Họ và tên: Phạm Thị Như Ngọc
MSSV: 47.01.601.077
BỨC TRANH HIỆN THỰC VỀ NÔNG THÔN THỜI KÌ HỘI NHẬP
VÀ HÌNH TƯỢNG NGƯỜI NÔNG DÂN MANG DẤU VẾT CỦA SỰ
THA HOÁ TRONG TRUYỆN “ĐẤT XÓM CHÙA” CỦA ĐOÀN LÊ
1. Đặt vấn đề
Năm 1986, Đảng ta tổ chức
Đại hội VI với trọng tâm đổi mới tư
duy trên mọi mặt của đời sống xã hội
từ kinh tế, chính trị, văn hoá đến văn
học nghệ thuật. Văn học trong giai
đoạn này cũng mở ra một thời kì mới,
với tinh thần đổi mới tư duy và cái
nhìn thẳng vào sự thật. Đặc biệt, khi
đất nước từ chiến tranh bước sang
hoà bình, từ nền kinh tế bao cấp sang
nền kinh tế thị trường với những với
những biến động phức tạp trong đời
sống xã hội, là tiền đề tất yếu cho sự
chuyển hướng của văn học nói chung,
truyện ngắn nói riêng.
Trên thực tế, truyện ngắn viết
về nông thôn đã quan tâm đến những
chủ đề mới mà bình diện trung tâm là
khám phá số phận con người cá nhân
trên nhiều góc độ. Như tác giả Tôn
Phương Lan trong bài Vài suy nghĩ về
con người trong văn xuôi thời kì đổi
mới, đã nhận xét rằng: đây chính là
thời kì mà trong văn học, con người
được soi chiếu từ rất nhiều phía.
Đồng thời một chủ đề khác
được các nhà văn quan tâm là hiện
thực nông thôn thời mở cửa. Các chủ
đề này được thể hiện dưới nhiều góc
nhìn khác nhau đã tạo nên một bức
tranh nông thôn thời kì mới quen
thuộc mà lạ lẫm, đơn giản mà phức
tạp với bao thăng trầm, biến đổi -
một nông thôn Việt Nam trong thời
kì đổi mới và hội nhập, giàu bản sắc
truyền thống mà hiện đại.
Đây cũng là thời kì mà người
ta thường gọi là thời kì “văn học
mang gương mặt nữ”. Cùng với
nhiều nhà văn nữ khác, Đoàn Lê
cũng là một trong những gương mặt
nổi bật, có nhiều đóng góp quan
trọng trong việc tạo nên những dấu
ấn của đời sống văn học thời kì này.
Có thể nói bà là một tác giả đa tài,
với mong muốn cống hiến cho đời
nhiều tác phẩm có giá trị, bà đã cho
ra đời đa dạng các tác phẩm với đủ
thể loại như: tiểu thuyết, truyện ngắn,
kịch bản, phim, thơ,...Trong đó,
truyện ngắn là thể loại đặc biệt ấn
tượng của nhà văn, người đọc thường
được biết đến bà gắn với “huyền
thoại xóm Chùa” với vô vàn các nhân
vật độc đáo, nhằm chuyển tải những
vấn đề đa dạng, phức tạp của nông
thôn thời kì mở cửa. Các nhân vật và
sự việc như là nguyên bản của người
thật, việc thật, đều xuất phát từ không
gian sống, sự quan sát thực tế của
nhà văn. Để làm rõ vấn đề đặt ra
trong bài nghiên cứu này, đó là hiện
thực nông thôn thời kì hội nhập và
hình tượng người nông dân mang dấu
vết của sự tha hoá, thông qua khảo
sát các tập truyện ngắn, tôi quyết
định chọn truyện Đất xóm Chùa để
làm rõ vấn đề trên.
2. Nội dung
2.1. Bức tranh hiện thực cuộc sống
nông thôn thời kì hội nhập trong
Đất xóm Chùa.
Có thể nói, bức tranh hiện
thực cuộc sống nông thôn Việt Nam
là cách sống, suy nghĩ, lời ăn tiếng
nói, là máu thịt, là linh hồn tồn tại
trong sâu thẳm người dân Việt Nam.
Tác giả Đoàn Lê trong truyện Đất
xóm Chùa đã phần nào cho ta thấy
những khía cạnh hiện thực bộ mặt
của nông thôn sau những năm đầu
thời kì đổi mới, mở cửa hội nhập
kinh tế. Xin nói qua một chút về tập
truyện Xóm Chùa Ông nhằm cung
cấp một góc nhìn bao quát hơn, cũng
được tác giả in chung trong tập
truyện ngắn Trinh tiết xóm Chùa,
chung với Đất xóm Chùa. Nhà văn
Đoàn Lê miêu tả Xóm Chùa Ông
nằm sát bên một dòng sông đẹp và
chỉ cách trung tâm thành phố hơn
mười cây. Câu chuyện bắt đầu với
mốc “năm một ngàn chín trăm tám
mươi”, với hình ảnh xóm Chùa đang
rối ren từng ngày, “nào hết cấm vận
đến nơi, nào kinh tế thị trường quốc
tế, nào liên doanh thương mại thế
mạnh”, với vô số các sự kiện mới mẻ
từ ngày đất nước mở cửa như: sự
xuất hiện của mấy cái “đài bán dẫn,
cát-sét” đã làm không khí trong làng
trở nên sôi nổi hơn, cái đài bán dẫn
ấy xem vậy mà giúp được kha khá
việc, từ hát đám cưới đến khóc thuê
cho đám ma,... Cũng như cái cát-sét,
sự xuất hiện của ti-vi cũng làm khuấy
động cả đám trẻ con trong làng. Hay
chuyện bà Chiu vì bị tai nạn ô tô và
được anh tài xế người Tây đền bù
bốn trăm đô la, dư sức cho bà được
nhàn hạ tới cuối đời. Để rồi “nhiều
người ra tỉnh, thấy chiếc xe lịch sự đi
qua bỗng đứng ngẩn ngơ, lưu luyến”
và “ai nghe chuyện cũng sinh ra ước
được như bà bán rượu nếp”. Bên
cạnh đó, “Xóm Chùa Ông còn tiến
một bước nữa đánh dấu bằng việc cái
gái Nhớn, con bà cả Thận được đoàn
ca múa Trung ương tuyển vào lớp
diễn viên” thế nhưng vui mừng chưa
lâu, bà cả Thận đã đâm ra khóc tu tu
khi thấy cô về làng với bộ dạng “hai
mắt xanh lè, mí mắt rắc nhũ óng ánh
bạc, mặt mũi chỗ đỏ, chỗ nâu, quần
áo miếng xanh, miếng tím”, trông
vừa lạ, vừa không chấp nhận được
vào thời ấy.
Thế nhưng tất cả những sự
kiện trên chỉ là một trong vô vàn
những thay đổi ở làng quê từ sau khi
đất nước ta đổi mới. Sự việc đỉnh
điểm hơn cả phải kể đến là việc mở
đường cao tốc cắt qua làng làm tha
hoá cả một tầng lớp cán bộ thất học
và tham lam. Tư tưởng “một người
làm quan, cả họ được nhờ” phản ánh
rõ rệt trong câu chuyện này, “Thế
đấy. Họ Đào vươn ngành vươn chi
như vòi bạch tuộc, bám vào đất xóm
Chùa chưa thoả, sao còn dây mơ rễ
má, cốt che mắt thiên hạ ăn cướp với
nhau?”. Cũng từ cơn sốt bán đất dậy
lên mà trong số những người nông
dân ấy, có người đã chọn một cái
chết đau đơn, đó là “chết sớm tranh
đất” - lão Hớn. Hơn ai hết, ông Sĩ
Duệ là người hiểu rõ nhất lão Hớn,
ông biết ông bạn già của mình vì sao
lại lựa chọn một cách tiêu cực vậy.
Thế nhưng sự đã rồi, ông chán ghét
cái cảnh con người chèn ép, lừa lọc,
toan tính lẫn nhau, và có lẽ ông ghét
chính bản thân mình, “Kia, họ Đào
đấy, họ Đào đang tính toán sống trên
những cái chết đấy, với cả tôi nữa,
lão Hớn ơi”.
Không chỉ như thế, chính câu
chuyện “sốt đất” còn khiến khung
cảnh yên bình nơi xóm Chùa trở nên
loạn lạc, người người vì đồng tiền, vì
miếng đất mà vứt bỏ tình làng nghĩa
xóm, thậm chí cả tình cảm gia đình.
Chẳng hạn, “con cả lão Tự Nghệch
chém vỡ đầu thằng thứ hai,...Bốn nhà
vẫn chung ngõ đi bỗng om sòm đánh
nhau chia bôi đường biên giới”.
Thậm chí, “Bà cụ Lăng kiện con rể,
đòi lại cái chuồng trâu đã cho con gái
làm của hồi môn từ hai chục năm
trước”.
Trong cái tình cảnh cơm ăn áo
mặc còn thiếu, lại là nền kinh tế thị
trường tự do buôn bán, đổi chác nên
việc kiếm sống càng trở nên khó
khăn, người nông dân trước đã quen
với việc đồng áng giờ đây như mất
định hướng, đâm ra họ làm liều, họ
không còn thiết nghĩ đến cái gì khác
nữa, ví dụ như tình người. Từ những
câu chuyện trên, ta thấy tuy đất nước
đã cải cách, đã mở cửa hội nhập để
phát triển nền kinh tế nước nhà, có
thể nói đây là một bước ngoặt lớn của
nước ta. Thế nhưng, cuộc sống của
những người nhân ở nông thôn, ở
xóm Chùa này vẫn chưa có vẻ gì là
khá khẩm hơn, trừ vài sự xuất hiện
của các thiết bị thuộc “nền văn minh
mới”. Trái lại, những người nông dân
đã quen chân lấm tay bùn trở nên
chật vật, loay hoay thích nghi với
những cái mới: những ngành nghề
mới, những văn hoá mới,...Nhưng lại
cùng tồn tại với những hủ tục cổ hủ,
tư duy bần nông hạn hẹp,...Bên cạnh
những bi kịch đô thị hoá nông thôn,
Đất xóm Chùa còn phản ánh những
vấn đề rối ren trong mối quan hệ làng
xóm, dòng tộc, từ việc xóm giềng
đánh chém nhau om sòm nhằm tranh
đất đến việc một người làm quan ra
tay cướp đất cho cả họ được nhờ.
Thực trạng này cũng làm nhen nhóm
lên vấn đề đáng suy nghĩ, đó là sự tha
hoá của người nông dân với bản tính
chất phác, ôn hoà.
2.2. Hình tượng người nông dân
mang dấu vết của sự tha hoá trong
Đất xóm Chùa.
Sau 1986, dưới góc nhìn thế
sự đời tư, các nhà văn đã để người
nông dân suy nghĩ, hành động, chiêm
nghiệm thông qua nhiều việc làm và
sự từng trải của chính đời họ. Số
phận của người nông dân không chỉ
có những nỗi đau ẩn giấu mà còn có
những thay đổi, tha hoá đến khó
lường. Sự tha hoá đó có thể là do tác
động và chi phối bởi hoàn cảnh sống
hoặc do nó đã nhen nhóm từ ngay
trong mầm ý thức cá nhân mỗi người
nông dân.
Theo Từ điển Tiếng Việt: Tha
hoá là sự biến chất thành xấu đi.
Nhân vật tha hoá trong tiểu thuyết
Việt Nam hiện đại rất đa hình đa
dạng. Nhưng nhìn chung lại, nhân vật
tha hoá là nhân vật đã dần dần làm
mất đi bản tính lương thiện; bị những
dục vọng tầm thường và ham muốn
cá nhân lấn lướt dần rồi chiếm ngự
con người họ. Về hình ảnh người
nông dân bị tha hoá, ta không thể
không nhắc đến một gương mặt rất
quen thuộc - Chí Phèo của nhà văn
Nam Cao. Cùng thời với nhà văn
Nam Cao, có thể kể đến những cái
tên như Vũ Trọng Phụng, Nguyên
Hồng,...Kể từ sau văn học giai đoạn
1930 - 1945, văn học hiện thực phê
phán đã bị ngắt quãng, giờ đây , khi
đất nước bước vào thời kì đổi mới,
văn học đã có điều kiện trở lại với
con người đời thường và đi sâu khai
thác mặt trái của con người.
Trong truyện Đất xóm Chùa,
không khó để nhận thấy những biểu
hiện của sự tha hoá ở người nông dân,
sự tha hoá xuất hiện ở đa dạng các
tầng lớp xã hội, đa dạng các kiểu
người. Và nguyên nhân sâu xa không
đâu khác chính là vì giá trị của đồng
tiền, ma lực của đồng tiền đặt trong
nền kinh tế thị trường, đặt trong hiện
thực cuộc sống ở nông thôn thời kì
mở cửa mà tôi đã trình bày ở trên.
Đi theo mạch truyện, đầu tiên
ta bắt gặp nhân vật Mừng. Mừng
được “xuất xứ từ cuộc chạy giặc
chậm chân của một người đàn bà quê
mùa với tên lĩnh viễn chinh Marốc
nhanh nhẹn”. Mừng có vẻ ngoài ưa
nhìn, nở nang, dễ dàng thu hút bất cứ
người đàn ông nào trong làng. Tuy
nhiên người ta chỉ ngắm từ xa chứ
không ai muốn hỏi cưới cô, vì họ kỳ
thị dân tộc. Cũng chính vì sự kỳ thị
mà dân làng ban cho, nhân vật Mừng
dần lớn lên và tha hoá, trở thành một
một kẻ “bất cần đời” với vô số
những biểu hiện trái ngược với quy
chuẩn đạo đức, hay có thể nói là băng
hoại đạo đức như: “Mừng đi tỉnh như
đi chợ, thi thoảng lại đẻ một đứa con
không cần bố...Thị là người đàn bà
duy nhất ở xóm Chùa dám đường
hoàng hút thuốc lá, dám mặc một cái
áo ngủ kiểu tỉnh. Cái áo ngủ màu đỏ
cháo lòng ai thải ra cho, nhưng nó
vốn mỏng lắm,...Với cái áo ngủ ấy,
sáng sáng thị trưng diện, đứng vặn
vẹo thể dục bên cạnh căn lều rách
gần điếm làng”. Sau tất cả, chuyện
Mừng “sấp mặt” với trai làng để
“quy ra gạo” đã vỡ ra, và người ta
giật mình khi nghiệm ra “xưa nay
chưa ai thấy thị Mừng đong gạo
ngoài chợ cả!”. Như vậy suy ra cho
cùng, cũng là vì miếng cơm manh áo,
vì bị dồn đến đường cùng mà Mừng
mới sẵn sàng rũ bỏ hết giá trị đạo đức
của bản thân, để đổi lại những bơ gạo
sống qua ngày. Đến đây, tôi bỗng có
một suy nghĩ, nếu nhân vật Mừng
được đặt trong bối cảnh một gia đình
bình thường, đầm ấm và giàu tình
thương, liệu số phận cô có khác đi,
có tốt đẹp hơn?
Tiếp đó, ta quay lại với “cơn
sốt đất”, có thể nhận xét rằng hầu
như không nhân vật nào trong xóm
Chùa Ông lại không bị tha hoá, biến
chất trước một cơ hội đổi đời như
vậy. Từ những xóm làng yên ả, từ
những người nông dân với bản tính
thiện lương, chan hoà, họ đã chà đạp,
làm méo mó những mối quan hệ xóm
giềng, thậm chí là cả máu mủ ruột già:
“con cả lão Tự Nghệch chém vỡ đầu
thằng thứ hai,...Bốn nhà vẫn chung
ngõ đi bỗng om sòm đánh nhau chia
bôi đường biên giới”. Thậm chí, “Bà
cụ Lăng kiện con rể, đòi lại cái
chuồng trâu đã cho con gái làm của
hồi môn từ hai chục năm trước”.
Sự tha hoá về nhân cách
không chỉ xuất hiện ở những người
nông dân thật thà, tốt bụng. Nó còn
bộc lộ rõ ở một tầng lớp nữa, chính là
tầng lớp cán bộ, quan chức. Cụ thể
trong truyện là “tay Quảng chủ tịch
xã” hay còn được dân làng gọi là
“hoạn lợn”, bốn năm trước, anh ta
vẫn là người kiếm miếng ăn khá chật
vật, tuy nhiên “từ khi trẻ hoá đội ngũ
cán bộ, lại gặp đúng thời mở cửa”
nên phất lên như diều gặp gió. Từ
một người kiếm miếng ăn chật vật,
gã hoạn lợn lợi dụng chức quyền để
vơ vét của công trong làng, của nả
giờ đã “ngót nghét trăm cây”. Sự tha
hoa ấy còn lên đến đỉnh điểm khi gã
tự tạo cho những “sợi dây bảo hiểm”
cho cái ghế chủ tịch xã của lão, dần
dần, lão không còn sợ ai nữa “Các vị
đi xe đạp lên tỉnh kiện tôi, sao nhanh
bằng đi xe máy”. Từ chức quyền ấy,
lão tha hồ núp bóng là người làm
việc công để ăn chặn của công, cho
gia đình lão, cho dòng họ lão.
Được lợi trong việc bán vườn
cây của làng, ngoài tay hoạn lợn, còn
có tay bí thư Thái, vừa là sợi dây bảo
hiểm của tay hoạn lợn, vừa là người
họ hàng của bà Duệ, và họ hàng bên
Viện cây giống. Trong đó, hai mươi
suất đất được chia như sau: họ hàng
dây mơ rễ má nhà ông Thái được bảy
suất, bên Viện cây giống ba suất và
mười suất còn lại về tay hoạn lợn.
Những con người có chức có quyền
ấy chẳng những không dùng sự tín
nhiệm của người dân trao cho nhằm
giúp người dân thoát khỏi cảnh
nghèo khổ, không định hướng cho họ
làm ăn mà ngược lại còn lợi dụng
chút chức quyền để làm giàu cho bản
thân, cho dòng dõi. Tất cả bọn họ cấu
kết với nhau, che mắt thiên hạ để đã
giàu lại càng giàu thêm. Còn những
người nông dân xấu số ngoài kia họ
phải toan tính, phải giành giật, phải
chém giết lẫn nhau để tranh giành
từng tấc đất. Để rồi ai cũng phải chịu
một “gáo nước lạnh” khi nhận tin
đường cao tốc đã đi chệch qua xã Bồ
Đa bên cạnh. Những nhân vật ấy, ta
thấy rõ tác giả đã xây dựng hình
tượng bởi kiểu nhân vật bị tha hoá, ta
thấy và hiểu rõ. Thế nhưng, ở nhân
vật ông Sĩ Duệ, ở ông không có sự
tha hoá hoàn toàn. Tôi đồng ý ở nhân
vật này có sự tha hoá, biểu hiện ở
việc “kinh tế gia đình ông đều một
tay bà Duệ xốc vác”, mà bà Duệ thì
vốn “em út nhà Thái”. Chứng tỏ một
điều rằng ông Sĩ Duệ biết việc vợ
mình làm trước giờ nhưng ông không
phản đối, hoặc ông biết bản thân
không còn lo toan được cho gia đình
nên không còn cách nào khác. Trong
việc mua đất cũng vậy, ông mặc dù
có những lời lẽ phản biện lại ý của bà
Duệ, tuy nhiên đến cuối cùng, ông
3. Kết luận
Qua những phân tích trên, ta
thấy bức tranh hiện thực về cuộc
sống của người nông dân trong thời
không gật đầu đồng ý, nhưng ông
chọn im lặng, ngầm xuôi theo bà Duệ.
Và nếu không có cái chết của lão
Hớn, có lẽ nhân vật này cũng không
được đẩy lên cao trào, không phản
ánh được đại đa số tiếng lòng của
người dân trong xóm: “Kia, họ Đào
đấy, họ Đào đang tính toán sống trên
những cái chết đấy, với cả tôi nữa,
lão Hớn ơi”. Như vậy, có thể cho
rằng, những người nông dân ta cho là
có dấu vết của sự tha hoá, có những
người, họ vừa tự tha hoá, vừa bị tha
hoá. Và tôi cũng tự đặt ra một câu hỏi
rằng, liệu ở họ có thể có sự thức tỉnh
để không trở thành kẻ xấu xa, bất
nhân bất nghĩa hay không? Có một
cơ hội nào, một cách cứu vớt nào cho
những người nông dân xóm Chùa nói
riêng và những người nông dân ở
làng quê Việt thời kì này nói chung
hay không? Hay như Giáo sư Nguyễn
Lân Dũng có bài viết “Ai cứu xóm
Chùa?”
kì đất nước hội nhập còn dấy lên
nhiều vấn đề. Đó có thể là sự tranh
chấp đất đai hay nói chung là ma lực
của đồng tiền đã phá huỷ mối quan
hệ tốt đẹp của làng xã, của dòng họ.
Tất cả đã đẩy người nông dân vào
những tình cảnh khốn cùng khiến họ
tha hoá về nhân cách, về đạo đức.
Bên cạnh đó, các giá trị văn hoá, đạo
đức của con người còn có biểu hiện
suy tàn, băng hoại. Nhìn chung là
cuộc sống vẫn còn tăm tối, nghèo đói,
số phận người nông dân như một
vòng luẩn quẩn. Thông qua truyện
ngắn này, nhà văn Đoàn Lê đã lên án,
phê phán, để nói lên bao vấn đề còn
tồn đọng, bí bách, xuống cấp của xã
hội đương đại. Đồng thời sâu thẳm
trong bà, đó là thái độ xót xa trước sự
tha hoá, biến chất của con người, của
xã hội.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Đoàn Lê (2005), Trinh tiết xóm Chùa, - Nxb Hội Nhà văn.
2. Hương, H. T. L. KIỂU NHÂN VẬT THA HÓA TRONG TRUYỆN
NGẮN KIỂU NHÂN VẬT THA HÓA TRONG TRUYỆN NGẮN CỦA
ĐO N LÊ CỦA ĐO N LÊ. Tạp chí, 30.
3. Ngô, V. G. (2010). Về văn hóa làng nhìn qua trường hợp văn Nguyễn
Hữu Nhàn.
4. Nhân, T. T. M. (2012). Vấn đề nhân vật trong văn học Việt Nam cuối thế
kỷ XX. TẠP CHÍ KHOA HỌC ĐẠI HỌC MỞ THÀNH PHỐ HỒ CHÍ
MINH-KHOA HỌC XÃ HỘI, 7(2), 60-71.
5. Nhân, T. T. M. (2006). Kiểu nhân vật tha hoá trong tiểu thuyết viết về
chiến tranh sau 1975. Tạp chí Khoa học, (9), 91.
6. Tiến, N. T. K. (2014). Con người trong tiểu thuyết Việt Nam thời kỳ đổi
mới. Hà Nội: Nhà xuất bản Đại học Quốc gia Hà Nội.
7. Nhung, T. N. T. T. H. TRUYỆN NGẮN CÁC NHÀ VĂN NỮ TRONG
BỐI CẢNH VĂN HỌC VIỆT NAM ĐƯƠNG ĐẠI
8. Thuý, T. T. H. (2014). Hình tượng người phụ nữ trong một số tiểu thuyết
tiêu biểu về đề tài nông thôn Việt Nam viết sau 1986 (Luận văn Thạc sĩ,
Trường đại học khoa học xã hội và nhân văn)
9. Chi, N. P. (2019). Nông thôn và người nông dân trong tiểu thuyết Mảnh
đất lắm người nhiều ma của Nguyễn khắc Trường và Ma làng của Trịnh
Thanh Phong (Luận văn thạc sĩ văn học, Trường đại học khoa học xã hội
và nhân văn)
10. Dũng, N. L. (13/05/2008). Ai cứu xóm Chùa. Báo Nông nghiệp Việt Nam
11. Phong, L. (31/05/2012). Nông thôn và người nông dân trong văn học
Việt Nam thế kỷ XX. Báo điện tử của Bộ Văn hoá, Thể thao và Du lịch
12. Lan, H. (27/05/2006). Nhà văn Đoàn Lê và huyền thoại xóm Chùa. Báo
Hà Nội mới.
PHỤ LỤC
Tóm tắt truyện ngắn Đất xóm Chùa.
Câu chuyện kể về những biến động của người dân nơi xóm Chùa trong
thời kì đất nước mở cửa, áp dụng nền kinh tế thị trường. Câu chuyện chính mở
đầu với việc rộ lên thông tin về việc có con đường cao tốc cắt qua làng. Nhân
sự kiện này, người dân trong làng tranh nhau “xắn” đất ra bán với mong muốn
đổi đời. Tất cả đã tạo thành một “cơn sốt đất”, cũng chính vì cơn sốt đó mà từ
một xóm làng yên bình, giờ đây chỉ toàn thấy hàng xóm đâm chém, đánh nhau
om sòm, các thành viên trong gia đình lôi nhau ra kiện cáo, mấy người hàng
xóm tranh nhau con ngõ đã đi chung suốt mấy năm trời để bán. Bên cạnh đó là
những toan tính của bọn cán bộ, quan chức tham lam muốn bán đất vườn của
làng và chia phần cho dòng họ của mình. Cuối cùng, con đường cao tốc đã đi
chệch qua làng bên cạnh, như một gáo nước lạnh. Tất cả sự kiện đều được đẩy
lên cao trào khi nhân vật lão Hớn vì mất ba cây vàng có được bởi bán miếng
đất đáng giá mười ba cây vàng đã lựa chọn cái chết. Cái chết của lão Hớn như
một hồi chuông cảnh tỉnh cho sự biến chất, sự suy tàn đạo đức của những con
người trong xóm Chùa.