KABANATA V: MGA BATAYANG KAALAMAN SA METODOLOHIYA SA PANANALIKSIK –

PANLIPUNAN

A. LAYUNIN

 Maisasapraktika at mapauunlad ang batayang kasanayan sa pananaliksik;

 Makapagsasaliksik hinggil sa mga sanhi at bunga ng mga suliraning lokal at nasyonal

gamit ang mga tradisyonal at modernong sanggunian;

 Malilinang ang adhikaing makibahagi sa pagbabagong panlipunan;

 Maisasaalang-alang ang kultura at iba pang eksaktong panlipunan sa pagsasagawa

ng pananaliksik; at

 Makapag-aamabag sa pagtataguyod ng wikang Filipino bilang daluyan ng

makabuluhan at mataas na antas ng diskurso na akma at nakaugat sa lipunang
Pilipino bilang wika ng pananaliksik na nakaayon sa pangangailangan ng komunidad
at bansa.

PANIMULA

Mahalaga ang pagsasagawa ng mga pananaliksik-panlipunan upang lalong mapalalim ang

pag-unawa sa kalagayan ng isang komunidad, bayan, o bansa. Katulad ng Pilipinas, higit
na magkakaroon ng kamalayan ang mga mamamayan nito, lalo na ang mga kabataan,
kung mayroong mga masusing pananaliksik na naisasagawa ukol sa kalagayan o
katayuan ng bansa sa iba’t ibang aspektong panlipunan tulad ng ekonomiya; politika, mga
polisiya, kultura, paggamit ng wika at iba pa. Kung kaya sa pagsasakatuparan ng mga
pananaliksik na ito, mahalagang malaman ang iba’t ibang mga metodolohiya upang
angkop na mailapat ang at least isa sa nais na isagawang pag-aaral.

Sa metodolohiya ng pananliksik-panlipunan, kasamang dapat pagtuunan ng pansin ang

mga pangunahing metodo sa pagsasagawa ng pananaliksik, ang mga pamamaraan sa
pagtitipon ng mga datos, at kung paanong ang mga ito, mas napipili angpinakaangkop na
gagamitin sa pagsasagawa ng mga pananaliksik-panlipunan.

B. PANIMULANG PAGTATAYA

Pangalan: ____________________________ Kurso at Seksyon: _______________

Panuto: Basahin ang sumusunod na pangungusap. Isulat ang TAMA sa patlang sa hulihan kung
tama ang diwa ng pangungusap at MALI kung mali ang diwa ng pangungusap.
 1. Ang sarbey ay mainam na isagawa kung ang bilang ng respondent ay malaki, sapagkat
mahirap na makausap ng mananaliksik ang bawat isa sa kanila upang makuha ang
kakailanganing datos. ______

2. Pareho lamang ang pamamaraan sa pagsasagawa ng interbyu at focus group

discussion, sapagkat pangunahing aktibidad ditto ang pagtatanong-tanong. _______

3. Sa eksperimental na pananaliksik, mayroong tinatawag na controlled variable. Ito ang

mga variable na nilalapoatan ng treatment upang maikumpara kalaunan ang resulta ng
pag-aaral sa mga hindi nilapatan ng katulad ng treatment. ________

4. Kung nais makausap ng mananaliksik ang tatlong survivors sa lumubog na barko sa

Dagat Tsina, gagawa siya ng focus group discussion kung nais niyang marinig ang
natatanging kwento ng bawat isa. _______

5. Sa discourse analysis, itinatala ang mga banta at kahinaang nakikita sa pagsusuri.

_______

6. Magkatulad lamang ang karaniwang obserbasyon at participant observation dahil kapwa

limitado ang akses ng mga mananaliksik o obserber sa mga informant sa parehong
metodo. _______

7. Sa etnograpiya, ang mananaliksik ay isa rin sa mga informant dahil nakikipamuhay siya
sa mga ito.

8. Ang SWOT analysis ay nagpapakita ng pagkakatulad at pagkakaiba ng dalawang gawain,

proyekto o programa. _______

9. Kung iilan lamang ang informant, mainam na interbyuhin o IFGD ang mga ito kaysa sa
isarbey pa._______

10. Sa SWOT analysis, mailalahad ang mga kalakasan at kahinaan ng isang programa o
proyekto, at mula rito’y makakapagrekomenda ng mga hakbang sa pagpapabuti nito.
_______

C. NILALAMAN

A. MGA PANGUNAHING METODO SA PANANALIKSIK-PANLIPUNAN

Ang sumusunod ang panguanahing metodo sa pananaliksik- panlipuan na magagamit para

sa layuning akademiko.

1. ETNOGRAPIYA
  Sa pamamaraan ng pananaliksik na ito, ang mananaliksik o etnograper o
mananaliksik ay nakikipamuhay sa mismong komunidada na kaniyang sinasaliksik.
Ibig sabihin, ang kanyang impormante o mga taong pinagkukunan ng datos ay hindi
lamang ang mga nakatira sa komunidad ang kaniyang inaaral. Siya mismo ay isa sa
mga impormante.

 Sa pagpapaliwanag ni Schwandt (2015; sa Ravitch at Carl, 2016), pinag-uuganay ng

etnograpiya ng mga proseso at produkto kasama ng mga fieldwork at sulat na
teksto. Tinukoy niya ang Fieldwork bilang isang proseso ng pagkilala ng
etnograper sa isang kultura at ito ay isinasagawa sa pamaamagitan ng
pakikipamuhay at obserbasyon sa mga kasangkot sa pag-aaral. tinukoy niya ang
pagsasabuhay sa kultura bilang tekstong etnograpiko.

 Ayon parin kay Schwandt, ang kritikal na etnograpiya ay naglalayong punahin ng

mga di binibigyaang-pansin o pinagwawalang-bahalang konsepto at asumpsyong
sosyal, ekonomika, politikal, kultural at iba pa. Ang kritikal na etnograpiya ay
pamamaraang may-tuon (focused) at nakabase sa teorya sa isang tiyak ba
panlipunang institusyon o gawi na my layuning magmulat at magpabago.

 Idinagdag naman ni Naval, et al. (2010) na ang etnogarapiya ay nakabantay sa

isang ekstensibo at detalyadong paglalarawan ng mga pangyayari. Mula sa
ganitong pamamaraan, ayon sa kanila, ay natutukoy ang mga salik at kung ano ang
ugnayan ng mga ito na siyang nagpapaliwana sa kasalukuyang estadong lipunang
pinag-aarlan.

 Maisasagawa ang etnograpikong metodo sa pamamagitan ng imersyon o aktuwal

na pakikipamuhay ng mananaliksik sa lipunang kaniyang nais pag-aral. Sa
pakikimuhay na ito, kaisa siya mismo sa pag-aaral at hindi siya hiwalay.
Maisasagawa niya ang higit na pag-unawa sa lipunan at mga pangyayari sa
pamamagitan ng pagsubok mismo sa pamumuhay at sa masusing obserbasyon
niya sa mga tao at prosesong kasangkot. Sa kaniya ring pakikisalamuha sa lipunan
ay maari siyang magtanong-tanong at magtala ng mga mahahalagang
impormasyon na kalaunan ay magiging batis ng mga datos para maunawaan ang
kabuuan ng pag-aaral. Pumapaloob ang mga prosesong ito sa tinatawag ngang
fieldwork na karaniwang matatagal na isinasagawa upang higit na makilala ang
lipunang inaaral.

 Ang ganitong uri ng pananaliksik ay maaring gawin, halimbawa, sa pag-aaral sa mga

tunog ng wika ng mga Itneg, sa pag-aaral sa mga katutubong tradisyong medikal ng
mga Dumagat, o sa pag-aaral sa paghahanap-buhay ng mga maralitang
tagalungsod.

2.KUWENTONG-BUHAY
  Ito kilala rin sa tawag na narrative inquiry at maaring tumutukoy sa isang
espesipikong metodo na gingagamit sa imbestigasyon ng isang phenomenon. Sa
ganitong pananaliksik, inilalarawan at isinusulat ng mananaliksik ang buhay at
pinagdadaanan ng isa o higit pang indibidwal.

 Sa pagtatalakay ni Schwandt (2015), sinabi niyang ang narrative inquiry ay

kinasasangkutan ng interdisiplinaryong pag-aaral ng mga gawaing tulad ng pag-buo
at pag-analisa ng mga karansan sa buhay ng mga tao, at kalauna’y pag-uulat sa
mga ito. Pangunahing tuon ng ganitong pag-aaral ang mga mahahalagang
karanasan ng taong pinag-aaralang nailalahad sa kanilang mga personalna salaysay.

 Isinagawa ang ganitong pag-aaral sapagkat naniniwala sina Connely at Clandinin

(1990) na ang tao ay likas na mananalaysay at ang bawat isa ay may personal o
panlipunang karanasan sa buhay. Maaring isa o higit pang idbidwal ang tuon ng
isang kuwentong-buhay at mula roon ay aanalasahin ang halaga at ugnayan n mga
karanaasang kanilang pinagdaanan.

 Sa pagsusuring at pgsulat ng kuwentong-buhay, maaring hanguin ang mga

impormasyon mula sa kasaysayan ng buhay, naratibong panayan, journal, diaries,
memoirs, awtobiograpiya, o biofrapiya ng indibidwal. Mula a mga ito matitipon ang
kanilang mga kuwento at pinagdadaanan, maaanalisa ang ugnayan ng mga detalye
at maiuukit ang isang katangi-tanging karanasang di karaniwan.

 Ilang halimbawang sulatin na maaring gawin ay ang karanasan ni Miriam Defensor

Santiago bilang lingkod-bayan, ang karanasan ng mga piling babaeng bilanggong
political, ang kuwento ng tagumpay ng isang katutubong Aeta na ngayon ay isa
nang matagumpay na doctor sa Estados Unidos, o ang Ekonomikong kasalatan sa
buhay.

3.EKSPERIMENTASYON

 Ito ay proseso ng pag-aaral ng dalawang baryabol. Ang isa ay kontrolado o

pinananatiling constant at ang isa naman ay manipulado o nilalapatan ng
interbasyon. Ang manipoladong baryabol o tinatawag ding eksperimental na grupo
ay nilalapatan ng kaukulang tritment para tingnan ang pagkakaiba nito sa
kontroladong grupo. Sa pagsasagawa nito, makikita ang pinagkaiba, kung mayroon,
o kawalan ng pagkakaiba ng dalawang grupong pinag-aaralan.

Naglahad sina Naval, et al. (2010) ng mga yugto sa pagsasagawa nito. Kabilang umano
sa mga ito:

1.Pagtukoy sa isyu o suliranin,

2.Pormulasyon ng hypothesis, pagpapakahulugan sa mga termino at baryabol,

3.Pagpili sa grupong eksperimental,

4.Pagbuo ng isang planong eksperimnto, at

5.Pagsasakatuparan sa eksperimento.

Maaring gamitan ng eksperimentasyon ang mga pag-aaral tulad ng pagganap sa

matematika ng mga babaeng estudyante na ginagamitan ng iba’t ibang lapit sa pagtuturo,
pagtukoy sa bilis ng paggaling ng mga batang may lagnat sa pamamagitan ng
pagpapainom ng isang natural at herbal na medisina, at iba pang kahawig na pag-aaral.

4.ARAL-KASO

 Ang case study ay isang metodo sa pananaliksik ma mailalarawan sa pamamagitan

nf pag-aaral ng isang napapanahong kaso o mga kaso ng tunay na buhay. Limitado
ang kaso sa mga salik tulad ng lugar at oras (Yin,2009). Sa pag-aaral-kaso,
detalyadong inilalarawan ang sitwasyon ng isang tao, bagay, lugar, pangyayari o
phenomenon at iba pa upang maging batayan ng mga katulad na pag-aaral sa mga
kaugnay na kaso sa hinaharap.

 Ayon kay Stake (1995), ang isang mag-aaral ay maituturing na kaso. Ang guro ay isa
ring kaso subalit ang pagtuturonng guro ay hindi nagtatglay ng tinatawag niyang
specificity para maituring na isang kaso. Dahil ditto, sabi biya, ang mga ekswelahan
ay maikokonsiderang mga kaso, ngunit ang relasyon sa pagitan ng mga ito, ang mga
dahilan ng inobasyon sa pagtuturo sa mga ekswelahang ito, o ang mga polisya para
sa reporma ay halos hindi maituturing na kaso. Ayon pa rin sa kay Stake, ang mga
ganitong halimbawa ay mga paglalahat dahil ayon sa kaniya, para maituring ang
isang bagay na kaso, dapat itong espesipiko, kompleks at may pag-iiral.

 Sa pagsasagawa ng isang case study, maaring humango ng mga datos mula a

tuwirang obserbasyon, interbyu, dokumento, artifacts at iba pa (Yin, 2009). Sa
pagsasagawa ng mga pamamaraang ito, sinisikap na tipunin ang mga espesipikong
detalye, mga di karaniwang pangyayari, at mga iba pang mahalaga at kaugnay na
datos upang higit na maunawaan ang isang kaso.

 Maaring pag-aralan bilang kaso ang pagkatuto ng Filipino ng isang Koreanong nag-
aral sa Pilipinanas, ang biglaang pagtaas ng benta ng isang kompanyang halos
malugi na sa loob ng mahabang panahon, ang kahirapan ng ilang tukoy na pamilyang
benepisyaryo ng programang Pantawid Pamilyang Pilipino ng gobyerno, o ang
malubhang korupsyon ng ilang tukoy na alkalde sa isang probinsya.
5.ACTION RESEARCH

 Binigyang kahulugan ito ni Stinger (2014) sa kanyang aklat na Action Research

bilang isng sistematikong pag-iimbestiga upang makahanap ng solusyon sa mga
suliraning kinakaharap sa pang-araw-araw na buhay ng mga tao. Nasangkot ito, ayon
kay Stinger, ng kompleks na daynamiksa sa isang kontekstong sosyal at gumagamit
ng patuloy na siklo ng mga isyu at problemang kinakaharap. Kadalasang lokalisado
ang setting at espesipiko ang sitwasyon na ginagawan ng action research tulad na
lamang ng mga suliraning kinkaharap ng isang eskwelahan, negosyo, komunidad,
ahensya at organisasyon na mapabuti sa kahusayan at kabisaan ng knilang paggawa
o sistema.

 Ang action research ay maaaring gamitin sa mga halimbawang pag aaral tulad ng
pagpapahusay sa komprehensyon sa pagbasa ng mga mag-aaral, pagpapabilis ng
sistemaa ng produktosyon sa isang kompanya, pagpapababa ng antas ng kahirapan
sa isang barangay, o prebensyon sa pagbaha sa barangay tuwing tag-ulan.

Itinala nina Kemmis at McTaggart (1992) ng mga yugto sa pagsasagawa ng action

research. Kinabibilangan ito ng pagpaplano, implementasyon, obserbasyon, at pagmumuni:

A. PAGPAPLANO

 Sa yugtong ito, tinatanong ng mga mananaliksik sa kanilang sarili kung ano ang
realidad ng kalagayan ng tiyak na lunan na pinag-aaralan, at mula sa pagtatanong
sa tiyak na estado ng isang isyu o suliranin, sisimulan na rin nila ang paghahanap sa
kasaguytan kung paano ito tutugunan. Kasama sa pagpaplano ang pagtitipon ng
mga mahahalagang datos na kakailanganin at ang paglikha ngisang programaa o
serye ng mga hakbang para solusyonan ang natukoy na programa.

B. IMPLEMENTASYON

 Sa yugtong ito susubukan ang nabuong plano. Sinisikap na sagutin ng planong

isasakayuparan ang mga natukoyy na suliranin sa yugto ng pagpaplano.

C. OBSERBASYON

 Ang yugtong ito ay kasabay ng implementasyon. Habang isinasakatuparan ang

plano ay tinitipin ang mga mahahalagang datos sa pamamagitan ng obserbasyon
upang Makita kun saan mahin o kulang , at kung saan malaks o epektibo ang haing
solusyon. Mahala ang ang mga datos na makakalap ditto kasunod na yugtong
pagmumuni o repleksyon

D. PAGMUMUNI
  Nasasangkot ang yugtong ito sa pag-analisa at pagmumuni sa mga pangyayari sa
implememtasyon batay sa mga nakalap na datos sa obserbasyon. Dito, maaring
magrebisa batay sa pangangailangan o sa pagpapatuloy ng proyekto kung ito ay
nakitang mabisa.

6.PAGMAMAPA

 Ang mapping ay isang rebuy, hindi ng mga resulta tulad mng rebuy ng mga kaugnay
na literature, kung hindi ng mga pagkakaugnay-ugnay o linkages.

 Ito ay kadalasang makatuon sa mga nakalimbag nang pag-aaral at iba pang midya
tulad ng aklat, pahayagan at iba pa.

 Ayon kay Cooper (2016) tinitingnan ang pagmamapa ang pagtukoy kung saan ang
lokasyon ng pag-aaral, kalian ito isinagawa, o kung anon ang pokus ng pag-aaral.

 Ito ay isagawa sa halos lahat ng paksang nais pag-aralan tulad ng kulturra,

ekonomiya, plitikal, edukasyon, at iba pa.

B. PAMAMARAAN NG PAGTITIPON NG MGA DATOS

Ang sumusunod naman ang mga karaniwang pamamaraang magagamit sa pangangalap

at pagtitipon ng mga datos.

1.VIDEO DOCUMENTATION

 Ang bidyo dokumentasyon, bilang paraan ng pagkalap ng mga datos, ay isang

paraan para makaptyur at maiimbak ang mga mahahalagang pangyayari sa
proseso ng pananaliksik.

 Ito ay maaring gawing tuluyang o segmental ang video documentation. Ang

tuluyang video ay tuloy-tuloy na paagkuha ng bidyu sa isang pangyayari at
segmental naman ang tawag sa dokumentasyong kombinasyon ng mga maiikling
bahagi at kalauna’y makabubuo ng isang mahusay na istorya. Kadalasang
ginagamit naman ito upang makaagawa ng isang dokumentabryo.

 Ang video documentation, katulad ng audio recording, ay isang mainam na

teknolohiya upang maitala ang mga mahahalagang pangyayaring mahirap
makaptyur gamit ang ibang pamamaraan.

 Isa rin itong matibay na ebidensya upang patotohanan ang isang pangyayari.
2.LITERATURE REVIEW

 Ang pagsusuri sa mga kaugnay na literature at pag-aaral ay tumutukoy sa

pamamaraan ng paghahanap ng mga nasusulat o nakatalang impormasyon namay
kinalaman sa nais gawing pag-aaral at pagsusuri sa mga ito upang makapagbigay
nang higit na linaw sa mga tanguhin ng pananaliksik.

 Karaniwang sors nito ang mga nagawa nang pananaliksik na nakalimbang na, mga
artikulo sa ma journal ng pananaliksik, mg opisyal na dokumento, mga aklat at iba
pang nakasulat na sangunian, subalit maaari rin namangg magmula ito sa mga
video o audio recording tulad ng mga dukumentaryo.

 Sa pamamagitan nito, maaaring makakuha ng magandang paksa na maaaring

pagtuunan ng pananaliksik.

 Sa kabilang banda, ginagamit ang literature review bilang metodo sa pagpapalawak

at pagpapalalim ng paksang napili.

 Sa pagpili ng mga literaturang susuriin, mahalagang isaalang-alang ang kalidad

kaysa sa kantidad.

 Maaring gawin ang pagsusuri batay sa tatlong pamamaraan

A. HISTORIKAL

 Sa paraang ito, inaaral at inilalahad ang mga nabasang literature batay sa timeline o
panahon ng pagkakagawa ng mga ito. Ginagamit ito upang ipakita ang
debelopment ng paksa. Halimbawaa ng mapaggagamitan nito ay ang pag-aaral sa
Ortograpiya ng Wikang Filipino mula 1987 hanggang sa kasalukuyan, o ang
pagsusuri sa mga polisyang pang-ekonomiya ng Pilipinas mula sa taong 1986
hanggang 2016. ditto, ilalahad ang pagbabago, pagkakatulad, o pagkakaiba sa mga
taon na lumipas batay sa sinasabi ng mga nakuhang sanggunian.

B. LOKALIDAD

 Sa pamamaraang ito naman sinusuri ang mga sanggunian at ipinaghihiwalay ang

mga ito batay sa lokasyon ng pag aaral. Ang ganitong estratihiya ay isinasagawa sa
pananaw na ang mga bagay-bagay, halimbawa, polisya, bias ng pagtuturo, bisa
isang gamit, pagiging epektibo ng isang teknik at iba pa, ay magkakaiba depende sa
lugar ng implementasyon, sapagkat may mga eksternal na salik na maaring wala
sa ibang lokalidad. Sa paghahanay batay sa lokasyon, sinusuri ang pagkaktulad o
pagkakaiba ng mga resulta ng mga pag-aaral na isinagawa, o pagkakatulad ng mga
pananaw ng mga taong mula sa magkakaibang lugar. Kadalasang hinahati ito sa
 literaturang local at literaturang banyaga.

 Ilang pag-aaral n maaaring gamitan nng ganitong pamamaraan ay ang

implementasyon ng K-12 kurikulum, ang pag-iral ng karapatang pantao sa mga
bansang demokrtiko, at ang akses sa serbisyong pangkalusugan ng mga
maralitang tagalungsod. Sa mga pag-aaral na ito, maipapakita kung anong sinsabi
ng mga sangguniang mula sa Pilipinas at ng mga nagmula sa ibayong dagat.

C. TEAMATIK

 Sa tematik na paraan, bumubuo ng mga kategorya at sa lalim ng mga kategoryang

ito, tatalakayin ang mga impormasyong nakuha sa mga sanggunian. Magagamit ito
kung nais bigyang-tuon ang isang partikular na konsepto. Sa pag-aaral ng pagsasa-
Filipino ng mga siyentipiko at teknikal na termino, ng estratehiya sa eleksyon ng
mga tradisyonal na politico, at ng diskurso sa militarisasyon sa kanayuan, maaaring
magamit ang tematik na lapit. Sa pamamagita nito, mabibigyang-emphasis ang
mahalagang kategorya upang higit na maunawaan ang mga mahahalagang
konseptong may kaugnayan sa pag-aaral.

3.INTERBYU

 Ang pakikipanayam ay tumutukoy sa isahang pakikipag-usap ng mananaliksik sa

kaniyang impormante upang kumakalap ng mahahalagang impormasyon na
ipinagpapalagay na mananaliksik na pinakamahusay na maibibgay ng napiling
impormante. Sabi nga nina Holstein at Gubrium (1995), ito ay isang interaksyong
panlipunan sa pagitan ng tagapanayam (interviewer) at kinakapanayam (interviewee)
na kapwa nagbibigay-kontribusyon sa proseso ng paglikha ng mmga kuwento at
kahulugan.

 Kapag magsasagawa ng isang interbyu, mahalagangisaalang-alang ang ilang

mahahalagang konsederasyo: relasyonal, konstekstwal, di ebalwatibo, tuon sa tao,
at di nyutral (Ravitch &Carl, 2016).

 Idinagdag din nila na maaaring bumuo ng sumusunod nna katanungan lalo na sa

mga kwalitatibong interbyu:

A. EXPERIENCE AND BEHAVIOR QUESTION

 nakatuon sa mga nagawa na, ginagawa, o gagawin pa lamang ng kinakapanayam,

B. OPINION AND VALUES QUESTION

 mga katanungang nakapokus sa pananaw at paniniwal ng kinkapanayam ukol sa

 isang paksa, karanasan, phenomenon, o kaganapan at kung paano niya
pinahahalagahan ito,

C. FEELING QUESTION

 tumutuon sa kasalukuyang pakiramdam at sa pakiramdam sa isang karanasan ng

kinakapanayam,

D. KNOWLEGDE QUESTION

 mga katanungang humahango ng mga impormasyon at kaalamang taglay ng

kinapapanayam ukol sa paksang pinag-aaralan, at

E.BACKGROUND/ DEMOGRAPHIC QUESTION

 mga katanungang sinasagot ng loksyon, identodad at iba pa.

4.FOCUS GROUP DISCUSSION (FGD)

 Ang FGD ay isang pamamaraan ng elisitasyon ng mahahalagang impormasyon,

particular ng pananaw at imbak na katarungan, ng mga piling indibidwal na may
kaugnay sa isang pag-aaral. Halos katulad ito ng isang ordinaryong interbyu, subalit
may dalawa o higit pang indibidwal na kalahok sa proseso. Minsan, tinatawag din
ito bilang group interview. Isinasagawa ito sa pag-asang makatipon ng mga datos
na mahirap palitawin sa isang isahang interbyu, sapagakat napapalitaw lamang ang
mga datos na ito sa pamamagitan ng pangkatang daynamik at interaksyon.
Ginagamit ang FGD upang masuri kung paano nabubuo, nadedebelop, at umiiral ang
isang ideya o kaalaman sa loob ng isang kontekstong kultutral o panlipunan.

 Sa pamamagitan ng FGD, nakalilikha ng tinatawag na groupthink. Ang group think

ay nagaganap kung ang isang indibidwal na kalahik sa FGD ay nagbubukas ng isang
paksa at mula rito’y pinagtutuunan ng grupo ang paksang ito upang makabuo ng
isang kolektibong pag-unawa sa nasabing paksa. Kung sa pananaliksik ay nais
malaman ang pananaw ng iba’t ibang indibidwal at mapalalim ang ugnayan ng mga
pananaw na ito, mahusay na gamitin ang FGD. Ngunit, kung nais lamang namang
pagtuunan ang natatanging karanasan ng isang indibidwal, mas higit na angkop ang
interbyu bilang metodo.

a. Upang maging epektibo ang focus group discussion, maaaaring isaalang-alang ang ilang
panukala nina Ravitch at Carl (2016) sa pagsasagawa nito:

b. Limitahan ang bilang sa apat hanggang anim upang mabigyang-pagkakataon ang lahat
sa pakikibahagi.
c. Piliing mabuti ang mga aksapi ng FGD sa pamamagitan ng pagtitiyak na makapag-
aamabag sila sa pagtitipon ng mga datos upang masagot ang mga katanungan sap ag-
aaral

d. Magtalaga ng notetdaker upang makapagkonsintreyt sa pagfacilitate ng focus group

discussion. Mahalaga rin na may digital recording sa pahintulot ng mga kasangkot na
indibidwal.

e. Linawin ang ground rules sa simula pa lamang at ilahad ang panuntunan sa pagbibigay-
panaon sa bawat isa upang mala yang lahat ng ksali sa FGD.

f. I-engage ang lahat at umikha ng pagkakataong makibahagi ang bawat isa.

g. Sa pagtatanomg, simulant sa mga di gaanong kontrobersyal patungo sa mas higit na

kontrobersyal na isyu. Sikaping papataas ang intensidad ng mga katanungan.

h. Dapat malinaw ang mga aspektong nais palitawin at malaman nang sa gayon ay
mapagtutuunan ito ng pansin sa proseso ng FGD.

i. Tiyaking laging isasaalang-alang ang etika at ang panuntunan sa confidentiality ng mga

impormasyon, at identidad ng mga kalahok.

5.OBSERBASYON AT PARTICIPANT OBSERVATION

 Ang obserbasyon ay isang proseso ng masuring pagmamasid at pagtatala ng

mananaliksik sa kanyang mga nasaksihan sa loob ng isang partikular na lugar,
pangyayari , kaganapan, o sitwasyon.

 Sa obserbasyon may nakahanda nang observation sheet na siyang gabay ng

mananaliksik sa mga tiyak na aspektong bibigyang-tuon sa kanyang pagmamasid.
Ang prosesong ito ay maituturing na passive, sapagkat napakalimitado lamang ang
interaksyon ng observer sa kontekstong pinag-aaralan.

 Nagbigay sina Hammersiey at Atkinson (2007) ng mga dapat tandaan ng

mananaliksik sa paggawa ng participant observation. Ayon sa kanila, marapat
tandaan ng mananaliksik na :

a. Hanapin ang mga mahahalagang datos na may kaugnayan sa sentral na diwa ng

paksang pinag-aaralan ngunit dapat nakabase sa mga umiiral na prinsipyo at teorya;

b. Maingat na itala ang mga kilos at ugnayang angkop sa konteksto kasama na ang mga
hindi gaanong pansin na datos kung walang pokus at intensyonal na oberbasyon; at
c. Patuloy na bantayan ang sarili sa pagmamasid upang maiwasan ang anomang uri ng
personal biases at prejudices.

6.ARCHIVAL RESEARCH

 Isa ito sa pinakaunang paraan ng pagkalap ng impormasyon para sa mga

isinasagawang pananaliksik.

 Tumutukoy sa paghango ng mga pangunahing sanggunian sa mga nakaimbak na

sanggunian sa mga arkibya.

 Kasmaa sa mga arkibyang sanggunian ang mga manuskrito, dokumento, record at

elektroniko, materyales na awdyo-biswal at iba pa.

 Bagaman karaniwang ginagamit ang paraang ito sa historical na pananaliksik

maaari rin itong gamitin sa mga di historical na imbestigasyon sa mga dokumento
at teksto upang maging suplementong pangkaalaman na lalong magpapatibay sa
mga datos na nakalap sa mga obserbasyon, interbyu, fieldwork discussion atbp.

 Sa pagsasagawa ng archival research, dapat tandaan ng mananaliksik ang mga

sumusunod:

a. Piliin ang mga pinakaangkop na sanggunian para makapag-ambag sa pag-aaral,

b. Tiyakin ang awtensidad at kredibilidad ng sanggunian. Maaaring gamitin ang mga teknik
sa review of literature, review of document, content analysis o discourse analysis sa
pagsipat sa mga sangguniang gagamitin.

7.PAGSASAGAWA NG SARBEY

 Kung may kalakihan ang bilang ng mga respondent at halos hindi kakayaning
makausap sa pamamagitan ng interbyu o focus group discussion, makukuha ang
mga datos sa pamamagitan ng sarbey.

 Ang sarbey ay isag proseso ng pagkalap ng impormasyon mula sa inaasahang

tagatugon sa pananaliksik sa pamamagitang survey questionnaires, checklist o iba
pang anyo ng survey forms.

Sa paglikha ng isang questionnaire dapat isalang-alang ang mga sumusunod:

a. Gawing simple at malinaw ang mga tanong

b. Gawin ding maikli ang mismong kabuuan ng survey form

 c. Dapat hindi opensibo ang mga katanungan

d. Gawing lohikal ang pagkakaaos ng mga hinihinging datos, at

e. Iwasan ang paghingi ng masyadong mahabang kasagutan mula sa tagatugon.

 Ilang halimbawa ng pag-aaral na maaaring gamitan ng sarbey ang persepsyon ng

mga Pilipino sa antas ng kanilang kahirapan sa buhay, ang pananaw ng mga
magbubukid sa kawalang suporta ng estado sa kanilang paglagong ekonomiko, o
ang damdamin ng mga kabataang botante sa isyu ng dinastiyang politikal sa bansa.
Bagaman magagamitan ng iba pang metodo ang mga pananaliksik na ito,
makatutulong sa pagkuha ng mga datos ang isang sarbey lalo na kung malaki ang
bilang ng mga kasangkot na tagatugon sa pag-aaral.

8.TRANSKRIPSYON

 Isinasagawa ang prosesong ito sa paglikha ng tekstwal na anyo ng isang audion o

audio visual na sanggunian. Kada;asang ginagawa ang pagtranskrayb sa mga
usapan o oral na mga pahayag mula sa mga interbyu, focus group discussion, udio
–vedio obserbasyon at audio o audio –vedio documentary o file. Sa transkripsyon,
may tinatawag na raw transcription na tumutukoy sa non-edited na bersyon ng
isang audio file. Tinatawag namang polished transcription ang isinaayos na bersyon
ng raw transcription na siyang ginagamit para sap ag-aanalisa, paglalahad at
paglilimabag.

 Sa proseso ng pagtatranskrayb, kailangang gawin ang mga sumusunod:

a. Pakinggan nang tatlo hanggang limang beses ang usapan o audio file. Gagawin ito
upang magibg pamilyar sa kabuuan ng usapan o diskurso.

b. Simulant ang pagsulat sa napakinggang. Sikaping isulat ang lahat nang narinig. Ipause o
ulitin ang audio kung kinakailangan.

c. Kapag nasulat na ang kabuuan ng raw transcriptions, ayusin na ito sa pamamagitan ng

pagsasaayos ng gramatika ng mga pahayag, tiyakin lamang na hindi mababago ang
pakahulugan. Tanging linggwistikong aspekto lamang ang maaaring ayusin.

d. Kung kinakainlangan, isalin ang gtranskripsyon sa isang target na wika.

C. PAMAMARAAN SA PAGSUSURI NG MGA DATOS

Ang sumusunod naman ang mga maaaring magamit na pamamaraan sa pagsusuri ng

datos na nakalap:
1. SWOT Analysis

 Ang Strengths, Weaknesses, Opportunities and Threats Analysis ay isang

pamamaraan sa pagtukoy sa kalakasan, kahinaan, oportunidad at mga bantang
maiuugnay sa isang proyekto, polisiya, at iba pang gawain.

 Isang mahalagang pamamaraan ito sa pagtataya sa feasibility ng isang tunguhin.

 Madalas makikitang ginagamit ito sa mga proyektong ipinatutupad ng isang

organisasyon, negosyo, gobyerno, o kahit indibidwal upang tiyaking mas mataas ang
posibilidad ng tagumpay ng isang planong gawain.

2. Discourse Analysis

 Ang pagsusuri sa mga diskurso ay nakatuon sa proseso ng pagsusuri sa paggamit

ng wika sa loob ng panlipunang konteksto.

 Tumutukoy ang wika sa kasong ito, sa ano mang teksto o sa ano mang mga
pahayag na pasalita, samantalang pumapaloob naman ang konteksto sa ano mang
sitwasyong panlipunan o pang komunikatibo kung saan ginamit ang wika.

 Wika at konteksto ang dalawang mahahalagang elemento sa pagsusuri ng diskurso.

 Upang masuri nang maayos ang napiling diskurso, narito ang ilang mahahalagang
punto sa paggawa ng analisis.

a. Tiyakin ang konteksto.

 Dito kailangang tiyakin kung ano ang sosyal at historikal na konteksto

ng diskurso. Saan at kalian ng aba ito isinulat? Mahalaga ring tingnan
kung para saan ang pagsulat o pagpapahayag ng diskurso. Bilang
sagot ba ito sa isang argumentasyon, o pagtalakay ito sa isang
pangunahing isyu? Ano pa man ito, kailangang matiyak ang konteksto
bago suriin ang diskurso.

b. Galugarin ang proseso ng produksyon ng diskurso.

 Higit itong pagpapalalim sa konteksto. Bilang karagdagan, kailangang

mas maging pamilyar kung sino ang gumawa at saan ginawa ang
diskurso. Tiyakin din ang background ng gumawa nito. May kasama
ba siya? Politiko ba siya, guro, o artista? Gayon din kung tukuyin ang
midyum at genre ng diskurso. Mahalagang malaman ang mga ito para
sa mas mahusay na pagsusuri sa diskurso.
c. Suriin ang estraktura ng diskurso.

 Sa pagsusuri, kailangang tingnan kung may mga seksyon bas a

diskurso na mariing tumatalakay lamang sa iisang punto ng
argumento. IIsang paksa ba ang tuon nito? Tingnan din kung may
mga bahaging nag-o-overlap o kaya’y naghahayag ng ibang pokus na
argumento o paksa. Magagamit ang mga ito upang mas maunawaan
ang intension ng sumulat o nagsasalita.

d. Tipunin at analisahin ang mga diskursong pahayag.

 Simula ito ng mikro-perspektibang pag-aanalisa sa diskurso. Dito,

tinitipon ang lahat ng pahayag na may mga magkakaugnay na
konsepto at kalauna’y sinusuri ang relasyon nito sa mga pangunahing
punto ng diskurso.

e. Tukuyin kung mayroong reperensyang kultural.

 Sa iyong pagsusuri sa teksto, sikapin ding tingnan kung may mga

bahaging may direktang kinalaman sa ibang nag-e-exist na diskurso.
Ibinase ba ang mga pangunahing punto sa mga ito? Ano ang ugnayan
ng mga pahayag sa diskurso sa iba pang mga diskursong may
kinalaman dito. Mahalagang Makita ito upang matukoy kung
kailangang pagtuunan ng intertextuality ng diskurso.

f. Tukuyin ang mga ginamit na mekanismong linggwistik at retorikal.

 Sa bahaging ito, mahalagang maging mapanuri at masinop ang

nagsasagawa ng analisis. Ilan sa mga dapat bantayan ang
sumusunod dahil ang mga ito ay naghuhudyat ng kahulugan sa loob
ng diskurso:

1. Mga salita – Marami bang mga salita ang maiuugnay halimbawa

sa isang larang tulad ng relihiyon, militari, syensya, medisina,
humanidades, o panitikan? Ang pagpili ng mga salita upang
ipahayag ang diskurso ay may kaugnayan mismo sa
pakahulugang nais ipabatid.

2. Katangiang gramatikal – Paano ang konstruksyon ng mga pahayag?

Madalas bang gumamit ng mga panghalip na panao? Nasa unang
panauhan ba ang ginamit na pananaw? Nasa karaniwang ayos ba
o di karaniwan ang mga pahayag? Lahat ito ay magdidikta sa
pakahulugan sa diskurso.
 3. Literari at retorikal – Gumamit ba ng simili, metapora, ironiya,
alegorya? Mayroon bang mga kasabihan, idyoma, kawikaan at iba
pa?

4. Tuwiran at ‘ di tuwirang pananalita – Tuwiran ba o hindi ang mga

pahayag? Kung nagmula ang pahayag sa ibang teksto, nagkaroon
ba ng direktang pagsipi o minodipika ito?

5. Ebidensiya – Sinusuportahan ba ng mga pahayag ang sentral na at

pangunahing ideya ng diskurso? May mga basehan at katanggap-
tanggap ba ang mga ito?

g. Isulat ang interpretasyon at ilahad ang natuklasan.

 Kapag natukoy na ang lahat ng maliliit na detalye ng diskurso,

kailangan nang isulat ang interpretasyon at pagpapakahulugan sa
mga ito. Ano nga baa ng ibig ipahiwatig ng nagdidiskurso?
Pagkatapos, maari nang isulat ang mga natuklasan upang maibahagi
ito sa iba.

3. Document Analysis at Content Analysis

 Ayon kay Bowen (2009), ang document analysis o pagsusuri sa dokumento ay isang
proseso sa pagsusuri sa anyo, estruktura at nilalaman ng mga dokumento upang
makapagbigay ng tinig at kahulugan sa isang paksa. Naisasagawa ito sa
pamamagitan ng paghahanap ng mga tema kung saan iikot ang pagpapakahulugan
sa isang dokumento. May tatlong uri ng dokumento ayon kay O’Leary (2014):

1. pampublikong tala tulad ng policy manuals, annual reports, handbooks,

syllabi, strategic plans,

2. personal na dokumento tulad ng e-mails, scrapbooks, blogs, duty, logs,

incident report, reflections, journals,

3. pisikal na ebidensiya tulad ng flyers, posters, agenda, training materials.

4. Policy Review at Impact Assessment

 Ang policy review ay isang pamamaraan ng pagsusuri ng isang nag-e-exist na

patakaran upang matukoy kung ito ay mabisa at kapaki-pakinabang. Sa
pagsasagawa nito, maaaring gamitin ang SWOT Analysis upang malaman ang
kahinaan at kalakasan nito kasama na ang mga nakaambang panganib at posibleng
oportunidad na dala nito. Gayon pa man, maaari rin naming suriin ang bisa at
 kahusayan gamit ang isang estandardisadong panukat na karaniwan ay inilalabas ng
pamahalaan o mga standardization organization. Posible rin gumawa ng pansariling
panukat na nakabase sa mga tiyak na pamantayang nais makita sa polisiya.
Halimbawa, kung susuriin ang polisiyang ekonomiko ng Pilipinas, maaaring
magtakda ng pamantayan tulad ng impak nito sa mahihirap, longterm na epekto,
short-term na epekto, at legalidad. Sa malalawak na kategoryang ito, bubuo ng mga
espesipikong pamantayan upang makita ang kahusayan o kahinaan ng polisiya.

 Halos ganito rin ang konsepto ng impact assessment. Ang ipinagkaiba lamang nito
ay hindi lamang sa polisiya maaaring gamitin ang impact assessment kung hindi sa
iba pang mga pagkakataon tulad ng proyekto, programa, pananaliksik na
iniimplementa, natuklasang solusyon at iba pa. Tumutukoy ang impact assessment
sa naging dulot ng ginawang implementasyon base sa itinakdang mga layunin. Sa
impact assessment, tinitingnan kung naging matagumpay o mabunga ang proyekto
o programa. Kung mabunga, gaano kalaki o katas ang naging dulot nitong kabutihan
sa mga benepisyaryo. Ito ang nais na sagutin ng pagsusuring ito. Sa pagsasagawa
nito, tulad nang policy review, gumamit ng standardized na instrument o bumuo ng
kustomisadong instrument para masukat ang naturang impak. Mahalaga ring
pagmunihan ang naging resulta, positibo man ito o negatibo.

5. Comparative Analysis

 Maaaring gamitin ang pagsusuring ito sa maraming bagay. Ang comparative

analysis ay isang paraan ng pagsusuring detalyadong nagtatala sa pagkakatulad,
at/o pagkakaiba ng dalawa o higit pang aytem (tao, bagay, lugar, kaganapan,
phenomenon at iba pa).

 Ginagamit ito para makita ang kakulangan o kahigitan ng isa sa iba upang magamit
sa paglinang at pagpapabuti nito. Isang halimbawa na maaaring gamitin ng
metodong ito ang pag-aaral sa kulturang Pilipino at Amerikano. Maaaring gawan ng
pagtutulad ang dalawang kulturang ito base sa kung ano ang kulturang umiiral sa
Pilipinas dahil sa impluwensya ng pananakop ng mga Amerikano, at ng pag-iiba ng
kultura ng dalawang bansa base sa lokasyong topograpikal ng mga ito.

D. GAWAING PAMPAGKATUTO

Pangalan: ____________________________ Kurso at Seksyon: _______________

Panuto: Punan ang kasunod na talahanayan ng mga hinihinging impormasyon.

Aling suliraning lokal o
nasyonal o aspektong
panlipunan ang nais
mong/ninyong gawan
 ng pananaliksik?

b. Ano-ano ang mga

posibleng tanong ang
nais mong/ninyong
masagot sa pananaliksik
tungkol sa suliranin o
aspektong panlipunang
iyon?
c. Aling metodo sa
pananaliksik-panlipunan
ang palagay mo/ninyo
ay naaangkop sa
suliranin o aspektong
panlipunang nais
mong/ninyong
saliksikin? Paliwanag
ang iyong/inyong sagot.
d. Aling pamamaraan ng
pagttipon ng datos ang
sa palagay ninyo ay akma
sa napili mong metodo at
sa inyong paksa?
Ipaliwanag kung paano
ninyo binabalak isagawa
ang pamamaraang napili.
e. Aling pamamaraan din
sa pagsusuri ng datos
ang sa palagay ninyo ay
akma sa napiling paksa?
Ipaliwanag kung paano
ninyo binabalak isagawa
ang pamamaraang napili.

E. PAGTATAYA

Pangalan: ____________________________ Kurso at Seksyon: _______________

Panuto: Basahin, unawain at sagutin ang mga tanong.

1. Ano-ano ang mga pangunahing metodo sa pananaliksik-panlipunan? Paano

maisasagawa ang bawat isa? Sa ano-anong paksa, halimbawa, magagamit ang bawat
isa? Magbigay din ng sariling halimbawa.

2. Ano –ano ang mga pamamaraan sa pagtitipon ng datos? Paano isinasagawa ang bawat
isa? Sa aling pananaliksik akmang gamitin ang bawat isa? Sa aling pananaliksik akmang
gamitin ang bawat isa? Magbigay rin ng sariling halimbawa.

3. Ano –ano ang mga pamamaraan sa pagsusuri ng datos? Paano isinasagawa ang bawat
isa? Sa aling pananaliksik akmang gamitin ang bawat isa? Sa aling pananaliksik akmang
gamitin ang bawat isa? Magbigay rin ng sariling halimbawa.

4. Aling metodo sa pananaliksik-panlipunan ang nais mong gawin kaugnay ng paksang

nais mong saliksikin? Aling pamamaraan ng pagtitipon ng datos ang sa palagay mo ay
akma sa napili mong metodo? Aling pamamaraan din sa pagsusuri ng datos ang
palagay mo ay akma para roon ipaliwanag ang iyong sagot.

F. SANGGUNIAN

Bernales, Rolando A., Ravina, Elimar A. & Zafra, Reynele Bren G. 2019. Filipino sa Iba’t
Ibang Disiplina. Malabon City: Mutya Publishing House Inc.

G. RUBRIKS

Gawaing Pampagkatuto at Pagtataya

Komponent Higit na Mahusay Hindi gaanong Hindi Puntos /
mahusay mahusay mahusay Marka
6-8
9-10 3-5 0-2
Nilalaman Kumpleto ang May minimal May kapansin- Labis ang
nilalaman. na kakulangan pansing kakulangan ng
sa nilalaman. kakulangan sa nilalaman.
nialalaman.
Kaangkupan Angkop na Angkop ang Hindi gaanong Hindi angkop
ng kasagutan angkop ang kasagutan angkop ang ang
hinihinging subalit may kasagutan. kasagutan.
kasagutan. kaunting
kakulangan.
Organisasyon Madaling Nauunawaan Mayroong Hindi lubos
ng ideya maunawaan sapagkat kalituhan sa maunawaan
sapagkat mahusay ang pagkat hindi sapagkat hindi
napakahusay pagkakahanay gaanong mahusay ang
ng ng ideya. mahusay ang pagkakahanay
pagkakahanay pagkakahanay ng ideya.
ng mga ideya ng ideya.

KABANATA VI : PAGSULAT, PAG-UULAT AT PAGLALATHALA NG PANANALIKSI

A. LAYUNIN

 Maisapraktika at mapaunlad pa ang mga batayang kasanayan sa pananaliksik;

 Makapagsasagawa ng pananaliksik sa Filipino sa iba’t ibang larangan;

 Malilinang ang Filipino bilang daluyan ng inter/multidisiplinaring diskurso at

pananaliksik na nakaugat sa mga realidad ng lipunang Pilipino; at

 Makapag-aamabag sa pagtataguyod ng Wikabg Fllipino bilang daluyan ng

makabuluhan at mataas na antas ng diskurso na akma at nakaugat sa lipuanng
Pilipino, bilang wika ng pananaliksik na nakaayon sa pangangailangan ng komunidad
at bansa.

PANIMULA

Ang pamanahong papel ay isang uri ng papel pampananaliksik na karaniwang ipinapagawa

sa mga estudyante bilang isa sa mga pangangailangan ng isang larangang akademiko. Ito ay
 kadalasang nagsisilbing kulminasyon ng mga pasulat na gawain kaugnay ng pag-aaral ng
isang paksa sa isang kurso o asignatura sa loob ng isang panahon o term na kadalasa’y
saklaw ang isang semester o traymester. Ito ang dahilan kung bakit tinatawag ito sa ingles
na term paper.

Isa sa sukatan ng kabutihan ng isang pamanahong papel ay ang presentasyon at

pagkakakaayos ng mga bahagi ng niallaman nito. kung gayon, marapat lang na maging
pamilyar ang isang mananaliksik sa mga bahagi at nilalaman ng isang karaniwang
pamanahong papel.

Pansinin ang mga sumusunod na bahagi ng pamanahong papel at ang nilalaman ng bawat
isa sa kasunod na pagtalakay na nagpapahiwatig na rin ng ayos ng pagkakasunod-sunod ng
bawat bahagi at nilalaman sa aktwal na pamanahong papel.

B. PANIMULANG PAGTATAYA

Panuto: Bilugan ang titik ng wastong salita o pariralang makabubuo sa mga sumusunod na
pahayag.

1. Ang pamagating pahina ay bahagi ng ____________________.

a. Kabanata I

b. Kabanata II

c. Mga Panghuling Pahina

d. Mga Pahinang Preliminari

2. Ang Layunin ng Pag-aaral ay matatagpuan sa _____________________.

e. Kabanata I

f. Kabanata II

g. Kabanata III

h. Kabanata IV

3. Sa ______________, inilalarawan ang paraang ginamit sa pangangalap ng mga datos at

impormasyon.

a. Kabanata II
 b. Kabanata III

c. Kabanata IV

d. Kabanata V

4. Ang Pamagat ng Kabanata III ay __________________.

a. Ang Suliranin at Kaligiran Nito

b. Disenyo at Paraan ng Pananaliksik

c. Mga Kaugnay na Pag-aaral at Literatura

d. Presentasyon at Interpretasyon ng mga Datos

5. Ang sukat ng papel na ginagamit sa papel-pananaliksik ay __________________.

a. 8 ½ x 11

b. 8 ½ x 13

c. Alin man sa A o B

d. Wala sa pagpipilian

6. Ang tamang margin sa papel-pananaliksik ay _________________.

a. Isa at kalahating pulgada sa kaliwa at isang pulgada sa kanan, taas at baba.

b. Isang pulgada sa kaliwa at isa at kalahating pulgada sa kanan, taas at baba.

c. Isa at kalahating pulgada sa kaliwa, kanan, taas at baba.

d. Isang pulgada sa kaliwa, kanan, taas at baba

7. Ang bilang ng pahina ng papel-pananaliksik ay inilalagay sa ______________ ng papel.

a. Upper center

b. Upper right hand corner

c. Bottom right hand corner

 d. Bottom center

8. Ang pasalitang presentayon ng mga resulta ng pananaliksik ay karaniwang tinatawag na

__________.

a. Oral revalida

b. Culminating activity

c. Defense

d. Declamation

9. Ang paglalathala ng papel-pananaliksik sa isang ________ay isang mahalagang aktibidad

sa loob ng akademikong komunidad.

a. Campus paper

b. Commercial magazine

c. Online blog site

d. Peer – reviewed journal

10. Karamihan sa mga dyornal ay may dokumentong tinatawag na _________ na naglalahad

ng mga espesipikong panuto tungkol sa layout, tipo ng font at haba.

a. Instruction to Authors

b. Author’s Guide

c. A o B

d. Wala sa pagpipilian

11. _____________ ang pinakapangunahing pananagutan ng isang mananaliksik.

a. Katapatan

b. Kasipagan

c. Kaayusan

d. Karunungan
12. Ang ___________ ay isang uri ng pagnanakaw at pagsisinungaling.

a. Panggagaya

b. Korapsyon

c. Plagyarismo

d. Panghihiram

13. Ang ___________ ay manipestasyon ng katapatan ng isang mananaliksik.

a. Dokumentasyon

b. Prediksyon

c. Impormasyon

d. Eksplanasyon

14. Ang dokumentasyon ay nagbibigay _________ sa mga datos at impormasyong ginamit

sa pananaliksik.

a. Pagpapahalaga

b. Kredibilidad

c. Kaalaman

d. Validity

15. ______________ ang pinakamagaang na parusang maaring ipataw sa isang plagyiristang

estudyante.

a. Lagpak na marka

b. Pagbawi sa digri

c. Pagpapatalsik sa paaralan

d. Pagkakakulong at pagmumulta
C. NILALAMAN

A. MGA BAHAGI NG PAPEL – PANANALIKSIK

1.Mga Pahinang Preliminari o Front Matters

Kinabibilangan ng Sumusunod:

a. Fly Leaf

 pahina ng pamanahong papel. Walang nakasulat na kahit ano sa pahinang ito. Sa

madaling sabi, blangko ito.

b) Pamagating Pahina

 Tawag sa pahinang nagpapakilala sa pamagat ng pamanahong papel. Nakasaad din

dito kung kanino iniharap o ipinasa ang papel, kung ang saang asignatura ito
pangangailangan, kung sino ang gumawa at panaho ng kumplesyon. Kung titingnan
sa malayuan, kailangang magmukhang inverted pyramid ang pagkakaayos ng mga
impormsyong nasa pahianng ito.

c) Dahon ng Pagpapatibay

 Tawag sa pahinang kumukumpirma sa pagkakapasa ng mananaliksik at

pagkakatanggap ng guro ng pamanahong papel.

d) Sa pahina ng Pasasalamat o Pagkilala

 Tinutukoy ng manaanaliksik ang mga indibidwal, pangkat tanggapan o institusyong

maaaring nakatulong sa pagsulat ng pamanahong papel at kung gayo’y nararapat
pasalamatan o kiallanin.

e) Sa Talaan ng Nilalaman

 Nakaayos ang pagbabalabgkas ng mga bahagi at nilalaman ng pamanahong papel at

nakatala ang kaukulang bilang ng pahina kung saan matatagpuan ang bawat isa.

f) Sa Talaan ng mga Talahanaan at Grap

 Nakatala ang pamagat ng bawat talahanayan at/o grap na nasa loob ng pamanahong
papel at nakatala ang kaukulang bilang ng pahina kug saan matatagpuan ang bawat-
isa.
 g) Fly Leaf 2

 Isa na namang blangkong pahina bago ang katawan ng pamanahong papel.

Hindi nilalagyan ng bilang ng pahina o pagination ang mga pahinang preliminary. May
mga pamanahong papel din ang kakikitaan ng Pag—aalay o Dedikasyon na isang
opsyonal na pahina.

2. Kabanata I:Ang Suliranin at Kaligiran Nito.

Ang kabanatang ito ay nahahati sa mga sumusunod na bahagi:

a. Ang Panimula o Introduksyon

 Isang maikling talatang kinapapalooban ng pangkalahatang pagtalakay ng paksa

ng pananaliksik.

b. Batayang Teoretikal

 Inilahad ang teoryang pinagsandigan ng pag-aaral.tinatalakay rito kung paanong

ang teorya ay nauugnay o naging motibasyon sa kasalukuyang pag-aaral

c. Layunin ng Pag-aaral

 Inilalahad ang pangkalahatang layunin o dahilan kung bakit isinasagawa ang pag-
aaral. Tinutukoy rin dito ang mga espisipik na suliranin na nasa anyong patanong.

d. Panimulang Haka o Haypotesis

 Inilahad ang posibleng kasagutan sa testable problem sa paraang null.

e. Kahalagahan ng Pag-aaral

 Inilalahad ang signipikans ng pagsasagawa ng pananaliksik ng paksa ng pag-

aaral. Tinutukoy rito ang maaaring maging kapakipakinabang o halaga ng pag-
aaral sa iba’t ibang indibdwal, pangkat, tangapan, institusyon, propesyon,
disiplina o larangan.

f. Saklaw at Limitasyon

 Tinutukoy ang simula at hangganna ng pananaliksik. Dito ittinatakda ang

parameter ng pananaliksik at ang bawat isa’y binigyan ng kahulugan. Ang
pagpapakahulugan ay maaarig konseptwal (ibinibigay ang standard na
 depinisyon ng mga katawagan) o operasyonal (kung paano iyon ginamit sa
pamanahong papel).

h) Depinisyon ng mga terminolohiya

 Ang mga katawagang makailang ginamit sa pananaliksik at ang bawat isa’y

binigyan ng kahulugan. Ang pagpapakahulugan ay maaaring konseptwal
(ibinibigay ang standard na depinisyon kung paano iyon ginamit sa pamanahong
papel)

3. Kabanata II: Mga Kaugnay na Pag-aaral at Literatura

 Sa kabanatang ito, tinutukoy ang mga pag-aaral at mga babasahin o literaturang

kaugnay ng paksa ng pananaliksik. Kailngan ding matukoy ng mananaliksik kung
sino-sino ang may akda ng naunang pag-aaral o literatura, disenyo ng
pananaliksik na ginamit, mga layunin at mga resulta ng pag-aaral. Mahalgaa nag
kabanatang ito dahil ipinaalam dito ng mananaliksik ang kasalukuyang estado ng
kaalaman kaugnay ng kanyang paksa.

 Hanggat maaari, ang mga pag-aaral at literaturang tutukuyin at tatalakayin dito

ay iyong mga bago o nalimmbag sa loob ng huling sampung taon. Pilitin ding
gumamit ng mga pag-aaral at literaturang likal at dayuhan. Hanggat maaari rin,
tiyakig ang mga material n agagamitin ay nagtataglay ng mga sumusunod na
katangian: (a) obhetibo o walang pagkiling; (b) nauugnay o relevant sap ag-aaral;
at (c) sapat ang dami o hindi napakakaunti o napakarami.

4. Kabanata III: Disenyo ng Panaaliksik

a. Disenyo ng Pananaliksik

 Nililinaw kung anong uri ng pananaliksik ang kasalukuyang pag-aaral.

b. Instrumento ng Pananaliksik

 Inilalarawan ang paraang ginamit ng pannalaiksik sa pangangalap ng mga datos

at impormasyon. Iniisa-isa rito ang mga hakbang na kanyang ginawa at kung
maaari, kung paano at bakit niya ginawa ang bawat hakbang.

c. Tritment ng mga Datos

 Inilalarawan kung anong estadistikal na paraan ang ginamit upang ang mga
numerical na datos ay mailarawan.
  Depende sa DIsenyo ng Pananaliksik, maaaring may iba pang kailanganing
bahagi ng kabanatang ito.

5. Kabanata IV: Presentasyon at Interpretasyon ng mga Datos

 Sa Kabanatang ito, inilalahad ang mga datos na nakalap ng manannaliksik sa

pamamagitan ng tekstwal at tabular o grapik presentasyon. Sa teksto, inilalahad ng
mananaliksik ang kanyang analisis at pagsusuri.

6. Kabanata V: Lagom, Kongklusyon at Rekomendasyon

 Nahahati ang kabanatang ito sa tatlo:

a) Lagom

 Binubuod ang mga datos at impormasyong nakalap ng mananaliksik na

komprehensibong tinalakay sa Kabanata III.

b) Kongkulsyon

 Ang mga inferences, abstraksyon, implikasyon, interpretasyon,

pangkalahatang pahayag, at/o paglalahad batay sa mga datos at
impormasyong nakalap ng mananaliksik .

c) Rekomendasyon

 Mga mungkahing solusyon para sa mga suliraning natukoy o natuklasan sa

pananaliksik .

7. Mga Panghuling Pahina

a) Listahan ng Sanggunian

 Isang kompletong tala ng lahat ng mga hanguan o sores na ginamit ng

mananaliksik sa pagsulat ng pamanahong papel.

b) Apendiks

 Tinatawag ding Dahong-Dagdag

 Maaarig ilagay o ipaloob dito ang mga liham, pormularyo ng ebalwasyon,

transkripsyon ng interbyu, sampol ng sarbey-kwestiyoneyr, bio-data ng
mananaliksik, mga larawan, kliping at kung ano-ano pa.
B. DOKUMENTASYON NG MGA HANGUAN AT PLAGYARISMO

1. Kahalagahan at Tungkulin ng Dokumentasyon

 Ang dokumentasyon ay gumaganap ng mahalgang tungkulin sa isang papel-

pananaliksik. Bukod sa manipestasyon ito ng katapatan ng isang mananaliksik,
nagbibigay ito ng kredibilidad sa mga datos o impormasyong kanyang ginamit.

 Naging lubos na kapani-paniwala ang mga datos o impormasyong iyon kung

binabanggit ng mananaliksik ang awtor (kadalasa’y awtoridad hinggil sa paksa
ng pananaliksik) ng akdang kangyang pinaghanguan.

 Lubhang mapanganib para sa isang mananaliksik ang pagbabalewala sa halga

at tungkulin ng dokumentasyon. Ang hindi pagkilala sa pinagmulan ng hiram
na ideya ay isang uri ng pagnanakaw ng intelektwal nap ag-aari ng iba sa
larangan ng pnananaisik, pamammahayag at literature ay tinatawag na
plagyarismo

 Ang isang plagyarista ay maaaring patawan ng mga kaparusahang naaayon sa

polisiya ng paaralan/at o sang-ayon sa Intellectual Property Law (Atienza, et
al.,1996)

2. Estilong A.P.A.

 Dati-rati, footnoting o paggamit ng talaba ang pinakagamiting paraan ng

dokumentasyon ng mga mananaliksik. Sa ngayon, mas pinipili a ng marami
ang paraang minumungkahi ng American Psychological Association (APA) o
ng Modern Language Association (M.L.A.)

 Tinatawag na talang parentikal (parenthical citation) na higit na simple at

madaling gawin kaysa footnote.

 Bukod pa sa nagagawa nitong ,aging tulouy-tuloy ang daloy ng teksto sa

pagbabasa.

 Sa MLA, ang pangalan ang pangalan (apelyido) ng awtor at bilang ng pahina

(ng akda kung saan matatagpuan ang ideya, datos o impormasyong hiniram)
ang inilalagay sa loob ng parenthesis. Samantala, iba naman ang sa APA.
Narito ang mga pangkalahatang tuntunin sa paggamit ng dokumentasyon sa
estilong APA:
 a.
Kung nabanggit na ang pangalan ng awtor sa mismong teksto, taon na
lamang ng publikasyon ang isulat sa loob ng parenthesis. Kung may ko
–awtor (dalawa o higit pa), kailangang may et al. matapos ang kanyang
panglan at sa kuwit na naghihiwalay rito, bago ang taon ng publikasyon na
nasa loob ng prentesis.

Ayon kay Nunan (1997), mahalaga ang pakikinig sa pag-aaral ng

dayuhang wika. Ngunit sa pag-aaral ng katutubong wika, binibigyan ng higit na
pansin sa mga paaralan ang paglinang sa kakayahan sa pagbasa at pagsulat…

Kung si Nunan ay may ko-awtor (dalawa o higit pa), kailangang may et al.
matapos ang kanyang pangalan at sa kuwit na naghihiwalay rito, bago ang
taon ng publikasyon na nasa loob ng parentesis.

b.
Kung hindi nabanggit ang awtor sa mismong teksto, banggitin ito sa hulihan
ng pangungusap kasama ang taon ng publikasyon. Paghiwalayin ang
dalawang entris sa loob ng parenthesis sa pamamagitan ng kuwit.

Ang lingua france ay ang wikang ginagamit ng mga taong may

iba’t ibang katutubong wika upang sila’y magkaunawaan (Wardaugh, 1986).

c.
Kung dalawa ang awtor, banggitin ang apelyido ng dalawa at ang taon ng
publikasyon.

Inamin ng mga guro ng Oral Communication sa Estados Unidos na ang

isang tipikal na mag-aaral sa kolehiyo ay pinakukuha ng mga kurso sa
pagbasa, pagsulat, at pagsasalita, ngunit iilan lamang ang nagkakaroon ng
pagkakataong kumuha ng kurso sa pakikinig ( Seiler at Beall, 2002).

Inamin nina Seilar at Beall (2002), mga guro ng Oral Communication sa

Estados Unidos na ang isang tipikal na mag-aaral sa kolehiyo ay pinakukuha
ng mga kurso sa pagbasa, pagsulat, at pagsasalita, ngunit iilan lamang ang
nagkakaroon ng pagkakataong kumuha ng kurso sa pakikinig.

d.
Kung tatlo at higit ang awtor at hindi nabanggit ang pangunahing awtor sa
mismong teksto, banggitin na lamang ang unang awtor sa loob ng
parenthesis at sundan ng et al. bago ang taon ng publikasyon.

Sa pananaw ng komunikatibo, ang apat na kasanayang pangwika ay hindi

pinaghihiwalay kundi nililinang sa intergratibong paraan (Bernales, et al., 2001).

e.
Kung may bababnggiting dalawa o higit pang awtor na pareho ang apelyido,
banggitin ang inisyal ng mga awtor bago ang kani-kaiyang apelyido at sundan
ng taon ng publikasyon.

Ang pananaliksik ay pangangalap ng mga datos sa masinop at

kontroladong sitwasyon para sa layunin ng prediksyon at eksplanasyon (E.
Trece at J.W. Trece, Jr., 1977).

f.
Kung pamagat lamang ang abeylabol na impormasyon, banggitin ang
pinaiking bersyon ng pamagat at sundan ng taon ng publikasyon. Ipaloob an
gang pinaikling pamagat sa panipi o di kaya’y iitalisado ang tipo ng font.
 Ang mga mag-aaral ay may karapatang maglathala at mamahala ng
regular na publikasyon na sumasalamin ng responsableng pamamahayag at
misyon – bisyon ng Kolehiyo (CSB Student Handbook, 1996).

g. Kung ang babanggitin ay bahagi ng akdang may higit sa isang bolyum,

banggitin ang bilang ng bolyum kasunod ng pangalan ng awtor, ngunit
tutuldok (:) ang gamiting bantas upang paghuwalayin ang unang entri sa taon
ng publikasyon.

Nang sakupin ng Amerika ang Pilipinas, muling ipinahayag ni

Mabini ang kanyang paghihimagsik. Isinulat niya ang El Liberal na isang
panunuligsa sa mga bagong mananakop. (Bernales 4: 2002).

h.
Kung may babannggiting dalawa o higit pang akda ng iisang awtor,banggitin
na lamang ang mga akda at paiikliin hanggat maaari. Ipaloob sa panipi o
iitalisado ang mga pamagat.

Sa mga aklat ni Bernales (Sining ng Pakikipagtalastasan at Mabisang

Komunikasyon), tinukoy ang mga pangunahin at unibersal na katangian ng
wika.

Sa mga aklat ni Bernales (“Sining ng Pakikipagtalastasan” at “Mabisang

Komunikasyon”), tinukoy ang mga pangunahin at unibersal na katangian ng
wika.

Tandaang agad na inilalagay ang talang parentetikal pagkatapos ng salita

o ideyang hiniram at ito’y ipinoposisyon bago ang bantas sa loob o katapusan
ng pahayag maging iyon man ay may tuldok (.), tandang-pananong (?),
pandamdam (!), kuwit (,), tutuldok (:), tuldok-kuwit (;), tulduk-tuldok (…), o
panipi (“ ”). Maliban sa tuntuning, lagging kuwit ang ginagamit na bantas sa
paghihiwalay ng mga entri sa loob ng parentesis.
3. Mga Pananagutan ng Isang Mananliksik

 Katapatan ang pinakapangunahing pananagutan ng isang mananaliksik. Ang

katapatang ito ay kailangan niyang maipamalas sa pagkilala ng pinagkunan ng
kanyang mga datos at iba pang ideya o impormasyon sa kanyang pananaliksik.
Nangangahulugan ito na:

a. Kinikilala ng mananaliksik ang lahat ng pinagkunan niya ng datos,

b. Bawat hiram na termino at ideya ay kanyang ginagawan ng karampatang

tala,

c. Hindi siya nagnanakaw ng mga salita sa iba kundi sinisipi ito at binibigyan
ng karampatang pagkilala, at

d. Hindi siya nagkukubli ng datos para lamang palakasin o pagtibayin ang

kanyang argumento o para ikling ang kanyang pag-aaral sa isang partikular
na pananaw. (Atienza, et al., 1996).

Idinagdag pa nina Atienza, et al. (1996) ang isa pang napakahalagang

pananagutan ng isang mananaliksik - ang pagtiyak na mapaninindigan ng
mananaliksik ang lahat ng interpretasyon na kanyang binuo batay sa
kanyang masinop at maingat na pagsusuri ng kanyang datos na nakalap.

4. Ang Isyu ng Plagyarismo

 Kaugnay ng pananagutan ng katapatan ay isyu ng plagyarismo.

 Ang plagyarismo ay pangongopya ng datos, mga ideya mga pangungusap,

buod at balangkas ng isang akda, programa, himig at iba pa, hindi kinikilala
ang pinagmulan o kinopyahan.

 Ito ay isang uri ng pagnanakaw at pagsisinungaling dahil inaangkin mo ang

hindi iyo (Atienza, et al., 1996).

 Sa pananaliksik ay may sinusunod na etika. Katulad ito ng ano mang disiplina

na may istriktong code of ethics na ipinatutupad. Sa etika ng pananaliksik,
itinuturing na napakalaking kasalanan ang Plagyarismo.

 Dahil sa kabigatan ng kasalanang ito, napatalsik ang isang dekano sa isang

unibersidad, natanggalan ng digri ang isang nagtapos na ng doktorado,
nawalan ng kredebilidad ang isang tanyag na iskolar, hinabla sa korte ang
prodyuser ng isang programa sa telebisyon (Atienza, et al., 1996).
 Sina Atienza, et al., (1996) ay nagtala ng ilang mga halimbawa ng plagyarismo at
mga kaparusahang maaaring ipataw sa isang plagyarista. Ilan sa mga halimabawa
ng plagyarismong kanilang itinala ay ang mga sumusunod:

a. Kung ginamit ang orihinal na termino o mga salita, hindi ipinaloob sa panipi o
hindi itinala ang pinagkunan;

b. Kung hiniram ang ideya o mga pangungusap at binago ang pagkapahayag,

ngunit hindi kinilala ang pinagmulan,

c. Kung namulot ng mga ideya o mga pangungusap mula sa iba’t ibang akda at
pinagtagni-tagni ang mga ito ngunit hindi knilala ang mga pinagkunan,

d. Na Kung isinalin ang mga termino, ideya, pahayag, at dahil nasa ibang wika na
ay inangkin na at hindi itinala na salin ang mga ito,

e. Kung ninanakaw ang bahagi ng isang disenyo, balangkas, himig at hindi

kinilala ang pinagkunana ng inspirasyon” at

f. Kung ginamit ng isang mananaliksik ang mga datos na pinaghirapan ng iba at

pinalabas niyang siya ang nagkalap ng mga datos na ito.

Samatala ang mga parusang maaaring ipataw sa isang plagyarista ayang mga
sumusunod:

a. Pinakamagaang parusa na para sa mga estudyante na mabigyan ng 5.0

(lagpak na marka) para sa kurso.

b. Kung mapatutunayan na matndi ang pagnanakaw na ginawa, maaaring

patalsikin ang estudyante sa unibersidad.

c. Kahit nakagradweyt na ng estudyante at ilang taon na ang nakalipas, ngunit

natuklasan na ang kanynag pananaliksik ay kinopya, maaari siyang tanggalan
ng digri, at /o

d. Maaari ring ihabla ang sinomang nangopya batay sa Intellectual Property

Rights Law at maaaring sentensyahan ng multa at/o pagkabilanggo

C. PAGSULAT NG PINAL NA SIPI

1.Ang Kultura sa Pananaliksik

 Sadyang napakahalaga sa isang pamanahong-papel ang nilalaman o ang mga

ideyang ipinaaabot niyon sa mga mambabasa. Ngunit kasinghalaga niyon ang
 matuto at masanay ang mananaliksik sa wasto at mabisang presentasyon
nito – ang wastong pormat, margin, indensyon at iba pa. bahagi ito ng
disiplina ng isang mananaliksik. Sinasalamin kasi nitpo ang kanyang kultura
sa pananaliksik at sinop sa paggawa.

 Sa bahagi naman ng mambabasa, ang wasto at mabisang presentasyon ng

papel ay nakatutulong para higit na madali niyang maunawaan ang mga
kaalamang nais iparating sa kanya.

 Kung tutuusin

2. Papel, Makinilya/Kompyuter, Printer at Correction Fluid

 Ang sukat ng papel ay 8 ½ o ang kinasanayan nating tawaging short bond

paper. Gumamit ng may katamtamang kapal, maaaring substance 20-26.
Huwag gumamit ng ng napakanipis na papel.

 Hanggat maaari guammit ng kompyuter sa halip na tayprayter dahul sa

feature nitong nakatutulong sa mga mananaliksik sa pagpapadali ng pagsulat
ng pamanahong papel.

 Kung kompyuter printer naman ang gagamitin, makabubuti nana gang gamitin
ay inkjet o laser.

3. Margin, Spacing at Centering

 Ang tamang margin ay isa at kalahating pulgada 1 ½ sa kaliwa at isang

pulgada sa kanan, sa itaas at sa ibaba. Ang dahilan nito ay para sa binding lalo
na kung gagamit ng plastic slide o harbound.

 Doble ang espasyong dapat gamitin sa pagitan ng ng isang heading, sub-

heading at simula ng isang talataan. Ang tanmging eksepsyon sa tuntuning ito
ay ang pagsipi ng isang buong talataan o mahabang quoted materal na
isinusulat nang may tig-iisa lamang na espasyo bawat linya at ini-indent pa sa
magkabilang panig, higit pa sa itinatakdang margin sa mga karaniwang
talataan. Ang isa pang ginagamitan ng isang espasyo ay ang listahan ng mga
sanggunian. Ang mga linya sa loob ng isang entri ay kailangang tig-iisamg
espasyo lamang ngunit ang espasyo sa pagitan ng bawatv biblioorapikal na
entri ay kailangang dalawa.

 Lahat ng kabanata bilang, pamagat ng kabanata at mga kasangang paksa o

subtitles ay kailangang nakasentro sa pahina ng papel. Gayon din ang lahat ng
datos na nakapaloob sa pamagating pahina.
5. Font

 Ang isang ikinalalamang na feature ng kompyuter sa makinilya ay ang

bersatiliti ng ng font nito. ngunit sa pagsulat ng pamanahong papel gamit ang
kpompyuter, kailangang pumili ng simple tipo ng font tlad ng Times New
Roman o Arial. Huwag na huwag gagamit ng maaarteng tipo. Tandadaang ang
pamanahong papel ay isang pormal na sulatin.

 Huwag ding gagamit ng labis na maliit o malalaking tipo. Pinakaideyal na ang

font na may sukat na labindalawa (12).

 Ang paghahaylayt o bold facing naman ng font ay kailangang gamitin lamang

kung kailan kailangan. Ang mga bilang ng kabanta, titles at subtitles ng
katawan ng pamanahong papel ay kailangang i-bold. Gayon din ang pamagat
ng iba pang bahagi o pahina tulad ng Dahon ng Pagpapatibay, Pasasalamat,
Talaan ng Nilalaman, Listahan ng mga Talahanayan at Grap, Listahan ng mga
Sanggunian at Apendiks.

Samantala ang italics na font ay kailangan namang gamitin sa mga dayuhang salitang
binaybay sa orihinal na ispeling at ginamit sa loob g isang tekstong Filipino. Maaari rin
itong gawing sabstityut sa panipi (‘’), halimabawa ssa mga siniping pahayag, mga banggit
na pahayag at mga pamagat na akdang binabanggit sa loob ng teksto ng pamanahong
papel na isinusulat nang buo sa malalaking titik (all caps).

D. LISTAHAN NG MGA SANGGUNIAN

 Ang listahan ng mga sanggunian ay matatagpuan sa katapusan ng isang

papel-mananaliksik. Ito ang pinakakatumbas ng Bibliograpi sa M. L. A. Sa APA,
ang pahinnag ito ay maaaring pamagatang Listahan ng mga Sanggunian, Mga
Sanggunian o Talasanggunian.

 Ang unang linya ng bawat entri sa listahan ng sanggunian ay nagsisimula sa

dulong kaliwa, samantalang ang ikalawa at mga kasunod na linya ay
nakapasok nang tatlong espasyo mula sa kaliwang marfin. Ang mga entri ay
nakaayos ng alapabetikal batay saapelyido ng awtor o unang awtor.

1. Tungkulin

 Mahalaga ang listahan ng sanggunian sa isang pamanahong papel. Ito ay

gumaganap sa sumusunod na tungkulin:
 a. Nagpapahalaga at nagbibigay ng kredit sa mga pianghanguan ng mga ideya,
ilustrasyon, mga pahayag na hiniram o mga materyales na hinalaw.

b. Nagpapakita ng pagkilala sa mga taong pinaghanguan ng mga kaalaman,

c. Nagbibigay ng mga karagdagang impormasyon para sa mambabasa na

nagnanais na palawakin pa ang isang pananaliksik, at

d. Nagbibigay-oportuniidad sa mga mambabasa na alamin kung may

katotohanan ang mga nakalap na impormasyon ng isang mananaliksik, at

e. Nagbibigay ito ng kredibilidad sa pananaliksik na isinasagawa.

Batayang impormasyon sa Sanggunian

a.Awtor o mga awtor

b.Pamagat

c.Lugar ng publikasyon

d.Publisher /tagalimbag

e.Petsa/taon ng publikasyon/pagkakalimbag

f. Editor, tagasalin, consultant, complier (kung mayroon)

2. Mga Tagubilin

a. Aklat na may isang awtor

1. Simulan sa apelyido ng awtor, sundan ng kuwit at inisyal ng awtor (o buong

pangalan kung abeylabol ang datos na iyon), at tuldukan.

2. Isunod ang taon ng publikasyon. Tuldukan.

3. Isunod ang pamagat ng aklat. Tanging ang unang salita ang nagsisimula sa
malaking titik at ang mga pangngalang pantangi at subtitle na karaniwang
sumusunod sa tutuldok. Tuldukan ang huling salita ng pamagat.

4. Isunod ang lugar ng publikasyon at ang publisher. Paghiwalayin ang dalawa ng

tutuldok. Tapusin ang entri sa isang tuldok.
 Aguino, B. 1990. The taming of the millionaire. New York: Random house.

Bernales, Rolando A. 1995. Bukal 3:Pagbasa. San Mateo Rizal: Vicente

Publishing House Inc.

b. Aklat na may dalawa o higit pang awtor

1. Simulan sa apelyido ng unang awtor, kuwit at inisyal o pangalan (kung

abeylabol). Huwag babaguhin ang pagkakasunid-sunod ng mga awtor na
nakatala sa aklat.

2. Isunod ang apelyido ng mga ko awtor. Tularan ang pormat ng unang awtor.
Paghiwalayin ang mga pangalan ng awtor ng kuwit, maliban kung dalawa
lamang ang awtor at bago ang huli ang awtor na ginagamitan ng ampersand
(&)

3. Sundin ang tuntunin a. 2, a. 3 at a. 4.

Davis, K. & Newstorm, J. 1989. Human behavior in organization.

New York: Mc Graw – Hill

c. Inedit na bolyum ng isang aklat

1. Simulan sa apelyido ng editor ng bolyum. Bantasan katulad ng sa awtor ng

isang aklat. Kung dalawa at higit pa ang editor, gumamit ng ampersand sa
pagitan ng dalawang editor at huling editor kung tatlo o higit pa.

2. Isunod ang Ed. (nag-iisang editor) o Eds. (dalawa o higit pa) na nakapaloob sa
parenthesis. Tuldukan.

3. Sundin ang tuntunin a.2 a.3 a.4.

e. Mga hanguang walang awtor o editor

1. Simulan sa pamagat ng akda at tuldukan

2. Sundin ang tuntunin a.2 at a.4.

f. Multi-bolyum, inedit na akda

1. Sundin ang tuntunin c.1 At c.2

2. Sundin ang tuntunin a.3

3. Isunod ang bilang ng bolyum na nakapaloob sa parenthesis

4. Sundin ang tuntunin a.4.

g. Di nalathalang disertasyon, tisis, pamanahong papel

1. Sundin ang tuntunin a.1 at a.2.

2. Sundin ang tuntunin a.3 at salungguhitan

3. Isunod ang salitang di nalathalang disertasyon/ tisis/ pamanahong papel (o

anomang anyo ng papel-pampananaliksik o akademikong papel), sundan ng
kuwit ng pangalan ng kolehiyo o unibersidad at tuldukan.

h. Mga artikulo mula sa journal, magasin, dyaryo, newsletter

1. Sundin ang tuntunin a.1 kung nag-iisa ang awtor; b.1 at b.2 kung dalawa o higit
pa.
 2. Isunod ang taon, buwan (kung beylabol ang petsa, idagdag din ito) na
pinaghihiwalay ng kuwit. Tuldukan matapos.

3. Isunod ang pamagat ng artikulo, tulad ng sa a.2. Tuldukan.

4. Isunod and pangalan ng journal, magasin, dyaryo o newsletter, sundan ngkuwit,

ng bilang ng pahina (huwag gagamit ng p. o pp.) at tuldukan.

i. Pelikula, kaset, cd, vcd

1. Sundin ang tununin a.1. Palitan lamang ang awtor ng director kung pelikula t
artist/speaker/lecturer kung kaset, vcd o cd.

2. Sundin ang tuntunin a.2.

3. 3. Kung di-given ang mga pangalan sa h.1, magsimula na aad sa h.4, tuldukan,
isunod ang taon ng unang distribusyon a tuldok muli.

4. Sundin ang tuntunin a.3 ngunit bago tuldukan, isingit ang salitang “pelikula,
Kaset, VCD o CD” sa loob ng braket.

5. Isunod ang lugar kung saan prinodyus (kung given) sundan ng tutyldok, isunod
ang prodyuser at tuldukan.

j. Mga dokumento mula sa mga tanggapan ng gobyerno

1. Simulant sa pangalan ng ahensyang pinagmulan ng dokumento at tuldukan.

2. Isunod ang taon ng publikasyon at tuldukan.

3. Isunod ang pamagat ng dokumento, ang bilang ng publikasyon (kung mayroon)

sa loob ng parenthesis at tukdukan.

4. Isunod ang lugar ng publikasyon, tutuldok atv publisher.

k. Mga Hnaguang Elektroniko

1. Kung nakapost sa internet ang pangaln ng awtor o kontribyutor, taon at

pamagat, sundin ang tuntunin a.l, a.2 at a.3 at isunod ang sinalungguhitang
website o path. Tapusin sa tuldok.

2. Kung pamagat lamang ang abeylabol, simulant sa pamagat, tuldukan at

isunod ang website o path na sinalungguhitan.
 3. Kung hindi abeylabol ang datos sa j.1 at j2, ilagay n alang ang
sinalungguhitang website.

4. Tapusin sa pamamagitan ng paglalagay ng petsa kung kailan naakses ang

impormasyon sa Internet. Tuldukan.

E. PASALITANG ULAT O PRESENTASYON

 Ang pananaliksik ay hindi lamang isang proseso ng pangangalap at pagatatala ng

mga datos at impormasyon tungo sa kalutasan ng isang suliranin.

 Nakapaloob din sa prosesong ito ang pag-uulat ng mga nakalap na datos at

impormasyon. Ito ang dahilan kung bakit isang esensyal na pangangailangan na
pananaliksik ang kumplesyon ng isang papel – pampananaliksik tulad ng
pamanahong papel. Ito ang pasulat na pag-uulat o presentasyon ng mga tuklas na
impormasyon o datos sa isinagawang akademikong pananaliksik.

 Kadalasan, bukod sa pasulat na presentasyon, ang mga mag-aaral na mananaliksik

ay hinihingan ng pasalitang presentasyon bilang kulminasyon ng proseso ng
pananaliksik.

 Oral defense ang tawag dito ng marami, ngunit ang salitang defense ay may
negatibong konotasyon, na wari bang may isang katwiran o panig na kailangang
idepensa o ipagtanggol. Ito ang dahilan kung bakit kinatatakutan ng maraming mag-
aaral ang gawaing ito.

 Kaya nga’t mas makabubuti at mas angkop marahil ang tawag na oral presentation,
dahil sa katunayan, kung naging masinop ang isang mananaliksik sa pangangalap ng
mga datos, kung naging maingat siya sa pagtatala niyon, kung naging matapat siya
sa pagsunod sa lahat ng mga tagubiling binigyang – diin sa mga nakalipas na
pagtalakay tungo sa maayos at wastong pasulat na presentasyon ng kanyang papel,
ang kung magiging kompident at matalino siya sa kanyang pasalitang presentasyon
ay wala naman siyang kakailanganing idepensa, sa halip, paglalahad,
pagpapaliwanag at pagtalakay lamang ang kakailanganin niyang gawin.

 May mga dahilan kung bakit kinakailangan isagawa ang pasalitang presentasyon.
Ilan sa mga layunin nito ay ang sumusunod:

1. Matiyak ang relayabiliti ng mga datos o impormasyong nakalap ng mga

mananaliksik,

2. Matiyak ang baliditi ng pamaraang ginamit ng mga mananaliksik sa

pangangalap ng mga datos at kawastuhan ng interpretasyong kanilang
 inilapat sa mga datos.

3. Matiyak ang masteri ng bawat mananaliksik sa saklaw at nilalaman ng

paksang sinaliksik,

4. Malapatan ng independiyenteng kritisismo ang presentasyo (pasulat at

pasalita) ng pamanahong papel.

5. Maebalweyt ang halaga at mga merito ng pamanahong papel, at

6. Makapaglahad ng mga mungkahi tungo sa posibleng pagpapabuti ng

isinagawang pananaliksik at isinulat na pamanahong papel.

Samakatwid, kailangang isaisip at isagawa ng isa o pangkat ng mga mananalikisk ang mga
sumusunod na tagubilin tungo sa matagumpay na pasalitang presentasyon ng
pamanahong papel:

1. Paghahanda

 Kahandaan ang isa sa mga susi ng matagumpay na pasalitang presentasyon.

 Ang sapat na kahandaan o kakulangan o kawalan nito ay makikita sa kabuuan ng

presentasyon, mula simula hanggang wakas.

 Samakatwid, kailangang maging maayos at balanse ang paghahati-hati ng mga

paksang tatalakayin ng bawat miyembro ng pangkat nang maging malinaw at tiyak
ang saklaw at limitasyon ng paghahandang gagawin ng bawat isa.

 Magiging limitado rin ang gagawing paghahanda ng bawat myembro at wala nang
magiging dahilan upang magahol ang isa sa pag-aaral sa bahaging naitakda sa kanya.

 Ngunit, kung sadyang pinagtulungan ng bawat isa ang pagsasagawa ng bawat bahagi
ng pamanahong papel, bawat miyembro ay inaaasahang magiging maalam sa
nilalaman ng lahat ng bahagi niyon. Kung gayon, hindi magiging suliranin sa bawat
miyembro ang pagkakamit ng masteri sa kabuuan ng isinulat na pamanahong papel.

 Upang matiyak ang kahandaan ng bawat miyembro, makatutulong kung ang pangkat
ay magpapraktis ng presentasyon nang sa gayo’y makritik nila ang preparasyon ng
isa’t isa. Sa pamamagitan nito, magkakaroon din ng pagkakataon ang bawat isa na
maiwasto ang mga pagkakamali o mapunan ang pagkukulang ng iba nang hindi iyon
mamanipest pa sa aktwal na presentasyon.

 Kailangan ding ihanda ang mga kagamitang kailangan na makatutulong upang

 maging epektib at impresib ang presentasyon. Kasama sa mga kagamitang dapat
ihanda ng pangkat ay ang mga awtlayn ng presentasyon, mga grap, talahanayan, at
iba pang visual aids. Kung mangangailangan ang pangkat ng mga kagamitang
elektroniko tulad ng kompyuter, projector, mikropono, cd player, tv at iba pa, kailangan
ding maihanda ang mga iyon. Tiyaking nagpapanksyon ang mga kagamitang
gagamitin. Kung kinakailangan, magsanay din sa paggamit, operasyon o
manipulasyon ng mga kaukulang kagmaitan nang maiwasan na ang mga ‘di
inaasahang kapalpakan.

 Bahagi rin ng paghahahnda ang pagpili at paganyaya sa mga panelist. Iminumungkahi

naming ang maingat na pagpili sa mga panelist na hindi bababa sa bilang na tatlo.
Hangga’t maaari,ang mga panelist ay kailangan dalubhasa o praktisyoner sa paksa ng
pamanahong papel ng sa gayon di’y makapagbigay sila ng mahahalaga at relevant na
input na maaaring makatulong sa pagpapabuti ng pamanahong papel. Hangga’t
maaari rin,isa sa mga panelist na pipiliin ay dalubhasa o kaya nama’y maalam sa
pananaliksik at pagsulat ng pamanahong papel upang may mag-eebalweyt sa anyo at
porma ng pagsulat na awput at sa disenyo at pamamaraang ginamit sa pananaliksik.
Upang matiyak ang mga ito,kailangan sang-ayunan muna ng inyong mga guro ang
listahan ng inyong mga panelist bago sila padalhan ng paanyaya. Kapag tinanggap na
ang paanyaya ng pinili niyong panelist,bigyan na sila kaagad ng kopya ng inyong
pamanahong papel ng sa gayo’y mabasa na nila iyon bago pa man ang aktuwal na
presentasyon at nang maging sila ay makapaghanda rin.

2. Bago ang aktwal na presentasyon.

 Dapat na dumating ng mas maaga sa akwtuwal na presentasyon ng pamanahong

papel. Hangga’t maari,isang oras bago ang takdang oras. Kailangan ito upang
maihanda ang lahat ng mga kagamitang kakailanganin ng pangkat at matiyak kung
ang bawat miyembro ay handing handa na sa itinakdang gawain.

 Kailangan ding ayusin ang silid na pagdarausan ng presentasyon ayon sa hinihingi ng

gawain. Tiyakin ding malinis ang silid bago ang akwtuwal na presentasyon.

 Kung kinakailangan,sunduin ang mga panelist. Kailangan maipakita sa kanila ang

mataas na pagpapahalaga. Alalahaning mahalaga ang tungkulin nila sa presentasyon.
Kung tutuusin, they can make or unmake your presentation.

3.Sa aktwal na presentasyon.

 Magsimula sa oras. Hindi magandang impresyon sa mga panelist ang pagkakaantala

ng presentasyon.

 Magbihis nang naaayon sa okasyon. Business attire ang iminumungkahi naming

 kasuotan.

 Tiyakin ding magiging malinaw, tiyak, malakas at wasto ang tinig at bigkas sa
presentasyon. Tiyaking malinaw na maririnig ng lahat, lalong-lalo na ng mga panelist,
ang inyong tinig. Kailangan ding iwasan ang mga maliligoy at matatalinghagang
pahayag na hindi angkop sa ganitong gawain.

 Sa pagsasalita magpakita ng tiwala sa sarili. Hangga’t maaari, iwasan ang mga

nakakadistrak na mannerism at labis na paggamit ng mga pahayag na walang tiyak
na kahulugan tulad ng ahhh…, bale…, … ng ano at iba pa.

 Iwasan din ang paggamit ng mga bulgar, balbal at maging mga kolokyal na salitang
may kagaspangan. Tandaang ang pasalitang presentasyon ay isang pormal na
okasyon at ang mga gayong salita ay hindi angkop gamitin sa ganitong pagkakataon.

 Tiyaking maaayos ang daloy ng presentasyon.

 Tiyaking lohikal ang presentasyon, hindi padampot – dampot.

 Iwasan din ang mahahabang gap na makasisira sa momentum ng presentasyon.

Upang matiyak ito, kailangang alam ng bawat isa kung kalian magsisimulang
magsalita at kung kalian matatapos, kung sino ang susunod kanino.

 Kailangan ding iwasan ang pagsasalita nang sabay-sabay. Maaari kayong mag-asayn
ng lider o pasiliteytor ng pangkat para sa layuning nabanggit nang hindi mamanipuleyt
ng isa o ilan ang talakayan. Hindi magandang mamonopolisado ng isa o ilang
myembro ang presentasyon. Maging konsyus din sa oras. Huwag na huwag
babagutin, iinipin, o gugutumin ang mga panelist.

F. PAGLALATHALA NG PANANALIKSIK

Ang paglalathala ng papel-pananaliksik sa isang peer- reviewed journal ay isang

mahalagang aktibidad sa loob ng akademikong komunidad. Nagpapahintulot ito upang
ikaw ay makapag-network sa iba pang iskolar, mailagay ang iyong pangalan at akdad sa
sirkulasyon, at lalo pang mapagbuti ang iyong mga ideya at pananaliksik. Ang
makapaglathala ay hindi madali ngunit mapatataas moa ng tyansa sa pamamagitan ng
pagpapasa ng katanggap-tanggap at tuwirang pananaliksik. Mahalaga ring makahanap nh
akademikong dyornal na angkop sa iyong paksa at estilo ng pagsulat, upang sa gayon ay
maiangkop mo roon ang iyong papel pananaliksik at mapataas ang posibilidad ng
publikasyon at mas malawak na rekognisyon.

1. Pagpapasa (at muling pagpapasa) ng iyong papel

 a. Iparebyu sa kaibigan o propesor ang iyong papel pananaliksik

b. Irebisa ang iyong papel batay sa mga rekomendasyon ng iyog rebyuwer.

c. Ihanda ang iyong manuskrito ayon sa mga [pangangilangan ng iyong naoiling dyornal.

d. Ipasa na nag iyong pananaliksik kung sa tingin mo ay handa na iyong malathala.

e. Huwag magpanik kapag natanggap moa ng inisyal na tugon

f. Ituring ang mga komento ng rebyuwer na kontruktibong kritisismo

g. Patuloy na subukang mailathala ang iyong papel

2. Pagpili ng tamang Dyornal na Pagpapasahan

a. Gawing pamilyar ang sarili sa mga potensyal na publikasyon

b. Piliin ang publikasyong pinakanaayon sa iyong papel-pananaliksik

c. Isaisip ang sirkulasyon at eksposyur ng dyornal

3. Pagpapalakas sa iyong submisyon

a. Bigyan ang iyong papel ng malinaw na bisyon

b. Pakitirin ang iyong pokus

c. Magsulat ng top-notch na abstrak

D. GAWAING PAMPAGKATUTO

Panuto: Gumawa ng isang graphic organizer na magpapakita ng proseso sa paggawa ng papel-

pananaliksik. Ipaliwanag ang bawat proseso.
E. PAGTATAYA

Pangalan: _______________________ Kurso at Seksyon: ____________

Panuto: Basahin, unawain at sagutin ang mga tanong.

1. Ano-ano ang mga bahagi ng papel – pananaliksik? Ano- ano ang nilalaman at katangian ng
bawat isa?Paano isinusulat ang bawat bahagi?

2. Ano ang plagyarismo? Ano ang implikasyon nito sa pananaliksik?

3. Paano matagumpay na maisasagawa ang pasalitang pag-uulat o presentasyon ng papel –

pananaliksik?

4. Ano-ano ang mga tagubilin sa pagsulat ng pinal na sipi ng papel- pananaliksik?

F. SANGGUNIAN

Bernales, Rolando A., Ravina, Elimar A. & Zafra, Reynele Bren G. 2019. Filipino sa Iba’t
Ibang Disiplina. Malabon City: Mutya Publishing House Inc.

G. RUBRIKS

Gawaing Pampagkatuto – Graphic Organizer

Komponent Higit na Mahusay Hindi gaanong Hindi Puntos /
mahusay mahusay mahusay Marka
6-8
9-10 3-5 0-2
Nilalaman Kumpleto ang May minimal May kapansin- Labis ang
nilalaman na kakulangan pansing kakulangan ng
sa nilalaman. kakulangan sa nilalaman.
nialalaman.
Kaangkupan Angkop na Angkop ang Hindi gaanong Hindi angkop
angkop ang kasagutan angkop ang ang
hinihinging subalit may kasagutan. kasagutan.
kasagutan. kaunting
kakulangan.
Organisasyon Madaling Nauunawaan Mayroong Hindi lubos
ng ideya maunawaan sapagkat kalituhan sa maunawaan
sapagkat mahusay ang pagkat hindi sapagkat hindi
 napakahusay ng pagkakahanay gaanong mahusay ang
pagkakahanay ng ideya. mahusay ang pagkakahanay
ng mga ideya pagkakahanay ng ideya.
ng ideya.
Gramatika/ Napakahusay ng Mahusay ang Hindi gaanong Hindi maayos
Wastong gramatika at gramatika at mahusay ang ang gramatika
Paggamit ng paggamit ng paggamit ng gramatika at at paggamit
mga salita mga salita sa mga salita sa paggamit ng ng mga salita
pangungusap. pangungusap. mga salita sa sa
pangungusap. pangungusap.
Pagkamalikhain Napakamalikhain Malikhain ang Hindi gaanong Hindi
ng pagkakagawa. malikhain ang malikhain ang
pagkakagawa. pagkakagawa. pagkakagawa

Pagtataya
Komponent Higit na Mahusay Hindi gaanong Hindi Puntos /
mahusay mahusay mahusay Marka
6-8
9-10 3-5 0-2
Nilalaman Kumpleto ang May minimal May kapansin- Labis ang
nilalaman. na kakulangan pansing kakulangan ng
sa nilalaman. kakulangan sa nilalaman.
nialalaman.
Kaangkupan Angkop na Angkop ang Hindi gaanong Hindi angkop
ng kasagutan angkop ang kasagutan angkop ang ang
hinihinging subalit may kasagutan. kasagutan.
kasagutan. kaunting
kakulangan.
Organisasyon Madaling Nauunawaan Mayroong Hindi lubos
ng ideya maunawaan sapagkat kalituhan sa maunawaan
sapagkat mahusay ang pagkat hindi sapagkat hindi
napakahusay pagkakahanay gaanong mahusay ang
ng ng ideya. mahusay ang pagkakahanay
pagkakahanay pagkakahanay ng ideya.
ng mga ideya ng ideya.