Транскрипцијата е процесот во клетката при која се синтетизира молекулата на

месинџерска РНК (мРНК) со користење на ДНК како темплејт. Овој процес е

витален за преведување генетската информација од ДНК во јазикот на РНК, кој
потоа може да биде искористен за синтеза на протеини во процесот на
транслација.

Еве како се одвива транскрипцијата:

1. Иницијација: Процесот започнува кога ензимот РНК полимераза се сврзува со

ДНК молекулата на специфичен регион, наречен промотор, кој ги покренува
почетните фази на транскрипцијата.
2. Елонгација: По сврзувањето со промоторот, РНК полимеразата почнува да
движи по ДНК ланецот и да отвора двојниот хеликс. Следно, таа почнува да
синтетизира молекулата на мРНК, користејќи го ДНК како темплејт.
Рибонуклеотидите (А, У, Г и Ц) се додаваат на мРНК ланецот во комплементарен
редослед со базите на ДНК ланецот.
3. Терминација: Процесот на транскрипција завршува кога РНК полимеразата
достигне терминаторната секвенца на ДНК, која го сигнализира крајот на
генетска регија за транскрипција. След терминацијата, молекулата на мРНК се
одвојува од ДНК и полимеразата, и транскрипцијата е комплетна.

Молекулата на мРНК, која е резултат од транскрипцијата, потоа може да биде

преведена во протеини преку процесот на транслација, кој се одвива на
рибозомите во цитоплазмата.

Процеси кои се случуваат после транскрипцијата

"Capping" (капирање), "полиаденилација" и "сплајсинг" се три посебни процеси кои се
случуваат по транскрипцијата на претрпената месинџерска РНК (мРНК) во
еукариотските клетки.

1. Capping (капирање): По транскрипцијата, молекулата на мРНК се модифицира со

додавање на гуанин-метил капка (GTP) на 5'-крајот на молекулата. Оваа капка не само
што го заштитува 5'-крајот од нуклеазна деградација, туку и им помага на рибозомите
да го препознаат молекулата на мРНК и да почнат со процесот на транслација.
2. Полиаденилација: На 3'-крајот на молекулата на мРНК, поли-А опсег (поли-А
репетиции) се додаваат на крајот на молекулата. Оваа поли-А опсег се синтетизира со
користење на ензимот поли-А полимераза и предизвикува додавање на серија од
аденин (A) нуклеотиди. Оваа полиаденилација им помага на молекулата на мРНК да ја
заштити од деградација и да им овозможи на рибозомите да продолжат со преведување
на протеините.
3. Сплајсинг: Претрпената молекула на мРНК често содржи не-кодирачки региони,
наречени интрони, кои се различни од кодирачките региони, наречени екзони.
Процесот на сплајсинг е процесот при кој интроните се отстрануваат од претрпената
молекула на мРНК, а екзоните се соединуваат за да се формира каплета, која содржи
последователност од кодирачки екзони. Овој процес го врши сплајсомски
рибонуклеопротеински комплекс (snRNP), кој ги отстранува интроните и ги спаја
екзоните за да се формира функционалната молекула на мРНК која може да се
транслира во протеин.

Генетскиот код
Дваесет различни амино киселини се наоѓаат во протеините;
бидејќи ДНК е составена од четири различни азотни бази, очигледно
една база не може да специфицира една аминокиселина. Ако
две бази специфицираат една аминокиселина, би имало само 42
или 16 можни комбинации. Меѓутоа, ако три бази специфицираат
една аминокиселина, тогаш можниот број на комбинации
на четирите бази би бил 43 или 64. Ова е повеќе од доволно
за да се откријат сите 20 познати аминокиселини и е познато како
генетски код.
Тројни кодони
Тројката нуклеотидни бази во мРНК која шифрира одредена
аминокиселина се нарекува кодон. Секој троен кодон во низа
шифрира за одредена амино киселина во низа и затоа генетскиот
код не се преклопува. Редоследот на тројните кодони во
генот е познат како преведувачка рамка за читање. Сепак,
некои аминокиселини се шифрирани со повеќе од една тројка,
така што кодот се вели дека е дегенериран (Табела 2.1). Секој
вид tRNA за одредена амино киселина има специфична тринуклеотидна
низа наречена антикодон, која е комплементарна со
кодонот на mRNA. Иако има 64 кодони, има само 30 цитоплазматски
tRNA, антикодоните на одреден број tRNA кои
препознаваат кодони кои се разликуваат на позицијата на
третата база, при што гванин може да се спари со урацил, како и со
цитозин. Прекинувањето на транслацијата на mRNA е
сигнализирано со присуство на еден од трите кодони за застанување
или завршување.
Генетскиот код на mtDNA се разликува од оној на нуклеарниот
геном. Осум од 22 tRNA се способни да препознаат кодони кои
се разликуваат само во третата база на кодонот, 14 можат да препознаат
парови на кодони кои се идентични во првите две бази, со
пурин или пиримидин за третата база, другите четири кодони
кои делуваат како стоп-кодони (види Табела 2.1).
Регулирање на генската експресија
Многу клеточни процеси, а со тоа и гените што се изразуваат,
се заеднички за сите клетки, на пример, рибозомалните,
хромозомските и цитоскелетните протеини, кои го сочинуваат она што се
наречени гени за одржување на домот. Некои клетки изразуваат
големи количини на специфичен протеин во одредени ткива или во одредени
периоди во развојот, како што е хемоглобинот во црвените крвни зрнца
(стр. 154). Оваа диференцијална контрола на генската експресија може да се
појави во различни фази.
Контрола на транскрипција
Контролата на транскрипцијата може да биде трајно или реверзибилно
засегната од различни фактори, и еколошки (на пример, хормони)
и генетски (сигнализирање на клетките). Ова се случува преку
голем број различни механизми кои вклучуваат сигнални молекули кои
се врзуваат за регулаторните секвенци во ДНК познати како елементи
на одговор, интрацелуларни рецептори познати како хормонски
нуклеарни рецептори и рецептори за специфични лиганди на клеточната
површина вклучени во процесот на сигналот. трансдукција.
Сите овие механизми на крајот влијаат на транскрипцијата
преку врзувањето на општите фактори на транскрипција за кратки специфични
ДНК-промоторни елементи лоцирани во рамките на 200 bp 5' или
нагоре од повеќето еукариотски гени во таканаречениот јадро
промотерски регион што доведува до активирање на РНК полимеразата.
(Слика 2.10). Промотерите може да се класифицираат во два вида,
кои содржат TATA кутија и богати со GC. Кутијата TATA, која е приближно
25 bp нагоре од местото на започнување на транскрипцијата, е
вклучена во започнувањето на транскрипцијата на базално конститутивно
ниво и мутациите во него може да доведат до промена на
местото на започнување на транскрипцијата. Кутијата GC, која е
приближно 80 bp горе, го зголемува базалното ниво на транскрипциска
активност на кутијата TATA.
Се вели дека регулаторните елементи во регионот на промоторот
дејствуваат цис, односно, тие влијаат само на експресијата на
соседниот ген на истиот ДНК дуплекс, додека факторите на транскрипција
се вели дека дејствуваат транс-дејствувајќи и на двете копии од
ген на секој хромозом се синтетизираат од гени кои се наоѓаат на
растојание. ДНК секвенците кои ја зголемуваат транскрипциската
активност, како што се кутиите GC и CAAT, се познати како засилувачи.
Исто така, постојат негативни регулаторни елементи или
придушувачи кои ја инхибираат транскрипцијата. Покрај тоа, постојат
кратки секвенци на ДНК, обично со големина од 500 bp до 3 kb и познати
како гранични елементи, кои го блокираат или инхибираат влијанието
на регулаторните елементи на соседните гени.

Промотор е специфична секвенца на ДНК која игра кључна улога во регулацијата на

генската експресија, односно во контролирањето на кога и колку често ќе се транскрибира
даден ген за синтеза на мРНК и ја стимулира активноста на РНК полимеразата, ензим кој
инициира синтеза на молекулата на месинџерска РНК (мРНК).