Nguyên nhân thiết lập nên hùng thức

Hình thức chính thể cộng hoà tổng thống được sinh ra muộn hơn so với hình thức
chính thể đại nghị và hình mẫu của nó là Hợp chúng quốc Hoa Kỳ. Nước Mỹ được
hình thành bằng Hiến pháp năm 1787, bản Hiến pháp thành văn đầu tiên của thế
giới, do nhu cầu của cuộc phòng thủ chung của 13 tiểu bang vừa giành độc lập
muốn cùng đứng ra bảo vệ sự độc lập đã có của mình, vì cấu trúc bang liên lỏng
lẻo lúc bấy giờ được hình thành từ “Những điều khoản liên bang và liên minh vĩnh
cửu” năm 1776 đã bộc lộ nhiều điểm yếu
• Từ nguyên nhân lịch sử
- Chính phủ quốc gia lúc bấy giờ không có quyền đưa ra các biểu thuế khi cần
thiết để điều chỉnh nền thương mại. Họ không có quân đội chung, 9 bang có quân
đội riêng và một số bang khác lại có hải quân riêng, tồn tại rất nhiều loại tiền, cả
tiền xu lẫn tiền giấy, của cả liên bang và tiểu bang.
- Sự kết thúc chiến tranh đã để lại hậu quả nghiêm trọng đối với các nhà buôn,
những người đã cung cấp vũ khí và hàng hoá cho quân đội ở cả hai phe, họ đã mất
đi những lợi thế có được từ việc tham gia vào hệ thống mậu dịch Anh quốc. Các
tiểu bang giành ưu tiên hàng hoá Mỹ trong các chính sách thuế quan của mình,
nhưng các biểu thuế quan này lại mâu thuẫn với nhau.
- Một chính quyền trung ương yếu kém, không có quyền lực để hỗ trợ chính
sách bằng sức mạnh quân sự, thì cũng không thể nào tránh được bị bó buộc trong
ngoại giao. Người Anh từ chối rút quân đội ra khỏi các căn cứ và thương cảng
thuộc vùng Tây Bắc (Nortwest Teritory) của quốc gia mới như đã thoả thuận trong
Hiệp ước hoà bình năm 1783. Hậu quả là một sự hỗn độn thực sự. Trong bối cảnh
đó nảy sinh nhu cầu phải có một chính phủ trung ương mạnh hơn để thực thi một
chính sách thống nhất.
- Ý thức về thảm hoạ tiềm tàng và sự cần thiết có một sự thay đổi mạnh dạn
đã bao trùm bầu không khí Hội nghị lập hiến (được bắt đầu vào ngày 25/5/1787).
Tất cả các đại biểu đều tin rằng, phải có một chính quyền trung ương hữu hiệu với
những quyền lực khả thi để thay thế cho một Quốc hội yếu kém được hình thành
theo Điều lệ Liên bang và Liên minh vĩnh cửu được thông qua năm 1777.
- Tư tưởng chủ đạo của những nhà lập Hiến pháp Hoa Kỳ là rất cần đến một
nhà nước đủ mạnh để bảo vệ sự độc lập, phát triển kinh tế, duy trì an ninh quốc
gia, nhưng cũng rất sợ sự tập trung quyền lực có thể trở thành sự chuyên chế của
nhà nước. Với họ, Chính phủ hành pháp chỉ cần một cá nhân, với Quốc hội lập
pháp, mặc dù là tập thể đông người bao gồm những đại diện do nhân dân bầu ra,
nhưng rất có thể trở thành độc tài. Mà hậu quả độc tài của tập thể đông người cũng
có tác hại không khác gì chế độ độc tài chuyên chế cá nhân của các vị vua chúa
phong kiến Châu Âu, nơi mà họ vừa thoát khỏi.
• Đến ý nguyện của các nhà lập quốc
- Việc hình thành một cách thức tổ chức quyền lực nhà nước cũng bị ảnh
hưởng bởi ý muốn chủ quan của những người sáng lập ra nước Mỹ, do nhu cầu của
việc rút kinh nghiệm từ những bài học của lịch sử nhân loại. Các nhà lập quốc của
Mỹ cho rằng, Quốc hội mặc dù là một tập thể đông người nhưng cũng không là gì
cả, cũng có khi làm sai và nhất là có thể trở thành độc tài. Do đó, cần phải nghĩ ra
các biện pháp nhằm kìm chế Quốc hội.
- Như nhận thức ban đầu Hạ viên đầy quyền lực được bầu cử phổ thông sẽ
chịu sự kiểm soát của Thượng viện bảo thủ hơn do các cơ quan lập pháp các tiểu
bang bầu chọn. Tuy nhiên, cả lúc Madison cũng đã lập luận tổng quát hơn các cơ
quan tự kiểm soát lẫn nhau và Hamilton đã bình luận trên rằng một Quốc hội dân
chủ bị kiểm soát bởi một Thượng viện dân chủ và cả hai viện sẽ chịu sự kiểm soát
của một Chánh án.
- Mặc dù với những lập luận sắc sảo như vậy, những quyền xét xử của tòa án
với những văn bản luật của Quốc hội cũng không được Hiến pháp thừa nhận một
cách rõ ràng, mà phải chờ đến năm 1803, bằng phán quyết về cách giải thích của
Chánh án Marshall trong vụ kiện Marbury khánh Madison, quyền đó mới được
công nhận một cách đầy đủ như hiện nay.

 Tất cả những lí do khách quan và chủ quan đó đã hình thành nên một chế độ
chính trị mà sau này được gọi là chính thể tổng thống cộng hòa. Những lý do sinh
ra chế độ chính trị Mỹ quốc có ảnh hưởng sâu sắc và chi phối rất lớn đến việc tổ
chức các thiết chế chính trị của nhà nước Mỹ, đồng thời chúng cũng biến thành
những đặc điểm của mô hình tổ chức quyền lực nhà nước Mỹ, một điển hình của
chính thể tổng thống cộng hòa.