Rodzaje

laserów
Temat pierwszy
Lasery na ciele stałym
 Ośrodki aktywne laserów na ciele
stałym
matryca dielektryczna + jon aktywny

Kryształ
Szkło

LASERY
CIAŁA
STAŁEGO SĄ
POMPOWANE
OPTYCZNIE
 LASER RUBINOWY
W laserze rubinowym substancją czynną jest kryształ korundu (trójtlenek glinu) z domieszką jonów
chromu.
Pompowanie optyczne odbywa sie przy pomocy flesza.
Lasery rubinowe pracują impulsowo, emitując światło czerwone o długości fali 694,3nm.
Laser rubinowy jest laserem impulsowym o niskiej częstości repetycji. Czas trwania pojedynczego
impulsu jest rzędu milisekund przy energii 1J i średniej mocy impulsu rzędu kilowatów
 LASER RUBINOWY

Widzialne światło przenosi jony Cr 3+ do stanów wzbudzonych E1 lub E2, gdzie

żyją krótko (ok. 100 ns). Laser rubinowy jest laserem trójpoziomowym – poziom E0
jest poziomem, z którego rozpoczyna się pompowanie i kończy akcja laserowa.
Do wytworzenia inwersji obsadzeń potrzeba aby połowa
atomów została przeniesiona do stanu wzbudzonego,
wymaga to bardzo dużych energii pompowania.
Lasery szklane
Laser neodymowy pompowany jest optycznie za pomocą lampy
błyskowej lub diody luminescencyjnej ze stanu podstawowego E0 do
stanu wzbudzonego E4. Inwersja obsadzeń dokonuje się między stanami
E3 i E2 i tu zachodzi akcja laserowa powodując emisje promieniowania z
zakresu bliskiej podczerwieni (1064 nm)

reflektor

Lampa
chłodzenie błyskowa

H2O

Kryształ
Nd:YAG
KTP
Lasery przestrajalne na
ciele stałym
(lasery wibrynowe)
https://www.olympus-
lifescience.com/en/microsco
pe-
resource/primer/java/lasers/t
sunami/
Lasery gazowe
wzbudzanie ośrodka d) wzbudzenie optyczne
czynnego e) wzbudzenie przez przejścia wymuszone z
wyższych stanow (kaskadowe)
np. lasery CO i argonowy

f) wzbudzenie z jonizacją np. w Ar+

a) wzbudzenie przez zderzenie z
e + B -> (B+)* + 2e
elektronami np. Ar, Kr, Xe, He
(B+)* -> B+ h 
e + A -> A* + e
A* -> A + h
g) wzbudzenie z jonizacją Penninga np. w
parach matali Cu
b) przekazanie energii w zderzeniach
A*+ B -> (B+)* + A
atom-atom np. He-Ne
(B+)* -> B+ h 
e + A -> A* + e
A* +B -> B* + A
h) wzbudzenie z przekazaniem ładunku
B* -> B+ h 
A++ B -> (B+)* + A
(B+)* -> B+ h 
c) wzbudzenia przez dysocjację np. Ar-O2,
np. jeden z procesów w laserach jonowych,
Ne-O2
np. Ar+
e + A -> A* + e
A* +B2 -> B* + B + A
B* -> B+ h 
Lasery
gazowe
 Laser helowo-neonowy
mieszanina helu i neonu w stosunku 10:1, zamknięta w rurze ze szkła kwarcowego.

•między końcami rury przyłożone

jest napięcie
•powstaje pole elektrostatyczne,
które przyspiesza elektrony i jony
do dużych prędkości
•rozpędzone elektrony uderzają w
atomy helu
• wzbudzają je na poziomy
energetyczne E1 i E2 (metatrwałe).
•wzbudzone atomy helu uderzając
w atomy neonu przenoszą je na
metatrwałe poziomy energetyczne
E’1 i E’2, przekazując im swoja
energie wzbudzenia
• wracają wtedy na podstawowy
poziom energetyczny.
Laser helowo-neonowy jest laserem o pracy ciągłej.

Substancją roboczą wewnątrz rury próżniowej jest mieszanina neonu i helu w

stosunku od 1:5 do 1:20 pod ciśnieniem rzędu jednej dziesiątej kPa.
Typowa rura wyładowcza ma średnicę od 2 do 8 mm i długość od 10 do 100 cm.
Typowy prąd wyładowania wynosi od 5 do 100 mA (przy wyładowaniu ciągłym
jarzeniowym).
Temperatura gazu wynosi ok 400 K.
Hel wzbudzany jest do wyższego stanu przez wyładowanie elektryczne za
pomocą elektrod. Akcja laserowa trwa tak długo, jak długo istnieje wyładowanie
jarzeniowe.
Lasery emitujące promieniowanie w wyniku przejść oscylacyjnych generują promieniowanie
w zakresie bliskiej podczerwieni, zarówno w sposób ciągły, jak i impulsowy.
Główne linie: 1060 nm i 960 nm oraz 500-600 nm
Laser CO2
 Rodzaje laserów CO2

1. Lasery z gazem czynnym znajdującym się w szczelnie zamkniętej

kolumnie wyładowczej
2. Lasery – falowody
3. Lasery z osiowym przepływem gazów
4. Lasery o poprzecznym przepływem gazów
5. Lasery poprzecznie wzbudzane pod ciśnieniem zbliżonym do
atmosferycznego
Rodzaje konstrukcji laserów CO2:
o Lasery o wolnym przepływie ( Slow Flow Lasers) - chłodzenie odbywa się tu częściowo przez boczne ścianki
rezonatora, lasery tego typu dają wiązkę o wysokiej jakości lecz o małej mocy
o Lasery o szybkim przepływie osiowym (Fast Axial Flow Lasers) - przepływ gazu z prędkością 300 do 500m/s,
wiązka jest dobrej jakości, nadająca się do cięcia. Ta konstrukcja daje lasery o dużych mocach i niewielkich
wymiarach.
o Lasery o przepływie poprzecznym (Transvers Flow) - pobudzane polem elektrycznym w kierunku
prostopadłym do osi rezonatora. Innym przykładem są lasery o pobudzaniu podłużnym, które na ogół pracują w
sposób ciągły i w zależności od rozmiarów rury generują moc od kilku W do kilku kW.
o Lasery zamknięte (Sealed Lasers)- gaz jest zamknięty w komorze rezonatora, chłodzenie odbywa się w całości
przez przewodnictwo. Lasery tego typu charakteryzują się małymi wymiarami i dlatego dają możliwość np.
umieszczenia ich na ramieniu robota. Lasery różnią się między sobą także sposobem zasilania. Najbardziej
wydajne jest zasilanie prądem stałym DC, minusem tego typu zasilania jest to, iż następuje szybsze zużywanie
elektrod, co z kolei powoduje szybsze zanieczyszczenie luster w rezonatorze. Zastępczo stosuje się zasilanie
prądem zmiennym (HF).
 LASER JONOWY
Laser jonowy jest laserem gazowym, na ogół o pracy ciągłej, w którym ośrodkiem
czynnym są jony gazów szlachetnych lub pary metali takich jak: ksenon, krypton,
argon, neon, a także chlor, pary fosforu czy siarki.
Inwersje obsadzeń osiąga się na skutek wzbudzenia jonów na wyższe poziomy
energetyczne w procesie ich zderzeń z wolnymi elektronami tworzącymi się w
wyładowaniu elektrycznym.
Przed wzbudzeniem poziomów jonowych gaz ulega jonizacji.
Jonizację taką wywołuje przepływający przez gaz prąd, od wartości którego w
dużym stopniu zależy wyjściowa moc laserów.
Największą moc (kilkaset W) otrzymano m. in. na jonach argonu i kryptonu.
 Podział laserów jonowych:
➢Lasery, w których ośrodkiem czynnym są pobudzone jony takich
gazów, jak Ar+.
Lasery te są pobudzone wyładowaniem elektrycznym w gazie przy
przepływie prądu rzędu kilku do kilkudziesięciu amperów.
Lasery te mogą równocześnie generować kilka długości fali z
zakresu widzialnego i nadfioletu. Na przykład dla Ar+ największą
moc uzyskuje sie dla 488 nm oraz 514 nm.
Z laserów tych uzyskuje sie moce od kilku do kilkunastu W dla
wszystkich długości fal emitowanych równocześnie.

Laser argonowy – rodzaj jonowego lasera gazowego, w którym cząstkami aktywnymi są jony argonu Ar+.
Laser ten emituje na kilku długościach fal w zakresie światła widzialnego i ultrafioletu: 351 nm, 454,6
nm, 457,9 nm, 465,8 nm, 476,5 nm, 488,0 nm, 496,5 nm, 501,7 nm, 514,5 nm, 528,7 nm.
https://www.olympus-lifescience.com/en/microscope-resource/primer/java/lasers/argonionlaser/
Rury wyładowcze laserów wysokiej mocy wykonuje się
z ceramiki berylowej lub wykłada nią rury kwarcowe i
intensywnie chłodzi wodą

Do selekcji linii laserowych zazwyczaj stosuje się

pryzmat czasem połączony z etalonem
Zastosowania

Fototerapia oka

Leczenie jaskry
Lasery ekscimerowe Excited dimer RH*

Emitują promieniowanie impulsowe z zakresu

nadfioletu

Ośrodkiem czynnym jest mieszanina gazów

szlachetnych i halogenów, które tworzą krótko
żyjące, niestabilne halogenki gazów szlachetnych
(ArF, KrF, XeF, XeCl)
Pompowanie lasera, które powoduje powstanie
ekscimeru w stanie wzbudzonym jest realizowane
poprzez:
• wyładowanie elektryczne w gazie
• wzbudzenie wiązką elektronową
• wzbudzenie mikrofalowe
Lasery cieczowe
 Historia
1962 r. – pierwszy laser cieczowy pompowany lampą rtęciową
ośrodek czynny – benzofen i naftalen
emisja promieniowania -470 nm

1963 r. – zastosowanie chelatów ziem rzadkich (związki metaloorganiczne) – akcja laserowa w

zakresie 600nm

Problem – trudność w uzyskaniu stanu inwersji obsadzeń (krótki czas życia [ns] górnych stanów
laserowych barwnika) – wymagane intensywne i szybkie pompowanie, by uniknąć konkurencji
przejść spontanicznych

Uruchomienie lasera azotowego spowodowało rozwój laserów barwnikowych.

Barwniki są chemicznymi związkami nienasyconymi posiadającymi
co najmniej podwójne wiązania
Liczba stosowanych barwników –ponad 1000
Kumaryna (C9H6O2, benzopiron, lakton kwasu o-hydroksycynamonowego) – związek
organiczny z grupy laktonów, o przyjemnym zapachu świeżego siana. Wykryta w roślinach
ponad 80 gatunków

Fluoresceina
Rodaminy – grupa barwników fluoronowych, o czerwonej barwie stosowanych do barwienia wełny, jedwabiu,
papieru, a także do oznaczania jonów metali ciężkich w analizie chemicznej.
W biologii stosuje się je jako barwniki fluorescencyjne (wzbudzenie przy świetle o długości fali 610 nm)
RODAMINA 6G – etalonowy roztwór luminezuje w zakresie 540 – 620 nm
Roztwory barwników charakteryzują się dużą wydajnością kwantową luminescencji
do 99%, są łatwo dostępne i tanie

Za właściwości spekroskopowe barwników odpowiedzialne są elektrony typu ,

tworzące wiązania podwójne i potrójne

Barwniki w roztworach mogą tworzyć jony bądź pozostawać neutralne

Laser barwnikowy jest laserem czteropoziomowym, a przejścia zachodzą między poziomami
elektronowymi, na których elektrony są sprzężone z wibracjami.To właśnie sprzężenie wibronowe
powoduje, że linie absorpcji i fluorescencji są bardzo szerokie. Sprzężenie wibronowe powoduje często
jednorodne poszerzenie pasma fluorescencji, co pozwala wszystkim wzbudzonym cząsteczkom
uczestniczyć we wzmacnianiu światła o jednej częstości.
Wpływ otoczenia na luminescencję
barwników
1.Wpływ rozpuszczalnika
2.Wpływ stężenia

Dimery – niefloryzujące (im większe jest stężenie barwnika, tym większe jest
stężenie dimerów, co ogranicza liczbę centrów aktywnych lasera)
Metodą zapobiegania dimeryzacji jest zastosowanie detergentów i stworzenie
micelli

3.Wpływ temperatury i lepkości

Obniżenie temperatury roztworu prowadzi do zawężenia linii absorpcyjnych

i emisyjnych.
Przy wzroście temperatury zwykle rośnie szerokość połówkowa pasma
emisji, maleje wydajność kwantowa i zmniejsza się natężenie fluorescencji

Ze zmianą temperatury zmieniają się warunki równowagi kwasowo-

zasadowej (zmiana udziału różnych form jonowych w widmie emisji i
absorpcji) - Efekt Szpolskiego
W niskich temperaturach możliwa jest obserwacja fosforescencji.
 Laser barwnikowy
Laser barwnikowy jest to laser o pracy ciągłej lub impulsowej, którego
ośrodkiem czynnym jest roztwór barwnika w stanie ciekłym, stałym lub w
postaci pary. Barwniki są skomplikowanymi związkami organicznymi silnie
pochłaniającymi światło w obszarze widzialnym. Laser ten umożliwia
ciągłą zmianę długości fali w zakresie od ok. 0,4 do 0,8 µm lub od bliskiej
podczerwieni do bliskiego ultrafioletu (1 µm ÷ 0,2 µm).
Barwniki: fluorosceina, radomina G6 i rodamina B, polifenyl, stilben,
kumaryna
Drgania i rotacje cząsteczki powodują rozczepienie każdego poziomu
elektronowego na wiele poziomów oscylacyjnych i rotacyjnych , które są
ułożone tak gęsto ze tworzą niemal ciągłe pasma energetyczne (widmo
cząsteczkowe).

Przestrajanie długości fali może odbywać się za pomocą siatek

dyfrakcyjnych, pryzmatów lub poprzez zmianę ciśnienia barwnika.

Lasery barwnikowe są pompowane:

•lampą błyskową,
•laserem YAG
•laserem azotowym, o błysku krótkim i szybko narastającym impulsie.
Częstotliwości powtarzania impulsów wynoszą przy pobudzaniu
laserem azotowym, ok. 100 Hz, przy pobudzeniu lampą
błyskową ok. 15 Hz.

Lasery barwnikowe o pracy ciągłej są pompowane zwykle

laserem argonowym.

Duża szerokość pasma fluorescencji barwnika umożliwia

przestrajanie lasera.

w rezonatorze optycznym umieszcza się element dyspersyjny

odbiciową siatkę dyfrakcyjną,
pryzmat lub interferometr Fabry`ego - Perota.

Najlepsze strojenie lasera barwnikowego uzyskuje się z

pomocą interferometru Fabry`ego - Perota
Pompowanie
W laserach barwnikowych wyróżnia się dwa sposoby
pompowania: poprzeczne i podłużne
Pompowanie
Cząsteczki barwnika są wzbudzane optycznie za pomocą lamp
błyskowych, lamp łukowych lub laserów impulsowych i ciągłych:
neodymowego Nd:YAG (druga harmoniczna), argonowego,
ekscimerowego, azotowego.
Geometria pierścieniowa rezonatora
Laser Vbeam impulsowy laser barwnikowy (590-
595 nm),
stosowany do leczenia zmian rumieniowych,
napadowego czerwienienia twarzy i rozszerzonych
naczyń (teleangiektazji). Vbeam ma najdłuższy,
spośród laserów barwnikowych, czas trwania
impulsu (1,5-40 ms).
Dłuższy czas trwania impulsu lasera pozwala na
łagodne ogrzanie i jednolitą koagulacją naczyń,
dzięki czemu nie dochodzi do mechanicznego
uszkodzenia i pozabiegowych zmian krwotocznych.
 Laser półprzewodnikowy – jest to odmiana lasera w której ośrodkiem
czynnym jest półprzewodnik, najczęściej w postaci złącza p-n, w
którym źródłem fotonów są elektrony wpompowywane z obszaru typu
n do obszaru typu p poprzez doprowadzony zewnętrznie prąd
elektryczny.
 Bardzo duże wzmocnienie lasera półprzewodnikowego
 Wzmocnienie powodowane inwersją obsadzeń elektronów i dziur
 Szerokie widmo wzmocnienia (rzędu THz)
 Możliwość uzyskania promieniowania od podczerwieni do fioletu
 Złącze p-n spolaryzowane w
kierunku przewodzenia
 Energia emitowanego
promieniowania pochodzi z
rekombinacji pary dziura–
kierunek przepływu prądu
+ –
kierunek ruchu elektronów

elektron w półprzewodniku
 Elektron i dziura spotykając
się w obszarze złącza mogą P N

ulec rekombinacji
promienistej - energia w
całości lub większej części
jest przekazywana fotonowi
i wraz z nim
wypromieniowana
„wolny” elektron „wolny” elektron
Pasmo przewodzenia

Poziomy
donorowe

Pasmo walencyjne
 Pasmo przewodzenia

Dziura
Poziomy
akceptorowe
Dziura

Pasmo walencyjne
 Domieszkowanie:
Al, Ga, In (III grupa) –typ p
P, As, Sb (V grupa) –typ n

Przejścia
-proste
-skośne
Diody laserowe świecące światłem widzialnym są
wykonane z arsenku galu GaP (promieniowanie o barwie
czerwonej i zielonej),
arsenofosforku galu GaAsP (promieniowanie o barwie
czerwonej, pomarańczowej i żółtej (630-590 nm)),
fosforku galowo-indowego InGaP i arsenku glinowo-
galowego AlGaAs, azotku galu GaN (promieniowanie o
barwie niebieskiej 430 nm),
azotku indowo-galowego InGaN/YAG (daje
promieniowanie białe),
zaś diody świecące światłem podczerwonym są wykonane z
arsenku galu GaAs domieszkowanego cynkiem Zn i
krzemem Si (950-650 nm).
  Zewnętrzny prąd elektryczny dostarcza
energii potrzebnej do przejścia elektronu z
pasma walencyjnego do pasma
przewodnictwa (pompowanie)
 Elektrony przechodzą do pasma
przewodnictwa a w paśmie walencyjnym
tworzą się dziury
 Przy dostatecznie dużym prądzie może
http://www.rp-photonics.com/semiconductor_lasers.html
dojść do inwersji obsadzeń czyli może
zostać zainicjowana akcja laserowa
• Po wzbudzeniu elektrony zaczynają tracić energię i przemieszczają się do
dna pasma przewodnictwa a dziury do wierzchołka pasma walencyjnego
• Dochodzi do rekombinacji
• Uwalniany jest foton (rekombinacja radiacyjna) o energii równej energii
przerwy energetycznej
Złącze p-n
Przejścia promieniste w półprzewodnikach
− Rekombinacja pasmo-pasmo - elektron z pasma przewodnictwa
rekombinuje bezpośrednio z dziurą z pasma walencyjnego, w wyniku czego
wytwarzany jest foton o energii równej lub większej od energii przerwy
energetycznej EG półprzewodnika. Rekombinacja pasmo-pasmo może być
obserwowana tylko w czystych materiałach.
− Rekombinacja przez płytkie poziomy donorowe lub akceptorowe - elektron
z pasma przewodnictwa rekombinuje z dziurą przetrzymywaną na poziomie
związanym z akceptorem, lub elektron z poziomu donorowego rekombinuje
z dziurą z pasma walencyjnego.
− Rekombinacja donor-akceptor - elektron z poziomu donorowego
rekombinuje z dziurą przetrzymywaną na poziomie akceptorowym. Energia
odpowiadająca temu przejściu zależy od przestrzennej odległości donora i
akceptora.
− Rekombinacja poprzez głębokie poziomy - w tym przypadku energia
fotonu jest znacznie mniejsza niż wartość przerwy energetycznej.
Homozłącza
Przerwy energetyczne półprzewodników złącza są takie same

Heterozłącza
Przerwy energetyczne półprzewodników złącza są różne
  złącza p-n o małej odległości
obszaru typu p od obszaru typu
n (rzędu 1..2m)
 Złącze to pokryte jest
metalicznym kontaktem
http://photoni-x.net/design.html elektrycznym
 Do tego kontaktu
doprowadzany jest kabel
elektryczny przez który
doprowadzany jest prąd
elektryczny

http://www.physics.ox.ac.uk/al/research/groups/laser/diodes.html
http://www.riegl.com/distancemeters_/distancemeter_applications_/notes_/e_gi003.htm
 •złączowe
 -na materiale objętościowym
 -na studniach kwantowych
 -na kropkach kwantowych
 •bezzłączowe
 -kwantowy laser kaskadowy
 •wielomodowe -generacja kilku (co najmniej
dwóch) modów laserowych różniących
sięczęstotliwościąi długościąfali świetlnej.
 •jednomodowe -generacja jednego modu
laserowego czyli jednej częstotliwości i jednej
długości fali świetlnej.
 Prąd zasilania
Moc wyjściowa a –100 mA
w funkcji prądu b –80 mA
w różnych temperaturach c –67 mA
Widmo mocy
w różnych temperaturach
 Dla zainicjowania akcji
laserowej prąd zasilający Moc
świetlna
musi mieć odpowiednią
wartość zwaną prądem
progowym I
 Zmiany natężenia prądu Emisja
zmieniając ilość wymuszon
wstrzykiwanych nośników a
przekładają się na modulację
natężenia emitowanego
światła

Emisja spontaniczna
Natężenie prądu
Prąd
progowy
 poniżej progu wzbudzenia
– dioda dioda laserowa
elektroluminescencyjna
 powyżej progu wzbudzenia
– dioda laserowa
 = 0,15 [nm]

 = 4,5 [nm]
dioda
elektroluminescencyjna

0,851 0,849 0,847 0,845 0,843 0,841 0,839  [m]

Rozkład przestrzenny promieniowania lasera krawędziowego

Pryzmaty anamorficzne
Lasery homozłączowe mogą pracować jedynie impulsowo w
niskich temperaturach.
Lasery z pojedynczym heterozłączem posiadają
niedomieszkowaną warstwę aktywną umieszczoną
pomiędzy dwoma warstwami o różnym składzie i różnej
szerokości przerwy energetycznej np. GaAs oraz GaAlAs.
Pozwala to ograniczyć wzbudzanie elektronów i emisje
światła do warstwy aktywnej GaAlAs i umożliwia pracę
impulsową lasera o dużej mocy szczytowej w temperaturze
pokojowej. Niestety, lasery te nie mogą pracować w sposób
ciągły.
Lasery z podwójnym heterozłączem są znacznie
wydajniejsze i mogą emitować promieniowanie w sposób
ciągły w temperaturze pokojowej.
Wady:
-bardzo duże prądy progowe,
-kontrolowany dyfuzyjnie obszar czynny
-mała gęstość fotonów

Zalety:
-idealne dopasowanie stałych sieci
Najczęściej stosowana w telekomunikacji jest konfiguracja diody typu Burrusa
Wykonuje się tam zagłębienie w podłożu z GaAs w celu zmniejszenia zachodzącej w
nim silnej absorpcji emitowanego promieniowania i maksymalnego zbliżenia
światłowodu do struktury emitującej światło. Promieniowanie trafia bezpośrednio do
światłowodu.
Zalety:
-niski i bardzo niski prąd
progowy,
-ograniczony obszar dyfuzji
nośników,
-duża gęstość fotonów (efekt
światłowodowy)

Wady:
-defekty
wynikające z różnic stałych
sieci
Britney's Guide to Semiconductor Physics
 Laser półprzewodnikowy z rozłożonym sprzężeniem zwrotnym (DFB):
DFB Powierzchnie odbijające są zastępowane siatkami dyfrakcyjnymi.
Powodują one występowania sprzężenia w bardzo wąskim przedziale
długości fal, co poprawia stabilność widmową i temperaturową laserów
półprzewodnikowych

Długość emitowanej fali DFB:

 W laserach tych prąd jest Rejon dyfuzyjny typu p
wstrzykiwany jedynie w +
wąskim pasku. Takie lasery
są nazywane laserami o n - AlGaAs
geometrii paskowej
 Wstrzykiwanie to powoduje p - AlGaAs Warstwa
aktywna
zmienny rozkład nośników p - GaAs
w płaszczyźnie złącza, z n - AlGaAs
maksimum w środku paska,
pokrywającym się, z n - GaAs
maksimum wzmocnienia
optycznego

–
 Kontakt
 Falowód ten jest wykonany
przez wprowadzenie
odpowiednich skokowych SiO2 p - lnP SiO2
zmian współczynnika Warstwa
załamania aktywna
lnGaAsP
 W tych laserach obszar, w n - lnP
którym prowadzone jest
światło, określono przez n+ - lnP
uformowanie falowodu Podłoże
wzdłuż złącza
 Zasada zachowania energii:
hc
EC − EV = E f =

Zasada zachowania pędu:
h
pf = 0

Zatem (w przybliżeniu) pęd
elektronu nie ulega zmianie!

Elektrony w paśmie przewodnictwa (i dziury w paśmie walencyjnym) traktuje się jak cząstki
swobodne o określonej masie efektywnej.
Nośniki w czasie swego życia ulegają licznym zderzeniom, zmieniając swój pęd (i energię).
Spełnienie zasady zachowania pędu okazuje się więc niezwykle trudne!
małe prawdopodobieństwo zajścia rekombinacji => niska sprawność lasera
Schemat i fotografia struktury lasera VCSEL.
 Polski laser VCSEL

Testowany w 2004 r. (Instytut Technologii Elektronowej w Warszawie) miał budowę:

• warstwy wytworzone przy metodą wiązek molekularnych,

• dolne zwierciadła Bragga - 24.5 powtórzeń par AlAs/GaAs o grubości ¼ długości fali i
odbijalności 99.7%

• górne zwierciadła Bragga - 14.5 takich samych par o odbijalości 97%

• mikrownęka rezonansowa - zbudowana z GaAs o grubości optycznej 2 długości fali z 9

studniami kwantowymi z InGaAs zgrupowanymi po trzy.
Zalety:
-użycie nanostruktur (niski próg),
-łatwość produkcji (epitaksja) (nie
dotyczy DFB),
-wysoka monochromatyczność,
-kontrola rozkładu
przestrzennego promieniowania
 Zalety struktury VCSEL.

• łatwiejszy niż w laserach krawędziowych montaż w układach elektronicznych,

• mały prąd progowy i prąd pracy, dzięki małej objętości wnęki,
• wydajne sprzęganie fali świetlnej do światłowodu,
• planarność technologii wytwarzania pozwala na testowanie i selekcję przyrządów
przed pocięciem na struktury,
• mała wrażliwość długości emitowanego światła oraz progu akcji laserowej na zmiany
temperatury,
• możliwość budowania zintegrowanych matryc powierzchniowych o precyzyjnie
określonych wymiarach,
• możliwość modulacji w bardzo szerokim zakresie częstotliwości,
• niskie prądy zasilania (ze względu na małe rozmiaru obszaru aktywnego)
powodujące długotrwałą żywotność przyrządu,
• możliwość uzyskania wysokiego (większego niż 50%) stopnia konwersji energii
elektrycznej na energię promieniowania (wysoka sprawność),
• brak asymetrii poprzecznych rozmiarów emitowanej wiązki światła (przekrój wiązki
jest kołowy), mała rozbieżność wiązki,
• możliwość generacji jednego modu podłużnego, niezależnie od zmian dynamicznych
układu (w szczególności zmian wraz z temperaturą).
 3D – lity półprzewodnik
swobodny ruchu elektronów –
spełnienie zasady zachowania pędu sprowadza się
do spełnienia 3 równań
 2D – studnia kwantowa dwuwymiarowa
ruch elektronów ograniczony w jednym wymiarze –
do spełnienia pozostają 2 równania
 1D – drut kwantowy
ruch elektronów ograniczony w dwóch wymiarach –
wystarczy spełnić jedno równanie
 0D – kropka kwantowa
ruch elektronów ograniczony w trzech wymiarach –
problem z zasadą zachowania pędu znika!
Gęstość stanów:
a)trójwymiarowych,
b)dwuwymiarowych,
c)jednowymiarowych,
d)zerowymiarowych

http://www.mtmi.vu.lt/pfk/funkc_d
ariniai/nanostructures/images/Image
13.gif
http://www.fizyka.net.pl/aktualnosci/drutykropki/bab.jpg
Ruch elektronów w kierunku y ograniczamy
dwiema równoległymi barierami potencjału.
Odległość barier porównywalna z długością fali
de Broglie'a, jednak z uwagi na zjawisko wnikania
funkcji falowej w bariery potencjału nie może być
zbyt mała – optymalna odległość Ly ~ 100 Å

Skwantowana składowa pędu: p y = L n y
y
Swobodny ruch elektronów w kierunkach x oraz z –
tzw. dwuwymiarowy gaz elektronowy.
Praktyczna realizacja – „kanapka” kryształów
(kryształ A o mniejszej przerwie energetycznej)
np. Ga0.8Al0.2As – GaAs - Ga0.8Al0.2As
 Laser zbudowanym w oparciu o
dwa heterozłącza.

Obszary p i n diody - kryształ

mieszany GaAlAs.

Rekombinacja zachodzi w obszarze

GaAs, w którym spułapkowane
zostają elektrony.

2000 - Nagroda Nobla - Herbert

Kroemer, Jack S. Kilby, Żores I.
Alferow)
http://archiwum.wiz.pl/images/duze/2001/05/01050019.jpg

http://www.mtmi.vu.lt/pfk/funkc_d
ariniai/nanostructures/images/Image
13.gif
Ruch elektronów ograniczony w kierunkach y oraz z.
Skwantowane składowe pędu py oraz pz.
Wytwarzane np. poprzez wycięcie wiązką elektronową pasa
szerokości ~ 100 Å z „kanapki” kryształów (studni
dwuwymiarowej).

Kropka kwantowa
(sztuczny atom, pudło kwantowe)
Ruch elektronów ograniczony we wszystkich kierunkach.
Skwantowane wszystkie składowe pędu:
  
pz = nz py = ny px = nx
Lz Ly Lx

 n x2 n y2 n z2 
 2 2
Oraz energia: E =  + + 
 L2 L2 L2 
(D. Halliday, R. Resnick, J. Walker
Podstawy fizyki. Tom 5.) 2m  x y z 

Półprzewodnik o mniejszej przerwie energetycznej otoczony

półprzewodnikiem o większej przerwie.
Przyczyny dla których :
▪ Małe rozmiary
▪ Wysokie sprawności ~80%
▪ Możliwość pracy w wysokich temperaturach
▪ Łatwość przestrajania zakresu działania za pomocą pola
magnetycznego
▪ Zmniejszenie gęstości progowej prądu
▪ Wysoka intensywność świetlna
▪ Teoretycznie umożliwiają prędkość wymiany danych na
poziomie 40Gbps
▪ Niskie zużycie energii
W roku 2004 prezentacja przez firmę Fujitsu pierwszego w
świecie prototypu lasera na kropkach kwantowych o
szybkości przesyłu danych 10Gbps, który może pracować w
temperaturach dochodzących do 70°C.

http://www.qdlaser.com/english/20080225_PR_eng.pdf
http://www.fujitsu.com/img/PR/2004/20040910-01.jpg
Pompowany optycznie laser na
kropkach kwantowych InP.
Pary elektron dziura wzbudzane są
przez zogniskowane światło zielone
padajace z lewej strony (ognisko ma
kształt paska ). Czerwone światło
emisji wymuszonej z kropek
(promieniowanie lasera) jest
obserwowane z prawej strony.
Warstwa QD z InP w środku warstwy
GaInP która ulokowana była
pomiędzy warstwami AlInP o
mniejszym współczynniku załamania
tworząc falowód utrzymujący światło
w bezpośrednim sąsiedztwie obszaru
czynnego.
 Telekomunikacja (optyczne sieci przesyłu danych)
 Technologie wyświetlania (projekcja, laserowe
TV)
 Medycyna (laserowe skalpele, tomografia
spójności optycznej)
 Spektroskopia
 Komputery kwantowe
 Si-OEIC

http://graphics8.nytimes.com/images/2008/03/24/business/24wafer.600.jpg
 http://users.uj.edu.pl/~ufpostaw/wyklad/Pdf/Wyklad12.pdf

Zestawienie pokazuje skutki zmniejszania liczby wymiarów -

dla 0D energia jest całkowicie zdyskretyzowana.
zbudowanej na bazie azotku galu (GaN)
emituje światło o długość fali 405 nm

Lasery wytwarzane na azotku galu

emitują światło w zakresie od
bliskiego ultrafioletu do niebiesko-
zielonego (370-500 nm), w zależności
od składu chemicznego warstwy
aktywnej. Gęstości prądu progowego
w tych laserach są rzędu 2-5 kA/cm².
Napięcia progowe wynoszą 3.8 do
5.5 V w zależności od konstrukcji
lasera. Sprawności przyrządów są
rzędu 0.8-1.8
 Lasery półprzewodnikowe, ciągle udoskonalane, obejmujące coraz szerszy zakres
widma częstości i generujące promieniowanie nawet o znacznych mocach
stanowią prawdziwy przełom w technice laserowej
 Są produkowane masowo i stosowane w wielu powszechnie używanych
urządzeniach
 Dzięki takim zaletom, jak małe wymiary, łatwość modulacji emitowanego
promieniowania, niezawodność pracy i proste zasilanie znalazły szerokie
zastosowanie jako źródło modulowanego promieniowania w telekomunikacji
światłowodowej
 W sprzęcie powszechnego użytku stosuje się lasery w odtwarzaczach i napędach
optycznych przy odczycie informacji optycznej zapisanej na płytach CD