11.

SINIF TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI DERS NOTLARI

MÜLAKAT-RÖPORTAJ ÜNİTESİ
www.edebiyatfatihi.net

Ünite İçeriği: RÖPORTAJ NEDİR? ÖZELLİKLERİ

Cumhuriyet öncesinde mülakat, Cumhuriyet
Dönemi’nde mülakat, Cumhuriyet Dönemi’nde
röportaj
MÜLAKAT NEDİR? ÖZELLİKLERİ
Herhangi bir konu üzerinde, ünlü veya uzman kişiyle
yapılmış konuşmaları yansıtan yazı türüne mülakat
(görüşme) denir.
 Alanında ün yapmış ya da toplum tarafından
tanınmış kişilerle yapılır.
 Mülakat; yalnızca soru ve cevaplardan oluşan,
mülakatı yapan kişinin kişisel düşüncelerini
metne aktarmadığı bir türdür.
 Mülakatın konusu, görüşme yapılacak kişinin
uzmanlık alanına göre değişir.
 Mülakatta sorulacak sorular önceden belirlenir.
 Mülakatta sorulan sorulara verilen cevaplar
olduğu gibi aktarılır. (Verilen cevaplara mülakat
yazarı yorumunu katmaz.)
 Mülakatlarda ağırlıklı olarak söyleşmeye bağlı
anlatımdan yararlanılır.
edebiyatfatihi.net
Röportaj bir gerçeği, sorunu, olayı ya da durumu
RÖPORTAJ NEDİR? ÖZELLİKLERİ
Röportaj; bir gerçeği, sorunu, olayı ya da durumu
ortaya koymak; açığa çıkarmak amacıyla oluşturulan
öğretici gazete ve dergi yazısıdır.
 Genellikle gazete ve dergilerde yayımlanan yazı
türüdür.
 Toplumsal, sanatsal olay ya da olgular işlenir.
 Röportajlarda; birden fazla kişiye yöneltilen soru,
araştırma ve gözlemler yer alır.
 Yazar anlattıklarının doğruluğunu; konuşma, bilgi
toplama ve fotoğraflarla destekler. Konu ile ilgili
fotoğraf, belge ve filmlere yer verilir.
 Röportajı gerçekleştiren kişinin o konu veya yer ile
ilgili kişisel düşünceleri de yer alır.
 Röportajlarda birçok insanın gördüğü ve bildiği
şeyler ustaca dile getirilir.
 Açıklayıcı, öyküleyici, betimleyici ve tartışmacı
anlatım yollarından yararlanılır.
 Belli bir plana göre yazılır.
 Kısa cümlelerle metin hareketli hâle getirilir.

Mülakat Öncesinde Ne Gibi Hazırlıklar Yapılması

Gerekir?  RÖPORTAJ TÜRÜNDEKİ ÖNEMLİ ESERLER
 Görüşülecek kişiyle bir ön görüşme yapılmalıdır.  CUMHURİYET DÖNEMİ
 Yer, zaman ve konu önceden belirlenmelidir.
 Yazar konuyla ilgili ön çalışma yapmalı, bilgi
kaynaklarına başvurarak soruları hazırlamalıdır.
 Soruları tarafsız bir bakış açısıyla hazırlamalıdır. Çukurova Yana Yana
 Soruları belli bir sıraya koymalıdır. Yaşar Kemal Bir Bulut Kaynıyor
Peri Bacaları
MÜLAKAT TÜRÜNDEKİ ÖNEMLİ ESERLER Bu Diyar Baştan Başa
Yanan Ormanlarda Elli Gün
Edebiyatımızda mülakat türünün ilk örneği Ruşen
Eşref Ünaydın’ın 1918 yılında yazdığı “Diyorlar ki” adlı Fikret Otyam Ha Bu Diyar, Topraksızlar
eseridir.
 Ruşen Eşref Ünaydın – Anafartalar Kumandanı Tahir Kutsi Makal İç Göç, Acı Yol
Mustafa Kemal Paşa ile Mülakat
 Hikmet Feridun Es – Bugün de Diyorlar ki Halil Aytekin Doğuda Kıtlık Vardı
 Mustafa Baydar – Edebiyatçılarımız Ne Diyorlar
 Gavsi Ozansoy – 40 Yıl Sonra Diyorlar ki
 Yaşar Nabi Nayır – Edebiyatçılarımız Konuşuyor Necmi Onur Mezarlarında Yaşayanlar
 Sermet Sami Uysal – Yahya Kemal’le Sohbetler
 Nurullah Berk – Ustalarla Konuşmalar Celalettin Çetin Büyük Göç
 Abdi İpekçi – Liderler Diyor ki
RÖPORTAJ VE MÜLAKAT ARASINDAKİ FARKLAR
Röportaj ve mülakat, farklı türler olmalarına rağmen
birbirileriyle çokça karıştırılır. Kimi zaman
aynı tür olarak da algılanır.
FARKLARI:
 Mülakat esas olarak mülakat yapılan kişiye
sorular sorularak gerçekleştirilir. Röportajda
ise muhataplara soru sormayla beraber bir
olayı öyküleme, izlenim ve betimlemelere yer
verme de söz konusudur.
 Mülakatta bir kişiyi sorulara verdiği cevaplarla
tanıtmak amaçlanır. Röportajda ise bir olayı
sorgulamak, bir gerçeği ortaya koymakla
kamuoyunu aydınlatmak amaçlanır.
 Mülakatın alanı görüşülen kişiyle sınırlıyken
röportajda her çeşit konu ve olay ayrıntılı bir
biçimde irdelenir.
 Röportaj, mülakattan daha geniş kapsamlı bir
türdür.
 Röportaj yazarı süslü bir dil tercih
edebilecekken mülakatta açık ve kısa bir
anlatım tercih edilir.
edebiyatfatihi.net
RÖPORTAJ-GEZİ YAZISI FARKLARI
 Röportajlarda asıl amaç gidilen yerin
tanıtımını yapmak değildir. Röportajlarda bir
gerçeğin ortaya çıkarılması amaçlanır. Bunun
için farklı yerler gezilip anlatılabilir. Gezi
yazılarında ise gezilen görülen yerlerin çeşitli
yönleriyle tanıtılması amaçlanır.
 Gezi yazılarında kişilerin konuşmalarına fazla
yer verilmez. Röportajlarda yer verilir.
Röportajda bir yerin güzelliklerini
yansıtmaktan çok o yerde yaşayan insanların
sorunlarını deşmek, ortaya çıkarmak ön
plandadır.
MÜLAKAT ÖRNEĞİ:
SELİM İLERİ’YLE SÖYLEŞİ
(Ethem BARAN-Şaban ÖZÜDOĞRU
Bilim ve Aklın Aydınlığında Eğitim Dergisi)
…
Siz de yazı hayatına hikâyeyle başlayıp sonra romana
geçen yazarlardan birisiniz. Niçin hikâyeden sonra roman?
Aslında tam öyle değil. Ben hep roman yazmak istiyordum.
Ortaokulda iken dört beş roman yazdım. Onlara roman
denebilir mi bilmiyorum ama roman yazdım. Bu tür kitaplar,
bu taslaklar yayımlanmadı. Gazetelere götürdüm. O
zamanlar daha tefrika geleneği sona ermemişti. Benim çok
sevdiğim bir şeydir gazetede roman tefrikası. Yazık ki bugün
artık yok...
Siz hazırladığınız "İlk Gençlik Çağına Öyküler" ve "Gençlere
Türk Romanından Altın Sayfalar" adlı kitaplarla gençliğe
zaten yol göstermek istiyorsunuz. Bu yönünüzü dikkate
alarak, gençlerimize ve yazar adaylarına önerileriniz
nelerdir?
Okumaları, çok okumaları. Günün moda değerleriyle
yetinmemeleri. Bir hastalık hâlinde sadece basının dayattığı
kişiler kaldı koca bir edebiyattan geriye. Ona çok fazla
kapılmamaları gerekiyor. Hele yazar olacaklarsa en
azından, hiç olmazsa son seksen yıllık edebiyatımızı
tümüyle okusunlar demiyorum, o da zor bir şey aslında
ama bir panoramasını çıkaracak kadar doğrudan doğruya
eserleri okumalarını öneririm. Zincirin neresindeyiz, hangi
halkasıyız, bunun bilincinde olmalıyız çünkü bakıyorsunuz
yeni yazarlara, her şeyi kendilerinin keşfettiklerini
sanıyorlar. Oysa geçmişte onların hepsi yapılmış, gene
yapılır ama hiç değilse geçmişe bir saygı duyularak, oraya
bir göndermede bulunularak yapılmalı. O açıdan en çok
arzu ettiğim şey gençlerin çok okumalarıdır. Bu sözünü
ettiğiniz antolojileri de edebiyatımızın bir panoraması
ortaya çıksın amacıyla yaptım. Anne-babalar alıp
çocuklarına hediye ediyorlar bu kitapları; onlar ya hediye
olarak bir köşede kalıyor ya da gençler anne-baba baskısıyla
okumak istemedikleri için yine sonuçta anne babalar
tarafından okunuyorlar galiba.
TÜM ÖZET DERS NOTLARI PDF.Sİ İÇİN
 www.edebiyatfatihi.net