MEZOZOJSKE KARBONATNE STENE SRBIJE

MEZOZOJSKE KARBONATNE STENE SRBIJE

petrološki sastav + fizičko-mehanička svojstva ↔ kvalitet krečnjaka

PK Jelenska stena

PK Kaona

PK Struganik PK Tisnica PK Ladne vode

PK Kriveljski kamen
PK
Za
gra
đe
PK Surduk
PK Goveđača PK Klisura
PK Skržut

PK Bistrica
 MEZOZOJSKE KARBONATNE STENE SRBIJE

OSNOVNI CILJEVI
Trijas: METODOLOGIJA
 teksturne karakteristike
„Surduk“
„Klisura“  petrološka odredba mineralnog sastava i
„Bistrica“ SNIMANJE
strukturnih LITOLOŠKIH
karakteristika STUBOVA
(veličine i vrste
“Ladne Vode” alohema/ortohema);
 OPTIČKA ISPITIVANJA;
Jura:  hemijski sastav;

„Jelenska Stena“ 
 KOMPLEKSOMETRIJSKA ANALIZA;
tehnička svojstava kamena i agregata i
„Zagrađe“ mogućnost upotrebe;
 STATISTIČKA ANALIZA
 - deskriptivna
korelacija analiza
petroloških (Kolomogorov-Smirnov
i tehničkih svojstava
Kreda: karbonatnihtest...)
stena iste starosti;
„Tisnica“ - ANOVA-test
„Kriveljski kamen“  - t-test
korelacija petroloških i tehničkih svojstava stena
“kaona” trijaske, jurske itest
- post-hoc kredne starosti;
“Goveđača” - regresiona analiza (korelaciona,
“Skržut”  definisanje generalnih modela zavisnosti fizičko-
bivarijantna, višestruka, eliminaciona...)
“Struganik” mehaničkih svojstava strukturno različitih grupa
karbonatnih stena.
 KARBONATNE STENE TRIJASKE STAROSTI

PK Surduk PK Ladne Vode

PK Klisura

Ladne Vode

Surduk Klisura
Bistrica

PK Bistrica
 TRIJASKE KARBONATNE STENE - petrografske karakteristike
PK Surduk PK Klisura PK Bistrica PK Ladne Vode

intrabiomikrit, biomikrit, biolitit fosiloferni mikrit

biointramikrit biopelmikrit intrasparit intra-bio-mikrit
intrabiosparit i fosiloferni mikrit fosiloferni mikrit biosparit
 TRIJASKE KARBONATNE STENE – hemijske karakteristike

PK Surduk PK Klisura PK Ladne Vode

PK Bistrica
rekristalisali krečnjaci kalcitski dolomiti,
dolomitski
krečnjaci dolomitski
CaCO3 - 97.61 % krečnjaci,
CaCO3 - 98,92 % krečnjaci,
krečnjaci
krečnjaci
 TRIJASKE KARBONATNE STENE – tehnička svojstva
Tehnička svojstva kamena PK Klisura PKSurduk PK Bistrica PK Ladne vode
Reprezentativne vrednosti
Zapreminska masa sa porama i šupljinama
(kg/m3) 2690 2690 2670 2690
Zapreminska masa bez pora i šupljina
(kg/m3) 2710 2700 2700 2730
Poroznost (%) 0.8 1,30 1,27 0.83
Upijanje vode (% ) 0,15 0,13 0,17 0.18
Čvrstoća na pritisak (MPa): 139 157 160
- u suvom stanju
171
- vodom zasićenom stanju 150 130 146 143
- posle dejstva mraza 152 128 145 146
Otpornost na habanje i struganje po
Bohme-u (cm3/50 cm2) 18.44 19,3 15.30 20.1
Postojanost na mraz postojan postojan postojan postojan

UPOTREBA: oblaganje spoljašnjih

teškog, malo poroznog i tvrdog kamena sa vrlo
malim
vertikalnih površina sv2; upijanjem vode i srednje do visoke
vertikalnih površina sv3; čvrstoće prema pritisku
horizontalnih površina sh3; - tehničko-građevinski kamen
oblaganje unutrašnjih - hidrotehnički kamen
- sirovina za proizvodnju
vertikalnih površina;
kreča
horizontalnih površina uh 2
- mineralni dodatak
horizontalnih površina uh 3
 KARBONATNE STENE JURSKE STAROSTI

PK JELENSKA
ZAGRAĐE STENA
 JURSKE KARBONATNE STENE – petrografska svojstva
PK JELENSKA STENA PK ZAGRADJE
JURSKE KARBONATNE STENE – petrografska i hemijska svojstva
PK Jelenska Stena - CaCO3 = 97,50 % PK Zagrađe - CaCO3 = 97,82 %
 JURSKE KARBONATNE STENE – tehnička svojstva

Tehnička svojstva kamena PK Jelenska stena PK Zagrađe

Reprezentativne vrednosti
Zapreminska masa sa porama i šupljinama 2690 2670
(kg/m3)
Zapreminska masa bez pora i šupljina 2710 2700
(kg/m3)
Poroznost (%) 0,8 1,1
Upijanje vode (% ) 0,15 0,39
Čvrstoća na pritisak (MPa):
- u suvom stanju 161 117
- vodom zasićenom stanju 144 97
- posle dejstva mraza 139 96

Otpornost na habanje i struganje po Bohme-

u (cm3/50 cm2) 16,13 16,8

Postojanost na mraz postojan postojan

UPOTREBA:
Kompaktan, tvrd Umereno porozan,
- - sirovina za proizvodnju kreča
tehničko-građevinski kamen
i težak kamen tvrd i težak kamen
- - mineralni dodatak (industriji
hidrotehnički kamen
sa vrlo malim sa vrlo malim
- azotnih đubriva; u metalurgiji;
sirovina za proizvodnju
upijanjem kreča
vode, upijanjem vode,
industriji gume; industriji boja
- mineralni dodatak
visoke čvrstoće srednje
lakova; čvrstoće
industriji šećera);
prema pritisku prema pritisku
- tehničko- građevinski kamen
 KARBONATNE STENE KREDNE STAROSTI

Struganik Kaona

Goveđača Tisnica

Skržut Kriveljski kamen

 KARBONATNE STENE KREDNE STAROSTI
u istočnoj Srbiji – petrografske karakteristike
Tisnica

Kriveljski kamen

Oobiomikrudit
Intrabiosparrudit sa onkoidima Biolitit

Biointrasparrudit intrabiosparit biosparrudit

Kaona

biomikrudit intrabiomikrit intrabiomikrudit

 KARBONATNE STENE KREDNE STAROSTI – zapadna Srbija
Goveđača

. Biomikrit . Biomikrrudit

Skržut

. Biomikrit . Biomikrrudit

Struganik

fosiloferni mikrit biosparrudit

KARBONATNE STENE KREDNE STAROSTI – hemijski sastav

Kriveljski
Tisnica Kaona Skržut Goveđača Struganik
kamen

Srednji sadržaj CaCO3

92,10 % 95,65 % 94,91 % 98,76 % 87,39 %

laporci,
glinoviti
krečnjaci krečnjaci
i
krečnjaci
 KARBONATNE STENE KREDNE STAROSTI
Tehnička svojstva
Tehnička svojstva kamena PK PK PK PK PK
Kriveljski Tisnica Kaona Goveđača i Struganik
kamen Skržut
Reprezentativne vrednosti
Zapreminska masa sa porama i šupljinama
(kg/m3) 2700 2670 2680 2670 2650

Zapreminska masa bez pora i šupljina (kg/m 3) 2720 2700 2700 2710 2700
Poroznost (%) 0.82 1.3 1.10 0.92 2.0
Upijanje vode (% ) 0.18 0.36 0.18 0.22 0.4
Čvrstoća na pritisak (MPa):
- u suvom stanju 135 143 151 135 134
- vodom zasićenom stanju 124 119 141 117 120
- posle dejstva mraza 119 103 130 108 129

Otpornost na habanje i struganje po Bohme-u

(cm3/50 cm2) 23.4 17.0 15.84 17.73 19.36

Postojanost na mraz postojan postojan postojan postojan postojan

UPOTREBA: - tehničko-građevinskiKompaktan
kamen oblaganjeporozan,
do umereno spoljašnjih
tvrd i težak
• malim
kamen sa vrlo vertikalnih površina sv2;
upijanjem vode, srednje
- hidrotehnički kamen • vertikalnih
do visoke čvrstoće prema površina sv3;
pritisku
• horizontalnih površina sh3;
oblaganje unutrašnjih
• vertikalnih površina;
• horizontalnih površina uh 2
• horizontalnih površina uh 3
 MEZOZJSKE KARBONATNE STENE SRBIJE

Mezozojske karbonatne stene

Mikritski: Mikritski: Mikritski:

PK Bistrica PK Jelenska stena PK Tisnica

PK Klisura PK Goveđača
PK Skržut
Sparitski: Sparitski:
Sparitski:
PK Surduk PK Zagrađe
PK Ladne PK Kaona
Vode PK Kriveljski kamen
PK Struganik
 MEZOZJSKE KARBONATNE STENE SRBIJE

180 2740 2 25
160 2720

140 2700 1.5 20

120 2680

(kg/m )
1

(%)
2660 15
100
(MPa)

2640
80 0.5 10
2620
60
2600
40 0 ZSP - ZBP 5
20 P - Uv

0 ZSP / ZBP
P / Uv
(kg/m3)
(%) 0
suvo - voda - mraz Hb

2 7.46 0 2 2 0 2 708.9
0 34
K W -H(2,270)
K W -H(2,209) = 20.29,
= 11.6963, p = 0.000;
p = 0.002; K WK-H(2,266 ) = 39.138
W -H(2,274) 6, p = 0.000;
= 14.34,
3p2 = 0 .0 00;
22 7.24 0 0 .8
200 2760
2 .0 30
2720 0 .7
1 .8 1 8 0 28
2740
2700 0 .6 2 6
1 .6
21 6.48 0 1 6 0 0 24
2 702.5
22
s
PZSP

21 6.26 0
Uv

0 .4 Hb
2700 20
ZBP

140
1 .0 0 .3 1 8
2640
0 .8 1 2 0 2680
2620 0 .2 1 6
0 .6
0 14
2 606.1
20 6.40 0 1 0 0
12
K W -H(2,286) = 8.9887, p = 0.011; M edian 2 5 % -7 5 % NK
o nW
-O u-H(2,197)
tl i e r R a n g e = 3.208, p = 0.201;
20 5.28 0 0 .0
2640 10 M edian 2 5 % -7 5 % No n -O u tl i e r Ra n g e
80
 MEZOZJSKE KARBONATNE STENE SRBIJE

2740
180 25
2720 2
160 Mezozojske karbonatne stene
140 27001.8 20
1.6
120 26801.4 15

(kg/m )

(cm /50cm )
100 1.2
(MPa)

2660 1

(%)
80
10
60 26400.8
0.6
40 26200.4 5
20
Mikritski – (n=97): 0.2
2600 0
Sparitski – (n=188):
0 0
suvo - voda - mraz ZSP
P - Uv- ZBP Hb

PK Bistrica PK Zagrađe
7119 00
12 .8 72 4650
02 .4
t =t=5.114 PK=0.468Klisura
-0.941p p=p=0.000
0.726 0.348 t=
t=
t=--0.190
PK0.000Surduk
6.920 pp == 0.000
-5.693 0.850
180
12 .6
700 PK Jelenska stena 0 .4
2 40 PK Ladne Vode
2730
170
PK Tisnica 0 .3 5
PK Kaona
12 .4
690
160 PK Goveđača 22
2720 PK Kriveljski kamen
0 .3 0
12 .2
6185 00 PK Skržut 20 PK Struganik
02 .2
7 150
s
PZSP

140
Hb
Uv

12 .0
670 18
ZBP

0 .2 0
130 2700
02 .8
660 16
120
0 .1 5

02 .6 2 61 94 0
650 0 .1 0
110

02 .4 Me a n Me a n ± SE Me a n ± SD
6140 00 61 8250
02 .0
MM
M SSS M
M SS
 MEZOZJSKE KARBONATNE STENE SRBIJE

MIKRITSKE KARBONATNE STENE SPARITSKE KARBONATNE STENE

ZA DIREKTNU PROCENU VREDNOSTI ZA DIREKTNU PROCENU VREDNOSTI
Model R2 Model R2
v= - 12.439 + 0.966 s 0.73 v= - 11.230 + 0.968* s 0.76
m= - 17.339 + 0.969 s 0.61 m= 5.457 + 0.818 s 0.45
m= 9.702 + 0.887 v 0.70 m= 17.296 + 0.810 v 0.56
ZBP= 1175.731 + 0.572 ZSP 0.37 ZBP= 962.209 + 0.652 ZSP 0.72

2242740800 2280000
2
222
M5:7:
MM4: RRR==0.61;
=0.701;
0.367; =r =0.837,
0.6064,
r =r 0.7833, pp==p0.000;
= 0.000;
0.0000; M M4:R
MM 2:RR2=22==0.4460;
5:
7: 0.7642;r r=r ==0.6679,
0.5655;
0.7249; 0.8514,pppp====0.000
0.8742,
0.7520, 0.0000;
0.000;
0.0000;
22 20 200 0
mZB P9.7024
= 1175.7311 + 0.5724*ZS P 2117888000 ZB
mv===P5.4568
-11.2
17.2961 30+ ++0.8184*
= 962.209 0.9683*
0.8096*
+ 0.6519*ZS P
2760 m= =-17.3392 ++0.8868*
0.9686* vs m v sv
2 20 0 0
180 2760
1 18 80 0 11 66 00
2740
1 16 60 0 2740
160 11 44 00
1214740200 2720
vm
vm
m

m
11 22 00
ZBP
ZBP

11 122 200 0
2700
121070000 11 00 00
100 2680
8 80 0
28608 0 80
6 60 0 M 2: R 2 = 0.7277; r = 0.8531, p = 0.000; 2 68600
v = -12.4391 + 0.966*s
40 60
246601606000 8102 0 1 0 0 1 4 01 2 0 112646008 0 1 6108 0 1 8 0 2 0 02 0 0 222 272 004 0
2 664060 0 80 100 120 140 160 180 200
2620 2640 2660 2700 2720 268600 0 2 6 28100 02 6 4 01 0 02162600 122608 01 4 02 710400 21762010 6 02 7 4 01 81208706 0 2 27 08 0
sv
ZSP s
ZS svP
ZAKLJUČAK

• teksturna svojstva krečnjaka određuju način eksploatacije

Trijas:
• strukturna svojstva, kontrolišu kvalitet karbonatnih stena „Surduk“
„Klisura“
mikritski varijeteti imaju bolja mehanička svojstva od „Bistrica“
“Ladne Vode”
sparitskih varijeteta;

• starost karbonatne stene nije indikativan pokazatelj Jura:

mineraloško-strukturnih karakteristika ili tehničkih „Jelenska Stena“
„Zagrađe“
svojstva - kvaliteta krečnjaka;
• mineralni sastav karbonata, (učešće dolomitske Kreda:
ili glinovite
komponente) „Tisnica“
kontrolišu vrednosti tehničkih svojstava; „Kriveljski kamen“
“kaona”
“Goveđača”
“Skržut”
“Struganik”
ZAKLJUČAK

• veličina mineralnih konstituenata ortohema ima najveći uticaj na

čvrstoću stene pri pritisku;
• vrsta ortohema nema uticaj na fizička svojstva stene

• relacije zavisnosti fizičkih svojstava

2179 10 0 su slabije u odnosu na
t = t=
5.114 p =p0.000
relacije između mehaničkih karakteristika;
180
0.726 = 0.468
2700
200
170 M 2: R 2 = 0.7642; r = 0.8742, p = 0.0000;
• regresioni modeli su fleksibilni, imaju visoku
v = -11.2teorijsku
30 + 0.9683*validnost i
2690 180 s
160
kao takvi mogu se direktno primeniti1 6u0 praksi;
2165 80 0
MIKRITSKE KARBONATNE STENE SPARITSKE
140 KARBONATNE STENE
s

140
ZA DIREKTNU PROCENU VREDNOSTI2 6 7 0 ZA DIREKTNU PROCENU VREDNOSTI
ZSP

120
Model R
1 3 0 Model
2
R2
v= - 12.439 + 0.966 s 2 6 6 0  = -1 11.230
0.73 00 + 0.968* s 0.76
v
120
m= - 17.339 + 0.969 s 0.61 m= 5.457 8 0 + 0.818 s 0.45
2161 50 0
m= 9.702 + 0.887 v 0.70 m= 17.296 + 0.810 v 0.56
60
Me a n6 0 Me8 0a n ± SE1 0 0 Me
1 2 a0 n ± SD
140 160 180 200
ZBP= 1175.731 + 0.572 ZSP 2160 40 0 ZBP= 962.209
0.37 + 0.652 ZSP 0.72
MM s SS
HVALA NA PAŽNJI !!!