا و وسایل سنگین را در طبقات پایین قفسه ها بگذارید و قفسه ها را به دیوار متصل کنید‪.‬‬ ‫‪)3‬‬
‫المپها و لوسترهای سقفی را محکم کنید‪.‬‬ ‫‪)4‬‬
‫محلهای امن خانه‪ ،‬مدرسه یا محل کار خود را پیدا کنید‪.‬‬ ‫‪)5‬‬
‫بسته وسایل کمکهای اولیه و مواد غذایی خشک الزم و ایمنی همچون چراغ قوه را تهیه و در جای مناسب قرار‪ .‬دهید‬ ‫‪)6‬‬

‫بعد از وقوع زمین لرزه چه باید کرد؟‬

‫‪ )1‬مراقب پس لرزه ها باشید‪.‬‬
‫‪ )2‬رادیو را روشن کنید و به هاپیام و هاراهنمایی عمل کنید‪.‬‬
‫‪ )3‬ضمن مراقبت از سالمتی خود به افراد ناتوان و کودکان کمک کنید‪.‬‬
‫‪ )4‬اگر بوی گاز می آید‪ ،‬شیر اصلی گاز را ببندید و پنجره ها را باز کنید‪ .‬نشت گاز را به مقامات مربوطه گزارش دهید‪.‬‬
‫‪ )5‬در صورت آسیب دیدگی سیم های برق‪ ،‬کنتور برق را قطع کنید‪.‬‬
‫‪ )6‬اگرلوله های آب صدمه دیده اند‪ ،‬شیر اصلی آب را ببندید‪.‬‬
‫‪ )7‬داروها و مواد شیمیایی زیان آور پخش شده را فورا جمع کنید‪.‬‬

‫سوال‪:14‬پاسخگزینه‪3‬‬
‫سطح سوال ‪ :‬متوسط‬
‫گدازه‪ :‬گدازهها‪ ،‬مواد مذابی هستند که از دهانۀ آتشفشان خارج میشوند‪.‬‬
‫هرچه گدازه روانتر (سیلیس کمتر) باشد‪ ،‬مخروط آتشفشان‪ ،‬شیب و ارتفاع کمتری دارد‪.‬‬

‫سوال‪:15‬پاسخگزینه‪2‬‬
‫سطح سوال ‪ :‬دشوار‬
‫در صهورتی که الیههای سهنگی طوری خم شهوند که الیههای قدیمیتر در حاشهیه و الیههای جدیدتر در مرکز قرار گیرند‪ ،‬ناودیس تشهکیل میشهود‪ .‬یعنی از‬
‫الف تا پ ‪ :‬باید از جدید به قدیم باشد ‪.‬‬
‫این ترتیب طبق جدول زمان شناسی فصل اول در گزینه ‪ 2‬صحیح است ‪.‬‬

‫‪104‬‬
 ‫پاسخنامهبانکسواالتفصلهفتم‬
‫سوال‪:1‬پاسخصحیح‪:‬گزینه‪4‬‬
‫فصل ‪ – 7‬سطح تست ‪ :‬آسان‬
‫حدود ‪ 600‬میلیون سههال پیش‪ ،‬قاره بزرگی به نام پانگه آ بر روی کره زمین وجود داشههت که از به هم پیوسههتن همۀ خشههکی ها به وجود آمده بود ‪ .‬این‬
‫خشهکی بزر در اواسهط کامبرین یعنی حدود ‪ 500‬میلیون سهال پیش‪ ،‬بر اثر فرایندهای زمین سهاختی شهروع به باز شهدن کرد و اقیانوس تتیس کهن در‬
‫این زمان تشکیل شد ‪ .‬در اوایل پرمین یعنی حدود ‪ 290‬میلیون سال پیش به بیشترین وسعت خود رسید‪.‬‬
‫‪500- 290 = 210‬‬

‫سوال‪:2‬پاسخصحیح‪:‬گزینه‪4‬‬
‫فصل ‪ – 7‬سطح تست ‪ :‬آسان‬
‫اسهتفاده از فلزات از حدود ‪ ۸500‬سهال پیش آغاز گردید‪ .‬نتایج مطالعات پژوهشهگران نشهان میدهد اسهتخراج و اسهتفاده از فلزات برای اولین بار در فالت ایران‬
‫و فالت آناتولی ترکیه صورت گرفت‪.‬‬

‫سوال‪:3‬پاسخصحیح‪:‬گزینه‪4‬‬
‫فصل ‪ – 7‬سطح تست ‪ :‬آسان‬
‫این تست از کنکور دی ماه ‪ 1401‬است ‪.‬‬
‫گروهی از پدیدههای زمین شهناختی مانند غارها‪ ،‬گلفشهانها‪ ،‬آبشهارها و‪ ...‬که ارزش باالیی از نظر علمی و آموزشهی یا زیبایی ویژه داشهته و یا بسهیار کمیاب‬
‫هستند‪ ،‬به عنوان میراث زمین شناختی معرفی میشوند‪.‬‬
‫*تمامیقسمتهایکتابرامطالعهبفرمایید‪*.‬‬

‫سوال‪:4‬پاسخصحیح‪:‬گزینه‪2‬‬
‫فصل ‪ – 7‬سطح تست ‪ :‬متوسط‬
‫ویژگیها‬ ‫منابع اقتصادی‬ ‫سنگهای اصلی‬ ‫نام پهنه‬
‫تاقدیسها و ناودیسهای متوالی‬ ‫ذخایر نفت و گاز‬ ‫سنگهای رسوبی‬ ‫زاگرس‬
‫سنننننندج ‪-‬‬
‫انواع سنگهای دگرگونی‬ ‫معادنی مانند‪ :‬سرب و روی ایرانکوه‬ ‫سنگهای دگرگونی‬
‫سیرجان‬
‫معهادنی مهاننهد‪ :‬آهن چغهارت و روی مههدی سنگهای پرکامبرین تا سنوزوییک‬ ‫سنگهای رسوبی‬
‫ایران مرکزی‬
‫( بیشترین اطالعات کسب شده ممکن)‬ ‫آباد‬ ‫آذرین ‪ -‬دگرگونی‬
‫دارای دو بخش شرقی‪ -‬غربی دارای قله دماوند‬ ‫رگههای زغال سنگ‬ ‫سنگهای رسوبی‬ ‫البرز‬
‫شننرو و جنوب‬
‫دشتهای پهناور‪ ،‬خشک و کم آب‬ ‫معادنی مانند‪ :‬منیزیت‪ -‬مس‬ ‫سنگهای آذرین و رسوبی‬
‫شرو ایران‬

‫‪105‬‬
 ‫فرورانش پوسته اقیانوسی دریای عمان به زیر ایران در‬
‫منطقه مکران‬
‫توالی رسوبی منظم‬ ‫ذخایر عظیم گاز‬ ‫سنگهای رسوبی‬ ‫کپه داغ‬
‫سنهندن ن بزمان‬
‫فرورانش تتیس نوین به زیر ایران مرکزی‬ ‫ذخایر فلزی‬ ‫(ارومننیننه ن سنگهای آذرین‬
‫دختر)‬

‫سوال‪:5‬پاسخصحیح‪:‬گزینه‪3‬‬
‫فصل ‪ – 7‬سطح تست ‪ :‬دشوار‬
‫بررسیموارد‪:‬‬
‫الف) صحیح‬
‫ب) غلط ‪ -‬حفاری اولین چاه نفت خاورمیانه از سهال ‪ 1286‬ههههه‪.‬ش در شههر مسهجد سهلیمان در اسهتان خوزسهتان در منطقهای به نام میدان نفتون آغاز شهد و‬
‫در ‪ 5‬خرداد ‪ 1287‬هههه‪.‬ش به نفت رسید این چاه ‪ 360‬متر عمق داشت که از آن‪ ،‬روزانه ‪ 36000‬لیتر نفت استخراج میشد‪ ( .‬دقت به فعل گذشته ‪:‬‬
‫االن دیگ نمیشهه و موزسهت) این چاه به «چاه شهماره یک» معروف اسهت و هم اکنون در شههر مسهجد سهلیمان به صهورت موزه‪ ،‬تحت نظارت شهرکت ملی‬
‫مناطق نفت خیز جنوب قرار دارد‪.‬‬
‫ج) غلط ‪ -‬درسته که ایران دارای ‪ 10‬درصد نفت جهان هست ‪ ،‬ولی در رتبه چهارم قرار دارد و از نظر گاز در رتبه دوم هست‪.‬‬
‫د) صحیح ‪ -‬ذخایر نفت ایران به طور عمده در الیههای سنگ آهک قرار دارند‪ .‬که سنگ آهک نوعی سنگ رسوبی است‪.‬‬

‫‪106‬‬