Professional Documents
Culture Documents
Gravity
Gravity
www.sites.google.com/view/mechaphysics
https://www.facebook.com/mechaphysics.edu
11. gnvKlx©q cÖvej¨ : E = GM r = e¯‘ n‡Z m (wgUvi)
r2`•iZ¡ N kg1
E = cªvej¨
12. gnKvlx©q wefe : V = GM V = wefe J kg1 (Ryj wK‡jvMÖvg –
r 1
)
13. K…wÎg DcMÖ‡ni ˆiwLK †eM : v = v = ˆiwLK ms1 (wgUvi †m.–1)
GM 2
1
†eM m (wgUvi)
R h
h = f‚c„ô n‡Z
D”PZv
14. K…wÎg DcMÖ‡ni ˆiwLK †eM I AveZ©b T = AveZ©b hr, min, sec
Kv‡ji g‡a¨ m¤•K© : Kvj
2π
v = T R h
15. K…wÎg DcMÖ‡ni D”PZv I AveZ©bKv‡ji
g‡a¨ m¤•K© :
1
GMT 2 3
h= 2
R
4π
16. gyw³‡eM (c„w_ex ) : ve = ve = gyw³ †eM ms1, kms1
1
2GM 2 2gR
R
MvwYwZK cÖ‡kœi cÖKvi‡f`
`ywU e¯‘i fi h_vµ‡g 4 kg Ges 8 kg| e¯‘ `ywU ci¯•i 2 m e¨eav‡b Aew¯’Z| gnvKl© e‡ji gvb wbY©q
Ki|
[G = 6.67 1011 N-m2kg2]
mgvavb : †`Iqv Av‡Q, 1g e¯‘i fi, m1 = 4 kg
2q e¯‘i fi, m2 = 8 kg
e¯‘؇qi ga¨eZ©x `iZ¡, d = 2 m
gnvKlx©q aª“eK, G = 6.67 1011 N-m2kg2
†ei Ki‡Z n‡e, gnvKl© ej, F = ?
Avgiv Rvwb
F = Gm12m 2
d
www.sites.google.com/view/mechaphysics https://www.facebook.com/mechaphysics.edu
6.67 10 11 N - m 2 kg 2 4 kg 8 kg
=
2 m 2
= 5.3 1010 N (Ans.)
c„w_exi e¨vmva© 6.38 106 m Ges gnvKlx©q aª“e‡Ki gvb 6.67 1011 N-m2 kg2 a‡i Gi Mo NbZ¡ †ei
Ki|
g = 9.81 ms2]
mgvavb : †`Iqv Av‡Q, c„w_exi e¨vmva©, R = 6.38 106 m
G = 6.67 1011 N-m2kg2
AwfKl©R Z¡iY, g = 9.81ms2
†ei Ki‡Z n‡e, Mo NbZ¡, = ?
4
G R 3
GM 3 4
Avgiv Rvwb, g = 2
2
GR
R R 3
= 3g
4 GR
3 9.81 ms 2
=
4 3.14 6.67 10 11 N - m 2 kg 2 6.38 10 6 m
= 5.51 103 kg m3 (Ans.)
GKwU Mfxi Lwbi M‡Z© AwfKl©R Z¡iY Ges f‚c‡„ ô AwfKl©R Z¡i‡Yi AbycvZ 0.999 n‡j MZ©wUi MfxiZv KZ
?
[c„w_exi e¨vmva© = 6.38 103 km]
mgvavb : †`Iqv Av‡Q, AwfKl©R Z¡i‡Yi AbycvZ, g h = 0.999
g
www.sites.google.com/view/mechaphysics https://www.facebook.com/mechaphysics.edu
c„w_exi e¨vmva©, Re = 6.38 103 km
†ei Ki‡Z n‡e, MfxiZv, h = ?
g‡b Kwi, wb‡Y©q MfxiZv h km Ges †mLv‡b AwfKl©R Z¡iY g (h)
Avgiv Rvwb, g h = 1 h
g Re
h
ev, 0.999 = 1
Re
h
ev, = 1 0.999 = 0.001
Re
ev, h = 0.001 Re = 0.001 6.38 103 km
= 6.38 km (Ans.)
GKwU K…wÎg DcMÖn c„w_ex c„‡ôi Lye wbK‡U Ae¯’vb K‡i b¨bZg KZ †e‡M e„ËvKv‡i c„w_exi Pviw`K cÖ`w¶Y
Ki‡Z cvi‡e ? [c„w_exi e¨vmva©, R = 6.4 106 m I f‚c‡„ ô, g = 9.8 ms2]
mgvavb : †`Iqv Av‡Q, c„w_exi e¨vmva©, R = 6.4 106 m
AwfKl©R Z¡iY, g = 9.8 ms2
c„w_ex n‡Z K…wÎg DcMÖ‡ni D”PZv, h = 0 [Lye wbK‡U e‡j]
†ei Ki‡Z n‡e, b¨bZg †eM, v = ?
GM
Avgiv Rvwb, v =
Rh
GM
Avevi, g =
(R h ) 2
v = g R h
=
9.8 ms 2 6.4 10 6 m 0
= 7.92 103 ms1 (Ans.)
www.sites.google.com/view/mechaphysics https://www.facebook.com/mechaphysics.edu
ii. c„w_exi AwfKl©R Z¡iY Ges e¨vmva© Gi gvb mgxKi‡Y emv‡j gyw³‡eM wbY©q Kiv hvq|
mZK©Zv : AwfKl©R Z¡iY‡K ms2 GK‡K Ges e¨vmva©‡K metre GK‡K cÖKvk Ki‡j wb‡Y©q gyw³‡eM
ms1 GK‡K †ei n‡e|
c„w_exi e¨vmva© 6.38 106m Ges AwfKl©xq Z¡iY 9.8 ms–2 n‡j c„w_ex c„ô n‡Z †Kvb e¯‘i gyw³ †eM
wbY©q Ki|
mgvavb : †`Iqv Av‡Q,
c„w_exi e¨vmva©, R = 6.38 106m
AwfKl©xq Z¡iY, g = 9.8 ms–2
†ei Ki‡Z n‡e, gyw³‡eM, ve = ?
Avgiv Rvwb, ve = 2 gR
= 2 9.8 ms–2 6.38 106 m
= 11.18 kms–1 (Ans.)
mgm¨vewji mgvavb
cÖkœ-1| c„w_exi AwfKl©xq Z¡iY, g = 9.8 ms2 Ges e¨vmva© R = 6400 km| GKwU e¯‘i gyw³‡eM wbY©q
Ki|
mgvavb : †`Iqv Av‡Q, AwfKlx©q Z¡iY, g = 9.8 ms2
e¨vmva©, R = 6400 km = 64 105 m
†ei Ki‡Z n‡e, gyw³‡eM, ve = ?
Avgiv Rvwb, ve = 2gR
= 2 9.8 ms 2 64 105 m
= 1.12 104 ms1 (Ans.)
cÖkœ-2| c„w_exi e¨vmva© 6.4 106 m Ges Gi c„‡ô AwfKl©R Z¡iY 9.8 ms2| fcô
„ †_‡K 6.4 105 m
D”PZvq AwfKl©R Z¡i‡Yi gvb †ei Ki|
mgvavb : †`Iqv Av‡Q,
c„w_exi e¨vmva©, R = 6.4 106 m
f‚c‡„ ô AwfKl©R Z¡iY, g = 9.8 ms2
D”PZv, h = 6.4 105m
†ei Ki‡Z n‡e, AwfKl©R Z¡iY, g © = ?
R2
Avgiv Rvwb, g © = g
(R h ) 2
www.sites.google.com/view/mechaphysics https://www.facebook.com/mechaphysics.edu
= 6.4 10 m 6 2
9.8 ms2
6.4 10 6
m 6.4 10 5 m
2
2
= 8.1 ms (Ans.)
cÖkœ-3| c„w_exi e¨vmva© 6.4 106 m Ges AwfKlx©q Z¡iY 9.81 ms2 n‡j c„w_ex c„ô n‡Z †Kvb e¯‘i
gyw³‡eM wbY©q Ki|
mgvavb :
†`Iqv Av‡Q,
c„w_exi e¨vmva©, R = 6.4 106m
AwfKlx©q Z¡iY, g = 9.81 ms2
†ei Ki‡Z n‡e, gyw³‡eM, ve = ?
Avgiv Rvwb, ve = 2gR
= 2 9.81 ms 2 6.4 106 m
= 11205 ms1 = 11.2 kms1 (Ans.)
cÖkœ-4| c„w_exi e¨vmva© R = 6.4 103km I gnvKlx©q aª“eK G = 6.67 10–11 N-m2kg–2 a‡i Gi Mo
NbZ¡ wbY©q Ki|
mgvavb : †`Iqv Av‡Q,
c„w_exi e¨vmva©, R = 6.4 103 km
= 6.4 106 m
gnvKlx©q aª“eK, G = 6.67 10–11N-m2kg–2
AwfKl©R Z¡iY, g = 9.81ms–2 (Rvwb)
†ei Ki‡Z n‡e, = ?
Avgiv Rvwb,
GM
g = R2
4
G 3 R3
= R2
4
ev, g = 3 GR
3g
ev, =
4GR
3 9.81
= kg m–3
4 6.67 10 6.4 10 3.14
–11 6
www.sites.google.com/view/mechaphysics https://www.facebook.com/mechaphysics.edu
cÖkœ-5| c„w_ex‡K 6400 km e¨vmv‡a©i GKwU †MvjK ai‡j f‚cô
„ n‡Z KZ D”PZvq AwfKl©xq Z¡i‡Yi gvb f‚-
1
c„‡ôi AwfKlx©q Z¡i‡Yi gv‡bi Ask n‡e ?
64
mgvavb : †`Iqv Av‡Q
c„w_exi e¨vmva©, R = 6400 km
= 6400 1000
= 6.4 106m
c„w_exi c„‡ô AwfKl©R Z¡iY g n‡j,
1
h D”PZvi AwfKl©R Z¡iY, g = g Gi 64
g
= 64
†ei Ki‡Z n‡e, D”PZv, h = ?
Avgiv Rvwb,
R2g
g = (R + h)2
R2g
ev, R + h =
g
R2g
g
= 64
= 64R2
= 8R
ev, h = 8R – R
ev, h = 7R
= 7 6.4 106
= 44.8 106 m
h = 44800 km (Ans.)
cÖkœ-6| c„w_ex‡K 6.4 106 m e¨vmv‡a©i Ges 5.5 gm cm–3 Nb‡Z¡i GKwU †MvjK g‡bK‡i Gi c„‡ô
AwfKl©R Z¡i‡Yi gvb †ei Ki| [G = 6.7 1011 N-m2/kg2]
mgvavb :
†`Iqv Av‡Q,
c„w_exi e¨vmva©, R = 6.4 106 m
c„w_exi NbZ¡, = 5.5 gm cm–3
5.5 10 6
= kg m 3
1000
= 5.5 103 kg m–3
G = 6.7 1011 N-m2 kg2
†ei Ki‡Z n‡e, AwfKl©R Z¡iY, g = ?
GLb, M = V
www.sites.google.com/view/mechaphysics https://www.facebook.com/mechaphysics.edu
4
= 3
π R 3ρ
= 4
3
3.14 (6.4 106m)3 5.5 103kg m3
= 6.036 1024 kg
Avgiv Rvwb, g = GM2
R
11
= 6.7 10 N - m 2 - kg 2 6.036 10 24 kg
6.4 10 m
6 2
cÖkœ-7| c„w_ex‡K 6.4 106 m e¨vmv‡a©i mgmZ¡ †MvjK g‡b K‡i Ges c„w_exi DcwiZ‡j AwfKl©xq Z¡i‡Yi gvb
9.8 ms–2 a‡i c„w_exi fi †ei Ki| [G = 6.67 10–11 N-m2-kg–2]
mgvavb : †`Iqv Av‡Q,
c„w_exi e¨vmva©, R = 6.4 106 m
AwfKl©xq Z¡iY, g = 9.8 ms–2
gnvKl©xq aª“eK, G = 6.67 10–11N-m2-kg–2
†ei Ki‡Z n‡e, c„w_exi fi, M = ?
GM
Avgiv Rvwb, g = R2
gR2
ev, M = G
9.8 ms–2 (6.4 106 m)2
=
6.67 10–11 N-m2kg–2
= 60.18 1023 kg
M = 6.018 1024 kg (Ans.)
cÖkœ-8| GKwU e¯‘i fi 12 wgwjMÖvg| c„w_exi †K‡›`ªi w`‡K e¯‘wU KZ e‡j AvKwl©Z n‡e ? [AwfKl©xq Z¡iY,
g = 9.8 ms–2
mgvavb : †`Iqv Av‡Q,
e¯‘i fi, m = 12 mg
= 12 10–6 kg
AwfKl©xq Z¡iY, g = 9.8 ms–2
†ei Ki‡Z n‡e, AvKl©Y ej, F = ?
Avgiv Rvwb,
F = mg
= 12 10–6 kg 9.8 ms–2
= 1.176 10–4 N (Ans.)
cÖkœ-9| e„n¯•wZi fi I e¨vmva© h_vµ‡g 1.9 1027 kg Ges 7 107 m n‡j, Gi gyw³‡eM wbY©q Ki|
mgvavb : †`Iqv Av‡Q,
e„n¯•wZi fi, MJ = 1.9 1027 kg
www.sites.google.com/view/mechaphysics https://www.facebook.com/mechaphysics.edu
e„n¯•wZi e¨vmva©, RJ = 7 107 m
†ei Ki‡Z n‡e, gyw³‡eM, ve = ?
Avgiv Rvwb,
ve = 2gJRJ
1
2GM J 2 GM J
= g J
RJ R J 2
1
2 6.67 10 11 Nm 2 kg 2 1.9 10 27 kg 2
=
7
7 10 m
= 3.62 109 2
1
cÖkœ-10| c„w_ex c„ô n‡Z KZ D”PZvq AwfKl©R Z¡i‡Yi gvb 4.9 ms2 n‡e ? [c„w_exi e¨vmva© = 6.4
106m]
mgvavb : †`Iqv Av‡Q, c„w_exi e¨vmva©, R = 6.4 106m
AwfKl©R Z¡iY, g © = 4.9 ms2
†ei Ki‡Z n‡e, D”PZv, h = ?
R 2g
Avgiv Rvwb, g© =
R h 2
R 2g
ev, R + h =
g
g
h =R g
R R
1
g g
2
= 6.4 106 m 9.8 ms 2 1
4.9 ms
= 2.65 106 m (Ans.)
cÖkœ-11| g½j MÖ‡ni e¨vm 6000 km Ges Gi c„‡ô AwfKlx©q Z¡iY 3.8 ms2| g½j MÖ‡ni c„ô n‡Z GKwU
e¯‘i gyw³‡eM wbY©q Ki|
mgvavb : †`Iqv Av‡Q,
6000 km
g½j MÖ‡ni e¨vmva©, Rm = 2
= 3000 km
= 3000 1000 m
= 3 106 m
AwfKlx©q Z¡iY, gm = 3.8 ms2
†ei Ki‡Z n‡e, gyw³‡eM, vm = ?
Avgiv Rvwb, vm = 2gmrm
= 2 3.8 ms2 3 106 m
www.sites.google.com/view/mechaphysics https://www.facebook.com/mechaphysics.edu
= 4.77 kms1 (Ans)
cÖkœ-12| 8000 km e¨vmv‡a©¨i K·c‡_ GKwU DcMÖ‡ni †eM wbY©q Ki| (g = 9.8 ms-2)
mgvavb : GLv‡b DcMÖnwUi †K›`ªgLy x Z¡iY ac, AwfKl©RZ¡iY g Gi gvb mgvb n‡e|
v2
Avgiv Rvwb, ac = r
v2
ev, g = r
ev, v2 = gr
v = gr
= 9.8 8000 103
= 8.85 103 ms1 (Ans.)
cÖkœ-1| GKwU gnvkb¨hvb c„w_ex †_‡K Puv‡`i w`‡K hv‡”Q| c„w_ex †_‡K Ggb GKwU Ae¯’vb †ei Ki †hLv‡b Gi
Dci gnvKlx©q ej kb¨| †`Iqv Av‡Q, c„w_exi fi = 6.0 1024 kg , Pvu‡`i fi = 7.4 1022 kg, c„w_exi †K›`ª
I Puv‡`i †K‡›`ªi ga¨eZx© `iZ¡ = 3.8 108m.
mgvavb : g‡b Kwi, c„w_ex †_‡K H ¯’v‡bi `iZ¡ = x m
GM e m
gnvkb¨ hv‡bi Dci c„w_exi Rb¨ gnvKlx©q ej =
x2
Avevi, gnvkb¨ hv‡bi Dci Puv‡`i Rb¨ gnvKlx©q ej
GM m m
=
3.8 10 8
mx
2
600 7.4
ev, =
x 2
3.8 10 8
x
2
24.5 2.72
ev, =
x 3.8 10 8 x
ev, 2.72 x = 9.31 109 24.5 x
x = 3.42 108m (Ans.)
cÖkœ-2| e„n¯•wZi e¨vmva© c„w_exi e¨vmv‡a©i 10.97 ¸Y Ges e„n¯•wZi fi c„w_exi f‡ii 318.3 ¸Y| f‚c„‡ô
AwfKl©R Z¡i‡Yi gvb 9.8 ms2. e„n¯•wZi c„‡ô Zvi AwfKl©R Z¡i‡Yi gvb KZ n‡e ?
www.sites.google.com/view/mechaphysics https://www.facebook.com/mechaphysics.edu
mgvavb : awi, c„w_exi e¨vmva© = Re Ges c„w_exi fi = Me,
e„n¯•wZi e¨vmva©, RJ = 10.97 Re Ges fi, MJ = 318.3 Me
fc‡„ ô AwfKl©R Z¡iY, ge = 9.8 ms2
†ei Ki‡Z n‡e, e„n¯•wZi c„‡ô AwfKl©R Z¡iY, ge = ?
GM
Avgiv Rvwb, g =
R2
e„n¯•wZi †¶‡Î, ge = GMJ ………… (i)
R J2
GMe
c„w_exi †¶‡Î, ge = ……….. (ii)
R e2
(i) bs mgxKiY‡K (ii) bs mgxKiY Øviv fvM K‡i cvB,
ge GM J R e 2
ge R J 2 GM e
MJ R 2
ev, ge = e2 ge
Me RJ
318.3 M e R e2
= 9.8 ms 2
Me (10.97 R e ) 2
= 25.92 ms2 (Ans.)
cÖkœ-3| c„w_ex‡K 6.37 106m e¨vmv‡a©i GKwU mgmË¡ †MvjK g‡b K‡i Ges Gi DcwiZ‡j AwfKl©R Z¡i‡Yi
gvb 9.81 ms2 a‡i c„w_exi fi †ei Ki| (G = 6.67 1011N-m2 kg2)
mgvavb : †`Iqv Av‡Q, c„w_exi e¨vmva©, R = 6.37 106 m
AwfKl©R Z¡iY, g = 9.81 ms2
gnvKlx©q aª“eK, G = 6.67 1011 N-m2 kg2
†ei Ki‡Z n‡e, c„w_exi fi, M = ?
Avgiv Rvwb, g = GM2
R
gR 2
ev, M =
G
=
9.81 ms 2 6.37 10 6 m
2
6.67 10 11 Nm 2 kg 2
= 5.97 1024 kg (Ans.)
www.sites.google.com/view/mechaphysics https://www.facebook.com/mechaphysics.edu
gR 2
ev, M =
G
=
9 8 6 4 10 6
2
6 7 10 11
M = 5.991024 kg (Ans.)
cÖkœ-5| c„w_ex †_‡K 1600 km D”PZvq GKwU K…wÎg DcMÖn c„w_ex‡K †K›`ª K‡i e„ËvKvi c‡_ cª`w¶Y Ki‡Q|
Gi †eM NÈvq KZ wK‡jvwgUvi n‡e ? c„w_exi e¨vmva© 6400 km, fi 6 1024 kg Ges G = 6.67
1011 N-m2kg2|
mgvavb : †`Iqv Av‡Q, h = 1600 km = 1600000 m
R = 6400 km = 6400000 m
M = 6 1024 kg
G = 6.67 1011 N-m2 kg2
†ei Ki‡Z n‡e, v = ?
Avgiv Rvwb,
GM
v=
Rh
6.67 10 11 N - m 2 kg 2 6 10 24 kg
=
6400000 m 1600000 m
= 7072.83 ms1
7072.83 3600
= km h 1
1000
= 25462 km h1 (Ans.)
cªk-œ 6| gnvk•b¨hvb f÷K-1 G K‡i cÖ_g gnvkb¨Pvix BDwi M¨vMvwib 89 wgwbU 6 †m‡K‡Û GKevi c„w_ex‡K
cÖ`w¶Y K‡ib| wZwb KZ D”PZvq †_‡K c„w_ex‡K cÖ`w¶Y K‡iwQ‡jb ? Gi gnvkb¨hv‡bi †eM KZ wQj ? c„w_exi
e¨vmva© R = 6.371 106m; c„w_exi fi M = 5.975 1024kg Ges G = 6.673 1011 Nm2
kg2|
mgvavb : †`Iqv Av‡Q, T = (89 60 + 6) s = 5346 s
R = 6.371 106 m
M = 5.975 1024 kg
G = 6.673 1011 N-m2 kg2
†ei Ki‡Z n‡e, h = ?
v =?
1
GMT 2 3
Avgiv Rvwb, h =
4 2
R
1
4 3.14
6.371106m
= 237746 m
www.sites.google.com/view/mechaphysics https://www.facebook.com/mechaphysics.edu
= 237.746 km (Ans.)
Avevi, v = 2 (R h )
T
v =
2 3.14 6.371 10 6 m 237746 m
5346 s
= 7763 ms1
= 7.763 km s1 (Ans.)
cÖkœ-7| g½‡ji c„‡ô gyw³‡eM †ei Ki| g½‡ji fi c„w_exi f‡ii 0.11 ¸Y Ges e¨vmva© c„w_exi
e¨vmv‡a©i 0.532 ¸Y| c„w_exi fi 5.975 1024 kg. c„w_exi e¨vmva© 6.371106m Ges gnvKlx©q aª“eK
6.673 1011 N-m2kg2.
mgvavb : †`Iqv Av‡Q,
g½‡ji fi , M = 0.11 5.975 1024 kg
g½‡ji e¨vmva©, R = 0.532 6.371 106 m
gnvKlx©q aª“eK, G = 6.673 1011N-m2 kg2
†ei Ki‡Z n‡e, gyw³‡eM, ve = ?
Avgiv Rvwb,
2 GM
ve =
R
2 6.673 10 11 N m 2 kg 2 0.11 5.975 10 24 kg
=
0.532 6.371 10 6 m
= 5087 ms1
= 5.087 km s1
= 5.09 km s1 (Ans.)
cÖkœ-8| A Ges B `ywU e¯‘i fi h_vµ‡g 8000 kg Ges 6000 kg| e¯‘Øq 0.25 m e¨eav‡b Aew¯’Z|
(K) A Ges B †_‡K h_vµ‡g 0.20 m Ges 0.15 m `‡i Aew¯’Z GKwU we›`y P †Z Dfq e¯‘i Rb¨ m„ó
gnvKl©xq †¶Î cÖve‡j¨i jwäi gvb wbY©q Ki|
(L) e¯‘ `ywUi Rb¨ P we›`y‡Z gnvKl©xq wefe KZ?
[G = 6.673 10–11 Nm2 kg–2 ]
mgvavb :
P
A 0.25 m B
www.sites.google.com/view/mechaphysics https://www.facebook.com/mechaphysics.edu
GLb, AP2 + PB2 = (0.20)2 + (0.15)2
= 0.25
= AB
myZivs, APB mg‡KvYx Ges APB = 90
(K) Avgiv Rvwb,
GM
cÖvej¨, E = r2
A we›`y‡Z 8000 kg f‡ii Rb¨ P we›`y‡Z cÖvej¨,
6.673 10-11 8000
E1 = (0.20)2
= 1.33 10–5 N kg–1 [PAeivei]
Ges B we›`y‡Z 6000 kg f‡ii Rb¨ P we›`y‡Z cÖvej¨,
6.6731011 6000
E2 = (0.15)2
= 1.78 10– 5 Nkg–1 [PB eivei]
myZivs jwä cÖvej¨,
2 2
E= E1 + E2
= (1.33 10–5)2 + (1.78 10–5)2
= 2.22 10– 5 N kg-1 Ans.
(L) Avgiv Rvwb,
GM
gnvKl©xq wefe, V = – r
A we›`y‡Z 8000 kg f‡ii Rb¨ P we›`yi wefe
6.673 10– 11 8000
V1 =– 0.20 Jkg -1
= – 2. 67 10–6 Jkg–1
Ges B we›`y‡Z 6000 kg f‡ii Rb¨ P we›`yi wefe
6.673 10–11 6000
V2 = 0.15
= –2.67 10 Jkg–1
–6
†gvU wefe,
V = V1 + V2
= (– 2 . 67 10–6 – 2.67 10–6)J kg–1
= – 5.34 10–6 J kg–1 (Ans.)
cÖkœ-9| 5 kg f‡ii `ywU †MvjK‡K ci¯•i n‡Z 2 m `‡i ¯’vcb Ki‡j hw` AvKl©Y e‡ji gvb 41.67
1011N nq Z‡e gnvKlx©q aª“e‡Ki gvb KZ n‡e ?
mgvavb : †`Iqv Av‡Q, fi, m1 = 5 kg
www.sites.google.com/view/mechaphysics https://www.facebook.com/mechaphysics.edu
fi, m2 = 5 kg
`•iZ¡, d = 2m
ej, F = 41.67 1011 N
†ei Ki‡Z n‡e, gnvKlx©q aª“eK, G = ?
Avgiv Rvwb, F = G m1m2 2
d
2
Fd 41.67 10 11 N 2 m 2
ev, G = =
m1m2 5 kg 5 kg
= 6.67 1011 N-m2 kg2 (Ans.)
1 1
cÖkœ-10| P‡›`ªi fi c„w_exi f‡ii fvM| P‡›`ªi e¨vmva© c„w_exi e¨vmv‡a©i fvM| c„w_ex-c„‡ô AwfKlx©q
80 4
Z¡i‡Yi gvb 9.8 ms2 n‡j P›`ª c„‡ô AwfKl©R Z¡i‡Yi gvb †ei Ki|
mgvavb : g‡b Kwi, c„w_exi fi = Me
Ges c„w_exi e¨vmva© = Re
P‡›`ªi fi, Mm = M 80
e
cÖkœ-11| c„w_exi GKwU K…wÎg DcMÖn f‚cô„ n‡Z 900 km E‡aŸ© †_‡K c„w_ex‡K cÖ`w¶Y Ki‡Q| DcMÖnwUi
b¨bZg †eM I AveZ©bKvj wbY©q Ki| c„w_exi e¨vmva© 6400 km Ges g = 9.8 ms2.
mgvavb : †`Iqv Av‡Q,
D”PZv, h = 900 km = 9 105 m
c„w_exi e¨vmva©, R = 6400 km= 6.4 106 m
g = 9.8 ms2
†ei Ki‡Z n‡e, DcMÖnwUi †eM, v = ?
Ges AveZ©bKvj, T = ?
www.sites.google.com/view/mechaphysics https://www.facebook.com/mechaphysics.edu
GM
Avgiv Rvwb, g =
R2
gR 2
M = G
GM
Avevi, v =
Rh
gR 2
G gR 2
= G =
Rh Rh
9.8 ms 2 6.4 10 6 m
2
=
6.4 10 6 m 9 105 m
= 7415 ms1 = 7.415 km s1 (Ans.)
Avevi Avgiv Rvwb, T = 2 R h
v
=
2 3.14 6.4 10 m 9 10 5 m
6
1
7415 ms
= 6182 s = 1h 43 min 2 s (Ans.)
cÖkœ-12| g½j MÖ‡ni fi c„w_exi f‡ii 0.108 MyY Ges e¨vmva© c„w_exi e¨vmv‡a©i 0.532 MyY n‡j, g½j MÖ‡n
GKwU e¯‘i gyw³‡eM KZ n‡e ? (c„w_exi e¨vmva© 6400 km) |
mgvavb : †`Iqv Av‡Q,
g½j MÖ‡ni fi, Mm = 0.108 Me
g½j MÖ‡ni e¨vmva©, Rm = 0.532 Re
= 0.532 6.4 106m
= 3404800 m
c„w_exi e¨vmva©, Re = 6.4 106m
†ei Ki‡Z n‡e, g½j MÖ‡n gyw³‡eM, vm = ?
2 GM m
Avgiv Rvwb, vm =
Rm
geR e2
Avevi, G =
Me
2g e R e 2
0.108 M e
vm = Me
Rm
2g eR e2 0.108
= Rm
=
2 9.8 ms 2 6.4 10 6 m 0.108
2
3404800 m
www.sites.google.com/view/mechaphysics https://www.facebook.com/mechaphysics.edu
cÖkœ-13| f‚cô
„ n‡Z 400 km Af¨š‡i I f‚c‡„ ô AwfKlx©q Z¡i‡Yi AbycvZ †ei Ki| c„w_exi e¨vmva© 6400
km|
mgvavb : †`Iqv Av‡Q, h = 400 km
R = 6400 km
†ei Ki‡Z n‡e, g © : g = ?
g h 400 km
Avgiv Rvwb, 1 = 1
g R 6400 km
= 1 1 = 1615
16
g © : g = 15 : 16 (Ans.)
cÖkœ-14| 100 kg f‡ii GKwU ¸i“fvi e¯‘i fvi‡K›`ª n‡Z 10 m `i‡Z¡ Aew¯’Z †Kvb we›`y‡Z gnvKlx©q
wefe Ges cÖvej¨ wbY©q Ki|
mgvavb : †`Iqv Av‡Q, e¯‘i fi, M = 100 kg
`•iZ¡, r = 10 m
†ei Ki‡Z n‡e, gnvKlx©q wefe, V = ?
gnvKlx©q cÖvej¨, EG = ?
Avgiv Rvwb, V= GM
r
6.67 10 N-m 2 kg 2 100 kg
11
=
10 m
= 6.67 1010 Jkg1 (Ans.)
Avevi Avgiv Rvwb,
GM
EG =
r2
6.67 1011 N-m 2kg 2 100 kg
=
10 m2
= 6.67 1011 Nkg1 (Ans.)
cÖkœ-15| GKwU MÖ‡ni e¨vmva© c„w_exi e¨vmv‡a©i wظY| D³ MÖ‡ni c„‡ô AwfKl©R Z¡iY c„w_exi AwfKl©R Z¡i‡Yi
AvU ¸Y| D³ MÖ‡n gyw³‡eM c„w_exi Zzjbvq KZ ?
mgvavb : g‡b Kwi,
c„w_exi e¨vmva© = R
c„w_exi AwfKl©R Z¡iY = g.
†`Iqv Av‡Q,
MÖ‡ni e¨vmva©, R = 2R
MÖ‡ni AwfKl©R Z¡iY, g = 8g.
†ei Ki‡Z n‡e, D³ MÖ‡ni gyw³‡eM, ve = ?
Avgiv Rvwb,
gyw³‡eM, ve = 2g R
www.sites.google.com/view/mechaphysics https://www.facebook.com/mechaphysics.edu
= 2 8g 2R
= 4 2gR
= 4 c„w_exi gyw³‡eM|
D³ MÖ‡ni gyw³‡eM c„w_exi Zzjbvq 4 ¸Y| (Ans.)
cÖkœ-16| f‚c„ô n‡Z Aí D”PZvq Ges f‚c„‡ôi mgvšiv‡j GKwU D‡ovRvnvR 2 kms1 †e‡M MwZkxj| 60 kg
f‡ii GKRb hvÎxi AvcvZ IRb KZ ? [c„w_exi e¨vmva© 6400 km Ges g = 98 ms2]
mgvavb : †`Iqv Av‡Q,
D‡ovRvnv‡Ri †eM, v = 2 kms1
= 2 103ms1
hvÎxi fi, m = 60 kg
c„w_exi e¨vmva©, R = 6400 km
= 6.4 106 m.
AwfKl©R Z¡iY, g = 98 ms2
†ei Ki‡Z n‡e, hvÎxi AvcvZ IRb = ?
Avgiv Rvwb,
= mg mvR
2
AvcvZ IRb
= 60 98
60 2 106
3
2
6.4 10
= 5505 N (Ans.)
cÖkœ-17| 05 m j¤^v iwki GK cÖv‡š 02 kg f‡ii GKwU e¯‘‡K †eu‡a Ab¨ cÖvš nv‡Z a‡i Dj¤^ Z‡j
Nyiv‡bv n‡”Q| me©wbæ KZ `ª“wZ‡Z Nyiv‡j e¯‘wUi m‡e©v”P Ae¯’v‡b iwk Uvb Uvb _vK‡e ?
mgvavb : †`Iqv Av‡Q,
e¯‘i fi, m = 02 kg.
myZvi ˆ`N©¨, r = 05 m.
AwfKl©R Z¡iY, g = 98 ms2
Avgiv Rvwb, m‡e©v”P Ae¯’v‡b iwk Uvb Uvb Ae¯’vq
mv 2
r
= mg
2
ev, vr g [G‡¶‡Î e¯‘i f‡ii †Kvb cÖfve †bB]
ev, v2 = rg
v rg
= 0 5 9 8
= 22136 ms1 (Ans.)
cÖkœ-18| g = 9.8 ms–2 ¯’v‡b GKwU w¯•ªs wbw³‡Z †Kvb GKwU e¯yi IRb 9.8 N n‡j e¯‘wUi fi KZ ?
†Kvb ¯’v‡b H w¯•ªs wbw³‡Z e¯ywUi IRb 9.4 N n‡j H ¯’v‡bi AwfKl©xq Z¡iY wbY©q Ki|
www.sites.google.com/view/mechaphysics https://www.facebook.com/mechaphysics.edu
mgvavb : g‡b Kwi, e¯‘wUi fi = m
†`Iqv Av‡Q, AwfKl©xq Z¡iY, g = 9.8 ms–2
1g ¯’v‡b IRb, W = 9.8 N
2q ¯’v‡b IRb, W1 = 9.4 N
†ei Ki‡Z n‡e, fi, m = ?
AwfKl©xq Z¡iY, g1 = ?
Avgiv Rvwb, W = mg
ev, m=W= 9.8 N
= 1 kg (Ans.)
g 9.8 ms 2
cªk-œ 19| GKwU e¯‘i IRb c„w_ex‡Z 56.84 N I P‡›`ª 9.8 N. c„w_exi AwfKl©xq Z¡iY P‡›`ªi AwfKl©xq
Z¡i‡Yi KZ ¸Y ?
mgvavb : †`Iqv Av‡Q, c„w_ex‡Z e¯‘i IRb, We = 56.84 N
P‡›`ª e¯‘i IRb, Wm = 9.8 N
ge
†ei Ki‡Z n‡e, =?
gm
e¯‘wUi fi m n‡j Avgiv cvB,
We = mge
Wm = mgm
We
mg e
Wm mg m
ev, g e We = 56.84
= 5.8 (Ans.)
g m Wm 9.8l
DËi : 7.548 km s1
cÖkœ-20| NY©‡bi Rb¨ welye A‡j AwfKl©xq Z¡iY KZ Kg n‡e ? [ai, R = 6.4 103 km]
mgvavb : †`Iqv Av‡Q,
c„w_exi mg‡KŠwYK †eM, = 224 hr 1 = 24 260 60 s 1
c„w_exi e¨vmva©, R = 6.4 103 km = 6.4 106 m
Avgiv Rvwb, g= GM2 2 R cos2
R
welye A‡j, = 0°
g = GM2 2 R [ cos 0 = 1]
R
Avevi, †gi“ A‡j, = 90°
g = GM2
R
www.sites.google.com/view/mechaphysics https://www.facebook.com/mechaphysics.edu
welye A‡j AwfKl©xq Z¡iY Kg‡e,
2
2
2R =
s 1 6.4 106 m
24 60 60
= 0.034 ms–2 (Ans.)
cÖkœ-21| 2 kg f‡ii GKwU e¯‘ mZvq Szjv‡bv Av‡Q| mZvi Uvb 27.6 N n‡j e¯‘wUi Z¡iY KZ ?
mgvavb : †`Iqv Av‡Q,
e¯‘i fi, m = 2 kg
AwfKl©R Z¡iY, g = 9.8 ms–2
m•Zvi Uvb, T = 27.6 N
†ei Ki‡Z n‡e, e¯‘wUi Z¡iY, = a
Avgiv Rvwb,
e¯‘‡K wbw`©ó Z¡i‡Y Dc‡i DVv‡j D³ Z¡i‡Yi mv‡_ AwfKl©R Z¡iY hy³ n‡e| Kv‡RB G †¶‡Î mZvi Uvb,
T = m(a + g)
T
ev, a = m – g
27.6
= 2 – 9.8
a = 4 ms–2 (Ans.)
cªk-œ 22| 2 kg f‡ii GKwU e¯‘‡K myZvq Szjv‡q 2.2 ms2 mgZ¡i‡Y (i) Dc‡i DVv‡j (ii) wb‡P bvgv‡j
myZvi Uvb KZ n‡e|
mgvavb : †`Iqv Av‡Q,
e¯‘i fi, m = 2 kg
Z¡iY, a = 2.2 ms2
AwfKl©R Z¡iY, g = 9.8 ms2
†ei Ki‡Z n‡e, (i) mgZ¡i‡Y Dc‡i DVv‡j myZvi Uvb, T1 = ?
(ii) mgZ¡i‡Y wb‡P bvgv‡j myZvi Uvb, T2 = ?
(i) Avgiv Rvwb,
e¯‘‡K wbw`©ó Z¡i‡Y Dc‡i DVv‡j D³ Z¡i‡Yi mv‡_ AwfKl©R Z¡iY hy³ n‡e| Kv‡RB G‡¶‡Î myZvi Uvb,
T1 = m (a + g) = 2 (2.2 + 9.8) = 24 N (Ans.)
(ii) Avevi e¯‘ wbw`©ó Z¡i‡Y wb‡P bvg‡j Zv AwfKl©R Z¡iY †_‡K ev` hv‡e| Kv‡RB myZvi Uvb,
T2 = m (g-a)
= 2 (9.8 2.2)
= 15.2 N (Ans.)
cÖkœ-23| g½j MÖn I c„w_exi `iZ¡ cÖvq 108 km| g½j MÖ‡ni fi nj 6.5 1023 kg| f‚-c„‡ôi Dci 50
kg f‡ii GKRb †jvK‡K g½j MÖn wK cwigvY e‡j AvKl©Y Ki‡e ?
mgvavb : †`Iqv Av‡Q,
g½j MÖn I c„w_exi `iZ¡, R = 108 km
= 1011 m
g½j MÖ‡ni fi, M = 6.5 1023 kg
www.sites.google.com/view/mechaphysics https://www.facebook.com/mechaphysics.edu
†jvKwUi fi, m = 50 kg
†ei Ki‡Z n‡e, †jvKwUi Dci g½j MÖ‡ni AvKl©Y ej, F = ?
Avgiv Rvwb,
Mm
F = G R2
6.67310–11N-m2kg–26.51023 kg50 kg
= (1011 m)2
F = 2.17 10–7 N. (Ans.)
cÖkœ-24| Puv‡`i fi 7.35 1022 kg Ges e¨vmva© 1.74 106 m (i) Puv‡`i c„‡ô g Gi gvb KZ ? (ii) Zv
c„w_ex c„‡ôi g Gi Zzjbvq KZ ¸Y ?
mgvavb : †`Iqv Av‡Q,
Puv‡`i fi, Mm = 7.35 1022 kg
Puv‡`i e¨vmva©, Rm = 1.74 106 m
†ei Ki‡Z n‡e, (i) Puv‡`i c„‡ô AwfKl©R Z¡iY, gm = ?
gm
Ges (ii) g = ?
e
Avgiv Rvwb, Puv‡`i †¶‡Î,
GMm
gm = 2
Rm
6.67310–11N-m2kg–27.351022kg
=
(1.74106 m)2
gm = 1.62 ms–2 (Ans.)
gm 1.62
Avevi, g = 9.8
e
1
= 6 (Ans.)
cÖkœ-25| f‚c‡„ ôi †_‡K 300 km E‡aŸ© e„ËvKvi c‡_ MwZkxj GKwU DcMÖ‡ni AveZ©bKvj KZ ? c„w_exi fi I
e¨vmva© h_vµ‡g 6 1024 kg I 6730 km.
mgvavb :
†`Iqv Av‡Q, f‚cô „ †_‡K D”PZv, h = 300 km = 300000 m
c„w_exi fi, M = 6 1024 kg
c„w_exi e¨vmva©, R = 6730 km = 6.73 106 m
gnvKl©xq aª“eK, G = 6.67 10–11 N-m2 kg–2
†ei Ki‡Z n‡e, DcMÖ‡ni AveZ©bKvj, T = ?
1
2 3
Avgiv Rvwb, h = GMT2
–R
4
www.sites.google.com/view/mechaphysics https://www.facebook.com/mechaphysics.edu
1
GMT 2 3
ev, =h+R
4
2
ev, GMT2 = (h + R)3 42
ev, T2 = 4 (h R ) 3
2
GM
4 2 ( h R ) 3
T = GM
4 2 (300000 m 6.73 10 6 m) 3
=
6.67 10 11 N-m 2 kg 2 6 10 24 kg
= 3.427 10 7 mkg = 5854 s
= 1 hr 37 min 34 s (Ans.)
cÖkœ-26| GKwU K…wÎg DcMÖn f‚c‡„ ôi wbi¶e„Ë eivei ce©w`‡K AvewZ©Z n‡”Q| K…wÎg DcMÖ‡ni AveZ©b Kvj
12 NÈv n‡j DcMÖnwUi e„ËvKvi c‡_i e¨vmva© KZ ?
mgvavb : †`Iqv Av‡Q, AveZ©bKvj, T = 12 hr
= (12 60 60) s
= 43200 s
gnvKl©xq aª“eK, G = 6.67 10–11 N-m2 kg–2
c„w_exi fi, M = 6 1024 kg
DcMÖ‡ni e„ËvKvi c‡_i e¨vmva© = c„w_exi e¨vmva© + f‚cô
„ n‡Z D”PZv
=R+h
1
GMT 2 3
Avgiv Rvwb, h = –R
4
2
1
2 3
ev, h+R = GMT2
4
1
11 2 2 2
= 6.67 10 N-m kg 62 10 kg (43200 s)
24 3
4
= (1.89 1022 Nm2s2 kg–1) 3
1
cÖkœ-27| Puv` c„w_ex †_‡K 3.9 105 km `‡i Aew¯’Z| Puv‡`i fi 7.3 1022 kg Ges c„w_exi fi 6
1024 kg| c„w_ex I Puv‡`i gvSLv‡b Ggb GKwU we›`y Av‡Q †hLv‡b GKwU KYvi Dci c„w_exi AvKl©Y ej I Puv‡`i
AvKl©Y ej mgvb| c„w_ex n‡Z H ¯’v‡bi `iZ¡ KZ ?
mgvavb : g‡bKwi, c„w_ex n‡Z H ¯’v‡bi `iZ¡ = x m
Puv` n‡Z H m_v‡bi `•iZ¡ = (3.9 108 – x) m
g‡bKwi, H ¯’v‡b Aew¯’Z †Kvb e¯‘i fi = m kg
c„w_ex I e¯‘i ga¨Kvi AvKl©Y ej = G M e2m
x
Mmm
Abyiƒcfv‡e, Puv` I e¯‘i ga¨Kvi AvKl©Y ej = G
(3.9 10 8 x ) 2
www.sites.google.com/view/mechaphysics https://www.facebook.com/mechaphysics.edu
†`Iqv Av‡Q, c„w_exi fi, Me = 6 1024kg
Puv‡`i fi, Mm = 7.3 1022kg
†ei Ki‡Z n‡e, c„w_ex †_‡K `iZ¡, x = ?
cÖkœg‡Z, GM2e m GM m8 m 2
x (3.9 10 x )
Me Mm
ev,
x2 (3.9 10 8 x ) 2
6 10 24 7.3 10 22
ev,
x2 (3.9 10 8 x ) 2
82.19 1
ev,
x2 (3.9 10 8 x ) 2
9.06 1
ev,
x 3.9 10 8 x
ev, x = 3.53 109 – 9.06 x
ev, 10.06 x = 3.53 109
x = 3.50 108 m (Ans.)
cÖkœ-28| c„w_exi AYymi I Acmi h_vµ‡g 1.47 1011 m I 1.52 1011 m. Acmi ¯’v‡b c„w_exi MwZ
Acm‡ii KZ¸Y ?
mgvavb : †`Iqv Av‡Q, AYym•i, r2 = 1.47 1011 m
Acm•i, r1 = 1.52 1011 m
†ei Ki‡Z n‡e, vv2 = ?
1
1 2 1.47 10 m
v = 1.034 (Ans.)
v2
1
1
cÖkœ-29| P›`ªc„‡ô AwfKl©R Z¡i‡Yi gvb f‚-c„‡ô AwfKl©R Z¡i‡Yi gv‡bi 6 | c„w_exi fi Puv‡`i f‡ii cÖvq 81
¸Y n‡j c„w_exi e¨vm Puv‡`i e¨v‡mi KZ ¸Y ?
mgvavb : g‡b Kwi, c„w_exi c„‡ô AwfKl©R Z¡iY = ge
c„w_exi fi = Me
ge
P›`ªc„‡ô AwfKl©R Z¡iY, gm = 6
Me
P‡›`ªi fi, Mm = 81
de Re
†ei Ki‡Z n‡e, d = R = ?
m m
GM
Avgiv Rvwb, g = R2
www.sites.google.com/view/mechaphysics https://www.facebook.com/mechaphysics.edu
GMm
P‡›`ªi †¶‡Î, gm = R 2 ................. (i)
m
GMe
c„w_exi †¶‡Î, ge = R 2 ................. (ii)
e
(i) bs mgxKiY‡K (ii) bs mgxKiY Øviv fvM K‡i cvB,
gm GMm Re2
ge = Rm2 GMe
Re2 gm Me
ev, R 2 = g M
m e m
ge
de 2 6 Me 81
ev, d = g M = 6
m e e
81
de 81
dm = 6 = 3.67 (Ans.)
cÖkœ-30| (i) f‚-c„ô n‡Z KZ DuPz‡Z AwfKl©R Z¡i‡Yi gvb f‚-c„‡ôi AwfKl©R Z¡i‡Yi gv‡bi A‡a©K n‡e ? (ii)
KZ f‚-Af¨š‡i AwfKl©R Z¡i‡Yi gvb f‚-c„‡ôi A‡a©K n‡e ? [c„w_exi e¨vmva© 6.38 106 m]
mgvavb : (i) g‡b Kwi, c„w_exi AwfKl©R Z¡iY = g
awi, c„w_ex n‡Z h D”PZvq AwfKl©R Z¡i‡Yi gvb f‚-c„‡ôi AwfKl©R Z¡i‡Yi gv‡bi A‡a©K|
g
g(h) = 2
awi, c„w_exi e¨vmva© = R
Avgiv Rvwb,
g(h) R2
g = (R + h)2
g
2 R2
ev, g = (R + h)2
ev, (R + h)2 = 2R2
ev, R + h = 2 R
ev, h = R ( 2 – 1) = 0.41 R
h = 0.41 6.38 106 m = 2.62 106 m (Ans.)
(ii) Avevi awi, f‚-c„ô n‡Z h MfxiZvq AwfKl©R Z¡iY g(–h) Gi gvb f‚-c„‡ô AwfKl©R Z¡i‡Yi gv‡bi
g
A‡a©K n‡e| g(– h) = 2
Avgiv Rvwb,
h
g(– h) = g 1 – R
www.sites.google.com/view/mechaphysics https://www.facebook.com/mechaphysics.edu
1 h
ev, 2 = 1 – R
ev, R = 2(R – h)
R
ev, h = 2
6.38 106 m
ev, h = 2
h = 3.19 106 m (Ans.)
cÖkœ-31| K¨v‡fwÛm-Gi GKwU cix¶vq cÖ‡Z¨KwU †QvU †Mvj‡Ki fi wQj 0.02 kg Ges cÖ‡Z¨KwU eo †Mvj‡Ki
fi wQj 5 kg| †QvU †MvjK `ywUi ms‡hvMKvix `‡Êi ˆ`N©¨ 0.5 m Ges GKwU †QvU †MvjK n‡Z GKwU eo
†Mvj‡Ki e¨eavb wQj 0.1 m| hw` Szjb Zv‡ii e¨eZ©b aª“eK 4.8 10–8 kg m2/s2 nq Ges ZviwU 0.4°
cvK Lvq Z‡e gnvKl©xq aª“e‡Ki gvb KZ n‡e wbY©q Ki|
mgvavb : †`Iqv Av‡Q, †QvU †Mvj‡Ki fi, m = 0.02 kg
eo †Mvj‡Ki fi, M = 5 kg
`‡Êi ˆ`N©¨, = 0.5 m
†QvU I eo †Mvj‡Ki `iZ¡, r = 0.1 m
Zv‡ii e¨eZ©b aª“eK, = 4.8 10–8 kg m2s–2
e¨eZ©b †KvY, = 0.4°= 0.4
c
180
=(6.9 10 ) 3 c
cÖkœ-32| c„w_exi fi I e¨vmva© P‡›`ªi fi I e¨vmv‡a©i Zzjbvq h_vµ‡g 81 ¸Y I 4 ¸Y eo n‡j G‡`i c„‡ô
AwfKl©R Z¡i‡Yi gv‡bi Zzjbv Ki|
mgvavb : †`Iqv Av‡Q, Me = 81 Mm
Re = 4 Rm
†ei Ki‡Z n‡e, g e : g m = ?
Avgiv Rvwb, g = GM2
R
www.sites.google.com/view/mechaphysics https://www.facebook.com/mechaphysics.edu
(i) bs mgxKiY‡K (ii) bs mgxKiY Øviv fvM K‡i cvB,
ge GM e R m 2
gm R e2 GM m
R 2m R m2
= Me = 81M m 81
= 16
Mm R e2 Mm ( 4R m ) 2
ge : gm = 81 : 16 (Ans.)
cÖkœ-33| c„w_ex c„ô n‡Z 300 km wfZ‡i g Gi gvb wbY©q Ki| c„w_exi e¨vmva© = 6400 km; gnvKl© aª“eK
= 6.7 10–11 N m2/kg2; c„w_exi NbZ¡ = 5530 kg/m3.
mgvavb : †`Iqv Av‡Q, h = 300 km = 3 105m
e¨vmva©, R = 6400 km = 6.4 106 m
G = 6.7 10–11 Nm2 kg–2
NbZ¡, = 5530 kg/m3
†ei Ki‡Z n‡e, g = ?
Avgiv Rvwb,
g = 43 G(R h )
= 4
3
6.7 10–11 N m2 kg–2 3.14
(6.4 106 m– 3 105 m) 5530 kg/m3
= 9.46 ms–2 (Ans.)
cÖkœ-34| f‚-c„ô n‡Z 600 km D‡aŸ© GKwU i‡KU n‡Z Abyf‚wgKfv‡e GKwU †Mvjv wb‡¶c Kiv nj| Dr‡¶cY
†eM KZ n‡j †MvjvwU H D‡”P †_‡K K…wÎg DcMÖ‡ni gZ c„w_ex‡K cÖ`w¶Y Ki‡Z cvi‡e ?
[G = 6.66 10-11 N-m2/kg2; c„w_exi fi = 6 1024 kg; c„w_exi e¨vmva© = 6400 km]
mgvavb : †`Iqv Av‡Q, D”PZv, h = 600 km = 6 105 m
G = 6.66 1011 N-m2 kg–2
c„w_exi fi, M = 6 1024 kg
c„w_exi e¨vmva©, R = 6400 km
= 6.4 106 m
†ei Ki‡Z n‡e, Dr‡¶cY †eM, v = ?
GM
Avgiv Rvwb, v =
Rh
6.66 10 11 N-m 2 kg 2 6 10 24 kg
=
6.4 10 6 m 6 10 5 m
= 7555.5 ms–1
= 7.556 km s–1 (Ans.)
cÖkœ-35| c„w_exi fi 5.98 1024 wK‡jvMÖvg| c„w_ex c„‡ô AwfKl©xq ZiY 9.8 wgUvi/†m2 a‡i c„w_exi e¨vm
wbY©q Ki|
www.sites.google.com/view/mechaphysics https://www.facebook.com/mechaphysics.edu
[G = 6.66 10–11 N-m2 kg–2]
mgvavb : †`Iqv Av‡Q, c„w_exi fi, M = 5.98 1024 kg
AwfKl©xq Z¡iY, g = 9.8 ms–2
gnvKl©xq Z¡iY, G = 6.66 10–11 N-m2 kg–2
†ei Ki‡Z n‡e, c„w_exi e¨vm, D = ?
g = GM2
R
2 GM
ev, R =
g
R= GM
g
6.66 10 11 N-m 2 kg 2 5.98 10 24 kg
=
9.8 ms 2
= 6.375 106 m
c„w_exi e¨vm, D = 2 R
= 2 6.375 106 m
= 12.75 106 m (Ans.)
cÖkœ-36| GKwU e¯•yi fi 0.25 †KwR Ges AwfKl©xq Z¡iY 9.8 ms–2. e¯‘wUi IRb KZ ?
mgvavb : †`Iqv Av‡Q,
fi, m = 0.25 kg
AwfKl©xq Z¡iY, g = 9.8 ms–2
†ei Ki‡Z n‡e, e¯‘wUi IRb, W = ?
Avgiv Rvwb,
W = mg
= 0.25 kg 9.8 ms–2
W = 2.45 N (Ans.)
cÖkœ-37| c„w_exi c„‡ô GKwU †jv‡Ki IRb 40.5 †KwR n‡j P›`ªc„‡ô Gi IRb KZ n‡e †ei Ki| g‡bKi,
c„w_exi fi P‡›`ªi f‡ii 81 ¸Y Ges c„w_exi e¨vmva© P‡›`ªi e¨vmv‡a©i 4 ¸Y|
mgvavb : †`Iqv Av‡Q,
c„w_exi c„‡ô IRb, We = 40.5 kg–wt
Me
Mm = 81
Re
Ges Rm = 4
†ei Ki‡Z n‡e, P›`ª c„‡ô IRb, Wm = ?
Avgiv Rvwb,
GM
g = R2
GMe
ge = R 2 ........... (1)
e
www.sites.google.com/view/mechaphysics https://www.facebook.com/mechaphysics.edu
GMm
Ges gm = 2 .......... (2)
Rm
ge GMe Rm2
GLb, g = R 2 GM
m e m
Me Rm2
= M R
m e
12
= 81 4
ge 81
g = 16
m
We ge
Avevi, W = g
m m
gm
Wm = g We
e
16
= 81 40.5 kg-Wt
Wm = 8 kg-Wt (Ans.)
cÖkœ-38| m‡h©i fi 1.98 1030 wK‡jvMÖvg Ges G = 6.66 1011 N-m2 kg–2 n‡j mh© n‡Z c„w_exi `iZ¡
†ei Ki| [365 w`‡b GK eQi]
mgvavb : g‡bKwi, c„w_exi fi = m
†`Iqv Av‡Q, m‡h©i fi, M = 1.98 1030 kg
gnvKl©xq aª“eK, G = 6.66 10–11 N-m2 kg–2
AveZ©bKvj, T = (365 24 60 60) s
†ei Ki‡Z n‡e, `iZ¡, d = ?
Avgiv Rvwb, F = GMm 2
d
Avevi, F = md2
GMm 2
= md2
d
GM
ev, d3 = GM2 =
2
2
T
2
ev, d3 = GMT2
4
6.66 10 11Nm2 kg 2 1.98 1030kg (365 24 60 60s) 2
= 4π 2
= 3.32 1033 Nm2s2 kg–1 = 3.32 1033m3
d = (3.32 1033 m3) 3
1
www.sites.google.com/view/mechaphysics https://www.facebook.com/mechaphysics.edu
mgvavb : g‡bKwi, c„w_exi fi = M
Ges c„w_exi †K›`ª †_‡K GKwU we›`yi `iZ¡ = r
we›`ywU‡Z AwfKl©xq cÖvej¨, E = GM
2
...................(i)
r
Avevi, D³ we›`y‡Z AwfKl©R Z¡iY, g = GM
2
.........(ii)
r
mgxKiY (i) Ges (ii) bs Zzjbv K‡i cvB,
g=E
g Ges E Df‡qi AwfgyL n‡”Q c„w_exi †K‡›`ªi w`‡K| AZGe, gvb I w`K Dfq we‡ePbvq AwfKl©R Z¡iY
AwfKl©xq cÖve‡j¨i mgvb| (Proved)
www.sites.google.com/view/mechaphysics https://www.facebook.com/mechaphysics.edu