Katarzyna Tomasik

Pielęgniarstwo I rok/ 2 grupa

Praca z samokształcenia

Etyka zawodu pielęgniarki

Dylematy etyczne współczesnej medycyny

Podstawowym celem medycyny jest zapobieganie chorobom, promocja zdrowia i jego

podtrzymywanie oraz przynoszenie ulgi w bólu i cierpieniu. Dzisiaj jest to rozpatrywane przede
wszystkim w przejawie potrzeb, oczekiwań, dobra ogółu i każdego człowieka. Ewaluacje
zachodzące w medycynie mają odniesienie głównie do pacjenta i rezultatu terapeutycznego.
Incydentalnie, w szczególności rozważań nad przyczyną dehumanizacji medycyny, uwaga
jest skierowana na wpływy, którym podlega personel medyczny skupiający się na wyżej
wymienionych celach i zadaniach. I najczęściej to właśnie medykom, bez głębszej analizy
czynników zewnętrznych, mogących mieć na to wpływ, przypisuje się większość niedociągnięć i
zaniedbań, postrzegając je jako brak empatii i szacunku do pacjenta.
Problemy etyki w medycynie nie powinny być rozpatrywane tylko w kontekście
podmiotu, czyli pacjenta, a powinno doszukiwać się przyczyn zaistniałych nieprawidłowości
z punktu widzenia wykonującego zawód medyka.
Trzeba się zastanowić, czy faktycznie wśród personelu medycznego nastała
jakaś znieczulica, upadek moralny, o których wszędzie głośno?
Czy faktycznie zjawisko niewłaściwego podejścia pracowników ochrony zdrowia do potrzeb
i oczekiwań pacjentów jest częste? Jeśli tak, to jaka jest tego przyczyna?
Współcześnie pacjent jest bardziej świadomy choroby i sposobów leczenia, zna
i możliwości współczesnej medycyny, jak i swoje prawa. Wszystko to powoduje u niego
przeświadczenie, iż współczesna wszechmocna medycyna, spowoduje jego szybki powrót do
zdrowia i jakość życia sprzed choroby.
 Tymczasem w zetknięciu zwłaszcza z lekarzem, który jest podstawowym elementem
osiągnięcia celu, napotyka zasadnicze trudności. Często przyczyną tego jest utrudniony dostęp do
specjalistów, do procedur medycznych, niezborny system ochrony zdrowia lub brak efektywnej
komunikacji ze strony lekarza. Powoduje to postawę roszczeniową pacjenta, prowadzi stopniowo
do całkowitej utraty zaufania, a to przecież podstawowy element dobrej relacji lekarza - pacjent.
Etyka w medycynie wymusza przestrzeganie przepisów prawa.
W relacjach lekarz – pacjent ich postawa skupia się przede wszystkim na biomedycznych
aspektach leczenia, coraz częściej działa na zasadzie realizowania umowy o leczenie
pozbawionej większego zaangażowania lekarza w rozwiązywanie problemów pacjenta oraz
wzajemnego zrozumienia. Na rozmowę jest mało czasu, z powodu narzucania lekarzowi przez
płatnika limitu czasowego, jednocześnie ograniczając przez coraz bardziej a ponadto ogranicza
go jeszcze bardziej przez rosnące biurokratyczne przepisy.
Analizując przyczyny postępowania lekarza, należy przede wszystkim wymienić te, które
do niedawna stanowiły podstawę jego działania. To wiedza i doświadczenie wraz z umiejętnością
ich wykorzystania, to zasady etyczne oparte na czynieniu dobra, trosce o drugiego człowieka
i szacunku, jakim należy go otoczyć. To także postępowanie zgodne z literą polskiego prawa
obowiązującą w medycynie.
Obecnie jednak nie są to jedyne kryteria decydujące o postępowaniu lekarza. Jest wiele
czynników zewnętrznych, które ograniczają realizację istniejących zasad zawodu, czynników
kłócących się nieraz z powinnościami lekarskimi, inicjujących konflikty, wpływające na obszar
moralnych decyzji lekarza.
Podobnie jak uwarunkowania polityczne, społeczne, kulturowe czy ekonomiczne rzutowały na
formę medycyny i na osobę pacjenta, tak zmienione warunki, w których jest zmuszony pracować
lekarz, skutkowały zmianą w sposobie jego postępowania.
Obowiązujące dzisiaj coraz popularniej standardy postępowania przy określonych
chorobach, poparte procedurami, rekomendacjami, algorytmami, mają wpływ bez wątpienia
na sformalizowanie leczenia sprowadzonego do schematu, nie uwzględniającego indywidualnych
odrębności psychofizycznych każdego człowieka i niemal zupełnie minimalizuje głęboki
humanizm medycyny w relacji lekarz – pacjent. Stosowanie standardów jest w dzisiejszej
medycynie propagowaną zasadą.
 Postępowanie oparte jednak ściśle na przepisach, standardach czy procedurach
powoduje zatracenie indywidualnych różnic między pacjentami, prowadząc do depersonalizacji
osoby pacjenta.
Takie działanie powoduje bardzo niebezpieczne myślenie, iż postępując według narzuconych
standardów, zmniejsza się odpowiedzialność wobec pacjenta.
Lekarz uzależniony od instytucji kierującej poprawnością działań zgodnych z własnym
interesem, kontrolowany przez płatnika uczulonego na nadużycia, przez pacjenta
dopominającego się o realizację swoich praw oraz leczenie według najwyższych standardów,
coraz bardziej podporządkowuje się powyższym wymaganiom. Prowadzi to do standaryzacji
i formalizacji procesu leczenia.

Piśmiennictwo:

1. Basińska K., Halasz J. Etyka w medycynie – wczoraj i dziś, Impuls, Kraków 2014
2. Łuków P. Etyczne dylematy współczesnej medycyny Zdrowie publiczne. Wybrane
zagadnienia, CMKP, Warszawa 2011
3. Ostrowska A. Paternalizm czy partnerstwo? Relacje między lekarzami a pacjentami w
Europie, IFiS PAN, Warszawa 2006