‫ﺧﺎﻧﻪای ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﻘﻮی‬

‫ﻣﺆﻟﻒ‪:‬‬
‫ﻋﺎﺋﺾ ﺑﻦ ﻋﺒﺪاﻟﻠﻪ اﻟﻘﺮﻧﯽ‬

‫ﻣﺘﺮﺟﻢ‪:‬‬
‫ﺳﻤﯿﻪ اﺳﮑﻨﺪریﻓﺮ‬
 ‫ﺧﺎﻧﻪای ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﻘﻮا‬ ‫ﻋﻨﻮان ﮐﺘﺎب‪:‬‬

‫ﺑﯿﺖ أﺳﺲ ﻋﻠﯽ اﻟﺘﻘﻮی‬ ‫ﻋﻨﻮان اﺻﻠﯽ‪:‬‬

‫ﻋﺎﺋﺾ ﺑﻦ ﻋﺒﺪاﻟﻠﻪ اﻟﻘﺮﻧﯽ‬ ‫ﻧﻮﯾﺴﻨﺪه‪:‬‬

‫ﺳﻤﯿﻪ اﺳﮑﻨﺪریﻓﺮ‬ ‫ﻣﺘﺮﺟﻢ‪:‬‬

‫اﺧﻼق اﺳﻼﻣﯽ ‪ -‬اﺧﻼق ﺧﺎﻧﻮادﮔﯽ‬ ‫ﻣﻮﺿﻮع‪:‬‬

‫اول )دﯾﺠﯿﺘﺎل(‬ ‫ﻧﻮﺑﺖ اﻧﺘﺸﺎر‪:‬‬

‫ﺷﻬﺮﯾﻮر )ﺳﻨﺒﻠﻪ( ‪ ١٣٩٦‬ﻫ ‪.‬ش ‪ -‬ذواﻟﺤﺠﺔ ‪ ١٤٣٨‬ﻫ ‪.‬ق‬ ‫ﺗﺎرﯾﺦ اﻧﺘﺸﺎر‪:‬‬

‫ﮐﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ ﻗﻠﻢ ‪www.qalamlib.com‬‬ ‫ﻣﻨﺒﻊ‪:‬‬

‫اﯾﻦ ﮐﺘﺎب از ﺳﺎﯾﺖ ﮐﺘﺎﺑﺨﺎﻧﮥ ﻗﻠﻢ داﻧﻠﻮد ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪www.qalamlib.com‬‬

‫‪book@qalamlib.com‬‬ ‫اﯾﻤﯿﻞ‪:‬‬

‫ﺳﺎﯾﺖﻫﺎی ﻣﺠﻤﻮﻋﮥ ﻣﻮﺣﺪﯾﻦ‬

‫‪www.qalamlib.com‬‬ ‫‪www.mowahedin.com‬‬
‫‪www.islamtxt.com‬‬ ‫‪www.videofarsi.com‬‬
‫‪www.shabnam.cc‬‬ ‫‪www.zekr.tv‬‬
‫‪www.sadaislam.com‬‬ ‫‪www.mowahed.com‬‬

‫‪contact@mowahedin.com‬‬
‫ﻣﺤﺘﻮای اﯾﻦ ﮐﺘﺎب ﻟﺰوﻣﺎ ﺑﯿﺎﻧﮕﺮ دﯾﺪﮔﺎه ﺳﺎﯾﺖ ﮐﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ ﻗﻠﻢ ﻧﻤﯽﺑﺎﺷﺪ؛ ﺑﻠﮑﻪ ﺑﯿﺎﻧﮕﺮ دﯾﺪﮔﺎه ﻧﻮﯾﺴﻨﺪه آن اﺳﺖ‪.‬‬
 ‫��‬ ‫��‬
‫ﻢ ا� ا�� ﻦ ا����ﻢ‬

‫ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻣﻄﺎﻟﺐ‬

‫ﻣﺆﻟﻒ در ﭼﻨﺪ ﺳﻄﺮ ‪١ ........................ ................................ ................................‬‬

‫ُ‬
‫ﺑﻪ آﻧﺎن ﮐﻠﻤﻪی »اف« ﻣﮕﻮ‪٥ ............... ................................ ................................‬‬
‫ﺷﮑﺎﯾﺖ ﭘﺪر و ﻣﺎدر ‪١٧ ....................... ................................ ................................‬‬
‫ﭘﻨﺎه ﺑﺮدن رﺣﻢ‪٢٥ ............................ ................................ ................................‬‬
‫وﺿﻌﯿﺖ ﺧﺎﻧﻪھﺎ ‪٣٧ ........................... ................................ ................................‬‬
‫اﺻﻮل و ﭘﺎﯾﻪھﺎی ﺗﺮﺑﯿﺖ ﻧﺒﻮی ‪٤٣ ........ ................................ ................................‬‬
‫ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﮫﯽ ﭘﺪران ‪٦٣ ...................... ................................ ................................‬‬
‫ﮐﻮدک ﻣﺴﻠﻤﺎن ‪٧١ ............................ ................................ ................................‬‬
‫اﺣﮑﺎم ﻧﻮزاد‪٩٣ ................................ ................................ ................................‬‬
‫ﺣﻘﻮق ﻓﺮزﻧﺪان ‪١٠٥ .......................... ................................ ................................‬‬
‫ﻧﻤﺎز را ﺑﻪ ﭘﺎ دارﯾﺪ ‪١٣١ ....................... ................................ ................................‬‬
‫ﻧﻤﺎز‪ ...‬ﻧﻤﺎز ‪١٥٣ ............................... ................................ ................................‬‬
‫دﻓﺎع از زن ‪١٦٥ ............................... ................................ ................................‬‬
‫در ﺧﺪﻣﺘﻢ ﺧﻮاھﺮ ﺟﺎن ‪١٨١ ............... ................................ ................................‬‬
‫دﻏﺪﻏﻪھﺎی ﯾﮏ دﺧﺘﺮ ‪١٨٩ ............... ................................ ................................‬‬
‫دﺧﺘﺮ ﻣﺼﯿﺒﺖ زده‪٢٠٣ ..................... ................................ ................................‬‬
‫وﯾﮋﮔﯽھﺎی زﻧﺎن ﻣﺆﻣﻦ ‪٢١٣ ............... ................................ ................................‬‬
‫ﻧﺎﺳﭙﺎﺳﯽ ﺷﻮھﺮ را ﻧﮑﻨﯿﺪ ‪٢٣١ ........... ................................ ................................‬‬
‫ﺣﺪﯾﺚ ام زرع‪٢٤١ ............................ ................................ ................................‬‬
 ‫ﻣﺆﻟﻒ در ﭼﻨﺪ ﺳﻄﺮ‬

‫• ﻋﺎﯾﺾ ﺑﻦ ﻋﺒﺪاﻟﻠﻪ ﺑﻦ ﻋﺎﯾﺾ آل ﻣﺠﺪوع ﻗﺮﻧﯽ‪.‬‬

‫• ﻣﺘﻮﻟﺪ ﺳﺎل ‪١٣٧٩‬ھ ‪ .‬ق‪ .‬در ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﻗﺮن در ﺟﻨﻮب ﻋﺮﺑﺴﺘﺎن ﺳﻌﻮدی‪.‬‬
‫• ﻟﯿﺴﺎﻧﺲ داﻧﺸﮑﺪهی اﺻﻮل دﯾﻦ از داﻧﺸﮕﺎه اﺳﻼﻣﯽ اﻣﺎم ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ ﺳﻌﻮد در‬
‫ﺳﺎل ‪ ١٤٠٤ – ١٤٠٣‬ھ ‪ .‬ق‪.‬‬
‫• ﻓﻮق ﻟﯿﺴﺎﻧﺲ رﺷﺘﻪی ﺣﺪﯾﺚ در ﺳﺎل ‪ ١٤٠٨‬ھ ‪ .‬ق‪ .‬و ﭘﺎﯾﺎن ﻧﺎﻣﻪای ﺑﺎ ﻋﻨﻮان‪:‬‬
‫»اﻟﺒﺪﻋﺔ وأﺛﺮﻫﺎ ﰲ اﻟﺪراﻳﺔ واﻟﺮواﻳﺔ«‪.‬‬
‫• دﮐﺘﺮی از داﻧﺸﮕﺎه اﻣﺎم ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ ﺳﻌﻮد در ﺳﺎل ‪ ١٤٢٢‬ھ ‪ .‬ق‪ .‬ﺑﺎ ﭘﺎﯾﺎن ﻧﺎﻣﻪای‬
‫ﺑﻪ ﻋﻨﻮان‪» :‬دراﺳﺔ وﲢﻘﻴﻖ ﻛﺘﺎب‪ :‬اﻟﻔﻬﻢ ﻋﻠﯽ ﺻﺤﻴﺢ ﻣﺴﻠﻢ ﻟﻠﻘﺮﻃﺒﯽ«‪.‬‬
‫• ﺑﯿﺶ از ھﺸﺘﺼﺪ ﻧﻮار ﮐﺎﺳﺖ اﺳﻼﻣﯽ ﺑﺎ ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﺜﻞ ﺧﻄﺒﻪ‪ ،‬درس‪،‬‬
‫ﺳﺨﻨﺮاﻧﯽ‪ ،‬ﺷﺐ ﺷﻌﺮ و ﮐﻨﻔﺮاﻧﺲ ادﺑﯽ دارد‪.‬‬
‫• ﺣﺎﻓﻆ ﻗﺮآن ﮐﺮﯾﻢ و ﮐﺘﺎب ﺑﻠﻮغ اﻟﻤﺮام و ﻧﺰدﯾﮏ ﺑﻪ ﭘﻨﭻ ھﺰار ﺣﺪﯾﺚ و ﺑﯿﺸﺘﺮ از‬
‫ده ھﺰار ﺑﯿﺖ ﺷﻌﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫• ﭼﮫﺎر دﯾﻮان ﺷﻌﺮ دارد ﮐﻪ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪:‬‬
‫‪ -١‬ﻟﺤﻦ اﻟﺨﻠﻮد‪.‬‬
‫‪ -٢‬ﺗﺎج اﻟﻤﺪاﯾﺢ‪.‬‬
‫‪ -٣‬ھﺪاﯾﺎ و ﺗﺤﺎﯾﺎ‪.‬‬
‫‪ -٤‬ﻗﺼﺔ اﻟﻄﻤﻮح‪.‬‬
‫• ﺗﺄﻟﯿﻔﺎﺗﺶ‪ :‬در ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت ﺣﺪﯾﺚ‪ ،‬ﺗﻔﺴﯿﺮ‪ ،‬ﻓﻘﻪ‪ ،‬ادب‪ ،‬ﺳﯿﺮه و زﻧﺪﮔﯽﻧﺎﻣﻪ ﻗﻠﻢ‬
‫ﻓﺮﺳﺎﯾﯽ ﻧﻤﻮده اﺳﺖ و از ﺟﻤﻠﻪ ﺗﺄﻟﯿﻔﺎﺗﺶ ﮐﻪ دار اﺑﻦ ﺣﺰم ﻣﻨﺘﺸﺮ ﮐﺮده اﺳﺖ‬
‫ﮐﺘﺎبھﺎی زﯾﺮ اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪ -١‬اﻹﺳﻼم و ﻗﻀﺎﻳﺎ اﻟﻌﴫ‪.‬‬
‫‪ -٢‬ﺗﺎج اﳌﺪاﻳﺢ‪.‬‬
‫ﺧﺎﻧﻪای ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﻘﻮی‬ ‫‪٢‬‬

‫‪ -٣‬ﺛﻼﺛﻮن ﺳﺒ ﹰﺒﺎ ﻟﻠﺴﻌﺎدة‪.‬‬

‫‪ -٤‬دروس اﳌﺴﺠﺪ ﰲ رﻣﻀﺎن‪.‬‬
‫‪ -٥‬ﻓﺎﻋﻠﻢ أﻧﻪ ﻻ إﻟﻪ إﻻ اﷲ‪.‬‬
‫‪ -٦‬ﳎﺘﻤﻊ ا ﹸﳌﺜﻞ‪.‬‬
‫‪ -٧‬ورد اﳌﺴﻠﻢ واﳌﺴﻠﻤﺔ‪.‬‬
‫‪ -٨‬ﻓﻘﻪ اﻟﺪﻟﻴﻞ‪.‬‬
‫‪ -٩‬ﺗﻮﻧﻴﺔ اﻟﻘﺮﲏ‪.‬‬
‫‪ -١٠‬اﳌﻌﺠﺰة اﳋﺎﻟﺪة‪.‬‬
‫‪ -١١‬اﻗﺮأ ﺑﺎﺳﻢ رﺑﻚ‪.‬‬
‫‪ -١٢‬ﲢﻒ ﻧﺒﻮﻳﺔ‪.‬‬
‫‪ -١٣‬ﺣﺘﯽ ﺗﻜﻮن أﺳﻌﺪ اﻟﻨﺎس‪.‬‬
‫‪ -١٤‬ﺳﻴﺎط اﻟﻘﻠﻮب‪.‬‬
‫‪ -١٥‬ﻓﺘﻴﺔ آﻣﻨﻮا ﺑﺮﲠﻢ‪.‬‬
‫‪ -١٦‬ﻫﻜﺬا ﻗﺎل ﻟﻨﺎ اﳌﻌﻠﻢ‪.‬‬
‫‪ -١٧‬وﻟﻜﻦ ﻛﻮﻧﻮا رﺑﺎﻧﻴﲔ‪.‬‬
‫‪ -١٨‬ﻣﻦ ﻣﻮﺣﺪ إﱃ ﻣﻠﺤﺪ‪.‬‬
‫‪ -١٩‬إﻣﱪاﻃﻮر اﻟﺸﻌﺮاء‪.‬‬
‫‪ -٢٠‬وﺣﻲ اﻟﺬاﻛﺮة‪.‬‬
‫‪ -٢١‬إﻟﯽ اﻟﺬﻳﻦ أﴎﻓﻮا ﻋﻠﯽ أﻧﻔﺴﻬﻢ‪.‬‬
‫‪ -٢٢‬ﺗﺮﲨﺎن اﻟﺴﻨﺔ‪.‬‬
‫‪ -٢٣‬ﺣﺪاﻳﻖ ذات ﲠﺠﺔ‪.‬‬
‫‪ -٢٤‬اﻟﻌﻈﻤﺔ‪.‬‬
 ‫‪٣‬‬ ‫ﻣﺆﻟﻒ در ﭼﻨﺪ ﺳﻄﺮ‬

‫‪ -٢٥‬ﻻﲢﺰن‪.‬‬
‫‪ -٢٦‬وﺟﺎءت ﺳﻜﺮة اﳌﻮت ﺑﺎﳊﻖ‪.‬‬
‫‪ -٢٧‬ﻣﻘﺎﻣﺎت اﻟﻘﺮﲏ‪.‬‬
‫‪ -٢٨‬اﺣﻔﻆ اﷲ ﳛﻔﻈﻚ‪.‬‬
‫‪ -٢٩‬أﻋﺬب اﻟﻌﴩ‪.‬‬
‫• در دهھﺎ ﺳﺨﻨﺮاﻧﯽ و ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﻓﺮھﻨﮕﯽ ﺷﺒﺎﻧﻪ ﺷﺮﮐﺖ ﮐﺮده اﺳﺖ‪ ،‬ھﻢﭼﻨﯿﻦ در‬
‫ﮐﻨﻔﺮاﻧﺲ ﺟﻮاﻧﺎن ﻣﺴﻠﻤﺎن ﻋﺮب و ﮐﻨﻔﺮاﻧﺲ ﮐﺘﺎب و ﺳﻨﺖ در آﻣﺮﯾﮑﺎ ﺷﺮﮐﺖ‬
‫ﮐﺮده اﺳﺖ و در اﻧﺠﻤﻦھﺎی ادﺑﯽ و ورزﺷﯽ و داﻧﺸﮕﺎهھﺎ و ھﻤﺎﯾﺶھﺎی‬
‫ﻓﺮھﻨﮕﯽ ﺳﺨﻨﺮاﻧﯽ ﻧﻤﻮده اﺳﺖ‪.‬‬
 ‫ُ‬
‫ﺑﻪ آﻧﺎن ﮐﻠﻤﻪی »اف« ﻣﮕﻮ‬

‫ﺣﻤﺪ و ﺳﭙﺎس اﻟﻠﻪ را ﮐﻪ ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪:‬‬

‫ِند َك ٱلۡك َ َ‬
‫ِ�‬ ‫� ًنا ۚ إ َّما َ� ۡبلُ َغ َّن ع َ‬‫ٰ‬ ‫ۡ َ‬
‫ح‬ ‫إ‬ ‫ن‬ ‫ك َ� َّ� َ� ۡع ُب ُد ٓوا ْ إ َّ�ٓ إيَّاهُ َو�ٱ ۡل َ� ٰ ِ َ�يۡ‬
‫َ َ َ ٰ َ ُّ َ‬
‫﴿وق� ر�‬
‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬
‫ٗ‬ ‫َ َ ُ ُ َ ٓ َ ۡ َ ُ َ َ َ َ ُ َّ ُ َ ٓ ّ َ َ َ ۡ َ ۡ ُ َ َ ُ َّ ُ َ َ ۡ ٗ َ‬
‫ُ‬
‫أحدهما أو ِ�هما ف� �قل لهما أ ٖف و� �نهرهما وقل لهما قو� ك ِر�ما‪٢٣‬‬
‫� ُه َما َك َما َر َّ� َيا� َصغِ ٗ‬ ‫َ ۡ ۡ َ ُ َ َ َ َ ُّ ّ َ َّ ۡ َ َ ُ َّ ّ ۡ َ ۡ‬
‫��‪﴾٢٤‬‬ ‫ِ‬ ‫ب ٱر‬ ‫وٱخفِض لهما جناح ٱ� ِل مِن ٱلر�ةِ وقل ر ِ‬
‫]اﻹﺳﺮاء‪.[٢٤-٢٣ :‬‬
‫»و ﭘﺮوردﮔﺎر ﺗﻮ ﻣﻘﺮر ﮐﺮد ﮐﻪ ﺟﺰ او را ﻋﺒﺎدت ﻧﮑﻨﯿﺪ و ﺑﻪ ﭘﺪر و ﻣﺎدر ]ﺧﻮد[ اﺣﺴﺎن‬
‫ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﯾﮑﯽ از آن دو ﯾﺎ ھﺮدو‪ ،‬در ﮐﻨﺎر ﺗﻮ ﺑﻪ ﺳﺎﻟﺨﻮردﮔﯽ رﺳﯿﺪﻧﺪ ﺑﻪ آﻧﮫﺎ ]ﺣﺘﯽ[‬
‫»اوف« ﻣﮕﻮ و ﺑﻪ آﻧﺎن ﭘﺮﺧﺎش ﻣﮑﻦ و ﺑﺎ آﻧﮫﺎ ﺳﺨﻨﯽ ﺷﺎﯾﺴﺘﻪ ﺑﮕﻮی و از ﺳﺮ ﻣﮫﺮﺑﺎﻧﯽ‪ ،‬ﺑﺎل‬
‫ُ‬
‫ﻓﺮوﺗﻨﯽ ﺑﺮ آﻧﺎن ﺑﮕﺴﺘﺮ و ﺑﮕﻮ‪» :‬ﭘﺮوردﮔﺎرا‪ ،‬آن دو را رﺣﻤﺖ ﮐﻦ ﭼﻨﺎن ﮐﻪ ﻣﺮا در ﺧﺮدی‬
‫ﭘﺮوردﻧﺪ««‪.‬‬
‫وﴎاﺟﺎ‬
‫ﹰ‬ ‫وﻧﺬﻳﺮا‪ ،‬وداﻋ ﹰﻴﺎ ﺑﺈذﻧﻪ‬
‫ﹰ‬ ‫ﻣﺒﴩا‬
‫واﻟﺼﻼة واﻟﺴﻼم ﻋﲆ رﺳﻮل اﷲ‪ ،‬اﻟﺬي ﺑﻌﺜﻪ ﻫﺎد ﹰﻳﺎ و ﹰ‬
‫ﻣﻨﲑا‪ ،‬ﺑﻠﻎ اﻟﺮﺳﺎﻟﺔ وأدي اﻷﻣﺎﻧﺔ وﻧﺼﺢ اﻷﻣﺔ وﺟﺎﻫﺪ ﰲ اﷲ ﺣﺘﯽ أﺗﺎه اﻟﻴﻘﲔ‪ ،‬وﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ‬
‫ﹰ‬
‫ﻛﺜﲑا‪.‬‬
‫ﺗﺴﻠﻴﲈ ﹰ‬
‫ﹰ‬ ‫وﻋﻠﯽ آﻟﻪ وﺻﺤﺒﻪ وﺳﻠﻢ‬
‫اﻣﺎ ﺑﻌﺪ‪ ...‬ای ﺑﻨﺪﮔﺎن اﻟﻠﻪ‪،‬‬
‫ﯾﮑﯽ از ﺑﺰرگﺗﺮﯾﻦ ﮔﻨﺎھﺎن و ﻣﻌﺼﯿﺖھﺎﯾﯽ ﮐﻪ در زﻣﯿﻦ اﻧﺠﺎم ﻣﯽﮔﯿﺮد ﻗﻄﻊ ﮐﺮدن‬
‫ﭘﯿﻮﻧﺪ و ﺻﻠﻪی رﺣﻢ و ﺧﻮﯾﺸﺎوﻧﺪی و ﻧﺎﻓﺮﻣﺎﻧﯽ ﭘﺪر و ﻣﺎدر اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ اﯾﻦ ﺧﺎﻃﺮ اﻟﻠﻪ ﻣﺘﻌﺎل‬
‫اﯾﻦ دو را ﺑﻪ ﻋﺬاب دردﻧﺎﮐﯽ ﺗﮫﺪﯾﺪ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺟﻨﺎﯾﺘﯽ زﺷﺖ و ﻧﺎﭘﺴﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺪن را ﺑﻪ ﻟﺮزه ﻣﯽاﻧﺪازد و ﺟﺒﯿﻦ را ﺷﺮﻣﺴﺎر ﻣﯽﺳﺎزد و‬
‫ﺣﺘﯽ ﺟﺎھﻼن ﻋﺼﺮ ﺟﺎھﻠﯿﺖ و ﯾﮫﻮد و ﻧﺼﺎری در ﺷﺮﯾﻌﺖ ﺧﻮد آن را رد ﮐﺮدهاﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪ اﯾﻦ ﺧﺎﻃﺮ ﺑﺪن ﻓﺮد ﻣﺆﻣﻦ ﻣﯽﻟﺮزد وﻗﺘﯽ ﮐﻪ ﻣﯽﺑﯿﻨﺪ ﻓﺮزﻧﺪ ھﺮﭼﻪ ﺟﻮانﺗﺮ‪ ،‬ﺑﺰرگﺗﺮ‬
‫و ﻗﻮیﺗﺮ ﻣﯽﺷﻮد ﺣﻖ ﭘﺪر و ﻣﺎدرش را ﻧﺎدﯾﺪه ﻣﯽﮔﯿﺮد‪ .‬آﻧﺎن ﮐﻪ ﻋﻤﺮ‪ ،‬ﺟﻮاﻧﯽ و ﺑﮫﺘﺮﯾﻦ‬
‫دوران زﻧﺪﮔﯽ ﺧﻮد را از دﺳﺖ دادﻧﺪ‪ .‬ﺑﯿﺪار ﻣﺎﻧﺪﻧﺪ ﺗﺎ او ﺑﺨﻮاﺑﺪ‪ ،‬ﮔﺮﺳﻨﮕﯽ ﮐﺸﯿﺪﻧﺪ ﺗﺎ او‬
‫ﺳﯿﺮ ﺷﻮد و ﺧﺴﺘﻪ ﺷﺪﻧﺪ ﺗﺎ او راﺣﺖ ﺑﺎﺷﺪ و زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﺰرگ و ﺿﻌﯿﻒ ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻗﺒﺮ‬
 ‫ﺧﺎﻧﻪای ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﻘﻮی‬ ‫‪٦‬‬

‫ﻧﺰدﯾﮏ ﺷﺪﻧﺪ و ﺑﻪ دو ﻗﺪﻣﯽ ﯾﺎ ﻧﺰدﯾﮑﺘﺮ ﻣﺮگ رﺳﯿﺪﻧﺪ ﺣﻖﺷﺎن را اﻧﮑﺎر ﮐﺮد و آن ﻗﺪر‬
‫آﻧﺎن را ﺧﻮار و ذﻟﯿﻞ ﮐﺮد ﮐﻪ ﻓﻘﻂ اﻟﻠﻪ ﻣﯽداﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪ اﯾﻦ ﺧﺎﻃﺮ اﻟﻠﻪ ﺗﻌﺎﻟﯽ ﺣﻖ آﻧﺎن را در ﮐﻨﺎر ﺣﻖ ﺧﻮد آورده اﺳﺖ و ﻧﯿﮑﯽ ﺑﻪ ﭘﺪر و‬
‫ﻣﺎدر و ﺻﻠﻪی رﺣﻢ را از ﻟﻮازم ﺑﻨﺪﮔﯽ و ﻋﺒﻮدﯾﺖ ﻗﺮار داده اﺳﺖ‪ .‬اﻟﻠﻪ ﻣﺘﻌﺎل ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪:‬‬
‫ك َ� َّ� َ� ۡع ُب ُد ٓوا ْ إ َّ�ٓ إيَّاهُ َو�ٱلۡ َ� ٰ ِ َ�يۡن إ ۡح َ ٰ ً‬
‫�نا﴾ ]اﻹﺳﺮاء‪.[٢٣ :‬‬
‫َ َ َ ٰ َ ُّ َ‬
‫﴿وق� ر�‬
‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬
‫»و ﭘﺮوردﮔﺎر ﺗﻮ را ﻣﻘﺮر ﮐﺮد ﮐﻪ ﺟﺰ او را ﻋﺒﺎدت ﻧﮑﻨﯿﺪ و ﺑﻪ ﭘﺪر و ﻣﺎدر ]ﺧﻮد[ اﺣﺴﺎن‬
‫ﮐﻨﯿﺪ«‪.‬‬
‫ﺑﻪ او ﺣﮑﻢ ﮐﺮد‪ ،‬دﺳﺘﻮر داد و ﺑﺮ او واﺟﺐ ﮐﺮد ﮐﻪ ﮐﺴﯽ ﻏﯿﺮ از او را ﻋﺒﺎدت ﻧﮑﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻧﯿﮑﯽ ﺑﻪ ﭘﺪر و ﻣﺎدر و رﻋﺎﯾﺖ ﺻﻠﻪی ﭘﺪر و ﻣﺎدر و ﺻﻠﻪی رﺣﻢ و ﺧﻮﯾﺸﺎوﻧﺪان ﺑﺎ‬
‫ﻋﺒﺎدت اﻟﻠﻪ ﺳﺒﺤﺎن ﺑﺮﭘﺎ ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺑﻪ اﯾﻦ ﺗﺼﻮﯾﺮ ﻋﺠﯿﺐ ﭘﺪر ﻧﮕﺎه ﮐﻦ ﮐﻪ ﭘﺸﺘﺶ ﺧﻢ‪ ،‬ﺻﺒﺮش ﮐﻢ و ﺳﺮ و رﯾﺸﺶ ﺳﻔﯿﺪ‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﭼﮫﺮهی ﻣﺎدر ﺑﻨﮕﺮ ﮐﻪ ﻣﻮھﺎﯾﺶ ﺳﻔﯿﺪ و ﺑﻪ ﮔﻮر ﻧﺰدﯾﮏ ﺷﺪه اﺳﺖ و ﺑﺮ دوران‬
‫ﻧﻮﺟﻮاﻧﯽ و ﺟﻮاﻧﯽ ﺧﻮد ﮐﻪ در ﺗﺮﺑﯿﺖ اﯾﻦ ﻓﺮزﻧﺪ ﺻﺮف ﮐﺮده اﺳﺖ اﻓﺴﻮس ﻣﯽﺧﻮرد و‬
‫زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ رﺷﺪ ﮐﺮد‪ ،‬ﭘﺸﺘﺶ ﻣﺤﮑﻢ ﺷﺪ و ﺑﺎزوﯾﺶ ﻗﻮی ﮔﺸﺖ ﻣﻮﺟﺐ ﻋﺬاب‪ ،‬ﺧﺸﻢ و‬
‫ﺑﺪﺑﺨﺘﯽ ﺑﺮای ﭘﺪر و ﻣﺎدرش ﺷﺪ‪.‬‬
‫َ َ ۡ َ َ َ َ ُ ُ َ ٓ َ ۡ َ ُ َ َ َ َ ُ َّ ُ َ ٓ ُ ّ‬ ‫َّ َ ۡ ُ َ‬
‫﴿إِما �بلغ َّن عِندك ٱلكِ� أحدهما أو ِ�هما ف� �قل لهما أ ٖ‬
‫ف﴾ ]اﻹﺳﺮاء‪.[٢٣ :‬‬
‫»اﮔﺮ ﯾﮑﯽ از آن دو ﯾﺎ ھﺮدو‪ ،‬در ﮐﻨﺎر ﺗﻮ ﺑﻪ ﺳﺎﻟﺨﻮردﮔﯽ رﺳﯿﺪﻧﺪ ﺑﻪ آﻧﮫﺎ ]ﺣﺘﯽ[ »اوف«‬
‫ﻣﮕﻮ«‪.‬‬
‫ﺣﺘﯽ ﮐﻠﻤﻪ »اف« ﮐﻪ ﻧﺰد ﻣﺮدم ﻧﺎﭼﯿﺰ اﺳﺖ ﺑﻪ ﭘﺪر و ﻣﺎدر ﮔﻔﺘﻪ ﻧﻤﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺗﻮ را ﺑﻪ اﻟﻠﻪ ﺳﻮﮔﻨﺪ ﺑﻪ ﻣﻦ ﺑﮕﻮ‪ :‬ﮐﺪام ﯾﮏ ﺑﺰرگﺗﺮ اﺳﺖ‪ :‬ﺣﻖ ﮐﻠﻤﻪی اف ﯾﺎ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ‬
‫ﺣﻖ ﭘﺪر و ﻣﺎدر را اﻧﮑﺎر ﮐﺮدﻧﺪ‪ ،‬از آﻧﺎن ﻧﺎﻓﺮﻣﺎﻧﯽ ﮐﺮدﻧﺪ و ﭘﺎداش آﻧﺎن را دﺷﻨﺎم‪ ،‬ﻧﺎﺳﺰا‪،‬‬
‫درﺷﺘﯽ‪ ،‬آزار و ﻗﻄﻊ ارﺗﺒﺎط ﻗﺮار دادﻧﺪ؟‬
‫ﺗﺎ آﻧﺠﺎ ﮐﻪ در ﺟﺎﻣﻌﻪ ﮐﺴﺎﻧﯽ ھﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ در وﯾﻼھﺎ و آﭘﺎرﺗﻤﺎنھﺎی ﻣﺮﻓﻪ زﻧﺪﮔﯽ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮ ﻣﺎﺷﯿﻦھﺎی آﺧﺮﯾﻦ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﺳﻮار ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ و ﺑﮫﺘﺮﯾﻦ ﻏﺬا را ﻣﯿﻞ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ و‬
‫ﭘﺪر و ﻣﺎدرﺷﺎن در ﻓﻘﺮ‪ ،‬ﻧﯿﺎز ﺷﺪﯾﺪ و ﺳﺨﺘﯽای ﺑﻪ ﺳﺮ ﻣﯽﺑﺮﻧﺪ ﮐﻪ ﮐﺴﯽ ﺟﺰ اﻟﻠﻪ از آن‬
‫آ ﮔﺎه ﻧﯿﺴﺖ‪.‬‬
 ‫‪٧‬‬ ‫ﺑﻪ آﻧﺎن ﮐﻠﻤﻪ »أف« ﻣﮕﻮ‬

‫اﯾﻦ ﭼﻪ دلھﺎﯾﯽ اﺳﺖ؟‬

‫اﯾﻦ ﭼﻪ روحھﺎﯾﯽ اﺳﺖ؟‬
‫ﻋﺮب در ﺟﺎھﻠﯿﺖ و اﺳﻼم از دﺳﺖ ﻧﺎﻓﺮﻣﺎﻧﯽ ﮔﺮﯾﺴﺘﻪ اﺳﺖ و از آن رﻧﺞ ﮐﺸﯿﺪه اﺳﺖ‬
‫و ﺑﻪ آﻓﺮﯾﺪﮔﺎرش ﺷﮑﺎﯾﺖ ﮐﺮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫در ﮐﺘﺎبھﺎی ادﺑﯿﺎت و زﻧﺪﮔﯽﻧﺎﻣﻪ آﻣﺪه اﺳﺖ ﯾﮏ ﻋﺮب ﺻﺤﺮاﻧﺸﯿﻦ ﮔﺮﯾﻪ ﮐﻨﺎن ﻧﺰد‬
‫ﺧﻠﯿﻔﻪ آﻣﺪ‪.‬‬
‫ﺧﻠﯿﻔﻪ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺗﻮ را ﭼﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ؟‬
‫ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣﺼﯿﺒﺘﯽ ﺑﺪﺗﺮ از ﻣﺼﯿﺒﺖ ﻣﺎل داﻣﻨﮕﯿﺮم ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﮔﻔﺖ‪ :‬ﭼﻪ ﻣﺼﯿﺒﺘﯽ؟‬
‫ﮔﻔﺖ‪ :‬ﭘﺴﺮم را ﺗﺮﺑﯿﺖ ﮐﺮدم‪ .‬ﺑﯿﺪار ﻣﺎﻧﺪم ﺗﺎ او ﺑﺨﻮاﺑﺪ‪ ،‬ﮔﺮﺳﻨﻪ ﻣﺎﻧﺪم ﺗﺎ او ﺳﯿﺮ ﺷﻮد و‬
‫ﺧﺴﺘﻪ ﺷﺪم ﺗﺎ او اﺳﺘﺮاﺣﺖ ﮐﻨﺪ‪ ،‬وﻗﺘﯽ ﺑﺰرگ ﺷﺪ و زﻣﺎﻧﻪ ﺑﻪ ﻣﻦ ﺿﺮﺑﻪ زد و ﭘﺸﺘﻢ ﺑﻪ‬
‫ﺧﺎﻃﺮ روزھﺎ و ﺷﺐھﺎ ﺧﻤﯿﺪه ﺷﺪ ﺣﻘﻢ را ﻧﺎدﯾﺪه ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﮔﺮﯾﺴﺖ و ﮔﻔﺖ‪.‬‬
‫ــــــﺮ ﹶﺷـــــــ ﹺ‬
‫ﺎر ﹸﺑ ﹾﻪ‬ ‫اﺳـــــــ ﹶﺘ ﹾﻐﻨﹶﻰ ﹶﻋـ ﹺ‬
‫ــــــﻦ اﻟ ﱡﻄـ ﱢ‬ ‫ﹶو ﹾ‬ ‫أﺧــــﺎ اﻟ ﹶﻘ ﹾ‬
‫ــــﻮ ﹺم‬ ‫ﹶو ﹶر ﱠﺑﻴﺘﹸــــ ﹸﻪ ﹶﺣﺘﱠــــﯽ ﺗ ﹶﹶﺮ ﹾﻛﺘﹸــــ ﹸﻪ ﹶ‬

‫ــــﻮ ﹶﻏﺎﻟﹺ ﹸﺒـــــ ﹾﻪ‬ ‫ﹺ‬

‫ــــﻮ￯ ﹶﻳـــــﺪﹶ ﹸه اﷲﹸ ا ﱠﻟـــــﺬي ﹸﻫـ ﹶ‬
‫ﹶﻟـ ﹶ‬
‫ـــﻂ ﺣ ﱢﻘــــﻲ ﹶﻇﺎﻟﹺـــــﲈ و ﹶﻟــــﻮی ﻳـ ﹺ‬
‫ـــﺪي‬ ‫ﹰ ﹶ ﹶ ﹶ‬ ‫ﹶﺗ ﹶﻐ ﱠﻤـ ﹶ ﹶ‬
‫)او را ﺗﺮﺑﯿﺖ ﮐﺮدم ﺗﺎ اﯾﻦ ﮐﻪ ﯾﮑﯽ از اﻓﺮاد و ﺑﺮادران ﻗﻮم ﺷﺪ‪،‬‬
‫و دﯾﮕﺮ ﺳﺒﯿﻠﺶ ﻧﯿﺎز ﺑﻪ روﯾﯿﺪن ﻧﺪاﺷﺖ‪،‬‬
‫ﻇﺎﻟﻤﺎﻧﻪ ﺣﻘﻢ را ﻧﺎدﯾﺪه ﮔﺮﻓﺖ و دﺳﺘﻢ را ﭘﯿﭽﺎﻧﺪ‪،‬‬
‫اﻟﻠﻪ ﮐﻪ ﺑﺮ او ﻏﺎﻟﺐ و ﭼﯿﺮه اﺳﺖ دﺳﺘﺶ را ﺑﭙﯿﭽﺎﻧﺪ(‪.‬‬
‫ﮔﻮﯾﻨﺪ‪ :‬دﺳﺖ ﭘﺴﺮ ﭘﯿﭽﯿﺪ و ﺑﻪ ﭘﺸﺘﺶ رﻓﺖ‪.‬‬
‫در ﮐﺘﺎبھﺎی ﺳﯿﺮت و ﺑﺮﺧﯽ از ﺗﻔﺎﺳﯿﺮ ﻣﺜﻞ ﮐﺸﺎف – ﺑﺎ ﺳﻨﺪھﺎﯾﯽ ﮐﻪ در آﻧﮫﺎ ﺣﺮف‬
‫ھﺴﺖ – آﻣﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺮدی ﺑﻪ ﺷﮑﺎﯾﺖ ﻧﺰد رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج آﻣﺪ‪.‬‬
‫ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ﺗﻮ را ﭼﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ؟«‬
‫ﮔﻔﺖ‪ :‬ﯾﺎ رﺳﻮل اﻟﻠﻪ‪ ،‬ﻣﻈﻠﻮم ھﺴﺘﻢ و ﭘﺴﺮم ﺑﻪ ﻣﻦ ﻇﻠﻢ و ﺟﻔﺎ ﮐﺮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ﭼﻪ ﻇﻠﻤﯽ؟«‬
‫ﮔﻔﺖ‪ :‬او را ﭘﺮورش دادم‪ .‬وﻗﺘﯽ ﺑﺰرگ ﺷﺪ و ﭼﺸﻤﺎﻧﻢ ﺿﻌﯿﻒ ﺷﺪ‪ ،‬اﺳﺘﺨﻮانھﺎﯾﻢ‬
‫ﺳﺴﺖ ﺷﺪ و اﺟﻠﻢ ﻧﺰدﯾﮏ ﺷﺪ ﺣﻘﻢ را ﻧﺎدﯾﺪه ﮔﺮﻓﺖ و ﺑﺎ ﺟﻔﺎ و ﺗﻨﺪی ﭘﺎﺳﺨﻢ را داد‪.‬‬
‫ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬آﯾﺎ درﺑﺎرهی او ﭼﯿﺰی ﮔﻔﺘﻪای‪.‬‬
 ‫ﺧﺎﻧﻪای ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﻘﻮی‬ ‫‪٨‬‬

‫ﮔﻔﺖ‪ :‬آری‪ ،‬ﭼﻨﯿﻦ ﮔﻔﺘﻪام‪:‬‬

‫ــــﲈ ﹸا ﹾﺟـــــ ﹺﺮي ﹶﻋ ﹶﻠ ﹾﻴـ ﹶ‬
‫ــــﻚ ﹶو ﹶﺗﻨ ﹶﹾﻬـ ﹸ‬
‫ــــﻞ‬ ‫ــــﻞ ﺑﹺـ ﹶ‬
‫ﹸﺗ ﹶﻌـ ﱡ‬ ‫ﹶﻏـــــ ﹶﺬ ﹾوﺗ ﹶﹸﻚ ﹶﻣ ﹾﻮ ﹸﻟـــــﻮ ﹰدا ﹶو ﹸﻋ ﹾﻠ ﹸﺘـــــ ﹶﻚ ﹶﻳﺎﻓﹺ ﹰﻌـــــﺎ‬
‫ﻟﹺﺴـــــــــ ﹾﻘ ﹺﻤ ﹶﻚ ﱠإﻻ ﹶﺷـــــــــ ﹺ‬ ‫ﺎﻟﺴــــ ﹾﻘ ﹺﻢ ﹶﱂ ﹾ أﺑﹺ ﹾ‬
‫ﺎﻛ ﹰﻴﺎ ﹶأ ﹶﲤ ﹶ ﹾﻠ ﹶﻤـــــــــ ﹸﻞ‬ ‫ﹸ‬ ‫ــــﺖ‬ ‫إ ﹶذا ﹶﻟ ﹾﻴ ﹶﻠــــ ﹲﺔ ﹶﺿــــﺎ ﹶﻗﺘ ﹶﹾﻚ ﺑﹺ ﱡ‬
‫)وﻗﺘﯽ ﻧﻮزاد ﺑﻮدی ﺑﻪ ﺗﻮ ﻏﺬا دادم‪ ،‬وﻗﺘﯽ ﻧﻮﺟﻮان ﺑﻮدی ھﺰﯾﻨﻪات را دادم‪ ،‬ھﺮﭼﻪ ﺑﻪ‬
‫ﺗﻮ ﻣﯽدادم ﺧﺮج و ﻣﺼﺮف ﻣﯽﮐﺮدی‪ ،‬اﮔﺮ ﯾﮏ ﺷﺐ ﺑﯿﻤﺎری ﺑﺮ ﺗﻮ ﻓﺸﺎر ﻣﯽآورد‬
‫ﻧﻤﯽﺧﻮاﺑﯿﺪم و ﻣﺮﺗﺐ ﺷﮑﺎﯾﺖ و ﺑﯽﻗﺮاری ﻣﯽﮐﺮدم(‪.‬‬
‫ﮔﻔﺖ‪ :‬اﯾﻦ ﭘﺎداﺷﻢ ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬ﭘﺎﺳﺦ ﻧﯿﮑﯽ و ﺣﻔﻆ ﻣﻌﺮوف ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬ﺣﺘﯽ ﺷﺒﯽ ﮐﻪ در آن‬
‫ﻣﺮﯾﺾ ﻣﯽﺷﻮی‪ ،‬ﻣﻦ در ﮐﻨﺎر ﺗﻮ ﻣﯽﻣﺎﻧﻢ‪ ...‬ﺗﻮ ﺑﯿﻤﺎری وﻟﯽ ﻣﻦ ﺑﯿﻤﺎری را از ﺗﻮ ﮔﺮﻓﺘﻢ‪،‬‬
‫ﺗﻮ ﻣﺮﯾﻀﯽ و ﻣﻦ ﻣﺮض را از ﺗﻮ ﮔﺮﻓﺘﻢ‪.‬‬
‫ﭘﺲ دو ﭼﺸﻢ رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج اﺷﮑﺒﺎر ﺷﺪ) ‪.(١‬‬
‫ﺑﺎﯾﺪ دلھﺎی ﻧﺮم و ﭼﺸﻢھﺎی ﭘﺮ اﺷﮏ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ اﯾﻦ ﻓﺠﺎﯾﻊ ﮐﻪ در ﺟﮫﺎن اﺳﻼم رخ‬
‫ﻣﯽدھﺪ و دلھﺎی ﭘﺪر و ﻣﺎدر از آﻧﮫﺎ ﺷﮑﺎﯾﺖ دارد‪ ،‬اﺷﮏ ﺑﺮﯾﺰد‪.‬‬
‫آﯾﺎ ﻇﻠﻤﯽ ﺑﺰرﮔﺘﺮ و ﻓﺠﯿﻊﺗﺮ از اﯾﻦ وﺟﻮد دارد ﮐﻪ ﺷﺎھﺪ ﺑﺎﺷﯽ ﭘﺴﺮت ﮐﻪ ﺟﻮاﻧﯽ‪،‬‬
‫ﺑﮫﺘﺮﯾﻦ دوران زﻧﺪﮔﯽ و ﺷﻤﯿﻢ وﺟﻮدت را ﺑﻪ ﭘﺎﯾﺶ رﯾﺨﺘﯽ و ﺑﺮای ﺧﻮد ﻣﺮدی ﺷﺪه‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬ﭘﺎﺳﺦ ﻧﯿﮑﯽھﺎﯾﺖ را ﺑﺎ ﺑﺪی ﺑﺪھﺪ و ﺻﺪاﯾﺶ در ﺧﺎﻧﻪﺑﭙﯿﭽﺪ و ﻓﺮﻣﺎﻧﺖ را اﺟﺮا ﻧﮑﻨﺪ‬
‫و در ﺑﺮاﺑﺮت ﻓﺮوﺗﻦ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ای ﺑﻨﺪﮔﺎن اﻟﻠﻪ‪ ،‬اﯾﻦ ﻓﺎﺟﻌﻪاﯾﺴﺖ ﮐﻪ ﺑﺪﺗﺮ از آن وﺟﻮد ﻧﺪارد‪.‬‬
‫رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج در ﭘﺎﺳﺦ ﮐﺴﯽﮐﻪ درﺑﺎرهی ﺑﺰرگﺗﺮﯾﻦ و ﺑﮫﺘﺮﯾﻦ ﮐﺎرھﺎی ﻧﯿﮏ ﭘﺮﺳﯿﺪ‪،‬‬
‫ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪:‬‬
‫ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬اﻗﺎﻣﻪی ﻧﻤﺎز در وﻗﺘﺶ«‪.‬‬
‫ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ‪ :‬ﺳﭙﺲ ﮐﺪام ﮐﺎر؟‬
‫ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ﻧﯿﮑﯽ ﺑﻪ ﭘﺪر و ﻣﺎدر«‪.‬‬
‫ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ‪ :‬ﺳﭙﺲ ﮐﺪام ﮐﺎر؟‬
‫ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ﺟﮫﺎد در راه اﻟﻠﻪ«) ‪.(٢‬‬

‫‪ -١‬اﻟﻤﻌﺠﻢ اﻟﺼﻐﯿﺮ ﻃﺒﺮاﻧﯽ‪ ٩٤٧ :‬ر‪.‬ک‪ :‬ﻣﺠﻤﻊ اﻟﺰواﺋﺪ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ٦٧٧‬و ﺗﻔﺴﯿﺮ ﻗﺮﻃﺒﯽ‪ ،‬ﺳﻮرهی إﺳﺮاء‪،‬‬
‫ْ َ‬ ‫ْ َ‬
‫آﯾﺎت ‪ ٢٣‬و ‪ .٣٣٨/٥ ،٢٤‬ﺣﮑﻢ ﺳﻨﺪ‪ :‬ﺿﻌﯿﻒ‪» ،‬اﻟ ُﻤ ْﻨﮑ ِﺪ ِر ْﺑﻦ ُﻣ َﺤ ﱠﻤ ِﺪ ْﺑﻦ اﻟ ُﻤ ْﻨﮑ ِﺪ ِر« ﺿﻌﯿﻒ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ِ‬ ‫ِ‬
‫‪ -٢‬ﺑﺨﺎری‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ٧٣٦٨‬و ﻣﺴﻠﻢ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ٢١٢‬و ‪.٢١٦‬‬
 ‫‪٩‬‬ ‫ﺑﻪ آﻧﺎن ﮐﻠﻤﻪ »أف« ﻣﮕﻮ‬

‫رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج دلھﺎ را ﺑﻪ دور دﺳﺖھﺎ ﻣﯽ َﺑ َﺮد و ﺑﺮای آﻧﮫﺎ درﺑﺎرهی ﻣﺮدی از‬
‫ﺑﻨﯽاﺳﺮاﯾﯿﻞ ﮐﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﭘﺪر و ﻣﺎدرش ﻧﯿﮑﯽ ﻣﯽﮐﺮد‪ ،‬ﺻﺤﺒﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺷﮕﻔﺘﺎ ﮐﻪ در ﻣﯿﺎن ﯾﮫﻮد و ﻧﺼﺎرا ﮐﺴﺎﻧﯽ وﺟﻮد دارﻧﺪ ﮐﻪ دلھﺎﯾﺸﺎن در ﺑﺮاﺑﺮ ﭘﺪر و‬
‫ﻣﺎدرﺷﺎن ﻧﺮم ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬ﻧﻮادﮔﺎن ﻣﯿﻤﻮنھﺎ و ﺧﻮکھﺎ‪ ،‬دﺷﻤﻨﺎن اﻟﻠﻪ و ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ اﻟﻠﻪ از‬
‫ﭘﺸﺖ ھﻔﺖ آﺳﻤﺎن آﻧﺎن را ﻟﻌﻨﺖ ﮐﺮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ در ﺳﺮزﻣﯿﻦھﺎی ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﮐﺴﺎﻧﯽ ﯾﺎﻓﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ﮐﻪ دلﺷﺎن ﺳﺨﺖ‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ و ﺑﺮ ﻓﮑﺮﺷﺎن ﻣﮫﺮ زده ﺷﺪه اﺳﺖ و دلﺷﺎن ﺑﻪ ھﯿﭻ وﺟﻪ ﻧﺮم ﻧﻤﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫از ﻋﺒﺪاﻟﻠﻪ ﺑﻦ ﻋﻤﺮ ب رواﯾﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺷﻨﯿﺪم ﮐﻪ رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج‬
‫ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪:‬‬
‫َّ ْ َ َ َ ْ َ ُ ْ َ َّ َ ُ ُ ْ َ ُ َ َ َ َ َ ُ ُ َ ْ َ ْ‬ ‫ْ َ ََ َُ ْ‬
‫ﻮه‪ ،‬ﻓﺎ�َﺪ َرت‬ ‫»ا� َﻄﻠ َﻖ ﺛﻼﺛﺔ َرﻫ ٍﻂ ِمﻤﻦ ﺎﻛن �ﺒﻠ�ﻢ ﺣﻰﺘ آواﻫﻢ الﻤ ِﺒﻴﺖ إِﻰﻟ ﺎﻏ ٍر ﻓﺪﺧﻠ‬
‫َّ ْ َّ‬ ‫ُ ْ ْ َ‬ ‫َ ْ َ ٌ َ ْ َ َ َ َ َّ ْ َ َ ْ ُ ْ َ َ َ َ ُ َّ ُ َ َ ُ ْ‬
‫الﺼﺨ َﺮ ِة إِﻻ‬ ‫ﷲ ﻻ �ﻨ ِﺠﻴ�ﻢ ِﻣﻦ ﻫ ِﺬهِ‬ ‫ﺻﺨﺮة ِﻣﻦ اﺠﻟﺒ ِﻞ‪ ،‬ﻓﺴﺪت ﻋﻠﻴ ِﻬﻢ اﻟﻐﺎر‪� ،‬ﻘﺎلﻮا‪ِ :‬إﻧﻪ وا ِ‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫ََ َ ْ َ‬ ‫َ‬ ‫ُ َّ َ َ‬ ‫َ ْ َ ُ ْ ََ َ َ ُ ٌ ُْ ُ‬ ‫َ َ‬ ‫َْ َْ ُ‬
‫ان‪،‬‬ ‫ﺎن ﻛ ِﺒ� ِ‬ ‫ان ﺷﻴﺨ ِ‬ ‫أن ﺗﺪﻋﻮا اﷲ ِﺑﺼﺎ ِﻟ ِﺢ أ�ﻤﺎ ِﻟ�ﻢ‪� ،‬ﻘﺎل رﺟﻞ ِﻣﻨﻬﻢ‪ :‬الﻠﻬﻢ ﺎﻛن ِﻲﻟ أﺑﻮ ِ‬
‫ََ َ ْ َ‬ ‫ﻲﺑ َﻃﻠَ ُ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫ﺖ َﻻ أ ْﻏﺒ ُﻖ َ�ﺒْﻠَ ُﻬ َﻤﺎ أ ْﻫ ًﻼ َو َﻻ َﻣ ًﺎﻻ ‪�َ ،‬ﻨَ َ‬ ‫َ ُ‬
‫ﻜﻨْ ُ‬
‫الﺴ َﺤ ِﺮ ﻳَ ْﻮ ًﻣﺎ ‪،‬ﻓﻠ ْﻢ أ ُرح َﻋﻠﻴْ ِﻬ َﻤﺎ َﺣ َّﻰﺘ‬ ‫ﺐ َّ‬ ‫ﺎء َ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ﻓ‬
‫َ‬ ‫ُ‬ ‫َ‬
‫َ َ َ ْ ُ ُ َ َ َ ْ َ َ َ َّ ْ ُ ْ‬ ‫َ َ َ َ َْ ُ َُ َ َ ُ َ ُ َ َ ُُْ َ‬
‫ﺖ أن أوﻗِﻈ ُﻬ َﻤﺎ‪،‬‬ ‫�‪� ،‬ﺘﺤﺮﺟ‬ ‫ﻧﺎﻣﺎ‪ ،‬ﻓﺤﻠﺒﺖ لﻬﻤﺎ �ﺒﻮ�ﻬﻤﺎ ﻓ ِﺠﺌﺘﻬﻤﺎ ﺑِ ِﻪ‪ ،‬ﻓﻮﺟﺪ�ﻬﻤﺎ ﻧﺎﺋِﻤ ِ‬
‫َ َ ْ ُ َ ْ َ ْ َ َ ْ َ ُ َ َ ْ ً َ ْ َ ً َ ُ ْ ُ َ ْ َ َ ُ َ َ َ َ َّ َ ْ َ ُ ْ َ َ‬
‫اﺳتِﻴﻘﺎﻇ ُﻬ َﻤﺎ َﺣ َّﻰﺘ‬ ‫و� ِﺮﻫﺖ أن أﻏ ِﺒﻖ �ﺒﻠﻬﻤﺎ أﻫﻼ أو ﻣﺎﻻ‪� ،‬ﻘﻤﺖ واﻟﻘﺪح ﻰﻠﻋ ﻳﺪي أ�ﺘ ِﻈﺮ‬
‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫ُ َّ ْ ُ ْ ُ َ َ ْ ُ َ َ ْ َ َ ْ َ‬ ‫َ َ‬ ‫ََ َ َْ ْ ُ َ ْ ََْ َ َ َ‬
‫ﺎء َوﺟ ِﻬﻚ ﻓﺎﻓ ُﺮج‬ ‫ﺮﺸ َ�ﺎ �ﺒُﻮ� ُﻬ َﻤﺎ‪ ،‬الﻠﻬﻢ ِإن ﻛﻨﺖ �ﻌﻠﺖ ذلِﻚ اﺑ ِﺘﻐ‬ ‫ﺑﺮق اﻟﻔﺠﺮ‪ ،‬ﻓﺎﺳتﻴﻘﻈﺎ ﻓ ِ‬
‫ْ َ ً َ َ ْ َ ُ َ ُْ ُ َ ْ‬ ‫َ َْ َ‬ ‫َّ ْ‬ ‫ْ َ‬ ‫َ َّ َ َ ْ ُ‬
‫وج ِﻣﻨ َﻬﺎ‪.(١ )«...‬‬ ‫ﺖ اﻧ ِﻔﺮاﺟﺎ ﻻ �ﺴﺘ ِﻄﻴﻌﻮن اﺨﻟﺮ‬ ‫�ﻨﺎ ﻣﺎ �ﻦ ِ�ﻴ ِﻪ ِﻣﻦ ﻫ ِﺬهِ الﺼﺨ َﺮ ِة‪ ،‬ﻓﺎ�ﻔ َﺮﺟ ِ‬
‫»ﺳﻪ ﻧﻔﺮ از اﻣﺖھﺎی ﮔﺬﺷﺘﻪ‪ ،‬ﺑﻪ ھﻤﺮاه ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ )در ﺳﻔﺮی(‪ ،‬ﻣﯽرﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺗﺎ اﯾﻦ ﮐﻪ‬
‫ﺷﺒﺎﻧﮕﺎه‪ ،‬ﺑﻪ ﻏﺎری ﭘﻨﺎه ﺑﺮدﻧﺪ ﮐﻪ ﺷﺐ را ﺑﻪ روز آورﻧﺪ‪ ،‬ﭼﻮن داﺧﻞ ﻏﺎر ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺳﻨﮕﯽ از‬
‫ﮐﻮه ﻓﺮو ﻏﻠﺘﯿﺪ و ورودی ﻏﺎر را ﺑﺮ آﻧﺎن ﻣﺴﺪود ﮐﺮد‪.‬‬
‫آﻧﺎن ﺑﻪ ھﻤﺪﯾﮕﺮ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬از اﯾﻦ ﺳﻨﮓ ﻧﺠﺎت ﭘﯿﺪا ﻧﻤﯽﮐﻨﯿﺪ‪ ،‬ﻣﮕﺮ اﯾﻦ ﮐﻪ اﻟﻠﻪ را ﺑﻪ‬
‫ﮐﺎرھﺎی ﺷﺎﯾﺴﺘﻪ و ﺧﺎﻟﺼﺎﻧﻪی ﺧﻮد ﺑﺨﻮاﻧﯿﺪ«‪.‬‬
‫ﯾﮑﯽ از آنھﺎ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﭘﺮوردﮔﺎرا! ﻣﻦ ﭘﺪر و ﻣﺎدر ﭘﯿﺮی داﺷﺘﻢ ﮐﻪ ھﺮﮔﺰ ﭘﯿﺶ از )ﺳﮫﻢ‬
‫ﺷﺎم( آﻧﺎن‪ ،‬ﺑﺮای ﺧﻮد و ﺑﺮای زن و ﻓﺮزﻧﺪ )و ﺧﺪﻣﺘﮑﺎران( ﺷﯿﺮ ﻧﻤﯽدوﺷﯿﺪم؛ روزی‬
‫ﺑﺮای آوردن ھﯿﺰم‪ ،‬ﺑﻪ ﺻﺤﺮا رﻓﺘﻪ ﺑﻮدم و از آﻧﺎن دور ﻣﺎﻧﺪم و وﻗﺘﯽ ﭘﯿﺶ آﻧﺎن ﺑﺎزﮔﺸﺘﻢ‬

‫‪ -١‬ﺑﺨﺎری‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ٢٢٣٨‬و ﻣﺴﻠﻢ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪.٦٩٠٠‬‬

 ‫ﺧﺎﻧﻪای ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﻘﻮی‬ ‫‪١٠‬‬

‫ﮐﻪ ﺧﻮاﺑﯿﺪه ﺑﻮدﻧﺪ؛ ﺷﺒﺎﻧﻪ‪ ،‬ﺷﯿﺮﺷﺎن را ﺑﺮای آﻧﺎن دوﺷﯿﺪم‪ ،‬اﻣﺎ آﻧﺎن ھﻨﻮز ﺧﻮاﺑﯿﺪه ﺑﻮدﻧﺪ‬
‫و ﻧﭙﺴﻨﺪﯾﺪم ﮐﻪ اﯾﺸﺎن را ﺑﯿﺪار ﮐﻨﻢ و ﯾﺎ ﺧﻮد و زن و ﻓﺮزﻧﺪ )و ﺧﺪﻣﺘﮑﺎران( ﭘﯿﺶ از آﻧﮫﺎ‬
‫ﺷﯿﺮ ﺑﻨﻮﺷﯿﻢ ﻧﺎﭼﺎر‪ ،‬در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﻇﺮف ﺷﯿﺮ در دﺳﺘﻢ ﺑﻮد و ﮐﻮدﮐﺎﻧﻢ در ﺑﺮاﺑﺮم از‬
‫ﮔﺮﺳﻨﮕﯽ ﻣﯽﻧﺎﻟﯿﺪﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻨﺘﻈﺮ ﻣﺎﻧﺪم – ﮐﻪ آﻧﺎن ﺑﯿﺪار ﺷﻮﻧﺪ ﺗﺎ آن ﮐﻪ ﺳﭙﯿﺪه دﻣﯿﺪ و آﻧﺎن‬
‫ﺑﯿﺪار ﺷﺪﻧﺪ و ﺷﯿﺮﺷﺎن را ﻧﻮﺷﯿﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫ﯾﺎ اﻟﻠﻪ! اﮔﺮ ﻣﻦ‪ ،‬اﯾﻦ ﻋﻤﻞ را ﺧﺎﻟﺼﺎﻧﻪ و ﻓﻘﻂ ﺑﺮای رﺿﺎﯾﺖ ﺗﻮ اﻧﺠﺎم دادم‪ ،‬ﻣﺎ را از اﯾﻦ‬
‫وﺿﻌﯿﺖ و اﯾﻦ ﺻﺨﺮه ﻧﺠﺎت ﺑﺨﺶ و ﮔﺸﺎﯾﺸﯽ ﻣ َﺮﺣﻤﺖ ﻓﺮﻣﺎ‪.‬‬
‫ﭘﺲ )از اﯾﻦ ﺣﺮف( ﺳﻨﮓ از ﺟﺎی ﺧﻮد ﺗﮑﺎن ﺧﻮرد؛ اﻣﺎ ﺧﺮوج از ﻏﺎر ﻣﻤﮑﻦ ﻧﺒﻮد‪.«...‬‬
‫ای ﺑﻨﺪﮔﺎن اﻟﻠﻪ‪ ،‬ﻧﺎﻓﺮﻣﺎﻧﯽ واﻟﺪﯾﻦ ﻓﺎﺟﻌﻪاﯾﺴﺖ ﮐﻪ در ﺟﻮاﻣﻊ و ﺧﺎﻧﻪھﺎ ﭘﺪﯾﺪ آﻣﺪه اﺳﺖ‬
‫و ﺑﻪ ﯾﮑﯽ از ﺑﺰرگﺗﺮﯾﻦ ﻣﺸﮑﻼت ﭘﺪران و ﻣﺎدران ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫در ﺑﺮﺧﯽ از آﺛﺎر آﻣﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ در آﺧﺮ اﻟﺰﻣﺎن ﺷﺨﺺ دوﺳﺖ دارد ﮐﻪ ﺗﻮﻟﻪ ﺳﮕﯽ را‬
‫ﭘﺮورش دھﺪ و ﻓﺮزﻧﺪی را ﭘﺮورش ﻧﺪھﺪ) ‪.(١‬‬
‫ﺑﻠﻪ‪ ،‬ﭼﻨﯿﻦ ﭘﺪﯾﺪهای ﯾﺎﻓﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺎ و دﯾﮕﺮان ﺷﺎھﺪ ﭘﺪر و ﻣﺎدرھﺎﯾﯽ ﺑﻮدﯾﻢ ﮐﻪ ﺑﻪ‬
‫ﺳﻦ ﭘﯿﺮی رﺳﯿﺪهاﻧﺪ در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ از دﺳﺖ اﯾﻦ ﻓﺮزﻧﺪان ﻇﺎﻟﻢ و ﺳﺘﻤﮕﺮ اﺷﮏﺷﺎن‬
‫درآﻣﺪه اﺳﺖ و در ﺑﺮاﺑﺮﺷﺎن درﻣﺎﻧﺪه و ﻧﺎﺗﻮان ﺷﺪهاﻧﺪ‪.‬‬
‫ای ﺟﻮاﻧﺎن اﺳﻼم! آﯾﺎ ﻧﺒﺎﯾﺪ ﺑﻪ ﺳﻮی اﻟﻠﻪ ﺑﺎزﮔﺮدﯾﻢ؟‬
‫آﯾﺎ ﻧﺒﺎﯾﺪ ﻓﺮوﺗﻨﯽ و ﺗﻮاﺿﻊ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﯿﻢ؟‬
‫آﯾﺎ ﻧﺒﺎﯾﺪ ﺑﺎ ﭘﺪران و ﻣﺎدران ﺑﻪ ﻧﯿﮑﯽ و ﺑﺰرﮔﻮاری رﻓﺘﺎر ﮐﻨﯿﻢ؟‬
‫ﻣﺮدی ﻧﺰد رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج آﻣﺪ و ﮔﻔﺖ‪ :‬ای رﺳﻮل اﻟﻠﻪ! ﭼﻪ ﮐﺴﯽ ﺑﻪ رﻓﺘﺎر ﺧﻮب ﻣﻦ‬
‫ﺳﺰاوارﺗﺮ اﺳﺖ؟‬
‫ﻓﺮﻣﻮد‪ » :‬ﹸأ ﱡﻣ ﹶﻚ« )ﻣﺎدرت(‪.‬‬
‫ﮔﻔﺖ‪ :‬ﭘﺲ از او ﭼﻪ ﮐﺴﯽ؟‬
‫ﻓﺮﻣﻮد‪ » :‬ﹸأ ﱡﻣ ﹶﻚ« )ﻣﺎدرت(‪.‬‬
‫ﮔﻔﺖ‪ :‬ﭘﺲ از او ﭼﻪ ﮐﺴﯽ؟‬
‫ﻓﺮﻣﻮد‪ » :‬ﹸأ ﱡﻣ ﹶﻚ« )ﻣﺎدرت(‪.‬‬
‫ﮔﻔﺖ‪ :‬ﭘﺲ از او ﭼﻪ ﮐﺴﯽ؟‬

‫‪ -١‬ﺣﺎﮐﻢ‪ ٥٥١٦ ،‬و رﺟﻮع ﮐﻨﯿﺪ ﺑﻪ‪ :‬ﻣﺠﻤﻊ اﻟﺰواﺋﺪ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪.١٢٤٤٠‬‬
 ‫‪١١‬‬ ‫ﺑﻪ آﻧﺎن ﮐﻠﻤﻪ »أف« ﻣﮕﻮ‬

‫ﻓﺮﻣﻮد‪ » :‬ﹶأ ﹸﺑ ﹶ‬
‫ﻮك« )ﭘﺪرت() ‪.(١‬‬
‫ﺳﻪ ﭼﮫﺎرم ﺣﻖ ﺑﻪ ﻣﺎدر ﺗﻌﻠﻖ دارد‪ .‬ﻣﺎدر اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﻮ را ﺣﻤﻞ ﮐﺮده اﺳﺖ‪ ،‬ﺷﯿﺮ داده‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬ﻟﺒﺎس ﭘﻮﺷﺎﻧﺪه و ﮔﺮم ﻧﮕﻪ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬اﻟﻠﻪ ﭘﺎداش ﺧﯿﺮ و ﻧﯿﮑﻮ ﺑﻪ ﭘﺪران و ﻣﺎدران‬
‫ﻣﺎ دھﺪ و از ﭼﺸﻤﻪی روان ﺑﻪ آﻧﺎن ﺑﻨﻮﺷﺎﻧﺪ ﮐﻪ ﭘﺲ از آن ھﺮﮔﺰ ﺗﺸﻨﻪ ﻧﺸﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻠﻪ‪ ،‬ﻧﯿﮑﯽ ﺑﻪ ﭘﺪر و ﻣﺎدر ﻣﺴﺄﻟﻪای ﺑﺴﯿﺎر ﺑﺰرگ و ﺣﺎﺋﺰ اھﻤﯿﺖ اﺳﺖ‪ .‬از ﺟﻤﻠﻪ ﻓﻮاﯾﺪ‬
‫ﻧﯿﮑﯽ ﺑﻪ ﭘﺪر و ﻣﺎدر ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪:‬‬
‫‪ -‬اﻟﻠﻪ ﺗﻮ را ﺑﻪ راه راﺳﺖ ھﺪاﯾﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ -‬اﻟﻠﻪ ﻓﺮزﻧﺪان ﺻﺎﻟﺢ ﺑﻪ ﺗﻮ ﻋﻄﺎ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ -‬ﺗﻮ را ﯾﺎری و ﻣﺪد ﻣﯽرﺳﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ -‬ﺗﻮ را در ﻣﯿﺎن ﻣﺮدم ﻣﺤﺒﻮب ﻣﯽﺳﺎزد‪.‬‬
‫‪ -‬ﮔﻔﺘﺎر و ﺳﺨﻨﺎﻧﺖ را درﺳﺖ ﻣﯽﮔﺮداﻧﺪ‪.‬‬
‫از ﺟﻤﻠﻪ ﺗﺄﺛﯿﺮات ﻧﺎﻓﺮﻣﺎﻧﯽ و ﻋﻘﻮق‪:‬‬
‫‪ -‬ﮔﺮﻓﺘﺎر ﺷﺪن ﺑﻪ ﻟﻌﻨﺖ اﻟﻠﻪ‪:‬‬
‫َ َ‬ ‫ُ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫ۡ ِ َ َُ ّ ُ ْٓ ۡ َ َ ُ‬ ‫ْ‬ ‫ُۡ‬ ‫َ‬ ‫َ َّ‬ ‫َ ۡ َ‬
‫ام� ۡم‪ ٢٢‬أ ْو ٰٓ��ِك‬ ‫﴿� َهل ع َس ۡي ُت ۡم إِن ت َو ۡ� ُت ۡم أن �فس ُِدوا ِ� ٱ��ض و�ق ِطعوا أرح‬
‫ۡ‬ ‫َّ َ َ َ َ ُ ُ َّ ُ َ َ َ َّ ُ ۡ َ َ ۡ َ ٰٓ َ ۡ َ ٰ َ ُ‬
‫ٱ�ِين لعنهم ٱ� فأصمهم وأ�� �ب�رهم‪] ﴾٢٣‬ﻣﺤﻤﺪ‪.[٢٣-٢٢ :‬‬
‫»ﭘﺲ ]ای ﻣﻨﺎﻓﻘﺎن‪ [،‬آﯾﺎ اﻣﯿﺪ ﺑﺴﺘﯿﺪ ﮐﻪ ﭼﻮن ]از اﻟﻠﻪ[ ﺑﺮﮔﺸﺘﯿﺪ ]ﯾﺎ ﺳﺮﭘﺮﺳﺖ ﻣﺮدم‬
‫ﺷﺪﯾﺪ[ در ]روی زﻣﯿﻦ ﻓﺴﺎد ﮐﻨﯿﺪ و ﺧﻮﯾﺸﺎوﻧﺪیھﺎی ﺧﻮد را از ھﻢ ﺑﮕﺴﻠﯿﺪ؟ اﯾﻨﺎن‬
‫ھﻤﺎن ﮐﺴﺎﻧﻨﺪ ﮐﻪ اﻟﻠﻪ آﻧﺎن را ﻟﻌﻨﺖ ﻧﻤﻮده و ]ﮔﻮش دل[ اﯾﺸﺎن را ﻧﺎﺷﻨﻮا و‬
‫ﭼﺸﻢھﺎیﺷﺎن را ﻧﺎﺑﯿﻨﺎ ﮐﺮده اﺳﺖ«‪.‬‬
‫ﺑﻌﻀﯽ از ﻋﻠﻤﺎ ﮔﻔﺘﻪاﻧﺪ‪ :‬آﻧﺎن را ﮐﺮ ﮐﺮد ﮐﻪ ﭼﯿﺰی را ﻧﻤﯽﺷﻨﻮﻧﺪ و ﭼﺸﻤﺎنﺷﺎن را‬
‫ﻧﺎﺑﯿﻨﺎ ﮐﺮد ﭘﺲ ﺗﺪﺑﺮ‪ ،‬ﺗﻔﮑﺮ و ﺗﻌﻘﻞ ﻧﻤﯽﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫اﻟﻠﻪ ﻣﺘﻌﺎل ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪:‬‬
‫َ‬ ‫َ‬
‫ون َما ٓ أ َم َر ٱ َّ ُ‬‫ََۡ َ ُ َ‬ ‫َ‬ ‫َّ‬ ‫َ َّ َ ُ ُ َ َ‬
‫� بِهِۦٓ أن‬ ‫ِين يَنقضون � ۡه َد ٱ� ِ ِم ۢن َ� ۡع ِد مِي�ٰقِهِۦ و�قطع‬ ‫﴿وٱ�‬
‫َّ ۡ َ ُ َ‬ ‫َْ َ َ‬ ‫ُ‬ ‫َ‬ ‫ۡ‬ ‫َ‬ ‫ُ َ َ ۡ‬
‫َّ‬
‫��ِك ل ُه ُم ٱللعنة َول ُه ۡم ُس ٓو ُء ٱ�ارِ‪] ﴾٢٥‬اﻟﺮﻋﺪ‪.[٢٥ :‬‬ ‫�ض أو ٰٓ‬ ‫وصل َو�ُفس ُِدون ِ� ٱ� ِ‬ ‫ي‬
‫»و ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﭘﯿﻤﺎن اﻟﻠﻪ را ﭘﺲ از ﺑﺴﺘﻦ آن ﻣﯽﺷﮑﻨﻨﺪ و آﻧﭽﻪ را اﻟﻠﻪ ﺑﻪ ﭘﯿﻮﺳﺘﻦ آن‬
‫ِ‬
‫ﻓﺮﻣﺎن داده ﻣﯽﮔﺴﻠﻨﺪ و در زﻣﯿﻦ ﻓﺴﺎد ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮ اﯾﺸﺎن ﻟﻌﻨﺖ اﺳﺖ و ﺑﺪ ﻓﺮﺟﺎﻣﯽ آن‬

‫‪ -١‬ﺑﺨﺎری‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ٥٨٣٤‬و ﻣﺴﻠﻢ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪.٦٤٥٢‬‬

 ‫ﺧﺎﻧﻪای ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﻘﻮی‬ ‫‪١٢‬‬

‫ﺳﺮای اﯾﺸﺎن راﺳﺖ«‪.‬‬

‫در ﺣﺪﯾﺚ ﺻﺤﯿﺤﯽ از ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج آﻣﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ ﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬
‫َ َ ْ ُ ُ ْ َّ َ َ‬
‫ﺎﻃ ٌﻊ«‪» .‬ﮐﺴﯽ ﮐﻪ ﺻﻠﻪی رﺣﻤﺶ را ﻗﻄﻊ ﮐﻨﺪ‪ ،‬وارد ﺑﮫﺸﺖ ﻧﻤﯽﺷﻮد«‪.‬‬‫»ﻻ ﻳﺪﺧﻞ اﺠﻟَﻨﺔ ﻗ ِ‬
‫او ﮐﺴﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ارﺗﺒﺎﻃﺶ را ﺑﺎ ﺧﻮﯾﺸﺎوﻧﺪان و واﻟﺪﯾﻨﺶ ﻗﻄﻊ ﮐﻨﺪ و اﻟﻠﻪ ﻧﯿﺰ‬
‫ارﺗﺒﺎﻃﺶ ﺑﺎ آﺳﻤﺎن و ﻧﯿﺰ ﻋﮫﺪ و ﭘﯿﻤﺎﻧﺶ را ﻧﯿﺰ ﻗﻄﻊ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ھﻤﯿﻦ ﺧﺎﻃﺮ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪:‬‬
‫َ ْ َ َ َ َ ََ‬ ‫َ َّ َ َ َ َّ ُ َّ َ َ َ ّ َ ْ ْ َ ْ َ َ َ ْ َ َ َ َ ُ َْ‬
‫»لﻤﺎ ﺧﻠﻖ ا� الﺮ ِﺣﻢ �ﻌﻠﻘﺖ ِﺑﺎﻟﻌﺮ ِش وﻗﺎﻟﺖ‪ :‬ﻫﺬا ﻣﻘﺎم اﻟﻌﺎﺋِ ِﺬ ِﻣﻦ اﻟﻘ ِﻄﻴﻌ ِﺔ‪ .‬ﻗﺎل‪ :‬أﻣﺎ‬
‫َ‬ ‫َ َ ْ ََ َ َ ََ َ َ َ َ‬ ‫َ‬ ‫َْ‬ ‫َ‬ ‫َْ َ َْ َ ْ َ َ‬
‫اك ل ِﻚ‪ .‬ﻗﺎل‪َ :‬ﻣ ْﻦ َو َﺻﻠ ِﻚ‬ ‫� أن أ ِﺻﻞ َﻣ ْﻦ َو َﺻﻠ ِﻚ َوأ� َﻄ َﻊ َﻣ ْﻦ � َﻄ َﻌ ِﻚ؟ ﻗﺎﻟﺖ‪ :‬ﺑ�‪ .‬ﻗﺎل ﻓﺬ‬ ‫ﺗﺮﺿ‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬
‫َو َﺻﻠﺘُ ُﻪ َو َﻣ ْﻦ � َﻄ َﻌ ِﻚ � َﻄ ْﻌﺘُ ُﻪ«) ‪» .(١‬وﻗﺘﯽ اﻟﻠﻪ رﺣﻢ را آﻓﺮﯾﺪ‪ ،‬ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻋﺮش ﭘﺮوردﮔﺎر‬
‫ﭼﺴﺒﺎﻧﺪ و ﮔﻔﺖ‪ :‬ﭘﺮوردﮔﺎرا‪ ،‬اﯾﻦ ﻣﻘﺎم و ﻣﻨﺰﻟﺖ ﮐﺴﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ از ﻗﻄﻊ ﺻﻠﻪی رﺣﻢ ﺑﻪ ﺗﻮ‬
‫ﭘﻨﺎه ﻣﯽآورد‪.‬‬
‫ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬آﯾﺎ راﺿﯽ ﻧﯿﺴﺘﯽ ﺑﺎ ﮐﺴﯽﮐﻪ راﺑﻄﻪی ﺑﺎ ﺗﻮ را ﺑﺮﻗﺮار دارد ﭘﯿﻮﻧﺪ ﺑﺮﻗﺮار ﮐﻨﻢ و ﺑﺎ‬
‫ﮐﺴﯽﮐﻪ اﯾﻦ راﺑﻄﻪ را ﻗﻄﻊ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻗﻄﻊ ارﺗﺒﺎط ﻧﻤﺎﯾﻢ؟‬
‫ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﻠﻪ‪ ،‬ای ﭘﺮوردﮔﺎر‪.‬‬
‫ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﭘﺲ ﺧﻮاﺳﺘﻪات اﺟﺮا ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬ﮐﺴﯽﮐﻪ ﭘﯿﻮﻧﺪت را ﺑﺮﻗﺮار ﺳﺎزد‪ ،‬ﺑﺎ او ارﺗﺒﺎط‬
‫ﺑﺮﻗﺮار ﻣﯽﮐﻨﻢ و ﮐﺴﯽﮐﻪ ﭘﯿﻮﻧﺪت را ﻗﻄﻊ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎ او ﻗﻄﻊ ارﺗﺒﺎط ﻣﯽﮐﻨﻢ«‪.‬‬
‫ﭘﺲ اﻟﻠﻪ آن را ﺑﻪ زﻣﯿﻦ ﻓﺮﺳﺘﺎد‪.‬‬
‫ﺟﺎی ﺷﮕﻔﺘﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ اھﻞ ﺟﺎھﻠﯿﺖ ﺑﺎ اﯾﻦ ﮐﻪ ﺑﺖھﺎ را ﻋﺒﺎدت ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﻪ‬
‫ﺻﻠﻪی رﺣﻢﺷﺎن اﻓﺘﺨﺎر ﻣﯽورزﯾﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻘﻨﻊ ﮐﻨﺪی ﺟﺎھﻠﯽ ﮔﻮﯾﺪ‪:‬‬
‫ـــــﲔ ﹶﺑﻨﹺــــــﻲ ﻋ ﱢﹶﻤــــــﻲ ﹶﻟـــــــ ﹸﻤ ﹾﺨﺘ ﹺﹶﻠ ﹲ‬
‫ﻒ ﹺﺟــــــﺪﹰﹼ ا‬ ‫ﹶو ﹶﺑـ ﹾ ﹶ‬ ‫ـــﲔ ﹶﺑﻨﹺــــﻲ ﹶأ ﹺﰊ‬
‫ـــﺬي ﹶﺑ ﹾﻴﻨﹺــــﻲ ﹶو ﹶﺑـ ﹾ ﹶ‬
‫إن ا ﱠﻟـ ﹺ‬
‫ﹶو ﱠ‬
‫إن ﻫـــــﺪﹶ ﻣﻮا ﹶﳎﹾـ ﹺ‬ ‫ﳊ ﹺﻤــﻲ ﹶو ﹶﻓـ ﹾـﺮ ﹸت ﹸﻟــ ﹸﺤ ﹾﻮ ﹶﻣ ﹸﻬ ﹸﻢ‬
‫ــــﺖ ﹶﳍﹸـ ﹾ‬
‫ــــﻢ ﹶﳎﹾـــــﺪﹶ ا‬ ‫ــــﺪي ﹶﺑﻨﹶ ﹾﻴـ ﹸ‬ ‫ﹸ‬ ‫ﹶو ﹾ ﹶ‬ ‫ﹶﻓـﺈﹺ ﹾن أ ﹶﻛ ﹸﻠــﻮا ﹶ ﹾ‬
‫ـــﻞ ﹺ‬
‫ﳛ ﹺﻤ ﹸ‬ ‫ﹺ‬ ‫ــــﻞ ﹺﺣ ﹾﻘـــــﺪﹰ ا ﹶﻋ ﹶﻠـــــ ﹾﻴ ﹺﻬ ﹸﻢ‬
‫ﺄﲪﹺـ ﹸ‬ ‫و ﹶﻟ ﹾﺴـــــ ﹸﺖ ﺑﹺ ﹾ‬
‫اﳊ ﹾﻘـــﺪﹶ ا‬ ‫ﻴﺲ ا ﹾﻟ ﹶﻘـــ ﹾﻮ ﹺم ﹶﻣـــ ﹾﻦ ﹶ ﹾ‬
‫ﹶو ﹶﻟـــ ﹾﻴ ﹶﺲ ﹶرﺋـــ ﹸ‬

‫‪ -١‬ﺑﺨﺎری‪ ٧٣٣٦ ،٥٨٥٠ ،٤٧١١ ،‬و ﻣﺴﻠﻢ‪.٦٤٧٠ ،‬‬

 ‫‪١٣‬‬ ‫ﺑﻪ آﻧﺎن ﮐﻠﻤﻪ »أف« ﻣﮕﻮ‬
‫ً‬
‫»ﭘﯿﻮﻧﺪ و راﺑﻄﻪای ﮐﻪ ﻣﯿﺎن ﻣﻦ و ﻓﺮزﻧﺪان ﭘﺪرم و ﻋﻤﻮزادﮔﺎﻧﻢ اﺳﺖ ﮐﺎﻣﻼ ﻣﺘﻔﺎوت‬
‫اﺳﺖ‪،‬‬
‫اﮔﺮ ﮔﻮﺷﺘﻢ را ﺑﺨﻮرﻧﺪ‪ ،‬ﮔﻮﺷﺖﺷﺎن را زﯾﺎد ﻣﯽﮐﻨﻢ و اﮔﺮ ﻣﺠﺪم را در ھﻢ ﺷﮑﻨﻨﺪ‪،‬‬
‫ﻣﺠﺪ و ﻋﻈﻤﺖ آﻧﺎن را ﻣﯽﺳﺎزم‪،‬‬
‫و ھﺮﮔﺰ ﮐﯿﻨﻪای از آﻧﺎن ﺑﻪ دل ﻧﺪارم‪ ،‬ﭼﺮا ﮐﻪ رﯾﯿﺲ ﻗﺒﯿﻠﻪ‪ ،‬ﮐﺴﯽ ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ ﺣﻘﺪ و‬
‫ﮐﯿﻨﻪ را ﺑﻪ دل ﮔﯿﺮد«‪.‬‬
‫ای ﺑﻨﺪﮔﺎن اﻟﻠﻪ‪ ،‬رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج ﻧﺮمﺗﺮﯾﻦ و ﺑﺮدﺑﺎرﺗﺮﯾﻦ ﻣﺮدم ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﻪ ھﻤﯿﻦ ﺟﮫﺖ اﻟﻠﻪ‬
‫اﺧﻼق و ﺑﺰرﮔﻮاریاش را در ﻗﺮآن ﺑﯿﺎن ﮐﺮده اﺳﺖ و ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪:‬‬
‫َّ َ َ َ َ ٰ ُ ُ َ‬
‫ي�‪] ﴾٤‬اﻟﻘﻠﻢ‪.[٤ :‬‬
‫� خل ٍق ع ِظ ٖ‬ ‫﴿�نك لع‬
‫»ﺗﻮ از ﺧﻠﻖ و ﺧﻮی ﺑﺰرﮔﯽ ﺑﺮﺧﻮردار ھﺴﺘﯽ«‪.‬‬
‫َ َ ُ ۡ َ َ ۡ ُ َ َ ًّ َ َ ۡ َ ۡ َ َ ُّ ْ‬ ‫َ َ َ ۡ َ ّ َ َّ‬
‫ب �نفضوا م ِۡن‬ ‫﴿فبِما ر� ٖة مِن ٱ�ِ �ِ ت لهمۖ ولو كنت �ظا غل ِيظ ٱلقل ِ‬
‫َ َ‬
‫ح ۡول ِك ۖ﴾ ]آل ﻋﻤﺮان‪.[١٥٩ :‬‬
‫]ﺑﺮﮐﺖ[ رﺣﻤﺖ اﻟﮫﯽ‪ ،‬ﺑﺎ آﻧﺎن ﻧﺮﻣﺨﻮ ]و ُﭘﺮ ِﻣﮫﺮ[ ﺷﺪی‪ ،‬و اﮔﺮ ﺗﻨﺪﺧﻮ و ﺳﺨﺖ‬
‫ِ‬ ‫»ﭘﺲ ﺑﻪ‬
‫ً‬
‫دل ﺑﻮدی ﻗﻄﻌﺎ از ﭘﯿﺮاﻣﻮن ﺗﻮ ﭘﺮاﮐﻨﺪه ﻣﯽﺷﺪﻧﺪ«‪.‬‬
‫او در ﺑﺮﻗﺮاری ﺻﻠﻪی رﺣﻢ ﺑﻪ ﻣﻘﺎم و ﻣﻨﺰﻟﺖ واﻻﯾﯽ دﺳﺖ ﯾﺎﻓﺖ ﮐﻪ در ﻃﻮل ﺗﺎرﯾﺦ‬
‫ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺑﻪ اﻟﮕﻮ و اﺳﻮه ﺷﺪ‪.‬‬
‫دﻧﯿﺎ ﺳﺮاغ ﻧﺪارد ﮐﻪ ﮐﺴﯽ ﺑﯿﺸﺘﺮ از ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﺻﻠﻪی رﺣﻢ ﺑﻪ ﺟﺎ آورده ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻧﺰدﯾﮑﺎن و ﻋﻤﻮزادﮔﺎﻧﺶ او را از ﻣﮑﻪ ﺑﯿﺮون ﮐﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻃﺮدش ﻧﻤﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ او دﺷﻨﺎم و‬
‫ﻧﺎﺳﺰا ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ ،‬او را ﻣﻮرد آزار و اذﯾﺖ ﻗﺮار دادﻧﺪ‪ ،‬در ﺟﻨﮓھﺎ ﺑﺎ او ﻣﺒﺎرزه ﮐﺮدﻧﺪ و در‬
‫ﻣﯿﺪانھﺎ او را ﺑﻪ ﻣﺒﺎرزه ﻃﻠﺒﯿﺪﻧﺪ و ﺧﻼﺻﻪ ﺟﻨﮓ ﻧﻈﺎﻣﯽ‪ ،‬ﺗﺒﻠﯿﻐﺎﺗﯽ و اﻗﺘﺼﺎدی ﻋﻠﯿﻪ او‬
‫ﺑﺮﭘﺎ ﮐﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫اﻣﺎ وﻗﺘﯽ رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج ﭘﯿﺮوز ﺷﺪ‪ ،‬ﭼﻪ ﮐﺮد؟‬
‫او ﭘﯿﺮوزﻣﻨﺪاﻧﻪ وارد ﻣﮑﻪ ﺷﺪ‪ ،‬ﭘﺮﭼﻢھﺎ در ﺑﺮاﺑﺮش ﺑﺎ ﺗﮑﺒﯿﺮ ﺑﺮاﻓﺮاﺷﺘﻪ ﺷﺪﻧﺪ و ﮐﻮهھﺎ‬
‫از ﭘﯿﺮوزیاش ﺑﺎﻧﮓ زدﻧﺪ‪ ،‬او ﺑﺮ در ﮐﻌﺒﻪ اﯾﺴﺘﺎد در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺧﻮﯾﺸﺎوﻧﺪان و‬
‫ﻋﻤﻮزادﮔﺎﻧﺶ ﻣﯽﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫ُ‬ ‫ٌ‬ ‫َ َ َ ِّ‬
‫�ﻢ؟«‪» .‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﺷﻤﺎ ﺑﺎ ﺷﻤﺎ ﭼﻪ ﻣﯽﮐﻨﻢ؟«‬ ‫»ﻣﺎ ﺗﺮون �� ﻓﺎ ِﻋﻞ ﺑِ‬
‫ﺑﺎ ﺣﺎﻟﺘﯽ ﮔﺮﯾﺎن ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﺑﺮادر و ﺑﺮادرزادهی ﺑﺰرﮔﻮاری ھﺴﺘﯽ‪.‬‬
 ‫ﺧﺎﻧﻪای ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﻘﻮی‬ ‫‪١٤‬‬

‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬
‫»ا ْذ َﻫﺒُﻮا ﻓَﺄَ ْ�ﺘُ ُﻢ ُّ‬
‫اﻟﻄﻠَ َﻘ ُ‬
‫ﺎء«) ‪» .(١‬ﺑﺮوﯾﺪ‪ ،‬ﭼﻮن ﺷﻤﺎ آزادﯾﺪ«‪.‬‬ ‫ِ‬
‫ﮔﻮﯾﯽ ﺑﻪ آﻧﮫﺎ ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ‪ :‬اﻟﻠﻪ ﺷﻤﺎ را ﻣﻮرد ﻋﻔﻮ و ﺑﺨﺸﺶ ﺧﻮد ﻗﺮار داد‪.‬‬
‫ﭘﺴﺮ ﻋﻤﻮﯾﺶ اﺑﻮﺳﻔﯿﺎن ﺑﻦ ﺣﺎرث ﻣﯽآﯾﺪ‪ ،‬ﺧﺒﺮ ﭘﯿﺮوزی را ﻣﯽﺷﻨﻮد‪ ،‬او ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج را‬
‫ﺑﺴﯿﺎر ﻣﻮرد آزار و اذﯾﺖ و دﺷﻨﺎم ﻗﺮار داده اﺳﺖ‪ ،‬ﭘﺲ ھﻤﺮاه ﻓﺮزﻧﺪاﻧﺶ از ﻣﮑﻪ ﺧﺎرج‬
‫ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬ﻋﻠﯽ ﺑﻦ اﺑﯽ ﻃﺎﻟﺐ س او را ﻣﯽﺑﯿﻨﺪ و ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ‪ :‬ﺑﻪ ﮐﺠﺎ ﻣﯽروی؟‬
‫در ﺟﻮاب ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻓﺮزﻧﺪاﻧﻢ را ﺑﻪ ﺻﺤﺮا ﻣﯽﺑﺮم ﺗﺎ از ﮔﺮﺳﻨﮕﯽ و ﺑﺮھﻨﮕﯽ ﺑﻤﯿﺮم‪ ،‬ﺑﻪ اﻟﻠﻪ‬
‫ﻗﺴﻢ اﮔﺮ ﻣﺤﻤﺪ دﺳﺘﺶ ﺑﻪ ﻣﻦ ﺑﺮﺳﺪ ﻣﺮا ﺑﺎ ﺷﻤﺸﯿﺮ ﺗﮑﻪ ﺗﮑﻪ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻋﻠﯽ س ﮐﻪ رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج را ﺑﻪ ﺧﻮﺑﯽ ﻣﯽﺷﻨﺎﺳﺪ‪ ،‬ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ‪ :‬اﺷﺘﺒﺎه ﻣﯽﮐﻨﯽ ای‬
‫اﺑﻮﺳﻔﯿﺎن‪ ،‬رﺳﻮل اﻟﻠﻪ از ھﻤﻪ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺻﻠﻪی رﺣﻢ را ﺑﺮﻗﺮار ﮐﺮده اﺳﺖ و از ھﻤﻪ ﺑﯿﺸﺘﺮ‬
‫ﻧﯿﮑﯽ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻧﺰد او ﺑﺎزﮔﺮد‪ ،‬او را ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﺧﻄﺎب ﮐﻦ‪ ،‬ﺑﻪ او ﺳﻼم ﮔﻮ و ھﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﮐﻪ‬
‫ﺑﺮادران ﯾﻮﺳﻒ ﺑﻪ او ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﮕﻮ‪:‬‬
‫�ٰ َ‬ ‫َ‬
‫َّ َ‬ ‫ُ‬ ‫﴿قَالُوا ْ تَٱ َّ�ِ لَ َق ۡد َءاثَ َر َك ٱ َّ ُ َ َ‬
‫َ‬
‫� عل ۡينا �ن كنا ل ِ‬
‫�ِٔ�‪] ﴾٩١‬ﯾﻮﺳﻒ‪.[٩١ :‬‬
‫ً‬
‫»ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﺑﻪ اﻟﻠﻪ ﺳﻮﮔﻨﺪ‪ ،‬ﮐﻪ واﻗﻌﺎ اﻟﻠﻪ ﺗﻮ را ﺑﺮﻣﺎ ﺑﺮﺗﺮی داده اﺳﺖ و ﻣﺎ ﺧﻄﺎﮐﺎر ﺑﻮدﯾﻢ«‪.‬‬
‫او ھﻤﺮاه ﻓﺮزﻧﺪاﻧﺶ ﻧﺰد رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج آﻣﺪ و ﺑﺎﻻی ﺳﺮ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج اﯾﺴﺘﺎد و ﮔﻔﺖ‪ :‬ای‬
‫رﺳﻮل اﻟﻠﻪ‪ ،‬ﺳﻼم‪ ،‬رﺣﻤﺖ و ﺑﺮﮐﺎت اﻟﻠﻪ ﺑﺮ ﺗﻮ ﺑﺎد‪:‬‬
‫�ٰ َ‬ ‫َ‬
‫َّ َ‬ ‫ُ‬ ‫﴿قَالُوا ْ تَٱ َّ�ِ لَ َق ۡد َءاثَ َر َك ٱ َّ ُ َ َ َ‬
‫�ِٔ�‪] ﴾٩١‬ﯾﻮﺳﻒ‪.[٩١ :‬‬‫� عل ۡينا �ن كنا ل ِ‬
‫ً‬
‫»ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﺑﻪ اﻟﻠﻪ ﺳﻮﮔﻨﺪ‪ ،‬ﮐﻪ واﻗﻌﺎ اﻟﻠﻪ ﺗﻮ را ﺑﺮﻣﺎ ﺑﺮﺗﺮی داده اﺳﺖ و ﻣﺎ ﺧﻄﺎﮐﺎر ﺑﻮدﯾﻢ«‪.‬‬
‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﻣﯽﮔﺮﯾﺪ و آن اﻋﻤﺎل‪ ،‬روزھﺎ و ﺻﻔﺤﻪھﺎی ﺗﯿﺮه و ﺳﯿﺎه را ﻓﺮاﻣﻮش ﮐﺮده‬
‫اﺳﺖ و ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪:‬‬
‫َ‬ ‫َ َ ۡ َ َ ۡ ُ ُ َ ۡ َ َ ۡ ُ َّ ُ ُ‬
‫� ۡم َو ُه َو أ ۡر َ‬
‫ح ُم ٱ َّ‬
‫ل� ٰ ِ َ‬ ‫َ‬ ‫ۡ‬ ‫َ‬
‫�ِ�﴾ ]ﯾﻮﺳﻒ‪.[٩٢ :‬‬ ‫�ل ۖ‬ ‫﴿� ��ِ�ب علي�م ٱ�وم ۖ �غفِر ٱ‬
‫»اﻣﺮوز ﺑﺮ ﺷﻤﺎ ﺳﺮزﻧﺸﯽ ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬اﻟﻠﻪ ﺷﻤﺎ را ﻣﯽآﻣﺮزد و او ﻣﮫﺮﺑﺎنﺗﺮﯾﻦ ﻣﮫﺮﺑﺎﻧﺎن اﺳﺖ«‪.‬‬
‫اﮐﻨﻮن آﯾﺎ ﮐﺴﯽ ھﺴﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﮐﺮدار و اﺧﻼق او اﻗﺘﺪا ﮐﻨﺪ؟ ﭼﺮا ﮐﻪ او اﺳﻮه و اﻟﮕﻮی‬
‫راﺳﺘﯿﻦ اﺳﺖ و ﭘﯿﺮوی از او راه ﻧﺠﺎت از ﻧﻨﮓ و ﻋﺎر و ﻧﺎﺑﻮدی اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ -١‬ﺳﯿﺮه اﺑﻦ ھﺸﺎم‪ ٤١١/٢ ،‬و ر‪.‬ک‪ :‬ﺳﻨﻦ ﺑﯿﮫﻘﯽ اﻟﮑﺒﺮی‪.١٨٦٤٨ ،‬‬
 ‫‪١٥‬‬ ‫ﺑﻪ آﻧﺎن ﮐﻠﻤﻪ »أف« ﻣﮕﻮ‬
‫ً‬
‫ﺧﻮاھﺮ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﮐﻪ ﺣﺪودا ﭼﮫﻞ ﺳﺎل از او دور ﺑﻮده اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﺰدش ﻣﯽآﯾﺪ‪ ،‬ﻧﻪ او‬
‫رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج را ﺑﻪ ﺧﻮﺑﯽ ﻣﯽﺷﻨﺎﺳﺪ و ﻧﻪ رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج او را ﻣﯽﺷﻨﺎﺳﺪ‪ ،‬ﺳﺎلھﺎ ﮔﺬﺷﺘﻪ‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬او ﻣﯽآﯾﺪ ﺗﺎ ﺑﺮ ﺑﺮادر ﺷﯿﺮیاش ﮐﻪ در زﯾﺮ درﺧﺖ ﺳﺪر اﯾﺴﺘﺎده اﺳﺖ‪ ،‬ﺳﻼم ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺮدم ﺑﺎ ﺷﻤﺸﯿﺮھﺎی آﺧﺘﻪ ﭘﯿﺮاﻣﻮن ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮐﻪ ﻣﺸﻐﻮل ﺗﻘﺴﯿﻢ ﻏﻨﯿﻤﺖھﺎﺳﺖ اﯾﺴﺘﺎدهاﻧﺪ‪.‬‬
‫او اﺟﺎزه ﻣﯽﮔﯿﺮد‪ .‬ﺻﺤﺎﺑﻪ ﺑﻪ او ﻣﯽﮔﻮﯾﻨﺪ‪ :‬ﮐﻪ ھﺴﺘﯽ؟‬
‫ﮔﻮﯾﺪ‪ :‬ﺧﻮاھﺮ رﺿﺎﻋﯽ رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج ھﺴﺘﻢ‪ ،‬ﻣﻦ ﺷﯿﻤﺎ ﺑﻨﺖ ﺣﺎرث ھﺴﺘﻢ‪ ،‬ﺣﻠﯿﻤﻪی‬
‫ﺳﻌﺪﯾﻪ ﻣﺮا ھﻤﺮاه او ﺷﯿﺮ داده اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺻﺤﺎﺑﻪ اﯾﻦ اﻣﺮ را ﺑﻪ اﻃﻼع ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﻣﯽرﺳﺎﻧﻨﺪ‪ ،‬در اﯾﻦ ھﻨﮕﺎم اﺷﮏ در ﭼﺸﻤﺎﻧﺶ‬
‫ﺣﻠﻘﻪ ﻣﯽزﻧﺪ و ﺑﺮﻣﯽﺧﯿﺰد ﺗﺎ در راه او را ﺑﺒﯿﻨﺪ و او را ﺑﺴﺎن ﺑﺮادری ﮐﻪ ﺳﺎلھﺎ دوری‪،‬‬
‫ﺗﻨﮫﺎﯾﯽ و ﻏﺮﺑﺖ ﻣﯿﺎنﺷﺎن ﻓﺎﺻﻠﻪ اﻧﺪاﺧﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬در آﻏﻮش ﻣﯽﮔﯿﺮد و در ﮐﻨﺎرش و در‬
‫ﺳﺎﯾﻪ ﻣﯽﻧﺸﺎﻧﺪ) ‪.(١‬‬
‫ﺗﺼﻮر ﮐﻨﯿﺪ! ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﺑﺸﺮﯾﺖ‪ ،‬ﻣﻌﻠﻢ اﻧﺴﺎﻧﯿﺖ‪ ،‬در ھﻢ ﺷﮑﻨﻨﺪهی ﮐﯿﺎن ﺑﺖﭘﺮﺳﺘﯽ‪ ،‬ﻓﻘﻂ‬
‫ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﯾﮏ ﺑﺎر ﺷﯿﺮ ﺧﻮردن او را در ﺳﺎﯾﻪ ﻣﯽﻧﺸﺎﻧﺪ؟‬
‫ﭘﺲ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﺎ ﻋﻤﻪھﺎ‪ ،‬ﺧﺎﻟﻪھﺎ‪ ،‬دﺧﺘﺮھﺎ و ﺧﻮاھﺮانﺷﺎن ﻗﻄﻊ ارﺗﺒﺎط ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﭼﻪ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ؟! ﻧﻪ ﺗﻨﮫﺎ اﯾﻦ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ آﻧﺎن را از ﻣﯿﺮاﺛﯽ ﮐﻪ اﻟﻠﻪ ﺑﺮایﺷﺎن ﺣﻼل ﮔﺮداﻧﺪه اﺳﺖ‪،‬‬
‫ﻣﺤﺮوم ﻣﯽﺳﺎزﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺎ از ﯾﮑﯽ از َزﻧﺎن ﭘﯿﺮ و ﺳﺎﻟﺨﻮرده ﺷﻨﯿﺪﯾﻢ ﮐﻪ ﮔﺮﯾﻪ ﮐﻨﺎن ﻣﯽﮔﻔﺖ‪ :‬او ﺑﻪ ﻣﻦ ﻇﻠﻢ‬
‫ﮐﺮد‪ ،‬وﻟﯽ اﻟﻠﻪ ﺣﻘﻢ را از او ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج اﺣﻮال ﺧﻮاھﺮش را ﺟﻮﯾﺎ ﻣﯽﺷﻮد ﺳﭙﺲ ﺑﻪ او ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ‪» :‬زﻧﺪﮔﯽ در‬
‫اﯾﻨﺠﺎ را اﻧﺘﺨﺎب ﻣﯽﮐﻨﯽ ﯾﺎ ﻣﯽﺧﻮاھﯽ ﻧﺰد ﺧﺎﻧﻮادهات ﺑﺎزﮔﺮدی؟«‬
‫او ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ‪ :‬ﺧﺎﻧﻮادهام را ﻣﯽﺧﻮاھﻢ) ‪.(٢‬‬
‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﺑﻪ او ﻣﻘﺪاری ﻣﺎل ﻣﯽدھﺪ ﺗﺎ ﭘﯿﻮﻧﺪ رﺣﻢ و ﺧﻮﯾﺸﺎوﻧﺪی را ﺑﻪ ﻣﺮدم ﺑﯿﺎﻣﻮزد‪.‬‬
‫ﺑﻨﺪﮔﺎن اﻟﻠﻪ! ﺷﻤﺎ و ﺧﻮدم را ﺑﻪ ﺑﺮﻗﺮاری ﺻﻠﻪی رﺣﻢ و ﻧﯿﮑﯽ ﺑﻪ ﭘﺪر و ﻣﺎدر ﺳﻔﺎرش‬
‫ﻣﯽﮐﻨﻢ‪ ،‬ﭼﺮا ﮐﻪ ﺧﯿﺮ ﺑﺴﯿﺎر و ﭘﺎداش ﻓﺮاﮔﯿﺮ از ﻃﺮف اﻟﻠﻪ ﺗﻌﺎﻟﯽ را ﺑﻪ ارﻣﻐﺎن ﻣﯽآورد و‬
‫دلھﺎ را ﺑﻪ ھﻢ ﻧﺰدﯾﮏ ﻣﯽﮐﻨﺪ و ﺣﻘﺪ و ﮐﯿﻨﻪ را از ﺑﯿﻦ ﻣﯽﺑﺮد‪.‬‬

‫‪ -١‬ر‪.‬ک زاد اﻟﻤﻌﺎد‪ ،‬ﻓﺼﻞ ﻏﺰوهی اوﻃﺎس‪.‬‬

‫‪ -٢‬ھﻤﺎن‪.‬‬
 ‫ﺧﺎﻧﻪای ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﻘﻮی‬ ‫‪١٦‬‬

‫ﭘﺲ ﺑﻪ ﭘﺪران و ﻣﺎدرانﺗﺎن ﻧﯿﮑﯽ ﮐﻨﯿﺪ و راﺑﻄﻪی ﺧﻮﯾﺸﺎوﻧﺪی را ﺑﺮﻗﺮار ﺳﺎزﯾﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ‬
‫ﺑﮫﺸﺖ ﻣﻮﻻیﺗﺎن وارد ﺷﻮﯾﺪ‪.‬‬
‫ً‬
‫ھﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﮐﻪ ﻗﺒﻼ ذﮐﺮ ﺷﺪ‪:‬‬
‫َّ َ َ‬ ‫َ َْ ُُ‬
‫ﺎﻃ ٌﻊ«) ‪» .(١‬ﮐﺴﯽ ﮐﻪ ﺻﻠﻪی رﺣﻤﺶ را ﻗﻄﻊ ﮐﻨﺪ‪ ،‬وارد ﺑﮫﺸﺖ‬ ‫»ﻻ ﻳﺪﺧﻞ اﺠﻟَﻨﺔ ﻗ ِ‬
‫ﻧﻤﯽﺷﻮد«‪.‬‬
‫اﻟﻠﻪ داﻧﺎﺗﺮ اﺳﺖ و درود و ﺳﻼم اﻟﻠﻪ ﺗﻌﺎﻟﯽ ﺑﺮ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﻣﺎ ﻣﺤﻤﺪ ج و ﺧﺎﻧﺪان و اﺻﺤﺎب‬
‫ﺑﺰرﮔﻮارش ﺑﺎد‪.‬‬
‫***‬

‫‪ -١‬ﺑﺨﺎری‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ٥٨٤٨‬و ﻣﺴﻠﻢ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ٦٤٧٢‬و ‪.٦٤٧٣‬‬

 ‫ﺷﮑﺎﯾﺖ ﭘﺪر و ﻣﺎدر‬

‫ﺑﺮوﺟﺎ وﺟﻌﻞ ﻓﻴﻬﺎ‬

‫ﹰ‬ ‫ﺑﺼﲑا وﺗﺒﺎرك اﻟﺬي ﺟﻌﻞ ﰲ اﻟﺴﲈء‬
‫ﹰ‬ ‫ﺧﺒﲑا‬
‫اﳊﻤﺪ ﷲ اﻟﺬي ﻛﺎن ﺑﻌﺒﺎده ﹰ‬
‫ﻣﻨﲑا وﻫﻮ اﻟﺬي ﺟﻌﻞ اﻟﻠﻴﻞ واﻟﻨﻬﺎر ﺧﻠﻔﺔ ﳌﻦ أراد أن ﻳﺬﻛﺮ أو أراد ﺷﻜﻮ ﹰرا‪.‬‬
‫وﻗﻤﺮا ﹰ‬
‫ﹰ‬ ‫ﴎاﺟﺎ‬
‫ﹰ‬
‫ﻣﻨﲑا‪.‬‬
‫وﴎاﺟﺎ ﹰ‬
‫ﹰ‬ ‫وﻧﺬﻳﺮا وداﻋ ﹰﻴﺎ إﱃ اﷲ ﺑﺈذﻧﻪ‬
‫ﹰ‬ ‫وﻣﺒﴩا‬
‫ﹰ‬ ‫واﻟﺼﻼة واﻟﺴﻼم ﻋﻠﯽ ﻣﻦ ﺑﻌﺜﻪ رﺑﻪ ﻫﺎد ﹰﻳﺎ‬
‫اﻣﺎ ﺑﻌﺪ‪...‬‬
‫وﻗﺘﯽ ﺣﺠﺎج ﻣﺸﻐﻮل ﻃﻮاف در ﺣﺮم ھﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺧﻮرﺷﯿﺪ ﺳﻮزان و ازدﺣﺎم زﯾﺎد اﺳﺖ و‬
‫ﻣﺮدم در ﮐﻨﺎر ﮐﻌﺒﻪ اﯾﺴﺘﺎدهاﻧﺪ و ﺑﻪ درﮔﺎه ﺑﺎری ﺗﻌﺎﻟﯽ ﻣﺸﻐﻮل دﻋﺎ ھﺴﺘﻨﺪ‪...‬‬
‫ﻣﺮدی از ﯾﻤﻦ ﻣﺎدرش را ﺑﺮ ﭘﺸﺘﺶ ﺣﻤﻞ ﮐﺮده ﺑﻮد و ﺑﺴﯿﺎر ﻋﺮق ﻣﯽرﯾﺨﺖ و ﭘﺮﯾﺸﺎن‬
‫ﺑﻮد‪ .‬او ﻣﺎدرش را ﮐﻪ زﻣﯿﻦ ﮔﯿﺮ ﺷﺪه ﺑﻮد‪ ،‬ﻃﻮاف ﻣﯽداد‪ ،‬ﭼﻮن ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺧﺪﻣﺖ ﺑﻪ‬
‫او وﻇﯿﻔﻪاش اﺳﺖ‪ ،‬زﯾﺮا روزی ﻣﺎدرش او را در ﺷﮑﻤﺶ ﺳﭙﺲ در آﻏﻮﺷﺶ ﺣﻤﻞ ﮐﺮده‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺷﺐ ﺑﯿﺪار ﻣﺎﻧﺪه اﺳﺖ ﺗﺎ او ﺑﺨﻮاﺑﺪ‪ ،‬ﮔﺮﺳﻨﻪ ﻣﺎﻧﺪه اﺳﺖ ﺗﺎ او ﺳﯿﺮ ﺷﻮد‪ ،‬ﺗﺸﻨﻪ ﻣﺎﻧﺪه‬
‫ً‬
‫اﺳﺖ ﺗﺎ او ﺳﯿﺮاب ﮔﺮدد ﭘﺲ ﮔﻤﺎن ﮐﺮده اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ اﯾﻦ ﮐﺎر ﺣﻘﺶ را واﻗﻌﺎ ادا ﮐﺮده‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﺑﻦ ﻋﻤﺮ‪ ،‬ﺻﺤﺎﺑﯽ ﺑﺰرﮔﻮار در ﮐﻨﺎر ﻣﻘﺎم اﯾﺴﺘﺎده اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺮد ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺳﻼم ﺑﺮ ﺗﻮ ای اﺑﻦ ﻋﻤﺮ‪ ،‬ﻣﻦ ﭘﺴﺮ ھﺴﺘﻢ و اﯾﻦ ﻣﺎدرم اﺳﺖ‪ ،‬ﮔﻤﺎن ﻣﯽﮐﻨﯽ‬
‫ﻣﻦ ﭘﺎداش ﻣﺎدریاش را دادهام؟‬
‫اﺑﻦ ﻋﻤﺮ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﻪ آن ذاﺗﯽ ﮐﻪ ﺟﺎﻧﻢ در دﺳﺖ اوﺳﺖ ﺣﺘﯽ ﯾﮏ ﻧﻔﺲ از ﻧﻔﺲ‬
‫زدنھﺎﯾﺶ در ھﻨﮕﺎم وﺿﻊ ﺣﻤﻞ را ادا ﻧﮑﺮدهای‪.‬‬
‫اﯾﻦ ھﻤﻪ ﺧﺴﺘﮕﯽ و ﮐﻮﻓﺘﮕﯽ ﺑﺎ ﯾﮑﯽ از ﻧﻔﺲ زدنھﺎﯾﺶ در ھﻨﮕﺎم زاﯾﻤﺎن ﺑﺮاﺑﺮ‬
‫ﻧﯿﺴﺖ‪.‬‬
‫اﯾﻦ ﯾﮑﯽ از ﻧﻤﻮﻧﻪھﺎی رﻧﺞ ﻣﺸﻘﺘﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﭘﺪر و ﻣﺎدر ﺑﻪ اﯾﻦ اﻧﺴﺎن ﺗﻘﺪﯾﻢ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج ﻣﯿﺎن اﺻﺤﺎﺑﺶ ﻧﺸﺴﺘﻪ ﺑﻮد‪ .‬ﭘﯿﺮﻣﺮدی آھﺴﺘﻪ آھﺴﺘﻪ و ﻋﺼﺎ ﺑﻪ دﺳﺖ‬
‫ً‬
‫راه ﻣﯽرﻓﺖ‪ ،‬ﭘﺸﺘﺶ ﺧﻢ‪ ،‬اﺳﺘﺨﻮاﻧﺶ ﺳﺴﺖ و ﺳﺮش ﮐﺎﻣﻼ ﺳﻔﯿﺪ ﺷﺪه ﺑﻮد‪.‬‬
 ‫ﺧﺎﻧﻪای ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﻘﻮی‬ ‫‪١٨‬‬

‫او ﺑﺎﻻی ﺳﺮ ﻣﻌﻠﻢ ﺑﺰرﮔﻮار اﯾﺴﺘﺎد و از ﻇﻠﻢ و ﺳﺘﻢ ﭘﺴﺮش ﮐﻪ از او ﻧﺎﻓﺮﻣﺎﻧﯽ ﮐﺮده ﺑﻮد‬
‫و در ﭘﯿﺮی و درﻣﺎﻧﺪﮔﯽ از او رو ﮔﺮداﻧﺪه ﺑﻮد‪ ،‬ﺷﮑﺎﯾﺖ ﮐﺮد‪.‬‬
‫او ﮔﻔﺖ‪ :‬ای رﺳﻮل اﻟﻠﻪ‪ ،‬ﭘﺴﺮم ﺑﻪ ﻣﻦ ﻇﻠﻢ ﮐﺮده اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻦ او را در ﺧﺮدﺳﺎﻟﯽ ﺗﺮﺑﯿﺖ‬
‫ﮐﺮدم‪ ،‬ﮔﺮﺳﻨﮕﯽ ﮐﺸﯿﺪم ﺗﺎ ﺳﯿﺮ ﺷﻮد‪ ،‬ﺗﺸﻨﮕﯽ ﮐﺸﯿﺪم ﺗﺎ ﺳﯿﺮاب ﺷﻮد و ﺧﺴﺘﻪ ﺷﺪم ﺗﺎ‬
‫اﺳﺘﺮاﺣﺖ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫وﻗﺘﯽ ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪ ﺷﺪ‪ ،‬ﺣﻘﻢ را ﭘﺎﯾﻤﺎل ﮐﺮد و ﺑﺎ ﻣﻦ ﮔﺴﺘﺎﺧﯽ ﮐﺮد و دﺳﺘﻢ را ﭘﯿﭽﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج ﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬
‫» َو َﻫﻞ ﻗُ َ‬
‫ﻠﺖ ِ�ﻴ ِﻪ ﺷیﺌًﺎ؟« »آﯾﺎ درﺑﺎرهاش ﭼﯿﺰی ﮔﻔﺘﻪای؟«‪.‬‬
‫ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﻠﻪ‪.‬‬
‫ﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬
‫َ َ‬
‫ﺎذا ﻗُ َ‬
‫ﻠﺖ؟«‪.‬‬ ‫»ﻣ‬
‫»ﭼﻪ ﮔﻔﺘﯽ؟«‪.‬‬
‫ﮔﻔﺖ‪ :‬ﮔﻔﺘﻢ‪:‬‬
‫ــــــﲈ ﹸا ﹾد ﹺﲏ إ ﹶﻟ ﹾﻴـ ﹶ‬
‫ــــــﻚ ﹶو ﹸﺗﻨ ﹶﹾﻬـ ﹸ‬
‫ــــــﻞ‬ ‫ــــــﻞ ﺑﹺـ ﹶ‬
‫ﹸﺗ ﹶﻌـ ﱡ‬ ‫ــــﻚ ﹶﻳﺎﻓﹺ ﹰﻌـــــﺎ‬
‫ﹶﻏـــــ ﹶﺬ ﹾوﺗ ﹶﹸﻚ ﹶﻣ ﹾﻮ ﹸﻟـــــﻮ ﹰدا ﹶو ﹸﻋ ﹾﻠ ﹸﺘـ ﹶ‬
‫ﹸ‬
‫ــــــــﻞ‬‫ﺎﻫ ﹰﺮا ﹶأ ﹶﲤ ﹶ ﹾﻠ ﹶﻤ‬ ‫ﹶ‬ ‫ﻟﹺ ﹶﺸــــــــﻜ ﹶﹾﻮ ﹶ‬
‫اك إﹺ ﱠﻻ ﺳــــــــ ﹺ‬ ‫ﺎﻟﺸـــــﻜ ﹺﹾﻮ ﹶﱂ ﹾ ﹶأﺑﹺ ﹾ‬
‫ـــــﺖ‬ ‫إﹺ ﹶذا ﹶﻟ ﹾﻴ ﹶﻠـــــ ﹲﺔ ﹶﻧﺎ ﹶﺑﺘ ﹶ‬
‫ﹾـــــﻚ ﺑﹺ ﱠ‬
‫ـــــﺪ ﹾﻏ ﹶﺖ ﺑﹺـــــ ﹺﻪ ﹸد ﹺ‬
‫ﹸﻟ ﹺ‬ ‫ﹶـــﻚ ﺑﹺﺎﻟ ﱠﻠـــ ﹺﺬي‬
‫ﺎي ﹶ ﹾﲥ ﹶﻤ ﹸ‬
‫ـــــﻞ‬ ‫وﲏ ﹶﻓ ﹶﻌ ﹾﻴﻨﹶـــــ ﹶ‬ ‫ﻛﹶـــ ﹶﺄ ﱢﲏ ﹶأﻧﹶـــﺎ ا ﹾﻟ ﹶ‬
‫ــــﻤ ﹾﻠﺪﹸ و ﹸغ ﹸدوﻧ ﹶ‬
‫ﹾـــﺖ ﹸأؤﹶ ﱢﻣ ﹸ‬
‫ـــﻞ‬ ‫إﹺ ﹶﻟ ﹾﻴ ﹶﻬـــﺎ ﹶﺑـــﺪﹶ ي ﹶﻣـــﺎ ﻓﹺ ﹶ‬
‫ﻴـــﻚ ﹸﻛﻨ ﹸ‬ ‫اﻟﺴــــ ﱠﻦ ﹶوا ﹾﻟ ﹶﻐﺎ ﹶﻳــــ ﹶﺔ ا ﱠﻟﺘﹺــــﻲ‬ ‫ﹶﻓ ﹶﻠــــ ﱠﲈ ﹶﺑ ﹶﻠ ﹾﻐ ﹶ‬
‫ــــﺖ ﱢ‬
‫ﹶﻛ ﹶﺄ ﱠﻧـــــ ﹶﻚ ﹶأ ﹾﻧـــــ ﹶﺖ ا ﹾﻟـــــ ﹸـﻤﻨ ﹺﹾﻌ ﹸﻢ ا ﹾﻟـــــ ﹸـﻤ ﹶﺘ ﹶﻔ ﱠﻀ ﹸﻞ‬ ‫ـــــــــــﺖ ﹶﺟﺰﹶ ﹺاﺋـــــــــــﻲ ﹺﻏ ﹾﻠ ﹶﻈـــــــــــ ﹰﺔ‬
‫ﹶ‬ ‫ﹶﺟ ﹶﻌ ﹾﻠ‬
‫اﳉـــ ﹸﺎر ا ﹾﻟـــ ﹸـﻤ ﹶﺠ ﹺ‬
‫ﺎو ﹸر ﹶﻳ ﹾﻔ ﹶﻌـــ ﹸﻞ‬ ‫ﹶﻓ ﹶﻌ ﹾﻠ ﹶ‬
‫ـــﺖ ﻛﹶـــ ﹶﲈ ﹾ ﹶ‬ ‫ــــــﻮ ﹺﰐ‬
‫ﹶــــــﻚ إﹺ ﹾذ ﹶﱂ ﹾ ﺗﹶــــــ ﹾﺮ ﹶع ﹶﺣــــــ ﱠﻖ ﹸأ ﹸﺑـ ﱠ‬
‫ﹶﻓ ﹶﻠ ﹾﻴﺘ ﹶ‬
‫»وﻗﺘﯽ ﻧﻮزاد ﺑﻮدی ﺑﻪ ﺗﻮ ﻏﺬا دادم‪ ،‬وﻗﺘﯽ ﻧﻮﺟﻮان ﺑﻮدی ھﺰﯾﻨﻪات را دادم‪ ،‬ھﺮﭼﻪ ﺑﻪ‬
‫ﺗﻮ ﻣﯽدادم ﺧﺮج و ﻣﺼﺮف ﻣﯽﮐﺮدی‪،‬‬
‫اﮔﺮ ﯾﮏ ﺷﺐ ﺑﯿﻤﺎری ﺑﺮ ﺗﻮ ﻓﺸﺎر ﻣﯽآورد ﻧﻤﯽﺧﻮاﺑﯿﺪم و ﻣﺮﺗﺐ ﺷﮑﺎﯾﺖ و ﺑﯽﻗﺮاری‬
‫ﻣﯽﮐﺮدم‪،‬‬
‫ﮔﻮﯾﯽ ﻣﻦ ﺑﻪ ﺟﺎی ﺗﻮ ﮔﺰﯾﺪه ﺷﺪم‪ ،‬ھﻤﺎن ﮔﺰﯾﺪﻧﯽ ﮐﻪ ﺗﻮ ﺑﻪ ﺟﺎی ﻣﻦ ﺷﺪی و ﭼﺸﻤﺎﻧﻢ‬
‫ﻏﺮق در اﺷﮏ ﻣﯽﺷﻮد‪،‬‬
‫وﻗﺘﯽ ﺑﻪ ﺳﻦ و ﺟﺎﯾﯽ رﺳﯿﺪی ﮐﻪ آﻧﭽﻪ در ﺗﻮ اﻣﯿﺪ داﺷﺘﻢ ﮐﻢﮐﻢ ﻇﺎھﺮ ﻣﯽﺷﺪ‪،‬‬
 ‫‪١٩‬‬ ‫ﺷﮑﺎﯾﺖ ﭘﺪر و ﻣﺎدر‬

‫ﭘﺎداﺷﻢ را ﺑﺎ درﺷﺘﯽ و ﺗﻨﺪی دادی‪ ،‬ﮔﻮﯾﯽ ﺗﻮ ﺻﺎﺣﺐ ﻧﻌﻤﺖ و ﻓﻀﻞ ھﺴﺘﯽ‪،‬‬

‫ﮐﺎش ﺗﻮ ﮐﻪ ﺣﻖ ﭘﺪری ﻣﺮا رﻋﺎﯾﺖ ﻧﮑﺮدی‪ ،‬ﭼﻨﺎن ﻣﯽﮐﺮدی ﮐﻪ ھﻤﺴﺎﯾﻪ ﺑﺎ ھﻤﺴﺎﯾﻪ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪ«‪.‬‬
‫اﺷﮏ در ﭼﺸﻤﺎن ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﺣﻠﻘﻪ زد و ﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬
‫ََ ْ‬
‫ﻲﻠﻋ ِﺑﺎﻹﺑ ْﻦ«‪» .‬ﭘﺴﺮ را ﻧﺰد ﻣﻦ ﺑﯿﺎورﯾﺪ«‪.‬‬
‫» َّ‬
‫ﺻﺤﺎﺑﻪ رﻓﺘﻨﺪ و ﭘﺴﺮش را ﮐﻪ ﺗﻨﻮﻣﻨﺪ و ﻗﻮی ھﯿﮑﻞ ﺑﻮد‪ ،‬آوردﻧﺪ!‬
‫او را در ﺑﺮاﺑﺮش ﻧﮕﻪ داﺷﺖ و ﯾﻘﻪاش را ﮔﺮﻓﺖ و ﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬
‫ُ َ َ َ‬ ‫»أﻧ ْ َ‬
‫ﺖ َو َﻣﺎلﻚ ِﻷ ِ�ﻴﻚ«) ‪.(١‬‬
‫ﺑﺪﯾﻦ ﻣﻌﻨﺎ ﮐﻪ ﺗﻮ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﺮدهای ﺑﺮای ﭘﺪرت ھﺴﺘﯽ ﮐﻪ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺗﻮ را ﺑﻔﺮوﺷﺪ و ﺑﺨﺮد‪،‬‬
‫ﭘﺲ ﺗﻮ ﭼﯿﺰی ﻧﯿﺴﺘﯽ ﺟﺰ ﻣﺘﺎع و ﮐﺎﻻﯾﺶ‪.‬‬
‫اﯾﻦ ﺻﺤﻨﻪ ﺑﺎرھﺎ و ﺑﺎرھﺎ در دﻧﯿﺎی اﻣﺮوز ﺗﮑﺮار ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬اﻓﺮادی ﮐﻪ ﻗﻼده ﺑﻪ ﮔﺮدن ﺑﻪ‬
‫ﺳﻦ ﺟﻮاﻧﯽ رﺳﯿﺪهاﻧﺪ‪ ،‬ﺗﻨﻮﻣﻨﺪ و ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪ ﮔﺸﺘﻪاﻧﺪ‪ ،‬ﮐﻤﺮﺷﺎن ﻣﺤﮑﻢ و ﺳﻔﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ‪،‬‬
‫ﺟﻤﺠﻤﻪھﺎﯾﺸﺎن ﺑﺰرگ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﭘﺲ اﺑﺘﺪا از ﭘﺮوردﮔﺎرﺷﺎن ﻧﺎﻓﺮﻣﺎﻧﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺧﺎﻧﻪھﺎﯾﺶ‬
‫را ﻧﺸﻨﺎﺧﺘﻨﺪ و از ﮐﺘﺎب و ﺳﻨﺖ رﺳﻮﻟﺶ روی ﮔﺮداﻧﺪﻧﺪ ﺳﭙﺲ از واﻟﺪﯾﻦﺷﺎن در ھﻨﮕﺎم‬
‫ﭘﯿﺮی و ﺿﻌﻒ ﻧﺎﻓﺮﻣﺎﻧﯽ ﻧﻤﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺎ دﯾﮕﺮ ﭼﯿﺰی ﺟﺰ ﭘﯿﺮان و ﺳﺎﻟﺨﻮردﮔﺎﻧﯽ ﮐﻪ از اﯾﻦ ﻧﺎﻓﺮﻣﺎﻧﯽ دردﻧﺎک ﮔﺮﯾﺎﻧﻨﺪ‪،‬‬
‫ﻧﻤﯽﺑﯿﻨﯿﻢ‪.‬‬
‫ﭼﻪ اﻓﺮاد ﮐﮫﻦﺳﺎﻟﯽ را دﯾﺪهاﯾﻢ ﮐﻪ ﺑﺮ زﻣﯿﻦ ﻣﯽﺧﺰﻧﺪ و از ﻓﺮزﻧﺪﺷﺎن ﺷﮑﺎﯾﺖ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺎ ﻧﯿﺰ ﻧﺰد اﻟﻠﻪ واﺣﺪ و ﯾﮕﺎﻧﻪ از او ﺷﮑﺎﯾﺖ ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‪ ،‬او ﮐﻪ ﻋﺎدل و ﻣﻨﺼﻔﺎﻧﻪ ﺣﮑﻢ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪ و ھﯿﭻ ﺷﮑﺎﯾﺘﯽ ﻧﺰدش از ﻗﻠﻢ ﻧﻤﯽاﻓﺘﺪ‪.‬‬
‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﻣﻌﺼﻮم ج داﺳﺘﺎن ﺳﻪ ﻧﻔﺮ از ﺑﻨﯽ اﺳﺮاﯾﯿﻞ را ﮐﻪ ﺑﻪ ﺻﺤﺮا رﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮای ﻣﺎ‬
‫ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﺷﺐ ﺷﺪ و آﻧﺎن ﺑﻪ ﻏﺎری رﻓﺘﻨﺪ و وارد آن ﺷﺪﻧﺪ و ﺻﺨﺮهای ﺟﻠﻮی در ﻏﺎر‬
‫را ﺑﺴﺖ‪ ،‬دﯾﮕﺮ ھﯿﭻ ارﺗﺒﺎط‪ ،‬ﻗﻮم‪ ،‬ﻗﺒﯿﻠﻪ و ﺧﺎﻧﻮادهای ﺑﺮای ﮐﻤﮏ و ﯾﺎری ﻧﯿﺴﺖ‪.‬‬
‫اﯾﻦ زﻣﺎن ﻧﯿﺎز و اﺣﺘﯿﺎج اﺳﺖ‪:‬‬

‫‪ -١‬ﻃﺒﺮاﻧﯽ در اﻟﺼﻐﯿﺮ‪ ،‬ص ‪ ،١٩٥‬آﻟﺒﺎﻧﯽ در ارواء‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ٨٣٨‬آن را ﺿﻌﯿﻒ داﻧﺴﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬اﺻﻞ ﺣﺪﯾﺚ‬
‫ُ َ َ َ‬ ‫»أﻧْ َ‬
‫ﺖ َو َﻣﺎلﻚ ِﻷ�ِﻴﻚ« ﺻﺤﯿﺢ اﺳﺖ‪ .‬اﺣﻤﺪ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ،٦٨٨٣‬ﺑﯿﮫﻘﯽ در ﺳﻨﻨﺶ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ١٦٠٥٢‬و‬
‫اﺑﻦ ﻣﺎﺟﻪ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪. ٢٣٥٨‬ر‪.‬ک‪ :‬ارواء‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪.٨٣٨‬‬
 ‫ﺧﺎﻧﻪای ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﻘﻮی‬ ‫‪٢٠‬‬
‫ُّ‬ ‫ُ‬ ‫َ ۡ‬ ‫َ َ َ‬
‫﴿أمن � ُ‬
‫يب ٱل ُمضط َّر إِذا د�هُ َو��شِ ف ٱلس ٓو َء﴾ ]اﻟﻨﻤﻞ‪.[٦٢ :‬‬
‫ۡ ۡ َ‬ ‫ُ‬ ‫َ َّ‬
‫ِ‬
‫»ﯾﺎ ]ﮐﯿﺴﺖ[ آن ﮐﺲ ﮐﻪ درﻣﺎﻧﺪه را – ﭼﻮن وی را ﺑﺨﻮاﻧﺪ – اﺟﺎﺑﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬و ﮔﺮﻓﺘﺎری‬
‫را ﺑﺮﻃﺮف ﻣﯽﮔﺮداﻧﺪ«‪.‬‬
‫ﮐﺴﯽ ﺟﺰ اﻟﻠﻪ ﺳﺒﺤﺎن ﺑﻪ داد ﻣﺤﺘﺎج ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪ ﻧﻤﯽرﺳﺪ‪ ،‬ﮐﺴﯽ ﺟﺰ او ﻏﻢ و ﻏﺼﻪای را‬
‫ﺑﺮﻃﺮف ﻧﻤﯽﺳﺎزد و ﮐﺴﯽ ﺟﺰ او ھﻢ و ﻏﻢ را ﮔﺸﺎﯾﺶ ﻧﻤﯽﺑﺨﺸﺪ‪.‬‬
‫ــــﺤ ﹶﺮ ﹺاء‬
‫اﻟﺼ ﹾ‬ ‫ﹶو ﹾاﻷﹸ ﹾﺳــــﺪﹸ ﺗﹶــــﺰﹾ ﹶأ ﹸر ﹺﰲ ﹶر ﹶﺑــــﺎ ﱠ‬ ‫ﹶو ﹶﻟ ﹶﻘـــــــﺪﹾ ﹶذﻛ ﹾﹶﺮ ﹸﺗـــــــ ﹶﻚ ﹶواﻟ ﱠﻈـــــــ ﹶﻼ ﹸم ﹸﳐﹶـــــــ ﱠﻴ ﹲﻢ‬

‫ﹶﻟ ﹶﻮ ﹶﺟـــــﺪﹾ ﺗﹶﻨﹺﻲ ﹶﺷـــــ ﹾﻠ ﹰﻮا ﹺﻣـــــ ﹶﻦ ﹾاﻷﹶ ﹾﺷـــــ ﹶﻼ ﹺء‬ ‫ــــﻮ ﹺﻏ ﹾﺒـــــ ﹶﺖ ﹶﻋﻨﱢـــــﻲ ﹶﺳـــــﺎ ﹶﻋ ﹰﺔ‬ ‫ﹴ‬
‫ﹺﰲ ﹶو ﹾﺣ ﹶﺸـــــﺔ ﹶﻟـ ﹾ‬
‫س اﻟ ﱠﻈ ﹾﻠـــــــ ﹶﲈ ﹺء‬
‫ﹸﻣﺘ ﹶﹶﻀــــــ ﱢـﺮ ﹰﻋﺎ ﹺﰲ ﹺﺣﻨﹾــــــ ﹺﺪ ﹺ‬ ‫ﻳــﻖ ﹶﻓ ﹸﻘ ﹾﻤـــ ﹸﺖ ﹶأ ﹾدﻋﹸــﻮ ﹺﰲ اﻟـــﺪﱡ ﹶﺟﯽ‬
‫ــﻞ اﻟ ﱠﻄ ﹺﺮ ﹶ‬
‫ﹶﺿ ﱠ‬
‫»ﺗﻮ را درﺣﺎﻟﯽ ﯾﺎد ﮐﺮدم ﮐﻪ ﺗﺎرﯾﮑﯽ ھﻤﻪﺟﺎ را ﻓﺮا ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد و ﺷﯿﺮ در ﺻﺤﺮا‬
‫ﻣﯽﻏﺮﯾﺪ‪ ،‬در وﺣﺸﺘﯽ ﮐﻪ اﮔﺮ ﯾﮏ ﺳﺎﻋﺖ ﻣﺮا ﺗﻨﮫﺎ ﺑﮕﺬاری‪ ،‬ﻣﺮا ﺗﮑﻪ ﺗﮑﻪ ﺧﻮاھﯽ ﯾﺎﻓﺖ‪،‬‬
‫راه ﮔﻢ ﺷﺪه اﺳﺖ و ﻣﻦ ﺑﺎ ﺗﻀﺮع و ﻓﺮوﺗﻨﯽ در ﺗﺎرﯾﮑﯽ و ﺳﯿﺎھﯽ ﺷﺐ ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻢ و‬
‫دﺳﺖ ﺑﻪ دﻋﺎ ﺑﺮداﺷﺘﻢ«‪.‬‬
‫آﻧﺎن ﺳﻌﯽ ﮐﺮدﻧﺪ ﺻﺨﺮه را ﮐﻨﺎر ﺑﺰﻧﻨﺪ‪ ،‬زﯾﺮا ﻧﻪ ﻏﺬاﯾﯽ داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻧﻪ ﭘﻮﺷﺸﯽ و ﻧﻪ‬
‫ﻧﻮﺷﯿﺪﻧﯽ‪.‬‬
‫اﯾﻦ ھﻤﺎن ﻣﺮگ ﺣﺘﻤﯽ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ارﺗﺒﺎط آﻧﺎن ﺑﺎ اﻟﻠﻪ ﺑﺮﻗﺮار ﺷﺪ و ﺑﻪ او ﭘﻨﺎه ﺑﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﯾﮑﯽ از آﻧﺎن ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﻪ اﻟﻠﻪ ﻗﺴﻢ ﮐﺴﯽ ﺟﺰ اﻟﻠﻪ ﺷﻤﺎ را ﻧﺠﺎت ﻧﺨﻮاھﺪ داد‪ ،‬ﭘﺲ ﺑﺎ اﻋﻤﺎل‬
‫ﺻﺎﻟﺢ و ﻧﯿﮑﺘﺎن ﺑﻪ درﮔﺎه او دﺳﺖ ﺑﻪ دﻋﺎ ﺑﺮدارﯾﺪ‪.‬‬
‫اوﻟﯽ ﺑﺮﺧﻮاﺳﺖ و از اﻋﻤﺎل ﻧﯿﮑﺶ ﭼﯿﺰی ﺑﻪ ﺧﻮﺑﯽ ﻧﯿﮑﯽ ﺑﻪ ﭘﺪر و ﻣﺎدرش ﻧﯿﺎﻓﺖ‪.‬‬
‫ﭘﺲ در ﺧﻄﺎب ﺑﻪ اﻟﻠﻪ ﮐﻪ داﻧﻨﺪهی ﻏﯿﺐھﺎﺳﺖ و ﭘﯿﺪا و ﭘﻨﮫﺎن را ﻣﯽداﻧﺪ‪ ،‬ﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫ﺑﺎراﻟﮫﺎ! ﺗﻮ ﻣﯽداﻧﯽ ﮐﻪ ﻣﻦ ﭘﺪر و ﻣﺎدر ﭘﯿﺮی داﺷﺘﻢ و ھﯿﭻ وﻗﺖ ﺧﺎﻧﻮاده و ﻓﺮزﻧﺪاﻧﻢ را ﺑﺮ‬
‫آﻧﺎن ﺗﺮﺟﯿﺢ ﻧﻤﯽدادم‪ ،‬روزی آﻣﺪم و دﯾﺪم ﮐﻪ ﺧﻮاﺑﯿﺪهاﻧﺪ‪ .‬ﺳﮫﻢ ﺷﯿﺮ را دوﺷﯿﺪم و ﺗﺎ‬
‫ﺻﺒﺢ ﺑﺎ ﻇﺮف روی ﺳﺮﺷﺎن ﺑﻮدم و ﺑﭽﻪھﺎ ﺟﻠﻮ ﭘﺎھﺎﯾﻢ ﺳﺮ و ﺻﺪا ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ‪ ،‬وﻟﯽ ﻣﻦ‬
‫ﮐﺴﯽ را ﺑﺮ آﻧﺎن ﻣﻘﺪم ﻧﮑﺮدم‪.‬‬
‫ﭘﺮوردﮔﺎرا‪ ،‬اﮔﺮ اﯾﻦ ﮐﺎر را ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ رﺿﺎی ﺗﻮ ﮐﺮدم ﺑﺮای ﻣﺸﮑﻞ ﻣﺎ ﮔﺸﺎﯾﺸﯽ ﺣﺎﺻﻞ ﻓﺮﻣﺎ‪.‬‬
‫ﺗﺨﺘﻪ ﺳﻨﮓ اﻧﺪﮐﯽ از ﺟﻠﻮ دھﺎﻧﻪی ﻏﺎر ﮐﻨﺎر رﻓﺖ وﻟﯽ آﻧﺎن ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﺧﺎرج ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫دﯾﮕﺮ ﺑﺮﺧﺎﺳﺖ‪ ...‬ﺗﺎ آﺧﺮ ﺣﺪﯾﺚ ﻣﺸﮫﻮر‪.‬‬
 ‫‪٢١‬‬ ‫ﺷﮑﺎﯾﺖ ﭘﺪر و ﻣﺎدر‬

‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﻣﻌﺼﻮم ج ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪:‬‬

‫َ َ ْ ُ ُ ْ َّ َ َ‬
‫ﺎﻃ ٌﻊ«) ‪» .(١‬ﮐﺴﯽ ﮐﻪ ﺻﻠﻪی رﺣﻤﺶ را ﻗﻄﻊ ﮐﻨﺪ‪ ،‬وارد ﺑﮫﺸﺖ‬
‫»ﻻ ﻳﺪﺧﻞ اﺠﻟَﻨﺔ ﻗ ِ‬
‫ﻧﻤﯽﺷﻮد«‪.‬‬
‫ﭼﮕﻮﻧﻪ وارد ﺑﮫﺸﺖ ﺷﻮد در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﭘﯿﻮﻧﺪش را ﺑﺎ ﭘﺪر و ﻣﺎدرش ﻗﻄﻊ ﮐﺮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ اﮐﺮم ج ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪:‬‬
‫َ َ َْ َ َ َ َ‬ ‫َ َّ َ َ َ َّ ُ َّ َ َ َ َّ َ ْ َ ْ َ َ َ ْ َ َ َ َ ُ ْ‬
‫ﻴﻌ ِﺔ ‪� .‬ﻘﺎل‬ ‫ﺎم اﻟ َﻌﺎﺋِ ِﺬ ِﺑﻚ ِﻣﻦ اﻟﻘ ِﻄ‬ ‫»لﻤﺎ ﺧﻠﻖ ا� الﺮ ِﺣﻢ �ﻌﻠﻘﺖ ِﺑﺎﻟﻌﺮ ِش وﻗﺎﻟﺖ‪ :‬ﻫﺬا ﻣﻘ‬
‫َ‬ ‫َ َ ََ‬ ‫ََْ َ َ َ ْ َ َ َ َ ْ َ‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ َ َْ َ َْ َ ْ َ َ‬
‫ﺖ ﺑَ� ﻳَﺎ َر ِّب‪ .‬ﻗﺎل ﻓﺬل ِ ِﻚ ل ِﻚ«‪.‬‬ ‫� أن أ ِﺻﻞ َﻣ ْﻦ َو َﺻﻠ ِﻚ‪ ،‬وأ�ﻄﻊ ﻣﻦ �ﻄﻌ ِﻚ ﻗﺎﻟ‬ ‫أﻻ ﺗﺮﺿ‬
‫»وﻗﺘﯽ اﻟﻠﻪ رﺣﻢ را آﻓﺮﯾﺪ‪ ،‬ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻋﺮش ﭘﺮوردﮔﺎر ﭼﺴﺒﺎﻧﺪ و ﮔﻔﺖ‪ :‬ﭘﺮوردﮔﺎرا‪ ،‬اﯾﻦ‬
‫ﻣﻘﺎم و ﻣﻨﺰﻟﺖ ﮐﺴﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ از ﻗﻄﻊ ﺻﻠﻪی رﺣﻢ ﺑﻪ ﺗﻮ ﭘﻨﺎه ﻣﯽآورد‪.‬‬
‫ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬آﯾﺎ راﺿﯽ ﻧﯿﺴﺘﯽ ﮐﻪ ﺑﺎ ﮐﺴﯽﮐﻪ راﺑﻄﻪی ﺑﺎ ﺗﻮ را ﺑﺮﻗﺮار دارد ﭘﯿﻮﻧﺪ ﺑﺮﻗﺮار ﮐﻨﻢ‬
‫و ﺑﺎ ﮐﺴﯽﮐﻪ اﯾﻦ راﺑﻄﻪ را ﻗﻄﻊ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻗﻄﻊ ارﺗﺒﺎط ﻧﻤﺎﯾﻢ؟‬
‫ﮔﻔﺖ ﺑﻠﻪ‪ ،‬ای ﭘﺮوردﮔﺎر‪.‬‬
‫ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﭘﺲ ﺧﻮاﺳﺘﻪات اﺟﺮا ﻣﯽﺷﻮد«‪.‬‬
‫اﻟﻠﻪ ﺑﺎ ﮐﺴﯽﮐﻪ ﺻﻠﻪی رﺣﻢ را ﻗﻄﻊ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻗﻄﻊ راﺑﻄﻪ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪:‬‬
‫َ َ‬ ‫ُ‬ ‫ۡ َ ِ َ َُ ّ ُ ْٓ َۡ َ َ ُ‬ ‫ْ‬ ‫َ َّ َ ُ ۡ‬ ‫َ ۡ َ‬
‫ام� ۡم‪ ٢٢‬أ ْو ٰٓ��ِك‬ ‫﴿� َهل ع َس ۡي ُت ۡم إِن ت َو ۡ� ُت ۡم أن �فس ُِدوا ِ� ٱ��ض و�ق ِطعوا أرح‬
‫� فَأَ َص َّم ُه ۡم َوأ َ ۡ� َ ٰٓ َ ۡ َ ُ ۡ‬
‫� �ب� ٰ َرهم‪] ﴾٢٣‬ﻣﺤﻤﺪ‪.[٢٣-٢٢ :‬‬ ‫ٱ َّ� َ‬
‫ِين لَ َع َن ُه ُم ٱ َّ ُ‬
‫»ﭘﺲ ]ای ﻣﻨﺎﻓﻘﺎن‪ [،‬آﯾﺎ اﻣﯿﺪ ﺑﺴﺘﯿﺪ ﮐﻪ ﭼﻮن ]از اﻟﻠﻪ[ ﺑﺮﮔﺸﺘﯿﺪ ]ﯾﺎ ﺳﺮﭘﺮﺳﺖ ﻣﺮدم‬
‫ﺷﺪﯾﺪ[ در ]روی[ زﻣﯿﻦ ﻓﺴﺎد ﮐﻨﯿﺪ و ﺧﻮﯾﺸﺎوﻧﺪیھﺎی ﺧﻮد را از ھﻢ ﺑﮕﺴﻠﯿﺪ؟ اﯾﻨﺎن‬
‫ھﻤﺎن ﮐﺴﺎﻧﻨﺪ ﮐﻪ اﻟﻠﻪ آﻧﺎن را ﻟﻌﻨﺖ ﻧﻤﻮده اﺳﺖ و ]ﮔﻮش دل[ اﯾﺸﺎن را ﻧﺎﺷﻨﻮا و‬
‫ﭼﺸﻢھﺎﯾﺸﺎن را ﻧﺎﺑﯿﻨﺎ ﮐﺮده اﺳﺖ«‪.‬‬
‫اﻟﻠﻪ در ﺑﺴﯿﺎری از آﯾﺎت ﻗﺮآن ﺣﻖ ﺧﻮد را در ﮐﻨﺎر ﺣﻖ ﭘﺪر و ﻣﺎدر آورده اﺳﺖ‪:‬‬
‫ِند َك ٱلۡك َ َ‬
‫ِ�‬ ‫� ًنا ۚ إ َّما َ� ۡبلُ َغ َّن ع َ‬
‫ٰ‬ ‫ۡ َ‬
‫ح‬ ‫إ‬ ‫ن‬ ‫ك َ� َّ� َ� ۡعبُ ُد ٓوا ْ إ َّ�ٓ إيَّاهُ َو�ٱ ۡل َ� ٰ ِ َ�يۡ‬
‫َ َ َ ٰ َ ُّ َ‬
‫﴿۞وق� ر�‬
‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬
‫ٗ‬ ‫َ َ ُ ُ َ ٓ َ ۡ َ ُ َ َ َ َ ُ َّ ُ َ ٓ ّ َ َ َ ۡ َ ۡ ُ َ َ ُ َّ ُ َ َ ۡ ٗ َ‬
‫ُ‬
‫أحدهما أو ِ�هما ف� �قل لهما أ ٖف و� �نهرهما وقل لهما قو� كرِ�ما‪٢٣‬‬
‫� ُه َما َك َما َر َّ� َيا� َصغِ ٗ‬ ‫َ ۡ ۡ َ ُ َ َ َ َ ُّ ّ َ َّ ۡ َ َ ُ َّ ّ ۡ َ ۡ‬
‫��‪﴾٢٤‬‬ ‫ِ‬ ‫ب ٱر‬‫وٱخفِض لهما جناح ٱ� ِل مِن ٱلر�ةِ وقل ر ِ‬
‫]اﻹﺳﺮاء‪.[٢٤-٢٣ :‬‬

‫‪ -١‬ﺑﺨﺎری‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ٥٨٤٨‬و ﻣﺴﻠﻢ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ٦٤٧٢‬و ‪.٦٤٧٣‬‬

 ‫ﺧﺎﻧﻪای ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﻘﻮی‬ ‫‪٢٢‬‬

‫»و ﭘﺮوردﮔﺎر ﺗﻮ ﻣﻘﺮر ﮐﺮد ﮐﻪ ﺟﺰ او را ﻋﺒﺎدت ﻧﮑﻨﯿﺪ و ﺑﻪ ﭘﺪر و ﻣﺎدر ]ﺧﻮد[ اﺣﺴﺎن‬
‫ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﯾﮑﯽ از آن دو ﯾﺎ ھﺮدو‪ ،‬در ﮐﻨﺎر ﺗﻮ ﺑﻪ ﺳﺎﻟﺨﻮردﮔﯽ رﺳﯿﺪﻧﺪ ﺑﻪ آﻧﮫﺎ ]ﺣﺘﯽ[‬
‫»اوف« ﻣﮕﻮ و ﺑﻪ آﻧﺎن ﭘﺮﺧﺎش ﻣﮑﻦ و ﺑﺎ آنھﺎ ﺳﺨﻨﯽ ﺷﺎﯾﺴﺘﻪ ﺑﮕﻮی‪ .‬و از ﺳﺮ ﻣﮫﺮﺑﺎﻧﯽ‪،‬‬
‫ﺑﺎل ﻓﺮوﺗﻨﯽ ﺑﺮ آﻧﺎن ﺑﮕﺴﺘﺮ و ﺑﮕﻮ‪» :‬ﭘﺮوردﮔﺎرا‪ ،‬آن دو را رﺣﻤﺖ ﮐﻦ ﭼﻨﺎن ﮐﻪ ﻣﺮا در‬
‫ُ‬
‫ﺧﺮدی ﭘﺮوردﻧﺪ«‪.‬‬
‫ﮐﻠﻤﻪی »اف« ﺑﺎ وﺟﻮد ﮐﻤﯽ ﺣﺮوﻓﺶ ﻧﺒﺎﯾﺪ ﺑﻪ واﻟﺪﯾﻦ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻧﻈﺮﺗﺎن درﺑﺎرهی ﮐﺴﯽﮐﻪ در ﮐﺎخھﺎ و وﯾﻼھﺎ در ﻧﺎز و ﻧﻌﻤﺖ ﺑﻪ ﺳﺮﺑﺮده و ﺑﺎ اﯾﻦ ﺣﺎل‬
‫ﺑﻪ ﭘﺪر و ﻣﺎدرش ﺗﻮھﯿﻦ ﻧﻤﻮده اﺳﺖ‪ ،‬ﭼﯿﺴﺖ؟‬
‫ﻧﻈﺮﺗﺎن درﺑﺎرهی ﮐﺴﯽ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺗﻨﺪی ﺻﺤﺒﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪ و ﺑﺎ ﺳﺮﮐﺸﯽ ﻋﺼﯿﺎن ﭘﺎﺳﺦ‬
‫ﻣﯽدھﺪ‪ ،‬ﭼﯿﺴﺖ؟‬
‫اﯾﻦھﺎ ﺻﺤﻨﻪھﺎﯾﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ در ﺟﺎﻣﻌﻪی ﻣﺎ ﺗﮑﺮار ﻣﯽﺷﻮد و ﻣﺎ آن را ﻣﯽﺑﯿﻨﯿﻢ و‬
‫ﻣﯽﺷﻨﻮﯾﻢ‪.‬‬
‫ای ﮐﺎش ﮐﻪ اﯾﻦ ﻧﺎﻓﺮﻣﺎﻧﺎن ﻋﺼﯿﺎﻧﮕﺮ ﭘﻨﺪ و ﻋﺒﺮت ﺑﮕﯿﺮﻧﺪ از اﯾﻦ آﯾﺎت و اﺣﺎدﯾﺚ ﮐﻪ‬
‫آﻧﺎن را از اﯾﻦ روش دردﻧﺎک – ﮐﻪ ﺷﺎﯾﺴﺘﻪ و ﺳﺰاوار ﭘﺪر و ﻣﺎدری ﮐﻪ ﺧﺴﺘﮕﯽ و ﻣﺸﻘﺖ‬
‫ﮐﺸﯿﺪهاﻧﺪ و ﺗﺮﺑﯿﺖ ﮐﺮدهاﻧﺪ‪ ،‬ﻧﯿﺴﺖ – ﺑﺎز ﻣﯽدارد‪.‬‬
‫ای ﮐﺎش ﮐﻪ از داﺳﺘﺎن ﺻﺎﻟﺤﺎن و ﻧﯿﮑﯽ آﻧﺎن ﺑﻪ ﭘﺪر و ﻣﺎدرﺷﺎن درس ﻋﺒﺮت ﺑﮕﯿﺮﻧﺪ‪.‬‬
‫اﺑﻦ ﺳﯿﺮﯾﻦ ﺑﺮای ﻣﺎدرش ﻏﺬا ﺗﻘﺪﯾﻢ ﻣﯽﮐﺮد و ﺑﺎ ﻣﺎدرش در ﯾﮏ ﻇﺮف ﻏﺬا‬
‫ﻧﻤﯽﺧﻮرد‪ ،‬از ﺗﺮس اﯾﻦﮐﻪ ﻣﺒﺎدا دﺳﺘﺶ را ﺑﻪ ﻃﺮف ﻟﻘﻤﻪای دراز ﮐﻨﺪ ﮐﻪ او آن را در‬
‫ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻣﺎم اﺣﻤﺪ ﺑﺎ آن ھﻤﻪ ﺑﺰرﮔﻮاری‪ ،‬در ﺧﺎﻧﻪ ﺑﻪ ﻣﺎدرش ﺧﺪﻣﺖ ﻣﯽﮐﺮد‪ ،‬ﺟﺎﯾﯽ ﮐﻪ‬
‫ﻣﺎدرش ﭘﺲ از اﻟﻠﻪ ﺗﻌﺎﻟﯽ ﯾﺎرﯾﮕﺮی ﺟﺰ او ﻧﺪاﺷﺖ‪.‬‬
‫او ﻏﺬا ﻣﯽﭘﺨﺖ‪ ،‬ﺧﺎﻧﻪ را ﺟﺎرو ﻣﯽزد و ﮐﺎرھﺎی ﻣﺎدرش را اﻧﺠﺎم ﻣﯽداد‪.‬‬
‫ﻧﺎﻓﺮﻣﺎﻧﯽ از واﻟﺪﯾﻦ ﻧﯿﺰ اﺷﮑﺎل و اﻧﻮاع ﺑﺴﯿﺎری دارد و آﻧﭽﻪ ذﮐﺮ ﺷﺪ ﻣﺘﺪاولﺗﺮﯾﻦ آﻧﮫﺎ‬
‫ﺑﻮد‪.‬‬
‫اﻣﺎ ﻧﻮع دﯾﮕﺮی از ﺣﻘﻮق و ﻧﺎﻓﺮﻣﺎﻧﯽ ھﻢ وﺟﻮد دارد‪ .‬ﻧﺎﻓﺮﻣﺎﻧﯽ اﻣﺖ از آﻓﺮﯾﺪﮔﺎرش؛‬
‫درﺳﺖ ھﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﮐﻪ ﺷﺎھﺪش ھﺴﺘﯿﻢ‪ .‬ﺑﺎ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﮔﺮﻓﺘﻦ از دﯾﻦ و دور ﺷﺪن از اﻃﺎﻋﺖ‬
‫ﭘﺮوردﮔﺎر و ﺗﻘﻠﯿﺪ از ﮐﻔﺎر در ﺗﻤﺎم اﺣﻮال و رﻓﺘﺎر‪ ،‬ﺑﺎ اﯾﻦ ﺗﺼﻮر ﮐﻪ در اﯾﻦ ﺗﻘﻠﯿﺪ ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ و‬
‫ﺗﻤﺪن اﺳﺖ‪.‬‬
 ‫‪٢٣‬‬ ‫ﺷﮑﺎﯾﺖ ﭘﺪر و ﻣﺎدر‬

‫اﯾﻦ اﻣﺖ ﻧﺪاﻧﺴﺘﻪ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﻤﺪن و ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ در ﺣﻘﯿﻘﺖ ﻣﺘﻤﺎﯾﺰ ﺷﺪن در ﺷﺨﺼﯿﺖ و‬
‫ﺗﺤﻘﻖ ﮐﺘﺎب ﭘﺮوردﮔﺎر و ﺳﻨﺖ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮش ج ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫از اﻟﻠﻪ ﻣﺘﻌﺎل ﻣﺴﺄﻟﺖ دارم ﮐﻪ اﯾﻦ اﻣﺖ را ﺑﻪ راه درﺳﺖ رھﻨﻤﻮد ﺳﺎزد و ﺑﺎر دﯾﮕﺮ آن‬
‫را ﺑﻪ ﻣﺠﺪ و ﻋﻈﻤﺘﺶ ﺑﺎزﮔﺮداﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﮫﺘﺮﯾﻦ اﻣﺘﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﺑﺮای راھﻨﻤﺎﯾﯽ ﻣﺮدم ﻓﺮﺳﺘﺎده‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫و اﻟﻠﻪ داﻧﺎﺗﺮ اﺳﺖ‪ ،‬وﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯽ ﻧﺒﻴﻨﺎ ﳏﻤﺪ وآﻟﻪ وﺻﺤﺒﻪ وﺳﻠﻢ‪.‬‬
 ‫ﭘﻨﺎه ﺑﺮدن رﺣﻢ‬

‫اﳊﻤﺪ اﷲ رب اﻟﻌﺎﳌﲔ واﻟﺼﻼة واﻟﺴﻼم ﻋﻠﯽ أﴍف اﻷﻧﺒﻴﺎء واﳌﺮﺳﻠﲔ ﻧﺒﻴﻨﺎ ﳏﻤﺪ وآﻟﻪ‬
‫وﺻﺤﺒﻪ أﲨﻌﲔ‪.‬‬
‫أﻣﺎ ﺑﻌﺪ‪...‬‬
‫از اﺑﻮھﺮﯾﺮه س رواﯾﺖ اﺳﺖ ﮐﻪ رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج ﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬
‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬
‫الﺮﺣ ُﻢ‪َ :‬ﻫﺬا َﻣ َﻘ ُ‬ ‫َ َ‬ ‫َّ َّ َ َ َ َ ْ َ ْ َ َ َّ َ َ َ ْ َ ْ‬
‫ﺎم اﻟ َﻌﺎﺋِ ِﺬ ِﺑﻚ ِﻣ َﻦ‬ ‫ﺖ َّ ِ‬ ‫» ِإن ا� ﺧﻠﻖ اﺨﻟﻠﻖ ﺣﻰﺘ ِإذا ﻓ َﺮغ ِﻣﻦ ﺧﻠ ِﻘ ِﻪ‪ ،‬ﻗﺎﻟ ِ‬
‫َ َ ْ َ‬ ‫َ‬ ‫َْ‬ ‫َ‬ ‫َْ َ َ َ َ َ ْ ََ َْ َ َْ َ ْ َ َ‬
‫ﺖ‪ :‬ﺑَ� ﻳَﺎ َر ِّب‪.‬‬ ‫� أن أ ِﺻﻞ َﻣ ْﻦ َو َﺻﻠ ِﻚ َوأ� َﻄ َﻊ َﻣ ْﻦ � َﻄ َﻌ ِﻚ؟ ﻗﺎﻟ‬ ‫اﻟﻘ ِﻄﻴﻌ ِﺔ‪ .‬ﻗﺎل‪� :‬ﻌﻢ‪ ،‬أﻣﺎ ﺗﺮﺿ‬
‫ْ ْ‬ ‫َ ْ‬ ‫َ َ َ ُ ُ َّ‬ ‫َ َ ََْ َ‬
‫ا� ج »ﻓﺎﻗ َﺮ ُءوا إِن ِﺷئﺘُ ْﻢ‪:‬‬
‫ﻗﺎل‪� :‬ﻬﻮ ل ِﻚ ‪ .‬ﻗﺎل رﺳﻮل ِ‬
‫ُ َ َ‬ ‫ۡ َ ِ َ ُ َ ّ ُ ْٓ َۡ َ َ ُ‬ ‫ْ‬ ‫َ ُۡ‬ ‫َ َّ‬ ‫َ ۡ َ‬
‫ام� ۡم‪ ٢٢‬أ ْو ٰٓ��ِك‬ ‫﴿� َهل ع َس ۡي ُت ۡم إِن ت َو ۡ� ُت ۡم أن �فس ُِدوا ِ� ٱ��ض و�ق ِطعوا أرح‬
‫َّ َ َ َ َ ُ ُ َّ ُ َ َ َ َّ ُ ۡ َ َ ۡ َ ٰٓ َ َ ُ‬
‫� �بۡ� ٰ َره ۡم‪] (١ )﴾٢٣‬ﻣﺤﻤﺪ‪» .«[٢٣-٢٢ :‬اﻟﻠﻪ ﻣﺨﻠﻮﻗﺎت را‬ ‫ٱ�ِين لعنهم ٱ� فأصمهم وأ�‬
‫آﻓﺮﯾﺪ‪ ،‬وﻗﺘﯽ از آﻓﺮﯾﻨﺶ ﺧﻮد ﻓﺎرغ ﺷﺪ رﺣﻢ ﮔﻔﺖ‪ :‬اﯾﻦ ﻣﻘﺎم و ﻣﻨﺰﻟﺖ ﮐﺴﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ از‬
‫ﻗﻄﻊ ﺻﻠﻪی رﺣﻢ ﺑﻪ ﺗﻮ ﭘﻨﺎه ﻣﯽآورد‪.‬‬
‫ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺑﻠﻪ‪ ،‬آﯾﺎ راﺿﯽ ﻧﯿﺴﺘﯽ ﮐﻪ ﺑﺎ ﮐﺴﯽﮐﻪ راﺑﻄﻪی ﺑﺎ ﺗﻮ را ﺑﺮﻗﺮار دارد ﭘﯿﻮﻧﺪ ﺑﺮﻗﺮار‬
‫ﮐﻨﻢ و ﺑﺎ ﮐﺴﯽﮐﻪ اﯾﻦ راﺑﻄﻪ را ﻗﻄﻊ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻗﻄﻊ ارﺗﺒﺎط ﻧﻤﺎﯾﻢ؟‬
‫ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﻠﻪ‪ ،‬ای ﭘﺮوردﮔﺎر‪.‬‬
‫ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﭘﺲ ﺧﻮاﺳﺘﻪات اﺟﺮا ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬اﮔﺮ ﻣﯽﺧﻮاھﯿﺪ ﺑﺨﻮاﻧﯿﺪ‪:‬‬
‫»ﭘﺲ ]ای ﻣﻨﺎﻓﻘﺎن‪ [،‬آﯾﺎ اﻣﯿﺪ ﺑﺴﺘﯿﺪ ﮐﻪ ﭼﻮن ]از اﻟﻠﻪ[ ﺑﺮﮔﺸﺘﯿﺪ ]ﯾﺎ ﺳﺮﭘﺮﺳﺖ ﻣﺮدم‬
‫ﺷﺪﯾﺪ[ در ]روی[ زﻣﯿﻦ ﻓﺴﺎد ﮐﻨﯿﺪ و ﺧﻮﯾﺸﺎوﻧﺪیھﺎی ﺧﻮد را از ھﻢ ﺑﮕﺴﻠﯿﺪ؟ اﯾﻨﺎن‬
‫ھﻤﺎن ﮐﺴﺎﻧﻨﺪ ﮐﻪ اﻟﻠﻪ آﻧﺎن را ﻟﻌﻨﺖ ﻧﻤﻮده اﺳﺖ و ]ﮔﻮش دل[ اﯾﺸﺎن را ﻧﺎﺷﻨﻮا و‬
‫ﭼﺸﻢھﺎیﺷﺎن را ﻧﺎﺑﯿﻨﺎ ﮐﺮده اﺳﺖ««‪.‬‬

‫‪ -١‬ﺑﺨﺎری‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ،٥٨٥٠‬و ﻣﺴﻠﻢ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪.٦٤٧٠‬‬

 ‫ﺧﺎﻧﻪای ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﻘﻮی‬ ‫‪٢٦‬‬

‫در اﯾﻦ اﺣﺎدﯾﺚ ﭼﻨﺪ ﻣﺴﺄﻟﻪ ھﺴﺖ؛ اول‪ :‬ﻓﺮﻣﺎﯾﺶ رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج ﮐﻪ ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬اﻟﻠﻪ‬
‫ﻣﺨﻠﻮﻗﺎت را آﻓﺮﯾﺪ«‪.‬‬
‫اھﻞ ﺣﺪﯾﺚ ﮔﻔﺘﻪاﻧﺪ‪ :‬ﻣﻨﻈﻮر از ﻣﺨﻠﻮﻗﺎت‪ ،‬آﻓﺮﯾﺪن آﺳﻤﺎنھﺎ و زﻣﯿﻦ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﺑﻦ ﺣﺠﺮ ﮔﻮﯾﺪ‪ :‬ﺷﺎﯾﺪ »اﻟﻠﻪ ﻣﺨﻠﻮﻗﺎت را آﻓﺮﯾﺪ« ﺑﺪﯾﻦ ﻣﻌﻨﺎ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ وﻗﺘﯽ ﺗﻘﺪﯾﺮ‬
‫ﻣﺨﻠﻮﻗﺎت ﻗﺒﻞ از آﻓﺮﯾﻨﺶ آﺳﻤﺎنھﺎ و زﻣﯿﻦ در ﻟﻮح ﻣﺤﻔﻮظ ﻧﻮﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﯽﮔﻮﯾﻢ‪ :‬اﯾﻦ اﺷﺘﺒﺎه و ﺑﻌﯿﺪ اﺳﺖ و ﺑﺎ ﻇﺎھﺮ ﺣﺪﯾﺚ ﻧﯿﺰ ﻣﺨﺎﻟﻒ اﺳﺖ‪ ،‬رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج‬
‫آﺷﮑﺎرا ﺑﻪ ﻣﺎ ﺧﺒﺮ داده اﺳﺖ ﮐﻪ اﻟﻠﻪ ﻣﺘﻌﺎل ﻣﻮﺟﻮدات را آﻓﺮﯾﺪ‪ ،‬ﯾﻌﻨﯽ اﯾﻦ ﮐﺎر را ﺑﻪ اﺗﻤﺎم‬
‫رﺳﺎﻧﺪ و ھﻤﭽﻨﯿﻦ ﻣﻘﺎدﯾﺮ و اﻧﺪازهﮔﯿﺮیھﺎ را ﮐﻪ اﯾﻦ اﻋﺘﻘﺎد اھﻞ ﺳﻨﺖ و ﺟﻤﺎﻋﺖ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻟﻠﻪ آن را ﭘﻨﺠﺎه ھﺰار ﺳﺎل ﭘﯿﺶ از آﻓﺮﯾﺪن آﺳﻤﺎنھﺎ و زﻣﯿﻦ ﻧﻮﺷﺘﻪ اﺳﺖ؛ ھﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﮐﻪ‬
‫در ﺣﺪﯾﺚ آﻣﺪه اﺳﺖ‪:‬‬
‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬
‫َ ْ َ َْ َ َ‬ ‫َ‬ ‫ُ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫ْ ْ ْ َ َّ َ َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬
‫ا� َﻣ َﻘﺎد َ َ‬ ‫» َﻛﺘَ َ‬
‫ﺐ َّ ُ‬
‫� أﻟﻒ َﺳﻨ ٍﺔ«) ‪.(١‬‬ ‫ات واﻷرض ِﺨﺑﻤ ِﺴ‬
‫ﻳﺮ اﺨﻟﻼﺋِ ِﻖ �ﺒﻞ أن �ﻠﻖ الﺴﻤﻮ ِ‬ ‫ِ‬
‫»اﻟﻠﻪ ﻣﻘﺎدﯾﺮ ھﻤﻪ ﭼﯿﺰ را ﭘﻨﺠﺎه ھﺰار ﺳﺎل ﭘﯿﺶ از آﻓﺮﯾﺪن آﺳﻤﺎنھﺎ و زﻣﯿﻦ ﻧﻮﺷﺘﻪ اﺳﺖ«‪.‬‬
‫در ﮐﺘﺎﺑﯽ ﮐﻪ ﻧﺰد اﻟﻠﻪ ﺑﺮ روی ﻋﺮﺷﺶ اﺳﺖ‪.‬‬
‫در ھﻤﯿﻦ ﮐﺘﺎب آﻣﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ‪:‬‬
‫� َ ۡ‬
‫� ٖء﴾ ‪.‬‬
‫َ َ ۡ َ َ َ ۡ ُ َّ‬
‫﴿ور� ِ� وسِعت‬
‫»رﺣﻤﺘﻢ ھﻤﻪ ﭼﯿﺰ را ﻓﺮاﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ«‪.‬‬
‫ھﻤﭽﻨﯿﻦ در اﯾﻦ ﮐﺘﺎب آﻣﺪه اﺳﺖ‪:‬‬
‫َّ َ ْ َ َ َ َ ْ َ‬
‫ﺖ ﻏ َﻀ ِﻰﺒ«) ‪» .(٢‬رﺣﻤﺘﻢ از ﻏﻀﺒﻢ ﭘﯿﺸﯽ ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ«‪.‬‬ ‫» ِإن رﻤﺣ ِﻰﺘ ﺳﺒﻘ‬
‫از اﻟﻠﻪ ﻣﺴﺄﻟﺖ دارﯾﻢ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﺎ و ﺷﻤﺎ رﺣﻢ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫اﻟﻠﻪ آﺳﻤﺎنھﺎ و زﻣﯿﻦ را ھﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﮐﻪ در ﻗﺮآن ﺑﻪ روﺷﻨﯽ آﻣﺪه اﺳﺖ‪ ،‬در ﺷﺶ روز‬
‫آﻓﺮﯾﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫»زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ از آﻓﺮﯾﺪﻧﺶ ﻓﺎرغ آﻣﺪ«‪ .‬ﯾﻌﻨﯽ‪ :‬اﻟﻠﻪ ﺳﺒﺤﺎﻧﻪ و ﺗﻌﺎﻟﯽ آﻓﺮﯾﺪن ﻣﺨﻠﻮﻗﺎت و‬
‫آﺳﻤﺎنھﺎ و زﻣﯿﻦ را ﺑﻪ ﭘﺎﯾﺎن رﺳﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫»رﺣﻢ ﮔﻔﺖ« ﯾﻌﻨﯽ‪ :‬رﺣﻤﯽ ﮐﻪ ﭘﯿﻮﻧﺪش ﺑﺮﻗﺮار اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺮﺧﯽ ﻣﯽﮔﻮﯾﻨﺪ‪ :‬رﺣﻢ زن‪ ،‬زﯾﺮا ﻣﺤﻞ ﺑﺎردار ﺷﺪن اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ -١‬ﻣﺴﻠﻢ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪.٦٦٩٩‬‬

‫‪ -٢‬ﺑﺨﺎری‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ٧٢٨٧ ،٧٣٨٨ ،٧٢٥٦‬و ﻣﺴﻠﻢ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪.٦٩١٩‬‬
 ‫‪٢٧‬‬ ‫ﭘﻨﺎه ﺑﺮدن رﺣﻢ‬

‫آﻧﭽﻪ ﭘﯿﺪاﺳﺖ ﭘﯿﻮﻧﺪی اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺮدم را ﺑﻪ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﻣﯽﺳﺎزد‪.‬‬

‫اﻟﻠﻪ ﻷ ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪:‬‬
‫َ‬
‫ۡ ۡ َ َ‬ ‫ََ ٓ ُ َ‬ ‫َّ ُ ْ َّ َ َّ‬
‫﴿ َوٱ�قوا ٱ� ٱ�ِي �سا َءلون بِهِۦ َوٱ�رحام﴾ ]اﻟﻨﺴﺎء‪.[١ :‬‬
‫»و از اﻟﻠﻪ ﮐﻪ ﺑﻪ ]ﻧﺎم[ او از ھﻤﺪﯾﮕﺮ درﺧﻮاﺳﺖ ﻣﯽﮐﻨﯿﺪ‪ ،‬و از ]ﮔﺴﺴﺘﻦ[ راﺑﻄﻪ‬
‫ﺧﻮﯾﺸﺎوﻧﺪی ﭘﺮوا دارﯾﺪ«‪.‬‬
‫رﺣﻢ ﮔﻔﺖ‪» :‬اﯾﻦ ﻣﻘﺎم و ﻣﻨﺰﻟﺖ ﮐﺴﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ از ﻗﻄﻊ ﺻﻠﻪی رﺣﻢ ﺑﻪ ﺗﻮ ﭘﻨﺎه‬
‫ﻣﯽآ َورد«‪ .‬ﭘﺲ رﺣﻢ ﻟﺐ ﺑﻪ ﺳﺨﻦ ﮔﺸﻮد‪.‬‬
‫اﻣﺎ آﯾﺎ ﺑﻪ زﺑﺎن ﮔﻮﯾﺶ ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺖ ﯾﺎ ﺑﻪ زﺑﺎن ﺣﺎل؟‬
‫ﻣﻌﺘﺰﻟﻪ در اﯾﻦ ﺑﺎره ﻣﯽﮔﻮﯾﻨﺪ‪ :‬ﺑﻪ زﺑﺎن ﺣﺎل ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺖ‪ ،‬ﻣﺜﻞ اﯾﻦ ﻓﺮﻣﺎﯾﺶ اﻟﮫﯽ‬
‫�‪] ﴾١١‬ﻓﺼﻠﺖ‪» .[١١ :‬آن دو ﮔﻔﺘﻨﺪ‪:‬‬ ‫درﺑﺎرهی آﺳﻤﺎنھﺎ و زﻣﯿﻦ‪﴿ :‬قَ َا�َا ٓ َ�تَ ۡي َنا َطآ�ع َ‬
‫ِِ‬
‫ﻓﺮﻣﺎنﭘﺬﯾﺮ آﻣﺪﯾﻢ« ﻧﻪ ﺑﺎ ﺻﺪا ﺑﻠﮑﻪ ﺑﺎ زﺑﺎن ﺣﺎل‪.‬‬
‫اھﻞ ﺳﻨﺖ ﻣﯽﮔﻮﯾﻨﺪ‪ :‬ﻧﻪ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ آن را ﺣﻤﻞ ﺑﺮ ﻇﺎھﺮ ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ و او در واﻗﻊ ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﻪ‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬زﯾﺮا اﻟﻠﻪ ﻣﺘﻌﺎل ﺑﻪ ﻣﺎ ﺧﺒﺮ داده اﺳﺖ ﮐﻪ او ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﭘﺲ ﭼﺮا ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎی ﻇﺎھﺮش ﺑﺮ آن ﺣﮑﻢ ﻧﮑﻨﯿﻢ‪.‬‬
‫در رواﯾﺖ ﺻﺤﯿﺢ دﯾﮕﺮی آﻣﺪه اﺳﺖ‪ :‬رﺣﻢ ﺑﺴﺎن ﺷﮑﺎﯾﺖ ﮐﻨﻨﺪهای ﺑﻪ ﻋﺮش اﻟﮫﯽ‬
‫ﭼﺴﺒﯿﺪ و از ﮐﺴﯽﮐﻪ اﯾﻦ ﭘﯿﻮﻧﺪ را ﻗﻄﻊ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ اﻟﻠﻪ ﭘﻨﺎه ﺑﺮد‪.‬‬
‫زﯾﺮا ﭘﻨﺎه ﮔﯿﺮﻧﺪه ﺑﻪ ﮐﺴﯽﮐﻪ ﺑﻪ او ﭘﻨﺎه ﻣﯽﺑﺮد‪ ،‬ﻣﯽﭼﺴﺒﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ھﻤﯿﻦ ﺧﺎﻃﺮ رﺣﻢ ﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫»اﯾﻦ ﻣﻘﺎم و ﻣﻨﺰﻟﺖ ﮐﺴﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺗﻮ ﭘﻨﺎه ﻣﯽآورد«‪ .‬ﯾﻌﻨﯽ‪ :‬ﺑﻪ ﺟﺎﯾﮕﺎھﯽ رﺳﯿﺪم ﮐﻪ از‬
‫ﺷﺮ ﮐﺴﯽﮐﻪ ﺻﻠﻪی رﺣﻢ را ﻗﻄﻊ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﻮ ﭘﻨﺎه ﻣﯽآورم‪ ،‬ﭘﺲ ﻣﺮا ﻧﺠﺎت ﺑﺪه و ﯾﺎری‬
‫ﮐﻦ«‪.‬‬
‫ﭘﻨﺎه ﺑﺮدن ھﻢ ﺟﺰ ﺑﻪ اﻟﻠﻪ ﺗﻌﺎﻟﯽ اﻣﮑﺎن ﭘﺬﯾﺮ ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﻓﺮﻣﺎﯾﺶ اﻟﮫﯽ‪:‬‬
‫َّ‬ ‫َ ۡ َ ۡ َّ َ َّ ۡ َ‬
‫جي ِم‪] ﴾٩٨‬اﻟﻨﺤﻞ‪.[٩٨ :‬‬ ‫﴿فٱستعِذ ب ِٱ� ِ مِن ٱلشي�ٰ ِن ٱلر ِ‬
‫ﺷﯿﻄﺎن ﻣﻄﺮود ﺑﻪ اﻟﻠﻪ ﭘﻨﺎه ﺑﺮ«‪.‬‬
‫ِ‬ ‫»از‬
‫ﯾﻌﻨﯽ‪ :‬از ﺷﺮ ﺷﯿﻄﺎن ﺑﻪ اﻟﻠﻪ ﭘﻨﺎه ﺑﺒﺮ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ھﻤﯿﻦ ﺧﺎﻃﺮ وﻗﺘﯽ رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج ﺳﺤﺮ و ﺟﺎدو ﺷﺪ‪ ،‬اﻟﻠﻪ ﻷ اﯾﻦ آﯾﻪ را ﻧﺎزل ﮐﺮد‪:‬‬
‫ُۡ َ ُ ُ َ ّ َۡ َ‬
‫ب ٱلفل ِق‪] ﴾١‬اﻟﻔﻠﻖ‪.[١ :‬‬
‫﴿قل أعوذ بِر ِ‬
‫»)ای ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ( ﺑﮕﻮ‪» :‬ﺑﻪ ﭘﺮوردﮔﺎر ﺳﭙﯿﺪه دم ﭘﻨﺎه ﻣﯽﺑﺮم «‬
 ‫ﺧﺎﻧﻪای ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﻘﻮی‬ ‫‪٢٨‬‬
‫ّ‬ ‫ُۡ َ ُ ُ‬
‫ب ٱ�َّ ِ‬
‫اس‪] ﴾١‬اﻟﻨﺎس‪.[١ :‬‬ ‫َ‬
‫و ﴿قل أعوذ بِر ِ‬
‫»)ای ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ( ﺑﮕﻮ‪» :‬ﺑﻪ ﭘﺮوردﮔﺎر ﻣﺮدم ﭘﻨﺎه ﻣﯽﺑﺮم «‬
‫ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ اﻟﻠﻪ ﭘﻨﺎه ﺑﺮد‪ ،‬دﻟﯿﻞ ﺷﺮک ﻣﺸﺮﮐﺎن ﻋﺮب اﯾﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﻪ ﻏﯿﺮ از اﻟﻠﻪ ﭘﻨﺎه ﻣﯽﺑﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل از ﺷﺮ ﺟﻦ اﻟﻠﻪ دﺷﺖ و ﺻﺤﺮا ﭘﻨﺎه ﻣﯽﺑﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫اﻟﻠﻪ ﻣﺘﻌﺎل ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪:‬‬
‫َٗ‬ ‫ّ َ ۡ َ ُ ُ‬ ‫َُ ُ َ‬
‫ون بر َ‬ ‫َ َ َّ ُ َ َ َ ‪ۡ َ ّ ٞ‬‬
‫� ِّن ف َزادوه ۡم َرهقا‪﴾٦‬‬
‫ِ‬ ‫ٱ‬ ‫ِن‬‫م‬ ‫ل‬‫ا‬‫ج‬
‫ِِ ٖ‬ ‫وذ‬‫ع‬‫�‬ ‫�س‬‫﴿و�نهۥ �ن رِجال مِن ٱ ِ ِ‬
‫�‬
‫]اﻟﺠﻦ‪.[٦:‬‬
‫»و ﻣﺮداﻧﯽ از آدﻣﯿﺎن ﺑﻪ ﻣﺮداﻧﯽ از ّ‬
‫ﺟﻦ ﭘﻨﺎه ﻣﯽﺑﺮدﻧﺪ و ﺑﺮ ﺳﺮﮐﺸﯽ آﻧﮫﺎ ﻣﯽاﻓﺰودﻧﺪ«‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﻓﻘﻂ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ اﻟﻠﻪ ﭘﻨﺎه ﺑﺮد و ﮐﺴﯽ ﺟﺰ اﻟﻠﻪ ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ ﭘﻨﺎه دادن را ﻧﺪارد‪ ،‬زﯾﺮا او‬
‫ﺻﺎﺣﺐ ﻗﺪرت و ﻋﺰت اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ھﻤﯿﻦ ﺧﺎﻃﺮ اﻟﻠﻪ ﺳﺒﺤﺎن ﮐﺴﯽ را ﮐﻪ اﻟﻠﻪ ﺟﺰ او ﺑﮕﯿﺮد‪ ،‬ﻣﻼﻣﺖ و ﺳﺮزﻧﺶ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪:‬‬
‫ُ ٓ َ َ ٗ َّ َ ۡ ُ ُ َ َ ۡ ٗ َ ُ ۡ ُ ۡ َ ُ َ َ َ َ ۡ ُ َ َ ُ‬ ‫َّ َ ُ ْ‬
‫س ِه ۡم‬
‫﴿ َوٱ�ذوا مِن دونِهِۦ ءال ِهة � �لقون ش�ٔا وهم �لقون و� �مل ِكون ِ� ِ‬
‫نف‬
‫َ ّٗ َ َ ۡ ٗ َ َ ۡ ُ َ َ ٗ َ َ ٗ َ ُ ُ ٗ‬
‫�� َو� �فعا َو� �مل ِكون م ۡوتا َو� ح َي ٰوة َو� �شور�‪] ﴾٣‬اﻟﻔﺮﻗﺎن‪.[٣ :‬‬
‫»و ﺑﻪ ﺟﺎی او ﻣﻌﺒﻮداﻧﯽ ﺑﺮای ﺧﻮد ﮔﺮﻓﺘﻪاﻧﺪ ﮐﻪ ﭼﯿﺰی را ﺧﻠﻖ ﻧﻤﯽﮐﻨﻨﺪ و ﺧﻮد ﺧﻠﻖ‬
‫ﺷﺪهاﻧﺪ و ﺑﺮای ﺧﻮد ﻧﻪ زﯾﺎﻧﯽ را در اﺧﺘﯿﺎر دارﻧﺪ و ﻧﻪ ﺳﻮدی را‪ ،‬و ﻧﻪ ﻣﺮﮔﯽ را در اﺧﺘﯿﺎر‬
‫دارﻧﺪ و ﻧﻪ ﺣﯿﺎﺗﯽ و ﻧﻪ رﺳﺘﺎﺧﯿﺰی را«‪.‬‬
‫در ﮐﺘﺎبھﺎی ادﺑﯽ آﻣﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ ﯾﮑﯽ از ﺷﺎﻋﺮان اﻧﺪﻟﺲ ﺑﺮ ﯾﮑﯽ از ﭘﺎدﺷﺎھﺎن دﻧﯿﺎ‬
‫وارد ﺷﺪ و ﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫ﹺ‬ ‫ﺎﺷـــــﺎء ﹺ‬
‫ﹶﻣـــــﺎ ﹺﺷـــــ ﹾﺌ ﹶﺖ ﹶﻻ ﹶﻣ ﹶ‬
‫ـــــﺎر‬ ‫ﺎﺣﻜﹸﻢ ﹶﻓ ﹶﺄﻧﹾـــــ ﹶﺖ ﹶ‬
‫اﻟﻮاﺣـــــﺪﹸ اﻟ ﹶﻘ ﱠﻬ ﹸ‬ ‫ﹶﻓـــــ ﹾ‬ ‫ت اﻷﹶ ﹾﻗـــــﺪﹶ ﹸار‬ ‫ﹶ‬
‫»ھﺮ آﻧﭽﻪ ﺗﻮ ﺑﺨﻮاھﯽ ھﻤﺎن ﻣﯽﺷﻮد ﻧﻪ آﻧﭽﻪ ﺗﻘﺪﯾﺮ ﺑﺨﻮاھﺪ‪ ،‬ﭘﺲ ﺣﮑﻤﺮاﻧﯽ ﮐﻦ ﮐﻪ ﺗﻮ‬
‫ﯾﮑﺘﺎی ﻗﮫﺎر ھﺴﺘﯽ«‪.‬‬
‫ﺳﻠﻄﺎن ﺟﻨﺎﯾﺘﮑﺎر ﭼﯿﺰی ﻧﮕﻔﺖ و ﻣﺮدم ھﻢ اﯾﻦ ﺳﺨﻨﺎن را اﻧﮑﺎر ﻧﮑﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺲ اﻟﻠﻪ ﻣﺘﻌﺎل ﺑﻪ او ﺧﺒﺮ داد ﮐﻪ ﯾﮕﺎﻧﻪی ﻗﮫﺎر و ﮐﺴﯽﮐﻪ ھﻤﻪی اﻣﻮر در دﺳﺖ‬
‫اوﺳﺖ‪ ،‬ﮐﯿﺴﺖ‪.‬‬
‫اﻟﻠﻪ آن ﺷﺎﻋﺮ را ﺑﻪ ﺑﯿﻤﺎری ﺑﺴﯿﺎری ﺳﺨﺘﯽ ﮐﻪ ﭘﺰﺷﮑﺎن از درﻣﺎن آن درﻣﺎﻧﺪه ﺷﺪﻧﺪ‪،‬‬
‫ﻣﺒﺘﻼ ﮐﺮد‪ ،‬ﺗﺎ آﻧﺠﺎ ﮐﻪ ﺑﺴﺎن ﺳﮕﯽ در ﺑﺴﺘﺮش ﭘﺎرس ﻣﯽﮐﺮد و ﺷﺐ ﺗﺎ ﺻﺒﺢ در‬
‫رﺧﺘﺨﻮاﺑﺶ ﻣﯽﻏﻠﺘﯿﺪ‪.‬‬
 ‫‪٢٩‬‬ ‫ﭘﻨﺎه ﺑﺮدن رﺣﻢ‬

‫زﯾﺮا اﻟﻠﻪ ﻣﺘﻌﺎل ﺧﻮاﺳﺖ ﺗﺎ ﻣﻌﻨﺎ و ﻣﻔﮫﻮم اﯾﻦ ﺑﯿﺖ را ﺑﻪ او ﺑﭽﺸﺎﻧﺪ‪.‬‬

‫در ﭘﺎﯾﺎن آن ﺷﺎﻋﺮ از ﻣﺴﺘﯽاش ﺑﻪ ﺧﻮد آﻣﺪ و در ﺑﯿﻤﺎری ﻣﺮگ ﮐﻪ ﺟﺰ ﭘﻮﺳﺘﯽ ﺑﺮ‬
‫اﺳﺘﺨﻮاﻧﺶ ﻧﻤﺎﻧﺪه ﺑﻮد‪ ،‬ﭼﻨﯿﻦ ﺳﺮود‪:‬‬
‫ﹶﻓــــــ ﹶﺄ ﹶﻫﻨﹾﺘﹶﻨﹺﻲ ﹶو ﹶﻗــــــ ﹶﺬ ﹾﻓ ﹶﺘﻨﹺﻲ ﹺﻣــــــ ﹾﻦ ﹶﺣــــــﺎﻟﹺ ﹺﻖ‬ ‫ت ﹺﱄ‬ ‫ﲔ ﹸﻣﻔ ﹶﺘ ﹶﻘـ ﹴ‬
‫ـــــﺮ إ ﹶﻟ ﹾﻴــــــ ﹶﻚ ﹶﻧ ﹶﻈـ ﹾ‬
‫ـــــﺮ ﹶ‬ ‫أﺑﹺ ﹶﻌــــــ ﹾ ﹺ‬

‫اﳋﹶـــــــﺎﻟﹺ ﹺﻖ‬ ‫ـــــــﺎﱄ ﺑﹺ ﹶﻐ ﹾ ﹺ‬

‫ـــــــﲑ ﹾ‬ ‫ﹺ‬ ‫ﹶﻋ ﱠﻠ ﹾﻘـــــــ ﹸﺖ آ ﹶﻣ‬ ‫ﹶﻟ ﹾﺴــــ ﹶﺖ ا ﹾﻟــــ ﹶـﻤ ﹸﻠﻮ ﹶم ﹶأﻧﹶــــﺎ اﳌﹶ ﹸﻠــــﻮ ﹸم ﹺﻷﹶ ﱠﻧﻨﹺــــﻲ‬
‫»آﯾﺎ ﺑﺎ دﯾﺪهی ﯾﮏ ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪ و ﻣﺤﺘﺎج ﺑﻪ ﺗﻮ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻦ ﻧﮕﺮﯾﺴﺘﯽ‪ ،‬ﭘﺲ ﺑﻪ ﻣﻦ اھﺎﻧﺖ ﮐﺮدی‬
‫و ﺳﺨﻦ زﺷﺘﯽ ﺑﻪ ﻣﻦ زدی‪ ،‬ﻧﺒﺎﯾﺪ ﺗﻮ را ﺳﺮزﻧﺶ ﮐﺮد‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﻣﻦ ﺑﺎﯾﺪ ﻣﻮرد ﺳﺮزﻧﺶ و‬
‫ﺗﻮﺑﯿﺦ ﻗﺮار ﺑﮕﯿﺮم‪ ،‬زﯾﺮا اﻣﯿﺪھﺎ و آرزوھﺎﯾﻢ را ﺑﻪ ﮐﺴﯽ ﻏﯿﺮ از اﻟﻠﻪ آﻓﺮﯾﻨﻨﺪه ﭘﯿﻮﻧﺪ دادم«‪.‬‬
‫ﺑﻪ اﻣﺎم اﺣﻤﺪ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﺗﻮﮐﻞ ﭼﯿﺴﺖ؟‬
‫ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺗﻮﮐﻞ ﮐﺎری اﺳﺖ ﮐﻪ اﺑﺮاھﯿﻢ ھﻨﮕﺎم ﻧﺰدﯾﮏ ﺷﺪن ﺑﻪ آﺗﺶ اﻧﺠﺎم داد و ﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫َ ۡ ُ َ َّ ُ ۡ ۡ ُ‬
‫� َون ِع َم ٱل َو� ِيل﴾ ]آل ﻋﻤﺮان‪.[١٧٣ :‬‬‫﴿حسبنا ٱ‬
‫»اﻟﻠﻪ ﻣﺎ را ﺑﺲ اﺳﺖ و ﻧﯿﮑﻮ ﺣﻤﺎﯾﺘﮕﺮی اﺳﺖ«‪.‬‬
‫در ﺳﯿﺮهی ﺳﯿﺪﻧﺎ اﺑﺮاھﯿﻢ ÷ آوردهاﻧﺪ ﮐﻪ وﻗﺘﯽ ﻣﺜﻞ ﮔﻠﻮﻟﻪای او را در ﻣﻨﺠﻨﯿﻖ‬
‫ﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ھﻤﻪی دوﺳﺘﺎن و ﻧﺰدﯾﮑﺎﻧﺶ از او روی ﮔﺮداﻧﺪﻧﺪ‪ ،‬ﭘﺲ ﺗﻮﺣﯿﺪ و ﯾﮑﺘﺎﭘﺮﺳﺘﯽ در‬
‫درون و ﻗﻠﺒﺶ ﺑﺴﺎن ﮐﻮھﯽ اﺳﺘﻮار ﮔﺮدﯾﺪ‪ ،‬زﯾﺮا او ﻧﯿﺰ ﺑﺴﺎن ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﻣﺎ‪ ،‬ﺳﺮور ﻣﻮﺣﺪان‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫وﻗﺘﯽ ﺑﻪﺳﻮی آﺗﺶ ﭘﺮﺗﺎب ﺷﺪ و در ھﻮا ﺑﻮد‪ ،‬ﺟﺒﺮﯾﯿﻞ ﺑﻪ او ﮔﻔﺖ‪» :‬ای اﺑﺮاھﯿﻢ! آﯾﺎ‬
‫ﭼﯿﺰی از ﻣﻦ ﻧﻤﯽﺧﻮاھﯽ؟«‪.‬‬
‫ﺟﺒﺮﯾﯿﻞ ÷ ﺑﻪ ﺧﻮاﺳﺖ اﻟﻠﻪ ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ ﻧﺠﺎت او را داﺷﺖ‪.‬‬
‫اﺑﺮاھﯿﻢ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬از ﺗﻮ ﭼﯿﺰی ﻧﻤﯽﺧﻮاھﻢ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ از اﻟﻠﻪ ﻣﯽﺧﻮاھﻢ‪.‬‬
‫وﻗﺘﯽ ﺑﻪ آﺗﺶ ﻧﺰدﯾﮏ ﺷﺪ‪ ،‬ﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬
‫َ ۡ ُ َ َّ ُ ۡ ۡ ُ‬
‫� َون ِع َم ٱل َو� ِيل﴾ ]آل ﻋﻤﺮان‪.[١٧٣ :‬‬‫﴿حسبنا ٱ‬
‫»اﻟﻠﻪ ﻣﺎ را ﺑﺲ اﺳﺖ و ﻧﯿﮑﻮ ﺣﻤﺎﯾﺘﮕﺮی اﺳﺖ«‪.‬‬
‫ﭘﺲ ھﯿﭻ آﺳﯿﺒﯽ ﺑﻪ او ﻧﺮﺳﯿﺪ‪.‬‬
‫در ﺻﺤﯿﺢ ﺑﺨﺎری از اﺑﻦ ﻋﺒﺎس ب آﻣﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ‪:‬‬
 ‫ﺧﺎﻧﻪای ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﻘﻮی‬ ‫‪٣٠‬‬
‫ۡ ُ‬ ‫ح ۡسبُ َنا ٱ َّ ُ‬
‫� َون ِۡع َم ٱل َو� ِيل﴾ »اﻟﻠﻪ ﻣﺎ را‬ ‫وﻗﺘﯽ اﺑﺮاھﯿﻢ در آﺗﺶ اﻓﮑﻨﺪه ﺷﺪ‪ ،‬ﮔﻔﺖ‪َ ﴿ :‬‬

‫ﺑﺲ اﺳﺖ و ﻧﯿﮑﻮ ﺣﻤﺎﯾﺘﮕﺮی اﺳﺖ«‪.‬‬

‫و وﻗﺘﯽ ﺑﻪ ﻣﺤﻤﺪ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪:‬‬
‫َّ َ َ َ َ ُ ُ َّ ُ َّ َّ َ َ ۡ َ َ ُ ْ َ ُ ۡ َ ۡ َ ۡ ُ ۡ َ َ َ ُ ۡ َ ٗ َ َ ُ ْ‬
‫﴿ٱ�ِين قال لهم ٱ�اس إِن ٱ�اس قد �عوا ل�م فٱخشوهم فزادهم إِي�ٰنا وقالوا‬
‫ۡ ُ‬ ‫َح ۡسبُ َنا ٱ َّ ُ‬
‫� َون ِۡع َم ٱل َو� ِيل‪] ﴾١٧٣‬آل ﻋﻤﺮان‪.[١٧٣ :‬‬
‫»ﻣﺮدﻣﺎن ﺑﺮای ]ﺟﻨﮓ ﺑﺎ[ ﺷﻤﺎ ﮔﺮد آﻣﺪهاﻧﺪ ﭘﺲ‪ ،‬از آن ﺑﺘﺮﺳﯿﺪ‪ .‬و ]ﻟﯽ اﯾﻦ ﺳﺨﻦ[ ﺑﺮ‬
‫اﯾﻤﺎنﺷﺎن اﻓﺰود و ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬اﻟﻠﻪ ﻣﺎ را ﺑﺲ اﺳﺖ و ﻧﯿﮑﻮ ﺣﻤﺎﯾﺘﮕﺮی اﺳﺖ«‪.‬‬
‫ﺟﻮاب اﯾﻦ ﺑﻮد‪:‬‬
‫ۡ َ ٰ َ َّ َ َّ ُ ُ‬ ‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ َ ۡ‬ ‫َ َ َ ْ‬
‫� ذو‬ ‫﴿فٱنقل ُبوا بِن ِۡع َمةٖ ّم َِن ٱ�ِ َوفض ٖل ل ۡم َ� ۡم َس ۡس ُه ۡم ُس ٓوء‪َ ٞ‬وٱ� َب ُعوا رِض�ن ٱ�ِۗ وٱ‬
‫َ ۡ َ‬
‫ي�‪] ﴾١٧٤‬آل ﻋﻤﺮان‪.[١٧٤ :‬‬ ‫فض ٍل ع ِظ ٍ‬
‫»ﭘﺲ ﺑﺎ ﻧﻌﻤﺖ و ﺑﺨﺸﺸﯽ از ﺟﺎﻧﺐ اﻟﻠﻪ‪] ،‬از ﻣﯿﺪان ﻧﺒﺮد[ ﺑﺎزﮔﺸﺘﻨﺪ‪ ،‬در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ھﯿﭻ‬
‫آﺳﯿﺒﯽ ﺑﻪ آﻧﺎن ﻧﺮﺳﯿﺪه ﺑﻮد‪ ،‬و ھﻢﭼﻨﺎن رﺿﺎﯾﺘﻤﻨﺪی اﻟﻠﻪ را ﭘﯿﺮوی ﮐﺮدﻧﺪ‪ ،‬و اﻟﻠﻪ دارای‬
‫ﺑﺨﺸﺸﯽ ﻋﻈﯿﻢ اﺳﺖ«‪.‬‬
‫داﺳﺘﺎن ﺧﺎﻟﺪ ﺑﻦ وﻟﯿﺪ زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺟﻨﮓ ﯾﺮﻣﻮک رﻓﺖ‪ ،‬ﺑﺎرھﺎ ﺗﮑﺮار ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺳﭙﺎه‬
‫او ﺣﺪود ﺳﯽھﺰار ﺳﺮﺑﺎز و ﻟﺸﮑﺮ روم دوﯾﺴﺖ و ھﺸﺘﺎد ھﺰار ﺳﺮﺑﺎز ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫وﻗﺘﯽ دو ﺳﭙﺎه ﺑﺎ ھﻢ روﺑﺮو ﺷﺪﻧﺪ و ﺷﺮوع ﺑﻪ ﻣﺒﺎرزه ﮐﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﯾﮑﯽ از ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺑﻪ‬
‫ﺧﺎﻟﺪ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺗﻌﺪاد روﻣﯿﺎن ﭼﻘﺪ زﯾﺎد و ﻣﺎ ﭼﻘﺪر ﮐﻢ ھﺴﺘﯿﻢ!‬
‫ﺧﺎﻟﺪ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻧﻪ ﺑﻪ اﻟﻠﻪ ﻗﺴﻢ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﺗﻌﺪاد ﻣﺎ زﯾﺎد و روﻣﯿﺎن ﮐﻢ ھﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬زﯾﺮا اﻟﻠﻪ ﻣﺘﻌﺎل‬
‫ﺑﺎ ﻣﺎﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺷﺨﺺ ﻣﺴﻠﻤﺎن دﯾﮕﺮی ﮔﻔﺖ‪ :‬ای ﺧﺎﻟﺪ‪ ،‬ﻓﮑﺮ ﻣﯽﮐﻨﻢ ﺑﮫﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻪ ﮐﻮه اﺟﺎ و ﺳﻠﻤﯽ‬
‫ﻓﺮار ﮐﻨﯿﻢ‪.‬‬
‫او ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﻪ اﻟﻠﻪ ﺳﻮﮔﻨﺪ ﺑﻪ ﮐﻮه اﺟﺎ و ﺳﻠﻤﯽ ﻓﺮار ﻧﻤﯽﮐﻨﯿﻢ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﺑﻪﺳﻮی اﻟﻠﻪ ﻓﺮار‬
‫ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‪:‬‬
‫َ ۡ ُ َ َّ ُ ۡ ۡ ُ‬
‫� َون ِع َم ٱل َو� ِيل﴾ ]آل ﻋﻤﺮان‪.[١٧٣ :‬‬‫﴿حسبنا ٱ‬
‫»اﻟﻠﻪ ﻣﺎ را ﺑﺲ اﺳﺖ و ﻧﯿﮑﻮ ﺣﻤﺎﯾﺘﮕﺮی اﺳﺖ«‪.‬‬
‫ﺟﻨﮓ آﻏﺎز ﺷﺪ و ﺧﺎﻟﺪ ﭘﯿﺮوز و ﺳﺮﺑﻠﻨﺪ ﮔﺸﺖ‪ ،‬ﭼﺮا ﮐﻪ اﻟﻠﻪ ﺑﺮای او ﮐﺎﻓﯿﺴﺖ‪.‬‬
 ‫‪٣١‬‬ ‫ﭘﻨﺎه ﺑﺮدن رﺣﻢ‬

‫ﮔﻮﯾﺪ‪» :‬رﺣﻢ ﮔﻔﺖ‪ :‬اﯾﻦ ﻣﻘﺎم و ﻣﻨﺰﻟﺖ ﮐﺴﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ از ﻗﻄﻊ ﺻﻠﻪی رﺣﻢ ﺑﻪ ﺗﻮ ﭘﻨﺎه‬
‫ﻣﯽآورد«‪.‬‬
‫ﯾﻌﻨﯽ‪ :‬ﭘﺮوردﮔﺎرا! از ﮐﺴﯽﮐﻪ در زﻧﺪﮔﯽ ﭘﯿﻮﻧﺪم را ﻗﻄﻊ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﺑﻪ ﺗﻮ ﭘﻨﺎه ﻣﯽآورم‪،‬‬
‫زﯾﺮا ﻗﻄﻊ ﮐﻨﻨﺪهی ﺻﻠﻪی رﺣﻢ ﺳﺰاوار ﻟﻌﻨﺖ اﻟﻠﻪ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬در ﮐﺘﺎب ﺣﮑﯿﻢ آﻣﺪه اﺳﺖ‪:‬‬
‫ُ َ َ‬ ‫ۡ َ ِ َ َُ ّ ُ ْٓ َۡ َ َ ُ‬ ‫ْ‬ ‫َ َّ َ ُ ۡ‬ ‫َ ۡ َ‬
‫ام� ۡم‪ ٢٢‬أ ْو ٰٓ��ِك‬ ‫﴿� َهل ع َس ۡي ُت ۡم إِن ت َو ۡ� ُت ۡم أن �فس ُِدوا ِ� ٱ��ض و�ق ِطعوا أرح‬
‫ٱ َّ� َ َ َ َ ُ َّ ُ‬
‫ِين لعنه ُم ٱ�﴾ ]ﻣﺤﻤﺪ‪.[٢٣-٢٢ :‬‬
‫»ﭘﺲ ]ای ﻣﻨﺎﻓﻘﺎن‪ [،‬آﯾﺎ اﻣﯿﺪ ﺑﺴﺘﯿﺪ ﮐﻪ ﭼﻮن ]از اﻟﻠﻪ[ ﺑﺮﮔﺸﺘﯿﺪ ]ﯾﺎ ﺳﺮﭘﺮﺳﺖ ﻣﺮدم‬
‫ﺷﺪﯾﺪ[ در ]روی[ زﻣﯿﻦ ﻓﺴﺎد ﮐﻨﯿﺪ و ﺧﻮﯾﺸﺎوﻧﺪیھﺎی ﺧﻮد را از ھﻢ ﺑﮕﺴﻠﯿﺪ؟ اﯾﻨﺎن‬
‫ھﻤﺎن ﮐﺴﺎﻧﯽ ھﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ اﻟﻠﻪ آﻧﺎن را ﻟﻌﻨﺖ ﻧﻤﻮده اﺳﺖ«‪.‬‬
‫ﺟﻌﻔﺮ ﺻﺎدق ﺑﻪ ﭘﺴﺮش ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ‪ :‬ﻓﺮزﻧﺪم! ﺑﺎ ﺳﻪ ﮐﺲ ھﻢﻧﺸﯿﻦ ﻣﺸﻮ‪:‬‬
‫‪ -١‬ﺑﺎ ﻓﺎﺟﺮ و ﺑﺪﮐﺎر ﮐﻪ ﺑﺎ ﻓﺠﻮر و ﻧﺎﻓﺮﻣﺎﻧﯽاش ﺑﺎ ﺗﻮ دﺷﻤﻨﯽ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ -٢‬ﺑﺎ ﻗﻄﻊ ﮐﻨﻨﺪهی ﺻﻠﻪی رﺣﻢ ﮐﻪ در آﺳﻤﺎنھﺎ و زﻣﯿﻦ ﻣﻠﻌﻮن اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -٣‬ﺑﺎ ﺑﺨﯿﻞ ﮐﻪ ﺿﺮوریﺗﺮﯾﻦ ﻧﯿﺎزت را ﺑﻪ ﺗﻮ ﻣﯽﻓﺮوﺷﺪ‪.‬‬
‫اﻟﻠﻪ ﺗﻌﺎﻟﯽ ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬آری« ﯾﻌﻨﯽ از ﺷﺮ ﻗﻄﻊ ﮐﻨﻨﺪهی ﺻﻠﻪی رﺣﻢ ﺑﻪ ﺗﻮ ﭘﻨﺎه ﻣﯽدھﻢ‪.‬‬
‫ﺳﭙﺲ اﻟﻠﻪ ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬آﯾﺎ راﺿﯽ ﻧﯿﺴﺘﯽ ﮐﻪ ﺑﺎ ﮐﺴﯽﮐﻪ ﺻﻠﻪی رﺣﻢ را ﺑﺮﻗﺮار ﻣﯽﮐﻨﺪ‬
‫ارﺗﺒﺎط داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻢ و ﺑﺎ ﮐﺴﯽﮐﻪ آن را ﻗﻄﻊ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻗﻄﻊ ارﺗﺒﺎط ﻧﻤﺎﯾﯿﻢ؟«‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬آری«‪.‬‬
‫ﺟﻮاﺑﺶ »آری« اﺳﺖ‪ ،‬زﯾﺮا در ﭘﺎﺳﺦ ﯾﮏ ﺳﺆال آﻣﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ھﻤﯿﻦ ﺧﺎﻃﺮ اﻟﻠﻪ ﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬
‫ُ ْ‬ ‫ََ ۡ ُ َّ ُ‬
‫� ۡمۖ قَالوا بَ َ ٰ‬
‫�﴾ ]اﻷﻋﺮاف‪.[١٧٢ :‬‬ ‫﴿�لست بِر� ِ‬
‫»آﯾﺎ ﭘﺮوردﮔﺎر ﺷﻤﺎ ﻧﯿﺴﺘﻢ؟ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬آری«‪.‬‬
‫اﺑﻦ ﻋﺒﺎس ب ﮔﻮﯾﺪ‪ :‬اﮔﺮ ﻣﯽﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﻧﻌﻢ« ﮐﺎﻓﺮ ﻣﯽﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬زﯾﺮا ﺳﺆال ﺑﺎ ھﻤﺰهی‬
‫اﺳﺘﻔﮫﺎم ﻣﻄﺮح ﺷﺪه اﺳﺖ و ﺑﺎ ﮐﻠﻤﻪی »ﻧﻌﻢ« ﭘﺎﺳﺦ داده ﻧﻤﯽﺷﻮد‪ ،‬زﯾﺮا ﻣﻌﻨﺎﯾﺶ اﻋﺘﺮاف‬
‫ﺑﻪ ﻣﺤﺘﻮای ﺳﺆال اﺳﺖ‪ ،‬ﮔﻮﯾﯽ آﻧﺎن – ﭘﻨﺎه ﺑﺮ اﻟﻠﻪ – ﻣﯽﮔﻮﯾﻨﺪ‪ :‬ﺑﻠﻪ‪ ،‬ﺗﻮ ﭘﺮوردﮔﺎر ﻣﺎ ﻧﯿﺴﺘﯽ!‬
‫ﺳﭙﺲ رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬اﮔﺮ دوﺳﺖ داﺷﺘﯿﺪ اﯾﻦ آﯾﻪ را ﺑﺨﻮاﻧﯿﺪ‪:‬‬
‫َ َ‬ ‫ُ‬ ‫ۡ َ ِ َ َُ ّ ُ ْٓ َۡ َ َ ُ‬ ‫ْ‬ ‫َ َّ َ ُ ۡ‬ ‫َ ۡ َ‬
‫ام� ۡم‪ ٢٢‬أ ْو ٰٓ��ِك‬ ‫﴿� َهل ع َس ۡي ُت ۡم إِن ت َو ۡ� ُت ۡم أن �فس ُِدوا ِ� ٱ��ض و�ق ِطعوا أرح‬
‫ۡ‬ ‫َّ َ َ َ َ ُ ُ َّ ُ َ َ َ َّ ُ ۡ َ َ ۡ َ ٰٓ َ ۡ َ ٰ َ ُ‬
‫ٱ�ِين لعنهم ٱ� فأصمهم وأ�� �ب�رهم‪] ﴾٢٣‬ﻣﺤﻤﺪ‪.[٢٣-٢٢ :‬‬
 ‫ﺧﺎﻧﻪای ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﻘﻮی‬ ‫‪٣٢‬‬

‫»ﭘﺲ ]ای ﻣﻨﺎﻓﻘﺎن‪ [،‬آﯾﺎ اﻣﯿﺪ ﺑﺴﺘﯿﺪ ﮐﻪ ﭼﻮن ]از اﻟﻠﻪ[ ﺑﺮﮔﺸﺘﯿﺪ ]ﯾﺎ ﺳﺮﭘﺮﺳﺖ ﻣﺮدم‬
‫ﺷﺪﯾﺪ[ در ]روی[ زﻣﯿﻦ ﻓﺴﺎد ﮐﻨﯿﺪ و ﺧﻮﯾﺸﺎوﻧﺪیھﺎی ﺧﻮد را از ھﻢ ﺑﮕﺴﻠﯿﺪ؟ اﯾﻨﺎن‬
‫ھﻤﺎن ﮐﺴﺎﻧﻨﺪ ﮐﻪ اﻟﻠﻪ آﻧﺎن را ﻟﻌﻨﺖ ﻧﻤﻮده و ]ﮔﻮش دل[ اﯾﺸﺎن را ﻧﺎﺷﻨﻮا و‬
‫ﭼﺸﻢھﺎﯾﺸﺎن را ﻧﺎﺑﯿﻨﺎ ﮐﺮده اﺳﺖ«‪.‬‬
‫اﻟﻠﻪ ﺳﺒﺤﺎن ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪ :‬اﮔﺮ ﮐﺎری اﻧﺠﺎم دادﯾﺪ و ﺑﻪ اﻟﻠﻪ ﮐﻔﺮ ورزﯾﺪﯾﺪ‪ ،‬ﺗﻨﮫﺎ ﭼﯿﺰی ﮐﻪ‬
‫ﺑﺎﻗﯽ ﻣﯽﻣﺎﻧﺪ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺻﻠﻪی رﺣﻢ را ﻗﻄﻊ ﮐﻨﯿﺪ‪ ،‬اﯾﻦ ﻣﻔﮫﻮم ﮐﻠﯽ آﯾﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﯾﻦ ھﻤﺎن ﻋﺒﺎرﺗﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ وﻗﺘﯽ اﻧﺴﺎﻧﯽ ﮔﻨﺎه و اﺷﺘﺒﺎھﯽ از او ﺳﺮ ﻣﯽزﻧﺪ ﺑﻪ او‬
‫ﻣﯽﮔﻮﯾﻨﺪ‪ :‬ﭼﯿﺰی ﻧﻤﺎﻧﺪه ﺟﺰ اﯾﻨﮑﻪ ﻧﻤﺎز را ﺗﺮک ﮐﻨﯽ! ﯾﺎ اﮔﺮ ﻣﯽﺧﻮاھﯽ ﻧﻤﺎزت را ھﻢ رھﺎ‬
‫ﮐﻦ‪.‬‬
‫در واﻗﻊ ﺗﻮ اﯾﻦ ﮐﺎر را ﻧﻤﯽﭘﺴﻨﺪی‪ ،‬اﻣﺎ او را ﺗﮫﺪﯾﺪ ﻣﯽﮐﻨﯽ و ﺑﻪ او ھﺸﺪار ﻣﯽدھﯽ‪.‬‬
‫اﻟﻠﻪ ﻣﺘﻌﺎل ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪ :‬ھﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ از اﯾﻤﺎن روی ﮔﺮداﻧﺪﯾﺪ‪ ،‬ﭼﯿﺰی ﻧﻤﯽﻣﺎﻧﺪ ﺟﺰ اﯾﻨﮑﻪ‬
‫ﺻﻠﻪی رﺣﻢ را ھﻢ ﻗﻄﻊ ﮐﻨﯿﺪ‪ ،‬ﮔﻨﺎه آن آﺳﺎنﺗﺮ از ﺗﺮک اﯾﻤﺎن اﺳﺖ‪.‬‬
‫از اﺑﻮھﺮﯾﺮه س رواﯾﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج ﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬
‫َ ْ ُ‬ ‫َ‬ ‫ْ ُ‬ ‫َ‬ ‫ﻤﺣﻦ َ� َﻘ َﺎل َّ ُ‬
‫َّ َ َ ْ َ ٌ ْ َّ ْ َ‬
‫ا� َﻣ ْﻦ َو َﺻﻠ ِﻚ َو َﺻﻠﺘُﻪ َو َﻣ ْﻦ � َﻄ َﻌ ِﻚ � َﻄﻌﺘُﻪ«) ‪.(١‬‬ ‫»إِن الﺮ ِﺣﻢ ﺷﺠﻨﺔ ِﻣﻦ الﺮ ِ‬
‫»رﺣﻢ ﺷﺎﺧﻪای از ﺟﺎﻧﺐ رﺣﻤﺎن اﺳﺖ‪ ،‬اﻟﻠﻪ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﮐﺴﯽﮐﻪ ﭘﯿﻮﻧﺪت را ﺑﺮﻗﺮار ﺳﺎزد‪،‬‬
‫ﻣﻦ ﻧﯿﺰ ارﺗﺒﺎﻃﻢ را ﺑﺎ او ﺑﺮﻗﺮار ﻣﯽﺳﺎزم و ﮐﺴﯽﮐﻪ آن را ﻗﻄﻊ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻦ ﻧﯿﺰ ﺑﺎ او ﻗﻄﻊ‬
‫ارﺗﺒﺎط ﻣﯽﮐﻨﻢ«‪.‬‬
‫وﺷ ﹾﺠﻨﹶ ﹲﺔ«‪.‬‬
‫ﮐﻠﻤﻪ » ﹶﺷ ﹾﺠﻨﹶ ﹲﺔ« ﺑﻪ دو ﺣﺎﻟﺖ ﺣﺮﮐﺖ ﮔﺬاری ﺷﺪه اﺳﺖ‪ » :‬ﹸﺷ ﹾﺠﻨﹶ ﹲﺔ ﹶ‬
‫» ﹸﺷ ﹾﺠﻨﹶ ﹲﺔ« ﺗﮑﻪ و ﻗﻄﻌﻪای از ﯾﮏ ﭼﯿﺰ‪.‬‬
‫» ﹶﺷ ﹾﺠﻨﹶ ﹲﺔ« ﭘﯿﭻھﺎی دره اﺳﺖ‪.‬‬
‫» ﱡ‬
‫اﻟﺸ ﹸﺠﻮن«‪ :‬ﻧﯿﺰ رگھﺎی ﺑﺪن اﺳﺖ‪.‬‬
‫» ﱡ‬
‫اﻟﺸ ﹸﺠﻮن«‪ :‬ﺳﺨﻨﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ھﻢ ﭘﯿﻮﺳﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻋﺮبھﺎ ﻣﯽﮔﻮﯾﻨﺪ‪ :‬اﻟﺤﺪﯾﺚ ذو ﺷﺠﻮن‪،‬‬
‫ﯾﻌﻨﯽ‪ :‬ﺳﺨﻦ‪ ،‬ﺳﺨﻦ را ﺑﻪ دﻧﺒﺎل دارد‪ .‬ﺳﺨﻦ ﺗﺸﻮﯾﻖ ﮐﻨﻨﺪه اﺳﺖ و اﻧﺴﺎن ﺑﻪ ﻣﺤﺾ‬
‫اﯾﻨﮑﻪ ﺳﺨﻨﺶ را در ﯾﮏ ﻣﻮﺿﻮع ﺗﻤﺎم ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬وارد ﻣﻮﺿﻮع دﯾﮕﺮی ﺷﺪه اﺳﺖ و‬
‫درﺑﺎرهاش ﺳﺨﻦ ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ‪ ،‬ھﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﮐﻪ اﺑﻦ روﻣﯽ ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ‪:‬‬

‫‪ -١‬ﺑﺨﺎری‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪.٥٨٥١‬‬

 ‫‪٣٣‬‬ ‫ﭘﻨﺎه ﺑﺮدن رﺣﻢ‬

‫ــــﻦ ﹶﻗ ﹾﺘـــــ ﹶﻞ ا ﹾﻟــــــ ﹸﻤ ﹾﺴ ﹺﻠ ﹺﻢ ا ﹾﻟــــــ ﹸﻤﺘ ﹶﹶﺤ ﱢﺮ ﹺز‬

‫ﳚـ ﹺ‬ ‫ـــﻮ ﹶأ ﱠﻧــــ ﹸﻪ‬ ‫ﹺ‬
‫ﹶﱂ ﹾ ﹶ ﹾ‬ ‫اﳊــــ ﹶﻼ ﹸل ﹶﻟـ ﹾ‬
‫ـــﺤ ﹸﺮ ﹾ ﹶ‬ ‫ﹶو ﹶﺣــــﺪﻳ ﹸﺜ ﹶﻬﺎ ﱢ‬
‫اﻟﺴـ ﹾ‬
‫ﹺ‬ ‫ﹺ‬ ‫ﹺ‬
‫ﹸــــــــﻮﺟ ﹺﺰ‬
‫ث ﹶأ ﱠﳖﹶــــــــﺎ ﹶﱂ ﹾ ﺗ‬
‫ﹶو ﱠد ا ﹾﻟـــــــــ ﹸﻤ ﹶﺤﺪﱠ ﹸ‬ ‫ــﻲ ﹶأ ﹾو ﹶﺟـــﺰﹶ ﹾت‬‫ــﺎل ﹶﱂ ﹾ ﹸﻳ ﹾﻤﻠـــ ﹾﻞ ﹶوإﹺن ﻫـ ﹶ‬
‫ﹶوإﹺن ﹶﻃـ ﹶ‬
‫»ﺳﺨﻨﺶ ﺟﺎدوی ﺣﻼل اﺳﺖ اﮔﺮ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﻗﺘﻞ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻣﻮاﻇﺒﺶ ھﺴﺖ‪ ،‬ﻧﺸﻮد‪،‬‬
‫اﮔﺮ ﻃﻮﻻﻧﯽ ﮐﻨﺪ ﺧﺴﺘﻪ ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ و اﮔﺮ راه اﯾﺠﺎز و اﺧﺘﺼﺎر را در ﭘﯿﺶ ﺑﮕﯿﺮد‪،‬‬
‫ﮐﺴﯽﮐﻪ ﺑﺎ او ﺻﺤﺒﺖ ﻣﯽﺷﻮد دوﺳﺖ دارد ﮐﻪ اﺧﺘﺼﺎر و اﯾﺠﺎز ﻧﻤﯽﮐﺮد«‪.‬‬
‫ﻣﯽﮔﻮﯾﻨﺪ‪ » :‬ﱠ‬
‫اﻟﺸﺠ ﹸﻦ«‪ :‬ﯾﻌﻨﯽ ﺗﺄﺳﻒ‪ ،‬ﺳﻮز و ﮔﺪاز دل‪.‬‬
‫» ﹶأ ﹶﻧﺎ ﹸذو ﹶﺷﺠﻦ« ﯾﻌﻨﯽ‪ :‬ﻣﻦ ﻣﺘﺄﺳﻔﻢ و در دﻟﻢ ﺳﻮز و ﮔﺪازی اﺳﺖ‪.‬‬
‫» ﹶأﺷﺠﻨ ﹺﹶﺎﲏ« ﯾﻌﻨﯽ‪ :‬ﺑﻪ ﯾﺎد اﻧﺪاﺧﺘﻦ و ﺑﻪ ﺷﻮر و ﻧﺸﺎط آوردن‪.‬‬
‫و ﹺﻣـــــﻦ ﹶﻋـــــﺎد ﹺة اﳌﹶﺤـــــﺰﹸ ﹺ‬
‫ون ﹶأن ﹶﻳ ﹶﺘـ ﹶ‬
‫ــــﺬ ﱠﻛ ﹶﺮا‬ ‫ﹶ ﹾ‬ ‫ﹶ‬ ‫اﻟــﺬ ﹾﻛ ﹶﺮی ﹶﲥﹺــ ﹸ‬
‫ﻴﺞ ﹶﻋ ﹶﻠــﯽ اﻟ ﹶﻔﺘﹶــﯽ‬ ‫ت ﹶو ﱢ‬ ‫ﺗ ﹶ‬
‫ﹶــﺬ ﱠﻛ ﹾﺮ ﹸ‬
‫»ﺑﻪ ﯾﺎد آوردم و ﯾﺎدآوری ﺟﻮان را ﺑﺮاﻧﮕﯿﺨﺘﻪ ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﺪ و ﺑﻪ ھﯿﺠﺎن ﻣﯽآورد‪ ،‬و اﻧﺴﺎن‬
‫ً‬
‫ﻏﻤﮕﯿﻦ ﻣﻌﻤﻮﻻ ﯾﺎدآوری ﻣﯽﮐﻨﺪ«‪.‬‬
‫ﮐﻠﻤﻪ »ﺷﺠﻨﹶﺔ« در اﯾﻨﺠﺎ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎی ﻗﻄﻌﻪای از ﯾﮏ ﭼﯿﺰ اﺳﺖ‪ ،‬ﯾﻌﻨﯽ‪ :‬از اﻟﻠﻪ رﺣﻤﺎن‪.‬‬
‫ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ :‬ﯾﮑﯽ از ﻓﯿﺾھﺎ و ﻧﯿﮑﯽھﺎی اﻟﮫﯽ‪.‬‬
‫ھﻤﭽﻨﯿﻦ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ :‬ﯾﮑﯽ از آﻓﺮﯾﺪﮔﺎﻧﺶ و اﺿﺎﻓﻪ ﺷﺪﻧﺶ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻋﺰت و ارج‬
‫ﻧﮫﺎدن اﺳﺖ‪ .‬ﯾﻌﻨﯽ اﻟﻠﻪ ﻣﺘﻌﺎل آن را ﺧﻠﻖ ﮐﺮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﯾﺎ اﺳﻤﺶ را از اﺳﻢ اﻟﻠﻪ ﻷ )رﺣﻤﺎن( ﻣﺸﺘﻖ ﮐﺮده اﺳﺖ و اﯾﻦ اﺷﺘﻘﺎق از ﺑﺎب‬
‫ﺗﺸﺮﯾﻒ و ارج ﻧﮫﺎدن اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺮﺧﯽ از اھﻞ ﻋﻠﻢ و اھﻞ ﺳﻨﺖ ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ ﮐﻪ‪ :‬اﺳﻢ رﺳﻮل اﻟﻠﻪ‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪ از اﺳﻢ اﻟﻠﻪ‬
‫ﻣﺸﺘﻖ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬زﯾﺮا اﻟﻠﻪ ھﻤﺎن ﻣﺤﻤﻮد و ﺳﺘﻮده ﺷﺪه اﺳﺖ و او ﺻﺎﺣﺐ ﺣﻤﺪ و ﺳﭙﺎس‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﺎ آﻧﺠﺎ ﮐﻪ ﺣﺴﺎن ﮔﻮﯾﺪ‪:‬‬
‫ﹶﻓــــ ﹸﺬو ا ﹾﻟ ﹶﻌــــ ﹾﺮ ﹺ‬
‫ش ﹶﳏ ﹾ ﹸﻤــــﻮ ﹲد ﹶو ﹶﻫــــ ﹶﺬا ﹸﳏ ﹶ ﱠﻤــــﺪﹸ‬ ‫ـــــﻤ ﹺﻪ ﻟﹺ ﹸﻴ ﹺﺠ ﱠﻠــــــ ﹸﻪ‬
‫ـــــﻖ ﹶﻟــــــﻪ ﹺﻣــــــﻦ اﺳـ ﹺ‬
‫ﹶ ﹾ‬ ‫ﹸ‬ ‫ﹶو ﹶﺷـ ﱠ‬
‫»ﻧﺎﻣﺶ را از ﻧﺎم ﺧﻮد ﻣﺸﺘﻖ ﮐﺮد ﺗﺎ او را ﺑﺰرگ ﺑﺪارد‪ ،‬ﭼﺮا ﮐﻪ ﺻﺎﺣﺐ ﻋﺮش ﻣﺤﻤﻮد و‬
‫ﺳﺘﻮده ﺷﺪه اﺳﺖ و اﯾﻦ ھﻢ ﻣﺤﻤﺪ – ﯾﻌﻨﯽ ﺳﺘﻮده ﺷﺪه – اﺳﺖ«‪.‬‬
‫اﻟﻠﻪ ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ﮐﺴﯽ ﮐﻪ ﭘﯿﻮﻧﺪت را ﺑﺮﻗﺮار ﺳﺎزد‪ ،‬ﻣﻦ ﺑﺎ او ارﺗﺒﺎط ﺑﺮﻗﺮار ﻣﯽﮐﻨﻢ و‬
‫ﮐﺴﯽﮐﻪ ﭘﯿﻮﻧﺪت را ﻗﻄﻊ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻦ ﻧﯿﺰ ﺑﺎ او ﻗﻄﻊ راﺑﻄﻪ ﻣﯽﮐﻨﻢ«‪ .‬و اﯾﻦ ﻣﺜﻞ ﺣﺪﯾﺚ ﻗﺒﻠﯽ‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
 ‫ﺧﺎﻧﻪای ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﻘﻮی‬ ‫‪٣٤‬‬

‫ﺑﺪان ﮐﻪ ﺻﻠﻪی رﺣﻤﯽ ﮐﻪ ﺑﺪان ﺑﺴﯿﺎر ﺗﺸﻮﯾﻖ ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬آن اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﺎ‬
‫ﺗﻮ ﻗﻄﻊ ارﺗﺒﺎط ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ و ﭘﯿﻮﻧﺪ رﺣﻢ را ﺑﺮﻗﺮار ﻧﻤﯽﺳﺎزﻧﺪ‪ ،‬ارﺗﺒﺎط ﺑﺮﻗﺮار ﮐﻨﯽ و ﺑﺮ اﯾﻦ‬
‫ﮐﺎر ﻣﺪاوﻣﺖ و اﯾﻦ واﻻﺗﺮﯾﻦ درﺟﻪی ﺻﻠﻪی رﺣﻢ اﺳﺖ‪ ،‬زﯾﺮا رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪:‬‬
‫َ‬
‫ﻤﺣ ُﻪ َو َﺻﻠ َﻬﺎ«) ‪» .(١‬واﺻﻞ‬ ‫»ﻟَي ْ َﺲ ال ْ َﻮاﺻ ُﻞ ﺑﺎل ْ ُﻤ َﺎﻜﻓﺊ َوﻟَ� َّﻦ ال ْ َﻮاﺻ َﻞ َّاﺬﻟى إ َذا ﻗُﻄ َﻌ ْ‬
‫ﺖ َر ِ ُ‬
‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬
‫)اﻧﺠﺎم دھﻨﺪهی ﺻﻠﻪی رﺣﻢ( آن ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺷﺨﺼﯽ ﮐﻪ ﺑﺎ وی ﺻﻠﻪی رﺣﻢ اﻧﺠﺎم‬
‫داده اﺳﺖ‪ ،‬ﺻﻠﻪی رﺣﻢ ﺑﻪﺟﺎی آورد و ﺗﻼﻓﯽ ﮐﻨﺪ؛ ﺑﻠﮑﻪ واﺻﻞ ﮐﺴﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺷﺨﺼﯽ‬
‫ﮐﻪ ﭘﯿﻮﻧﺪ و ﺻﻠﻪی او را ﻗﻄﻊ ﮐﺮده اﺳﺖ و ﺑﺎ او ﺻﻠﻪی رﺣﻢ اﻧﺠﺎم ﻧﻤﯽدھﺪ‪ ،‬ﺻﻠﻪی رﺣﻢ‪،‬‬
‫ﺑﻪﺟﺎی آورد«‪.‬‬
‫ﯾﻌﻨﯽ‪ :‬ﮐﺴﯽ ﺳﺰاوار ﻧﺎم وﺻﻞ ﮐﻨﻨﺪه و ارﺗﺒﺎط ﺑﺮﻗﺮار ﮐﻨﻨﺪه را دارد ﮐﻪ ﺑﺎ ﮐﺴﯽﮐﻪ‬
‫ﺻﻠﻪ و ﭘﯿﻮﻧﺪ ﺧﻮﯾﺸﺎوﻧﺪﯾﺶ را ﺑﺎ او ﻗﻄﻊ ﮐﺮده اﺳﺖ‪ ،‬ﺻﻠﻪی رﺣﻢ را ﺑﺮﻗﺮار ﺳﺎزد‪.‬‬
‫ﺑﻪ ھﻤﯿﻦ ﺧﺎﻃﺮ ﺑﺎرھﺎ داﺳﺘﺎن ﻣﺮدی را ﺷﻨﯿﺪﯾﻢ ﮐﻪ ﺻﻠﻪی رﺣﻢ را ﺑﺎ ﺧﻮﯾﺸﺎوﻧﺪاﻧﺶ‬
‫ﺑﺮﻗﺮار ﻣﯽﮐﺮد‪ ،‬وﻟﯽ آنھﺎ اﯾﻦ ﭘﯿﻮﻧﺪ را ﻗﻄﻊ ﮐﺮده ﺑﻮدﻧﺪ و آن را ادا ﻧﻤﯽﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬او ﻧﺰد‬
‫رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج ﺷﮑﺎﯾﺖ ﮐﺮد و ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﺑﻪ او ﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬
‫َ ْ ُ ْ َ َ َ ُ ْ َ َ َ َ َّ َ ُ ُّ ُ ُ ْ َ َّ َ َ َ َ ُ َ َ َ َ َّ َ ٌ َ‬
‫� َﻋﻠﻴْ ِﻬ ْﻢ َﻣﺎ‬ ‫ا� ﻇ ِﻬ‬
‫»ﻟ ِﻦﺌ ﻛﻨﺖ ﻛﻤﺎ ﻗﻠﺖ‪ ،‬ﻓﻜ��ﻤﺎ � ِﺴﻔﻬﻢ الﻤﻞ‪ ،‬وﻻ ﻳﺰال ﻣﻌﻚ ِﻣﻦ ِ‬
‫ﻚ«) ‪» .(٢‬اﮔﺮ ﺗﻮ ﭼﻨﯿﻦ ﺑﺎﺷﯽ ﮐﻪ ﻣﯽﮔﻮﯾﯽ‪ ،‬ﻣﺜﻞ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ )ﺑﺎ اﯾﻦ َ‬ ‫ُ ْ َ ََ َ َ‬
‫ﮐﺎرت(‬ ‫دﻣﺖ ﻰﻠﻋ ذل ِ‬
‫ﺧﺎﮐﺴﺘﺮ داغ ﺑﻪ آﻧﺎن ﻣﯽﺧﻮراﻧﯽ و ﭘﯿﻮﺳﺘﻪ ﺗﺎ ھﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﺑﺮ اﯾﻦ روش ﺑﺎﺷﯽ‪ ،‬ﭘﺸﺘﯿﺒﺎﻧﯽ‬
‫از ﺟﺎﻧﺐ اﻟﻠﻪ و ﻋﻠﯿﻪ آﻧﺎن ھﻤﺮاه ﺗﻮ ﺧﻮاھﺪ ﺑﻮد«‪.‬‬
‫» ﹼ‬
‫ﻣﻞ« ﯾﻌﻨﯽ ﺧﺎﮐﺴﺘﺮ ﺑﺴﯿﺎر داغ و ﺳﻮزان‪.‬‬
‫ﺷﺎﻋﺮ ﻧﯿﺰ ﭼﻨﯿﻦ ﻣﯽﺳﺮاﯾﺪ‪:‬‬
‫ــــﻤ ﹾﺨﺘ ﹺﹶﻠ ﹲ‬
‫ﻒ ﹺﺟــــﺪﹰﹼ ا‬ ‫وﺑـ ﹶ ﹺ‬
‫ـــﲔ ﹶﺑﻨــــﻲ ﻋ ﱢﹶﻤــــﻲ ﹶﻟـ ﹸ‬
‫ﹶﹶ ﹾ‬ ‫ـــــﺬي ﹶﺑ ﹾﻴﻨﹺـــــﻲ ﹶو ﹶﺑ ﹾ ﹶ‬
‫ـــــﲔ ﹶﺑﻨﹺـــــﻲ ﹶأ ﹺﰊ‬ ‫إن ا ﱠﻟ ﹺ‬ ‫ﹶو ﱠ‬
‫إن ﻫـــﺪﹶ ﻣﻮا ﹶﳎ ﹺ‬ ‫ﹶﻓـــﺈﹺ ﹾن أ ﹶﻛ ﹸﻠـــﻮا ﹶ ﹺ‬
‫ـــﺖ ﹶﳍ ﹸ ﹾ‬
‫ـــﻢ ﹶﳎ ﹾـــﺪﹶ ا‬ ‫ﹾـــﺪي ﹶﺑﻨﹶ ﹾﻴ ﹸ‬ ‫ﹶو ﹾ ﹶ ﹸ‬ ‫ـــﻮ ﹶﻣ ﹸﻬ ﹸﻢ‬
‫ﳊ ﹾ‬ ‫ـــﺮ ﹸت ﹸ ﹸ‬
‫ﳊﻤـــﻲ ﹶو ﹶﻓ ﹾ‬ ‫ﹾ‬
‫و ﹶﻟـﻴﺲ ر ﹺﺋــﻴﺲ ا ﹾﻟ ﹶﻘــﻮ ﹺم ﻣ ـﻦ ﹶﳛ ﹺﻤـ ﹸـﻞ ﹺ‬
‫اﳊ ﹾﻘــﺪﹶ ا‬ ‫ــــــﻞ ﹺﺣ ﹾﻘــــــﺪﹰ ا ﹶﻋ ﹶﻠــــــ ﹾﻴ ﹺﻬ ﹸﻢ‬
‫ﺄﲪﹺ ﹸ‬ ‫و ﹶﻟ ﹾﺴــــــ ﹸﺖ ﺑﹺ ﹾ‬
‫ﹾ ﹶ ﹾ ﹾ‬ ‫ﹶ ﹾ ﹶ ﹶ ﹸ‬
‫ـــــﻢ ﹺر ﹾﻓــــــﺪﹶ ا‬ ‫ﹶوإﹺ ﹾن ﹶﻗـ ﱠ‬
‫ـــــﻞ ﹶﻣــــــ ﹺﺎﱄ ﹶﱂ ﹾ ﹸأ ﹶﻛ ﱢﻠ ﹾﻔ ﹸﻬـ ﹸ‬ ‫ـــﻞ ﹶﻣــــ ﹺﺎﱄ إﹺ ﹾن ﹶﺗ ﹶﺘــــﺎ ﹶﺑ ﹶﻊ ﹺﱄ ﹺﻏﻨﹰــــﯽ‬
‫ﹶﻟـــــ ﹸﻬ ﹾﻢ ﹸﺟـ ﱡ‬

‫‪ -١‬ﺑﺨﺎری‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ،٥٨٥٤‬اﺑﻮداود‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ،١٦٩٨‬ﺗﺮﻣﺬی‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ١٩١٢‬و اﺣﻤﺪ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪.٦٧٦٦‬‬
‫‪ -٢‬ﻣﺴﻠﻢ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ٦٤٧٧‬و اﺣﻤﺪ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪.٧٩٥٠‬‬
 ‫‪٣٥‬‬ ‫ﭘﻨﺎه ﺑﺮدن رﺣﻢ‬
‫ً‬
‫»ﭘﯿﻮﻧﺪ و راﺑﻄﻪای ﮐﻪ ﻣﯿﺎن ﻣﻦ و ﻓﺮزﻧﺪان ﭘﺪرم و ﻋﻤﻮزادﮔﺎﻧﻢ اﺳﺖ ﮐﺎﻣﻼ ﻣﺘﻔﺎوت‬
‫اﺳﺖ‪،‬‬
‫اﮔﺮ آﺑﺮو و ﻧﺎﻣﻮﺳﻢ را ھﺘﮏ ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﮔﻮﺷﺖﺷﺎن را زﯾﺎد ﻣﯽﮐﻨﻢ و اﮔﺮ ﻣﺠﺪم را در ھﻢ‬
‫ﺷﮑﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺠﺪ و ﻋﻈﻤﺖ آﻧﺎن را ﻣﯽﺳﺎزم و ھﺮﮔﺰ ﮐﯿﻨﻪای ﻗﺪﯾﻤﯽ از آﻧﺎن ﺑﻪ دل ﻧﺪارم‪ ،‬ﭼﺮا‬
‫ﮐﻪ رﯾﯿﺲ ﻗﺒﯿﻠﻪ‪ ،‬ﮐﺴﯽ ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ ﺣﻘﺪ و ﮐﯿﻨﻪ ﺑﻪ دل ﮔﯿﺮد‪،‬‬
‫اﮔﺮ ﭘﯿﺎﭘﯽ ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪ ﺷﻮم ﻗﺴﻤﺖ اﻋﻈﻢ ﺛﺮوﺗﻢ ﺑﻪ آﻧﺎن ﺗﻌﻠﻖ دارد و اﮔﺮ ﺛﺮوﺗﻢ ﮐﻢ ﺷﻮد‬
‫آﻧﺎن را ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺑﺬل و ﺑﺨﺸﺶ ﺑﻪ زﺣﻤﺖ ﻧﻤﯽاﻧﺪازم«‪.‬‬
‫از اﻟﻠﻪ ﻣﺘﻌﺎل ﻣﺴﺄﻟﺖ دارم ﮐﻪ ﻣﺎ را از زﻣﺮهی ﮐﺴﺎﻧﯽ ﺑﮕﺮداﻧﺪ ﮐﻪ ﺻﻠﻪی رﺣﻢ را ﺑﻪﺟﺎ‬
‫ﻣﯽآورﯾﻢ ﺗﺎ اﻟﻠﻪ در دﻧﯿﺎ و آﺧﺮت ﭘﯿﻮﻧﺪش را ﺑﺎ ﻣﺎ ﺑﺮﻗﺮار ﺳﺎزد‪.‬‬
‫واﷲ أﻋﻠﻢ‪ ،‬وﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯽ ﻧﺒﻴﻨﺎ ﳏﻤﺪ وآﻟﻪ وﺻﺤﺒﻪ وﺳﻠﻢ‪.‬‬
 ‫وﺿﻌﯿﺖ ﺧﺎﻧﻪﻫﺎ‬

‫ور ۖ ُ� َّم ٱ َّ� َ‬

‫ت َوٱ�ُّ َ‬ ‫َ َ َ ُّ ُ َ‬ ‫َۡ َ‬ ‫﴿ٱ ۡ َ‬
‫� ۡم ُد ِ َّ�ِ ٱ َّ�ِي َخلَ َق ٱ َّ َ َ‬
‫ِين‬ ‫ت َوٱ��ض َوجعل ٱلظل� ٰ ِ‬
‫لس�ٰ� ٰ ِ‬
‫ۡ ُ َ‬ ‫َ َ ْ‬
‫�ف ُروا ب ِ َر ّ� ِ ِه ۡم َ�عدِلون‪ .﴾١‬واﻟﺼﻼة واﻟﺴﻼم ﻋﲆ اﳌﻌﻠﻢ اﻟﻨﺤﺮﻳﺮ واﳍﺎدي اﻟﻜﺒﲑ واﻟﺒﺸﲑ‬
‫اﻟﻨﺬﻳﺮ‪ ،‬ﳏﻤﺪ ﺑﻦ ﻋﺒﺪاﷲ‪.‬‬
‫اﻣﺎ ﺑﻌﺪ‪...‬‬
‫ﺑﺮادران دﯾﻨﯽام‪ ،‬ﭘﺪران ﺷﻤﺎ ﺑﺎ اﯾﻦ ﻋﻘﯿﺪه ﺑﻪ ﺟﻨﮓ رﻓﺘﻨﺪ و ﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﺳﺮزﻣﯿﻦھﺎی‬
‫ﻓﺎرس و روم را ﻓﺘﺢ ﮐﻨﻨﺪ و در آن روزھﺎ‪ ،‬ﺣﺪود اﻟﮫﯽ را رﻋﺎﯾﺖ ﮐﺮدﻧﺪ و ﺣﻔﻆ ﻧﻤﻮدﻧﺪ و‬
‫از ﭘﯿﺮوی و اﻃﺎﻋﺖ ﺷﯿﻄﺎن دوری ﺟﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫اﮐﻨﻮن ﺑﻨﮕﺮ راه آﻧﺎن را؟ از ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻣﺴﺎﺟﺪ و ﻧﻤﺎز را ﺗﺮک ﮐﺮدهاﻧﺪ ﺗﺎ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ‬
‫ﺳﻨﺖ و ﻣﻨﮫﺞ و راه و روش ﻗﺮآن را رھﺎ ﮐﺮدهاﻧﺪ و دم از آزادی زن‪ ،‬ﺧﺎرج ﺷﺪن از ﺧﺎﻧﻪ‪،‬‬
‫اﺧﺘﻼط ﺑﺎ ﻣﺮدان و ﺣﻀﻮر ھﻤﺮاه ﻣﺮد در ھﺮ ﻣﮑﺎﻧﯽ ﻣﯽزﻧﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺷﺎﻋﺮ درﺑﺎرهی آﻧﺎن ﭼﻨﯿﻦ ﻣﯽﺳﺮاﯾﺪ‪:‬‬
‫ﺎن‬ ‫ﹶﻟ ﹺﻌــــــﺐ اﻟﺒ ﱡﻠــــــ ﹺ‬
‫ﻮت وﺟ ﹾﻠﺴــــــ ﹸﺔ اﻟــــــﺪﱡ ﹶﺧ ﹺ‬ ‫ﹶأ ﱠﻣـــــــﺎ اﻟـــــــ ﱢﺘ ﹶﻼ ﹶو ﹸة ﹶﻓﺎﻟ ﹶﻐ ﹶﻄـــــــﺎ ﹸء ﹶﻟـــــــﺪﹶ ﳞﹺ ﹸﻢ‬
‫ﹶ ﹶ ﹶ‬ ‫ﹸ ﹶ‬
‫و ﹶﺗﺼــــــــــﺎر ﹸﻋﻮا ﻟﹺـــــــــــﻤ ﹶﺨﺪﱢ ﹴر ﹶﻓﺘﱠــــــــــ ﹺ‬ ‫اﻟﺮ ﹶﺑـــــﺎ ﹶو ﹶﺗ ﹶﺴـــــﺎ ﹶﺑ ﹸﻘﻮا ﹺﰲ ﹶﻛ ﹾﺴـــــﺒﹺ ﹺﻪ‬
‫ﺎن‬ ‫ﹸ‬ ‫ﹶ‬ ‫ﹶ ﹶ‬ ‫ﹶأ ﹶﻛ ﹸﻠـــــﻮا ﱢ‬
‫ﹺ‬
‫ــــــــﺎن‬‫ــــــــﺎﳉﻮ ﹺع ﹶواﻟ ﱠﺘ ﹾﻜ ﹺﺴــــــــ ﹺﲑ ﹶواﻟ ﹶﻔ ﹶﻴ ﹶﻀ‬
‫ﹾﹸ‬ ‫ﺑﹺ‬ ‫اﻹ ﹶﻟــــ ﹺﻪ ﹶﻓــــﺪﹶ ﱠﻛ ﹸﻬ ﹸﻢ‬
‫ــــﺐ ﹾ ﹺ‬
‫ﺎﺳــــﺘ ﹾﹶﺄ ﹶﻫ ﹸﻠﻮا ﹶﻏ ﹶﻀ ﹶ‬
‫ﹶﻓ ﹾ‬
‫»ﺗﻼوت ﻧﺰد آﻧﺎن ﺟﺎی ﺧﻮد را ﺑﻪ آواز‪ ،‬ﺑﺎزی ﺑﺎ ﺑﻠﻮت و ﻧﺸﺴﺘﻦ ﺑﺮای دود داده اﺳﺖ‪.‬‬
‫رﺑﺎ ﺧﻮردﻧﺪ و در ﮐﺴﺐ آن ﺑﺎ ھﻢ ﻣﺴﺎﺑﻘﻪ دادﻧﺪ و در ﺑﻪ دﺳﺖ آوردن ﻣﻮاد ﻣﺨﺪر‬
‫ﻓﺘﻨﻪاﻧﮕﯿﺰ ﺑﺎ ھﻢ ﺟﻨﮓ و ﺳﺘﯿﺰ ﮐﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﭘﺲ ﺧﺸﻢ و ﻏﻀﺐ اﻟﮫﯽ را ﺑﻪ ﺟﺎن ﺧﺮﯾﺪﻧﺪ‪ .‬ﭘﺲ‬
‫او ﻧﯿﺰ ﺑﺎ ﮔﺮﺳﻨﮕﯽ‪ ،‬ﻓﺮوﭘﺎﺷﯽ و ﻃﻐﯿﺎن آﻧﺎن را از ﺑﯿﻦ ﺑﺮد«‪.‬‬
‫َ َ َ َ َّ ُ َ َ ٗ َ ۡ َ ٗ َ َ ۡ َ َ ٗ ُّ ۡ َ َّ ٗ َ ۡ َ ۡ ُ َ َ َ ٗ ّ ُ ّ َ‬
‫� َم� ٖن‬‫﴿و�ب ٱ� مث� قر�ة �نت ءامِنة مطم�ِنة يأ�ِيها رِز�ها رغدا مِن ِ‬
‫َ َ ُ ْ َ ۡ َُ َ‬ ‫ۡ‬ ‫َ‬ ‫َ ۡ‬
‫ِ‬ ‫ُ‬ ‫ۡ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ُ‬ ‫َ َ َ َ ۡ َ ۡ ُ َّ َ َ َ ٰ َ َ َّ‬
‫ف بِما �نوا يصنعون‪﴾١١٢‬‬ ‫ف�فرت بِ��ع ِم ٱ�ِ فأ��ها ٱ� �ِ اس ٱ�وع وٱ�و ِ‬
‫]اﻟﻨﺤﻞ‪.[١١٢ :‬‬
‫»و اﻟﻠﻪ ﺷﮫﺮی را ﻣﺜﺎل زده اﺳﺖ ﮐﻪ اﻣﻦ و اﻣﺎن ﺑﻮد ]و[ روزیاش از ھﺮ ﺳﻮ ﻓﺮاوان‬
 ‫ﺧﺎﻧﻪای ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﻘﻮی‬ ‫‪٣٨‬‬

‫ﻣﯽرﺳﯿﺪ‪ ،‬ﭘﺲ ]ﺳﺎﮐﻨﺎﻧﺶ[ ﻧﻌﻤﺖھﺎی اﻟﻠﻪ را ﻧﺎﺳﭙﺎﺳﯽ ﮐﺮدﻧﺪ و اﻟﻠﻪ ھﻢ ﺑﻪ ﺳﺰای آﻧﭽﻪ‬
‫اﻧﺠﺎم ﻣﯽدادﻧﺪ‪ ،‬ﻃﻌﻢ ﮔﺮﺳﻨﮕﯽ و ھﺮاس را ﺑﻪ ]ﻣﺮدم[ آن ﭼﺸﺎﻧﯿﺪ«‪.‬‬
‫َ ٗ َ ٗ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ۡ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ّ‬ ‫َ‬ ‫ۡ‬ ‫َََّ ّ َ َ ََ ۡ َ ۡ َ‬
‫﴿و��يِن مِن ق ۡر� ٍة �تت �ن أم ِر ر�ِها ورسلِهِۦ فحاسب�ها حِسا�ا شدِيدا‬
‫ٰ‬
‫َ‬ ‫َ‬
‫�ا‪﴾٩‬‬ ‫ت َو َ� َال أ ۡمر َها َو َ� َن َ�ٰقِ َب ُة أ ۡمر َها ُخ ۡ ً‬ ‫َ َ َّ ۡ َ ٰ َ َ َ ٗ ُّ ۡ‬
‫� ٗر�‪ ٨‬فَ َذاقَ ۡ‬ ‫وعذب�ها عذابا ن‬
‫ِ‬ ‫ِ‬
‫]اﻟﻄﻼق‪[٩-٨ :‬‬
‫»و ﭼﻪ ﺑﺴﯿﺎر ﺷﮫﺮھﺎ ﮐﻪ از ﻓﺮﻣﺎن ﭘﺮوردﮔﺎر ﺧﻮد و ﭘﯿﺎﻣﺒﺮاﻧﺶ ﺳﺮﭘﯿﭽﯿﺪﻧﺪ و از آنھﺎ‬
‫ﺣﺴﺎﺑﯽ ﺳﺨﺖ ﮐﺸﯿﺪﯾﻢ و آﻧﺎن را ﺑﻪ ﻋﺬاﺑﯽ ]ﺑﺲ[ زﺷﺖ ﻋﺬاب ﮐﺮدﯾﻢ‪ .‬ﺗﺎ ﮐﯿﻔﺮ زﺷﺖ‬
‫ﺧﻮد را ﭼﺸﯿﺪﻧﺪ‪ ،‬و ﭘﺎﯾﺎن ﮐﺎرﺷﺎن زﯾﺎن ﺑﻮد«‪.‬‬
‫در آﺧﺮﯾﻦ ﺷﻤﺎرهی روزﻧﺎﻣﻪی »اﻟﻤﺴﻠﻤﻮن« ﺧﺒﺮ ﺗﺮﺳﻨﺎک و وﺣﺸﺘﻨﺎﮐﯽ آﻣﺪه ﺑﻮد‪،‬‬
‫ﺧﺒﺮی ﺑﺲ ﻧﺎراﺣﺖ ﮐﻨﻨﺪه‪ .‬داﺳﺘﺎﻧﯽ ﻃﻮﻻﻧﯽ از ﭼﮫﺎر زن ﻋﺮب در ﺳﺮزﻣﯿﻨﯽ ﮐﻪ ادﻋﺎی‬
‫اﺳﻼم دارد‪.‬‬
‫اﯾﻦ زﻧﺎن ﺑﻪ ﮐﺸﻮر ﻋﺮﺑﯽ دﯾﮕﺮی ﻣﺴﺎﻓﺮت ﮐﺮدﻧﺪ و ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻓﺮوﺷﻨﺪهی ﻣﻮاد ﻣﺨﺪر‬
‫دﺳﺘﮕﯿﺮ ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬زﻧﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺳﻦ و ﺳﺎل ﺑﻌﻀﯽ از آنھﺎ ﺑﻪ ﺷﺼﺖ ﻣﯽرﺳﺪ و ﻓﺮزﻧﺪ‪ ،‬ﺷﻮھﺮ‪،‬‬
‫دﺧﺘﺮ و ﭘﺴﺮ ھﻤﺮاهﺷﺎن اﺳﺖ!‪ .‬اﻣﺎ ﮐﺴﯽﮐﻪ اﻟﻠﻪ را از ﯾﺎد ﺑﺒﺮد‪ ،‬اﻟﻠﻪ ﻧﯿﺰ راﺑﻄﻪاش را ﺑﺎ او‬
‫ﻗﻄﻊ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬آﻧﺎن ﻣﺤﮑﻮم ﺑﻪ اﻋﺪام ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺎ ﺑﻪ ﺣﮑﻢ اﻋﺪام اﻋﺘﺮاض ﻧﺪارﯾﻢ‪ ،‬ﭼﺮا ﮐﻪ اﯾﻦ‬
‫ﮐﻤﺘﺮﯾﻦ ﻣﺠﺎزات ﺑﺮای ﭼﻨﯿﻦ اﻓﺮادی اﺳﺖ‪.‬‬
‫ُ َ َّ ُ ٓ ْ‬ ‫َ‬ ‫َ ً‬ ‫َ‬ ‫ۡ‬ ‫َ‬ ‫� َو َر ُس َ ُ‬ ‫َّ َ َ َ ٰٓ ُ ْ َّ َ ُ َ ُ َ‬
‫ون ٱ َّ َ‬
‫�ض ف َسادا أن �قتلوا‬ ‫و�ۥ َو� َ ۡس َع ۡون ِ� ٱ� ِ‬ ‫﴿إِ�ما ج�ؤا ٱ�ِين �ارِ�‬
‫�ض َ�ٰل َِك ل َ ُهمۡ‬ ‫َ‬ ‫ۡ‬ ‫َ ْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ُ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َّ ْ َ ُ َ‬ ‫َ‬
‫أ ۡو يُ َصل ُب ٓوا أ ۡو �ق َّط َع �يۡدِي ِه ۡم َوأ ۡر ُجل ُهم ّم ِۡن خِ� ٰ ٍف أ ۡو يُنف ۡوا م َِن ٱ� �ِ‬
‫اب َع ِظ ٌ‬ ‫ي � ٱ ُّ� ۡ� َياۖ َول َ ُه ۡم � ٱ�خ َِرة ِ َع َذ ٌ‬ ‫ۡ‬
‫يم‪] ﴾٣٣‬اﻟﻤﺎﺋﺪة‪.[٣٣ :‬‬ ‫ِ‬ ‫خِز ‪ِ ٞ‬‬
‫»ﺳﺰای ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﺎ ]دوﺳﺘﺪاران[ اﻟﻠﻪ و ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ او ﻣﯽﺟﻨﮕﻨﺪ و در زﻣﯿﻦ ﺑﻪ ﻓﺴﺎد‬
‫ﻣﯽﮐﻮﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺟﺰ اﯾﻦ ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ ﮐﺸﺘﻪ ﺷﻮﻧﺪ ﯾﺎ ﺑﺮ دار آوﯾﺨﺘﻪ ﮔﺮدﻧﺪ ﯾﺎ دﺳﺖ و ﭘﺎیﺷﺎن‬
‫در ﺧﻼف ﺟﮫﺖ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ ﺑﺮﯾﺪه ﺷﻮد ﯾﺎ از آن ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﺗﺒﻌﯿﺪ ﮔﺮدﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ‪ ،‬رﺳﻮاﯾﯽ آﻧﺎن در‬
‫دﻧﯿﺎﺳﺖ و در آﺧﺮت ﻋﺬاﺑﯽ ﺑﺰرگ ﺧﻮاھﻨﺪ داﺷﺖ«‪.‬‬
‫ﻓﻘﻂ ﻣﺎ ﻣﯽﭘﺮﺳﯿﻢ‪ :‬ﭼﻨﯿﻦ ﺟﻨﺎﯾﺘﯽ ﮐﻪ ﺧﺸﻢ اﻟﻠﻪ را ﺑﺮاﻧﮕﯿﺨﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﭼﻪ دﻟﯿﻠﯽ‬
‫ﻣﯽﺗﻮان داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ؟ اﺳﺒﺎب ﭼﻨﯿﻦ ﻟﻐﺰش و ﺳﻘﻮﻃﯽ ﭼﯿﺴﺖ؟ ﻧﺘﯿﺠﻪﮔﯿﺮی و اﺳﺘﻨﺘﺎج‬
‫و ﺑﺮداﺷﺖ اﻟﻠﻪ ﻋﻠﯿﻢ از اﯾﻦ ﻣﻌﺼﯿﺘﯽ ﮐﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪی ﻣﺴﻠﻤﺎن ھﺮ ﺻﺒﺢ و ﺷﺎم در دام آن‬
‫ﮔﺮﻓﺘﺎر ﻣﯽآﯾﺪ ﭼﯿﺴﺖ؟ ﺣﺘﯽ دﺧﺘﺮان در ﮐﻨﺎر ﭘﺴﺮان در ﺗﺮوﯾﺞ ﻣﻮاد ﻣﺨﺪر‪ ،‬زﻧﺎ‪،‬‬
 ‫‪٣٩‬‬ ‫وﺿﻌﯿﺖ ﺧﺎﻧﻪﻫﺎ‬

‫ﺑﯽﺑﻨﺪوﺑﺎری‪ ،‬ﻣﺠﺎﻟﺲ ﺷﺮاب و ﺑﺮاﻧﮕﯿﺨﺘﻦ ﺧﺸﻢ و ﻏﻀﺐ ﯾﮑﺘﺎی ﺑﯽھﻤﺘﺎ ﻣﺸﺎرﮐﺖ‬

‫دارﻧﺪ؟!‬
‫دﻟﯿﻠﺶ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ آﻧﺎن اﻟﻠﻪ را ﻓﺮاﻣﻮش ﮐﺮدهاﻧﺪ و اﻟﻠﻪ ﻧﯿﺰ آﻧﺎن را از ﺧﻮد ﺑﯽﺧﻮد‬
‫ﮐﺮده اﺳﺖ‪:‬‬
‫ُ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫َ َ ُ َۡ ُ َ‬ ‫ُ‬ ‫� فَأ َ‬
‫�سٮ ٰ ُه ۡم أنف َس ُه ۡ ۚم أ ْو ٰٓ��ِك ه ُم ٱل�ٰسِقون‪﴾١٩‬‬ ‫�ونُوا ْ َكٱ َّ� َ‬
‫ِين � َ ُسوا ْ ٱ َّ َ‬ ‫ََ َ ُ‬
‫﴿و� ت‬
‫]اﻟﺤﺸﺮ‪.[١٩ :‬‬
‫»و ﭼﻮن ﮐﺴﺎﻧﯽ ﻣﯽﺑﺎﺷﯿﺪ ﮐﻪ اﻟﻠﻪ را ﻓﺮاﻣﻮش ﮐﺮدﻧﺪ و او ]ﻧﯿﺰ[ آﻧﺎن را دﭼﺎر ﺧﻮد‬
‫ﻓﺮاﻣﻮﺷﯽ ﮐﺮد آﻧﺎن ھﻤﺎن ﻧﺎﻓﺮﻣﺎﻧﺎﻧﻨﺪ«‪.‬‬
‫ﻧﻪ ﺗﻨﮫﺎ اﯾﻦ ﺑﻠﮑﻪ در ﺑﺮﺧﯽ ﻣﻨﺎﻃﻖ زﻧﺎﻧﯽ ﯾﺎﻓﺖ ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ ﺑﻪ ﺳﻦ ﭼﮫﻞ ﺳﺎﻟﮕﯽ‬
‫رﺳﯿﺪهاﻧﺪ وﻟﯽ ﻧﻤﺎز ﻧﻤﯽﺧﻮاﻧﻨﺪ! اﺣﮑﺎم ﺣﯿﺾ را ﻧﻤﯽداﻧﻨﺪ! اﺣﮑﺎم ﻏﺴﻞ ﺟﻨﺎﺑﺖ را‬
‫ﻧﻤﯽداﻧﻨﺪ! اﯾﻦ ھﻤﺎن ﻓﺮاﻣﻮش ﮐﺮدن اﻟﻠﻪ اﺳﺖ‪ ،‬اﯾﻦ ﻧﺎداﻧﯽ و ﺟﮫﻞ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ دﯾﻦ اﺳﺖ‪.‬‬
‫آﻧﺎن اﯾﻤﺎن را ﺑﺎ اﯾﻦ ﭼﯿﺰھﺎی ﻓﺮﯾﺒﻨﺪه و ﺟﺪﯾﺪ ﻋﻮض ﮐﺮدهاﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ وﯾﺪﯾﻮﯾﯽ ﮐﻪ‬
‫ﻣﯿﺰان وﯾﺮانﮔﺮیاش در ﯾﮏ ﺳﺎﻋﺖ ﺑﻪ اﻧﺪازهی وﯾﺮاﻧﯽ ﯾﮏ ﺳﺎل ﻟﺸﮑﺮ ﻧﺎﭘﻠﺌﻮن و ھﯿﺘﻠﺮ‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫ھﻤﭽﻨﯿﻦ ﺑﺎ ﻣﺠﻼت ﻣﺒﺘﺬﻟﯽ ﮐﻪ ھﻤﺮاه ﺳﺒﺰﯾﺠﺎت و ﻧﺎن ﻓﺮوﺧﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد و ﺑﺎ ﺗﺼﺎوﯾﺮ‬
‫و ﻋﮑﺲھﺎی ﻟﺨﺖ و ﻋﺮﯾﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ اﻧﺪازهی ﺧﺮاﺑﯽ و وﯾﺮاﻧﯽ ﺷﺶ ﻣﺎه ﻧﯿﺮوھﺎی‬
‫ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻠﯽ ھﻤﻪ ﭼﯿﺰ را ﻧﺎﺑﻮد ﻣﯽﺳﺎزد‪.‬‬
‫ﺗﺎزه ﺷﻮھﺮ ﯾﺎ ﭘﺪری ھﻢ در ﮐﻨﺎرﺷﺎن ھﺴﺖ ﮐﻪ ﻣﯽﺧﻮرد و ﻣﯽﻧﻮﺷﺪ وﻟﯽ ﻧﻪ اﯾﻤﺎﻧﯽ‬
‫دارد‪ ،‬ﻧﻪ ﻏﯿﺮﺗﯽ و ﻧﻪ ﺧﺸﻢ و ﻏﻀﺒﯽ از ھﺘﮏ ﺣﺮﻣﺖ ﺣﺪود اﻟﮫﯽ‪ .‬او از اﯾﻨﮑﻪ زﻧﺶ‬
‫ﺑﺪﺣﺠﺎب‪ ،‬ﺑﺎ آراﯾﺶ ﮐﺎﻣﻞ و ﺑﺎ ﻋﻄﺮ ﺧﻮش و در ﮐﻤﺎل زﯾﻨﺖ و آراﺳﺘﮕﯽ از ﺧﺎﻧﻪ ﺧﺎرج‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ و ﺳﺎﻋﺖھﺎ در ﺑﺎزار ﮔﺮدش ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻧﺎراﺣﺖ ﻧﻤﯽﺷﻮد‪ .‬ﯾﺎ دﺧﺘﺮی ﮐﻪ از ﺧﺎﻧﻪ‬
‫ﺑﯿﺮون ﻣﯽرود و ﺑﺎ ھﺮﮐﺴﯽ ﮐﻪ ﺑﺨﻮاھﺪ ﺗﻠﻔﻨﯽ ﺻﺤﺒﺖ ﮐﻨﺪ و ﭘﯿﺎم ﻣﯽﻓﺮﺳﺘﺪ ﺟﺰ ﮐﺴﯽ ﮐﻪ‬
‫اﻟﻠﻪ ﺑﻪ او رﺣﻢ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫اﯾﻦ در ﺣﺎﻟﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﭘﺪر اﯾﻤﺎن را ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪاش ﻧﯿﺎورده اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻮادهاش ﻧﻤﺎز‬
‫ﻧﯿﺎﻣﻮﺧﺘﻪ اﺳﺖ و ﮐﺘﺎبھﺎ و ﻧﻮارھﺎی اﺳﻼﻣﯽ را در اﺧﺘﯿﺎرﺷﺎن ﻧﮕﺬاﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫او ﺧﺎﻧﻮادهاش را ﺑﻪ ﺟﻠﺴﺎت درس ﯾﺎ ﺳﺨﻨﺮاﻧﯽ اﺳﻼﻣﯽ ﻧﺒﺮده اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺪﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ‬
‫اﻃﻼﻋﺎت ھﻤﺴﺮش از اﺳﻼم ﺻﻔﺮ اﺳﺖ! ﺑﻪ ھﺰاران ﺗﺮاﻧﻪ ﮔﻮش ﻣﯽدھﺪ‪ ،‬ھﺰاران ﺳﺮﯾﺎل را‬
 ‫ﺧﺎﻧﻪای ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﻘﻮی‬ ‫‪٤٠‬‬

‫دﻧﺒﺎل ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﻤﺎﺷﺎی ھﺰاران ﺗﺌﺎﺗﺮ ﻣﯽﭘﺮدازد و ھﺰاران ﻣﺠﻠﻪ را ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﯽﮐﻨﺪ! وﻟﯽ‬
‫ﺑﻪ ﺗﻼوت ﻗﺮآن‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﯾﺎ ﺳﺨﻨﺮاﻧﯽ و درﺳﯽ ﮔﻮش ﻓﺮا ﻧﺪاده اﺳﺖ!‬
‫ﻋﻼوه ﺑﺮ اﯾﻦ ھﻤﻪ ﻓﺴﺎد و ﺗﺒﺎھﯽ‪ ،‬ﻃﺒﻘﻪای در ﺟﺎﻣﻌﻪی اﺳﻼﻣﯽ ﺑﻪ وﺟﻮد آﻣﺪه اﺳﺖ‬
‫ﮐﻪ داﻧﺴﺘﻪ ﯾﺎ ﻧﺪاﺳﺘﻪ ﺳﻌﯽ در اﻧﮫﺪام اﺧﻼق ﺟﺎﻣﻌﻪ و اﻧﺘﺸﺎر رذاﯾﻞ و ﭘﺴﺘﯽھﺎ در آن‬
‫دارد ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل‪:‬‬
‫اﺣﺴﺎن ﻋﺒﺪاﻟﻘﺪوس ﺑﯿﺶ از ﺳﯽ ﻧﺸﺮﯾﻪ ﻣﯽﻧﻮﯾﺴﺪ ﮐﻪ در آن ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج رﺳﺎﻟﺖ و دﯾﻦ‬
‫را ﺑﻪ ﺑﺎد ﺗﻤﺴﺨﺮ و اﺳﺘﮫﺰا ﻣﯽﮔﯿﺮد‪ .‬او ﮐﺘﺎﺑﯽ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان »ﻣﻦ آزادم« دارد ﮐﻪ در آن زن‬
‫را ﺑﻪ ﺳﺮﮐﺸﯽ از ﺷﻮھﺮ و دوﺳﺘﯽ ﺑﺎ ھﺮﮐﻪ ﻣﯽﺧﻮاھﺪ و ﺑﺮﻗﺮاری رواﺑﻂ ﺑﺎ اﻓﺮاد ﻓﺮاﺧﻮاﻧﺪه‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ‪ :‬زﻧﺎ‪ ،‬ﻋﺮﻓﯽ ﺗﻘﻠﯿﺪی اﺳﺖ!‬
‫ھﻤﭽﻨﯿﻦ ﻧﺠﯿﺐ ﻣﺤﻔﻮظ ﮐﻪ ﺟﺎﯾﺰهی ﻧﻮﺑﻞ ﺷﯿﺎدی و ﺣﻘﻪﺑﺎزی را ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ؛ زﯾﺮا‬
‫ﺑﻪ ﺗﺮوﯾﺞ ﺑﯽدﯾﻨﯽ ﻣﯽﭘﺮدازد‪ ،‬ﭼﺮا ﮐﻪ اﯾﻦ ﯾﮑﯽ از اﺑﺰار ﺻﮫﯿﻮﻧﯿﺴﺖ ﺟﮫﺎﻧﯽ اﺳﺖ‪ ،‬او‬
‫داﺳﺘﺎﻧﯽ دارد ﺑﻪ ﻋﻨﻮان‪» :‬ﺑﭽﻪھﺎی ﻣﺤﻠﻪی ﻣﺎ« ﮐﻪ ﺷﯿﻄﺎن از ﻓﺮط ﺧﺒﺎﺛﺖ‪ ،‬ﻓﺤﺸﺎ و‬
‫اﻧﺤﻄﺎط از ﺧﻮاﻧﺪﻧﺶ ﺷﺮم و ﺣﯿﺎ ﻣﯽﮐﻨﺪ!‬
‫َۡ‬ ‫َ‬
‫� ع ِۡل ٖ� َو َخ َت َم َ ٰ‬
‫� َس ۡمعِهِۦ َوقلبِهِۦ‬
‫َ‬ ‫َ‬
‫ت َمن ٱ َّ�َ َذ إ َ� ٰ َه ُهۥ َه َوٮ ٰ ُه َوأ َض َّل ُه ٱ َّ ُ‬
‫� َ ٰ‬ ‫﴿أَفَ َر َءيۡ َ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬
‫َّ َ َ َ َ َ َّ ُ َ‬ ‫َ‬ ‫ٗ‬ ‫َ‬ ‫َ َ َ َ َ َٰ َ َ‬
‫ِ� َوة � َمن َ� ۡهدِيهِ ِم ۢن َ� ۡع ِد ٱ�ِۚ أف� تذكرون‪﴾٢٣‬‬ ‫�ه ِۦ غ ٰ‬ ‫وجعل � ب ِ‬
‫]اﻟﺠﺎﺛﯿﺔ‪.[٢٣:‬‬
‫»ﭘﺲ آﯾﺎ دﯾﺪی ﮐﺴﯽ را ﮐﻪ ھﻮس ﺧﻮﯾﺶ را ﻣﻌﺒﻮد ﺧﻮد ﻗﺮار داده و اﻟﻠﻪ او را داﻧﺴﺘﻪ‬
‫ﮔﻤﺮاه ﮔﺮداﻧﯿﺪه و ﺑﺮ ﮔﻮش او و دﻟﺶ ُﻣﮫﺮ زده و ﺑﺮ دﯾﺪهاش ﭘﺮده ﻧﮫﺎده اﺳﺖ؟ آﯾﺎ ﭘﺲ‬
‫از اﻟﻠﻪ ﭼﻪ ﮐﺴﯽ او را ھﺪاﯾﺖ ﺧﻮاھﺪ ﮐﺮد؟«‬
‫ﯾﮑﯽ از ﺑﺰرگﺗﺮﯾﻦ وﻇﺎﯾﻒ ﻣﺎ در زﻧﺪﮔﯽ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ اﻣﺘﯽ ﺑﺎﺷﯿﻢ ﮐﻪ ﮔﻮاه ﻣﺮدم‬
‫اﺳﺖ‪:‬‬
‫ُ‬ ‫ُ َ‬ ‫َ‬ ‫ُ‬
‫َ َ َ ٰ َ َ َ ۡ َ ٰ ُ ۡ َّ ٗ َ َ ٗ ّ َ ُ ُ ْ ُ ٓ َ‬
‫�كونوا ش َه َدا َء � ٱ�َّ ِ‬
‫اس َو�َ�ون ٱ َّلر ُسول‬ ‫﴿و��ل ِك جعل��م أمة وسطا ِ‬
‫َ َۡ ُ ۡ َ ٗ‬
‫علي�م ش ِهيد� ۗ﴾ ]اﻟﺒﻘﺮة‪.[١٤٣ :‬‬
‫»و ﺑﺪﯾﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﺷﻤﺎ را اﻣﺘﯽ ﻣﯿﺎﻧﻪ ﻗﺮار دادﯾﻢ‪ ،‬ﺗﺎ ﺑﺮ ﻣﺮدم ﮔﻮاه ﺑﺎﺷﯿﺪ و ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﺑﺮ ﺷﻤﺎ‬
‫ﮔﻮاه ﺑﺎﺷﺪ«‪.‬‬
‫زﻣﺎﻧﯽ ﮔﻮاه ﻣﺮدﻣﺎن ﺧﻮاھﯿﻢ ﺑﻮد ﮐﻪ وﻇﯿﻔﻪی اﻟﮫﯽ را در ﻗﺒﺎل ﺧﻮد و دﯾﻦ اﻟﮫﯽ را در‬
‫ﺟﻮاﻣﻊ ﺧﻮد اﺟﺮا ﮐﻨﯿﻢ و ﺷﮫﺎدت و ﮔﻮاھﯽ ﺑﺮای ﻣﺮدم اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺮای اﻣﺖھﺎ ﺷﮫﺎدت‬
 ‫‪٤١‬‬ ‫وﺿﻌﯿﺖ ﺧﺎﻧﻪﻫﺎ‬

‫دھﯿﻢ آﯾﺎ آﻧﺎن در راه درﺳﺖ ھﺴﺘﻨﺪ ﯾﺎ ﻣﻨﺤﺮف ﺷﺪهاﻧﺪ؟ آﯾﺎ ھﺪاﯾﺖ ﺷﺪهاﻧﺪ ﯾﺎ در‬
‫ﮔﻤﺮاھﯽاﻧﺪ؟ آﯾﺎ ﻋﺎﻗﻞ و ﺧﺮدﻣﻨﺪﻧﺪ ﯾﺎ در اﻧﺤﺮاف و ﮔﻤﺮاھﯽ ﺑﻪ ﺳﺮ ﻣﯽﺑﺮﻧﺪ‪.‬‬
‫اﻣﺎ ﭼﻄﻮر ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﻢ ﺑﺮ ﻣﺮدم ﮔﻮاه و ﺷﺎھﺪ ﺑﺎﺷﯿﻢ اﮔﺮ ﺧﻮدﻣﺎن ﻣﻨﺤﺮف ﺑﺎﺷﯿﻢ‪،‬‬
‫ﺳﺴﺘﯽ ﮐﻨﯿﻢ و در ﺑﺮاﺑﺮ ﺷﺮﯾﻌﺖ اﻟﮫﯽ ﺳﺮﮐﺸﯽ و ﻋﺼﯿﺎن ﮐﻨﯿﻢ؟‬
‫اﻟﻠﻪ ﺗﻌﺎﻟﯽ ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪:‬‬
‫ۡ َ‬ ‫َۡ َ َ‬ ‫َ ۡ ۡ‬ ‫ۡ‬ ‫َ‬ ‫� أُ َّمة أ ۡخر َج ۡ‬
‫ُ‬ ‫ُ ُۡ َ‬
‫وف َو�ن َه ۡون ع ِن ٱل ُمنك ِر‬ ‫ت ل َِّلن ِ‬
‫اس تأ ُم ُرون ب ِٱل َمع ُر ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬
‫خَۡ‬ ‫﴿كنتم‬
‫ُ ۡ ُ َ َّ‬
‫َوتؤمِنون ب ِٱ�ِ﴾ ]آل ﻋﻤﺮان‪.[١١٠ :‬‬
‫»ﺷﻤﺎ ﺑﮫﺘﺮﯾﻦ اﻣﺘﯽ ھﺴﺘﯿﺪ ﮐﻪ ﺑﺮای ﻣﺮدم ﭘﺪﯾﺪار ﺷﺪهاﯾﺪ‪ :‬ﺑﻪ ﮐﺎر ﭘﺴﻨﺪﯾﺪه ﻓﺮﻣﺎن‬
‫ﻣﯽدھﯿﺪ و از ﮐﺎر ﻧﺎﭘﺴﻨﺪ ﺑﺎز ﻣﯽدارﯾﺪ و ﺑﻪ اﻟﻠﻪ اﯾﻤﺎن دارﯾﺪ«‪.‬‬
‫زﻣﺎﻧﯽ ﺑﮫﺘﺮﯾﻦ اﻣﺖ ﺧﻮاھﯿﻢ ﺑﻮد ﮐﻪ اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف ﮐﻨﯿﻢ و ﻧﮫﯽ از ﻣﻨﮑﺮ ﻧﻤﺎﯾﯿﻢ و اﯾﻦ‬
‫ﻣﺴﺄﻟﻪای اﺳﺖ ﮐﻪ در ﻣﯿﺎن ﻣﺎ ﻣﺮده اﺳﺖ‪ ،‬ﺟﺰ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ اﻟﻠﻪ ﺑﻪ آﻧﺎن رﺣﻢ ﮐﺮده اﺳﺖ و‬
‫اﯾﻦ اﻣﺮ ﻣﺴﺌﻮﻟﯿﺖ ﮔﺮوه ﺧﺎﺻﯽ از ﻣﺮدم ﮔﺸﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﭘﺲ ﮐﺴﯽ ﺟﺰ آﻧﺎن اﻣﺮ ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ‪،‬‬
‫ﮐﺴﯽ ﺟﺰ آﻧﺎن ﻧﮫﯽ ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ و ﮐﺴﯽ ﺟﺰ آﻧﺎن دﻋﻮت ﻧﻤﯽدھﺪ و اﯾﻦ اﺷﺘﺒﺎه اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻟﻠﻪ ﻷ ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪:‬‬
‫َ َ‬ ‫َ‬
‫ِيل َ ٰ‬
‫� ل َِسان َد ُاوۥ َد َوع َ‬ ‫ۢ َ ٓ ۡ َ ٰٓ َ‬ ‫ْ‬ ‫ُ َ َّ َ َ َ‬
‫ِي� ٱبۡ ِن َم ۡر َ� َ ۚم �ٰل ِك‬ ‫ِ‬ ‫ِين �ف ُروا مِن ب ِ� إِس�ء‬ ‫﴿لعِن ٱ�‬
‫َ ُ ْ َ َ َ َ َ ۡ َ َ ُّ َ َ َ ُ ُ َ ۡ َ َ َ ُ ْ‬ ‫َ‬ ‫َ ْ َ ُ ْ‬
‫ب ِ َما ع َصوا َّو�نوا َ� ۡع َت ُدون‪� ٧٨‬نوا � يتناهون عن منك ٖر �علوه ۚ �ِئس ما �نوا‬
‫َۡ َُ َ‬
‫�فعلون‪] ﴾٧٩‬اﻟﻤﺎﺋﺪة‪.[٧٩-٧٨ :‬‬
‫»از ﻣﯿﺎن ﻓﺮزﻧﺪان اﺳﺮاﯾﯿﻞ‪ ،‬آﻧﺎن ﮐﻪ ﮐﻔﺮ ورزﯾﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ زﺑﺎن داوود و ﻋﯿﺴﯽ ﺑﻦ ﻣﺮﯾﻢ‬
‫ﻣﻮرد ﻟﻌﻨﺖ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ ]ﮐﯿﻔﺮ[ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ آن ﺑﻮد ﮐﻪ ﻋﺼﯿﺎن ورزﯾﺪه و ]از ﻓﺮﻣﺎن‬
‫اﻟﻠﻪ[ ﺗﺠﺎوز ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ‪] .‬و[ از ﮐﺎر زﺷﺘﯽ ﮐﻪ آن را ﻣﺮﺗﮑﺐ ﻣﯽﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ را‬
‫ﺑﺎزﻧﻤﯽداﺷﺘﻨﺪ‪ .‬راﺳﺘﯽ‪ ،‬ﭼﻪ ﺑﺪ ﺑﻮد آﻧﭽﻪ ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ«‪.‬‬
‫ﭘﺲ ﺑﺮ ﻣﺎﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف ﮐﺮدن زﻧﺎن و ﻧﮫﯽ از ﻣﻨﮑﺮﺷﺎن اھﻤﯿﺖ ﺑﺪھﯿﻢ‪،‬‬
‫زﯾﺮا رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج ﺧﺒﺮ داده اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺰرگﺗﺮﯾﻦ ﻓﺘﻨﻪای ﮐﻪ اﻣﺖ ﺑﺪان ﮔﺮﻓﺘﺎر ﻣﯽﺷﻮد‪،‬‬
‫ﻓﺘﻨﻪی زﻧﺎن اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻋﻼوه ﺑﺮ آن ﻣﺴﺄﻟﻪی ازدواج را آﺳﺎن ﺑﮕﯿﺮﯾﻢ و ﺑﻪ ﺟﻮاﻧﺎن ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺻﺎﻟﺢ ﺧﻮش آﻣﺪ‬
‫ﺑﮕﻮﯾﯿﻢ و از ﻣﺎﻧﺪن دﺧﺘﺮان درﺧﺎﻧﻪ ﺟﻠﻮﮔﯿﺮی ﮐﻨﯿﻢ‪.‬‬
 ‫ﺧﺎﻧﻪای ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﻘﻮی‬ ‫‪٤٢‬‬

‫دﺧﺘﺮی ﺑﻪ ﺳﻦ ﭼﮫﻞ ﺳﺎﻟﮕﯽ رﺳﯿﺪه اﺳﺖ‪ ،‬زﯾﺮا ﭘﺪرش ﻣﺎﻧﻊ ازدواﺟﺶ ﺷﺪه اﺳﺖ و‬
‫از اﯾﻦ ﻧﻤﻮﻧﻪھﺎ ﺑﺴﯿﺎرﻧﺪ‪ .‬ﻣﺎ ﺑﺎﯾﺪ اﯾﻦ ﭘﺪران را ﺑﻪ ﻋﺪم ﺑﺎﻻ ﺑﺮدن ﻣﮫﺮﯾﻪی دﺧﺘﺮانﺷﺎن‬
‫ﻧﺼﯿﺤﺖ ﮐﻨﯿﻢ اﯾﻨﮑﻪ آﻧﺎن را در دوراﻧﯽ ﮐﻪ ﻓﺘﻨﻪ ﺑﺴﯿﺎر اﺳﺖ‪ ،‬ﻋﻔﯿﻒ و ﭘﺎﮐﺪاﻣﻦ ﺗﺮﺑﯿﺖ‬
‫ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ازدواج ﺳﻨﺖ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮان اﺳﺖ‪.‬‬
‫َ‬
‫ٗ ّ َ ۡ َ َ َ ۡ َ َ ُ ۡ ۡ َ ٗ ُ ّ َّ ٗ‬ ‫ََ ۡ َۡ َ َۡ‬
‫﴿ َولقد أرسلنا ُر ُس� مِن �بل ِك َوجعلنا لهم أز�ٰجا َوذرِ�ة﴾ ]اﻟﺮﻋﺪ‪.[٣٨ :‬‬
‫ً‬
‫»و ﻗﻄﻌﺎ ﭘﯿﺶ از ﺗﻮ ]ﻧﯿﺰ[ رﺳﻮﻻﻧﯽ ﻓﺮﺳﺘﺎدﯾﻢ‪ ،‬و ﺑﺮای آﻧﺎن زﻧﺎن و ﻓﺮزﻧﺪاﻧﯽ ﻗﺮار‬
‫دادﯾﻢ«‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺑﺎﯾﺪ ﻣﺴﺄﻟﻪی ازدواج را آﺳﺎن و ﺑﯽدردﺳﺮ ﮔﺮداﻧﻨﺪ‪ ،‬ﭼﺮا ﮐﻪ ﻣﮫﺮﯾﻪی‬
‫ﺷﺮﯾﻒﺗﺮﯾﻦ دﺧﺘﺮان دﻧﯿﺎ‪ ،‬ﻓﺎﻃﻤﻪی زھﺮا‪ ،‬دﺧﺘﺮ رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج ﻣﺎدر ﺣﺴﻨﯿﻦ ﻓﻘﻂ ﯾﮏ‬
‫زره ﺑﻮد ﮐﻪ ﻗﯿﻤﺘﺶ ﺑﻪ دو درھﻢ ﻧﻤﯽرﺳﯿﺪ‪.‬‬
‫وﻟﯿﺪ ﺑﻦ ﻋﺒﺪاﻟﻤﻠﮏ‪ ،‬ﭘﺴﺮ ﺧﻠﯿﻔﻪی ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن از دﺧﺘﺮ ﺳﻌﯿﺪ ﺑﻦ ﻣﺴﯿﺐ ﺧﻮاﺳﺘﮕﺎری‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪ و ﺳﻌﯿﺪ ﺟﻮاب رد ﺑﻪ او ﻣﯽدھﺪ‪.‬‬
‫ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﭼﺮا؟‬
‫ﮔﻔﺖ‪ :‬آﯾﺎ او را از ﺧﺎﻧﻪی ﻗﺮآن ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪی ﺳﺎز و آواز ﺑﺒﺮم؟!‬
‫ﺳﭙﺲ او را در ﺑﺮاﺑﺮ دو درھﻢ ﺑﻪ ازدواج ﯾﮑﯽ از داﻧﺶآﻣﻮزاﻧﺶ درآورد‪ ،‬زﯾﺮا رﺳﻮل‬
‫اﻟﻠﻪ ج ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪:‬‬
‫َ ٌ‬ ‫ْ‬ ‫َ ُ ٌَْ‬ ‫ُ‬ ‫َْ‬ ‫َّ‬ ‫ُ‬ ‫َ ََ ُ‬
‫ﺎ� ْﻢ َﻣ ْﻦ ﺗَ ْﺮ َﺿ ْﻮ َن ِدﻳﻨَ ُﻪ َو ُﺧﻠ َﻘ ُﻪ ﻓَ َﺰ ِّو ُﺟ ُ‬
‫ﻮه‪ ،‬إِﻻ �ﻔ َﻌﻠﻮا ﺗ� ْﻦ ﻓِﺘﻨﺔ ِﻲﻓ اﻻ ْر ِض َوﻓ َﺴﺎد‬ ‫»إِذا أﺗ‬
‫ٌ‬
‫َﻋ ِﺮ�ﺾ«) ‪» (١‬اﮔﺮ ﮐﺴﯽ ﻧﺰدﺗﺎن آﻣﺪ ﮐﻪ از دﯾﻦ و اﺧﻼﻗﺶ راﺿﯽ ھﺴﺘﯿﺪ‪ ،‬ﭘﺲ او را ازدواج‬
‫دھﯿﺪ وﮔﺮﻧﻪ ﻓﺘﻨﻪ و ﻓﺴﺎد ﻓﺮاﮔﯿﺮی ﺧﻮاھﺪ ﺷﺪ«‪.‬‬
‫واﷲ أﻋﻠﻢ‪ ،‬وﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯽ ﻧﺒﻴﻨﺎ ﳏﻤﺪ وآﻟﻪ وﺻﺤﺒﻪ وﺳﻠﻢ‪.‬‬

‫‪ -١‬ﺗﺮﻣﺬی‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ،١٩٧٩‬ﺑﯿﮫﻘﯽ در ﺳﻨﻨﺶ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ،١٣٦٤٥‬ر‪.‬ک‪ :‬اﻟﻤﺸﮑﺎة‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ .٣٠٩٠‬ﺣﮑﻢ‬

‫آﻟﺒﺎﻧﯽ‪ :‬ﺣﺴﻦ‪.‬‬
 ‫اﺻﻮل و ﭘﺎﯾﻪﻫﺎی ﺗﺮﺑﯿﺖ ﻧﺒﻮی‬

‫وجا‬ ‫ار َك ٱ َّ�ِي َج َع َل � ٱ َّ‬

‫لس َمآءِ بُ ُر ٗ‬ ‫��﴾ و﴿ َ� َب َ‬‫ص ٗ‬ ‫ﹶا ﹾﳊﻤﺪﹸ ﷲﹺ ا ﱠﻟ ﹺﺬي ﴿ َ� َن بعِ َبادِه ِۦ َخب َ َ‬
‫�ۢ� ب ِ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ﹾ‬ ‫ﹶﹾ‬
‫َ َ َ َّ َ َ َ َ ۡ َ ٗ ّ َ ۡ َ َ َ َ‬ ‫ُ َّ‬ ‫ِيها س َِ� ٰ ٗجا َو َ� َم ٗر� ُّمن ٗ‬
‫َو َج َع َل � َ‬
‫ِ��‪َ ٦١‬وه َو ٱ�ِي جعل ٱ ۡ�ل وٱ�َّهار خِلفة ل ِمن أراد أن‬
‫َ َّ َّ َ َ ۡ َ َ َ ُ ُ‬
‫ك ٗ‬
‫وﻧﺬﻳﺮا وداﻋﻴﹰﺎ‬
‫ﹰ‬ ‫وﻣﺒﴩا‬
‫ﹰ‬ ‫ﺎ‬‫ﻳ‬‫ﹰ‬ ‫ﻫﺎد‬ ‫ﻪ‬‫ﺑ‬‫ﱡ‬ ‫ر‬ ‫ﻪ‬‫ﺜ‬‫ﹶ‬ ‫ﺑﻌ‬ ‫ﻦ‬ ‫ﻣ‬
‫ﹶ‬ ‫ﻋﻠﯽ‬ ‫واﻟﺴﻼم‬ ‫واﻟﺼﻼة‬ ‫‪.‬‬ ‫﴾‬ ‫‪٦٢‬‬ ‫�‬‫ور‬ ‫يذكر أو أراد ش‬
‫ﻣﻨﲑا‪ ،‬ﺑﻠﻎ اﻟﺮﺳﺎﻟﺔ وأدي اﻷﻣﺎﻧﺔ وﻧﺼﺢ اﻷﻣﺔ‪.‬‬
‫اﺟﺎ ﹰ‬
‫إﻟﯽ اﷲ وﴎ ﹰ‬
‫اﻟﻠﻬﻢ ﺻﻞ ﻋﻠﯽ ﳏﻤﺪ ﻣﺎ ﺗﻔﻮح ﻣﺴﻚ وﻓﺎح وﻣﺎ ﺗﺮﻧﻢ ﲪﺎم وﻧﺎح وﻣﺎ ﺷﺪا ﺑﻠﺒﻞ وﺻﺎح‪.‬‬
‫ــــــــﻞ ﹶأ ﹾﻧـــــــــ ﹶﺖ ا ﹾﻟ ﹶﻴـــــــــﺪﹸ اﻟ ﹶﺒ ﹾﻴ ﹶﻀـــــــــﺎ ﹸء‬
‫ﹶﺑـ ﹾ‬ ‫ـــﻲ ﹶأﻧﹾـــ ﹶﺖ‬ ‫ﲨﻌ ﹾ ﹺ‬ ‫ﹶا ﹾﻟـــ ﹸـﻤ ﹾﺼ ﹺﻠ ﹸﺤ ﹶ‬
‫ـــﺖ ﻫ ﹶ‬ ‫ﻮن ﹶﻳـــﺪﹲ ﹶ ﹶ ﹶ‬
‫ــــــﻞ ﹾاﻷﹶﻧﹾــــــ ﹶﻮا ﹸء‬
‫ﹶو ﹶﻓ ﹶﻌ ﹾﻠــــــ ﹶﺖ ﹶﻣــــــﺎ ﹶﻻ ﹶﺗ ﹾﻔ ﹶﻌ ﹸ‬ ‫ﻮد ا ﹾﻟــ ﹶـﻤ ﹺﺪي‬ ‫ﺎﳉ ﹺ‬
‫ت ﹶﺑ ﹶﻠ ﹾﻐــ ﹶﺖ ﺑﹺــ ﹾ ﹸ‬ ‫ﹶﻓــﺈﹺ ﹶذا ﹶﺳ ﹶ‬
‫ــﺨ ﹾﻮ ﹶ‬
‫اﻟﺮ ﹶﲪﹶــــــﺎ ﹸء‬
‫ﳘــــــﺎ ﱡ‬
‫ﹶﻫ ﹶ ﹺ‬
‫ــــــﺬان ﹺﰲ اﻟــــــﺪﱡ ﹾﻧ ﹶﻴﺎ ﹸ ﹶ‬ ‫ﹶوإﹺذا ﹶر ﹺﲪﹾـــــــــــ ﹶﺖ ﹶﻓ ﹶﺄﻧﹾـــــــــــ ﹶﺖ ﹸأ ﱞم ﹶأ ﹾو ﹶأ ﹲب‬
‫»ﻣﺼﻠﺤﺎن در ﯾﮏ دﺳﺖ ﮔﺮد آﻣﺪهاﻧﺪ ﮐﻪ آن ﺗﻮ ھﺴﺘﯽ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﺗﻮ دﺳﺖ ﺧﻮﺑﯽ و دھﻨﺪه‬
‫ھﺴﺘﯽ‪ ،‬ھﻨﮕﺎم ﺳﺨﺎوﺗﻤﻨﺪی‪ ،‬ﺑﻪ اوج ﺟﻮد و ﺑﺨﺸﺶ ﻣﯽرﺳﯽ و ﮐﺎری ﻣﯽﮐﻨﯽ ﮐﻪ‬
‫ﻋﺎﻟﻤﺎن و ﺧﺮدﻣﻨﺪان ﻧﮑﺮدﻧﺪ‪ ،‬و ھﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﻣﮫﺮ ﻣﯽورزی‪ ،‬ﮔﻮﯾﯽ ﻣﺎدر ﯾﺎ ﭘﺪر ھﺴﺘﯽ‪ ،‬ﭼﺮا‬
‫ﮐﻪ در دﻧﯿﺎ اﯾﻦ دو ﺗﻨﮫﺎ ﻣﮫﺮﺑﺎﻧﺎن و ﻣﮫﺮورزان ھﺴﺘﻨﺪ«‪.‬‬
‫اﻟﻠﻪ ﺑﺮ ﻗﮫﺮﻣﺎن رھﻨﻤﺎی دﻋﻮت‪ ،‬اﺳﺘﺎد آن‪ ،‬ﺗﻮﺟﯿﻪ ﮐﻨﻨﺪه و ﻣﻌﻠﻢ آن درود و ﺳﻼم‬
‫ﺑﻔﺮﺳﺘﺪ‪ ،‬زﯾﺮا ﻣﺎ ﻓﻘﻂ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ رﺳﺎﻟﺖ او ﮔﺮد ھﻢ آﻣﺪهاﯾﻢ و ﺗﻨﮫﺎ ﺑﺮ ﻣﻨﮫﺞ او ﭘﯿﻮﻧﺪ‬
‫ﺑﺮادری ﺑﺮﻗﺮار ﻧﻤﻮدهاﯾﻢ و ﺑﺮ ﻗﻮاﻋﺪ و ﻣﺒﺎدی ﺟﺎوﯾﺪان او ﺑﺎ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ ﺧﺎﻟﺼﺎﻧﻪ دوﺳﺘﯽ‬
‫ﻧﻤﻮدهاﯾﻢ‪.‬‬
‫رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج ﭼﮕﻮﻧﻪ اﺻﺤﺎﺑﺶ را ﺗﺮﺑﯿﺖ ﮐﺮد؟‬
‫ﭼﮕﻮﻧﻪ از آﻧﺎن اﻧﺴﺎنھﺎی ﺑﺰرﮔﯽ ﺳﺎﺧﺖ؟‬
‫روزی ﮐﻪ رؤﺳﺎی اﯾﻦ ﺳﺮزﻣﯿﻦ آﻣﺪﻧﺪ و ﻣﻠﺖھﺎﯾﺸﺎن را ﻧﺎﺑﻮد ﮐﺮدﻧﺪ ﺗﺎ از آﻧﺎن ﺑﺮده و‬
‫ﺳﻮاد ﺑﺪﺑﺨﺖ‪ ،‬اﻣﺖ ﺑﺎﻋﺰت و ﺟﺎوﯾﺪان‬ ‫ﺑﻨﺪه ﺑﺴﺎزﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪ ج آﻣﺪ ﺗﺎ از اﻣﺖ ِ‬
‫ﻋﺮب ﺑﯽ ِ‬
‫ﺑﺴﺎزد‪:‬‬
 ‫ﺧﺎﻧﻪای ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﻘﻮی‬ ‫‪٤٤‬‬
‫ّ‬ ‫َ‬ ‫ُۡ ْ ََ‬ ‫ۡ‬ ‫ٗ‬ ‫ُۡ ّ‬ ‫َ‬ ‫ُ َّ‬
‫﴿ه َو ٱ�ِي َ� َعث ِ� ٱ� ّم ِِ�ۧ َن َر ُسو� ّمِن ُه ۡم َ�تلوا عل ۡي ِه ۡم َءا�ٰتِهِۦ َو�ُ َز� ِي ِه ۡم‬
‫ََُُُّ ُ ۡ َ َ َ ۡ ۡ‬
‫ك َم َة �ن َ�نُوا ْ مِن َ� ۡب ُل لَ� َض َ�ٰل ُّ‬
‫�‪] ﴾٢‬اﻟﺠﻤﻌﺔ‪.[٢ :‬‬ ‫ٖ‬ ‫ِ‬ ‫ب‬‫م‬ ‫ٖ‬ ‫ِ‬ ‫و�عل ِمهم ٱلكِ�ٰب وٱ� ِ‬
‫»اوﺳﺖ آن ﮐﺲ ﮐﻪ در ﻣﯿﺎن ﺑﯽﺳﻮادان ﻓﺮﺳﺘﺎدهای از ﺧﻮدﺷﺎن ﺑﺮاﻧﮕﯿﺨﺖ‪ ،‬ﺗﺎ آﯾﺎت‬
‫او را ﺑﺮ آﻧﺎن ﺑﺨﻮاﻧﺪ و ﭘﺎکﺷﺎن ﮔﺮداﻧﺪ و ﮐﺘﺎب و ﺣﮑﻤﺖ ﺑﺪیﺷﺎن ﺑﯿﺎﻣﻮزد‪ ،‬و ]آﻧﺎن[‬
‫ً‬
‫ﻗﻄﻌﺎ ﭘﯿﺶ از آن در ﮔﻤﺮاھﯽ آﺷﮑﺎری ﺑﻮدﻧﺪ«‪.‬‬
‫ای ﻣﻠﯽﮔﺮاھﺎی ﻗﻮم ﭘﺮﺳﺖ! ﻣﺠﺪ و اﻓﺘﺨﺎرﺗﺎن ﭘﯿﺶ از اﺳﻼم ﮐﺠﺎﺳﺖ؟‬
‫ﺗﺎرﯾﺦﺗﺎن ﻗﺒﻞ از رﺳﺎﻟﺖ ﺟﺎوﯾﺪان ﮐﺠﺎﺳﺖ؟‬
‫ﺷﻤﺎ ﭘﯿﺶ از ﻣﺤﻤﺪ ج ھﯿﭻ ھﺴﺘﯿﺪ‪.‬‬
‫ـــــﺮ ﹺ‬
‫اﻹ ﹶﻟــــــ ﹸﻪ ﹶﳍﹶــــــﺎ ﹶﻓ ﹶﺒــــــﺪﱠ ﹶل ﹶﺣ ﹶ‬
‫ﺎﳍﹶــــــﺎ‬ ‫ﹶﻧ ﹶﻈـ ﹶ‬ ‫ﲪـــــــ ﹴﺪ‬ ‫إﹺ ﱠن ا ﹾﻟ ﹺﱪﻳـــــــ ﹶﺔ ﻳـــــــﻮم ﻣﺒﻌـ ﹺ‬
‫ــــــﺚ ﹶأ ﹾ ﹶ‬ ‫ﹶ ﹾ ﹶ ﹶﹾﹶ‬ ‫ﹶ ﱠ‬
‫ﹶﺠ ﹶﻤ ﹶﻬــــــﺎ ﹶو ﹺﻫ ﹶﻼ ﹶﳍﹶــــــﺎ‬ ‫ﹺ‬
‫ــــــﲑ ا ﹾﻟ ﹶ ﹺﱪ ﱠﻳــــــﺔ ﻧ ﹾ‬
‫ﹶﺧ ﹾ ﹺ‬ ‫ــﺎر ﹺﻣـــ ﹾﻦ‬ ‫ــﲔ ﹾ‬
‫اﺧ ﹶﺘـ ﹶ‬ ‫ــﺎن ﹺﺣـ ﹾ ﹶ‬‫اﻹ ﹾﻧ ﹶﺴـ ﹶ‬ ‫ــﺮ ﹶم ﹺ‬ ‫ﹶﺑـ ﹾ‬
‫ــﻞ ﹶﻛـ ﱠ‬
‫ت ﹶأ ﹾﻏ ﹶﻼ ﹶﳍﹶــــﺎ‬ ‫ﹺ‬ ‫ﹶﻟـــــﺒﹺ ﹶﺲ ا ﹾﻟـــــ ﹸـﻤ ﹶﺮ ﱠﻗ ﹶﻊ ﹶو ﹾﻫـــــ ﹶﻮ ﹶﻗ ﹺﺎﺋـــــﺪﹸ ﹸأ ﱠﻣـــــ ﹴﺔ‬
‫ﹶﺟ ﹶﺒــــﺖ ا ﹾﻟ ﹸﻜﻨﹸــــﻮزﹶ ﹶﻓﻜ ﱠﹶﺴ ﹶ‬
‫ـــــﺮ ﹾ‬
‫ﹶﻻ ﹶﺗ ﹾﺒﺘ ﹺﹶﻐــــــﻲ إﹺ ﱠﻻ ﹶر ﹶﺿــــــﺎ ﹸه ﹶﺳــــــ ﹶﻌﯽ ﹶﳍﹶــــــﺎ‬ ‫ﹶﺤـــــــ ﹶﻮ ﹸه‬ ‫ﹺ‬
‫آﻫـــــــﺎ اﷲﹸ ﹶﲤ ﹾﺸــــــــﻲ ﻧ ﹾ‬ ‫ﹶﻟـ ﱠ‬
‫ـــــــﲈ ﹶر ﹶ‬
‫ﹶو ﹶأزﹶ ﹶال ﹶﺷــــــــﺎﻧﹺ ﹶﺌ ﹶﻬﺎ ﹶو ﹶأ ﹾﺻــــــــ ﹶﻠ ﹶﺢ ﹶﺑ ﹶ‬
‫ﺎﳍﹶــــــــﺎ‬ ‫ﹶﻓ ﹶﺄ ﹶﻣـــــــﺪﱠ ﹶﻫﺎ ﹶﻣـــــــﺪﹶ ﹰدا ﹶو ﹶأ ﹾﻋـــــــ ﹶﻼ ﹶﺷـ ﹾ‬
‫ــــــﺄ ﹶﳖﹶﺎ‬
‫»روزی ﮐﻪ اﺣﻤﺪ ﻣﺒﻌﻮث ﺷﺪ‪ ،‬اﻟﻠﻪ ﺑﻪ ﻣﺨﻠﻮﻗﺎت ﻧﻈﺮی اﻧﺪاﺧﺖ و اﺣﻮالﺷﺎن را ﺗﻐﯿﯿﺮ‬
‫داد و دﮔﺮﮔﻮن ﺳﺎﺧﺖ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﺑﺎ اﻧﺘﺨﺎب ﮐﺮدن ﺑﮫﺘﺮﯾﻦ آﻓﺮﯾﺪﮔﺎن ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺳﺘﺎره و ھﻼل‬
‫ﻣﺨﻠﻮﻗﺎت‪ ،‬اﻧﺴﺎنھﺎ را ﮔﺮاﻣﯽ داﺷﺖ‪ ،‬او در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ رھﺒﺮ اﻣﺖ ﺑﻮد‪ ،‬ﻟﺒﺎس ﭘﯿﻨﻪدار ﺑﻪ ﺗﻦ‬
‫ﮐﺮد‪ ،‬ﮔﻨﺞھﺎ را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺧﺮاج ﮔﺮﻓﺖ و زﻧﺠﯿﺮھﺎﯾﺸﺎن را ﺷﮑﺴﺖ‪ ،‬وﻗﺘﯽ اﻟﻠﻪ آﻧﮫﺎ را دﯾﺪ‬
‫ﮐﻪ ﺳﻮﯾﺶ ﻣﯽرود‪ ،‬و ﭼﯿﺰی ﺟﺰ رﺿﺎﯾﺘﺶ را ﻧﻤﯽﻃﻠﺒﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﻮﯾﺶ ﺷﺘﺎﻓﺖ‪ ،‬ﭘﺲ ﯾﺎرﯾﺶ‬
‫رﺳﺎﻧﺪ و ﻣﻘﺎم و ﻣﻨﺰﻟﺘﺶ را ﺑﺎﻻ ﺑﺮد و ﺑﺪﺧﻮاه و ﺑﺪﮔﻮﯾﺶ را ﻣﯿﺮاﻧﺪ و اوﺿﺎع و اﺣﻮاﻟﺶ را‬
‫اﺻﻼح ﻧﻤﻮد«‪.‬‬
‫اﯾﻦ دﻋﻮت ﻣﺒﺎرک و ﻣﯿﻤﻮن ﻧﯿﺎز ﺑﻪ راھﻨﻤﺎ‪ ،‬ﻣﺮﺷﺪ‪ ،‬اﺳﺘﺎد و ﻗﮫﺮﻣﺎﻧﯽ دارد‪.‬‬
‫راھﻨﻤﺎ‪ ،‬اﺳﺘﺎد و ﻗﮫﺮﻣﺎﻧﺶ ﻣﺤﻤﺪ ج اﺳﺖ‪ ،‬ﭼﺮا ﮐﻪ ھﻨﻮز ﺑﺎ ﺳﻨﺘﺶ اﯾﻦ ﻗﺎﻓﻠﻪ را‬
‫راھﻨﻤﺎﯾﯽ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﺗﺎ اﻣﺖ را ﺳﺎﻟﻢ ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ و وارد ﺑﮫﺸﺖ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺟﺎم ﻣﯽ ﺑﻪ‬
‫اﺳﺘﻌﻤﺎرﮔﺮان ﮔﻤﺎن ﺑﺮدﻧﺪ ﮐﻪ ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺟﻮاﻧﺎن ﻣﺎ را ﻧﺎﺑﻮد ﮐﻨﻨﺪ و ﺑﺎ زن و ِ‬
‫آﻧﺎن ھﺠﻮم ﺑﺒﺮﻧﺪ‪.‬‬
 ‫‪٤٥‬‬ ‫وﺻﻮل و ﭘﺎﯾﻪﻫﺎی ﺗﺮﺑﯿﺖ ﻧﺒﻮی‬

‫اﻟﻠﻪ ﻧﭙﺬﯾﺮﻓﺖ ﻣﮕﺮ اﯾﻨﮑﻪ ﻧﻮرش را ﮐﺎﻣﻞ ﮐﻨﺪ و ﻣﮑﺮ و ﻧﯿﺮﻧﮓ اﺳﺘﻌﻤﺎرﮔﺮان را ﺑﻪ‬
‫ﺧﻮدﺷﺎن ﺑﺎزﮔﺮداﻧﺪ و ﺟﻮاﻧﺎن ﺑﺎر دﯾﮕﺮ ﺳﺮ ﺳﺠﺪه ﺑﻪ درﮔﺎه ﺑﺎری ﺗﻌﺎﻟﯽ ﻓﺮود آوردﻧﺪ‪ ،‬در‬
‫ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ زﺑﺎن ﺣﺎلﺷﺎن ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ‪:‬‬
‫ﲬ ﹺﺼـــــــ ﱢﻲ ﹶأ ﹶﻃـ ﹸ‬
‫ـــــﺄ اﻟ ﱡﺜ ﹶﺮ ﱠﻳــــــﺎ‬ ‫ﹶو ﹺﻛــــــﺪﹾ ﹸ‬
‫ت ﺑﹺ ﹶﺄ ﹾ ﹶ‬ ‫ﴍ ﹰﻓـــــــــــﺎ ﹶو ﹺﻋـــــــــــﺰﹰﹼ ا‬ ‫ﹺ‬ ‫ﹺ‬
‫ﹶوﳑﱠـــــــــــﺎ زﹶ ا ﹶدﲏ ﹶ ﹶ‬
‫ﲪــــــــــﺪﹶ ﹺﱄ ﹶﻧﺒﹺ ﹰﹼﻴــــــــــﺎ‬
‫ت ﹶأ ﹾ ﹶ‬ ‫ﹶو ﹶأ ﹾن ﹶﺻـ‬ ‫ﹾــــﺖ ﹶﻗﻮﻟﹺــــ ﹶﻚ ﻳــــﺎ ﹺﻋﺒ ﹺ‬ ‫ﹸد ﹸﺧ ﹺ‬
‫ـــــــــﲑ ﹶ‬
‫ﱠﹾ‬ ‫ــــﺎدي‬ ‫ﹶ‬ ‫ﹶ‬ ‫ــــﻮﱄ ﹶﲢ ﹶ ﹾ‬
‫»از ﺟﻤﻠﻪ ﭼﯿﺰھﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﺮ ﺷﺮف و اﻓﺘﺨﺎر ﻣﻦ اﻓﺰود و ﻧﺰدﯾﮏ ﺑﻮد ﭘﺎﯾﻢ را ﺑﺮ ﺛﺮﯾﺎ‬
‫ﺑﮕﺬارم‪ ،‬اﯾﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﮔﻔﺘﻪات »ای ﺑﻨﺪﮔﺎﻧﻢ« ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻢ و اﺣﻤﺪ را ﭘﯿﺎﻣﺒﺮم ﻗﺮار‬
‫دادی«‪.‬‬
‫اﺻﻮل اﯾﻦ رﺳﺎﻟﺖ ﭘﻨﺞ ﭼﯿﺰ اﺳﺖ‪:‬‬
‫اول‪ :‬ﺗﺮﺑﯿﺖ اﺻﺤﺎب ﺗﻮﺳﻂ رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج ﺑﺮ ﻣﺤﺒﺖ اﻟﻠﻪ و ﭘﯿﺎﻣﺒﺮش‪ ،‬ﭼﻨﺎن ﻣﺤﺒﺘﯽ‬
‫ﮐﻪ ﺑﺪن ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮش ﺗﮑﻪ ﺗﮑﻪ ﺷﺪه و روح ﭘﺎره ﭘﺎره ﻣﯽﮔﺮدد‪.‬‬
‫دوم‪ :‬ﺗﺮﺑﯿﺖ ﺑﺮ ﺷﺠﺎﻋﺖ و ﻋﻤﻞ‪ ،‬ﺗﺎ آﻧﺠﺎ ﮐﻪ از دﯾﻮارھﺎ و ﻗﻠﻌﻪھﺎ ﺑﺎﻻ رﻓﺘﻪ و ﺟﺎنﺷﺎن را‬
‫ﺗﺴﻠﯿﻢ ﺷﻤﺸﯿﺮھﺎﯾﯽ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ آﻧﮫﺎ را ﺗﮑﻪ ﺗﮑﻪ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ ﺑﮫﺸﺘﯽ ﮐﻪ ﭘﮫﻨﺎﯾﺶ‬
‫آﺳﻤﺎنھﺎ و زﻣﯿﻦ اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﺎﯾﻞ آﯾﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺳﻮم‪ :‬ﺻﺮاﺣﺖ و وﺿﻮح‬
‫ﭼﮫﺎرم‪ :‬رﻓﻖ و ﻧﺮﻣﯽ ﮐﻪ ﻣﺤﻤﺪ‪ ،‬رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج از روزی ﮐﻪ دﻋﻮﺗﺶ را ﺑﺎ ﻣﺤﺒﺖ و‬
‫دوﺳﺘﯽ و ﺑﺎ دﺳﺘﻪ ﮔﻠﯽ از اﺧﻼص و اﻧﺴﺠﺎم‪ ،‬ﺗﻘﺪﯾﻢ ﻣﺮدم ﻧﻤﻮد‪ ،‬در ﭘﯿﺶ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﭘﻨﺠﻢ‪ :‬ﺗﺮﺑﯿﺖﺷﺎن ﺑﺮ ﺑﻠﻨﺪﭘﺮوازی و ھﻤﺖ واﻻ و راﺿﯽ ﻧﺸﺪن ﺑﻪ دﻧﯿﺎ و ﻃﻼی آن در‬
‫ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻓﺮوﺧﺘﻦ ارزشھﺎ و ﻣﺒﺎدیاش‪.‬‬
‫اﺻﻞ اول‪ :‬ﺑﺰرگﺗﺮﯾﻦ اﺻﻮل اﺳﺖ‪ .‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﺑﻪ وﺳﯿﻠﻪی آن ﺑﻪ ﻣﺪﯾﻨﻪ آﻣﺪ‪ .‬ﯾﮫﻮدﯾﺎن‬
‫ﻋﻄﺴﻪ ﮐﻨﺎن) ‪ (١‬ﻧﺰد او آﻣﺪﻧﺪ و ﻣﯽﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﻣﺎ اﻟﻠﻪ را دوﺳﺖ دارﯾﻢ وﻟﯽ از ﺗﻮ ﭘﯿﺮوی‬
‫ﻧﻤﯽﮐﻨﯿﻢ‪ ،‬ﭘﺲ اﻟﻠﻪ ﻧﯿﺰ ﻣﺤﺒﺖﺷﺎن را ﺗﮑﺬﯾﺐ ﮐﺮد و ادﻋﺎیﺷﺎن را ﺑﺎﻃﻞ اﻋﻼم ﻧﻤﻮد و ﺑﻪ‬
‫آﻧﺎن ﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬

‫‪ -١‬ﺑﻪ اﻣﯿﺪ آن ﮐﻪ رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج ﺑﻪ آﻧﺎن »ﯾﺮﺣﻤﮑﻢ اﻟﻠﻪ« ﺑﮕﻮﯾﺪ و رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج ﺑﻪ آﻧﺎن »ﻳﻬﺪﻳ�ﻢ اﷲ‬
‫و ﻳﺼﻠﺢ ﺑﺎﻟ�ﻢ« ﻣﯽﮔﻔﺖ‪] .‬ﻣﺘﺮﺟﻢ[‪.‬‬
 ‫ﺧﺎﻧﻪای ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﻘﻮی‬ ‫‪٤٦‬‬
‫ُ ۡ ۡ ُ ُ َّ ُ َ ۡ َ ُ ُ ُ َ ُ‬ ‫� فَٱتَّب ُ‬ ‫ُ ُ ۡ ُ ُّ َ‬
‫ون ٱ َّ َ‬ ‫ُۡ‬
‫� َو�غ ِف ۡر ل� ۡم ذنو�� ۡ ۚم﴾ ]آل‬ ‫و� �بِب�م ٱ‬
‫ِ‬ ‫ع‬ ‫ِ‬ ‫﴿قل إِن كنتم �ِب‬
‫ﻋﻤﺮان‪.[٣١ :‬‬
‫»ﺑﮕﻮ‪ :‬اﮔﺮ اﻟﻠﻪ را دوﺳﺖ دارﯾﺪ‪ ،‬از ﻣﻦ ﭘﯿﺮوی ﮐﻨﯿﺪ ﺗﺎ اﻟﻠﻪ دوﺳﺘﺘﺎن ﺑﺪارد و ﮔﻨﺎھﺎن ﺷﻤﺎ‬
‫را ﺑﺮ ﺷﻤﺎ ﺑﺒﺨﺸﺎﯾﺪ«‪.‬‬
‫ُ‬
‫َّ ۡ َ ٌ َ َ َ ‪ۡ َ َّ ْ ُ ۡ َ َ َ َ ّ ٞ‬‬ ‫َّ َ َ َ َ ُ‬
‫� َوٱ�َ ۡو َم ٱ�خ َِر‬ ‫﴿لق ۡد �ن ل� ۡم ِ� َر ُسو ِل ٱ�ِ أسوة حسنة ل ِمن �ن يرجوا ٱ‬
‫َ َ َّ َ َ ٗ‬
‫َوذك َر ٱ� كثِ��‪] ﴾٢١‬اﻷﺣﺰاب‪.[٢١ :‬‬
‫ً‬
‫»ﻗﻄﻌﺎ ﺑﺮای ﺷﻤﺎ در ]اﻗﺘﺪا ﺑﻪ[ رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ﺳﺮﻣﺸﻘﯽ ﻧﯿﮑﻮﺳﺖ‪ :‬ﺑﺮای آن ﮐﺲ ﮐﻪ ﺑﻪ اﻟﻠﻪ‬
‫و روز ﺑﺎزﭘﺴﯿﻦ اﻣﯿﺪ دارد و اﻟﻠﻪ را ﻓﺮاوان ﯾﺎد ﻣﯽﮐﻨﺪ«‪.‬‬
‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج آﻣﺪ و ﻣﺤﺒﺖ اﻟﻠﻪ ﻷ و ﻣﺤﺒﺖ ﺧﻮدش را در دل ﺻﺤﺎﺑﻪ رﺳﻮخ داد‪.‬‬
‫ﻋﻤﺮ ھﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﮐﻪ در ﺻﺤﯿﺢ ﺑﺨﺎری آﻣﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ‪ :‬ای رﺳﻮل اﻟﻠﻪ‪ ،‬ﺑﻪ اﻟﻠﻪ‬
‫ﻗﺴﻢ ﺗﻮ از ﻣﺎل‪ ،‬ﺧﺎﻧﻮاده و ﻓﺮزﻧﺪم‪ ،‬ﺑﻪ ﺟﺰ ﺧﻮدم ﻧﺰد ﻣﻦ ﻣﺤﺒﻮبﺗﺮی‪ .‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ﻧﻪ‪،‬‬
‫ای ﻋﻤﺮ ﺗﺎ اﯾﻦ ﮐﻪ از ﺧﻮدت ھﻢ ﻣﺤﺒﻮبﺗﺮ ﺑﺎﺷﻢ«‪ .‬ﻋﻤﺮ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﻪ اﻟﻠﻪ ﺳﻮﮔﻨﺪ ای رﺳﻮل‬
‫اﻟﻠﻪ‪ ،‬از ﺧﻮدم ھﻢ ﺑﺮاﯾﻢ ﻣﺤﺒﻮبﺗﺮ ھﺴﺘﯽ‪ .‬رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ﺣﺎﻻ درﺳﺖ ﺷﺪ ای ﻋﻤﺮ«) ‪.(١‬‬
‫ﺗﺮﻣﺬی در ﺣﺪﯾﺜﯽ ﮐﻪ ﺑﺮﺧﯽ از ﻋﻠﻤﺎ ﺳﻨﺪش را ﺻﺤﯿﺢ داﻧﺴﺘﻪاﻧﺪ آورده اﺳﺖ ﮐﻪ‬
‫ﻋﻤﺮ ﺧﻮاﺳﺖ ﺑﻪ ﻋﻤﺮه ﺑﺮود‪ ،‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ اﮐﺮم ج ﺑﻪ او ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ﺑﺮادرم‪ ،‬ﻣﺎ را در دﻋﺎﯾﺖ‬
‫ﻓﺮاﻣﻮش ﻧﮑﻦ«‪.‬‬
‫رھﺒﺮ و رﯾﯿﺴﯽ ﺑﺰرگ ﺑﻪ ﯾﮑﯽ از داﻧﺶ آﻣﻮزاﻧﺶ ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ‪» :‬ﺑﺮادرم«‪.‬‬
‫ﻋﻤﺮ در اداﻣﻪ اﻓﺰود‪» :‬ﮐﻠﻤﻪای ﮐﻪ دوﺳﺖ ﻧﺪارم در ﺑﺮاﺑﺮش دﻧﯿﺎ و آﻧﭽﻪ در دﻧﯿﺎ اﺳﺖ‬
‫ﻣﺎل ﻣﻦ ﺑﺎﺷﺪ«) ‪.(٢‬‬
‫ﻋﻤﺮ ﺑﻪ ﻋﻤﺮه رﻓﺖ اﻣﺎ ﮔﻮﯾﯽ ﻗﻠﺐ‪ ،‬اﺷﺘﯿﺎق و اﺣﺴﺎﺳﺎﺗﺶ را ھﻤﺮاه رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج‬
‫ﺟﺎﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﹶﺷـــــﻮ ﹰﻗﺎ إ ﹶﻟـــــﻴﻜﹸﻢ‪ ،‬و ﹶﻻ ﺟ ﱠﻔـــــ ﹾﺖ ﻣ ﹺ‬
‫ﺂﻗﻴﻨﹶـــــﺎ‬ ‫ﺑﹺﻨﹾــــﺘﹸﻢ ﹶوﺑﹺﻨﱠــــﺎ‪ ،‬ﹶﻓــــ ﹶﲈ ا ﹾﺑ ﹶﺘ ﱠﻠــــ ﹾﺖ ﹶﺟ ﹶﻮاﻧﹺ ﹸﺤﻨﹶــــﺎ‬
‫ﹶ‬ ‫ﹾ ﹾ ﹶ ﹶ‬ ‫ﹾ‬
‫ـــﻮ ﹶﻻ ﹶﺗ ﹶﺄ ﱢﺳـــﻴﻨﹶﺎ‬ ‫ﹺ‬
‫ﹶﻳ ﹾﻘﻀــــﻲ ﹶﻋ ﹶﻠ ﹾﻴﻨﹶـــﺎ ﹾاﻷﹶ ﹶﺳـــﯽ ﹶﻟ ﹾ‬ ‫ـــــﲈ ﹺﺋ ﹸﺮ ﹶﻧﺎ‬ ‫ﹺ‬ ‫ﹺ‬
‫ﹶﻧﻜﹶـــــﺎ ﹶد‪ ،‬ﺣـــــﲔﹶ ﹸﺗﻨﹶـــــﺎﺟﻴﻜ ﹾﹸﻢ ﹶﺿ ﹶ‬

‫‪ -١‬ﺑﺨﺎری‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ٦٤٨٥‬اﺣﻤﺪ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪.٢٢١٢٥‬‬

‫‪ -٢‬اﺑﻮداود‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ،١٤٩٩‬ﺗﺮﻣﺬی‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ،٣٧٠٥‬اﺣﻤﺪ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ،١٩٦‬اﺑﻦ ﻣﺎﺟﻪ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ٢٩٦٥‬و‬
‫ر‪.‬ک‪ :‬اﻟﻤﺸﮑﺎة‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪.٢٢٤٨‬‬
 ‫‪٤٧‬‬ ‫وﺻﻮل و ﭘﺎﯾﻪﻫﺎی ﺗﺮﺑﯿﺖ ﻧﺒﻮی‬

‫»از ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ ﺟﺪا ﺷﺪﯾﻢ‪ ،‬ﭘﺲ اﺳﺘﺨﻮانھﺎی ﭘﮫﻠﻮی ﻣﺎ ﺗﺮ ﻧﺸﺪ و ﭼﺸﻤﺎن ﻣﺎ ﺧﺸﮏ‬
‫ﻧﺸﺪ‪،‬‬
‫اﮔﺮ ﺷﻤﺎ را اﻟﮕﻮ ﻗﺮار ﻧﻤﯽدادﯾﻢ وﻗﺘﯽ ﺿﻤﯿﺮھﺎی ﻣﺎ ﺑﺎ ﺷﻤﺎ ﻧﺠﻮا ﻣﯽﮐﻨﺪ ﻧﺰدﯾﮏ اﺳﺖ‬
‫از ﺗﺄﺳﻒ ﮐﺎرﻣﺎن را ﯾﮑﺴﺮه ﺳﺎزد«‪.‬‬
‫اﺷﺘﯿﺎق و ﻣﺤﺒﺖ‪ ،‬اﺻﺎﻟﺘﺶ را در ﻣﯿﺪان ﺟﻨﮓ و ﻧﺒﺮد ﺛﺎﺑﺖ ﮐﺮد‪.‬‬
‫ﭼﻪ ﮐﺴﯽ اﻧﺲ ﺑﻦ ﻧﻀﺮ را ﺑﺮ آن داﺷﺖ ﮐﻪ در اﺣﺪ ﺑﺎ ﺷﻤﺸﯿﺮش ﺑﻪﺳﻮی ﻣﯿﺪان ﻧﺒﺮد‬
‫ﺑﺸﺘﺎﺑﺪ و ﺳﻌﺪ ﺑﻦ ﻣﻌﺎذ ﺑﻪ او ﺑﮕﻮﯾﺪ‪ :‬ﺑﺮﮔﺮد ای اﻧﺲ‪.‬‬
‫او در ﺟﻮاب ﮔﻔﺖ‪ :‬رھﺎﯾﻢ ﮐﻦ ﺳﻌﺪ‪ ،‬ﻗﺴﻢ ﺑﻪ اﻟﻠﻪ ﮐﻪ ﻣﻌﺒﻮدی ﺟﺰ او ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻮی‬
‫ﺑﮫﺸﺖ از ﻃﺮف اﺣﺪ ﺑﻪ ﻣﺸﺎﻣﻢ ﻣﯽرﺳﺪ‪.‬‬
‫) ‪(١‬‬
‫او در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﻣﻮرد اﺻﺎﺑﺖ ھﺸﺘﺎد ﺿﺮﺑﻪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد‪ ،‬ﻣﯽﻣﯿﺮد ‪.‬‬
‫ﻣﻮدت و ﻣﺤﺒﺖ راﺳﺘﯿﻦ ﻧﯿﺴﺖ؟‬ ‫آﯾﺎ اﯾﻦ ّ‬
‫ﭼﻪ ﮐﺴﯽ ﺣﻨﻈﻠﻪی ﻏﺴﻞ داده ﺷﺪه را ﺑﺮ آن داﺷﺖ ﮐﻪ در ّاوﻟﯿﻦ ﺷﺐ ازدواﺟﺶ و‬
‫درﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ھﻨﻮز در ﺟﻨﺎﺑﺖ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪﺳﻮی ﻧﺒﺮد ﺑﺸﺘﺎﺑﺪ و ﺧﻮدش را ﻓﺪای راه اﻟﻠﻪ ﮐﻨﺪ و‬
‫ﺑﻪ ﻧﺸﺎﻧﻪی ﻣﺤﺒﺖ ﺟﺎﻧﺶ را ﺗﻘﺪﯾﻢ ﻧﻤﺎﯾﺪ‪ ،‬ﺗﺎ آﻧﺠﺎ ﮐﻪ رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ‬
‫آﺳﻤﺎن اﺷﺎره ﻣﯽﮐﺮد‪ ،‬ﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬
‫»ﻗﺴﻢ ﺑﻪ ذاﺗﯽ ﮐﻪ ﺟﺎﻧﻢ در دﺳﺖ اوﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻦ ﻓﺮﺷﺘﮕﺎن را ﻣﯽﺑﯿﻨﻢ ﮐﻪ ﺑﯿﻦ آﺳﻤﺎن و‬
‫زﻣﯿﻦ ﺣﻨﻈﻠﻪ را ﻏﺴﻞ ﻣﯽدھﻨﺪ«) ‪.(٢‬‬
‫ﻣﻮدت و ﻣﺤﺒﺖ ﻧﯿﺴﺖ؟ ﺑﻪ اﻟﻠﻪ ﻗﺴﻢ اﯾﻦ ﺑﺰرگﺗﺮﯾﻦ و زﯾﺒﺎﺗﺮﯾﻦ ﻣﺤﺒﺖ و‬ ‫ﻣﮕﺮ اﯾﻦ ّ‬
‫ﻋﻼﻗﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻋﺒﺪاﻟﻠﻪ اﻧﺼﺎری‪ ،‬ﭘﺪر ﺟﺎﺑﺮ ﭘﺲ از ﺷﮑﺴﺘﻦ ﻏﻼف ﺷﻤﺸﯿﺮش‪ ،‬ﮐﻔﻦ ﺑﻪ ﺗﻦ ﮐﺮد و ﺧﻮد‬
‫را ﺧﻮﺷﺒﻮ ﻣﯽﮐﻨﺪ و ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ‪ :‬ﯾﺎ اﻟﻠﻪ! اﻣﺮوز ﺧﻮﻧﻢ را ﺟﮫﺖ رﺿﺎﯾﺖ و ﺧﺸﻨﻮدیات ﺑﮕﯿﺮ‪.‬‬
‫اﳉ ﹺ‬ ‫ﹺ‬ ‫ﹺ‬ ‫ﳚﻮ ﹸد ﺑﹺﺎﻟﻨﱠ ﹾﻔ ﹺ‬
‫ﻮد‬ ‫ﺲ ﹶأ ﹾﻗ ﹶﺼﯽ ﹶﻏﺎ ﹶﻳﺔ ﹾ ﹸ‬ ‫ﺲ ﹶأ ﹾن ﹶﺿ ﱠﻦ اﻟ ﹶﺒﺨ ﹸﻴﻞ ﹺ ﹶﲠﺎ ‪ ...‬ﹶو ﹾ ﹸ‬
‫اﳉﻮ ﹸد ﺑﹺﺎﻟﻨﱠ ﹾﻔ ﹺ‬ ‫ﹶﹸ‬
‫»او ﺟﺎﻧﺶ را ﻣﯽﺑﺨﺸﺪ اﮔﺮ ﺑﺨﯿﻞ‪ ،‬از ﺑﺨﺸﺶ آن ﺑﺨﻞ ﻣﯽورزد‪ ،‬ﺑﺨﺸﺶ و ﻋﻄﺎی‬
‫ﺟﺎن‪ ،‬ﺑﺰرگﺗﺮﯾﻦ ﺳﺨﺎوت اﺳﺖ«‪.‬‬

‫‪ -١‬ﺑﺨﺎری‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ،٣٩٦٠‬ﺗﺮﻣﺬی‪ ٣٣٢٢ ،‬و اﺣﻤﺪ‪.١٣٣٦٧ ،‬‬

‫‪ -٢‬اﺑﻦ ﺳﻌﺪ‪ ،‬ر‪.‬ک‪ :‬ﺟﺎﻣﻊ اﻷﺣﺎدﯾﺚ واﻟﻤﺮاﺳﯿﻞ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ٦٥٣٧‬واﻟﻔﺘﺢ اﻟﮑﺒﯿﺮ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪.٤٥٣٨‬‬
 ‫ﺧﺎﻧﻪای ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﻘﻮی‬ ‫‪٤٨‬‬

‫او ﺑﻪ ﻣﯿﺪان ﻧﺒﺮد ﻣﯽرود و ﮐﺸﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬ﭘﺴﺮش ﺟﺎﺑﺮ ﮔﺮﯾﻪ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج‬
‫ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪» :‬ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ او اﺷﮏ ﻧﺮﯾﺰ – ﯾﺎ ﭼﺮا ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ او ﮔﺮﯾﻪ ﻣﯽﮐﻨﯽ – ﻓﺮﺷﺘﮕﺎن ﺗﺎ ﺑﺎﻻ‬
‫رﻓﺘﻦ او را در ﺳﺎﯾﻪی ﺑﺎلھﺎﯾﺸﺎن دارﻧﺪ«) ‪.(١‬‬
‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ در ﺟﺎﯾﯽ دﯾﮕﺮ در ﻣﻮرد او ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪:‬‬
‫»اﻟﻠﻪ ﺑﺎ ھﻤﻪ از ﭘﺲ ﭘﺮده و ﺣﺠﺎب ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﻪ اﺳﺖ در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﭘﺪرت را زﻧﺪه ﮐﺮد‬
‫و رو در رو ﺑﺎ او ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺖ و ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬آرزو ﮐﻦ ﺗﺎ ﺑﺮاﯾﺖ ﺑﺮآورده ﺳﺎزم‪ .‬او ﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫ً‬
‫ﭘﺮوردﮔﺎرا! ﻣﺮا زﻧﺪه ﮐﻦ ﺗﺎ دوﺑﺎره در راه ﺗﻮ ﮐﺸﺘﻪ ﺷﻮم‪ ،‬ﭘﺮوردﮔﺎر ﻷ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻣﻦ ﻗﺒﻼ‬
‫اﻋﻼم ﮐﺮدم ﮐﻪ ﮐﺴﯽ ﺑﺮﻧﻤﯽﮔﺮدد«) ‪.(٢‬‬
‫اﻟﻠﻪ روح او و ﺑﺮادراﻧﺶ ﮐﻪ ھﻤﺮاه او ﮐﺸﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﻮدﻧﺪ در ﺷﮑﻢ ﭘﺮﻧﺪﮔﺎن ﺳﺒﺰرﻧﮓ‬
‫ﻋﺮﺷﯽ ﻗﺮار داد‪ ،‬ھﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﮐﻪ در ﺣﺪﯾﺚ آﻣﺪه اﺳﺖ‪:‬‬
‫اﳉﻨ ﹺﱠﺔ ﹶﺣ ﹾﻴ ﹸﺚ ﹶﺷﺎ ﹶء ﹾت ﹸﺛ ﱠﻢ ﺗ ﹾﹶﺄ ﹺوي إﹺ ﹶﱃ‬ ‫ﹺ‬
‫ﹶﴪ ﹸح ﻣ ﹾﻦ ﹾ ﹶ‬
‫ﴬ ﹶﳍﺎ ﹶﻗﻨ ﹺ‬
‫ﹶﺎد ﹸﻳﻞ ﹸﻣ ﹶﻌ ﱠﻠ ﹶﻘ ﹲﺔ ﺑﹺﺎ ﹾﻟ ﹶﻌ ﹾﺮ ﹺ‬
‫شﺗ ﹾ ﹶ‬
‫ﹺ‬ ‫ﹺ‬
‫»ﰲ ﹶﺟ ﹾﻮف ﹶﻃ ﹾ ﹴﲑ ﹸﺧ ﹾ ﹺ ﹶ‬
‫ﺗﹺ ﹾﻠ ﹶﻚ ا ﹾﻟ ﹶﻘﻨ ﹺ‬
‫ﹶﺎد ﹺ‬
‫ﻳﻞ‪» .(٣ )«...‬در دل ﭘﺮﻧﺪﮔﺎن ﺳﺒﺰ اﺳﺖ ﮐﻪ ﭼﺮاغھﺎﯾﯽ آوﯾﺨﺘﻪ ﺑﻪ ﻋﺮش دارﻧﺪ‪،‬‬
‫ھﺮﮔﺎه ﮐﻪ ﺑﺨﻮاھﺪ‪ ،‬از ﺑﮫﺸﺖ ﺑﮫﺮهﻣﻨﺪ ﻣﯽﮔﺮدد‪ ،‬ﺳﭙﺲ ﺑﻪ آن ﭼﺮاغھﺎ ﭘﻨﺎه ﻣﯽﺑﺮد‪«...‬‬
‫ﹶو ﹶر ﹶأی ﹺر ﹶﺿـــــﺎ ﹶك ﹶأ ﹶﻋـــــﺰﱠ ﹶﺷـــــ ﹴﺊ ﹶﻓ ﹾ‬ ‫ﹺ‬ ‫ﹺ‬ ‫ﹶو ﹶﻣ ﹺ‬
‫ﱰي‬
‫ﺎﺷـــــ ﹶ ﹶ‬ ‫ﻴﺼــــ ﹰﺔ‬
‫اﳊ ﹶﻴــــﺎ ﹶة ﹶرﺧ ﹶ‬ ‫ــــﻦ ا ﱠﻟــــﺬي ﹶﺑ ﹶ‬
‫ــــﺎع ﹾ ﹶ‬
‫»و ﮐﺴﯽﮐﻪ زﻧﺪﮔﯽ را ﺑﺎ ﻗﯿﻤﺖ ارزان ﺑﻔﺮوﺷﺪ و رﺿﺎﯾﺖ و ﺧﺸﻨﻮدی ﺗﻮ را‬
‫ارزﺷﻤﻨﺪﺗﺮﯾﻦ ﭼﯿﺰ ﺑﺒﯿﻨﺪ‪ ،‬ﭘﺲ آن را ﺑﺨﺮد«‪.‬‬
‫آﻧﺎن اﺻﺤﺎب ﻣﺤﻤﺪ ج ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ آﻧﺎن را ﺑﺮ اﺳﺎس ّ‬
‫ﻣﻮدت و ﻣﺤﺒﺖ ﺗﺮﺑﯿﺖ ﮐﺮده ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﻋﺒﺪاﻟﻠﻪ ﺑﻦ ﺟﺤﺶ س اوﻟﯿﻦ ﮐﺴﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ اﻣﯿﺮ ﻧﺎﻣﯿﺪه ﺷﺪ‪ ،‬او روز ﺟﻨﮓ اﺣﺪ ﻣﯽآﯾﺪ‬
‫و ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ‪ :‬ﭘﺮوردﮔﺎرا! ﺗﻮ ﻣﯽداﻧﯽ ﮐﻪ ﻣﻦ ﺗﻮ را دوﺳﺖ دارم و اﯾﻦ ﻣﮫﺮﯾﻪی ﺑﯿﻌﺖ اﺳﺖ‪،‬‬
‫ﺑﺎراﻟﮫﺎ! اﮔﺮ اﯾﻦ را ﻣﯽداﻧﯽ‪ ،‬ﭘﺲ دﺷﻤﻨﯽ ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪ را ﺑﻪ ﺳﻮﯾﻢ ﺑﻔﺮﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺮا در راه ﺗﻮ‬
‫ﺑﮑﺸﺪ‪.‬‬

‫‪ -١‬ﺑﺨﺎری‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ٣٩٩١‬و ﻣﺴﻠﻢ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ٦٣٠٧‬و ‪.٦٣٠٨‬‬

‫‪ -٢‬ﺗﺮﻣﺬی‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ،٣١٠٥‬اﺑﻦ ﻣﺎﺟﻪ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ،١٩٣‬اﺑﻦ ﺣﺒﺎن‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ٦٩٠٨‬و ر‪.‬ک‪ :‬اﻟﻤﺸﮑﺎة‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ‬
‫‪ .٦٢٤٦‬ﺣﮑﻢ آ ﻟﺒﺎﻧﯽ‪ :‬ﺣﺴﻦ‪.‬‬
‫‪ -٣‬ﻣﺴﻠﻢ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ،٤٨٤١‬ﺗﺮﻣﺬی‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ٣١٠٦‬و دارﻣﯽ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪.٢٤١٢‬‬
 ‫‪٤٩‬‬ ‫وﺻﻮل و ﭘﺎﯾﻪﻫﺎی ﺗﺮﺑﯿﺖ ﻧﺒﻮی‬

‫او ﻧﮕﻔﺖ‪ :‬ﻣﻦ او را ﺑﮑﺸﻢ ﺑﻠﮑﻪ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣﺮا ﺑﮑﺸﺪ‪ ،‬ﺷﮑﻤﻢ را ﺑﺪرد‪ ،‬ﺑﯿﻨﯽام را ﻗﻄﻊ ﮐﻨﺪ‪،‬‬
‫ﭼﺸﻤﻢ را از ﮐﺎﺳﻪ درآورد و ﮔﻮﺷﻢ را ﺑﺒﺮد‪ ،‬ﭘﺲ ھﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﻦ ﺑﮕﻮﯾﯽ‪ :‬ﭼﺮا ﺑﺎ ﺗﻮ‬
‫ﭼﻨﯿﻦ ﮐﺮدﻧﺪ؟ ﺑﮕﻮﯾﻢ‪ :‬ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺗﻮ ای ﭘﺮوردﮔﺎر) ‪.(١‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ دوﺳﺘﺪاران اﻟﻠﻪ ﺑﻪﺳﻮی ﻣﺤﺒﺖ و دوﺳﺘﯽ اﻟﻠﻪ ﻣﯽﺷﺘﺎﺑﻨﺪ‪.‬‬
‫در ﺣﺪﯾﺜﯽ ﮐﻪ ﻃﺒﺮاﻧﯽ از رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج رواﯾﺖ ﮐﺮده اﺳﺖ‪ ،‬آﻣﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ ﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬
‫»ﭘﺮودﮔﺎرت ﺑﺮای ﺳﻪ ﻧﻔﺮ ﻣﯽﺧﻨﺪد«) ‪.(٢‬‬
‫اﻟﻠﻪ ﺧﻨﺪهای دارد ﮐﻪ ﺳﺰاوار ﺑﺰرﮔﯽ اوﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺎ ﮐﯿﻔﯿﺖ‪ ،‬ﻣﺜﺎل و ﺷﺒﺎھﺘﯽ ﺑﺮای آن‬
‫ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻧﮑﺮدهاﯾﻢ و آن را اﻧﮑﺎر ﻧﻤﯽﮐﻨﯿﻢ‪ ،‬ﯾﮑﯽ از اﯾﻦ ﺳﻪ ﻧﻔﺮ‪ ،‬ﻣﺮدی اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺤﺒﺖ او‬
‫را ﺑﺮ آن داﺷﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺳﻔﺮ ﺑﺮود‪ ،‬او ھﻤﺮاه ﮐﺎرواﻧﯽ ﺑﻪ ﻣﺴﺎﻓﺮت رﻓﺖ‪ .‬ﮐﺎروان ﺧﺴﺘﻪ ﺷﺪ‬
‫و اﻓﺮاد آن ﭘﯿﺎده ﺷﺪﻧﺪ و ﺑﺮ زﻣﯿﻦ ﺧﻮاﺑﯿﺪﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ او ﻧﺨﻮاﺑﯿﺪ و ﺑﺎ آب ﺳﺮد وﺿﻮﯾﯽ ﮔﺮﻓﺖ‪،‬‬
‫رو ﺑﻪ ﻗﺒﻠﻪ ﻧﻤﻮد و ﺷﺮوع ﮐﺮد ﺑﻪ ﮔﺮﯾﻪ‪ ،‬زاری و ﺗﻀﺮع و ﻣﻨﺎﺟﺎت ﺑﻪ درﮔﺎه اﻟﻠﻪ‪.‬‬
‫اﻟﻠﻪ ﺑﻪ ﻓﺮﺷﺘﮕﺎﻧﺶ ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪:‬‬
‫»ای ﻓﺮﺷﺘﮕﺎﻧﻢ‪ ،‬ﺑﻪ اﯾﻦ ﺑﻨﺪهام ﺑﻨﮕﺮﯾﺪ‪ ،‬او ﺑﺴﺘﺮ ﻧﺮم و ﻟﺤﺎف ﮔﺮﻣﺶ را رھﺎ ﮐﺮد و ﺑﺎ‬
‫آب ﺳﺮد وﺿﻮ ﮔﺮﻓﺖ و ﺷﺮوع ﮐﺮد ﺑﻪ دﻋﺎ! ﺷﻤﺎ ﮔﻮاه ﺑﺎﺷﯿﺪ ﮐﻪ ﻣﻦ او را آﻣﺮزﯾﺪهام و ﺑﻪ‬
‫ﺑﮫﺸﺖ ﻣﯽﺑﺮم«‪ .‬آﯾﺎ اﯾﻦ ﻣﺤﺒﺖ ﻧﯿﺴﺖ؟! ﺑﻠﮑﻪ واﻻﺗﺮ از ھﺮ ﻣﺤﺒﺘﯽ اﺳﺖ‪.‬‬
‫در ﯾﺎدداﺷﺖھﺎی ﯾﮑﯽ از دﻋﻮﺗﮕﺮان آﻣﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ ﺟﻮاﻧﯽ از ﺷﺒﻪ ﺟﺰﯾﺮهی ﻋﺮﺑﺴﺘﺎن‬
‫ﺑﻪ ﺷﮫﺮ ﻟﻨﺪن در اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن ﺳﻔﺮ ﮐﺮد‪ .‬در آﻧﺠﺎ ﯾﮑﺘﺎ ﭘﺮﺳﺘﯽ‪ ،‬اﯾﺴﺘﺎدﮔﯽ و اﯾﻤﺎﻧﺶ را اﻋﻼم‬
‫ﮐﺮد‪ ،‬زﯾﺮا او از ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﺣﺮﻣﯿﻦ و ﺟﺰﯾﺮهی ﻣﺒﺎرزه ﻃﻠﺒﯽ ﺧﺎرج ﺷﺪه ﺑﻮد‪.‬‬
‫او ھﻤﺮاه ﭘﯿﺮزﻧﯽ در ﺧﺎﻧﻪی ﯾﮏ اﻧﮕﻠﯿﺴﯽ ﺳﺎﮐﻦ ﺷﺪ و ﺑﺎ وﺟﻮد ﺳﺮﻣﺎی ﺳﻮزان ﺑﺮف‪،‬‬
‫وﺿﻮ ﻣﯽﮔﺮﻓﺖ و ﻧﻤﺎز ﺻﺒﺢ را ﻣﯽﺧﻮاﻧﺪ و ﭘﯿﺮزن او را زﯾﺮ ﻧﻈﺮ داﺷﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻪ او ﮔﻔﺖ‪ :‬آﯾﺎ ﺗﻮ دﯾﻮاﻧﻪای؟ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻧﻪ‪ .‬ﮔﻔﺖ‪ :‬ﭼﮕﻮﻧﻪ در ﭼﻨﯿﻦ وﻗﺘﯽ ﺑﺮﻣﯽﺧﯿﺰی و‬
‫وﺿﻮ ﻣﯽﮔﯿﺮی؟ ﮔﻔﺖ‪ :‬دﯾﻨﻢ ﻣﺮا ﺑﻪ اﯾﻦ ﮐﺎر ﻓﺮﻣﺎن ﻣﯽدھﺪ‪ .‬ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻧﻤﯽﺷﻮد آن را ﺑﻪ‬
‫ﺗﺄﺧﯿﺮ ﺑﯿﻨﺪازی؟ ﮔﻔﺖ‪ :‬اﮔﺮ ﺑﻪ ﺗﺄﺧﯿﺮ ﺑﯿﻨﺪازم‪ ،‬اﻟﻠﻪ از ﻣﻦ ﻧﻤﯽﭘﺬﯾﺮد‪.‬‬

‫‪ -١‬ﺳﻨﻦ ﺑﯿﮫﻘﯽ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ،١٢٩٢١‬ﺣﺎﮐﻢ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ٢٤٥٠‬و ر‪.‬ک‪ :‬ﻣﺠﻤﻊ اﻟﺰواﺋﺪ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ١٥٦٥٢‬و‬
‫اﻹﺻﺎﺑﺔ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪.٤٥٨٣‬‬
‫‪ -٢‬اﺣﻤﺪ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ،١١٥٠٦‬اﺑﻦ اﺑﯽ ﺷﯿﺒﻪ در ﻣﺼﻨﻒ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ،٣٥٣٣‬ﻋﺒﺪ ﺑﻦ ﺣﻤﯿﺪ در اﻟﻤﻨﺘﺨﺐ‪،‬‬
‫ﺣﺪﯾﺚ ‪ ٩١١‬و ر‪.‬ک‪ :‬اﻟﻤﺸﮑﺎة‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪.١١٢٨‬‬
 ‫ﺧﺎﻧﻪای ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﻘﻮی‬ ‫‪٥٠‬‬

‫ﭘﯿﺮزن ﺳﺮش را ﺗﮑﺎن داد و ﮔﻔﺖ‪ :‬ﭼﻨﯿﻦ ارادهای آھﻦ را درھﻢ ﻣﯽﺷﮑﻨﺪ! ﭼﻨﯿﻦ‬
‫ارادهای آھﻦ را درھﻢ ﻣﯽﺷﮑﻨﺪ!‬
‫اﺻﻞ دوم‪ :‬ﺗﺮﺑﯿﺖﺷﺎن ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎی ﺷﺠﺎﻋﺖ و ﻋﻤﻞ‪.‬‬
‫زﻧﺪﮔﯽ ﺑﻨﺪﮔﯽ در ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﺎده ﯾﺎ ﺗﺮس از آﯾﻨﺪه و ﺗﺄﻣﯿﻦ آن ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬ﭼﺮا ﮐﻪ آﯾﻨﺪه در‬
‫دﺳﺖ اﻟﻠﻪ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺧﻮد آن را ﺗﺄﻣﯿﻦ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﺟﻮاﻧﯽ ﺳﯽﺳﺎﻟﻪ ﻣﯽﮔﻮﯾﻨﺪ‪ :‬ﺑﻪ ﻓﮑﺮ آﯾﻨﺪهات ﺑﺎش و آن را ﺗﺄﻣﯿﻦ ﮐﻦ ﺣﺎل آن ﮐﻪ‬
‫آﯾﻨﺪهاش‪ ،‬ھﻤﺴﺮ و ﻣﺎﺷﯿﻦ و وﯾﻼﺳﺖ‪.‬‬
‫آن اﻟﻠﻪ ھﺴﺘﯿﻢ ﺷﺐ را ﺑﻪ ﺻﺒﺢ‬ ‫ﺻﺒﺢ ﮐﻪ ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ‪ :‬ﻣﺎ و وﯾﻼ در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ از ِ‬
‫آن اﻟﻠﻪ ھﺴﺘﯿﻢ ﺻﺒﺢ را ﺑﻪ ﺷﺐ رﺳﺎﻧﺪﯾﻢ‪.‬‬ ‫رﺳﺎﻧﺪﯾﻢ و ﻣﺎ و ﻣﺎﺷﯿﻦ در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ از ِ‬
‫او در ﺳﺠﺪه ﺑﻪ ﻓﮑﺮ وﯾﻼﺳﺖ‪ ،‬در رﮐﻮع ﺑﻪ ﻓﮑﺮ ھﻤﺴﺮ اﺳﺖ و وﻗﺘﯽ ﺑﻪ ﭘﮫﻠﻮ ﺧﻮاﺑﯿﺪه‬
‫ﺑﻪ ﻓﮑﺮ ﻣﺎﺷﯿﻦ اﺳﺖ! اﯾﻦ ﭼﻪ ﺑﻠﻨﺪ ﭘﺮوازی و ﺷﺠﺎﻋﺘﯽ اﺳﺖ؟‬
‫او ﺣﺎﺿﺮ اﺳﺖ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ وﯾﻼ ﺑﻤﯿﺮد‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ وﯾﻼ دوﺳﺖ ﺑﺪارد و آن را آﯾﻨﺪه ﻣﯽﻧﺎﻣﺪ!‬
‫آﯾﻨﺪه اﯾﻦ ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬زﯾﺮا آﯾﻨﺪه آن اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ اﻟﻠﻪ اﯾﻤﺎن داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﯽ و در ﺑﮫﺸﺘﯽ ﮐﻪ‬
‫ﭘﮫﻨﺎﯾﺶ ﺑﻪ اﻧﺪازهی آﺳﻤﺎنھﺎ و زﻣﯿﻦ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺮای ﺧﻮد ﻣﻨﺰﻟﮕﺎھﯽ را آﻣﺎده و ﻣﮫﯿﺎ ﺳﺎزی‪.‬‬
‫ﻣﺮﺑﯽ ﺑﺰرگ‪ ،‬داﻧﺶ آﻣﻮزاﻧﺶ را ﺑﺮ اﺳﺎس ﻓﺮوﺧﺘﻦ ﺟﺎنﺷﺎن ﺑﺮای اﻟﻠﻪ ﻣﺘﻌﺎل‪ ،‬ﺗﺮﺑﯿﺖ‬
‫ﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫َ‬ ‫َّ َ ُ ُ ۡ َ َّ َ ُ َ ٰ ُ َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫َّ َّ َ ۡ َ َ ٰ َ ۡ ُ ۡ َ ُ َ ُ ۡ َ ۡ َ َ ُ‬
‫يل‬‫﴿إِن ٱ� ٱش�ى مِن ٱلمؤ ِمن ِ� أنفسهم وأم�ٰلهم بِأن لهم ٱ�نة ۚ ي�تِلون ِ� سب ِ ِ‬
‫َ‬ ‫ُۡ‬ ‫َّ ۡ َ ٰ َ ۡ‬ ‫َّ َ َ ۡ ُ ُ َ َ ُ ۡ َ ُ َ َ ۡ ً َ َ ۡ َ ّٗ‬
‫ان َو َم ۡن أ ۡو َ�ٰ‬‫يل َوٱلق ۡر َء ِ �‬
‫ِ‬ ‫�‬
‫ِ‬ ‫�‬
‫ِ‬ ‫ٱ‬‫و‬ ‫ة‬
‫ِ‬ ‫ٮ‬ ‫ر‬ ‫و‬ ‫�‬ ‫ٱ‬ ‫�‬ ‫ِ‬ ‫ا‬ ‫ق‬ ‫ٱ�ِ �يقتلون و�قتلونۖ وعدا عليهِ ح‬
‫َ‬ ‫ۡ‬ ‫َ َ ُ‬ ‫َّ‬ ‫ُ‬ ‫َ َّ َ ۡ َ ۡ ُ ْ‬
‫�وا بِبَ ۡيعِ� ُم ٱ�ِي بَ َا� ۡع ُتم بِهِۚۦ َو�ٰل ِك ه َو ٱلف ۡو ُز‬ ‫بِعه ِده ِۦ مِن ٱ�ِۚ فٱستب ِ‬
‫َۡ‬

‫يم‪] ﴾١١١‬اﻟﺘﻮﺑﺔ‪.[١١١ :‬‬‫ٱ ۡل َع ِظ ُ‬

‫»در ﺣﻘﯿﻘﺖ‪ ،‬اﻟﻠﻪ از ﻣﺆﻣﻨﺎن‪ ،‬ﺟﺎن و ﻣﺎلﺷﺎن را ﺑﻪ ]ﺑﮫﺎی[ اﯾﻦ ﮐﻪ ﺑﮫﺸﺖ ﺑﺮای آﻧﺎن‬
‫ُ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺧﺮﯾﺪه اﺳﺖ ھﻤﺎن ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ در راه اﻟﻠﻪ ﻣﯽﺟﻨﮕﻨﺪ و ﻣﯽﮐﺸﻨﺪ و ﮐﺸﺘﻪ‬
‫ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪] .‬اﯾﻦ[ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان وﻋﺪهی ﺣﻘﯽ در ﺗﻮرات و اﻧﺠﯿﻞ و ﻗﺮآن ﺑﺮ ﻋﮫﺪه اوﺳﺖ‪ .‬و‬
‫ﭼﻪ ﮐﺴﯽ از اﻟﻠﻪ ﺑﻪ ﻋﮫﺪ ﺧﻮﯾﺶ وﻓﺎدارﺗﺮ اﺳﺖ؟ ﭘﺲ ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪای ﮐﻪ ﺑﺎ او ﮐﺮدهاﯾﺪ‬
‫ﺷﺎدﻣﺎن ﺑﺎﺷﯿﺪ‪ ،‬و اﯾﻦ ھﻤﺎن ﮐﺎﻣﯿﺎﺑﯽ ﺑﺰرگ اﺳﺖ«‪.‬‬
 ‫‪٥١‬‬ ‫وﺻﻮل و ﭘﺎﯾﻪﻫﺎی ﺗﺮﺑﯿﺖ ﻧﺒﻮی‬

‫اﺑﻦ ﻗﯿﻢ در ﻣﻔﮫﻮم اﯾﻦ آﯾﻪ ﮔﻮﯾﺪ‪ :‬اﻟﻠﻪ ﺣﮑﻢ و ﻓﺮﻣﺎﻧﯽ را از آﺳﻤﺎن ﻧﺎزل ﮐﺮد‪ ،‬ﺟﺒﺮﯾﯿﻞ‬
‫آن را ﻓﺮود آورد و ﺑﺮای ﻣﺤﻤﺪ ج دﯾﮑﺘﻪ ﮐﺮد‪ ،‬ﻣﺘﻦ اﯾﻦ ﭘﯿﻤﺎن اﯾﻦ اﺳﺖ‪» :‬در ﺣﻘﯿﻘﺖ‪،‬‬
‫اﻟﻠﻪ ﺧﺮﯾﺪه اﺳﺖ‪«...‬‬
‫اﺻﺤﺎب رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج ﻗﯿﻤﺖ آن را ﮐﻪ ھﻤﺎن روح و ﺟﺎنﺷﺎن ﺑﻮد‪ ،‬در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﮐﺎﻻﯾﯽ‬
‫ﮐﻪ ھﻤﺎن ﺑﮫﺸﺖ اﺳﺖ ﺗﻘﺪﯾﻢ ﻧﻤﻮدﻧﺪ و ﺑﺮ آن ﺑﯿﻌﺖ ﮐﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫اﺑﻦ رواﺣﻪ ﮔﻔﺖ‪ :‬ای رﺳﻮل اﻟﻠﻪ! از ﻣﺎ ﭼﻪ ﻣﯽﺧﻮاھﯽ؟‬
‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ﻣﺮا از آﻧﭽﻪ زﻧﺎن‪ ،‬ﻓﺮزﻧﺪان و اﻣﻮالﺗﺎن را از آن ﺣﻤﺎﯾﺖ ﻣﯽﮐﻨﯿﺪ‪،‬‬
‫ﺣﻤﺎﯾﺖ ﮐﻨﯿﺪ«‪.‬‬
‫ﮔﻔﺖ‪ :‬اﮔﺮ اﯾﻦ ﮐﺎر را ﮐﺮدﯾﻢ‪ ،‬ﭼﻪ ﭼﯿﺰی ﻧﺼﯿﺒﻤﺎن ﻣﯽﮔﺮدد؟‬
‫ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ﺑﮫﺸﺖ«‪.‬‬
‫ﮔﻔﺖ‪ :‬ﭼﻪ ﺗﺠﺎرت ﺳﻮدﻣﻨﺪی‪ ،‬ﺑﻪ اﻟﻠﻪ ﺳﻮﮔﻨﺪ ﻧﻪ اﺟﺎزهی ﻓﺴﺦ اﯾﻦ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ را ﻣﯽدھﯿﻢ‬
‫و ﻧﻪ درﺧﻮاﺳﺖ ﻓﺴﺨﺶ را ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﯿﻢ‪ .‬ﺳﭙﺲ از آﻧﺠﺎ ﺑﺮﺧﺎﺳﺖ‪.‬‬
‫اﺑﻦ ﻗﯿﻢ ﮔﻮﯾﺪ‪ :‬ﺧﺮﯾﺪ و ﻓﺮوش ﺗﺎ زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻓﺮوﺷﻨﺪه و ﺧﺮﯾﺪار از ھﻢ ﺟﺪا ﻧﺸﺪهاﻧﺪ‪،‬‬
‫اﺧﺘﯿﺎری اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﻪ ﻣﺤﺾ اﯾﻨﮑﻪ از ھﻢ ﺟﺪا ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﺑﻪ اﺗﻤﺎم ﻣﯽرﺳﺪ‪.‬‬
‫رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج ﺣﺒﯿﺐ ﺑﻦ زﯾﺪ را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﭘﯿﮑﯽ ﻧﺰد ﻣﺴﯿﻠﻤﻪی ﮐﺬاب رواﻧﻪ ﻣﯽﺳﺎزد‪.‬‬
‫ﻣﺴﯿﻠﻤﻪ ﺑﻪ او ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ‪ :‬ﮐﯿﺴﺘﯽ؟ ﮔﻮﯾﺪ‪ :‬ﻣﻦ ﭘﯿﮏ رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ھﺴﺘﻢ‪ .‬ﻣﺴﯿﻠﻤﻪ ﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫آﯾﺎ ﺷﮫﺎدت ﻣﯽدھﯽ ﮐﻪ ﻣﺤﻤﺪ‪ ،‬ﻓﺮﺳﺘﺎدهی اﻟﻠﻪ اﺳﺖ؟ او ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﻠﻪ‪ ،‬ﺷﮫﺎدت ﻣﯽدھﻢ‪.‬‬
‫ﻣﺴﯿﻠﻤﻪ ﮔﻔﺖ‪ :‬آﯾﺎ ﺷﮫﺎدت ﻣﯽدھﯽ ﮐﻪ ﻣﻦ ﻓﺮﺳﺘﺎدهی اﻟﻠﻪ ھﺴﺘﻢ؟ او ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣﻦ‬
‫ﭼﯿﺰی ﻧﻤﯽﺷﻨﻮم‪ .‬او دوﺑﺎره ﺳﺨﻨﺶ را ﺗﮑﺮار ﮐﺮد و ﭘﺎﺳﺦ ﺣﺒﯿﺐ ﻧﯿﺰ ھﻤﺎن ﺑﻮد‪.‬‬
‫او ﺑﻪ ﺳﺮﺑﺎزاﻧﺶ ﻓﺮﻣﺎن داد ﮐﻪ او را ﺗﮑﻪ ﺗﮑﻪ ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬او را ﻗﻄﻌﻪ ﻗﻄﻌﻪ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬آﻧﺎن‬
‫ﺷﺮوع ﮐﺮدن ﺑﻪ ﺗﮑﻪ ﺗﮑﻪ ﮐﺮدن وی ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬او ﺑﺮ زﻣﯿﻦ اﻓﺘﺎد و در ﺧﻮن ﺧﻮد ﻣﯽﻏﻠﺘﯿﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺴﯿﻠﻤﻪ دوﺑﺎره ھﻤﺎن ﺳﺆال را ﻣﯽﭘﺮﺳﺪ‪ :‬آﯾﺎ ﺷﮫﺎدت ﻣﯽدھﯽ ﮐﻪ ﻣﺤﻤﺪ ﻓﺮﺳﺘﺎدهی‬
‫اﻟﻠﻪ اﺳﺖ؟ ﺣﺒﯿﺐ ﭘﺎﺳﺦ داد‪ :‬ﺑﻠﻪ ﺷﮫﺎدت ﻣﯽدھﻢ‪ .‬ﻣﺴﯿﻠﻤﻪ ﭘﺮﺳﯿﺪ‪ :‬آﯾﺎ ﺷﮫﺎدت ﻣﯽدھﯽ‬
‫ﮐﻪ ﻣﻦ ﻓﺮﺳﺘﺎدهی اﻟﻠﻪ ھﺴﺘﻢ؟ او در ﺟﻮاب ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣﻦ ﭼﯿﺰی ﻧﻤﯽﺷﻨﻮم) ‪.(١‬ﺗﺎ اﯾﻨﮑﻪ او را‬
‫ﮐﺸﺖ و ﺑﻪ ﺷﮫﺎدت رﺳﺎﻧﺪ و روﺣﺶ ﺑﻪ ﺳﻮی اﻟﻠﻪ رﻓﺖ‪:‬‬

‫‪ -١‬ر‪.‬ک‪ :‬ﺳﯿﺮهی اﺑﻦ ھﺸﺎم‪.٥٠٢/١ ،‬‬

 ‫ﺧﺎﻧﻪای ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﻘﻮی‬ ‫‪٥٢‬‬
‫َ ۡ ُ‬ ‫ۡ ٓ َ ٰ َ ّ َ َ ٗ َّ ۡ ٗ‬ ‫َ ٰٓ َ َّ ُ َ َّ ۡ ُ ۡ ُ ۡ َ َّ ُ‬
‫ض َّية‪ ٢٨‬فٱدخ ِ� ِ�‬
‫اضية مر ِ‬
‫كر ِ‬
‫ج ِ� إِ� ر� ِ ِ‬
‫���تها ٱ�فس ٱلمطم�ِنة‪ ٢٧‬ٱر ِ‬ ‫﴿‬
‫ۡ ُ َ َّ‬
‫عِ�ٰدِي‪َ ٢٩‬وٱدخ ِ� جن ِ�‪] ﴾٣٠‬اﻟﻔﺠﺮ‪.[٣٠-٢٧ :‬‬
‫َ‬
‫ّ‬
‫ﻣﻄﻤﺌﻨﻪ‪ ،‬راﺿﯽ و اﻟﻠﻪ ﭘﺴﻨﺪ ﺑﻪﺳﻮی ﭘﺮوردﮔﺎرت ﺑﺎزﮔﺮد و در ﻣﯿﺎن ﺑﻨﺪﮔﺎن ﻣﻦ‬ ‫»ای ﻧﻔﺲ‬
‫درآی‪ ،‬و در ﺑﮫﺸﺖ ﻣﻦ داﺧﻞ ﺷﻮ«‪.‬‬
‫دﺳﺖ راﺳﺖ ﺟﻌﻔﺮ ﺑﻦ اﺑﯽ ﻃﺎﻟﺐ در ﺟﻨﮓ ﻣﻮﺗﻪ ﻗﻄﻊ ﻣﯽﺷﻮد و ﭘﺮﭼﻢ را ﺑﺎ دﺳﺖ‬
‫ﭼﭙﺶ ﻣﯽﮔﯿﺮد‪ .‬دﺳﺖ ﭼﭙﺶ ھﻢ ﻗﻄﻊ ﻣﯽﺷﻮد و او ﭘﺮﭼﻢ را در آﻏﻮﺷﺶ ﻣﯽﮔﯿﺮد‪ ،‬در‬
‫اﯾﻦ ھﻨﮕﺎم ﺷﻤﺸﯿﺮ در ﺳﯿﻨﻪاش ﻓﺮو ﻣﯽرود و او ﻟﺒﺨﻨﺪ زﻧﺎن ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ‪:‬‬
‫ﹺ‬ ‫ﹺ‬
‫اﲠـــــــــــــﺎ‬‫ﴍ ﹸﹶ‬ ‫ﹶﻃ ﱢﻴ ﹶﺒـــــــــــــ ﹲﺔ ﹶو ﹶﺑـــــــــــــﺎر ﹲد ﹶ ﹶ‬ ‫اﲠــــــــﺎ‬ ‫ﱰ ﹸﹶ‬ ‫ـــــــﺬا ﹾ ﹶ‬
‫اﳉﻨﱠــــــــ ﹸﺔ ﹶوا ﹾﻗ ﹶ‬ ‫ﹶﻳــــــــﺎ ﹶﺣ ﱠﺒـ ﹶ‬

‫ﻛﹶــــــــــــﺎﻓﹺﺮ ﹲة ﹶﺑ ﹺﻌﻴــــــــــــﺪﹶ ﹲة ﹶأ ﹾﻧ ﹶﺴــــــــــــﺎ ﹸﺑ ﹶﻪ‬ ‫اﲠﺎ‬ ‫اﻟــــــﺮو ﹸم ﹸرو ﹲم ﹶﻗـــــــﺪﹾ ﹶدﻧﹶــــــﺎ ﹶﻋـ ﹶ‬
‫ــــــﺬ ﹸ ﹶ‬ ‫ﱡ‬ ‫ﹶو‬
‫ﹺ‬ ‫ﹶ ﹺ‬
‫اﲠــــــــــــــﺎ‬
‫ﴐ ﹸﹶ‬ ‫ـــــــــــــﲇ إ ﹾذ ﹶﻻ ﹶﻗ ﹾﻴﺘ ﹶﹸﻬــــــــــــــﺎ ﹶ‬
‫ﱠ‬ ‫ﹶﻋـ‬
‫»ﭼﻘﺪر زﯾﺒﺎﺳﺖ ﺑﮫﺸﺖ و ﻧﺰدﯾﮏ ﺷﺪن ﺑﻪ آن و ﻧﻮﺷﯿﺪﻧﯽاش ﭘﺎﮐﯿﺰه و ﺧﻨﮏ اﺳﺖ‪،‬‬
‫و ﻋﺬاب و ﺷﮑﻨﺠﻪی روﻣﯿﺎن ﮐﺎﻓﺮ ﮐﻪ ﺳﺰاوار و ﺷﺎﯾﺴﺘﮕﯽ آن را ﻧﺪارﻧﺪ‪ ،‬ﻧﺰدﯾﮏ اﺳﺖ‪،‬‬
‫ﺑﺮ ﻣﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ھﻨﮕﺎم روﯾﺎروﯾﯽ ﺑﺎ آﻧﺎن‪ ،‬ﻧﺎﺑﻮدﺷﺎن ﮐﻨﻢ و آﻧﺎن را در ھﻢ ﺷﮑﻨﻢ«‪.‬‬
‫ﺧﺎﻟﺪ ﺑﻦ وﻟﯿﺪ ﭘﺲ از ﮐﺸﺘﻪ ﺷﺪن ﺳﻪ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪه در ﺟﻨﮓ ﻣﻮﺗﻪ‪ ،‬ﺷﻤﺸﯿﺮ را ﺑﺮداﺷﺖ و‬
‫ﺑﺮ ﺳﺮ ﯾﮑﯽ از دﺷﻤﻨﺎن ﺷﮑﺴﺖ‪ ،‬ﺳﭙﺲ دوﻣﯽ را ﺑﺮداﺷﺖ و آن را ﺷﮑﺴﺖ ﺗﺎ آﻧﺠﺎ ﮐﻪ ﻧﻪ‬
‫ﺷﻤﺸﯿﺮ در دﺳﺘﺶ ﺷﮑﺴﺖ و ﻓﻘﻂ ﯾﮏ ﺷﻤﺸﯿﺮ ﯾﻤﻨﯽ در دﺳﺘﺶ دوام آورد‪.‬‬
‫اﺑﻦ ﮐﺜﯿﺮ ﮔﻮﯾﺪ‪ :‬در آن روز ﭘﻨﭻ ھﺰار ﻧﻔﺮ ﺑﻪ دﺳﺘﺶ ﮐﺸﺘﻪ ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫ــﻴﻬﺎ‬
‫ﳛﺼـ ﹶ‬
‫ــﺎن اﻟ ﹶﻔـــ ﹾﺘ ﹺﺢ ﹸ ﹺ‬
‫ﹾ‬ ‫ﹺﻣـــ ﹾﻦ ﹶﺑ ﹾﻌـــ ﹺﺪ ﻋ ﹾﹶﺸـــ ﹴـﺮ ﹶﺑﻨﹶـ ﹸ‬ ‫ـــــﺮ ﹾت ﹸﳏ ﱠﹶﺠ ﹶﻠــــــ ﹰﺔ‬ ‫ﺗﹺ ﹾﺴــــــ ﹸﻌ ﹶ‬
‫ﻮن ﹶﻣ ﹾﻌﺮ ﹶﻛــــــ ﹰﺔ ﹶﻣـ ﱠ‬
‫ﹶو ﹶﺧﺎﻟﹺــــــــﺪﹲ ﹺﰲ ﹶﺳــــــــﺒﹺ ﹺ‬
‫ﻴﻞ اﷲﹺ ﹸﳎ ﹾ ﹺﺮ ﹶﳞــــــــﺎ‬ ‫ﻴﻞ اﷲﹺ ﹸﻣ ﹾﺸـــــــ ﹺﻌ ﹸﻠ ﹶﻬﺎ‬
‫ﹶو ﹶﺧﺎﻟﹺـــــــﺪﹲ ﹺﰲ ﹶﺳـــــــﺒﹺ ﹺ‬
‫ﹺ‬ ‫وﻣــــﺎ ﹶأﻧﹾــــ ﹶﺖ ﺑ ﹾﻘﻌــــ ﹲﺔ إﹺ ﱠﻻ ﺳ ﹺ‬
‫ﱪ ﺗﹸــــــــﺪﹶ ﱢوي ﹺﰲ ﻧ ﹶﹶﻮاﺣ ﹶ‬
‫ﻴﻬــــــــﺎ‬ ‫اﷲﹸ ﹶأﻛﹾــــــــ ﹶ ﹸ‬ ‫ــــﻤ ﹾﻌ ﹶﺖ ﹺ ﹶﲠــــﺎ‬ ‫ﹶ‬ ‫ﹸ ﹶ‬ ‫ﹶ ﹶ‬
‫ﹺ‬ ‫ـــﺮو ﹸم إﹺ ﱠﻻ ﹶﻃـ ﹶ‬ ‫ـــﺎب ﻧﹶـــ ﹺ‬
‫ﻴﻬــــﺎ‬
‫ـــﺎش ﹶراﻣ ﹶ‬ ‫ﹶو ﹶﻻ ﹶر ﹶﻣــــﯽ اﻟـ ﱡ‬ ‫ﺎز ﹸﳍﹸﻢ‬ ‫ـــﺮ ﹶس ﱠإﻻ ﹶﺧ ﹶ‬
‫ﹶﻣـــﺎ ﻧﹶـــﺎزﹶ ﹶل اﻟ ﹸﻔ ﹾ‬
‫»ﻧﻮد ﺻﺤﻨﻪی ﻧﺒﺮد ﺷﺎد و ﺧﻮش ﺳﭙﺮی ﺷﺪﻧﺪ و ﭘﺲ از ﺷﻤﺎرش ده اﻧﮕﺸﺖ‪ ،‬ﻓﺘﺢ و‬
‫ﭘﯿﺮوزی آﻧﮫﺎ را ﺑﺮ ﻣﯽﺷﻤﺎرد‪ ،‬ﺧﺎﻟﺪ در راه اﻟﻠﻪ آﻧﮫﺎ را ﺑﻪ ﭘﺎ ﻣﯽدارد و ﺧﺎﻟﺪ در راه اﻟﻠﻪ آن‬
‫را اﺟﺮا ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ھﯿﭻ ﺳﺮزﻣﯿﻨﯽ ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ ﻧﺪای اﻟﻠﻪ اﮐﺒﺮ در ﮔﻮﺷﻪ و ﮐﻨﺎرش ﺑﻪ ﮔﻮش‬
 ‫‪٥٣‬‬ ‫وﺻﻮل و ﭘﺎﯾﻪﻫﺎی ﺗﺮﺑﯿﺖ ﻧﺒﻮی‬

‫ﻧﺮﺳﺪ‪ ،‬و ھﯿﭻ اﯾﺮاﻧﯽای وارد ﻧﺸﺪ ﻣﮕﺮ اﯾﻨﮑﻪ ﻟﺸﮑﺮﺷﺎن ﺷﮑﺴﺖ ﺧﻮرد و ھﯿﭻ روﻣﯽای‬
‫ﺗﯿﺮی ﻧﯿﻨﺪاﺧﺖ ﻣﮕﺮ اﯾﻨﮑﻪ ﺗﯿﺮش ﺑﻪ ﺧﻄﺎ رﻓﺖ«‪.‬‬
‫ﻋﻤﯿﺮ ﺑﻦ ﺣﻤﺎم ﻣﯽﺷﻨﻮد ﮐﻪ رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج روز ﺟﻨﮓ ﺑﺪر ﺑﻪ اﺻﺤﺎﺑﺶ ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪:‬‬
‫»ھﯿﭻﮐﺲ از ﺷﻤﺎ اﻗﺪام ﺑﻪ ﮐﺎری ﻧﮑﻨﺪ ﺗﺎ ﻣﻦ اوﻟﯿﻦ ﻧﻔﺮ ﺑﺎﺷﻢ«‪.‬‬
‫ﻣﺸﺮﮐﯿﻦ ﺑﻪ او ﻧﺰدﯾﮏ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ﺑﻪ ﺳﻮی ﺑﮫﺸﺘﯽ ﺑﺸﺘﺎﺑﯿﺪ ﮐﻪ‬
‫ﭘﮫﻨﺎﯾﺶ ﺑﻪ اﻧﺪازهی آﺳﻤﺎنھﺎ و زﻣﯿﻦ اﺳﺖ«‪.‬‬
‫ﻋﻤﯿﺮ ﺑﻦ ﺣﻤﺎم ﮔﻔﺖ‪ :‬ای رﺳﻮل اﻟﻠﻪ! ﺑﮫﺸﺘﯽ ﮐﻪ ﭘﮫﻨﺎﯾﺶ ﺑﻪ اﻧﺪازهی آﺳﻤﺎنھﺎ و‬
‫زﻣﯿﻦ اﺳﺖ؟! ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ﺑﻠﻪ«‪ .‬او ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﻪ ﺑﻪ! رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ﭼﺮا ﮔﻔﺘﯽ‬
‫ﺑﻪ ﺑﻪ؟!« او ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻧﻪ ﺑﻪ اﻟﻠﻪ ﻗﺴﻢ‪ ،‬ﺟﺰ اﯾﻨﮑﻪ اﻣﯿﺪوارم از اھﻞ آن ﺑﺎﺷﻢ‪ .‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬
‫»ﺗﻮ از اھﻞ آن ھﺴﺘﯽ«‪ .‬ﺳﭙﺲ ﭼﻨﺪ داﻧﻪ ﺧﺮﻣﺎ از ﺧﻮﺷﻪ ﺟﺪا ﮐﺮد و ﺷﺮوع ﮐﺮد ﺑﻪ‬
‫ﺧﻮردن‪ .‬ﺳﭙﺲ ﮔﻔﺖ‪ :‬زﻧﺪه ﺑﻤﺎﻧﻢ ﺗﺎ اﯾﻦ ﺧﺮﻣﺎھﺎ را ﺑﺨﻮرم! اﯾﻦ زﻧﺪﮔﯽ ﺧﯿﻠﯽ ﻃﻮﻻﻧﯽ‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬ﭘﺲ ﺧﺮﻣﺎھﺎ را اﻧﺪاﺧﺖ و ﺟﻨﮕﯿﺪ ﺗﺎ ﮐﺸﺘﻪ ﺷﺪ) ‪.(١‬‬
‫ﹺ‬ ‫ﹶو ﹶﻟ ﹺﻜــــ ﹾﻦ ﹶﻋـ ﹶ‬ ‫ــﲆ اﻷﹶ ﹾﻋ ﹶﻘـ ﹺ‬
‫ـــﲆ ﹶأ ﹾﻗــــﺪﹶ اﻣﻨﹶﺎ ﹶﺗ ﹾﻘ ﹸﻄـ ﹸ‬
‫ـــﺮ اﻟــــﺪﱠ ﹶﻣﺎ‬ ‫ــﺎب ﹶﺗـــﺪﹾ ﹶﻣﯽ ﹸﻛ ﹸﻠﻮ ﹸﻣﻨﹶـــﺎ‬ ‫ﹶو ﹶﻟ ﹾﺴـــﻨﹶﺎ ﹶﻋـ ﹶ‬
‫»ﻣﺎ آن ﻃﻮر ﻧﯿﺴﺘﯿﻢ ﮐﻪ ﺧﻮن زﺧﻢھﺎﯾﻤﺎن ﺑﺮ ﭘﺎﺷﻨﻪھﺎی ﭘﺎھﺎی ﻣﺎ ﺑﺮﯾﺰد‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﺧﻮن‬
‫ﺑﺮ ﺟﻠﻮ ﭘﺎھﺎی ﻣﺎ ﻣﯽﭼﮑﺪ«‪.‬‬
‫رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج اﺻﺤﺎﺑﺶ را ﺑﺮ اﺳﺎس ﺻﺮاﺣﺖ و وﺿﻮح ﮐﻪ اﺻﻞ ﺳﻮم از اﺻﻮل ﺗﺮﺑﯿﺖ‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﺮﺑﯿﺖ ﮐﺮد در اﯾﻦ ﺗﺮﺑﯿﺖ ھﯿﭻﮔﻮﻧﻪ ﻣﻌﻤﺎ ﯾﺎ ﺗﻌﺎرﻓﺎت‪ ،‬ﻧﻔﺎق ﯾﺎ دروغ ﻣﺼﻠﺤﺘﯽ وﺟﻮد‬
‫ﻧﺪارد‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ھﻤﻪ ﭼﯿﺰ ﺑﺮ اﺳﺎس ﺷﻔﺎﻓﯿﺖ و ﭘﺎﮐﯽ اﺳﺖ‪.‬ﭼﺮا ﮐﻪ ﻓﺮزﻧﺪان ﺻﺤﺮا ﺑﺎ ﺻﻔﺎ و‬
‫ﭘﺎﮐﯽ ﺻﺤﺮا زﻧﺪﮔﯽ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﭼﻨﺎن ﮐﻪ در ﺻﺤﯿﺤﯿﻦ آﻣﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺮدی ﻣﯽآﯾﺪ و‬
‫ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ‪ :‬ای رﺳﻮل اﻟﻠﻪ‪ ،‬ھﻼک ﺷﺪم‪ .‬ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ﭼﻪ ﭼﯿﺰی ﺗﻮ را ھﻼک ﮐﺮد؟«‬
‫ﮔﻔﺖ‪ :‬در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ روزه ﺑﻮدم‪ ،‬ﺑﺎ ھﻤﺴﺮم ھﻢﺑﺴﺘﺮ ﺷﺪم‪.‬ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ﯾﮏ ﺑﺮده آزاد ﮐﻦ«‪.‬‬
‫ً‬
‫ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣﻦ ﺑﺮدهای ﻧﺪارم – ﮐﺎﻣﻼ ﺻﺮﯾﺢ و روﺷﻦ‪ .‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬دوﻣﺎه روزه‬
‫ﺑﮕﯿﺮ«‪.‬‬
‫او ﮔﻔﺖ‪ :‬ﭼﻨﯿﻦ اﺷﺘﺒﺎھﯽ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ روزه از ﻣﻦ ﺳﺮ زد‪ .‬ﯾﻌﻨﯽ‪ :‬ﻧﺘﻮاﻧﺴﺘﻢ ﯾﮏ روز را‬
‫ﮐﺎﻣﻞ ﮐﻨﻢ و ﻣﺮﺗﮑﺐ ﮔﻨﺎه ﺷﺪم‪ ،‬ﭘﺲ ﭼﮕﻮﻧﻪ دوﻣﺎه روزه ﺑﮕﯿﺮم‪ .‬ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ﺑﻪ ﺷﺼﺖ‬
‫ﻣﺴﮑﯿﻦ وﻓﻘﯿﺮ ﻏﺬا ﺑﺪه«‪.‬ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﻪ ﻓﻘﯿﺮﺗﺮ از ﺧﻮد؟! ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ﺑﻨﺸﯿﻦ«‪.‬‬

‫‪ -١‬ﻣﺴﻠﻢ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ،٤٨٧١‬اﺣﻤﺪ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ١٢١٤٤‬و ﺳﻨﻦ ﺑﯿﮫﻘﯽ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪.١٨٢٨٣‬‬

 ‫ﺧﺎﻧﻪای ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﻘﻮی‬ ‫‪٥٤‬‬

‫او ﻧﺸﺴﺖ‪ ،‬ﺧﻮﺷﻪای ﺧﺮﻣﺎ ﺑﺮای ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج آوردﻧﺪ‪ .‬ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬اﯾﻦ را ﺑﮕﯿﺮ و ﺑﻪ ﻓﻘﯿﺮان‬
‫ﻣﺪﯾﻨﻪ ﺻﺪﻗﻪ ﺑﺪه«‪ .‬ﯾﺎ ﭼﻨﺎن ﮐﻪ رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج ﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬
‫او ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﻪ ﻓﻘﯿﺮﺗﺮ از ﺧﻮدم؟! ﺑﻪ اﻟﻠﻪ ﻗﺴﻢ در ﻣﯿﺎن دو ﺳﻨﮕﻼخ ﻣﺪﯾﻨﻪ ﻣﺮدی ﻓﻘﯿﺮﺗﺮ‬
‫از ﻣﻦ ﻧﯿﺴﺖ‪.‬‬
‫رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬آن را ﺑﮕﯿﺮ و ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻮادهات ﺑﺪه«) ‪.(١‬‬
‫آﯾﺎ اﯾﻦ اوج ﺻﺮاﺣﺖ‪ ،‬روﺷﻨﯽ و ﻋﺪم ﻣﺠﺎﻣﻠﻪ و ﺗﻌﺎرف ﻧﯿﺴﺖ؟‬
‫رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج اﺻﺤﺎﺑﺶ را ﭼﻨﺎن ﺗﺮﺑﯿﺖ ﮐﺮد ﮐﻪ آﻧﭽﻪ را در دل دارﻧﺪ ﺑﺮ زﺑﺎن ﺑﯿﺎورﻧﺪ‬
‫و ﮐﺴﯽ را ﮐﻪ ﺧﻼف اﯾﻦ ﻋﻤﻞ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻨﺎﻓﻖ ﻣﯽداﻧﺪ‪:‬‬
‫ۡ‬ ‫ُُ‬ ‫َ‬ ‫ۡ‬ ‫َّ َ‬ ‫َُ ُ َ َۡ َ‬
‫﴿�قولون بِ�لسِنت ِ ِهم ما ليس ِ� قلو� ِ ِه ۚم﴾ ]اﻟﻔﺘﺢ‪.[١١ :‬‬
‫»ﭼﯿﺰی را ﮐﻪ در دلھﺎﯾﺸﺎن ﻧﯿﺴﺖ ﺑﺮ زﺑﺎن ﺧﻮﯾﺶ ﻣﯽراﻧﻨﺪ«‪.‬‬
‫اﻣﺎ ﻗﻠﺐ و زﺑﺎن ﻣﺆﻣﻦ ﯾﮑﯽ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺮدی ﻧﺰد رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج ﻣﯽآﯾﺪ‪ ،‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﺑﻪ او ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ‪» :‬ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺷﻮ«‪.‬‬
‫ﻣﺮد ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ‪ :‬ای رﺳﻮل اﻟﻠﻪ‪ ،‬ﺑﻪ ﯾﮏ ﺷﺮط ﻣﺴﻠﻤﺎن ﻣﯽﺷﻮم »ﺻﺮاﺣﺖ و ﺷﻔﺎﻓﯿﺖ«‪.‬‬
‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ﭼﻪ ﺷﺮﻃﯽ؟«‬
‫او ﮔﻔﺖ‪ :‬زﻧﺎ را ﺑﺮاﯾﻢ ﺣﻼل ﮐﻨﯽ‪ ،‬ﭼﻮن ﻣﻦ ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﻢ ﺑﺮ آن ﺻﺒﺮ ﮐﻨﻢ‪.‬‬
‫در اﯾﻦ ھﻨﮕﺎم ﺻﺤﺎﺑﻪ ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻨﺪ ﺗﺎ او را ﺑﺰﻧﻨﺪ و ادﺑﺶ ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬
‫»رھﺎﯾﺶ ﮐﻨﯿﺪ«‪.‬‬
‫ﺳﭙﺲ دﺳﺖ ﺷﺮﯾﻔﺶ را ﺑﺮ ﺳﯿﻨﻪی اﯾﻦ ﻣﺮد ﮔﺬاﺷﺖ و ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬آﯾﺎ آن را ﺑﺮای ﻣﺎدرت‬
‫ﻣﯽﭘﺴﻨﺪی؟«‬
‫ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻧﻪ‪.‬‬
‫ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬آﯾﺎ آن را ﺑﺮای ﺧﻮاھﺮت ﻣﯽﭘﺴﻨﺪی؟«‬
‫ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻧﻪ‪.‬‬
‫ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬آﯾﺎ آن را ﺑﺮای دﺧﺘﺮت ﻣﯽﭘﺴﻨﺪی؟«‬
‫ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻧﻪ‪.‬‬
‫ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ﭼﮕﻮﻧﻪ ﭼﯿﺰی را ﮐﻪ ﺑﺮای ﺧﻮدت ﻧﻤﯽﭘﺴﻨﺪی ﺑﺮای ﻣﺮدم ﻣﯽﭘﺴﻨﺪی؟«‬

‫‪ -١‬ﺑﺨﺎری‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ٦٠٢١ ،٥٩٤٤ ،٥٢٤١ ،١٩١٣‬و ﻣﺴﻠﻢ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪.٢٥٤٨‬‬

 ‫‪٥٥‬‬ ‫وﺻﻮل و ﭘﺎﯾﻪﻫﺎی ﺗﺮﺑﯿﺖ ﻧﺒﻮی‬

‫ﻣﺮد ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺷﮫﺎدت ﻣﯽدھﻢ ﮐﻪ ﺗﻮ ﻓﺮﺳﺘﺎدهی اﻟﻠﻪ ھﺴﺘﯽ و ﺑﻪ درﮔﺎه اﻟﻠﻪ ﺗﻮﺑﻪ ﻣﯽﮐﻨﻢ‬
‫ﺣﺘﯽ از زﻧﺎ) ‪.(١‬‬
‫ﺗﺮﺑﯿﺘﯽ ﭘﺎﯾﻨﺪه و ھﻤﯿﺸﮕﯽ و ﻋﻠﻢ و داﻧﺸﯽ زﯾﺒﺎ و ﺷﮕﻔﺖاﻧﮕﯿﺰ‪.‬‬
‫اﺻﻞ ﭼﮫﺎرم‪ :‬ﻧﺮﻣﯽ و ﻣﻼﯾﻤﺖ‪ .‬رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج ﻣﺪرﺳﻪی ﻧﺮﻣﯽ و ﻣﻼﯾﻤﺖ را اﻓﺘﺘﺎح‬
‫ﮐﺮد‪ .‬در ھﺮ اﻣﺮی ﮐﻪ ﻧﺮﻣﯽ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬آن را زﯾﻨﺖ ﻣﯽﺑﺨﺸﺪ و از ھﺮﭼﻪ ﺳﻠﺐ‬
‫ﺷﻮد‪ ،‬زﺷﺖ و ﻣﻌﯿﻮﺑﺶ ﻣﯽﮔﺮداﻧﺪ‪.‬‬
‫اﻟﻠﻪ ﻷ ﻣﻮﺳﯽ و ھﺎرون را ﺑﻪﺳﻮی ﻓﺮﻋﻮن ﻓﺮﺳﺘﺎد و در ﻣﯿﺎن راه ﺑﻪ آﻧﺎن ﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬
‫َ ُ َ َ ُ َ ۡ ٗ َّ ّ ٗ َّ َ َّ ُ َ َ َ َّ ُ َ ۡ َ ۡ‬
‫� َ ٰ‬
‫�‪] ﴾٤٤‬ﻃﻪ‪.[٤٤ :‬‬ ‫﴿�قو� �ۥ قو� �ِنا لعلهۥ �تذكر أو‬
‫»و ﺑﺎ او ﺳﺨﻨﯽ ﻧﺮم ﮔﻮﯾﯿﺪ‪ ،‬ﺷﺎﯾﺪ ﮐﻪ ﭘﻨﺪ ﭘﺬﯾﺮد ﯾﺎ ﺑﺘﺮﺳﺪ«‪.‬‬
‫ﻧﺮﻣﯽ اﻣﺮی ﺑﺴﯿﺎر ﻋﺠﯿﺐ و ﺷﮕﻔﺖاﻧﮕﯿﺰ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ـــــــﺎﺣ ﹰﺒﺎ ﹺﻣ ﹾﺜ ﹺﻠـــــــــﻲ‬
‫ﹺ‬ ‫ﹶﻓــــــــﺈﹺ ﱢﲏ ﹸﻣ ﹾﺒ ﹶﺘــــــــ ﹴﻎ ﹶﺻـ‬ ‫ﻼ‬ ‫ﹺ‬
‫ـــــــﺎﺣ ﹰﺒﺎ ﹶﺧ ﹺﻠـــــــﻴ ﹰ‬ ‫ﹶ‬
‫ـــــــﻚ ﹶﺻ‬ ‫ـــــــﺬ ﹶﻟ‬
‫ﹶﻓ ﹸﺨ ﹾ‬

‫ــــــــــﻞ اﻟ ﹶﻌ ﹾﻘـــــــــــ ﹺﻞ‬

‫ﹸ‬ ‫إﹺ ﱠﻻ ﻣﺴـــــــــــ ﹺﻠﻢ ﻛ ﹺ‬
‫ﹶﺎﻣـ‬ ‫ـــــــﻮ ﱠد ﹺﰐ‬ ‫ﹸ‬ ‫ﹺ‬
‫ﹶـــــــﺎﱄ ﹶﻻ ﹶﻳﻨ‬ ‫ﻋ ﹺﹶﺰﻳـــــــﺰﹲ ﹶﻣﻨ‬
‫ﹲ‬ ‫ﹸ ﹾ‬ ‫ﹶـــــــﺎل ﹶﻣ ﹶ‬
‫وح ﹶﺷــــ ﹾﻜ ﹴﻞ إﹺ ﹶﱃ ﹶﺷــــ ﹾﻜ ﹺﻞ‬ ‫إﹺ ﹶذا ﹶﱂ ﹾ ﹸﻳﺆﹶ ﱠﻟــــ ﹾ‬
‫ﻒ ﹸر ﹸ‬ ‫ـــــــــــﺚ إﹺ ﱠﻻ اﷲﹸ ﹶأ ﹾن ﹶﻳ ﹶﺘ ﹶﻔ ﱠﺮ ﹸﻗــــــــــــﻮا‬
‫ﹸ‬ ‫ﹶو ﹶﻻ ﹶﻳ ﹾﻠ ﹶﺒـ‬
‫»ﺑﺮای ﺧﻮدت ھﻤﻨﺸﯿﻦ و دوﺳﺘﯽ ﺑﺮﮔﺰﯾﻦ‪ ،‬ﭼﺮا ﮐﻪ ﻣﻦ ﺧﻮاھﺎن ھﻤﻨﺸﯿﻨﯽ ﭼﻮن ﺧﻮد‬
‫ھﺴﺘﻢ‪ ،‬دﺳﺘﯿﺎﺑﯽ ﺑﻪ ﻣﻦ ﺑﺴﯿﺎر ارﺟﻤﻨﺪ اﺳﺖ و ﻓﻘﻂ ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺧﺮدﻣﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ دوﺳﺘﯽ و‬
‫ﻣﻮدﺗﻢ دﺳﺖ ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ‪ ،‬دﯾﺮی ﻧﻤﯽﮔﺬرد ﮐﻪ دوﺳﺘﺎن ﭘﺮاﮐﻨﺪه ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬اﮔﺮ روح ﯾﮏ ﺟﺴﻢ‬
‫ﺑﺎ ﺟﺴﻤﯽ دﯾﮕﺮ اﻟﻔﺖ ﭘﯿﺪا ﻧﮑﻨﺪ«‪.‬‬
‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ اﮐﺮم ج ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪:‬‬
‫ٌَ‬ ‫َ َ َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َّ‬
‫»ﺗبَ ُّﺴ ُﻤﻚ ِﻲﻓ ِوﺟ ِﻪ أ ِِﺧﻴﻚ لﻚ َﺻ َﺪﻗﺔ«) ‪.(٢‬‬
‫»ﻟﺒﺨﻨﺪت ﺑﻪ ﭼﮫﺮهی ﺑﺮادرت‪ ،‬ﺻﺪﻗﻪ اﺳﺖ«‪.‬‬
‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﻣﺤﺒﻮب ج ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪:‬‬ ‫ِ‬
‫َ‬ ‫َ‬
‫َ َ ُ ْ ْ ً‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫ً‬ ‫َّ ْ َ َ ِّ ُ ْ َ َّ َ َ ْ َ ُ ْ ِّ َ ْ‬
‫ﺎﺳﻨ�ﻢ أﺧﻼﻗﺎ«‬ ‫»إِن ِﻣﻦ أﺣﺒ�ﻢ إِﻲﻟ وأﻗﺮ�ِ�ﻢ ِﻣ� � ِﻠﺴﺎ ﻳﻮم اﻟ ِﻘﻴﺎﻣ ِﺔ أﺣ ِ‬
‫»ﻣﺤﺒﻮبﺗﺮﯾﻦ ﺷﺨﺺ ﺷﻤﺎ ﻧﺰد ﻣﻦ و ﻧﺰدﯾﮏﺗﺮﯾﻦ ﺷﺨﺺ ﺷﻤﺎ ﺑﻪ ﻣﻦ در روز ﻗﯿﺎﻣﺖ‬

‫‪ -١‬اﺣﻤﺪ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ،٢١٨٣٦‬ﻣﺴﻨﺪ ﺷﺎﻣﯿﯿﻦ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ١٠٧٦‬و ‪ ١٥٢٦‬و ر‪.‬ک‪ :‬ﻣﺠﻤﻊ اﻟﺰاوﺋﺪ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪٥٤٣‬‬
‫و ﺻﺤﯿﺢ اﻟﺒﺎﻧﯽ‪.٢٧٠/١ ،‬‬
‫‪ -٢‬ﺗﺮﻣﺬی‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ،١٩٦١‬اﺑﻦ ﺣﺒﺎن‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ٤٧٣‬و ر‪.‬ک‪ :‬اﻟﻤﺸﮑﺎة‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪.١٩١١‬‬
 ‫ﺧﺎﻧﻪای ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﻘﻮی‬ ‫‪٥٦‬‬

‫ﺧﻮش اﺧﻼقﺗﺮﯾﻦ ﺷﻤﺎ اﺳﺖ«‪.‬‬

‫اﻟﻠﻪ ﺗﻌﺎﻟﯽ درﺑﺎرهی او ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪:‬‬
‫َّ َ َ َ َ ٰ ُ ُ َ‬
‫ي�‪] ﴾٤‬اﻟﻘﻠﻢ‪.[٤ :‬‬ ‫� خل ٍق ع ِظ ٖ‬ ‫﴿�نك لع‬
‫ُ‬
‫»ﺗﻮ ﺑﺮ ﺧﻮردار از ﺧﻠﻘﯽ ﺑﺰرگ ھﺴﺘﯽ«‪.‬‬
‫َ َ ُ ۡ َ َ ۡ ُ َ َ ًّ َ َ ۡ َ ۡ َ َ ُّ ْ‬ ‫َ َ َ ۡ َ ّ َ َّ‬
‫ب �نفضوا م ِۡن‬ ‫﴿فبِما ر�ةٖ مِن ٱ�ِ �ِ ت لهمۖ ولو كنت �ظا غل ِيظ ٱلقل ِ‬
‫َ َ‬
‫ح ۡول ِك ۖ﴾ ]آل ﻋﻤﺮان‪.[١٥٩ :‬‬
‫»ﭘﺲ ﺑﻪ ]ﻟﻄﻒ[ رﺣﻤﺘﯽ از ]ﺳﻮی[ اﻟﻠﻪ ﺑﺎ آﻧﺎن ﻧﺮﻣﺨﻮ ﺷﺪی و اﮔﺮ درﺷﺘﺨﻮی ﺳﺨﺖدل‬
‫ﺑﻮدی‪ ،‬ﺑﻪ ﯾﻘﯿﻦ از ﭘﯿﺮاﻣﻮﻧﺖ ﭘﺮاﮐﻨﺪه ﻣﯽﺷﺪﻧﺪ«‪.‬‬
‫ُ ۡ َ ٌ َ َ ۡ َ َ ُّ ۡ َ ٌ َ َ ُ‬ ‫َ ُ‬ ‫‪ٞ‬‬ ‫ٓ ُ‬ ‫ََ‬
‫�ص عل ۡي�م‬ ‫﴿لق ۡد َجا َء� ۡم َر ُسول ّم ِۡن أنفسِ�م عزِ�ز عليهِ ما عن ِتم ح ِر‬
‫ُۡ ۡ َ َُ ‪ٞ‬‬
‫وف َّرح ‪ٞ‬‬
‫ِيم‪] ﴾١٢٨‬اﻟﺘﻮﺑﺔ‪.[١٢٨ :‬‬ ‫بِٱلمؤ ِمن ِ� رء‬
‫ً‬
‫»ﯾﻘﯿﻨﺎ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮی از ]ﻣﯿﺎن[ ﺧﻮد ﺷﻤﺎ ﺑﻪ ﺳﻮﯾﺘﺎن آﻣﺪ ﮐﻪ رﻧﺞدﯾﺪﻧﺘﺎن ﺑﺮ او ]ﮔﺮان و[‬
‫دﺷﻮار اﺳﺖ و ﺑﺮ ]ھﺪاﯾﺖ[ ﺷﻤﺎ ﺳﺨﺖ اﺻﺮار دارد و ]ﻧﺴﺒﺖ[ ﺑﻪ ﻣﺆﻣﻨﺎن‪ ،‬دﻟﺴﻮز ]و[‬
‫ﻣﮫﺮﺑﺎن اﺳﺖ«‪.‬‬
‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﻣﯽآﯾﺪ ﺗﺎ ﻧﻤﺎز ﺑﺨﻮاﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺮدی ﺑﺎدﯾﻪﻧﺸﯿﻦ ﻧﯿﺰ ﺑﺮای ادای ﻧﻤﺎز ھﻤﺮاه او‬
‫ﻣﯽآﯾﺪ‪ .‬ﻣﺮد ﺑﺎدﯾﻪﻧﺸﯿﻦ در ﺗﺸﮫﺪ ﺑﺎ ﺻﺪای ﺑﻠﻨﺪ ﭼﻨﯿﻦ دﻋﺎ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ :‬ﯾﺎ اﻟﻠﻪ! ﺑﻪ ﮐﺴﯽ ﺟﺰ‬
‫ﻣﻦ و ﻣﺤﻤﺪ رﺣﻢ ﻧﮑﻦ!‬
‫رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج ﺳﻼم ﻣﯽدھﺪ و ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪» :‬ﭼﻪ ﮐﺴﯽ ﭼﻨﯿﻦ و ﭼﻨﺎن ﮔﻔﺖ؟«‬
‫او ﻣﯽداﻧﺪ ﮐﻪ ﻣﺮد ﺑﺎدﯾﻪﻧﺸﯿﻦ اﯾﻦ ﺳﺨﻨﺎن را ﮔﻔﺖ‪ ،‬وﻟﯽ ﻣﯽﺧﻮاھﺪ ﺧﻮدش اﻋﺘﺮاف‬
‫ﮐﻨﺪ‪.‬ﻣﺮدم ﭼﯿﺰی ﻧﮕﻔﺘﻨﺪ‪ .‬ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ﭼﻪ ﮐﺴﯽ از ﺷﻤﺎ ﭼﻨﯿﻦ و ﭼﻨﺎن ﮔﻔﺖ؟«‬
‫ﻣﺮد ﺑﺎدﯾﻪﻧﺸﯿﻦ دﺳﺘﺶ را ﺑﻠﻨﺪ ﮐﺮد ﺗﺎ ﺟﺎﯾﺰهای ﺑﮕﯿﺮد!‬
‫او ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣﻦ ﭼﻨﯿﻦ ﮔﻔﺘﻢ‪ ،‬ای رﺳﻮل اﻟﻠﻪ!‬
‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﻟﺒﺨﻨﺪی زد و ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ﭼﯿﺰ وﺳﯿﻊ و ﭘﮫﻨﺎوری را ﻣﺤﺪود ﮐﺮدی‪ ،‬ﺑﻪ راﺳﺘﯽ‬
‫ﮐﻪ رﺣﻤﺖ اﻟﻠﻪ ھﻤﻪ ﭼﯿﺰ را در ﺑﺮﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ«) ‪.(١‬‬
‫اﻟﻠﻪ ﻣﺘﻌﺎﻟﯽ ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪:‬‬
‫َ‬
‫ت� ۡ‬ ‫َّ‬ ‫ُ‬ ‫�� َوس َِع ۡ‬‫َ ََۡ‬
‫�ءٖ﴾ ]اﻷﻋﺮاف‪.[١٥٦ :‬‬ ‫﴿ور ِ‬

‫‪ -١‬ﺑﺨﺎری‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪.٥٨٧٣‬‬

 ‫‪٥٧‬‬ ‫وﺻﻮل و ﭘﺎﯾﻪﻫﺎی ﺗﺮﺑﯿﺖ ﻧﺒﻮی‬

‫»رﺣﻤﺖ ﻣﻦ ھﻤﻪ ﭼﯿﺰ را ﻓﺮا ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ«‪.‬‬

‫ﭼﯿﺰی ﻧﻤﯽﮔﺬرد ﮐﻪ ﻣﺮد ﺑﺎدﯾﻪﻧﺸﯿﻦ راھﺶ را اداﻣﻪ ﻣﯽدھﺪ و ﺑﻪ ﮔﻮﺷﻪای از ﻣﺴﺠﺪ‬
‫ﻣﯽرود ﺗﺎ در آن ادرار ﮐﻨﺪ! اﺻﺤﺎب ﺑﻪ ﺳﻮﯾﺶ ﺣﻤﻠﻪور ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ﺗﺎ درس ﻋﺒﺮﺗﯽ ﺑﻪ او‬
‫ﺑﺪھﻨﺪ ﮐﻪ ھﺮﮔﺰ ﻓﺮاﻣﻮش ﻧﮑﻨﺪ‪ .‬رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪» :‬رھﺎﯾﺶ ﮐﻨﯿﺪ‪ ،‬او را ﺑﻪ ﺣﺎل‬
‫ﺧﻮد ﺑﮕﺬارﯾﺪ«‪ .‬اﺻﺤﺎﺑﺶ را ﻣﯽﻧﺸﺎﻧﺪ و ﻣﺮد ﺑﺎدﯾﻪﻧﺸﯿﻦ را ﺑﻪ ﺣﻀﻮر ﻣﯽﻃﻠﺒﺪ و در‬
‫ﮐﻨﺎرش ﻣﯽﻧﺸﺎﻧﺪ‪ ،‬زﯾﺮا اﯾﻦ ﻣﺴﺄﻟﻪ ﺧﯿﻠﯽ ﺳﺎده و آﺳﺎن اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺳﭙﺲ ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪» :‬دﻟﻮی آب ﺑﯿﺎورﯾﺪ«‪.‬ﺳﻄﻞ آﺑﯽ ﻣﯽآورﻧﺪ و آن را روی ادرار ﻣﺮد‬
‫ﺑﺎدﯾﻪﻧﺸﯿﻦ ﻣﯽرﯾﺰﻧﺪ‪.‬ﻣﺸﮑﻞ ﺣﻞ ﺷﺪ و ﺑﻪ ﭘﺎﯾﺎن رﺳﯿﺪ‪.‬‬
‫رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج ﺑﻪ ﻣﺮد اﻋﺮاﺑﯽ ﮔﻔﺖ‪» :‬اﯾﻦ ﻣﺴﺠﺪھﺎ ﺟﺎی ﻧﺠﺎﺳﺖ و ﻧﺎﭘﺎﮐﯽ ﻧﯿﺴﺖ‬
‫ﺑﻠﮑﻪ ﺑﺮای ﺗﺴﺒﯿﺢ‪ ،‬ﺣﻤﺪ‪ ،‬ﺗﮑﺒﯿﺮ و ﺗﮫﻠﯿﻞ اﺳﺖ«) ‪.(١‬‬
‫ﻣﺮد ﺑﺎدﯾﻪﻧﺸﯿﻦ ﺑﺮﻣﯽﺧﯿﺰد‪ ،‬وﺿﻮ ﻣﯽﮔﯿﺮد و ﻣﺴﻠﻤﺎن ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﺑﻪ آﻧﺎن‬
‫ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ اﮔﺮ او را ﻣﯽزدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ آﻧﺎن ﺑﻪ ﺟﮫﻨﻢ ﺑﺮده ﻣﯽﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺻﺤﺮاﻧﺸﯿﻦ دﯾﮕﺮی ﻣﯽآﯾﺪ و ﻋﺒﺎی ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج را ﭼﻨﺎن ﻣﯽﮐﺸﺪ ﮐﻪ اﺛﺮ ﻟﺒﻪی آن ﺑﺮ‬
‫ﮔﺮدن رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج ﻧﻤﺎﯾﺎن ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج روﯾﺶ را ﺑﺮﻣﯽﮔﺮداﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺮد ﺻﺤﺮاﻧﺸﯿﻦ‬
‫ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ‪ :‬ای ﻣﺤﻤﺪ‪ ،‬از اﻣﻮال اﻟﻠﻪ ﮐﻪ ﻧﺰد ﺗﻮﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻦ ﺑﺪه ﻧﻪ از ﻣﺎل ﭘﺪرت و ﻧﻪ از ﻣﺎل‬
‫ﻣﺎدرت‪.‬‬
‫ﭼﻪ ﻧﯿﺎزی ﺑﻪ اﯾﻦ ﺳﺨﻨﺎن ﺑﻮد؟ ﭼﺮا اﯾﻦ ھﻤﻪ ﺣﺮج و ﺗﻨﮕﻨﺎ؟ ﭼﺮا اﯾﻦ ﻗﺪر ﺑﺪاﺧﻼق؟‬
‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﻧﮕﺎھﯽ ﺑﻪ او ﮐﺮد و ﺑﻪ ﭼﮫﺮهاش ﻟﺒﺨﻨﺪی زد‪ .‬ﺻﺤﺎﺑﻪ ﺑﺮﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﺎ ﺗﻨﺪی‬
‫ﺑﺎ او ﺑﺮﺧﻮرد ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬رھﺎﯾﺶ ﮐﻨﯿﺪ«‪.‬‬
‫ﺳﭙﺲ دﺳﺘﺶ را ﮔﺮﻓﺖ و از اﻣﻮال اﻟﻠﻪ‪ ،‬ﮐﺸﻤﺶ‪ ،‬ﻏﻼت و ﻟﺒﺎس ﺑﻪ او داد و ﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬
‫»آﯾﺎ ﺑﻪ ﺗﻮ ﻧﯿﮑﯽ ﮐﺮدم؟ ﻣﺮد ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﻠﻪ‪ ،‬اﻟﻠﻪ ﺑﻪ ﺗﻮ ای ھﻢ ﻗﻮم و ﻗﺒﯿﻠﻪ ﺑﮫﺘﺮﯾﻦ ﭘﺎداش را‬
‫َ‬
‫ﺑﺪھﺪ‪ .‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﻟﺒﺨﻨﺪ ﻣﯽزﻧﺪ و ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪» :‬ﻣﯽداﻧﯿﺪ َﻣﺜﻞ ﻣﻦ‪ ،‬ﺷﻤﺎ و اﯾﻦ اﻋﺮاﺑﯽ ﺷﺒﯿﻪ‬
‫ﭼﯿﺴﺖ؟« ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﻧﻪ‪ ،‬ای رﺳﻮل اﻟﻠﻪ‪ .‬ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ﻣﺜﺎل ﻣﺎ ﻣﺜﻞ ﻣﺮدی اﺳﺖ ﮐﻪ ﭼﮫﺎرﭘﺎﯾﺶ‬
‫از دﺳﺘﺶ ﻓﺮار ﻣﯽﮐﻨﺪ و او ﺑﻪ دﻧﺒﺎﻟﺶ ﻣﯽدود‪ .‬وﻗﺘﯽ ﻣﺮدم او را ﻣﯽﺑﯿﻨﻨﺪ ﺑﻪ دﻧﺒﺎﻟﺶ‬
‫ﻣﯽدوﻧﺪ و او ﺑﯿﺶﺗﺮ ﻓﺮار ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬آن ﻣﺮد ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ‪ :‬ای ﻣﺮدم‪ ،‬ﻣﻦ و ﭼﮫﺎرﭘﺎﯾﻢ را ﺑﻪ ﺣﺎل‬
‫ﺧﻮدﻣﺎن ﺑﮕﺬارﯾﺪ‪ ،‬ﻣﻦ او را ﺑﮫﺘﺮ ﻣﯽﺷﻨﺎﺳﻢ‪ .‬او ﻣﻘﺪاری از ﺧﺎر و ﺧﺎﺷﺎک و ﺳﺒﺰیھﺎی‬

‫‪ -١‬ﺑﺨﺎری‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ،٥٨٨٧‬ﻣﺴﻠﻢ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ٦١١‬و ‪ ٦١٣‬و اﺣﻤﺪ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪.١٢٦٩٢‬‬

 ‫ﺧﺎﻧﻪای ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﻘﻮی‬ ‫‪٥٨‬‬

‫زﻣﯿﻦ ﺑﺮداﺷﺖ و ﺑﻪ ﻃﺮف ﭼﮫﺎرﭘﺎ ﮔﺮﻓﺖ و او آﻣﺪ و ﺧﻮرد و ﻣﺮد او را ﮔﺮﻓﺖ و ﺑﺴﺖ‪ .‬اﮔﺮ‬
‫ﺷﻤﺎ را ﺑﺎ اﯾﻦ اﻋﺮاﺑﯽ رھﺎ ﻣﯽﮐﺮدم او را ﻣﯽزدﯾﺪ و او ﻣﺮﺗﺪ ﻣﯽﺷﺪ و وارد آﺗﺶ‬
‫ﻣﯽﺷﺪ«) ‪.(١‬‬
‫ﻣﺮد ﺻﺤﺮاﻧﺸﯿﻦ ﻧﺰد ﻗﻮﻣﺶ ﺑﺎزﮔﺸﺖ و آﻧﺎن را ﺑﻪ اﺳﻼم دﻋﻮت داد و ھﻤﮕﯽ ﺑﺪون‬
‫اﺳﺘﺜﻨﺎ ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫اﯾﻦ ﭼﮫﺎرﻣﯿﻦ اﺻﻞ‪ ،‬از ﺑﺰرگﺗﺮﯾﻦ اﺻﻮل ﺗﺮﺑﯿﺖ اﺳﺖ و ﺑﺪرﻓﺘﺎری و ﺗﻨﺪی ﭼﯿﺰی ﺟﺰ‬
‫ﮐﯿﻨﻪ و ﺣﻘﺪ را ﺑﻪ ھﻤﺮاه ﻧﺪارد و ﻧﺮﻣﯽ و ﻣﻼﯾﻤﺖ ﻧﯿﺰ ﺟﺰ ﻣﺤﺒﺖ در دل و ﺟﺎن را ﺑﻪ‬
‫ارﻣﻐﺎن ﻧﻤﯽآورد‪.‬‬
‫ﺟﺮﯾﺮ ﺑﻦ ﻋﺒﺪاﻟﻠﻪ س ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﻪ اﻟﻠﻪ ﻗﺴﻢ ھﺮﮔﺎه ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﻣﺮا ﻣﯽدﯾﺪ‪ ،‬ﺑﻪ روﯾﻢ ﻟﺒﺨﻨﺪ‬
‫ﻣﯽزد‪ .‬ﭼﻘﺪر زﯾﺒﺎﺳﺖ ﻟﺒﺨﻨﺪ! اﯾﻦ ﺟﺎدوی ﺣﻼل اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﯾﮑﯽ از ﻋﻠﻤﺎ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﺟﺎدوی‬
‫ﺣﻼل ﭼﯿﺴﺖ؟ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻟﺒﺨﻨﺪ زدﻧﺖ ﺑﻪ روی دﯾﮕﺮان‪.‬‬
‫ﻓﺮق اﺳﺖ ﻣﯿﺎن اﻧﺴﺎن ﻣﺘﮑﺒﺮ‪ ،‬ﺧﺸﮏ و ﺧﺸﻨﯽ ﮐﻪ ﺗﺒﺴﻢ ﻧﻤﯽزﻧﺪ و اﮔﺮ ھﻢ ﺗﺒﺴﻢ‬
‫ﺑﺰﻧﺪ ﮔﻮﯾﯽ ﺑﺎ ﻗﻄﺮه ﭼﮑﺎن‪ ،‬ﻗﻄﺮه ﻗﻄﺮه ﻣﯽرﯾﺰد‪ ،‬ﯾﺎ ﮔﻮﯾﯽ از ﺧﻮﻧﺶ ﺑﻪ ﺗﻮ ﻣﯽﺑﺨﺸﺪ و ﯾﺎ‬
‫ﮔﻮﯾﯽ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻟﺒﺨﻨﺪش ﺑﺮ ﺗﻮ ﻣﻨﺖ ﻣﯽﮔﺬارد و ﻣﯿﺎن ﮐﺴﯽﮐﻪ ھﻤﻮاره او را ﺧﻨﺪهرو و‬
‫ﺧﻮش ﺑﺮﺧﻮرد ﻣﯽﺑﯿﻨﯽ‪.‬‬
‫ﹺ‬ ‫ـــــــﺄﻧ ﹶﱠﲈ ﹸأ ﹾو ﹺر ﹸدوا ﹶﻏ ﹾﺼــــــــ ﹰﺒﺎ إﹺ ﹶﱃ اﻟﻨﱠـ‬
‫ـــــــﺎر‬ ‫ﹶﻛـ ﹶ‬ ‫اد ا ﹾﻟ ﹺﻜـ ﹾ ﹺ‬
‫ــﱪ ﹶﻋﺎﺑﹺ ﹶﺴـــ ﹲﺔ‬ ‫وﺟـــﻮﻫﻬﻢ ﹺﻣـــﻦ ﺳـــﻮ ﹺ‬
‫ﹾ ﹶ ﹶ‬ ‫ﹸ ﹸ ﹸ ﹸ ﹾ‬
‫ﺎﻛﻴـ ﹺ‬
‫ــــﺪ ﹶو ﹸﻓ ﱠﺠـ ﹺ‬ ‫ﻳـــــﺎ و ﹾﳛﻬـــــﻢ ﹺﻣـــــﻦ ﻣﻨﹶ ﹺ‬ ‫ﺎﺳـــﺘﹶﺎ ﹶء ﹾت ﹶﻣﻨﹶـــﺎﻇﹺ ﹸﺮ ﹸﻫ ﹾﻢ‬
‫ــــﺎر‬ ‫ﹾ ﹶ‬ ‫ﹶ ﹶ ﹶﹸ ﹾ‬ ‫ﹶـــﲆ اﷲﹺ ﹶﻓ ﹾ‬
‫ﹶﻫـــﺎﻧﹸﻮا ﻋ ﹶ‬
‫اﻟﺴ ﹺ‬
‫ـﺎري‬ ‫ﹸـﻮر ﹺﻫ ﹾﻢ ﹶﻣـﺎ ﹸﻳ ﹾﺘ ﹺﺤـ ﹸ‬
‫ﻒ ﱠ‬ ‫ﹶأ ﹾﻋ ﹶﻄ ﹾﻮ ﹶك ﹺﻣ ﹾﻦ ﻧ ﹺ‬ ‫ــــﻮ ﹴم إﹺ ﹶذا ﹶﻻ ﹶﻗ ﹾﻴـــــﺘ ﹸﹶﻬ ﹾﻢ ﻋ ﹶﹶﺮ ﹰﺿـــــﺎ‬
‫ﹶﻟ ﹾﻴ ﹸﺴـــــﻮا ﹶﻛ ﹶﻘـ ﹾ‬
‫وك ا ﹾﻟﻮ ﹺ‬
‫اﺣــــﺪﹸ اﻟ ﹶﺒـ ﹺ‬
‫ـــﺎري‬ ‫ﹺ‬
‫ﺑﹺ ﹶﻮ ﹾﺻــــﻔ ﹺﻬ ﹾﻢ ﹶذ ﱠﻛــــ ﹸﺮ ﹶ ﹶ‬ ‫ـــﻴﲈ ﹺء ﹶﻃ ﹾﻠ ﹶﻌـــﺘﹺ ﹺﻬ ﹾﻢ‬ ‫ﹺ‬ ‫ﹺ‬
‫ﹶـــﺮ ﹶوی ﹶوﺗ ﹾﹶﺸـــ ﹶﺒ ﹸﻊ ﻣـــ ﹾﻦ ﺳ ﹶ‬ ‫ﺗ ﹾ‬
‫ﹺ‬ ‫ﹺ‬ ‫ﹶﻣــ ﹾﻦ ﹶﺗ ﹾﻠــ ﹶﻖ ﹺﻣــﻨﹾ ﹸﻬﻢ ﹶﺗ ﹸﻘ ﹾ‬
‫ﻣ ﹾﺜـ ﹶﻞ اﻟﻨ ﹸﱡﺠــﻮ ﹺم ا ﱠﻟﺘــﻲ ﹶﻳ ﹾﺴـ ﹺـﺮي ﹺ ﹶﲠــﺎ ﱠ‬
‫اﻟﺴــﺎري‬ ‫ــﻞ ﹶﻻ ﹶﻗ ﹾﻴــ ﹸﺖ ﹶﺳــ ﱢﻴﺪﹶ ﹸﻫ ﹾﻢ‬
‫»ﭼﮫﺮهھﺎﯾﺸﺎن از ﺳﯿﺎھﯽ ﺗﮑﺒﺮ و ﻏﺮور‪ ،‬ﻋﺒﻮس و ﺗﺮﺷﺮو اﺳﺖ‪ ،‬ﮔﻮﯾﯽ ﺑﻪ زور وارد آﺗﺶ‬
‫ﺷﺪهاﻧﺪ‪ ،‬در ﺑﺮاﺑﺮ اﻟﻠﻪ‪ ،‬ﺣﻘﯿﺮ و ﺳﺒﮏ ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﭘﺲ ﻗﯿﺎﻓﻪھﺎﯾﺸﺎن درھﻢ رﯾﺨﺖ‪ ،‬ای وای ﺑﺮ‬
‫آﻧﺎن ﮐﻪ ﭼﻪ ﺑﺪﺑﺨﺘﺎن ﻓﺎﺟﺮی ھﺴﺘﻨﺪ‪،‬‬

‫‪ -١‬اﯾﻦ ﺣﺪﯾﺚ را ﭘﯿﺪا ﻧﮑﺮدم وﻟﯽ ﭼﯿﺰی ﺷﺒﯿﻪ اوﻟﺶ را ﻧﺰد اﺑﻮداود ﯾﺎﻓﺘﻢ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ٤٧٧١‬و ﻧﺴﺎﯾﯽ‪،‬‬
‫ﺣﺪﯾﺚ ‪.٤٧٥٩‬‬
 ‫‪٥٩‬‬ ‫وﺻﻮل و ﭘﺎﯾﻪﻫﺎی ﺗﺮﺑﯿﺖ ﻧﺒﻮی‬

‫ﺑﺴﺎن ﻣﺮدﻣﯽ ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ وﻗﺘﯽ ﺗﺼﺎدﻓﯽ ﺑﺎ آﻧﺎن روﺑﺮو ﺷﺪی‪ ،‬از ﻧﻮرﺷﺎن ﭼﯿﺰی را ﺑﻪ‬
‫ﺗﻮ ﻣﯽدھﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﺴﺎﻓﺮ ﺑﻪ ارﻣﻐﺎن ﻣﯽآورد‪،‬‬
‫از ﺳﯿﻤﺎی ﭼﮫﺮهی آﻧﺎن ﺳﯿﺮ ﻣﯽﺷﻮی و ﺑﺎ ﺗﻮﺻﯿﻒﺷﺎن ﺗﻮ را ﺑﻪ ﯾﺎد ﺧﺎﻟﻖ ﯾﮕﺎﻧﻪ‬
‫ﻣﯽاﻧﺪازﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ھﺮﮐﺲ از آﻧﺎن ﻣﻼﻗﺎت ﮐﻨﯽ ﻣﯽﮔﻮﯾﯽ ﺑﺎ ﺳﺮورﺷﺎن ﻣﻼﻗﺎت ﮐﺮدم‪ ،‬ھﻤﺎﻧﻨﺪ‬
‫ﺳﺘﺎرﮔﺎﻧﻨﺪ ﮐﻪ راھﻨﻤﺎی ﻣﺴﺎﻓﺮ ﺑﺎﺷﻨﺪ«‪.‬‬
‫در ﺻﺤﯿﺢ ﻣﺴﻠﻢ آﻣﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﻌﺎوﯾﻪ ﺑﻦ ﺣﮑﻢ ﺳﻠﻤﯽ وارد ﻣﺴﺠﺪ ﺷﺪ و ھﻤﺮاه‬
‫ﺻﺤﺎﺑﻪ ﭘﺸﺖ ﺳﺮ رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج ﻧﻤﺎز ﺧﻮاﻧﺪ‪ ،‬در اﯾﻦ ھﻨﮕﺎم ﻣﺮدی ﻋﻄﺴﻪ زد و ﻣﻌﺎوﯾﻪ ﮐﻪ‬
‫ﺣﮑﻢ آن را ﻧﻤﯽداﻧﺴﺖ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﯾﺮﲪﻚ اﷲ! ﻣﺮد دوﺑﺎره ﻋﻄﺴﻪ زد‪ .‬او دوﺑﺎره ﮔﻔﺖ‪ :‬ﯾﺮﲪﻚ‬
‫اﷲ‪.‬اﺻﺤﺎب ﺑﺮای ﻣﺘﻮﺟﻪ ﮐﺮدن وی ﺑﺎ ﭘﺎھﺎیﺷﺎن زدﻧﺪ‪.‬او ﮔﻔﺖ‪ :‬ای وای ﺑﺮ ﻣﺎدرم! ﻣﮕﺮ‬
‫ﭼﻪ ﮐﺮدم؟! آﻧﺎن ﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ ﺳﺎﮐﺘﺶ ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ او ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺖ) ‪.(١‬‬
‫وﻗﺘﯽ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﺳﻼم داد‪ ،‬ﻣﻌﺎوﯾﻪ ﮔﻮﯾﺪ‪ :‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﻣﺮا ﻓﺮاﺧﻮاﻧﺪ – ﭘﺪر و ﻣﺎدرم ﻓﺪاﯾﺶ –‬
‫ﻣﻌﻠﻤﯽ ﺑﮫﺘﺮ‪ ،‬ﺑﺮدﺑﺎرﺗﺮ و ﻣﮫﺮﺑﺎنﺗﺮ از او ﻧﺪﯾﺪم‪ ،‬او ﻧﻪ ﺑﺮ ﺳﺮم ﻓﺮﯾﺎد زد‪ ،‬ﻧﻪ ﻣﺮا دﺷﻨﺎم داد و‬
‫ﻧﻪ ﺑﻪ ﻣﻦ ﻧﺎﺳﺰا ﮔﻔﺖ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ دﺳﺘﺶ را ﺑﺮ ﺷﺎﻧﻪام ﮔﺬاﺷﺖ و ﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫»اﯾﻦ ﻧﻤﺎز ﺑﺮای ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﻦ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﺑﺮای ﺧﻮاﻧﺪن ﻗﺮآن‪ ،‬ذﮐﺮ و ﺗﺴﺒﯿﺢ‬
‫اﺳﺖ«) ‪ .(٢‬آﯾﺎ از اﯾﻦ زﯾﺒﺎﺗﺮ وﺟﻮد دارد؟! آﯾﺎ ﻧﺮﻣﺘﺮ و ﻣﻼﯾﻤﺘﺮ از اﯾﻦ وﺟﻮد دارد؟!‬
‫اﺻﻞ ﭘﻨﺠﻢ‪ :‬ﭘﻠﻨﺪ ﭘﺮوازی و ھﻤﺖ ﺑﻠﻨﺪ‪.‬‬
‫رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج اﺻﺤﺎﺑﺶ را ﺑﺮ اﺳﺎس دﻟﺒﺴﺘﮕﯽ ﺑﻪ ﺑﺰرﮔﻮاریھﺎ و اﻣﻮر واﻻ و ﺗﺮک اﻣﻮر‬
‫ﺑﯽارزش و ﭘﺴﺖ‪ ،‬ﺗﺮﺑﯿﺖ ﻧﻤﻮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ھﻤﯿﻦ ﺧﺎﻃﺮ ﺟﻮاﻧﺎن و ﮐﻮدﮐﺎن در زﻣﺎن ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ اﮐﺮم ج دارای ھﻤﺘﯽ واﻻ و ﺑﻠﻨﺪ‬
‫ﭘﺮوازیھﺎی ارﺟﻤﻨﺪی ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل از ﺟﻤﻠﻪ ﺑﻠﻨﺪ ﭘﺮوازیھﺎی اﺑﻦ ﻋﺒﺎس اﯾﻦ‬
‫ﺑﻮد ﮐﻪ ھﻤﺮاه رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪی ﺧﺎﻟﻪاش ﻣﯿﻤﻮﻧﻪ ﻣﯽرﻓﺖ ﺗﺎ ﭼﮕﻮﻧﮕﯽ ﻗﯿﺎم ﺷﺐ را‬
‫ﺑﯿﺎﻣﻮزد و اﯾﻦ ﮐﻪ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺷﺒﺶ را ﺳﭙﺮی ﻣﯽﮐﺮد‪.‬‬

‫‪ -١‬ﻣﺴﻠﻢ‪ ،‬ﺷﻤﺎرهی ‪ ،١١٥١‬اﺣﻤﺪ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ١٥٠٩‬و اﺑﻮداود‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪.٩٣٠‬‬

‫‪ -٢‬ﻣﺴﻠﻢ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ،١١٥١‬اﺣﻤﺪ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ١٥٠٩‬و اﺑﻮداود‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪.٩٣٠‬‬
 ‫ﺧﺎﻧﻪای ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﻘﻮی‬ ‫‪٦٠‬‬

‫اﺑﻦ ﻋﻤﺮ ب ﻣﺘﺨﺼﺺ ﭘﯿﮕﯿﺮی ﺣﺮﮐﺎت و ﺳﮑﻨﺎت رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج ﺧﺎرج از ﺧﺎﻧﻪ‬
‫ﺑﻮد‪ ،‬در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﺳﻦ و ﺳﺎﻟﯽ ﻧﺪاﺷﺖ‪ .‬ﺑﻪ ھﻤﯿﻦ ﺧﺎﻃﺮ ﺑﺴﯿﺎری از ﺳﻨﺖھﺎ ﻓﻘﻂ از‬
‫ﻧﺎﺣﯿﻪی او ﺛﺒﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ و ﺑﻪ ھﻤﯿﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ‪.‬‬
‫ﭼﻨﯿﻦ ﮐﻮدﮐﺎﻧﯽ اﻻن ﮐﺠﺎ ھﺴﺘﻨﺪ؟ وﻗﺘﯽ ﺑﺰرﮔﺘﺮﯾﻦ ھﻢ و ﻏﻢ و ﺗﻼشﺷﺎن ﺟﻤﻊ‬
‫ﮐﺮدن ﮐﻠﮑﺴﯿﻮن ﺗﻤﺒﺮ ﯾﺎ ھﺪر دادن وﻗﺖ در ﺑﺎزی ﺑﺎﺷﺪ؟!‬
‫ﯾﺎ اﯾﻦ ﮐﻪ ﯾﮑﯽ از آﻧﮫﺎ در ﺑﺰرﮔﯽ ﺗﺎﺟﺮ ﺑﺰرﮔﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ ﻣﯿﻠﯿﻮنھﺎ ﺛﺮوت دارد ﯾﺎ ﻓﺮد‬
‫ﺻﺎﺣﺐ ﻣﻨﺼﺒﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ در ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﺮدم ﺑﺪان اﻓﺘﺨﺎر ﻧﻤﺎﯾﺪ‪.‬‬
‫از ﺟﻤﻠﻪ ھﻤﺖھﺎی واﻻی اﺻﺤﺎب اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ روزی رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج ھﻤﺮاه آﻧﺎن‬
‫ﻧﺸﺴﺘﻪ ﺑﻮد و ﺑﻪ آﻧﺎن ﺧﺒﺮ داد ﮐﻪ ﺑﮫﺸﺖ دروازه دارد ﭘﺲ ﮐﺴﯽﮐﻪ اھﻞ ﻧﻤﺎز ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬از‬
‫دروازهی ﻧﻤﺎز ﻓﺮاﺧﻮاﻧﺪه ﻣﯽﺷﻮد و ﮐﺴﯽﮐﻪ اھﻞ روزه ﺑﺎﺷﺪ از دروازهی روزه ﻓﺮاﺧﻮاﻧﺪه‬
‫ﻣﯽﺷﻮد و ﺑﻪ ھﻤﯿﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ‪...‬‬
‫اﺑﻮﺑﮑﺮ س ﮐﻪ ھﻤﺘﯽ واﻻ داﺷﺖ‪ ،‬ﮔﻔﺖ‪ :‬ای رﺳﻮل اﻟﻠﻪ‪ ،‬آﯾﺎ اﻣﮑﺎن دارد ﮐﻪ ﺷﺨﺼﯽ از‬
‫ھﻤﻪی اﯾﻦ دروازهھﺎ ﻓﺮاﺧﻮاﻧﺪه ﺷﻮد؟‬
‫ﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬
‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫ََ ْ َ ْ ُ ْ َ ُ َ ْ‬ ‫َ‬
‫�ﻮن ِﻣﻨ ُﻬ ْﻢ ﻳَﺎ أﺑَﺎ ﺑَ� ٍﺮ«) ‪» .(١‬ﺑﻠﻪ ای اﺑﻮﺑﮑﺮ و اﻣﯿﺪوارم ﮐﻪ ﺗﻮ ﻧﯿﺰ از‬ ‫»�ﻌﻢ وأرﺟﻮ أن ﺗ‬
‫آﻧﮫﺎ ﺑﺎﺷﯽ«‪.‬‬
‫ﹶﲤــــــــ ﹺﴚ ر ﹶو ﹾﻳـــــــﺪﹰ ا ﹶو ﹶ ﹺ‬
‫ﲡـــــــﻲ ﹸء ﹺﰲ ﹾاﻷﹶ ﱠو ﹺل‬ ‫ﹶﻣــــــ ﹾﻦ ﹺﱄ ﺑﹺ ﹺﻤ ﹾﺜــــــ ﹺﻞ ﹶﺳـ ﹾ ﹺ‬
‫ـــــﲑ ﹶك ا ﹾﻟــــــ ﹸـﻤﺪﹶ ﱠﻟ ﹺﻞ‬
‫ﹸ‬ ‫ﹾ‬
‫»ﭼﻪ ﮐﺴﯽ روش ﭘﺮ اﻓﺘﺨﺎری ﭼﻮن ﺗﻮ دارد‪ ،‬آھﺴﺘﻪ و ﺑﺎ ﺗﺄﻧﯽ راه ﻣﯽروی و اول از‬
‫ھﻤﻪ ﻣﯽرﺳﯽ«‪.‬‬
‫رﺑﯿﻌﻪ ﺑﻦ ﮐﻌﺐ اﺳﻠﻤﯽ و ﯾﺎراﻧﺶ ﺑﺎ ھﯿﺄﺗﯽ ﻧﺰد رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج ﻣﯽآﯾﻨﺪ‪ ،‬رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج‬
‫ﻧﯿﺎزﺷﺎن را ﺟﻮﯾﺎ ﻣﯽﺷﻮد و ھﺮﯾﮏ از آﻧﺎن ﭼﯿﺰ ﺑﯽارزش و زوال ﯾﺎﻓﺘﻨﯽای را ﺑﺮﮔﺰﯾﺪ‪ ،‬اﻣﺎ‬
‫رﺑﯿﻌﻪ س ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣﻦ ھﻤﺮاھﯽ ﺗﻮ در ﺑﮫﺸﺖ را ﺧﻮاھﺎﻧﻢ‪ .‬ﺑﻪ اﯾﻦ ھﻤﺖ و ﺑﻠﻨﺪ ﭘﺮوازی ﺑﻨﮕﺮ‪.‬‬
‫رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج ﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬
‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ َ ِّ َ َ َ ْ َ‬
‫الﺴ ُﺠﻮ ِد«) ‪» .(١‬ﭘﺲ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺧﻮدت ﺑﺎ ﺳﺠﺪهﮐﺮدن »ﻧﻤﺎز‬
‫ﺮﺜة ُّ‬
‫»ﻓﺄ ِﻋ� ﻰﻠﻋ �ﻔ ِﺴﻚ ِﺑ� َ ِ‬
‫ﺧﻮاﻧﺪن« زﯾﺎد‪ ،‬ﻣﺮا ﯾﺎری ﮐﻦ«‪.‬‬

‫‪ -١‬ﺑﺨﺎری‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ٣٥٨٦ ،١٨٧٦‬و ﻣﺴﻠﻢ‪ ،‬ﺷﻤﺎرهی ‪.٢٢٢٤‬‬

 ‫‪٦١‬‬ ‫وﺻﻮل و ﭘﺎﯾﻪﻫﺎی ﺗﺮﺑﯿﺖ ﻧﺒﻮی‬

‫اﯾﻨﮫﺎ ﻧﻤﻮﻧﻪھﺎﯾﯽ از ھﻤﺖ واﻻﯾﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ اﮐﺮم ج در اﺻﺤﺎﺑﺶ ﻏﺮس ﻧﻤﻮد و‬
‫در زﻧﺪﮔﯽ آﻧﺎن ﻧﻤﻮﻧﻪھﺎ و ﻣﺜﺎلھﺎی ﺑﺴﯿﺎری وﺟﻮد دارد‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺑﺮ ھﺮ ﻣﺮﺑﯽ واﺟﺐ اﺳﺖ ﮐﻪ اﯾﻦ ﻣﺒﺪأ و اﺻﻞ را در ﻣﺮﺑﯿﺎن ﻏﺮس دھﺪ‪ ،‬اﺻﻞ‬
‫ﺑﻠﻨﺪ ﭘﺮوازی و ھﻤﺖ واﻻ در درون ﻓﺮزﻧﺪان و داﻧﺶ آﻣﻮزاﻧﺶ‪ ،‬ﺗﺎ ﺑﻪ ﺟﺎی ﭼﺮﺧﺶ‬
‫ﺑﻠﻨﺪﭘﺮوازیھﺎﯾﺸﺎن ﭘﯿﺮاﻣﻮن اﻣﻮر ﺑﯽارزش و ﭘﺴﺖ‪ ،‬ﺑﺮ ﻋﻼﻗﻪ و ﻣﺤﺒﺖ ﺑﻪ اﻣﻮر واﻻ و ﻣﻘﺎم‬
‫و ﻣﻨﺰﻟﺖھﺎی ﺑﺰرگ ﺗﺮﺑﯿﺖ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫واﷲ أﻋﻠﻢ‪ ،‬وﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯽ ﻧﺒﻴﻨﺎ ﳏﻤﺪ وآﻟﻪ وﺻﺤﺒﻪ وﺳﻠﻢ‪.‬‬

‫‪ -١‬ﻣﺴﻠﻢ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ،١٠٤٦‬اﺣﻤﺪ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ١٦٢٦٥‬و اﺑﻮداود‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪.١٣٢٠‬‬

 ‫ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪی ﭘﺪران‬

‫اﳊﻤﺪ اﷲ اﻟﺬي ﺟﻌﻞ ﻟﻌﻴﻮن اﻵﺑﺎء ﻗﺮة وﺟﻌﻠﻬﻢ ﻟﻘﻠﻮﲠﻢ ﻣﴪة وﺟﻌﻞ اﻷﺑﻨﺎء ﰲ ﺟﺒﲔ‬
‫اﻟﺴﻌﺎدة درة وأوﴆ ﲠﻢ وﺑﺘﻮﺑﻴﺘﻬﻢ ﰲ اﻟﻜﺘﺎب واﻟﺴﻨﺔ ﻛﺮة ﻣﻦ ﺑﻌﺪ ﻛﺮة‪.‬‬
‫واﻟﺼﻼة واﻟﺴﻼم ﻋﻠﯽ ﺧﲑ اﻵﺑﺎء أﰊ اﻟﺰﻫﺮاء‪ ،‬ﺳﻴﺪ اﻷوﻟﻴﺎء وأﻋﻈﻢ اﻷﺻﻔﻴﺎء وأﺟﻞ‬
‫اﳌﺮﺑﲔ اﻟﻨﺒﻼء‪.‬‬
‫وأﺷﻬﺪ أن ﻻ إﻟﻪ إﻟﻪ اﷲ وأﺷﻬﺪ أن ﳏﻤﺪﹰ ا ﻋﺒﺪه ورﺳﻮﻟﻪ‪ ،‬ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﻋﻠﯽ آﻟﻪ وﺻﺤﺒﻪ‬
‫ﻛﺜﲑا‪.‬‬
‫ﺗﺴﻠﻴﲈ ﹰ‬
‫ﹰ‬ ‫وﺳﻠﻢ‬
‫ای ﭘﺪران ارﺟﻤﻨﺪ‪ ،‬از ﺟﻤﻠﻪ ﺑﺰرگﺗﺮﯾﻦ ﺑﺨﺸﺶھﺎﯾﯽ ﮐﻪ اﻟﻠﻪ – ﺗﺒﺎرک و ﺗﻌﺎﻟﯽ – ﺑﻪ‬
‫اﻧﺴﺎن ارزاﻧﯽ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻓﺮزﻧﺪان ﺻﺎﻟﺢ و ﺧﯿﺮﺧﻮاه ﺑﻪ آﻧﺎن ﻋﻄﺎ ﮐﻨﺪ‪،‬‬
‫ﻓﺮزﻧﺪان ﻧﺠﯿﺐ و ﺑﺎﺗﻘﻮا‪ .‬آن وﻗﺖ اﺳﺖ ﮐﻪ در زﻧﺪﮔﯽ دﻧﯿﺎ و آﺧﺮت ﺧﻮﺷﺒﺨﺖ ﻣﯽﺷﻮی‪.‬‬
‫اﯾﻦ ﺑﺨﺸﺶ و ﻋﻄﺎی اﻟﮫﯽ ﺑﺎ دو ﺳﺒﺐ اﺻﻼح ﻣﯽﺷﻮد‪:‬‬
‫اول‪ :‬ﺑﺎ ﻗﻀﺎ و ﻗﺪر اﻟﻠﻪ ﺣﯽ و ﻗﯿﻮم و ﺑﺎ ھﺪاﯾﺖ او – ﺗﺒﺎرک و ﺗﻌﺎﻟﯽ‪.‬‬
‫دوم‪ :‬دﻟﯿﻞ اﮐﺘﺴﺎﺑﯽ ﺑﻨﺪه ﺑﺎ ﺗﺮﺑﯿﺖ و آﻣﻮزش و ﺗﻮﺟﯿﻪ‪.‬‬
‫اﺑﺮاھﯿﻢ ﺧﻠﯿﻞ ÷ ﺑﻪ درﮔﺎه اﻟﻠﻪ ﻣﺘﻌﺎل دﻋﺎ ﮐﺮد ﮐﻪ ﻓﺮزﻧﺪاﻧﺶ را از ﺷﺮک و ﻋﺒﺎدت‬
‫ﻧﻤﺎدھﺎ ﻣﺤﻔﻮظ ﺑﺪارد‪:‬‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫ۡ‬
‫َّ‬ ‫� َءام ِٗنا َوٱ ۡجنُ ۡب� َو َ� َّ‬
‫� أن � ۡع ُب َد‬ ‫�ذ قَ َال إبۡ َ�ٰه ُ‬
‫ِيم َر ّب ٱ ۡج َع ۡل َ�ٰ َذا ٱ�َ َ‬ ‫ۡ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫﴿‬
‫َ‬
‫ۡ ۡ َ َ‬
‫ٱ�صنام‪] ﴾٣٥‬إﺑﺮاھﯿﻢ‪.[٣٥ :‬‬
‫»و ]ﯾﺎد ﮐﻦ[ ھﻨﮕﺎﻣﯽ را ﮐﻪ اﺑﺮاھﯿﻢ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﭘﺮوردﮔﺎرا‪ ،‬اﯾﻦ ﺷﮫﺮ را اﯾﻤﻦ ﮔﺮدان‪ ،‬و ﻣﺮا و‬
‫ﻓﺮزﻧﺪاﻧﻢ را از ﻋﺒﺎدت ﻧﻤﺎدھﺎ دور دار«‪.‬‬
‫ﮔﻮﯾﯽ ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ‪ :‬ﭘﺮوردﮔﺎرا! ﻓﺮزﻧﺪاﻧﻢ را ﺑﺖﭘﺮﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺸﺮک و ﺑﺪﮐﺎر ﻣﮕﺮدان ﮐﻪ در ﻏﯿﺮ‬
‫اﯾﻦ ﺻﻮرت زﻧﺪﮔﯽ ﺑﺮاﯾﻢ ﺗﯿﺮه و ﺗﺎر ﻣﯽﮔﺮدد و دﻧﯿﺎ در ﺑﺮاﺑﺮ دﯾﺪﮔﺎﻧﻢ ﺳﯿﺎه و ﺗﺎرﯾﮏ‬
‫ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﭘﺲ از آن در ﭼﻨﺪ آﯾﻪ ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ‪:‬‬
 ‫ﺧﺎﻧﻪای ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﻘﻮی‬ ‫‪٦٤‬‬
‫ٱل ۡ ُم َ‬ ‫َ‬ ‫نت مِن ُذ ّر َّ�� ب َواد َ� ۡ� ذِي َز ۡر ٍع ع َ‬ ‫َّ َّ َ ٓ ّ ٓ َ ۡ َ‬
‫ح َّر ِم َر َّ� َنا‬ ‫ِند بَ ۡيتِك‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬
‫ك ُ‬ ‫﴿ر�نا إ ِ ِ� أس‬
‫ۡ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫ُ ُ ْ َّ َ ٰ َ َ ۡ َ ۡ ۡ‬
‫ت‬ ‫َّ‬
‫م َِن ٱ� َم َ� ٰ ِ‬
‫ّ‬ ‫اس َ� ۡهو ٓ‬
‫ي إ ِ ۡ� ِه ۡم َوٱ ۡر ُز� ُهم‬ ‫ِ‬ ‫� َد ٗة ّم َِن ٱ�َّ‬
‫ٔ‬ ‫ِ‬ ‫ِ�قِيموا ٱلصلوة فٱجعل أ‬
‫ِ‬
‫َ َ َّ ُ ۡ َ ۡ ُ َ‬
‫لعلهم �شك ُرون‪] ﴾٣٧‬إﺑﺮاھﯿﻢ‪.[٣٧ :‬‬
‫»ﭘﺮوردﮔﺎرا‪ ،‬ﻣﻦ ]ﯾﮑﯽ از[ ﻓﺮزﻧﺪاﻧﻢ را در ّدرهای ﺑﯽﮐﺸﺖ‪ ،‬ﻧﺰد ﺧﺎﻧﻪ ﻣﺤﺘﺮم ﺗﻮ‪ ،‬ﺳﮑﻮﻧﺖ‬
‫دادم‪ .‬ﭘﺮوردﮔﺎرا‪ ،‬ﺗﺎ ﻧﻤﺎز را ﺑﻪ ﭘﺎ دارﻧﺪ‪ ،‬ﭘﺲ دلھﺎی ﺑﺮﺧﯽ از ﻣﺮدم را ﺑﻪﺳﻮی آﻧﺎن‬
‫ﮔﺮاﯾﺶ ده و آﻧﺎن را از ﻣﺤﺼﻮﻻت ]ﻣﻮرد ﻧﯿﺎزﺷﺎن[ روزی ده‪ ،‬ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﺳﭙﺎﺳﮕﺰاری‬
‫ﮐﻨﻨﺪ«‪.‬‬
‫ﺑﺎراﻟﮫﺎ! ﻓﺮزﻧﺪاﻧﻢ ﻧﻤﺎز را ﺑﺮ ﭘﺎی ﻣﯽدارﻧﺪ ﭘﺲ آﻧﺎن را ﺿﺎﯾﻊ ﻣﮕﺮدان‪.‬‬
‫ﻓﺮزﻧﺪاﻧﻢ ﻓﺮﻣﺎﻧﺒﺮ و ﺑﺎﺗﻘﻮا ھﺴﺘﻨﺪ ﭘﺲ آﻧﺎن را ﮔﻤﺮاه و ﻣﺸﺮک ﻣﮕﺮدان‪.‬‬
‫در ﺳﻮرهی ﺑﻘﺮه و در روز درﺧﻮاﺳﺖ وﻻﯾﺖ و دوﺳﺘﯽ از اﻟﻠﻪ ﺑﺮای ﺧﻮد و ﻓﺮزﻧﺪاﻧﺶ‬
‫َ َ َ‬ ‫ُ‬
‫ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ‪َ ﴿ :‬ومِن ذ ّرِ َّ� ِ�﴾ ]اﻟﺒﻘﺮة‪» .[١٢٤ :‬از دودﻣﺎﻧﻢ ]ﭼﻄﻮر[؟« ﭘﺲ اﻟﻠﻪ ﻓﺮﻣﻮد‪﴿ :‬قال �‬
‫َ‬ ‫َّ‬ ‫َ ُ َۡ‬
‫َ�نال �هدِي ٱل�ٰل ِ ِم�‪] ﴾١٢٤‬اﻟﺒﻘﺮة‪» .[١٢٤ :‬ﭘﯿﻤﺎن ﻣﻦ ﺑﻪ ﺑﯿﺪادﮔﺮان ﻧﻤﯽرﺳﺪ«‪.‬‬
‫ﻓﺮزﻧﺪ ﻓﺎﺟﺮ ﺑﻪ وﻻﯾﺖ اﻟﮫﯽ دﺳﺖ ﻧﻤﯽﯾﺎﺑﺪ‪ ،‬زﯾﺮا ﻣﯿﺎن اﻟﻠﻪ ﻣﺘﻌﺎل و ﻣﺨﻠﻮﻗﺶ ھﯿﭻ‬
‫ﻧﺴﺒﺖ‪ ،‬واﺳﻄﻪ و ﺷﻔﺎﻋﺘﯽ وﺟﻮد ﻧﺪارد ﻣﮕﺮ ﺑﺮای ﺑﻨﺪﮔﺎن ﺑﺮﮔﺰﯾﺪهاش‪.‬‬
‫ُ‬
‫زﮐﺮﯾﺎ ÷ در ﺷ ُﺮف ﭘﯿﺮی اﺳﺖ‪ ،‬ﺳﻦ و ﺳﺎﻟﯽ از او ﮔﺬﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺪﻧﺶ ﻓﺮﺗﻮت و‬
‫ﻧﺎﺗﻮان ﮔﺸﺘﻪ اﺳﺖ ﭘﺲ رو ﺑﻪ ﻗﺒﻠﻪ ﻧﻤﻮد و دﺳﺘﺎن ﺗﻀﺮع ﺑﻪﺳﻮی اﻟﻠﻪ ﺣﯽ و ﻗﯿﻮم ﺑﺮآورده‬
‫و ﭼﻨﯿﻦ ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ‪:‬‬
‫ٓ‬ ‫َ‬ ‫ۡ‬
‫َ ّ ّ َ َ َ َ ۡ ُ ّ َ ۡ َ َ َ َّ ُ َ ۡ ٗ َ ۡ ُ ۢ ُ َ َ َ ّ َ ٗ‬
‫َ‬ ‫ۡ‬
‫ب شقِ ّيا‪٤‬‬ ‫ب إ ِ ِ� وهن ٱلعظم م ِِ� وٱشتعل ٱلرأس شيبا ولم أ�ن بِد��ِك ر ِ‬ ‫﴿ر ِ‬
‫َ ٗ‬ ‫َّ‬ ‫َ‬
‫� مِن َو َرآءِي َو َ�نَت ٱ ۡم َرأ� َ�ق ِٗر� َ� َه ۡ‬ ‫ۡ‬ ‫ّ‬
‫�� خ ِۡف ُ‬
‫ب ِ� مِن ُ�نك َو ِ ّ�ا‪٥‬‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ت ٱل َم َ� ٰ ِ َ‬ ‫ِ‬
‫َُۡ َ‬ ‫َ ُ‬ ‫َ ُ‬
‫ي ِرث ِ� َو�رِث م ِۡن َءا ِل �عقوبۖ﴾ ]ﻣﺮﯾﻢ‪.[٦-٤ :‬‬
‫»ﭘﺮوردﮔﺎرا‪ ،‬ﺑﻪ راﺳﺘﯽ ﮐﻪ اﺳﺘﺨﻮاﻧﻢ ُﺳﺴﺖ ﺷﺪه و از ]آﺗﺶ[ ﭘﯿﺮی ]ﻣﻮی[ ﺳﺮم ﺳﭙﯿﺪ‬
‫ﮔﺸﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬و ﭘﺮوردﮔﺎرا ]ھﺮﮔﺰ[ در دﻋﺎﯾﺖ ﻧﺎاﻣﯿﺪ ﻧﺒﻮدهام‪ .‬و ﺑﻪ راﺳﺘﯽ ﮐﻪ ﻣﻦ ﭘﺲ از‬
‫ﺧﻮد از ﻧﺰدﯾﮑﺎﻧﻢ ﺑﯿﻤﻨﺎﮐﻢ و زﻧﻢ ﻧﺎزا اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺲ از ﻧﺰد ﺧﻮﯾﺶ وارﺛﯽ ﺑﻪ ﻣﻦ ﺑﺒﺨﺶ‪ .‬ﮐﻪ‬
‫از ﻣﻦ ﻣﯿﺮاث َﺑ َﺮد و ]ﻧﯿﺰ[ ﻣﯿﺮاثﺑﺮ آل ﯾﻌﻘﻮب ﺑﺎﺷﺪ«‪.‬‬
‫ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ‪ :‬ﭘﺮوردﮔﺎرا! از ﺗﻮ ﻓﺮزﻧﺪ ﺻﺎﻟﺤﯽ ﻣﯽﺧﻮاھﻢ ﮐﻪ ﺧﯿﺮ و ﻧﯿﮑﯽ را از ﻣﻦ ﺑﻪ ارث‬
‫ﺑﺮد و زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ در ﻗﺒﺮ ھﺴﺘﻢ ﺑﺮاﯾﻢ دﻋﺎ ﮐﻨﺪ ﺗﺎ در ﻣﯿﺰان ﺣﺴﻨﺎت و ﻧﯿﮑﯽھﺎﯾﻢ ﺛﺒﺖ ﺷﻮد‪.‬‬
‫اﻟﻠﻪ در ﺳﻮرهی ﮐﮫﻒ ﭘﺲ از ﺣﻔﻆ ﮔﻨﺠﯿﻨﻪی دو ﭘﺴﺮ ﺑﭽﻪ ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪:‬‬
 ‫‪٦٥‬‬ ‫ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ ﭘﺪران‬

‫ٗ‬ ‫َ‬ ‫َ َ َُ ُ‬
‫﴿ َو�ن �بوه َما �ٰل ِحا﴾ ]اﻟﮑﮫﻒ‪.[٨٢ :‬‬
‫»و ﭘﺪرﺷﺎن ]ﻣﺮدی[ ﻧﯿﮑﻮﮐﺎر ﺑﻮد«‪.‬‬
‫اﻟﻠﻪ ﺑﺎ ھﺪاﯾﺖ ﻓﺮزﻧﺪان زﮐﺮﯾﺎ ﺑﺮ او ﻣﻨﺖ ﻣﯽﻧﮫﺪ‪ ،‬ﭘﺲ ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪:‬‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َۡ‬ ‫َ َ ۡ َ ۡ َ َ ُ َ ۡ َ ُ ٓ َّ ُ ۡ َ ُ ْ ُ َ ٰ ُ َ‬
‫ت َو َ� ۡد ُعو� َنا َرغ ٗبا َو َره ٗباۖ‬ ‫�رِعون ِ� ٱ� ۡي َ� ٰ ِ‬ ‫﴿وأصلحنا �ۥ زوجه ۚۥ إِ�هم �نوا �‬
‫َ‬ ‫َ ُ ْ َ َ‬
‫َو�نوا �َا �ٰشِ عِ�‪] ﴾٩٠‬اﻷﻧﺒﯿﺎء‪.[٩٠ :‬‬
‫»و ھﻤﺴﺮش را ﺑﺮای او ﺷﺎﯾﺴﺘﻪ ]و آﻣﺎده ﺣﻤﻞ[ ﮐﺮدﯾﻢ‪ ،‬زﯾﺮا آﻧﺎن در ﮐﺎرھﺎی ﻧﯿﮏ‬
‫ﺷﺘﺎب ﻣﯽﻧﻤﻮدﻧﺪ و ﻣﺎ را از روی رﻏﺒﺖ و ﺑﯿﻢ ﻣﯽﺧﻮاﻧﺪﻧﺪ و در ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﺎ ﻓﺮوﺗﻦ ﺑﻮدﻧﺪ«‪.‬‬
‫ﻣﺪرﺳﻪی ﺗﻮﺟﯿﻪ و ﺗﺮﺑﯿﺖ در ﻗﺮآن ﺑﺮ ﺳﻔﺎرﺷﺎت ﻣﻔﯿﺪ و ﺳﺎزﻧﺪه اﺳﺘﻮار اﺳﺖ ﻧﻪ ﺑﺮ‬
‫ﻣﺒﺎدی ﺑﯽاﺳﺎس و ﺷﮑﺴﺖ ﺧﻮرده ﮐﻪ ﻧﺴﻠﯽ ﻓﺎﺳﻖ و ﻓﺎﺟﺮ را ﺑﻪ ارﻣﻐﺎن ﻣﯽآورد – ﺟﺰ آن‬
‫ﮐﻪ اﻟﻠﻪ ﺑﺪو رﺣﻢ ﻧﻤﺎﯾﺪ‪.‬‬
‫ﻟﻘﻤﺎن ﭘﺴﺮش را ﭼﻨﯿﻦ ﭘﻨﺪ ﻣﯽدھﺪ‪:‬‬
‫َّ َّ ّ ۡ َ ُ ۡ‬ ‫َ ُ َ َ ُ ُ َ ٰ ُ َ َّ َ ُ ۡ ۡ‬ ‫ۡ َ َ ُۡ َ ُ ۡ‬
‫ل� َك لظل ٌم‬ ‫﴿�ذ قال لق�ٰن ِ�بنِهِۦ وهو يعِظهۥ �ب� � � ِ‬
‫�ك بِٱ�ِۖ إِن ٱ ِ‬
‫َع ِظ ‪ٞ‬‬
‫يم‪] ﴾١٣‬ﻟﻘﻤﺎن‪.[١٣ :‬‬
‫» و )ﺑﻪ ﯾﺎد آور( ھﻨﮕﺎﻣﯽ را ﮐﻪ ﻟﻘﻤﺎن ﺑﻪ ﻓﺮزﻧﺪش در ﺣﺎﻟﯽﮐﻪ او را ﭘﻨﺪ ﻣﯽداد‪ ،‬ﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫»ای ﭘﺴﺮک ﻣﻦ! ﺑﻪ اﻟﻠﻪ ﺷﺮک ﻧﯿﺎور‪ ،‬ﺑﯽﮔﻤﺎن ﺷﺮک‪ ،‬ﺳﺘﻢ ﺑﺰرﮔﯽ اﺳﺖ‪.«.‬‬
‫اﯾﻦ ﭼﻪ ﺳﻔﺎرش و ﭘﻨﺪی اﺳﺖ؟ اﯾﻦ ﭼﻪ آﻣﻮزش و ﺗﻌﻠﯿﻤﯽ اﺳﺖ؟ اﯾﻦ ﭼﻪ ﻣﺒﺎدی و‬
‫ارزشھﺎﯾﯽ اﺳﺖ؟‬
‫ای ﭘﺪران ﺑﺰرﮔﻮار‪ ،‬ارﺟﻤﻨﺪ و ﺷﺮﯾﻒ! ﺗﺮﺑﯿﺖ ﻓﺮزﻧﺪان در اﻣﻮری ﺣﺎﺻﻞ ﻣﯽآﯾﺪ ﮐﻪ‬
‫ﺑﺮﺧﯽ از ﻋﻠﻤﺎ و داﻧﺸﻤﻨﺪان در آن ﺗﺄﻟﯿﻔﺎﺗﯽ داﺷﺘﻪاﻧﺪ‪ .‬از ﺟﻤﻠﻪ ﺑﺰرگﺗﺮﯾﻦ اﻣﻮری ﮐﻪ‬
‫ﺑﺪان رﺳﯿﺪهاﻧﺪ‪ ،‬ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪:‬‬
‫اول‪ :‬اﻧﺘﺨﺎب ھﻤﺴﺮ ﺻﺎﻟﺢ‪ :‬زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ در اﻧﺘﺨﺎب ھﻤﺴﺮ ﺻﺎﻟﺢ و ﻧﯿﮑﻮﮐﺎر ﺷﮑﺴﺖ‬
‫ﺑﺨﻮری‪ ،‬ﻓﺮزﻧﺪ ﺗﻮ از راه راﺳﺖ و ھﺪاﯾﺖ و رھﻨﻤﻮن دور ﺧﻮاھﺪ ﻣﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫ـــــﺐ اﻷﹶﻋﹾـــــ ﹶﺮ ﹺاق‬ ‫ﹶأﻋﹾـــــﺪﹶ ﹾد ﹶ‬
‫ت ﹶﺷـــــ ﹾﻌ ﹰﺒﺎ ﹶﻃ ﱢﻴ ﹶ‬ ‫ﹶا ﹾﻷﹸ ﱡم ﹶﻣﺪﹾ ﹶر ﹶﺳــــــــــــــ ﹲﺔ إﹺ ﹶذا ﹶأﻋﹾــــــــــــــﺪﹶ ﹾد ﹶ ﹶﲥﺎ‬

‫ﻳــــــــــﺮ ﹺاق‬
‫ﹶ‬ ‫ــــــــــﺎﻟﺮ ﱢي ﹶأ ﹾو ﹶر ﹶق ﹶأ ﱠﻳــــــــــ ﹶﲈ إﹺ‬
‫ﱢ‬ ‫ﺑﹺ‬ ‫ﹶا ﹾﻷﹸ ﱡم ﹶﻧ ﹾﺒـــــــــ ﹲﺖ إﹺ ﹾن ﹶﺗ ﹶﻌ ﱠﻬـــــــــﺪﹶ ﹸه ﹾ ﹶ‬
‫اﳊ ﹶﻴـــــــــﺎ‬
‫آﻣــﺎده ﮐــﺮدی ﻣﻠﺘــﯽ ﻧﯿﮑــﻮ و زﯾﺒــﺎ‬ ‫ﻣﺎدر دﺑﺴﺘﺎﻧﯽ اﺳﺖ ﮔﺮ ﮐﺮدی ﻣﮫﯿـﺎ‬
‫در ﭘــﺎی او رﯾــﺰی ﺷــﻮد ﭘــﺎک و ﻣﺼــﻔﺎ‬ ‫ﯾﺎ ﭼﻮن ﮔﯿﺎھﯽ ﮐـﻪ اﮔـﺮ آب ﺣﯿـﺎ را‬
 ‫ﺧﺎﻧﻪای ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﻘﻮی‬ ‫‪٦٦‬‬

‫رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪:‬‬

‫ُ ْ َ ُ َْ َُْ َ َْ َ َ َ َ َ َ َ ََ َ َ َ َ ْ‬
‫ﺎﻇ َﻔ ْﺮ ﺑ َﺬات ِّ‬
‫اﺪﻟﻳﻦ ﺗَﺮ َ� ْ‬
‫ﺖ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫»�ﻨﻜﺢ الﻤﺮأة ِﻷر� ٍﻊ لِﻤﺎلِﻬﺎ و ِﺤﻟﺴ ِﺒﻬﺎ و ِﺠﻟﻤﺎلِﻬﺎ و ِ ِ‬
‫ﺪﻟﻳ ِﻨﻬﺎ ﻓ‬
‫َ‬
‫اك«) ‪» .(١‬زن ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﭼﮫﺎر ﭼﯿﺰ‪ ،‬ﻧﮑﺎح ﻣﯽﺷﻮد‪ :‬ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻣﺎﻟﺶ‪ ،‬ﻧ َﺴﺐاش‪،‬‬ ‫ﻳَ َﺪ َ‬

‫زﯾﺒﺎﯾﯽاش‪ ،‬و دﯾﻨﺶ ﭘﺲ – دﺳﺖھﺎﯾﺖ‪ ،‬ﺧﺎک آ ﻟﻮد ﮔﺮدد – زن دﯾﻨﺪار‪ ،‬اﻧﺘﺨﺎب ﮐﻦ«‪.‬‬
‫ﻣﻼک ﻓﺎرسھﺎ در ازدواج زﯾﺒﺎﯾﯽ‪ ،‬ﻣﻼک روﻣﯿﺎن ﻧﺴﺐ و ﻣﻼک ﯾﮫﻮدﯾﺎن ﻣﺎل و ﺛﺮوت‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻣﺎ اﻣﺖ ﻣﺤﻤﺪ ) ج( ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ دﯾﻦ و اﺳﺘﻘﺎﻣﺖ و ﭘﺎﯾﺪاری ازدواج ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ‬
‫اﮔﺮ ﻣﺎدر ﺻﺎﻟﺢ و رھﻨﻤﻮن ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻓﺮزﻧﺪاﻧﺶ ﺣﺎﻓﻈﺎن ﮐﺘﺎب اﻟﻠﻪ‪ ،‬ﺑﺮﮔﺰﯾﺪه‪ ،‬ﻧﯿﮑﻮﮐﺎر و‬
‫ﺧﻮﺷﺒﺨﺖ ﭘﺮورش ﯾﺎﻓﺘﻪاﻧﺪ و ﺷﺮف ﺣﻤﻞ رﺳﺎﻟﺖ را از آن ﺧﻮد ﮐﺮدهاﻧﺪ و از اﺟﺮای‬
‫ﺳﻨﺖ ﺧﺠﺎﻟﺖ زده ﻧﻤﯽﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫دوم‪ :‬ﺑﺎ ذﮐﺮ اﻟﻠﻪ ﻧﺰدﯾﮑﯽ زن و ﻣﺮد ﺑﺎ ھﻢ ﺣﺎﺻﻞ ﻣﯽﮔﺮدد‪.‬‬
‫ﺳﻮم‪ :‬روزی ﮐﻪ ﻓﺮزﻧﺪ ﻣﺘﻮﻟﺪ ﻣﯽﮔﺮدد‪.‬‬
‫از ﺟﻤﻠﻪ رھﻨﻤﻮنھﺎی اﺳﻼم در ﻣﻮرد اﯾﻦ ﻧﻮزاد ﻣﻮارد ﺑﺴﯿﺎری اﺳﺖ‪ ،‬از ﺟﻤﻠﻪ‪:‬‬
‫رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج ھﻨﮕﺎم وﻻدت ﺣﺴﻦ ﺑﻦ ﻋﻠﯽ‪ ،‬در ﮔﻮﺷﺶ اذان ﮔﻔﺖ) ‪.(٢‬‬
‫اﯾﻦ ﮐﺎر را ﮐﺮد ﺗﺎ ﻧﻮزاد ﺑﺮ ﻻ اﻟﻪ اﻻ اﻟﻠﻪ ﭘﺮورش ﯾﺎﺑﺪ و ﺑﺮ اذان رﺷﺪ ﮐﻨﺪ و ﻣﻌﺎﻟﻢ و‬
‫ﻧﺸﺎﻧﻪھﺎی اﯾﻦ اذان در ﻗﻠﺒﺶ ﻏﺮس ﯾﺎﺑﺪ و ﻣﺴﺎﺟﺪ و ﺑﮫﺸﺖھﺎی ﺳﺒﺰ‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﻘﻮای اﻟﻠﻪ و‬
‫ذﮐﺮ اﻟﻠﻪ ﻧﺰدش ﻣﺤﺒﻮب و دوﺳﺖ داﺷﺘﻨﯽ ﮔﺮدد‪.‬‬
‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ اﮐﺮم ج در ﮔﻮﺷﺶ اذان ﮔﻔﺖ ﺗﺎ ﮔﻮﺷﺶ ﺑﺎ وﺣﺪاﻧﯿﺖ ﺑﻪ ﻟﺮزه درآﯾﺪ و ﻗﻠﺒﺶ‬
‫ﺑﺮ ﺑﯽھﻤﺘﺎﯾﯽ ﭘﺮورش ﯾﺎﺑﺪ و از اوﻟﯿﻦ روز زﻧﺪﮔﯽاش ﺑﻨﺪهی اﻟﻠﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﲬ ﹺﺼـــــــ ﱢﻲ ﹶأ ﹶﻃـ ﹸ‬
‫ـــــﺄ اﻟ ﱡﺜ ﹶﺮ ﱠﻳــــــﺎ‬ ‫ﹶو ﹺﻛــــــﺪﹾ ﹸ‬
‫ت ﺑﹺ ﹶﺄ ﹾ ﹶ‬ ‫ﴍ ﹰﻓــــــــــﺎ ﹶو ﹶﻓ ﹾﺨــــــــــ ﹰﺮا‬ ‫ﹺ‬ ‫ﹺ‬
‫ﹶوﳑﱠــــــــــﺎ زﹶ ا ﹶدﲏ ﹶ ﹶ‬
‫ﲪــــــــــﺪﹶ ﹺﱄ ﻧﹶﺒﹺ ﹰﹼﻴــــــــــﺎ‬
‫ت ﹶأ ﹾ ﹶ‬ ‫ﹶو ﹶأ ﹾن ﹶﺻـ‬ ‫ــــﻚ ﻳــــﺎ ﹺﻋﺒ ﹺ‬‫ــــﻮﱄ ﹶﲢ ﹶ ﹺ‬
‫ﹸد ﹸﺧ ﹺ‬
‫ـــــــــﲑ ﹶ‬
‫ﱠﹾ‬ ‫ــــﺎدي‬ ‫ﹶ‬ ‫ﹾــــﺖ ﹶﻗ ﹾﻮﻟ ﹶ ﹶ‬
‫»ﯾﮑﯽ از ﭼﯿﺰھﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﺮ ﺷﺮف و اﻓﺘﺨﺎرم اﻓﺰود و ﻧﺰدﯾﮏ ﺑﻮد ﭘﺎﯾﻢ را ﺑﺮ ﺛﺮﯾﺎ ﺑﮕﺬارم‪،‬‬
‫وارد ﺷﺪﻧﻢ در زﯾﺮ ﮔﻔﺘﻪات ﯾﺎ ﻋﺒﺎدی ﺑﻮد و اﯾﻦ ﮐﻪ اﺣﻤﺪ را ﭘﯿﺎﻣﺒﺮم ﻗﺮار دادی«‪.‬‬

‫‪ -١‬ﺑﺨﺎری‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ٤٩٧٠‬و ﻣﺴﻠﻢ‪ ،‬ﺷﻤﺎرهی ‪.٣٥٩٠‬‬

‫‪ -٢‬اﺑﻮداود‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ،٥١٠٠‬ﺗﺮﻣﺬی‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ،١٥١٧‬اﺣﻤﺪ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ٢٦٧٨٨‬و ر‪.‬ک‪ :‬اﻟﻤﺸﮑﺎة‪ ،‬ﺷﻤﺎرهی‬
‫‪ ٤١٥٧‬و ﺻﺤﯿﺢ اﺑﻮداود‪ ،‬آﻟﺒﺎﻧﯽ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪.٤٢٥٨‬‬
 ‫‪٦٧‬‬ ‫ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ ﭘﺪران‬

‫در ﺑﺮﺧﯽ آﺛﺎر از ﻋﻤﺮ ﺑﻦ ﻋﺒﺪاﻟﻌﺰﯾﺰ آﻣﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ در ﮔﻮش دﯾﮕﺮ اﻗﺎﻣﻪ ﻣﯽداد‪ ،‬ﭘﺲ‬
‫در ﮔﻮش راﺳﺖ اذان و در ﮔﻮش ﭼﭗ اﻗﺎﻣﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﻮد‪.‬‬
‫از دﯾﮕﺮ ﻣﻮارد‪ :‬رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج ھﻢ ﺑﺮای ﺣﺴﻦ و ھﻢ ﺑﺮای ﺣﺴﯿﻦ ﻗﻮﭼﯽ ﻋﻘﯿﻘﻪ ﮐﺮد و‬
‫ﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬
‫ُ ُّ َ ُ َ ْ ُ ٌ َ َ‬
‫ﻴﻘﺘﻪ‪َ �ُ ،‬ﻌ ُّﻖ َ�ﻨْ ُﻪ ﻳَ ْﻮ َم َّ‬
‫الﺴ ِﺎﺑ ِﻊ«) ‪» .(١‬ھﺮ ﻧﻮزادی در ﮔﺮو ﻋﻘﯿﻘﻪاش‬ ‫»ﻞﻛ مﻮلﻮ ٍد مﺮﻫﻮن ِﺑﻌ ِﻘ ِ ِ‬
‫اﺳﺖ ﮐﻪ در روز ھﻔﺘﻤﺶ از ﻃﺮﻓﺶ ذﺑﺢ ﻣﯽﺷﻮد«‪.‬‬
‫از دﯾﮕﺮ ﻣﻮارد‪ :‬ﺗﺮاﺷﯿﺪن ﺳﺮ ﻧﻮزاد و ﺻﺪﻗﻪ دادن ﻧﻘﺮه ھﻢ وزن ﻣﻮھﺎﯾﺶ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪،‬‬
‫ھﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﮐﻪ در آﺛﺎر و اﺣﺎدﯾﺚ آﻣﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫از دﯾﮕﺮ ﻣﻮارد‪ :‬اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج اﻧﺘﺨﺎب ﻧﺎم ﻧﯿﮑﻮ ﺑﺮای ﻧﻮزاد را ﺑﺮای ﭘﺪر و‬
‫ﻣﺎدرھﺎ ﺳﻨﺖ ﮔﺮداﻧﺪ‪ ،‬در ﺣﺪﯾﺚ ﺻﺤﯿﺢ آﻣﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج ﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬
‫الﺮ ْ َ‬
‫ﷲ َو َ�ﺒْ ُﺪ َّ‬ ‫َ َ ُّ ْ َ‬
‫اﻷ ْﺳ َﻤﺎء إ َﻰﻟ ا َ َ َ َ ْ ُ‬
‫ﻤﺣ ِﻦ«) ‪» .(٢‬ﻣﺤﺒﻮبﺗﺮﯾﻦ ﻧﺎمھﺎ ﻧﺰد اﻟﻠﻪ‬ ‫ﷲ �ﻌﺎﻰﻟ �ﺒﺪ ا ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِِ‬ ‫»أﺣﺐ‬
‫ﻋﺒﺪاﻟﻠﻪ و ﻋﺒﺪاﻟﺮﺣﻤﻦ اﺳﺖ«‪.‬‬
‫ﭘﺲ ﻧﺎم ﻧﯿﮑﻮﯾﯽ ﺑﺮای ﻓﺮزﻧﺪت اﻧﺘﺨﺎب ﮐﻦ‪ ،‬اﺳﻤﯽ اﺳﻼﻣﯽ‪ ،‬ﻋﺮﺑﯽ و ﻗﻮی ﻧﻪ اﺳﻤﯽ‬
‫ﮐﻪ زﻧﺎﻧﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﯾﺎ اﺳﻤﯽ ﮐﻪ در آن ﻧﺎزﭘﺮوردﮔﯽ ﺑﺎﺷﺪ و ﻧﻪ اﺳﻤﯽ ﮐﻪ از ﻏﺮﺑﯽھﺎ‪ ،‬ﻣﺰدوران‬
‫و ﮔﻤﺮاھﺎن و ﻓﺮزﻧﺪان ﻣﺸﺮﮐﯿﻦ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫از رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج آﻣﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺮدم روز ﻗﯿﺎﻣﺖ ﺑﻪ ﻧﺎمھﺎﯾﺸﺎن و ﻧﯿﺰ ﻧﺎم ﭘﺪرانﺷﺎن‬
‫ﺧﻮاﻧﺪه ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ) ‪.(٣‬‬
‫ای ﭘﺪران! ﻧﺎمھﺎی ﺧﻮب‪ ،‬ﺟﺎﻟﺐ‪ ،‬ﺑﺎﻧﻤﮏ و ﻧﯿﮑﻮ ﺑﺮای ﻓﺮزﻧﺪانﺗﺎن اﻧﺘﺨﺎب ﮐﻨﯿﺪ ﺗﺎ در‬
‫روز ﻗﯿﺎﻣﺖ و روز ﻧﻤﺎﯾﺶ ﺑﺰرگ ﻋﻨﻮان ﺷﻤﺎ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﺑﺪان ﻓﺮاﺧﻮاﻧﺪه ﻣﯽﺷﻮﯾﺪ‪.‬‬
‫از ﺟﻤﻠﻪ ﺳﻨﺖھﺎی اﺳﻼم در ﻣﻮرد ﻓﺮزﻧﺪ آن اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﻘﻮای اﻟﻠﻪ ﺗﺮﺑﯿﺖ‬
‫ﺷﻮد و ﻃﺎﻋﺖ اﻟﻠﻪ در ﻗﻠﺒﺶ ﻏﺮس داده ﺷﻮد و در دﻟﺶ درﺧﺖ اﯾﻤﺎن ﮐﺎﺷﺘﻪ ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪ -١‬اﺣﻤﺪ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ،١٩٨٠١‬اﺑﻮداود‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ،٢٨٣٩ ،٢٨٣٨‬ﺗﺮﻣﺬی‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ،١٥٢٥‬ﻧﺴﺎﯾﯽ‪ ٤٢٠٤ ،‬و‬
‫ر‪.‬ک‪ :‬اﻟﻤﺸﮑﺎة‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪.٤١٥٣‬‬
‫‪ -٢‬ﻣﺴﻠﻢ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ،٥٥٤٢‬اﺑﻮداود‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ٤٩٤٥‬و ﺗﺮﻣﺬی‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪.٢٩١١‬‬
‫‪ -٣‬اﺣﻤﺪ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ،٢١٣١٣‬اﺑﻮداود‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ،٤٩٤٤‬دارﻣﯽ ﺣﺪﯾﺚ ‪ ٢٦٩٣‬و ر‪.‬ک‪ :‬اﻟﻤﺸﮑﺎة‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ‬
‫‪.٤٧٦٨‬‬
 ‫ﺧﺎﻧﻪای ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﻘﻮی‬ ‫‪٦٨‬‬

‫رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج ھﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺳﻨﺪ ﺻﺤﯿﺢ در ﺗﺮﻣﺬی آﻣﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ اﺑﻦ ﻋﺒﺎس ﮐﻪ‬
‫ﮐﻮدﮐﯽ ﺑﯿﺶ ﻧﺒﻮد‪ ،‬ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪:‬‬
‫َ ََْ ْ َ‬ ‫َْ‬
‫اﷲ �ﻔﻈﻚ«) ‪» .(١‬ھﻤﻮاره ﻓﺮاﻣﯿﻦ اﻟﻠﻪ را رﻋﺎﯾﺖ ﮐﻦ ﺗﺎ او ﻧﯿﺰ ﺗﻮ را ﺣﻔﻆ‬ ‫» ِاﺣﻔ ِﻆ‬
‫ﮐﻨﺪ«‪.‬‬
‫از دﯾﮕﺮ آداب و رھﻨﻤﻮنھﺎی اﺳﻼم در ﻣﻮرد ﮐﻮدک اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ در ﺳﻦ ھﻔﺖ‬
‫ﺳﺎﻟﮕﯽ ﺑﻪ ﺧﻮاﻧﺪن ﻧﻤﺎز ﻓﺮاﺧﻮاﻧﺪه ﺷﻮد‪ .‬ﭘﺪر ﺑﻪ او ﺑﮕﻮﯾﺪ‪ :‬ھﻤﺮاه ﻣﻦ ﻧﻤﺎز ﺑﺨﻮان‪ ،‬ﺑﯿﺎ ﺗﺎ ﺑﺎ‬
‫ھﻢ ﺑﻪ ﻣﺴﺠﺪ ﺑﺮوﯾﻢ‪ ،‬ﺗﺎ ﺑﻪ آن ﻋﺎدت ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫وﻗﺘﯽ ﻓﺮزﻧﺪ راه ﻣﺴﺠﺪ را در ﭘﯿﺶ ﮔﯿﺮد‪ ،‬ھﺮﮔﺰ راه زﻧﺪان‪ ،‬راه ﮐﺎﺑﺎرهھﺎ‪ ،‬ﻗﮫﻮهﺧﺎﻧﻪھﺎ‪،‬‬
‫ﭘﺎرکھﺎ و ﮔﺮدﺷﮕﺎهھﺎی ﻟﮫﻮ و ﻟﻌﺐ‪ ،‬ﻣﺠﺎﻟﺲ ﺷﺐ ﻧﺸﯿﻨﯽ ﻧﺎﻣﻨﺎﺳﺐ و ﺷﺐھﺎی ﺳﺮخ را‬
‫ﻧﺨﻮاھﺪ ﺷﻨﺎﺧﺖ‪.‬‬
‫زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺳﻦ ده ﺳﺎﻟﮕﯽ رﺳﯿﺪ ﺑﺎﯾﺪ ﻧﻤﺎز ﺑﺨﻮاﻧﺪ و در ﺻﻮرت ﻟﺰوم از ﮐﺘﮏ‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﮐﻦ‪ .‬اﯾﻨﮫﺎ ﺗﻌﺎﻟﯿﻢ آﺳﻤﺎﻧﯽ و ﻣﺒﺎدی اﺻﻠﯽ و واﻻﯾﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎﯾﺪ در ﺳﯿﻨﻪھﺎ‬
‫ﻧﻮﺷﺘﻪ و ﺛﺒﺖ ﺷﻮد ﻧﻪ در ﺳﻄﺮھﺎ‪.‬‬
‫در دوران رﺷﺪ و ﻧﻤﻮ‪ ،‬ھﻤﻮاره او را ھﻤﺮاھﯽ ﮐﻦ و در ﺟﻠﺴﺎت ﺧﯿﺮ و ﻣﺆﺳﺴﺎت ﻧﯿﮏ‪،‬‬
‫ﻣﻌﺎﻟﻢ ﺗﻮﺣﯿﺪ‪ ،‬ﺟﻠﺴﺎت درس ﺗﻮﺟﯿﻪ و ﺗﺮﺑﯿﺖ ﺑﺎ ﺧﻮد ﺑﺒﺮ‪ ،‬زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺗﻮ ﺑﺮای ﺗﻌﻠﯿﻢ و‬
‫آﻣﻮزش ﻣﯽروی‪ ،‬او را در ﺣﺎل ﺑﺎزی در ﮐﻮﭼﻪ و ﺧﯿﺎﺑﺎن رھﺎ ﻣﮑﻦ ﮔﻮﯾﯽ ﺗﻮ ﻧﯿﻤﯽ از‬
‫وﺟﻮدت را وﯾﺮان ﻣﯽﮐﻨﯽ و ﻧﯿﻤﻪی دﯾﮕﺮ را ﻣﯽﺳﺎزی‪.‬‬
‫از ﻣﻮاردی ﮐﻪ اﺳﻼم ﺑﺮ آن ﺑﺴﯿﺎر ﺗﺄﮐﯿﺪ ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﺪ و در ﮐﺘﺎب اﻟﻠﻪ ﻷ و ﺳﻨﺖ‬
‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج آﻣﺪه اﺳﺖ‪ ،‬اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﭘﺪر اﺳﻮه و اﻟﮕﻮی ﻓﺮزﻧﺪش ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫زﻣﺎﻧﯽ واﻟﺪﯾﻦ در ﺗﺮﺑﯿﺖ ﻓﺮزﻧﺪانﺷﺎن ﺷﮑﺴﺖ ﺧﻮردﻧﺪ ﮐﻪ ﻓﻘﻂ ﺑﺎ ﺣﺮف آﻧﺎن را‬
‫ﺗﺮﺑﯿﺖ ﮐﻨﻨﺪ ﻧﻪ ﻋﻤﻞ‪:‬‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫ۡ ّ ََ َ ۡ َ ُ َ ُ ۡ َ ُۡ َُۡ َ ۡ َ َ ََ‬ ‫ََُۡ ُ َ‬
‫ون ٱ�َّ َ‬
‫ب أف�‬ ‫� وتنسون أنفس�م وأنتم �تلون ٱلكِ�ٰ ۚ‬ ‫ل‬
‫ِ ِِ‬‫ٱ‬ ‫ب‬ ‫اس‬ ‫﴿�تأمر‬
‫َۡ ُ َ‬
‫�عقِلون‪] ﴾٤٤‬اﻟﺒﻘﺮة‪.[٤٤ :‬‬
‫»آﯾﺎ ﻣﺮدم را ﺑﻪ ﻧﯿﮑﯽ ﻓﺮﻣﺎن ﻣﯽدھﯿﺪ و ﺧﻮد را ﻓﺮاﻣﻮش ﻣﯽﮐﻨﯿﺪ‪ ،‬ﺑﺎ اﯾﻨﮑﻪ ﺷﻤﺎ ﮐﺘﺎب‬
‫]اﻟﻠﻪ[ را ﻣﯽﺧﻮاﻧﯿﺪ؟ آﯾﺎ ]ھﯿﭻ[ ﻧﻤﯽاﻧﺪﯾﺸﯿﺪ؟«‪.‬‬

‫‪ -١‬اﺣﻤﺪ ﺣﺪﯾﺚ ‪ ،٢٧٦٦‬ﺗﺮﻣﺬی‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ٢٥٦٦‬و ر‪.‬ک‪ :‬اﻟﻤﺸﮑﺎة‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪.٥٣٠٢‬‬

 ‫‪٦٩‬‬ ‫ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ ﭘﺪران‬

‫َُ ُ َ َ َ َۡ َُ َ‬ ‫َُ ْ‬ ‫َ َ ُّ َ َّ‬

‫ِين َءامنوا ل َِم �قولون ما � �فعلون‪] ﴾٢‬اﻟﺼﻒ‪.[٢ :‬‬
‫���ها ٱ� َ‬
‫﴿ ٰٓ‬
‫»ای ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ اﯾﻤﺎن آوردهاﯾﺪ‪ ،‬ﭼﺮا ﭼﯿﺰی ﻣﯽﮔﻮﯾﯿﺪ ﮐﻪ اﻧﺠﺎم ﻧﻤﯽدھﯿﺪ؟«‪.‬‬
‫او از ﻓﺮزﻧﺪش ﻣﯽﺧﻮاھﺪ ﮐﻪ راﺳﺘﮕﻮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻣﺎ اﯾﻦ ﭘﺪر‪ ،‬ﺧﻮد دروغ ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ و از‬
‫ﺣﺪود اﻟﻠﻪ در ﻋﻤﻞ ﺗﺠﺎوز ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫از ﭘﺴﺮش ﻣﯽﺧﻮاھﺪ ﮐﻪ ﻧﻤﺎزﺧﻮان ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﺮ ﻧﻤﺎزھﺎی ﭘﻨﺞﮔﺎﻧﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺟﻤﺎﻋﺖ‬
‫ﻣﺤﺎﻓﻈﺖ ورزد‪ ،‬ﺣﺎل آن ﮐﻪ اﯾﻦ ﭘﺪر ھﺮﮔﺰ ﺑﻪ ﻣﺴﺠﺪ ﻧﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ؟!‬
‫ﭘﺲ ﭼﮕﻮﻧﻪ اﯾﻦ ﻓﺮزﻧﺪ ھﺪاﯾﺖ ﺷﻮد؟‬
‫ً‬
‫ﭘﺴﺮ در دوران ﺟﻮاﻧﯽ ﮐﺎﻣﻼ از ﭘﺪرش ﺗﻘﻠﯿﺪ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ای ﺑﻨﺪﮔﺎن اﻟﻠﻪ‪ ،‬ھﺪاﯾﺖ‪ ،‬ﺧﯿﺮ‪،‬‬
‫درﺳﺘﮑﺎری و ﻣﺼﻠﺤﺖ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ در ﺧﺎﻧﻪ اﻟﮕﻮی ﻓﺮزﻧﺪاﻧﻤﺎن ﺑﺎﺷﯿﻢ و آﻧﺎن را ﺑﻪ اﻧﺠﺎم‬
‫ﻋﻤﻞ ﺧﯿﺮ ﻓﺮﻣﺎن دھﯿﻢ و ﺧﻮد ﺑﺪان ﻋﻤﻞ ﮐﻨﯿﻢ و از ﮐﺎر ﻣﻨﮑﺮ و زﺷﺖ ﻧﮫﯽ ﮐﻨﯿﻢ و ﺧﻮد‬
‫از آن اﺟﺘﻨﺎب ورزﯾﻢ ﺗﺎ اﻟﻠﻪ ﻇﺎھﺮ و ﺑﺎﻃﻞ ﻣﺎ را اﺻﻼح ﻧﻤﺎﯾﺪ‪.‬‬
‫از دﯾﮕﺮ ﻣﻮارد ﺑﺴﯿﺎر ﻣﮫﻢ‪ ،‬آﻣﻮزش ﺷﺮﻋﯽ ﻓﺮزﻧﺪان ﺑﺮ اﺳﺎس ﮐﺘﺎب و ﺳﻨﺖ اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﻪ‬
‫آﻣﻮزش ﻓﺮھﻨﮕﯽ و ﻧﺎھﻨﺠﺎری ﮐﻪ آﻧﺎن را ﺑﻪ ﻣﺴﺠﺪ ﻧﮑﺸﺎﻧﺪ و ﻃﺎﻋﺖ اﻟﻠﻪ و ﭘﯿﺎﻣﺒﺮش را‬
‫ﻧﺰدﺷﺎن ﻣﺤﺒﻮب ﻧﮕﺮداﻧﺪ و آﻧﺎن را از ﻣﻌﺎﺻﯽ و ﮔﻨﺎھﺎن ﺑﺎز ﻧﺪارد‪.‬‬
‫ﭘﺲ ﺑﺮ ﺗﻮﺳﺖ ﮐﻪ از ﺳﻨﯿﻦ ﮐﻮدﮐﯽ ﺑﺮ ﺣﻔﻆ ﮐﺘﺎب اﻟﻠﻪ ﺗﻮﺳﻂ وی‪ ،‬ﻣﺤﺎﻓﻈﺖ ﮐﻨﯽ ﺗﺎ‬
‫وﻗﺘﯽ ﮐﻪ ﺑﺰرگ ﺷﺪ‪ ،‬ﮐﺘﺎب اﻟﻠﻪ را ﺣﻔﻆ ﮐﺮده ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻌﺎﻧﯽ و ﻣﻔﺎھﯿﻤﺶ را درک ﮐﻨﺪ و‬
‫دﯾﻦ اﻟﮫﯽ را ﺑﯿﺎﻣﻮزد و ﺑﻪ اﺟﺮ و ﭘﺎداش ﺑﺰرﮔﯽ دﺳﺖ ﯾﺎﺑﺪ ﮐﻪ ﺗﺎ زﻧﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﻓﻀﻞ آن را از‬
‫ﯾﺎد ﻧﺒﺮد‪.‬‬
‫از ﻃﺮﻓﯽ دﯾﮕﺮ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺮاﯾﺶ ھﻤﻨﺸﯿﻨﺎن ﺻﺎﻟﺢ و درﺳﺘﮑﺎر اﻧﺘﺨﺎب ﮐﻨﺪ و او را در‬
‫اﻧﺘﺨﺎب دوﺳﺘﺎﻧﺶ ﮐﻪ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ اھﻞ اﺳﺘﻘﺎﻣﺖ و اﺻﻼح ﻧﺒﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬رھﺎ ﻧﺴﺎزد؛ زﯾﺮا‪:‬‬
‫ﺎر ﹺن ﻳ ﹾﻘﺘ ﹺ‬
‫ﹶــــــﺪي‬ ‫ﻳﻦ ﺑﹺﺎ ﹾﻟــــــ ﹸـﻤ ﹶﻘ ﹺ ﹶ‬ ‫ﹸــــــﻞ ﹶﻗ ﹺ‬
‫ــــــﺮ ﹴ‬ ‫ﹶﻓﻜ ﱡ‬ ‫ـﻦ ا ﹾﻟـ ﹶـﻤ ﹾﺮ ﹺء ﹶﻻﺗ ﹾﹶﺴـ ﹶﺄ ﹾل ﹶو ﹶﺳـ ﹾـﻞ ﹶﻋـ ﹾﻦ ﹶﻗ ﹺﺮﻳﻨﹺـ ﹺـﻪ‬
‫ﹶﻋـ ﹺ‬

‫»درﺑﺎرهی ﺧﻮد ﺷﺨﺺ ﭘﺮس و ﺟﻮ ﻣﮑﻦ ﺑﻠﮑﻪ اﺣﻮال ﻧﺰدﯾﮑﺎﻧﺶ را ﺟﻮﯾﺎ ﺷﻮ‪ ،‬ﭼﺮا ﮐﻪ‬
‫ھﻤﻨﺸﯿﻨﺎن ﺑﻪ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ اﻗﺘﺪا ﻣﯽﮐﻨﺪ«‪.‬‬
‫از اﻟﻠﻪ ﻷ ﻣﺴﺄﻟﺖ دارم ﮐﻪ ﻓﺮزﻧﺪان ھﻤﻪ را اﺻﻼح ﮐﻨﺪ ﺗﺎ ﻧﻮر ﭼﺸﻢ و ﻣﺎﯾﻪی‬
‫ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﯽ آﻧﺎن در دﻧﯿﺎ و آﺧﺮت ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫واﷲ اﻋﻠﻢ‪ ،‬وﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯽ ﻧﺒﻴﻨﺎ ﳏﻤﺪ وآﻟﻪ وﺻﺤﺒﻪ وﺳﻠﻢ‪.‬‬
‫***‬
 ‫ﮐﻮدک ﻣﺴﻠﻤﺎن‬

‫اﳊﻤﺪ ﷲ رب اﻟﻌﺎﳌﲔ واﻟﺼﻼة واﻟﺴﻼم ﻋﻠﯽ أﴍف اﻷﻧﺒﻴﺎء واﳌﺮﺳﻠﲔ‪ ،‬ﻧﺒﻴﻨﺎ ﳏﻤﺪ وآﻟﻪ‬
‫وﺻﺤﺒﻪ أﲨﻌﲔ‪.‬‬
‫اﻣﺎ ﺑﻌﺪ‪...‬‬
‫ﻣﺎداﻣﯽ ﮐﻪ ﺳﺨﻦ درﺑﺎرهی ﻣﺤﻤﺪ ج اﺳﺖ‪ ،‬ﭘﺲ زﯾﺒﺎ‪ ،‬ﻣﻔﯿﺪ و دﻟﻨﺸﯿﻦ اﺳﺖ‪.‬‬
‫در اﯾﻦ ﭘﯿﺎم‪ ،‬ﺑﻪ ﯾﮏ ﺟﻨﺒﻪ از زﻧﺪﮔﯽ ﺑﺰرگ رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج ﻣﯽﭘﺮدازﯾﻢ‪ ،‬ﺟﻨﺒﻪی ﮐﻮدﮐﯽ‪،‬‬
‫ﺗﺎ ﺑﺪاﻧﯿﻢ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﮐﻮدک را ﺗﺮﺑﯿﺖ ﮐﺮده اﺳﺖ؟ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﻪ ﮐﻮدک ﻣﮫﺮ ورزﯾﺪه اﺳﺖ و‬
‫ﭼﮕﻮﻧﻪ اﯾﻤﺎن را در وﺟﻮد وی ﻏﺮس داده اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﹶوا ﹾﺑ ﹺﺴـــــ ﹾﻢ ﹺﺿـــــ ﹶﻴﺎ ﹶء ﹶﺟﺒﹺﻴﻨﹺـــــ ﹺﻪ ا ﹾﻟــــــ ﹸـﻤ ﹶﺘ ﹶﻼ ﹺﱄ‬ ‫ﹶﻳـــــﺎ ﻃﹺ ﹾﻔـــــ ﹸﻞ ﹶﻏـــــ ﱢﺮ ﹾد ﹺﰲ ﹶﺗ ﹶﺒ ﱡﺴـــــ ﹺﻢ ﹶأ ﹾﲪﹶـــــ ﹴﺪ‬
‫اﻋــــــﻲ اﻟﻴ ﹶﺘــــــﺎﻣﯽ ﹶﻗ ﹺﺎﺋـ ﹺ‬
‫ـــــﺪ اﻷﹶ ﹾﺑ ﹶﻄـ ﹺ‬ ‫ر ﹺ‬ ‫ﹺ‬ ‫ْ ﹺ‬
‫ـــــﺎل‬ ‫ﹶ‬ ‫ﹶ‬ ‫ﹶ‬ ‫اﺳ ـ ﹶﻌﺪﹾ ﺑﹺـ ﹸـﺮؤ ﹶﻳــﺔ ﹶﺧ ـ ﹾ ﹺﲑ ﹶﻣ ـ ﹾﻦ ﹶوﻃـ ﹶ‬
‫ـﺊ اﻟ ﱠﺜ ـ ﹺﺮي‬ ‫ﹶو ﹾ‬
‫»ای ﮐﻮدک در ﺗﺒﺴﻢ اﺣﻤﺪ ﭼﮫﭽﮫﻪ ﺑﺰن‪ ،‬و ﺑﺮ ﻧﻮر ﭘﯿﺸﺎﻧﯽ درﺧﺸﺎﻧﺶ ﻟﺒﺨﻨﺪ ﺑﺰن‪.‬‬
‫و از دﯾﺪن ﺑﮫﺘﺮﯾﻦ ﮐﺴﯽﮐﻪ ﭘﺎ روی ﺧﺎک ﮔﺬاﺷﺘﻪ اﺳﺖ ﺧﻮﺷﺒﺨﺖ ﺷﻮ‪ ،‬ﺳﺮﭘﺮﺳﺖ‬
‫ﯾﺘﯿﻤﺎن و ﻓﺮﻣﺎﻧﺪه ﻗﮫﺮﻣﺎﻧﺎن«‪.‬‬
‫ﻋﻨﺎﺻﺮ و ﻣﻔﺎد اﯾﻦ درس ﭘﻨﺞ ﭼﯿﺰ اﺳﺖ‪:‬‬
‫اول‪ :‬ﺟﺎﯾﮕﺎه ﮐﻮدک در ﻗﻠﺐ ﻣﺤﻤﺪ ج‬
‫دوم‪ :‬ﺗﺮﺑﯿﺖ ﮐﻮدک ﺗﻮﺳﻂ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ اﮐﺮم ج‬
‫ﺳﻮم‪ :‬رﺣﻢ و ﻣﮫﺮﺑﺎﻧﯽ وی ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﮐﻮدﮐﺎن‪.‬‬
‫ﭼﮫﺎرم‪ :‬ﺑﺮﺧﯽ از اﺣﮑﺎم ﮐﻮدﮐﺎن‪.‬‬
‫ﭘﻨﺠﻢ‪ :‬ﮐﻮدﮐﺎن ﺑﺰرگ‪ ،‬ﺻﺎﺣﺒﺎن ﺗﻮﺟﮫﺎت واﻻ و رﻓﯿﻌﯽ ﮐﻪ ﻣﺤﻤﺪ ج آن را ﻏﺮس داده‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺟﺎﯾﮕﺎه ﮐﻮدک در ﻗﻠﺐ ﻣﺤﻤﺪ ج‪ :‬ﮐﻮدک از ﺟﺎﯾﮕﺎه واﻻﯾﯽ در ﻗﻠﺐ اﯾﺸﺎن ﺑﺮﺧﻮردار‬
‫ﺑﻮد‪ ،‬او ﺑﺎ دﺳﺖ ﺧﻮد ﮐﺎم ﻧﻮزادان را ﺑﺎز ﻣﯽﮐﺮد و اﻧﺪﮐﯽ ﻏﺬا در آن ﻣﯽﮔﺬﺷﺖ ﺗﺎ ﺑﺮ ﻧﻮر‬
‫ﻻ اﻟﻪ اﻻ اﻟﻠﻪ‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪ رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ﻧﻮراﻧﯽ ﮔﺮدﻧﺪ‪.‬‬
 ‫ﺧﺎﻧﻪای ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﻘﻮی‬ ‫‪٧٢‬‬

‫ﺑﺪﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﮐﻮدک در دوران ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﺑﺮ ﺑﺰرگﺗﺮﯾﻦ اﻣﻮر در ﻧﺼﺮت دﯾﻦ و ﺑﺎﻻ‬
‫ﺑﺮدن ﮐﻠﻤﻪی ﻻ اﻟﻪ اﻻ اﻟﻠﻪ و ﺳﺠﺪه ﺑﺮای اﻟﻠﻪ ﭘﺮورش ﻣﯽﯾﺎﻓﺖ‪.‬‬
‫ﮐﻮدک ﻧﺰد رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج‪ ،‬دﺳﺖ ﻣﮫﺮﺑﺎن‪ ،‬اﺷﮏ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﮔﺬار‪ ،‬ﻟﺒﺨﻨﺪ ﻣﻼﯾﻢ و ﺷﻮﺧﯽ‬
‫زﻧﺪه را ﯾﺎﻓﺖ‪.‬‬
‫ﮐﻮدک در ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ اﮐﺮم ج‪ ،‬ﭘﺪر ﺗﺮﺑﯿﺖ ﮐﻨﻨﺪه‪ ،‬ﺷﯿﺦ و اﺳﺘﺎد ﺑﺰرﮔﻮار و ﻣﺼﻠﺢ ﻧﺠﯿﺐ را‬
‫ﯾﺎﻓﺖ‪ .‬ﮐﻮدﮐﺎن ﺻﺤﺎﺑﻪ در ﺣﺮﮐﺎت و ﺳﮑﻨﺎت رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج از او ﭘﯿﺮوی ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ‪ ،‬زﯾﺮا‬
‫ﮐﺮدار و رﻓﺘﺎرش ﺑﺴﯿﺎر ﺗﺄﺛﯿﺮ ﮔﺬار ﺑﻮد‪:‬‬
‫َ َ ُ ۡ َ َ ۡ ُ َ َ ًّ َ َ ۡ َ ۡ َ َ ُّ ْ‬ ‫َ َ َ ۡ َ ّ َ َّ‬
‫ب �نفضوا م ِۡن‬ ‫﴿فبِما ر� ٖة مِن ٱ�ِ �ِ ت لهمۖ ولو كنت �ظا غل ِيظ ٱلقل ِ‬
‫َ َ‬
‫ح ۡول ِك﴾ ]آل ﻋﻤﺮان‪.[١٥٩ :‬‬
‫»ﭘﺲ ﺑﻪ ]ﺑﺮﮐﺖ[ رﺣﻤﺖ اﻟﮫﯽ‪ ،‬ﺑﺎ آﻧﺎن ﻧﺮﻣﺨﻮ ]و ُﭘﺮ ِﻣﮫﺮ[ ﺷﺪی و اﮔﺮ ﺗﻨﺪﺧﻮ و ﺳﺨﺖدل‬
‫ً‬
‫ﺑﻮدی ﻗﻄﻌﺎ از ﭘﯿﺮاﻣﻮن ﺗﻮ ﭘﺮاﮐﻨﺪه ﻣﯽﺷﺪﻧﺪ«‪.‬‬
‫او از زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻧﻄﻔﻪ اﺳﺖ‪ ،‬اﯾﻦ ﮐﻮدک ﻣﺴﻠﻤﺎن را ﺳﺮﭘﺮﺳﺘﯽ ﻣﯽﮐﺮد و ﺑﻪ او ﺗﻮﺟﻪ‬
‫ﻣﯽﻧﻤﻮد‪ .‬در ﺻﺤﯿﺤﯿﻦ از رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج آﻣﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ ﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬
‫َّ ْ َ َ َ َ ِّ‬ ‫ا�‪ ،‬الﻠَّ ُﻬ َّﻢ َﺟﻨِّب ْ َ‬
‫َّ‬ ‫ﻰﺗ أَ ْﻫﻠَ ُﻪ‪ :‬ﺑ ْ‬ ‫َ َْ‬ ‫َ َ َ ْ َ َّ َ َ َ ُ ْ َ ُ ُ‬
‫ﺐ‬ ‫ﻨ‬‫ﺟ‬ ‫و‬ ‫‪،‬‬‫ﺎن‬ ‫ﻄ‬ ‫ﻴ‬ ‫الﺸ‬ ‫�‬ ‫ﻢ‬
‫ِ ِ ِ‬‫ﺎﺳ‬ ‫َ‬ ‫ِ‬ ‫ﺄ‬ ‫ﻳ‬ ‫�‬ ‫ﺣ‬
‫ِ‬ ‫ﻮل‬ ‫»أﻣﺎ لﻮ أن أﺣﺪﻫﻢ �ﻘ‬
‫ِ‬
‫َ‬ ‫ٌ‬ ‫َ َ َ ْ َ ُ َّ َ‬ ‫َ‬ ‫ْ َ َ َّ ُ ْ ُ َ َّ ْ َ‬ ‫َ‬ ‫َّ‬
‫ﺮﻀ ُه ﺷﻴْ َﻄﺎن أﺑَ ًﺪا«) ‪» .(١‬اﮔﺮ‬ ‫الﺸﻴْ َﻄﺎن َﻣﺎ َر َز�ﺘَﻨﺎ‪ ،‬ﻓ ِﺈﻧﻪ ِإن �ﻘﺪ ْر ﺑَيﻨ ُﻬ َﻤﺎ َو ٌﺪﻟ ِﻰﻓ ذلِﻚ لﻢ ﻳ‬
‫ﺷﺨﺺ‪ ،‬ھﻨﮕﺎم ھﻢﺑﺴﺘﺮی ﺑﺎ ھﻤﺴﺮش ﺑﮕﻮﯾﺪ‪ :‬ﺑﻪ ﻧﺎم اﻟﻠﻪ‪ ،‬ﭘﺮوردﮔﺎرا‪ ،‬ﺷﯿﻄﺎن را از ﻣﺎ و از‬
‫آﻧﭽﻪ ﺑﻪ ﻣﺎ ﻋﻨﺎﯾﺖ ﻣﯽﮐﻨﯽ‪ ،‬دور ﻧﮕﻪدار‪ ،‬اﮔﺮ از آن ھﻢﺑﺴﺘﺮی‪ ،‬ﻓﺮزﻧﺪی ﺑﻪ وﺟﻮد آﯾﺪ‪ ،‬ھﯿﭻ‬
‫ﺷﯿﻄﺎﻧﯽ‪ ،‬ھﺮﮔﺰ ﺑﻪ او ﺿﺮری ﻧﻤﯽرﺳﺎﻧﺪ«‪.‬‬
‫در ھﻨﮕﺎم ﺗﻮﻟﺪ ﮐﻮدک‪ ،‬در ﺻﺤﯿﺢ ﺑﺨﺎری آﻣﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬
‫َ‬ ‫ُ َّ‬ ‫ُ َّ َ ْ َ َ ُ َّ‬
‫يﻰﺴ �ْ َﻦ َم ْﺮ َ� َﻢ«) ‪» .(٢‬ھﺮ ﻧﻮزادی ﮐﻪ ﻣﺘﻮﻟﺪ‬ ‫» َﻣﺎ ِﻣ ْﻦ َم ْﻮلﻮ ٍد ِإﻻ َوﻗﺪ ﻧ َﺰﻏﻪ الﺸﻴْ َﻄﺎن ِإﻻ ِﻋ‬
‫ﻣﯽﺷﻮد ﺷﯿﻄﺎن او را وﺳﻮﺳﻪ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻣﮕﺮ ﻋﯿﺴﯽ ﭘﺴﺮ ﻣﺮﯾﻢ«‪.‬‬
‫ﻧﻤﯽ ﺑﯿﻨﯽ ﮐﻪ ﻧﻮزاد ھﻨﮕﺎم وﻻدت ﮔﺮﯾﻪ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺳﺒﺤﺎن اﻟﻠﻪ! او در ﺷﮑﻢ ﺗﻨﮓ ﻣﺎدرش ﺑﻮد وﻟﯽ ﮔﺮﯾﻪ ﻧﮑﺮد و وﻗﺘﯽ ﺑﻪ زﻣﯿﻦ ﺑﺰرگ و‬
‫ﭘﮫﻨﺎور آﻣﺪ‪ ،‬ﮔﺮﯾﺴﺖ!‬

‫‪ -١‬ﺑﺨﺎری‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ،٧٢٣٠ ،٦٢٤١ ،٣٢٠١ ،١٤١‬و ﻣﺴﻠﻢ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪.٣٤٨٨‬‬

‫‪ -٢‬ﺑﺨﺎری ﺣﺪﯾﺚ ‪ ٤٣١‬و ﻣﺴﻠﻢ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪.٦٠٨٦‬‬
 ‫‪٧٣‬‬ ‫ﮐﻮدک ﻣﺴﻠﻤﺎن‬

‫ــــﻚ ﺑ ﹺ‬
‫ﺎﻛ ﹰﻴـــــﺎ ﹸﻣﺴﺘ ﹾﹶﺼــــــ ﹺﺮ ﹰﺧﺎ‬
‫ﴎ ﹰ‬
‫ورا‬ ‫ﺎس ﹶﺣ ﹾﻮ ﹶﻟــــ ﹶﻚ ﹶﻳ ﹾﻀــــ ﹶﺤﻜ ﹶ‬
‫ﹸﻮن ﹸ ﹸ‬ ‫ﹶواﻟﻨﱠــــ ﹸ‬ ‫ﹶو ﹶﻟـــــﺪﹶ ﹾﺗ ﹶﻚ ﹸأ ﱡﻣـ ﹶ ﹶ‬
‫ﹺ‬ ‫ــﻮ ﹺم ﹶﻣ ﹾﻮﺗﹺـ ﹶ‬ ‫ﹶﻓﺎ ﹾﻋ ﹶﻤ ﹾــﻞ ﻟﹺﻨﹶ ﹾﻔ ﹺﺴ ﹶ‬
‫ﴪ ﹰ‬
‫ورا) ‪.(١‬‬ ‫ــﻚ ﹶﺿـــﺎﺣ ﹰﻜﺎ ﹶﻣــــ ﹾ ﹸ‬ ‫ﹺﰲ ﹶﻳـ ﹾ‬ ‫ﹸــﻮن إﹺ ﹶذا ﹶﺑﻜ ﹾ‬
‫ﹶــﻮا‬ ‫ــﻚ ﹶأﻧﹾــ ﹶﺖ ﹶﺗﻜ ﹸ‬
‫»ﻣﺎدرت ﺗﻮ را در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﮔﺮﯾﻪ و ﻓﺮﯾﺎد ﻣﯽزدی‪ ،‬ﺑﻪ دﻧﯿﺎ آورد‪ ،‬ﺣﺎل آن ﮐﻪ اﻓﺮاد‬
‫ﭘﯿﺮاﻣﻮﻧﺖ از ﺷﺎدی و ﺧﻮﺷﺤﺎﻟﯽ ﻣﯽﺧﻨﺪﯾﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺗﻮ ﺑﺮای ﺧﻮدت ﭼﻨﺎن ﻋﻤﻞ و ﺗﻮﺷﻪ داﺷﺘﻪ‬
‫ﺑﺎش ﮐﻪ در روز ﻣﺮﮔﺖ‪ ،‬وﻗﺘﯽ آﻧﺎن ﮔﺮﯾﺎﻧﻨﺪ‪ ،‬ﺗﻮ ﺷﺎدﻣﺎن و ﺧﻨﺪه رو ﺑﺎﺷﯽ«‪.‬‬
‫ﺷﺎﻋﺮ دﯾﮕﺮ ﮔﻮﯾﺪ‪:‬‬
‫ﹶدﻟﹺــــﻴ ﹰ‬
‫ﻼ ﹸﺑﻜﹶــــﺎ ﹸء اﻟ ﱢﻄ ﹾﻔــــ ﹺﻞ ﹶﺳــــﺎ ﹶﻋ ﹶﺔ ﹸﻳﻮ ﹶﻟــــﺪﹸ‬ ‫ــﻬﺎ‬ ‫ﹺ‬ ‫ــﻚ ﹺﻣـــﻦ ﹺﺿـــﻴ ﹺﻖ ﹾ ﹺ‬
‫اﳊ ﹶﻴـــﺎة ﹶو ﹸﺑﺆﹾ ﺳـ ﹶ‬
‫ﹶ‬ ‫ﹾ‬ ‫ﹾ‬
‫وﻳ ﹺ‬
‫ﻜﻔﻴـ ﹶ‬ ‫ﹶﹶ‬
‫ﹶﻟ ﹺﻔـــﻲ ﹶﺑ ﹾﻄـــ ﹺﻦ ﹸأ ﱟم ﻛ ﹶ‬
‫ﹶـــﺎن ﺑﹺـــﺎﻟ ﹶﻌ ﹾﻴ ﹺ‬
‫ﺶ ﹶﻳ ﹾﺴـــ ﹶﻌﺪﹸ‬ ‫ـــــــﻪ ﹺﻣﻨﹾ ﹶﻬــــــــﺎ ﹶوإﹺ ﱠﻧــــــــ ﹸﻪ‬
‫وإﹺ ﱠﻻ ﹶﻓــــــــﲈ ﻳﺒ ﹺﻜﻴـ ﹺ‬
‫ﹶ ﹸﹾ‬ ‫ﹶ‬
‫ﮔﺮﯾﻪی ﮐﻮدک ھﻨﮕﺎم ﺗﻮﻟﺪ‪ ،‬دﻟﯿﻞ روﺷﻨﯽ ﺑﺮ ﺗﻨﮕﯽ دﻧﯿﺎ و ﺑﺪﺑﺨﺘﯽ آن اﺳﺖ‪،‬‬
‫وﮔﺮﻧﻪ ﭼﻪ ﭼﯿﺰی او را ﺑﻪ ﮔﺮﯾﻪ وا ﻣﯽدارد‪ ،‬ﺣﺎل آن ﮐﻪ در ﺷﮑﻢ ﻣﺎدرش ﺧﻮﺷﺒﺨﺖ‬
‫زﻧﺪﮔﯽ ﻣﯽﮐﺮده اﺳﺖ«‪.‬‬
‫اﺑﻮاﻟﻌﺘﺎھﯿﻪ در اﺑﯿﺎت ﺷﮕﻔﺖاﻧﮕﯿﺰ و زﯾﺒﺎﯾﯽ ﮔﻮﯾﺪ‪:‬‬
‫ـــــــﻼ ﹺة إﹺ ﹶﱃ ا ﹾﻟـــــــــﻤﲈ ﹺ‬
‫ت‬ ‫اﻟﺼـ ﹶ‬ ‫و ﹶﺗـ ﹾ ﹺ‬ ‫ـﻤ ﹶﻴﻼ ﹺد ﹶد ﹾو ﹰﻣـــــــﺎ‬
‫ان اﻟ ﱢﻄ ﹾﻔـــــــ ﹺﻞ ﹺﰲ ا ﹾﻟـــــــ ﹺ‬
‫ﹶأ ﹶذ ﹸ‬
‫ﹶﹶ‬ ‫ـــــــﺄﺧ ﹸﲑ ﱠ‬ ‫ﹶ‬
‫ـــــــﻼ ﹺة‬
‫اﻟﺼ ﹶ‬ ‫ﹺ‬ ‫ـــــــﲔ ﹾ ﹺ‬
‫اﻹ ﹶﻗﺎ ﹶﻣـــــــﺔ ﹶو ﱠ‬ ‫ﹶـــــــﲈ ﹶﺑ ﹾ ﹶ‬
‫ﻛ ﹶ‬ ‫ﹲ‬
‫ﻴــــــــــــﻞ‬ ‫ﻴــــــــــــﻞ ﹶأ ﱠن ﹶﳏ ﹾ ﹶﻴــــــــــــﺎ ﹸه ﹶﻗ ﹺﻠ‬
‫ﹲ‬ ‫دﻟ ﹺ‬
‫ﹶ‬
‫»اذان ﮔﻔﺘﻦ در ﮔﻮش ﻧﻮزاد‪ ،‬ﭘﺲ از ﺗﻮﻟﺪ و ﺑﻪ ﺗﺄﺧﯿﺮ اﻧﺪاﺧﺘﻦ ﻧﻤﺎز او ﺗﺎ دم ﻣﺮگ‪،‬‬
‫دﻟﯿﻠﯽ ﺑﺮ آن اﺳﺖ ﮐﻪ زﻧﺪﮔﺎﻧﯽاش ﮐﻮﺗﺎه و ﺑﻪ اﻧﺪازهی اﻗﺎﻣﻪ و ﻧﻤﺎز اﺳﺖ«‪.‬‬
‫اﯾﻦ ﭼﻪ زﯾﺒﺎﯾﯽ و ﺷﮕﻔﺘﯽ اﺳﺖ؟!‬
‫ﻣﻔﮫﻮم اﺑﯿﺎت اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ھﻨﮕﺎم ﺗﻮﻟﺪ ﻧﻮزاد در ﮔﻮﺷﺶ اذان ﮔﻔﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬وﻟﯽ ﻧﻪ‬
‫او ﻧﻤﺎز ﻣﯽﺧﻮاﻧﺪ و ﻧﻪ ﺑﺮ او ﻧﻤﺎز ﺧﻮاﻧﺪه ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬اﻣﺎ ﻧﻤﺎز ﺑﺮ او ﺗﺎ ھﻨﮕﺎم ﻣﺮﮔﺶ ﺑﻪ ﺗﺄﺧﯿﺮ‬
‫ﻣﯽاﻓﺘﺪ‪ ،‬ﯾﻌﻨﯽ ﻧﻤﺎز ﺟﻨﺎزه! ﮔﻮﯾﯽ اذان و ﻧﻤﺎز‪ ،‬ﯾﮏ ﻧﻤﺎز اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﯾﻦ دﻟﯿﻠﯽ ﺑﺮ ﮐﻮﺗﺎھﯽ اﯾﻦ دﻧﯿﺎﺳﺖ‪ ،‬زﯾﺮا ﻣﯿﺎن اذان و اﻗﺎﻣﻪ ﺷﺒﺎھﺖ اﯾﺠﺎد ﮐﺮده اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ -١‬ﺷﺎﻋﺮ ﮔﻤﺎﻧﻢ ﭘﺎرﺳﯽ ھﻢ ﮔﻮﯾﺪ‪:‬‬

‫ﺟﻤﻌــﯽ ﺑــﻪ ﺗــﻮ ﺷــﺎد و ﺗــﻮ ﺑــﻮدی ﮔﺮﯾــﺎن‬ ‫روزی ﮐـــﻪ ﺗـــﻮ آﻣـــﺪی ﺑـــﻪ دﻧﯿـــﺎ ﻋﺮﯾـــﺎن‬
‫ﺟﻤﻌﯽ ﺑـﻪ ﺗـﻮ ﮔﺮﯾـﺎن و ﺗـﻮ ﺑﺎﺷـﯽ ﺧﻨـﺪان‬ ‫ای دوﺳــﺖ ﭼﻨــﺎن ِﺑــﺰی ﮐــﻪ ﺑﻌــﺪ از ﻣــﺮدن‬
 ‫ﺧﺎﻧﻪای ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﻘﻮی‬ ‫‪٧٤‬‬

‫ﮐﻮدک ﺑﺮ ﺗﻮﺣﯿﺪ و ﻻ اﻟﻪ اﻻ اﻟﻠﻪ ﺑﻪ دﻧﯿﺎ ﻣﯽآﯾﺪ و ھﯿﭻ ﮐﻮدﮐﯽ در دﻧﯿﺎ ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ در‬
‫ﻗﻠﺒﺶ ﻻ اﻟﻪ اﻻ اﻟﻠﻪ و ﻣﺤﻤﺪ رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج ﻧﺒﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫اوﻟﯿﻦ ﭼﯿﺰی ﮐﻪ در اﯾﻦ دﻧﯿﺎ ﺑﺎ آن ﺑﺮﺧﻮرد ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻋﻘﯿﺪهی زﻧﺪه و رﺳﺎﻟﺖ ﺟﺎوﯾﺪان‬
‫ً‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬او ﯾﮑﺘﺎﭘﺮﺳﺖ و ﻓﻄﺮﺗﺎ ﻣﺆﻣﻦ ﺑﻪ دﻧﯿﺎ ﻣﯽآﯾﺪ‪:‬‬
‫َّ َ ٰ َ ّ ُ ۡ َ‬ ‫ۡ َ َ َّ َّ َ َ َ َّ َ َ َ ۡ َ َ َ ۡ َ َ ۡ‬
‫ِين ٱلق ّي ِ ُم‬ ‫�ل ِق ٱ�ِۚ �ل ِك ٱ�‬ ‫﴿ف ِطرت ٱ� ِ ٱل ِ� �طر ٱ�اس عليها ۚ � �بدِيل ِ‬
‫َ ََۡ َ‬ ‫َ َ ٰ َّ َ ۡ‬
‫�ََ‬
‫اس � �عل ُمون‪] ﴾٣٠‬اﻟﺮوم‪.[٣٠ :‬‬‫� ٱ�َّ ِ‬ ‫�ن أ‬
‫و� ِ‬
‫»از ﻓﻄﺮت اﻟﮫﯽ ﮐﻪ ﻣﺮدم را ﺑﺮ اﺳﺎس آن ﭘﺪﯾﺪ آورده اﺳﺖ ]ﭘﯿﺮوی ﮐﻦ[‪ .‬آﻓﺮﯾﻨﺶ اﻟﻠﻪ‬
‫دﮔﺮﮔﻮﻧﯽ ﻧﻤﯽﭘﺬﯾﺮد‪ .‬دﯾﻦ اﺳﺘﻮار اﯾﻦ اﺳﺖ‪ .‬وﻟﯽ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﺮدم ﻧﻤﯽداﻧﻨﺪ«‪.‬‬
‫ﭘﺲ ﮐﻮدک‪ ،‬ﮐﻤﻮﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬ﺑﯽدﯾﻦ‪ ،‬ﻣﺎﺳﻮﻧﯽ‪ ،‬ﯾﮫﻮدی و ﻧﺼﺮاﻧﯽ ﻣﺘﻮﻟﺪ ﻧﻤﯽﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ‬
‫ﻣﺴﻠﻤﺎن و ﯾﮑﺘﺎﭘﺮﺳﺖ ﺑﻪ دﻧﯿﺎ ﻣﯽآﯾﺪ‪.‬‬
‫در ﺣﺪﯾﺚ ﺻﺤﯿﺢ از رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج آﻣﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ ﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬
‫ُ ُّ َ ْ ُ َ َ ْ ْ َ َ َ َ َ ُ ُ ُ ِّ َ َ ْ ُ َ ِّ َ َ ُ‬
‫ﺮﺼاﻧِ ِﻪ أ ْو � َﻤ ِّﺠ َﺴﺎﻧِ ِﻪ«) ‪» .(١‬ھﺮ ﻧﻮزادی ﺑﺎ‬‫»ﻞﻛ مﻮلﻮ ِد ﻰﻠﻋ اﻟ ِﻔﻄﺮ ِة ﻓﺄﺑﻮاه �ﻬﻮداﻧِ ِﻪ أو �ﻨ‬
‫ﻓﻄﺮﺗﯽ ﺳﺎﻟﻢ ﺑﻪ دﻧﯿﺎ ﻣﯽآﯾﺪ‪ .‬ﭘﺪر و ﻣﺎدرش او را ﯾﮫﻮدی‪ ،‬ﻧﺼﺮاﻧﯽ و ﯾﺎ ﻣﺴﯿﺤﯽ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ«‪.‬‬
‫ﭘﺲ او ﻣﺴﻠﻤﺎن اﺳﺖ‪ ،‬اوﻟﯿﻦ ﭼﯿﺰی ﮐﻪ ﺑﺮای اﯾﻦ ﻧﻮزاد ﭘﺴﺮ ﯾﺎ دﺧﺘﺮ ﻣﯽآﯾﺪ اﯾﻦ اﺳﺖ‬
‫ﮐﻪ ﺑﺮ اﯾﻦ دﯾﻦ ﺣﻨﯿﻒ ﻣﺘﻮﻟﺪ ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫وﻗﺘﯽ ﻧﻮزادی ﺑﻪ دﻧﯿﺎ ﻣﯽآﻣﺪ‪ ،‬اوﻟﯿﻦ ﮐﺎری ﮐﻪ رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج اﻧﺠﺎم ﻣﯽداد اﯾﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ‬
‫در ﮔﻮﺷﺶ اذان ﻣﯽﮔﻔﺖ‪.‬‬
‫اذان ﮔﻔﺘﻦ در ﮔﻮش ﻧﻮزاد‪ ،‬در ﺣﺪﯾﺜﯽ ﺣﺴﻦ ﮐﻪ اﺑﻮداود و دﯾﮕﺮان آوردهاﻧﺪ‪ ،‬آﻣﺪه‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج در ﮔﻮش ﺣﺴﻦ ﭘﺴﺮ دﺧﺘﺮش اذان ﮔﻔﺖ‪.‬‬
‫اھﻞ ﻋﻠﻢ ﮔﻮﯾﻨﺪ‪ :‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﺑﻪ ﭼﻨﺪ دﻟﯿﻞ در ﮔﻮﺷﺶ اذان ﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫از ﺟﻤﻠﻪ‪ :‬اﻟﻠﻪ ﺗﻮﺣﯿﺪ را ﺑﻪ او اﻟﮫﺎم ﮐﻨﺪ و او ﺑﺮ اﺳﺎس ﻓﻄﺮت ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫اذان‪ ،‬اﻋﻼن اﺳﻼم اﺳﺖ‪.‬‬
‫اذان ﺷﯿﻄﺎن را ﻣﯽراﻧﺪ‪.‬‬

‫‪ -١‬ﺑﺨﺎری‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ١٣٦١ ،١٣٣٥ ،١٣٣٤‬و ﻣﺴﻠﻢ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪.٦٧١١ ،٦٧٠٩ ،٦٧٠٦‬‬
 ‫‪٧٥‬‬ ‫ﮐﻮدک ﻣﺴﻠﻤﺎن‬

‫اﻣﺎ ﺣﺪﯾﺚ اﻗﺎﻣﻪ ﺿﻌﯿﻒ اﺳﺖ و ﻓﻘﻂ ﮐﺎﻓﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ اذان از اﯾﻦ ﮔﻮشھﺎ ﺑﮕﺬرد و ﺑﻪ‬
‫ﻗﻠﺐ ﺑﺮﺳﺪ و درﺧﺖھﺎﯾﯽ از اﯾﻤﺎن‪ ،‬ﯾﻘﯿﻦ و اﺧﻼص را در آن ﺑﮑﺎرد‪.‬‬
‫ﮐﻮدﮐﯽ ﮐﻪ از ﺷﮑﻢ ﻣﺎدر ﺑﻪ دﻧﯿﺎ ﻣﯽآﯾﺪ و اذان را درﯾﺎﻓﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬در واﻗﻊ ﮐﻮدﮐﯽ‬
‫ﺧﻮﺷﺒﺨﺖ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ اذن اﻟﻠﻪ ﮐﻮدﮐﯽ ﺧﻮش ﺳﺮﺷﺖ‪ ،‬ﺧﻮش اﺻﻞ و ﺧﻮش ﭘﺮورش اﺳﺖ‪.‬‬
‫ً‬
‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ اﮐﺮم ج ھﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﮐﻪ ﻗﺒﻼ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎ دﺳﺖ ﻣﺒﺎرﮐﺶ ﮐﺎم ﻧﻮزادان را‬
‫ﻣﯽﮔﺸﻮد‪ ،‬ﯾﻌﻨﯽ ﻗﺒﻞ از اﯾﻦ ﮐﻪ ﻧﻮزاد ﭼﯿﺰی ﺑﺨﻮرد ﺧﺮﻣﺎ ﯾﺎ ﭼﯿﺰی ﺷﺒﯿﻪ آن ﺑﺎ اﻧﮕﺸﺖ‬
‫ﻣﺒﺎرﮐﺶ در دھﺎن ﻧﻮزاد ﻣﯽﮔﺬاﺷﺖ‪.‬‬
‫اﻧﺲ در ﺣﺪﯾﺚ ﺻﺤﯿﺤﯽ ﮔﻮﯾﺪ‪ :‬ام ﺳﻠﯿﻢ ﻧﻮزادی ﺑﻪ دﻧﯿﺎ آورد – اﯾﻦ ﭘﺴﺮ ﺑﺮادر ﻣﺎدری‬
‫اﻧﺲ اﺳﺖ – ﻣﺎدرش ﮔﻔﺖ‪ :‬او را ﻧﺰد رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج ﺑﺒﺮ‪.‬‬
‫اﻧﺲ ﻧﻮزاد را ﮔﺮﻓﺖ و ﻧﺰد ﻣﻌﻠﻢ ﺧﯿﺮ و ﻧﯿﮑﯽ ﺑﺮد‪ .‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج از او اﺳﺘﻘﺒﺎل ﮐﺮد و‬
‫ﺧﺮﻣﺎی ﻧﺮم ﺷﺪه در دھﺎﻧﺶ ﮔﺬاﺷﺖ ﮐﻪ ﻧﻮزاد ﺑﺎ اﺷﺘﯿﺎق آن را ﻣﯽﻣﮑﯿﺪ‪ .‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج‬
‫ﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬
‫َ‬ ‫ْ‬
‫ﺐ اﻷﻧ ْ َﺼﺎر َّ‬ ‫َ‬
‫»ا ُ�ْ ُﻈ ُﺮوا إﻰﻟ ُﺣ ِّ‬
‫اﺘﻟ ْﻤ َﺮ«) ‪» .(١‬ﺑﻪ ﻣﺤﺒﺖ اﻧﺼﺎر ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺧﺮﻣﺎ ﻧﮕﺎه ﮐﻨﯿﺪ«‪.‬‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج ﺑﺮای ﮐﻮدﮐﺎن اﺳﻢ اﻧﺘﺨﺎب ﻣﯽﮐﺮد‪ ،‬وﻟﯽ ﻧﺎمھﺎی اﺳﻼﻣﯽ ﺷﺮﻋﯽ ﮐﻪ‬
‫ﮐﻮدک را ﺑﻪ ﺑﮫﺸﺘﯽ ﮐﻪ ﻋﺮﺿﺶ ﺑﻪ اﻧﺪازهی آﺳﻤﺎنھﺎ و زﻣﯿﻦ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫ھﻤﺎن ﮔﻮﻧﻪ ﮐﻪ در ﺣﺪﯾﺚ ﺻﺤﯿﺢ آﻣﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬
‫الﺮ ْ َ‬
‫ﷲ َو َ�ﺒْ ُﺪ ّ‬ ‫ﺎﻰﻟ َ�ﺒْ ُ‬‫ََ َ‬ ‫َ َ ُّ ْ َ ْ َ َ‬
‫ﻤﺣ ِﻦ«) ‪» .(٢‬ﻣﺤﺒﻮبﺗﺮﯾﻦ ﻧﺎمھﺎ ﻧﺰد اﻟﻠﻪ‬ ‫ِ‬ ‫ا‬ ‫ﺪ‬ ‫ﻌ‬ ‫�‬ ‫ﷲ‬
‫ِ‬ ‫ا‬ ‫ﻰﻟ‬‫»أﺣﺐ اﻻﺳﻤﺎ ِء ِإ‬
‫ﻋﺒﺪاﻟﻠﻪ و ﻋﺒﺪاﻟﺮﺣﻤﻦ اﺳﺖ«‪.‬‬
‫ﺑﻪ رواﯾﺖ اﺣﻤﺪ‪ ،‬اﺑﻮداود‪ ،‬ﺗﺮﻣﺬی و اﺑﻦ ﻣﺎﺟﻪ ﺑﺎ ﺳﻨﺪھﺎی ﺻﺤﯿﺢ‪.‬‬
‫او ﻣﯽﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬
‫ْ َ ُ ْ َ ْ َ َ َّ ٌ َ َ ٌ‬
‫ﺎرث«) ‪» .(٣‬راﺳﺖﺗﺮﯾﻦ ﻧﺎمھﺎ َھ ّﻤﺎم و ﺣﺎرث اﺳﺖ«‪.‬‬ ‫»أﺻﺪق اﻷﺳﻤﺎ ِء ﻫﻤﺎم وﺣ ِ‬

‫‪ -١‬ﻣﺴﻠﻢ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ،٦٢٧٥ ،٥٥٦٧‬اﺣﻤﺪ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ١٢٧٣٤‬و اﺑﻮداود‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪.٤٩٤٧‬‬

‫‪ -٢‬ﻣﺴﻠﻢ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ،٥٥٤٢‬اﺣﻤﺪ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ،٦١٠٦‬اﺑﻮداود‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ،٤٩٤٥‬ﺗﺮﻣﺬی‪ ،‬ﺷﻤﺎرهﯾﯽ ‪ ٢٩١١‬و‬
‫اﺑﻦ ﻣﺎﺟﻪ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪.٣٨١٢‬‬
‫‪ -٣‬اﺣﻤﺪ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ،١٨٦٧٧‬اﺑﻮداود‪ ٤٩٤٦ ،‬و ر‪.‬ک‪ :‬اﻟﻤﺸﮑﺎة‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪.٤٧٨٢‬‬
 ‫ﺧﺎﻧﻪای ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﻘﻮی‬ ‫‪٧٦‬‬

‫اﺑﻦ ﺗﯿﻤﯿﻪ ﮔﻮﯾﺪ‪ :‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﻔﺖ » َھ ّﻤﺎم« زﯾﺮا ھﻢ و ﻏﻢ و دل ﻣﺸﻐﻮﻟﯽ در ﻗﻠﺐ اﻧﺴﺎن‬
‫اﺳﺖ و او ﺑﺎ ﺣﺮﮐﺘﺶ ھﻤﻮاره ﺣﺎرث و ﮐﺎﺳﺐ آن اﺳﺖ‪ ،‬ﭘﺲ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ اﯾﻦ دو را ﺑﺎ ھﻢ ﺟﻤﻊ‬
‫ﮐﺮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻋﺮب ﻧﺎمھﺎی ﻗﻮی و درﺧﺸﺎن را دوﺳﺖ ﻣﯽداﺷﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ھﻤﯿﻦ ﺧﺎﻃﺮ از اﺳﻢ ﺷﯿﺮھﺎ‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﮐﺮد‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ‪ :‬ﺣﻤﺰه‪ ،‬اﺳﺎﻣﻪ‪ ،‬ﺣﯿﺪره‪.‬‬
‫اﻣﺎ در ﻋﺼﺮ ﺣﺎﺿﺮ‪ ،‬ﻓﺮزﻧﺪانﺷﺎن را ﺑﺎ ﻧﺎمھﺎی زﺷﺖ ﮐﻪ ﯾﺎ اﺻﯿﻞ ﻧﯿﺴﺖ و دﻻ ﻟﺖ ﺑﺮ‬
‫زﻧﺎﻧﮕﯽ و ﻧﺮﻣﯽ اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﺎﻣﮕﺬاری ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﯾﺎ اﺳﻢھﺎﯾﯽ ﮐﻪ ھﯿﭻ ﻣﻌﻨﺎﯾﯽ ﻧﺪارد ﻣﺎﻧﻨﺪ اﺳﻢ‪:‬‬
‫»ﺻﻨﯿﮫﯿﺖ« ﮐﻪ ﻧﻪ ﻓﻌﻞ ﻣﺎﺿﯽ اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﻪ ﻣﻀﺎرع‪ ،‬ﻧﻪ اﺳﻢ اﺳﺖ و ﻧﻪ ﺣﺮف ﯾﺎ اﺳﻢ‬
‫»ﺷﻠﯿﻮﯾﺢ«!‬
‫رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج ﮐﻮدﮐﺎن را ﺑﺎ ﻧﺎم ﭘﯿﺎﻣﺒﺮان ﻧﺎﻣﮕﺬاری ﻧﻤﻮد‪ .‬وﻗﺘﯽ ﭘﺴﺮش ﺑﻪ دﻧﯿﺎ آﻣﺪ او‬
‫را ﺑﻪ ﻧﺎم اﺑﺮاھﯿﻢ ﺧﻠﯿﻞ ÷ ﻧﺎﻣﯿﺪ‪ ،‬زﯾﺮا او ﺑﺴﯿﺎر ﺑﻪ اﺑﺮاھﯿﻢ ﺷﺒﺎھﺖ داﺷﺖ‪:‬‬
‫َ‬
‫�﴾ ]آل ﻋﻤﺮان‪.[٦٨ :‬‬ ‫ِيم ل َ َّ� َ‬
‫ِين ٱ َّ� َب ُعوهُ َو َ� ٰ َذا ٱ�َّ ُّ‬ ‫اس �إبۡ َ�ٰه َ‬
‫ِ‬ ‫﴿إ َّن أ ۡو َ� ٱ�َّ‬
‫ِ‬ ‫ِِ‬ ‫ِ‬
‫»در ﺣﻘﯿﻘﺖ‪ ،‬ﻧﺰدﯾﮏﺗﺮﯾﻦ ﻣﺮدم ﺑﻪ اﺑﺮاھﯿﻢ‪ ،‬ھﻤﺎن ﮐﺴﺎﻧﯽ ھﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ او را ﭘﯿﺮوی‬
‫ﮐﺮدهاﻧﺪ‪ ،‬و ]ﻧﯿﺰ[ اﯾﻦ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ«‪.‬‬
‫رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج ﻧﺎمھﺎی زﺷﺖ را ﻋﻮض ﻣﯽﮐﺮد‪ .‬او ﻧﺎم »ﻏﺎوی« را ﺑﻪ »راﺷﺪ« ﺗﻐﯿﯿﺮ‬
‫داد‪ .‬ھﻢﭼﻨﯿﻦ »ﻇﺎﻟﻢ« را ﺑﻪ »ﻣﻘﺴﻂ« و »ﻋﺎﺻﯿﻪ« را ﺑﻪ »ﺟﻤﯿﻠﻪ« و »ﺑﺮه« را ﺑﻪ‬
‫»زﯾﻨﺖ« ﺗﻐﯿﯿﺮ داد‪.‬‬
‫َ‬
‫ھﻤﭽﻨﯿﻦ از اﺳﺘﻔﺎده از ﻧﺎمھﺎی َﯾﺴﺎر‪ ،‬ﻧ ِﺠﯿﺢ و َرﺑﺎح ﻧﮫﯽ ﻓﺮﻣﻮد ﺗﺎ ﭼﻨﯿﻦ ﮔﻔﺘﻪ ﻧﺸﻮد‪:‬‬
‫آﯾﺎ رﺑﺎح در ﺧﺎﻧﻪ اﺳﺖ؟ و ﺑﮕﻮﯾﺪ‪ :‬ﻧﻪ‪ .‬ذھﻨﺶ ﺑﺪﺑﯿﻦ ﮔﺮدد‪.‬‬
‫ﺳﻨﺖ اﺳﺖ ﮐﻪ رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج ﻓﺮﻣﺎن داد ﺳﺮ ﻧﻮزاد را ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺧﻮش ﺑﯿﻨﯽ ﺑﻪ اﯾﻦ ﮐﻪ‬
‫اﻟﻠﻪ ﺑﺪی را از او دور ﺳﺎزد‪ ،‬ﺑﺘﺮاﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫درﺳﺖ ھﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﮐﻪ در ﻋﻤﺮه و ﺣﺞ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺧﻮش ﺑﯿﻨﯽ ﺑﻪ ﺗﺮاﺷﯿﺪن ﺳﺮ ﻓﺮﻣﺎن‬
‫داد‪ .‬ھﻢ وزن ﻣﻮﯾﺶ‪ ،‬ﻃﻼ ﺑﻪ ﻣﺴﺎﮐﯿﻦ و ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪان ﺻﺪﻗﻪ دھﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﺣﮑﻤﺖ ﺑﺰرﮔﯽ اﺳﺖ‬
‫ﮐﻪ ﺷﺎﯾﺪ ﻣﺎ آن را درﯾﺎﻓﺘﻪ ﺑﺎﺷﯿﻢ ﯾﺎ درﻧﯿﺎﻓﺘﻪ ﺑﺎﺷﯿﻢ ﺗﺎ ﺷﺨﺺ ﺻﺪﻗﻪ دھﻨﺪه‪ ،‬ﺗﺰﮐﯿﻪ ﺷﻮد و‬
‫ﻋﺎﻣﻞ ﺑﻪ ﺳﻨﺖ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﭘﺮورش ﯾﺎﺑﺪ‪.‬‬
 ‫‪٧٧‬‬ ‫ﮐﻮدک ﻣﺴﻠﻤﺎن‬

‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ھﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﮐﻪ در ﺣﺪﯾﺚ ﺻﺤﯿﺢ آﻣﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻘﯿﻘﻪ ﺑﺮای ﺑﭽﻪ ﻓﺮﻣﺎن‬
‫داد‪ :‬دو ﮔﻮﺳﻔﻨﺪ ﺑﺮای ﭘﺴﺮ ﺑﭽﻪ و ﯾﮏ ﮔﻮﺳﻔﻨﺪ ﺑﺮای دﺧﺘﺮ ﺑﭽﻪ) ‪.(١‬‬
‫رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج از ﻋﻘﻮق و ﻧﺎﻓﺮﻣﺎﻧﯽ ﺑﯿﺰار ﺑﻮد‪ .‬در ﺣﺪﯾﺚ ﺻﺤﯿﺢ از ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج آﻣﺪه‬
‫اﺳﺖ ﮐﻪ ﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫ُ ُّ ُ َ‬
‫»ﻞﻛ ﻏﻼمٍ ُم ْﺮﺗ ِﻬ ٌﻦ ﺑِ َﻌ ِﻘﻴﻘ ِﺘ ِﻪ«) ‪» .(٢‬ھﺮ ﭘﺴﺮی در ﮔﺮوه ﻋﻘﯿﻘﻪاش اﺳﺖ«‪.‬‬
‫ﺳﻨﺖ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺮای ﻧﻮزاد ﭘﺴﺮ دو ﮔﻮﺳﻔﻨﺪ و ﺑﺮای ﻧﻮزاد دﺧﺘﺮ ﯾﮏ ﮔﻮﺳﻔﻨﺪ ﻗﺮﺑﺎﻧﯽ‬
‫ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺣﮑﻤﺘﯽ واﻻ و ﻣﻘﺼﺪی زﯾﺒﺎ‪ .‬ﺑﺸﺎرت ﺑﻪ ﺗﻮﻟﺪ اﯾﻦ ﻧﻮزاد و ﻋﺎدت ﮐﺮدن او‬
‫ﺑﻪ ﻧﯿﮑﯽ و ﺻﺪﻗﻪ دادن و ﺟﮫﺖ ﻏﺬا دادن از آن ﺑﻪ ھﻤﺴﺎﯾﮕﺎن و ﺑﺮادران‪.‬‬
‫ﭼﺮا ﮐﻪ ﻓﺮزﻧﺪ ﺻﺎﻟﺢ از ﺑﺰرگﺗﺮﯾﻦ ﻧﻌﻤﺖھﺎﺳﺖ‪ .‬زﮐﺮﯾﺎ ÷ ﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫خُۡ َۡ َ‬ ‫َ ّ َ َ َ ۡ َۡٗ ََ َ َ‬
‫� ٱل�ٰرِ� ِ�‪] ﴾٨٩‬اﻷﻧﺒﯿﺎء‪.[٨٩ :‬‬ ‫ب � تذر ِ� فردا وأنت‬
‫﴿ر ِ‬
‫»ﭘﺮوردﮔﺎرا‪ ،‬ﻣﺮا ﺗﻨﮫﺎ ﻣﮕﺬار و ﺗﻮ ﺑﮫﺘﺮﯾﻦ ارث ﺑﺮﻧﺪﮔﺎﻧﯽ«‪.‬‬
‫اﻟﻠﻪ ﻧﯿﺰ ﻓﺮزﻧﺪی ﺻﺎﻟﺢ ﺑﻪ او ارزاﻧﯽ داﺷﺖ‪.‬‬
‫ﻓﺮزﻧﺪ ﺻﺎﻟﺢ زﻧﺪﮔﯽ اﺳﺖ‪ ،‬ﻓﺮزﻧﺪ ﺻﺎﻟﺢ ﯾﺎدﮔﺎر اﺳﺖ‪ ،‬ﻓﺮزﻧﺪ ﺻﺎﻟﺢ اﺗﺼﺎل ﺗﻮ ﺑﻪ ﻧﻮر و‬
‫ﺟﺎوداﻧﮕﯽ اﺳﺖ و ﻓﺮزﻧﺪ ﺻﺎﻟﺢ ﭘﺲ از ﻣﺮگ ﺑﺮای ﺗﻮ دﻋﺎ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﭘﺲ ﺑﺮ ﺻﻼﺣﯿﺖ ﻋﻤﺮ‬
‫ﺻﺎﻟﺤﺖ و ﺧﯿﺮ ﺧﯿﺮﺧﻮاھﯽات و ﻧﯿﮑﯽ ﮐﺎرھﺎی ﻧﯿﮑﺖ ﻣﯽاﻓﺰاﯾﺪ‪ .‬ﻓﺮزﻧﺪ ﺻﺎﻟﺢ در ﭘﯿﺮی ﺗﻮ‬
‫را ﯾﺎری ﻣﯽرﺳﺎﻧﺪ و از ﻧﺎﺗﻮاﻧﯽات ﻣﯽﮐﺎھﺪ و ﺑﺮ ﻧﯿﺮوﯾﺖ ﻣﯽاﻓﺰاﯾﺪ و ﺑﮫﺘﺮﯾﻦ ﯾﺎدﮔﺎریات‬
‫ﺧﻮاھﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺑﺨﺎری در ﺻﺤﯿﺤﺶ‪ ،‬ﮐﺘﺎب ﺟﮫﺎد‪ ،‬ﺑﺎب ﮐﺴﯽﮐﻪ ﻓﺮزﻧﺪ را ﺑﺮای ﺟﮫﺎد ﻣﯽﻃﻠﺒﺪ‪،‬‬
‫داﺳﺘﺎن ﺳﻠﯿﻤﺎن ÷ را آورده اﺳﺖ و ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ‪» :‬اﻣﺸﺐ ﺑﺮ ﺻﺪ زن ﺧﻮاھﻢ ﮔﺸﺖ«‪ .‬در‬
‫ﻟﻔﻆ دﯾﮕﺮ »ﺑﺮ ﺷﺼﺖ زن« در ﻟﻔﻈﯽ »ﺑﺮ ھﻔﺘﺎد« »ﮐﻪ ھﺮ ﮐﺪام از آﻧﮫﺎ ﻣﺠﺎھﺪی در راه‬
‫اﻟﻠﻪ ﺑﻪ دﻧﯿﺎ آورﻧﺪ«‪ .‬وﻟﯽ او ان ﺷﺎءاﻟﻠﻪ ﻧﮕﻔﺖ و در ﻧﺘﯿﺠﻪ از ﻣﯿﺎن ھﻤﻪی زﻧﺎن ﻓﻘﻂ ﯾﮏ‬
‫زن ﻧﯿﻤﯽ از ﯾﮏ ﻓﺮزﻧﺪ را ﺑﻪ دﻧﯿﺎ آورد) ‪.(٣‬‬

‫‪ -١‬اﺣﻤﺪ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ٦٧١٨ ،٦٦٩٣‬و اﺑﻮداود‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪.٢٨٤٣‬‬

‫‪ -٢‬اﺣﻤﺪ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ،١٩٧٥١ ،١٩٨٠١‬اﺑﻮداود‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ،٣٨٣٨‬ﺗﺮﻣﺬی‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ،١٥٢٥‬اﺑﻦ ﻣﺎﺟﻪ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ‬
‫‪ ٣٢٤١‬و ر‪.‬ک‪ :‬اﻟﻤﺸﮑﺎة‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪.٤١٥٣‬‬
‫‪ -٣‬ﺑﺨﺎری‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ٥١٢٢‬و ﻣﺴﻠﻢ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪.٤٢٤٩‬‬
 ‫ﺧﺎﻧﻪای ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﻘﻮی‬ ‫‪٧٨‬‬

‫ﻓﺮزﻧﺪ ﺻﺎﻟﺢ ﺑﮫﺘﺮﯾﻦ ﻧﻌﻤﺖ اﺳﺖ اﮔﺮ ﺑﺮ ﻓﻄﺮﺗﺶ ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﻪ ﺧﻮﺑﯽ ﭘﺮورش ﯾﺎﺑﺪ و ﺑﻪ‬
‫ﺧﺎﻃﺮ ﺷﮑﺮ اﻟﻠﻪ ﺗﻌﺎﻟﯽ ﺑﺮای او ﻋﻘﯿﻘﻪای ﻗﺮﺑﺎﻧﯽ ﻣﯽﮐﻨﯽ و ھﻤﺴﺎﯾﮕﺎن‪ ،‬ﺑﺮادران و‬
‫دوﺳﺘﺪاراﻧﺖ را ﻏﺬا ﻣﯽدھﯽ‪.‬‬
‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﮐﻮدﮐﺎن ﺑﻪ ﺳﻨﯽ ﻣﯽرﺳﯿﺪﻧﺪ ﮐﻪ ﺳﺨﻨﺎن را ﻣﯽﻓﮫﻤﯿﺪﻧﺪ و ﻟﺒﺨﻨﺪ‬
‫ﭘﺮﻣﮫﺮ و ﻣﺤﺒﺖ و ﺷﻮﺧﯽ را درک ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎ آﻧﮫﺎ ﺷﻮﺧﯽ ﻣﯽﮐﺮد‪.‬‬
‫ﺎك ﺑﺘ ﹾﹶﺼــــــــــــ ﹺﻔ ﹴﻴﻖ ﹸﻣﺜﹺــــــــــــ ﹴﲑ‬
‫ﹶﺗ ﹶﺘ ﹶﻠ ﱠﻘــــــــــــ ﹶ‬ ‫ـــــــــﺎﰲ ﹶﺣﺎﻟﹺـــــــــــ ﹶﲈ ﹲت ﺑﹺﺎ ﹾﻟـــــــــــ ﹸﻤﻨﹶﯽ‬
‫ﹺ‬ ‫ﹶا ﹾﻟ ﹶﻔ ﹶﻴـ‬
‫ــــﺬ اﻟﻜﹶﺒﹺـ ﹺ‬
‫ــــﲑ‬ ‫ﹶﺠ ﹰﺒـــــﺎ ﹺﻣـــــ ﹾﻦ ﹶﻗ ﹾﻠﺒﹺـ ﹶ‬
‫ــــﻚ ا ﹾﻟ ﹶﻔـ ﱢ‬ ‫ﻋ ﹶ‬ ‫ﹶأﻧﹾـــــــــ ﹶﺖ ﻟﹺﻠ ﱢﻄ ﹾﻔـــــــــ ﹺﻞ ﹶأ ﹲب ﹺﰲ ﹶﻣ ﹾﻬـــــــــ ﹺﺪ ﹺه‬
‫»ﺻﺤﺮاھﺎ در رؤﯾﺎھﺎی اﻣﯿﺪ ﺑﻪ ﺳﺮ ﻣﯽﺑﺮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﮐﻒ زدن ﺷﮕﻔﺖاﻧﮕﯿﺰی از ﺗﻮ اﺳﺘﻘﺒﺎل‬
‫ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪،‬‬
‫ﺗﻮ ﺑﺮای ﮐﻮدﮐﺎن در ﮔﮫﻮاره ﭘﺪر ھﺴﺘﯽ‪ ،‬ﺷﮕﻔﺘﺎ از دل ﺑﯽﻧﻈﯿﺮ و ﺑﺰرﮔﺖ«‪.‬‬
‫اﺣﻤﺪ و ﻧﺴﺎﯾﯽ از ﺷﺪاد ﺑﻦ ھﺎد س آوردهاﻧﺪ ﮐﻪ ﮔﻔﺖ‪ :‬رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج در ﯾﮑﯽ از‬
‫ﻧﻤﺎزھﺎی ﻇﮫﺮ ﯾﺎ ﻋﺼﺮ ﺑﺮ ﻣﺎ وارد ﺷﺪ و ﺳﺠﺪه را ﻃﻮﻻﻧﯽ ﮐﺮد‪.‬‬
‫آﯾﺎ ﻣﯽداﻧﯿﺪ ﭼﺮا؟ ﺣﺴﻦ ﺑﻦ ﻋﻠﯽ ﭘﺴﺮ دﺧﺘﺮش آﻣﺪ و رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج را در ﺣﺎل ﺳﺠﺪه‬
‫ﯾﺎﻓﺖ‪ ،‬ﭘﺲ ﺑﺮ او ﺳﻮار ﺷﺪ و از ﭘﺸﺘﺶ ﺑﺎﻻ رﻓﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﻨﻈﺮه ﻧﮕﺎه ﮐﻦ! ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﺑﺸﺮﯾﺖ ﺑﺮ زﻣﯿﻦ ﺳﺠﺪه ﻣﯽﮔﺬارد و ﮐﻮدﮐﯽ از‬
‫ﭘﺸﺘﺶ ﺑﺎﻻ ﻣﯽرود و او ھﻢﭼﻨﺎن ﻣﮑﺚ ﻣﯽﮐﻨﺪ و ﺳﺮ از ﺳﺠﺪه ﺑﺮ ﻧﻤﯽدارد‪ .‬ﭘﺲ از اﯾﻦ‬
‫ﮐﻪ ﺣﺴﻦ از ﭘﺸﺘﺶ ﭘﺎﯾﯿﻦ آﻣﺪ‪ ،‬رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج ﺑﺮﺧﺎﺳﺖ و ﻧﻤﺎز را اداﻣﻪ داد و ﺳﻼم داد و‬
‫از ﻣﺮدم ﻋﺬر ﺧﻮاھﯽ ﮐﺮد و ﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫»ای ﻣﺮدم‪ ،‬ﮔﻮﯾﯽ ﻣﻦ ﺳﺠﺪهای را ﺑﺮای ﺷﻤﺎ ﻃﻮﻻﻧﯽ ﮐﺮدم‪ ،‬اﯾﻦ ﭘﺴﺮم در وﻗﺖ ﻧﻤﺎز‬
‫ﺑﺮ ﻣﻦ ﺳﻮار ﺷﺪ‪ ،‬ﺗﺮﺳﯿﺪم ﮐﻪ ﺳﺮم را از ﺳﺠﺪه ﺑﺮدارم و ﺑﻪ او آﺳﯿﺒﯽ ﺑﺮﺳﺎﻧﻢ«) ‪.(١‬‬
‫ﯾﺎ آنﮔﻮﻧﻪ ﮐﻪ رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج ﻓﺮﻣﻮد‪.‬‬
‫آﯾﺎ ﺗﺎ ﺑﻪ ﺣﺎل ﭼﻨﯿﻦ رﺣﻢ و ﻣﮫﺮﺑﺎﻧﯽ ﯾﺎﻓﺘﻪاﯾﺪ؟‬
‫ﭼﮕﻮﻧﻪ ﭘﺲ از اﯾﻦ ھﻤﻪ ﻣﮫﺮ و ﻣﺤﺒﺖ‪ ،‬ﮐﻮدﮐﺎن او را دوﺳﺖ ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ؟‬
‫ﺑﻌﻀﯽ از ﺑﭽﻪھﺎ وﻗﺘﯽ ﺑﺮﺧﯽ از اﻓﺮاد را ﻣﯽﺑﯿﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﺮس و وﺣﺸﺖ ﻣﯽاﻓﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ -١‬اﺣﻤﺪ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ٢٧٢٣٥ ،١٥٧٢٦‬و ﻧﺴﺎﯾﯽ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪.١١٣٩‬‬

 ‫‪٧٩‬‬ ‫ﮐﻮدک ﻣﺴﻠﻤﺎن‬

‫ﺑﺮﺧﯽ از ﭘﺪرھﺎ ھﻢ ﮐﻮدﮐﺎنﺷﺎن را ﻧﻤﯽﺑﻮﺳﻨﺪ و ﻋﺪهای دﯾﮕﺮ وﻗﺘﯽ ﺑﺮ ﺳﺮ‬

‫ﮐﻮدﮐﺎنﺷﺎن ﻓﺮﯾﺎد ﻣﯽزﻧﻨﺪ‪ ،‬ﮐﻮدﮐﺎن از ﺗﺮس ﺑﯿﮫﻮش ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ!‬
‫ھﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﭘﺪرش ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪ ﻣﯽآﯾﺪ‪ ،‬زﺑﺎن ﺣﺎﻟﺶ ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ‪» :‬ﭘﻨﺎه ﻣﯽﺑﺮم ﺑﻪ اﻟﻠﻪ از ﺷﺮ‬
‫آﻧﭽﻪ آﻓﺮﯾﺪه اﺳﺖ«‪.‬‬
‫در ﺻﺤﯿﺤﯿﻦ آﻣﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺮادر اﻧﺲ‪ ،‬ﭘﺴﺮ ﺑﭽﻪای ﺑﻪ ﻧﺎم اﺑﻮﻋﻤﯿﺮ ﺑﻮد و ﮔﻨﺠﺸﮏ‬
‫ﮐﻮﭼﮑﯽ داﺷﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ آن ﺑﺎزی ﻣﯽﮐﺮد‪ .‬وﻗﺘﯽ ﮔﻨﺠﺸﮏ ُﻣﺮد‪ ،‬اﯾﻦ ﮐﻮدک رﻓﺖ و ﻣﺎﺟﺮا را‬
‫ﺑﺮای ﺑﺮادرش اﻧﺲ ﺗﻌﺮﯾﻒ ﮐﺮد و ﮔﻔﺖ‪ :‬ﮔﻨﺠﺸﮑﻢ ﻣﺮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻧﺲ ﻧﺰد رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج رﻓﺖ و ﻣﻮﺿﻮع را ﺑﺮاﯾﺶ ﺗﻌﺮﯾﻒ ﮐﺮد‪ .‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﺑﻪ ﺑﺮادر‬
‫َُ‬
‫ﮐﻮﭼﮑﺶ ﮔﻔﺖ‪» :‬ای اﺑﻮﻋﻤﯿﺮ‪ ،‬ﻧﻘﯿﺮ ﭼﻪ ﺷﺪ؟«) ‪.(١‬‬
‫ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ‪ :‬اﻟﻠﻪ در اﯾﻦ ﻣﺼﯿﺒﺖ‪ ،‬ﻋﺰادارﯾﺖ را ﻧﯿﮑﻮ ﮔﺮداﻧﺪ‪.‬‬
‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﺑﺮای ﺗﺴﻠﯿﺖ ﮔﻔﺘﻦ ﺑﻪ ﯾﮏ ﮐﻮدک ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﭘﺮﻧﺪهاش وﻗﺖ ﻣﯽﮔﺬاﺷﺖ‪.‬‬
‫زﻧﺎدﻗﻪ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬اھﻞ ﺣﺪﯾﺚ ﭼﯿﺰی ﻧﻤﯽﻓﮫﻤﻨﺪ‪ ،‬اﺣﺎدﯾﺜﯽ را رواﯾﺖ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ ھﯿﭻ‬
‫ﻣﻔﮫﻮﻣﯽ ﻧﺪارد‪.‬‬
‫ً‬
‫ﺷﺎﻓﻌﯽ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣﺜﻼ در ﭼﻪ ﻣﻮرد؟‬
‫ً‬
‫ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﻣﺜﻼ ﺣﺪﯾﺚ »ﯾﺎ آﺑﺎ ﻋﻤﯿﺮ ﻣﺎﻓﻌﻞ اﻟﻨﻐﯿﺮ؟« ھﯿﭻ ﻓﺎﯾﺪه و ﻣﻔﮫﻮﻣﯽ ﻧﺪارد‪.‬‬
‫ﺷﺎﻓﻌﯽ ﮔﻔﺖ‪ :‬اﻟﻠﻪ ﺷﻤﺎ را ﺑﮑﺸﺪ‪ ،‬در اﯾﻦ ﺣﺪﯾﺚ ﺷﺼﺖ ﻓﺎﯾﺪه و ﻣﻔﮫﻮم اﺳﺖ ﺳﭙﺲ‬
‫آﻧﮫﺎ را ﯾﮑﯽ ﯾﮑﯽ ﺑﯿﺎن ﮐﺮد‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﮐﺘﺎب ﻓﺘﺢ اﻟﺒﺎری اﺑﻦ ﺣﺠﺮ رﺟﻮع ﮐﻨﯿﺪ ﮐﻪ ﺑﯿﺴﺖ ﻓﺎﯾﺪه در آن ذﮐﺮ ﮐﺮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫از ﺟﻤﻠﻪ‪ :‬ﮐﻨﯿﻪ دادن ﺑﻪ ﮐﻮدک‪.‬‬
‫ﮐﻨﯿﻪ دادن ﺑﻪ ﮐﺴﯽﮐﻪ ﻓﺮزﻧﺪی ﻧﺪارد‪.‬‬
‫ﮐﻮﭼﮏ ﮐﺮدن اﺳﻢ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻣﺤﺒﺖ و ﻣﺤﺒﻮب ﺷﺪن‪.‬‬
‫ﺷﻮﺧﯽ و ﺑﺎزی ﺑﺎ ﮐﻮدﮐﺎن‪.‬‬
‫اﻧﺲ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺑﺎ ﮐﻮدک‪.‬‬
‫دﯾﺪار ﺑﺎ ﮐﻮدک در ﺧﺎﻧﻪ و ﺧﺎﻧﻮادهاش ﺑﺮای ﻣﺼﻠﺤﺘﯽ‪.‬‬
‫اﯾﻦ ﮐﻪ در اوﻗﺎت ﻣﺒﺎح‪ ،‬اﮔﺮ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻏﺮض و ﻣﻘﺼﻮد ﺷﺮﻋﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬درﺳﺖ اﺳﺖ و‬
‫ﺑﻨﺪه ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ آن اﺟﺮ و ﺛﻮاب ﻣﯽﺑﺮد‪.‬‬

‫‪ -١‬ﺑﺨﺎری‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ٦٠٦٠ ،٥٩٨٧‬و ﻣﺴﻠﻢ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪.٥٥٧٧‬‬

 ‫ﺧﺎﻧﻪای ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﻘﻮی‬ ‫‪٨٠‬‬

‫ﮔﺮﻓﺘﻦ ﭘﺮﻧﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﮐﻮدک‪.‬‬

‫ﺟﺎﯾﺰ ﺑﻮدن در ﻗﻔﺲ اﻧﺪاﺧﺘﻦ ﭘﺮﻧﺪه ﺑﺮای ﺑﺎزی ﮐﻮدک‪.‬‬
‫ﺑﺴﺘﻦ ﺑﻨﺪی ﺑﻪ ﭘﺎی ﭘﺮﻧﺪه ﮐﻪ اﯾﻦ ﮐﺎر ﺷﮑﻨﺠﻪ ﻧﯿﺴﺖ‪.‬‬
‫و ﻓﻮاﯾﺪ ﺑﺴﯿﺎر دﯾﮕﺮی ﮐﻪ اﮐﻨﻮن ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺤﺚ و ﺑﺮرﺳﯽ ﻧﯿﺴﺖ‪.‬‬
‫دﺧﺘﺮ ﺑﭽﻪای ﺑﻪ ﻧﺎم ام ﺧﺎﻟﺪ‪ ،‬ﻧﺰد رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج آﻣﺪ ﮐﻪ ﻟﺒﺎﺳﺶ ﭘﺎره ﺑﻮد‪ .‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ‬
‫َ‬
‫ﻟﺒﺎس دﯾﮕﺮی ﺑﻪ ﺗﻦ او ﮐﺮد ﺳﭙﺲ ﻓﺮﻣﻮد‪َ » :‬ﻫﺬا َﺳﻨَﺎ«) ‪ .(١‬ﮐﻪ ﺑﻪ زﺑﺎن ﺣﺒﺸﯽ ﯾﻌﻨﯽ‪ :‬ﺧﻮب‬
‫زﯾﺮا او در زﻣﺎن اوﻟﯿﻦ ھﺠﺮت‪ ،‬ھﻤﺮاه ﻣﺎدرش در ﺣﺒﺸﻪ زﻧﺪﮔﯽ ﮐﺮده ﺑﻮد‪.‬‬
‫آﯾﺎ ﮔﻤﺎن ﻣﯽﮐﻨﯽ ﮐﻪ ﺷﻮﺧﯽ و ﻣﺰاح رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ﺳﺎده و ﺑﯽﻣﻔﮫﻮم اﺳﺖ؟‬
‫آﯾﺎ ﮔﻤﺎن ﻣﯽﮐﻨﯽ ﮐﻪ ﻟﺒﺨﻨﺪی ﮐﻪ اﻧﺴﺎن آن را ﻣﯽﺑﺨﺸﺪ‪ ،‬ﺳﺎده و آﺳﺎن اﺳﺖ؟‬
‫ﻧﻪ ﺑﻪ اﻟﻠﻪ ﻗﺴﻢ‪ ،‬ﺑﻌﻀﯽ از ﻣﺮدم ﻋﺒﺎرﺗﯽ از رؤﺳﺎ ﯾﺎ ﭘﺎدﺷﺎھﺎن را ﺣﻔﻆ ﮐﺮدهاﻧﺪ و‬
‫ﻣﯽﮔﻮﯾﻨﺪ‪ :‬ﺑﺎ ﻣﻦ ﺣﺮف زد و ﻣﺴﺘﻘﯿﻤﺎ ﺑﻪ ﻣﻦ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻧﻈﺮت ﭼﯿﺴﺖ اﮔﺮ ﻣﺤﻤﺪ ج ﺑﺎ ﺗﻮ‬
‫ﺳﺨﻦ ﺑﮕﻮﯾﺪ؟‬
‫اﺣﻤﺪ ﺣﺪﯾﺜﯽ ﺑﺎ ﺳﻨﺪ ﺣﺴﻦ دارد ﮐﻪ رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج ﻋﺒﺪاﻟﻠﻪ‪ ،‬ﻋﺒﯿﺪاﻟﻠﻪ و ﮐﺜﯿﺮ‪،‬‬
‫ﻓﺮزﻧﺪان ﻋﺒﺎس – ﭘﺴﺮ ﻋﻤﻮھﺎﯾﺶ – را ﺑﻪ ﺻﻒ ﮐﺮد‪ .‬آﻧﮫﺎ ﮐﻮدﮐﺎﻧﯽ ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ ﻓﻘﻂ ﯾﮏ ﺳﺎل‬
‫ﺑﺎ ھﻢ ﺗﻔﺎوت ﺳﻨﯽ داﺷﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺳﭙﺲ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ھﺮﮐﺲ زودﺗﺮ ﭘﯿﺶ ﻣﻦ ﺑﯿﺎﯾﺪ‪ ،‬ﺑﻪ او ﭼﻨﯿﻦ و ﭼﻨﺎن ﻣﯽدھﻢ‪.‬‬
‫آﻧﺎن ﺑﺎ ھﻢ ﻣﺴﺎﺑﻘﻪ دادﻧﺪ و ﯾﮑﯽ از آﻧﮫﺎ ﺑﺮﻧﺪه ﺷﺪ و ﺟﺎﯾﺰه ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫ﺷﺎﯾﺪ اﮔﺮ ﺑﻪ ﮐﺴﯽ ﺑﮕﻮﯾﯿﻢ‪ ،‬اﯾﻦ ﮐﺎر را ﺑﺎ ﮐﻮدﮐﺎﻧﺖ ﺑﮑﻦ‪ ،‬ﺑﮕﻮﯾﺪ‪ :‬وﻗﺖ ﻧﺪارم‪ ،‬وﻗﺘﻢ ﺗﻨﮓ‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫وﻟﯽ اﮔﺮ ﻣﻔﮫﻮم ﺗﺮﺑﯿﺖ و ﺟﺎوداﻧﮕﯽ را در ﺳﯿﺮت رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج ﺑﺪاﻧﯽ‪ ،‬اﯾﻦ ﻟﺤﻈﻪی‬
‫ﮔﺮاﻧﺒﮫﺎ را در اﯾﻦ وﻗﺖ ﺗﻨﮓ ﺟﺎی ﻣﯽدھﯽ‪.‬‬
‫از اﻧﺲ در ﺻﺤﯿﺢ ﻣﺴﻠﻢ رواﯾﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ ﮔﻔﺖ‪ :‬رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ﺑﮫﺘﺮﯾﻦ اﺧﻼق را‬
‫داﺷﺖ‪ ،‬ﻣﺮا دﻧﺒﺎل ﮐﺎری ﻓﺮﺳﺘﺎد ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﺑﻪ اﻟﻠﻪ ﻗﺴﻢ ﻧﻤﯽروم! در دل ﻣﯽﺧﻮاﺳﺘﻢ ﺑﺮوم و‬
‫ً‬
‫دﺳﺘﻮر ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ اﻟﻠﻪ را اﺟﺮا ﮐﻨﻢ‪ .‬اﻧﺲ در آن زﻣﺎن ﺗﻘﺮﯾﺒﺎ ده ﺳﺎﻟﻪ ﺑﻮد‪.‬‬

‫‪ -١‬ﺑﺨﺎری‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪.٥٧١١ ،٥٦٨٩‬‬

 ‫‪٨١‬‬ ‫ﮐﻮدک ﻣﺴﻠﻤﺎن‬

‫ﮔﻮﯾﺪ‪ :‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﺳﮑﻮت ﮐﺮد ﺳﭙﺲ وﻗﺘﯽ ﻣﺸﻐﻮل ﺑﺎزی ﺑﺎ ﺑﭽﻪھﺎ ﺑﻮدم‪ ،‬از ﮐﻨﺎرم ﮔﺬﺷﺖ‬
‫و ﺑﺎ ﺷﻮﺧﯽ ﮔﻮﺷﻢ را ﮔﺮﻓﺖ و ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ای اﻧﺲ‪ ،‬آﯾﺎ ﺑﻪ ﺟﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺗﻮ دﺳﺘﻮر دادم‬
‫رﻓﺘﯽ؟«‬
‫) ‪(١‬‬
‫ﻣﻦ ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ان ﺷﺎءاﻟﻠﻪ ﺧﻮاھﻢ رﻓﺖ! ﺳﭙﺲ رﻓﺘﻢ ‪.‬‬
‫اﻧﺲ ﮔﻮﯾﺪ‪ :‬ﺑﻪ اﻟﻠﻪ ﻗﺴﻢ ده ﺳﺎل در ﺧﺪﻣﺖ رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج ﺑﻮدم و ھﺮﮔﺰ ﺑﺮای ﮐﺎری‬
‫ﮐﻪ اﻧﺠﺎم دادم ﻧﮕﻔﺖ ﭼﺮا اﻧﺠﺎم دادی و ﺑﺮای ﮐﺎری ﮐﻪ اﻧﺠﺎم ﻧﺪادم ﻧﮕﻔﺖ ﭼﺮا اﻧﺠﺎم‬
‫ﻧﺪادی) ‪.(٢‬‬
‫رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج ﺣﺴﻦ و ﺣﺴﯿﻦ را ﺑﺮ دوﺷﺶ ﺣﻤﻞ ﮐﺮده ﺑﻮد – اﯾﻦ ﺣﺪﯾﺚ ﻧﺰد اﺑﻮﯾﻌﻠﯽ‬
‫ﺟﯿﺪ دارد – ﻋﻤﺮ او را دﯾﺪ و ﮔﻔﺖ‪ :‬ﭼﻪ اﺳﺐ ﺧﻮﺑﯽ دارﯾﺪ‪.‬‬ ‫ﺳﻨﺪی ّ‬
‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬آﻧﺎن ﭼﻪ ﺳﻮاران ﺧﻮﺑﯽ ھﺴﺘﻨﺪ«) ‪.(٣‬‬
‫ﺣﺴﻦ ﭼﻪ ﺧﻮب ھﺴﺖ و ﺣﺴﯿﻦ ﭼﻪ ﺧﻮب اﺳﺖ وﻟﯽ ﺟﺪﺷﺎن ﻋﻈﯿﻢ و ﺑﺰرگ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻟﺼـــــ ﹶﺒ ﹺ‬
‫ﺎح ﻋ ﹸﹶﻤـــــﻮ ﹰدا‬ ‫ــــﻮرا ﹶو ﹺﻣـــــ ﹾﻦ ﹶﻓ ﹶﻠـ ﹺ‬
‫ــــﻖ ﱠ‬ ‫ﹸﻧـ ﹰ‬ ‫ـﺤﻰ‬
‫اﻟﻀ ﹶ‬
‫ﺲ ﱡ‬‫ﺐ ﻛ ﹶﹶﺄ ﱠن ﹶﻋ ﹶﻠ ﹾﻴـ ﹺﻪ ﹺﻣـ ﹾﻦ ﹶﺷ ﹾـﻤ ﹺ‬
‫ﻧ ﹶﹶﺴ ﹲ‬
‫»ﻧﺴﺐ و ﺧﺎﻧﺪاﻧﯽ ﮐﻪ ﭘﺮﺗﻮﯾﯽ از ﺧﻮرﺷﯿﺪ ﺻﺒﺤﮕﺎھﺎن و ﺳﺘﻮﻧﯽ از ﺳﭙﯿﺪهی ﺻﺒﺢ ﺑﺮ‬
‫آن اﺳﺖ«‪.‬‬
‫ام ﻗﯿﺲ‪ ،‬دﺧﺘﺮ ﻣﺤﺼﻦ‪ ،‬ﻧﺰد رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج ﻣﯽآﻣﺪ ﺗﺎ در ﻣﻮاردی از او ﻓﺘﻮا ﺑﺨﻮاھﺪ‪.‬‬
‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﮐﻮدﮐﺶ را از او ﻣﯽﮔﺮﻓﺖ و در آﻏﻮﺷﺶ ﻧﮕﻪ ﻣﯽداﺷﺖ ﺗﺎ ﭘﯿﺶ از ﻓﺘﻮا‪،‬‬
‫ﺳﺆاﻟﺶ را ﺑﺸﻨﻮد‪.‬‬
‫ﯾﮏ ﺑﺎر – ﻗﺒﻞ از اﯾﻨﮑﻪ ﺑﭽﻪ ﻏﺬاﺧﻮر ﺷﻮد– روی ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ادرار ﮐﺮد‪ ،‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﻣﻘﺪاری آب‬
‫روی ادرار ﭘﺎﺷﯿﺪ) ‪.(٤‬‬
‫اﯾﻦ ﭼﻪ اﺧﻼق و ﭼﻪ ﺗﻮاﺿﻌﯽ اﺳﺖ؟‬

‫‪ -١‬ﻣﺴﻠﻢ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ٥٩٦٨‬و اﺑﻮداود‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪.٤٧٦٩‬‬

‫‪ -٢‬ﺑﺨﺎری‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ،٥٨٩٩‬ﻣﺴﻠﻢ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ،٥٩٦٧ ،٥٩٦٤‬اﺣﻤﺪ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ،١٢٧٤٢ ،١٢٧٢٩‬اﺑﻮداود‪،‬‬
‫ﺣﺪﯾﺚ ‪ ٤٧٧٠‬و ﺗﺮﻣﺬی‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪.٢٠٢٢‬‬
‫‪ -٣‬ﺑﻪ رواﯾﺖ اﺑﻮﯾﻌﻠﯽ در اﻟﮑﺒﯿﺮ‪ ،‬ر‪.‬ک‪ :‬ﻣﺠﻤﻊ اﻟﺰواﺋﺪ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ،١٥٠٧٨‬ﺟﺎﻣﻊ اﻷﺣﺎدﯾﺚ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪١٣٤٩٥‬‬
‫و در ﻣﺴﻨﺪ ﻋﻤﺮ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪.١٤٧٢‬‬
‫‪ -٤‬ﺑﺨﺎری‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ٥٥٦٥ ،٢٢٤‬و ﻣﺴﻠﻢ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪.٥٧١٦ ،٦١٧‬‬
 ‫ﺧﺎﻧﻪای ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﻘﻮی‬ ‫‪٨٢‬‬

‫اﺑﻮھﺮﯾﺮه ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ‪ :‬ھﻤﺮاه رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج در ﯾﮑﯽ از ﺑﺎزارھﺎی ﻣﺪﯾﻨﻪ ﺑﻮدم‪ .‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ‬
‫ﺑﺮﮔﺸﺖ ﺷﺪ و ﻣﻦ ﻧﯿﺰ ﺑﺮﮔﺸﺘﻢ ‪ .‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﮐﻮﭼﻮﻟﻮ ﮐﺠﺎﺳﺖ؟« ﺳﻪ ﺑﺎر ﺗﮑﺮار ﮐﺮد‪.‬‬
‫»ﺣﺴﻦ ﺑﻦ ﻋﻠﯽ را ﺻﺪا ﺑﺰن«‪ .‬ﭘﺲ در آﻏﻮش ﮔﺮﻓﺖ و ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﭘﺮوردﮔﺎرا‪ ،‬ﻣﻦ او را‬
‫دوﺳﺖ دارم‪ ،‬ﺗﻮ ھﻢ او را دوﺳﺖ ﺑﺪار و ھﺮﮐﺲ را او را دوﺳﺖ دارد دوﺳﺖ ﺑﺪار«) ‪ .(١‬و ﻣﺎ‬
‫ﮔﻮاھﯽ ﻣﯽدھﯿﻢ ﮐﻪ ﺣﺴﻦ را دوﺳﺖ ﻣﯽدارﯾﻢ و از اﻟﻠﻪ ﻣﺘﻌﺎل ﻣﺴﺄﻟﺖ دارﯾﻢ ﮐﻪ ﻣﺎ را در‬
‫زﻣﺮهی ﺣﺴﻦ و ﭘﺪر ﺑﺰرﮔﺶ ج ﻗﺮار دھﺪ‪.‬‬
‫در ﮐﺘﺎب »اﻟﻤﺨﺘﺎرة« ﺿﯿﺎ آﻣﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ رﺳﻮل ج ﺑﺎ ﻧﻮهاش ﮐﻪ زﯾﻨﺐ ﻧﺎم داﺷﺖ‬
‫ﺑﺎزی ﻣﯽﮐﺮد و ﺑﻪ او ﻣﯽﮔﻔﺖ‪» :‬ای زوﯾﻨﺐ! ای زوﯾﻨﺐ«) ‪ .(٢‬ﺑﺎ او ﺷﻮﺧﯽ و ﻣﺰاح ﻣﯽﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫ﻋﻨﺼﺮ دوم‪ :‬ﺗﺮﺑﯿﺖ ﮐﻮدﮐﺎن ﺗﻮﺳﻂ او‬
‫از ﺟﻤﻠﻪ ﻣﻮاردی ﮐﻪ اوﻟﯿﻦ ﻣﻌﻠﻢ در ﺗﺮﺑﯿﺖ ﺑﻪ ﮐﺎر ﺑﺮد‪ ،‬ﺗﺮﺑﯿﺖ ﺑﺮ اﯾﻤﺎن اﺳﺖ‪ .‬او‬
‫ﺧﻮاﺳﺘﻪھﺎ و ﻣﻘﺎﺻﺪ ﻣﺒﺎح اﯾﻤﺎن آﻧﺎن را ﺑﺮآورده ﺳﺎﺧﺖ و ﺷﻮﺧﯽ و ﻣﺰاح را ﺑﺮ آﻧﺎن ﺣﺮام‬
‫ﻧﮕﺮداﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺳﺒﺤﺎن اﻟﻠﻪ! از ﮐﻮدک ﺧﺮدﺳﺎل ﻣﯽﺧﻮاھﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﮐﻮدﮐﯽ اﺑﻦ ﺣﺠﺮ ﯾﺎ اﺑﻦ ﺗﯿﻤﯿﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫ﮐﻮدک ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺎزی ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺨﻨﺪد‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ ﻧﻐﻤﻪ و آواز ﺑﺨﻮاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ ﺷﻌﺮ ﺑﺨﻮاﻧﺪ وﻟﯽ‬
‫ﺑﺎزیاش را در ﺣﺪود ﺷﺮﯾﻌﺖ و ﺷﻌﺮش را در ﭼﺎرﭼﻮب ادب ﺑﮕﺮدان‪.‬‬
‫ﻣﺴﺄﻟﻪی دوم اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج ﮐﻮدک را در ﺣﺼﺎری از آداب ﺷﺮﻋﯽ ﻗﺮار‬
‫ﻣﯽداد‪ .‬در ھﻨﮕﺎم وﻻدت‪ ،‬ﺗﺤﻨﯿﮏ)ﻣﺎﻟﯿﺪن ﮐﺎم(‪ ،‬ﻧﺎﻣﮕﺬاری‪ ،‬ﻋﻘﯿﻘﻪ‪ ،‬ﺧﻮاب‪ ،‬ﺑﯿﺪاری‪،‬‬
‫ﺧﻮردن و ﻧﻮﺷﯿﺪن‪.‬‬
‫در ﺣﺪﯾﺚ ﺻﺤﯿﺤﯽ ﮐﻪ اﺣﻤﺪ و اﺑﻮداود ﺑﺎ ﺳﻨﺪ ﺻﺤﯿﺢ رواﯾﺖ ﮐﺮدهاﻧﺪ آﻣﺪه اﺳﺖ‪:‬‬
‫َ َ ْ ُ ُ ْ َ ََْ َ ُ ْ ََْ ُ َ ْ‬ ‫ﻼة َو ُﻫ ْﻢ أَ ْ�ﻨَﺎ ُء َﺳﺒْ‬‫َّ َ‬ ‫�ْ‬ ‫ُ ُ َْ ََ ُ‬
‫ﺮﺸ‬
‫ٍ‬ ‫ﻋ‬ ‫ﺎء‬ ‫ﻨ‬‫�‬ ‫أ‬ ‫ﻢ‬‫ﻫ‬‫و‬ ‫ﺎ‬ ‫ﻬ‬ ‫ﻴ‬‫ﻠ‬‫ﻋ‬ ‫ﻢ‬‫ﻮﻫ‬‫�‬‫اﺮﺿ‬
‫ِ‬ ‫و‬ ‫�‬‫ن‬
‫ِ‬ ‫ﺳ‬
‫ِ‬ ‫ﻊ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ﺎلﺼ‬ ‫ﺑ‬
‫ِ‬ ‫ﻢ‬ ‫»مﺮوا أوﻻد‬
‫َ َ‬ ‫ْ‬ ‫َ َ ِّ ُ َ ْ َ ُ ْ‬
‫ﺎﺟ ِﻊ«) ‪» .(٣‬ﻓﺮزﻧﺪان ﺧﻮد را در ھﻔﺖ ﺳﺎﻟﮕﯽ ﺑﻪ ﻧﻤﺎز اﻣﺮ ﮐﻨﯿﺪ و در‬ ‫وﻓﺮﻗﻮا ﺑيﻨﻬﻢ ِﻰﻓ الﻤﻀ ِ‬
‫ده ﺳﺎﻟﮕﯽ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ آن‪ ،‬آﻧﺎن را ﺗﻨﺒﯿﻪ ﮐﻨﯿﺪ و ﺑﺴﺘﺮ ﺧﻮاب ﻓﺮزﻧﺪانﺗﺎن را از ھﻢ ﺟﺪا‬
‫ﻧﻤﺎﯾﯿﺪ«‪.‬‬

‫‪ -١‬ﺑﺨﺎری‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪.٥٧٥٠‬‬

‫‪ -٢‬ﺿﯿﺎء در اﻟﻤﺨﺘﺎرة‪ ،‬ر‪.‬ک‪ :‬ﺟﺎﻣﻊ اﻷﺣﺎدﯾﺚ واﻟﻤﺮاﺳﯿﻞ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ١٦٨٣٥‬و ﻓﺘﺢ اﻟﮑﺒﯿﺮ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪.٩٦٠٠‬‬
‫‪ -٣‬اﺣﻤﺪ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ،٦٧٣٧‬اﺑﻮداود‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ،٤٩٥‬ﺑﯿﮫﻘﯽ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ٣٣٠٠‬و ر‪.‬ک‪ :‬اﻟﻤﺸﮑﺎة‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪.٥٧٢‬‬
 ‫‪٨٣‬‬ ‫ﮐﻮدک ﻣﺴﻠﻤﺎن‬

‫در اﯾﻦ اﻣﺮ ﻓﻮاﯾﺪ ﺑﺴﯿﺎری اﺳﺖ‪:‬‬

‫اول‪ :‬اﯾﻦ ﮐﻪ ﺷﺮوع ﮐﺎر ھﻔﺖ ﺳﺎﻟﮕﯽ اﺳﺖ و ﻧﯿﺎزی ﺑﻪ زدن ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬ﻓﻘﻂ او را ﺑﻪ‬
‫ﺧﻮاﻧﺪن ﻧﻤﺎز ﻓﺮا ﻣﯽﺧﻮاﻧﯽ‪ ،‬او را ﺗﺸﻮﯾﻖ ﻣﯽﮐﻨﯽ و ﻧﻤﺎز را ﺑﺮاﯾﺶ ﻣﺤﺒﻮب ﻣﯽﮔﺮداﻧﯽ‪.‬‬
‫دوم‪ :‬ﺷﺮوع ﺗﻮﺑﯿﺦ و ھﺸﺪار ده ﺳﺎﻟﮕﯽ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺳﻮم‪ :‬رﺧﺘﺨﻮابﺷﺎن را از ھﻢ ﺟﺪا ﮐﻦ‪ ،‬ﯾﻌﻨﯽ ﺑﻨﺎﺑﺮ ﺣﮑﻢ واﻻﯾﯽ ﮐﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن از آن‬
‫ﻣﻄﻠﻌﻨﺪ‪ ،‬آﻧﺎن را ﺟﺪا از ھﻢ ﺑﺨﻮاﺑﺎن‪.‬‬
‫روزی ﻋﻤﺮ ﺑﻦ اﺑﯽ ﺳﻠﻤﻪ ھﻤﺮاه رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج ﻏﺬا ﻣﯽﺧﻮرد و دﺳﺘﺶ در ﻇﺮف ﻏﺬا‬
‫ﺑﻪ اﯾﻦ ﻃﺮف و آن ﻃﺮف ﺣﺮﮐﺖ ﻣﯽﮐﺮد‪ ،‬رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج ﭼﻨﺪ ﺗﺎ از آداب ﻏﺬا ﺧﻮردن را ﺑﻪ‬
‫او آﻣﻮﺧﺖ‪:‬‬
‫َ‬ ‫َ ُْ‬ ‫َ ُ َ ُ َ ِّ َ ُ ْ‬
‫اﷲ َو� ِ�ﻴَ ِﻤ ِﻴﻨﻚ َو� ِم َّﻤﺎ ﻳَ ِﻠﻴﻚ«) ‪» .(١‬ای ﭘﺴﺮ! ﺑﺴﻢ اﻟﻠﻪ ﺑﮕﻮ‪ ،‬ﺑﺎ دﺳﺖ‬ ‫»ﻳﺎ ﻏﻼم ﺳﻢ‬
‫راﺳﺘﺖ ﺑﺨﻮر و از ﺟﻠﻮی ﺧﻮد‪ ،‬ﺑﺨﻮر«‪.‬‬
‫اﯾﻨﮫﺎ ﺳﻪ آداﺑﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﭘﺪر ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ ﻓﺮزﻧﺪاﻧﺶ ﺑﯿﺎﻣﻮزد‪ :‬ﮔﻔﺘﻦ ﺑﺴﻢ اﻟﻠﻪ‪ ،‬ﺧﻮردن ﺑﺎ‬
‫دﺳﺖ راﺳﺖ و ﺧﻮردن از ﺟﻠﻮی ﺧﻮد‪.‬‬
‫ﺗﺮﻣﺬی و ﻧﺴﺎﯾﯽ ﺑﺎ ﺳﻨﺪ ﺿﻌﯿﻔﯽ آوردهاﻧﺪ ﮐﻪ رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج ﺑﻪ اﻧﺲ ﮔﻮﯾﺪ‪:‬‬
‫ٌَ‬ ‫َّ َ َ َّ‬ ‫َّ َ َ ْ ْ َ َ‬
‫الﺼﻼ ِة ‪،‬ﻓﺈِﻧ ُﻪ َﻫﻠﻜﺔ«‪» .‬ای ﭘﺴﺮک ﻣﻦ‪ ،‬ﻣﺒﺎدا در ﻧﻤﺎز ﺑﻪ اﯾﻦ ﻃﺮف‬ ‫اﻹ ِﺘﻟﻔﺎت ِﻲﻓ‬
‫»إﻳﺎك و ِ‬
‫و آن ﻃﺮف ﻧﮕﺎه ﮐﻨﯽ‪ ،‬ﭼﻮن ھﻼﮐﺖ اﺳﺖ«‪.‬‬
‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﻋﺒﺎرت »ﭘﺴﺮک ﻣﻦ« را ﺑﻪ ﮐﺎرﺑﺮد زﯾﺮا دوﺳﺖ داﺷﺘﻨﯽ اﺳﺖ و ﺑﺮای ﺑﭽﻪھﺎ‬
‫اﻧﺲ و اﻟﻔﺖ دارد‪.‬‬
‫ﻟﻘﻤﺎن ÷ ﭘﺴﺮش را ﭼﻨﯿﻦ ﺳﻔﺎرش ﻣﯽﮐﻨﺪ‪:‬‬
‫﴿ َ� ٰ ُب َ َّ‬
‫�﴾ ]ﻟﻘﻤﺎن‪.[١٣ :‬‬
‫»ای ﭘﺴﺮک ﻣﻦ«‪.‬‬
‫َ‬
‫زﯾﺮا اﻧﺲ و اﻟﻔﺖ را ﺑﻪ ﻗﻠﺐ ﮐﻮدک ﻣﯽآورد و ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻣﺤﺒﺖ‪ ،‬ﺑﺮای ﻏﯿﺮ ﭘﺴﺮ ﻧ َﺴﺒﯽ‬
‫ھﻢ ﺑﻪ ﮐﺎر ﻣﯽرود‪» :‬ﭘﺴﺮم«‪.‬‬

‫‪ -١‬ﺑﺨﺎری‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ٥٢٥١ ،٥٢٤٩‬و ﻣﺴﻠﻢ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪.٥٢٢٥‬‬

 ‫ﺧﺎﻧﻪای ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﻘﻮی‬ ‫‪٨٤‬‬

‫رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج در اﻣﻮر ﻋﻘﯿﺪﺗﯽ ﻧﯿﺰ ﺑﺎ ﮐﻮدﮐﺎن ﻣﻮﺿﻊﮔﯿﺮﯾﮫﺎﯾﯽ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬اﺑﻦ‬
‫ﻋﺒﺎس در ﺣﺪﯾﺜﯽ ﮐﻪ اﺣﻤﺪ و ﺗﺮﻣﺬی آوردهاﻧﺪ‪ ،‬ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ‪ :‬ﭘﺸﺖ ﺳﺮ رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ﺑﺮ اﻻﻏﯽ‬
‫ﺳﻮار ﺑﻮدم‪ .‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ﭘﺴﺮﺟﺎن«‬
‫ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬در ﺧﺪﻣﺘﻢ ای رﺳﻮل اﻟﻠﻪ‪.‬‬
‫ﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬
‫َ‬ ‫َّ ُ َ ُ َ‬
‫ﻚ ﻠﻛ َ‬ ‫ِّ‬
‫ﺎت«‪» .‬ﭘﺴﺮ ﺟﺎن! ﻣﻦ ﭼﻨﺪ ﮐﻠﻤﻪ ﺑﻪ ﺗﻮ ﻣﯽآﻣﻮزم«‪.‬‬ ‫ﻤ‬
‫ِ ٍ‬ ‫» ِإ� أﻋﻠﻤ‬
‫اﯾﻦ ﻋﺒﺎرت ﻧﻮراﻧﯽ را ﺑﺸﻨﻮ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﺳﻔﺎرﺷﺎﺗﯽ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺧﻮن ﺧﺮﯾﺪه ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬ﮔﻮش ﻓﺮا ده ﮐﻪ از ﻃﻼ و ﻧﻘﺮه ﺑﺎ ارزشﺗﺮ‬
‫اﺳﺖ‪:‬‬
‫ا� َو� َذا ْ‬
‫اﺳﺘَ َﻌﻨْ َ‬ ‫َ‬
‫ﺎﺳﺄل َّ َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫ُ‬
‫ا� ْ ُ َ َ َ َ َ َ َ َ ْ‬ ‫َ‬ ‫اﺣ َﻔﻆ َّ َ‬ ‫َّ َ َ ْ َ ْ َ ْ‬ ‫َْ‬
‫ﺖ‬ ‫ِ‬ ‫ﺠﺗﺪه ﺠﺗﺎﻫﻚ‪ ،‬و ِ�ذا ﺳﺄﻟﺖ ﻓ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫» ِاﺣﻔ ِﻆ ا� �ﻔﻈﻚ‪،‬‬
‫َ ْ َ ْ َّ َ ْ َ ْ َ َّ ُ َّ َ َ ْ َ َ ُ َ َ َ ْ َ ْ َ ُ َ َ ْ َ ْ َ ْ َ ُ َ َّ َ ْ َ ْ‬
‫ﻰﺸ ٍء ﻗﺪ‬ ‫ﺎ� واﻋﻠﻢ أن اﻷﻣﺔ ل ِﻮ اﺟﺘﻤﻌﻮا ﻰﻠﻋ أن �ﻨﻔﻌﻮك �ِﻲﺸ ِء لﻢ �ﻨﻔﻌﻮك ِإﻻ � ِ‬ ‫ﻓﺎﺳﺘ ِﻌﻦ ِﺑ ِ‬
‫ﻻ � َ ْ َ ْ َ َ َ ُ َّ ُ َ َ ْ َ ُ َ‬ ‫َ‬
‫َ َ َ ُ َّ ُ َ َ َ َ ْ َ َ ُ َ َ ْ َ ُ ُّ َ َ ْ َ ُ ُّ َ َّ‬
‫ﺖ‬ ‫ﻰﺸ ٍء ﻗﺪ ﻛﺘﺒﻪ ا� ﻋﻠﻴﻚ رﻓِﻌ ِ‬ ‫ﻛﺘﺒﻪ ا� لﻚ ول ِﻮ اﺟﺘﻤﻌﻮا ﻰﻠﻋ أن ﻳﺮﻀوك لﻢ ﻳﺮﻀوك ِإ ِ‬
‫ُّ ُ‬ ‫َ ْ َ ُ َ َّ‬
‫الﺼ ُﺤﻒ«) ‪» .(١‬ھﻤﻮاره ﻓﺮاﻣﯿﻦ اﻟﻠﻪ را رﻋﺎﯾﺖ ﮐﻦ ﺗﺎ او ﻧﯿﺰ ﺗﻮ را ﺣﻔﻆ‬ ‫ﺖ‬ ‫اﻷﻗﻼم َوﺟﻔ ِ‬
‫ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻓﺮاﻣﯿﻦ اﻟﻠﻪ را رﻋﺎﯾﺖ ﮐﻦ‪ ،‬ھﻤﻮاره او را در ﮐﻨﺎرت ﺧﻮاھﯽ ﯾﺎﻓﺖ‪ ،‬وﻗﺘﯽ ﺗﻘﺎﺿﺎ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﯽ‪ ،‬از اﻟﻠﻪ ﺑﺨﻮاه‪ ،‬وﻗﺘﯽ ﯾﺎری ﻣﯽﺧﻮاھﯽ از اﻟﻠﻪ ﯾﺎری ﺟﻮی‪ ،‬ﺑﺪان اﮔﺮ ھﻤﻪی اﻣﺖ‬
‫ﺟﻤﻊ ﺷﻮﻧﺪ ﺗﺎ ﻣﻨﻔﻌﺘﯽ ﺑﻪ ﺗﻮ رﺳﺎﻧﻨﺪ‪ ،‬ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻣﮕﺮ آﻧﭽﻪ اﻟﻠﻪ ﺑﺮاﯾﺖ ﻧﻮﺷﺘﻪ اﺳﺖ و اﮔﺮ‬
‫ﺗﻤﺎم اﻣﺖ ﺟﻤﻊ ﺷﻮﻧﺪ ﺗﺎ ﺿﺮری ﺑﻪ ﺗﻮ ﺑﺮﺳﺎﻧﻨﺪ‪ ،‬ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻣﮕﺮ آﻧﭽﻪ اﻟﻠﻪ ﺑﺮاﯾﺖ ﻧﻮﺷﺘﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻗﻠﻢھﺎ ﺑﺮداﺷﺘﻪ ﺷﺪ و ﻧﺎﻣﻪھﺎی اﻋﻤﺎل ﺧﺸﮏ ﮔﺮدﯾﺪ«‪.‬‬
‫در ﺣﺪﯾﺚ ﺻﺤﯿﺤﯽ از ﺑﺨﺎری و دارﻣﯽ آﻣﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج از ﮐﻨﺎر ﭘﺴﺮ‬
‫ﺑﭽﻪھﺎﯾﯽ ﻣﯽﮔﺬﺷﺖ‪ ،‬ﺑﻪ آﻧﺎن ﺳﻼم ﻣﯽﮐﺮد و ﻣﯽﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬
‫َ َّ َ ُ َ َ ْ ُ ْ َ َ ْ َ ُ َّ‬
‫ا�«‪.‬‬
‫»الﺴﻼم ﻋﻠﻴ�ﻢ ورﻤﺣﺔ ِ‬
‫اﯾﻦ اﺳﺖ ﺗﻮاﺿﻊ و ﻓﺮوﺗﻨﯽ ﺑﺰرگ‪ ،‬زﯾﺮا ﻓﺮد ﻣﺘﮑﺒﺮ و ﻣﻐﺮور ﺑﻪ ﮐﻮدﮐﺎن و ﺣﺘﯽ ﺑﻪ ﻣﺮدم‬
‫ﺳﻼم ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﻣﻨﺘﻈﺮ اﺳﺖ ﺗﺎ دﯾﮕﺮان ﺑﻪ او ﺳﻼم ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ھﻤﯿﻦ ﺧﺎﻃﺮ در ﺻﺤﯿﺢ ﻣﺴﻠﻢ رواﯾﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ‪:‬‬

‫‪ -١‬اﺣﻤﺪ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ،٢٦٧٢‬ﺗﺮﻣﺬی‪ ،‬ﺷﻤﺎرهی ‪ ٢٥٦٦‬و ر‪.‬ک‪ :‬اﻟﻤﺸﮑﺎة‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪.٥٣٠٢‬‬

 ‫‪٨٥‬‬ ‫ﮐﻮدک ﻣﺴﻠﻤﺎن‬
‫َّ َ ُ‬ ‫ُ ْ َ ُ ْ ُ َ َ ِّ ُ َ َ ْ َ ْ َ َ َ َ‬
‫»در روز ﻗﯿﺎﻣﺖ‬ ‫َّ ُ ) ‪(١‬‬
‫اﻨﻟﺎس« ‪.‬‬ ‫ﻴﺎﻣﺔ َﻰﻠﻋ ﻫﻴْﺌَ ِﺔ اﺬﻟ ِّر � َﻄ ُﺆﻫ ُﻢ‬‫»�ﺮﺸ الﻤﺘﻜﺮﺒون ﻳﻮم اﻟ ِﻘ‬
‫ﻣﺘﮑﺒﺮان ﺑﻪ ﺷﮑﻞ ذراﺗﯽ ﮐﻪ ﻣﺮدم از رویﺷﺎن رد ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ﺣﺸﺮ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ«‪.‬‬
‫ﻣﺘﮑﺒﺮان‪:‬‬
‫اﻟﺴ ﹺ‬
‫ـﺎري‬ ‫ﹸـﻮر ﹺﻫ ﹾﻢ ﹶﻣـﺎ ﹸﻳ ﹾﺘ ﹺﺤ ﹸ‬
‫ـﻒ ﱠ‬ ‫ﹶأ ﹾﻋ ﹶﻄ ﹾﻮ ﹶك ﹺﻣ ﹾﻦ ﻧ ﹺ‬ ‫ــــﻮ ﹴم إﹺ ﹶذا ﹶﻻ ﹶﻗ ﹾﻴـــــﺘ ﹸﹶﻬ ﹾﻢ ﻋ ﹶﹶﺮ ﹰﺿـــــﺎ‬
‫ﹶﻟ ﹾﻴ ﹸﺴـــــﻮا ﹶﻛ ﹶﻘـ ﹾ‬
‫وك ا ﹾﻟﻮ ﹺ‬
‫اﺣــــﺪﹸ اﻟ ﹶﺒـ ﹺ‬
‫ـــﺎري‬ ‫ـــﺮ ﹶ ﹶ‬
‫ﹺ‬
‫ﺑﹺ ﹶﻮ ﹾﺻــــﻔ ﹺﻬ ﹾﻢ ﹶذ ﱠﻛـ ﹸ‬ ‫ـــﻴﲈ ﹺء ﹶﻃ ﹾﻠ ﹶﻌـــﺘﹺ ﹺﻬ ﹾﻢ‬ ‫ﹺ‬ ‫ﹺ‬
‫ﹶـــﺮ ﹶوی ﹶوﺗ ﹾﹶﺸـــ ﹶﺒ ﹸﻊ ﻣـــ ﹾﻦ ﺳ ﹶ‬ ‫ﺗ ﹾ‬
‫ﹺ‬ ‫ﹺ‬ ‫ﹶﻣــ ﹾﻦ ﹶﺗ ﹾﻠــ ﹶﻖ ﹺﻣــﻨﹾ ﹸﻬﻢ ﹶﺗ ﹸﻘ ﹾ‬
‫ﻣ ﹾﺜـ ﹶﻞ اﻟﻨ ﹸﱡﺠــﻮ ﹺم ا ﱠﻟﺘــﻲ ﹶﻳ ﹾﺴـ ﹺـﺮي ﹺ ﹶﲠــﺎ ﱠ‬
‫اﻟﺴــﺎري‬ ‫ــﻞ ﹶﻻ ﹶﻗ ﹾﻴــ ﹸﺖ ﹶﺳــ ﱢﻴﺪﹶ ﹸﻫ ﹾﻢ‬
‫»ﺑﺴﺎن ﻣﺮدﻣﯽ ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ وﻗﺘﯽ ﺗﺼﺎدﻓﯽ ﺑﺎ آﻧﺎن روﺑﻪرو ﺷﺪی‪ ،‬از ﻧﻮرﺷﺎن ﭼﯿﺰی را‬
‫ﺑﻪ ﺗﻮ ﻣﯽدھﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﺴﺎﻓﺮ ﺑﻪ ارﻣﻐﺎن ﻣﯽآورد‪ ،‬از درﺧﺸﺶ وﺟﻮدﺷﺎن‪ ،‬ﺳﯿﺮاب و ﺳﯿﺮ‬
‫ﻣﯽﺷﻮی‪ ،‬و ﺑﺎ ﺗﻮﺻﯿﻒﺷﺎن ﺗﻮ را ﺑﻪ ﯾﺎد ﺧﺎﻟﻖ ﯾﮕﺎﻧﻪ ﻣﯽاﻧﺪازﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ھﺮﮐﺲ از آﻧﺎن ﻣﻼﻗﺎت‬
‫ﮐﻨﯽ ﻣﯽﮔﻮﯾﯽ ﺑﺎ ﺳﺮورﺷﺎن ﻣﻼﻗﺎت ﮐﺮدم‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﺘﺎرﮔﺎﻧﯽ ھﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﻋﺎﺑﺮ ﺷﺒﺎﻧﻪ ﺑﺎ‬
‫ﮐﻤﮏ آن در ﺷﺐ ﺣﺮﮐﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪ«‪.‬‬
‫ﺷﺒﯽ رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج در ﺣﺎل ﻧﻤﺎز ﺑﻮد ﮐﻪ اﺑﻦ ﻋﺒﺎس ﺑﺮای ﺧﻮاﻧﺪن ﻧﻤﺎز ﺷﺐ ھﻤﺮاه‬
‫او‪ ،‬ﺑﻪ آﻧﺠﺎ رﻓﺖ و آن ﺷﺐ ﯾﮑﯽ از ﺑﮫﺘﺮﯾﻦ ﺷﺐھﺎی زﻧﺪﮔﯽ اﺑﻦ ﻋﺒﺎس ﺑﻮد‪ .‬آﻧﺠﺎ ﮐﻪ‬
‫رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ﻧﺰد ﺧﺎﻟﻪی اﺑﻦ ﻋﺒﺎس‪ ،‬ﻣﯿﻤﻮﻧﻪ ﺷﺐ را ﺳﭙﺮی ﮐﺮد‪ ،‬زﯾﺮا او ﻣﯽداﻧﺴﺖ ﮐﻪ‬
‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج آن ﺷﺐ ﻧﺰد ﻣﯿﻤﻮﻧﻪ ﻣﯽﺧﻮاﺑﺪ‪.‬‬
‫او ﺳﺮش را روی ﺑﺎﻟﺶ ﮔﺬاﺷﺖ و ﻣﻨﺘﻈﺮ ﺷﺪ ﺗﺎ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج آﻣﺪ و ﭼﻨﯿﻦ واﻧﻤﻮد ﮐﺮد ﮐﻪ‬
‫ﺧﻮاﺑﯿﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﭼﺮا ﮐﻪ ھﺪﻓﺶ از آﻣﺪن ﺑﻪ آﻧﺠﺎ اﯾﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ از اوﻟﯿﻦ ﻣﻌﻠﻢ‪ ،‬ﺑﮫﺮه ﺑﺒﺮد و‬
‫ﭼﮕﻮﻧﮕﯽ ﻧﻤﺎز و ﻗﯿﺎم ﺷﺒﺶ را ﺑﯿﺎﻣﻮزد‪.‬‬
‫وﻗﺘﯽ رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج ﺑﺮﺧﺎﺳﺖ ﺗﺎ ﻗﻀﺎی ﺣﺎﺟﺖ ﻧﻤﺎﯾﺪ‪ ،‬اﺑﻦ ﻋﺒﺎس ﺑﺮاﯾﺶ آب آورد و‬
‫ﻧﺰدﯾﮑﺶ ﮔﺬاﺷﺖ‪ .‬ھﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج آب را ﮐﻨﺎرش دﯾﺪ‪ ،‬ﻓﮫﻤﯿﺪ ﮐﻪ ﮐﺎر اﺑﻦ ﻋﺒﺎس‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬ﭘﺲ ﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬
‫ْ‬ ‫ِّ‬
‫ِّ َ َ ْ ُ ِّ َ‬ ‫َ ّ ُ َّ َ ِّ ْ ُ‬
‫اﺘﻟﺄ ِو�ﻞ«‪» .‬ﺑﺎراﻟﮫﺎ‪ ،‬ﻓﻘﯿﻪ در دﯾﻦ ﺑﮕﺮداﻧﺶ‪ ،‬و ﺗﻔﺴﯿﺮ و‬ ‫ﻳﻦ وﻋﻠﻤﻪ‬
‫ِ‬ ‫اﺪﻟ‬ ‫ﻲﻓ‬
‫ِ‬ ‫ﻪ‬ ‫»الﻠﻬﻢ �ﻘﻬ‬
‫ﺗﺄوﯾﻞ ﻗﺮآن را ﺑﯿﺎﻣﻮزاﻧﺶ«‪.‬‬

‫‪ -١‬اﺣﻤﺪ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ،٦٦٥٩‬ﺗﺮﻣﺬی‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ٢٥١‬و ر‪ .‬ک‪ .‬اﻟﻤﺸﮑﺎة‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪.٥١١٢‬‬

 ‫ﺧﺎﻧﻪای ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﻘﻮی‬ ‫‪٨٦‬‬

‫اﯾﻦ دﻋﺎی ﻧﺒﻮی ﻣﺒﺎرک‪ ،‬از ﺑﺰرگﺗﺮﯾﻦ ﭼﯿﺰھﺎﯾﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ اﺑﻦ ﻋﺒﺎس در ﻃﻮل‬
‫زﻧﺪﮔﯽاش ﺑﺪان دﺳﺖ ﯾﺎﻓﺘﻪ ﺑﻮد‪ ،‬ﭼﺮا ﮐﻪ در آﯾﻨﺪهاش ﺗﺄﺛﯿﺮ ﮔﺬاﺷﺘﻪ اﺳﺖ و او را ﻋﺎﻟﻢ و‬
‫ﺣﺒﺮ اﻣﺖ و ﺗﺮﺟﻤﺎن ﻗﺮآن ﻗﺮار داد‪.‬‬
‫ﺳﭙﺲ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﺑﺮﺧﺎﺳﺖ و اﺑﻦ ﻋﺒﺎس در ﺳﻤﺖ ﭼﭙﺶ اﯾﺴﺘﺎد‪ .‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج او را در‬
‫ﺳﻤﺖ راﺳﺘﺶ ﻗﺮار داد و ھﻤﺮاه او ھﺮﭼﻪ ﻗﺪر ﻣﯽﺧﻮاﺳﺖ ﻧﻤﺎز ﺧﻮاﻧﺪ و ﭼﻪ ﺷﺐ ﺧﻮش‬
‫و آراﻣﯽ ﮐﻪ از ﺷﺐھﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﻧﺰد ﭘﺪر وﻣﺎدرش ﺑﻮد‪ ،‬ﮔﻮاراﺗﺮ و ﺷﯿﺮﯾﻦﺗﺮ ﺑﻮد) ‪.(١‬‬
‫روزی رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج از ﮐﻨﺎر اﺑﻦ ﻋﻤﺮ ﮐﻪ ﭘﺴﺮ ﺑﭽﻪای ﺑﯿﺶ ﻧﺒﻮد‪ ،‬ﮔﺬﺷﺖ و ﺷﺎﻧﻪاش‬
‫را ﮔﺮﻓﺖ و ﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬
‫َ‬ ‫َ‬
‫ُّ ْ َ َ َّ َ َ ٌ ْ َ ُ َ‬ ‫ُ ْ‬
‫ﻴﻞ«) ‪» .(٢‬در دﻧﯿﺎ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪای ﺑﺎش ﮐﻪ ﮔﻮﯾﯽ‬ ‫»�ﻦ ِﻲﻓ اﺪﻟ�ﻴﺎ ﻛ�ﻧﻚ ﻏ ِﺮ�ﺐ أو ﺎﻋ ِﺑﺮ ﺳ ِب ٍ‬
‫ﻏﺮﯾﺒﻪ ﯾﺎ رھﮕﺬری ھﺴﺘﯽ«‪.‬‬
‫»اﯾﻦ ﺳﻔﺎرﺷﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ھﺮﮔﺰ ﺗﺎ دم ﻣﺮگ آن را از ﯾﺎد ﻧﺒﺮد‪.‬‬
‫ﺧﻼﻓﺖ را ﺑﻪ او ﻣﯽدھﻨﺪ و او اﯾﻦ ﺣﺪﯾﺚ را ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻣﯽآورد‪» :‬در دﻧﯿﺎ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪای‬
‫ﺑﺎش ﮐﻪ ﮔﻮﯾﯽ ﻏﺮﯾﺒﻪ ھﺴﺘﯽ«‪.‬‬
‫ﻃﻼ و ﻧﻘﺮه را ﺑﻪ او ﻣﯽدھﻨﺪ و او اﯾﻦ ﺣﺪﯾﺚ را ﺑﻪ ﯾﺎد ﻣﯽآورد‪» :‬در دﻧﯿﺎ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪای‬
‫ﺑﺎش ﮐﻪ ﮔﻮﯾﯽ ﻏﺮﯾﺒﻪ ھﺴﺘﯽ«‪.‬‬
‫در ﮐﻨﺎر ﻣﻘﺎم اﺑﺮاھﯿﻢ ﺳﺮ ﺑﺮ ﺳﺠﺪه آورده و ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ‪ :‬ﯾﺎ اﻟﻠﻪ! ﺗﻮ ﻣﯽداﻧﯽ ﮐﻪ ﺧﻼﻓﺖ را‬
‫ﻓﻘﻂ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺗﺮس از ﺗﻮ رھﺎ ﮐﺮدم‪.‬‬
‫روزی رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج از ﺟﺎﯾﯽ ﻣﯽﮔﺬﺷﺖ و ﺣﺴﻦ را دﯾﺪ ﮐﻪ از ﺧﺮﻣﺎی ﺻﺪﻗﻪ‬
‫ﻣﯽﺧﻮرد‪ ،‬در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﺻﺪﻗﻪ ﺑﺮ ﺑﻨﯽ ھﺎﺷﻢ ﺣﺮام اﺳﺖ‪ ،‬زﯾﺮا ﺻﺪﻗﻪ زﺑﺎﻟﻪھﺎی ﻣﺮدم اﺳﺖ‬
‫و آﻧﺎن ﭘﺎک ھﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ھﻢ دلھﺎﯾﺸﺎن ﭘﺎک اﺳﺖ و ھﻢ ﺷﮑﻢﺷﺎن‪.‬‬
‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬
‫َ‬
‫ْ ْ َ َ َ ْ ُ َّ َ َ ُ ُ َّ َ َ‬
‫َ‬
‫الﺼ َﺪﻗﺔ«) ‪» .(٣‬ﮐﺦ ﮐﺦ‪ ،‬آﯾﺎ ﻧﻤﯽداﻧﯽ ﮐﻪ ﻣﺎ ﺻﺪﻗﻪ‬ ‫» ِﻛﺦ ِﻛﺦ أﻣﺎ �ﻌ ِﺮف �ﻧﺎ ﻻ ﻧﺄ�ﻞ‬
‫ﻧﻤﯽﺧﻮرﯾﻢ«‪.‬‬

‫‪ -١‬ﺑﺨﺎری‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ،٦٩٠ ،٧١٧ ،٦٨٩ ،١٤٣‬ﻣﺴﻠﻢ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ٦٣٢١ ،١٧٥١‬و اﺣﻤﺪ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪،٣٠٣٢‬‬
‫‪ ٢٤٠١‬و ﻟﻔﻆ از آن اﺣﻤﺪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -٢‬ﺑﺨﺎری‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ،٦٢٦٩‬اﺣﻤﺪ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ٤٧٥٩ ،٤٩٩٢‬و ﺗﺮﻣﺬی‪،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪.٢٣٧٠‬‬
‫‪ -٣‬ﺑﺨﺎری‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ٣٠٠٥ ،١٤٧٣‬و ﻣﺴﻠﻢ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪.٢٦٢٦‬‬
 ‫‪٨٧‬‬ ‫ﮐﻮدک ﻣﺴﻠﻤﺎن‬

‫ﻋﺒﺎرت »ﮐﺦ ﮐﺦ« ﻋﺒﺎرﺗﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻋﺮبھﺎ ﺑﺮای ﻧﮫﯽ ﮐﺮدن ﮐﻮدﮐﺎن از ﮐﺎری ﮐﻪ‬
‫ﻧﺎﻣﻨﺎﺳﺐ و زﺷﺖ اﺳﺖ‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺴﺮش در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ دو ﺳﺎل و ﭼﻨﺪ ﻣﺎه داﺷﺖ ﻣﺮد‪ .‬ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪه ﺳﻨﺶ ﮐﻤﺘﺮ از اﯾﻦ‬
‫ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج او را در دﺳﺘﺎﻧﺶ ﮔﺮﻓﺖ و در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ اﺷﮏ از ﭼﺸﻤﺎﻧﺶ ﺳﺮازﯾﺮ‬
‫ﺑﻮد – ﭘﺪر و ﻣﺎدرم ﻓﺪاﯾﺶ ﺑﺎد – ﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬
‫َ ُّ َ َ َّ َ َ‬
‫ﻚ ﻳَﺎ إﺑ ْ َﺮا ِﻫ ُ‬ ‫َ‬ ‫َ َْ‬ ‫َّ‬ ‫ُ‬ ‫َُ‬ ‫َ‬ ‫َّ ْ َ ْ َ َ ْ َ ُ ْ َ ْ َ َ ْ ُ‬
‫ﻴﻢ‬ ‫ِ‬ ‫» ِإن اﻟﻌ� ﺗﺪﻣﻊ‪َ ،‬واﻟﻘﻠﺐ � َﺰن َوﻻ �ﻘﻮل ِإﻻ ﻣﺎ ﻳﺮﻰﺿ ر�ﻨﺎ‪ ،‬و ِ�ﻧﺎ ِﺑ ِﻔﺮاﻗِ‬
‫َ‬ ‫َ‬
‫ل َﻤ ْﺤ ُﺰوﻧُﻮن«) ‪» .(١‬ﭼﺸﻢھﺎ‪ ،‬اﺷﮏ ﻣﯽرﯾﺰد و دلھﺎ اﻧﺪوھﮕﯿﻦ ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬وﻟﯽ ﻣﺎ ﺳﺨﻨﯽ ﮐﻪ‬
‫ﻣﻮﺟﺐ ﻧﺎرﺿﺎﯾﺘﯽ ﭘﺮوردﮔﺎرﻣﺎن ﺷﻮد ﺑﻪ زﺑﺎن ﻧﺨﻮاھﯿﻢ آورد‪ .‬و ﻣﺎ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺟﺪاﯾﯽ ﺗﻮ‪ ،‬ای‬
‫اﺑﺮاھﯿﻢ! ﻏﻤﮕﯿﻦ ھﺴﺘﯿﻢ«‪.‬‬
‫اﯾﻦ رﺣﻤﺖ و ﻣﮫﺮﺑﺎﻧﯽ او ﺑﻪ ﮐﻮدﮐﺎن ﺑﻮد ھﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﻣﺼﯿﺒﺖ ﯾﺎ ﺑﻼﯾﯽ ﺑﺮ ﺳﺮﺷﺎن‬
‫ﻣﯽآﻣﺪ‪.‬‬
‫در ﺣﺪﯾﺚ ﺻﺤﯿﺢ آﻣﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ دﺧﺘﺮش زﯾﻨﺐ ﺑﻪ دﻧﺒﺎﻟﺶ ﻓﺮﺳﺘﺎد ﺗﺎ ﻧﺰدش ﺑﯿﺎﯾﺪ‪،‬‬
‫ﭼﺮا ﮐﻪ ﭘﺴﺮش در ﺑﺴﺘﺮ ﻣﺮگ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﻣﺸﻐﻮل ھﯿﺄﺗﯽ از ﻋﺮبھﺎ ﺑﻮد و ﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬
‫َ‬ ‫َْ‬ ‫ٌّ‬ ‫ُ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ َ َ‬ ‫َّ َّ‬ ‫َ َ ْ َ َ ُ ْ ُ َّ َ َ َ َ ُ ُ‬
‫� َﻣﺎ أﺧﺬ َو ُﻪﻟ َﻣﺎ أ� َﻄﻰ‪َ ،‬و� ِﻋﻨﺪ ُه ِﺑﺄ َﺟ ٍﻞ ُم َﺴ ًّ�‪،‬‬
‫»ﻓﺄرﺳﻞ �ﻘ ِﺮئ الﺴﻼم‪ ،‬و�ﻘﻮل‪» :‬إِن ِ ِ‬
‫َ َْ ْ ْ ْ ْ‬
‫ﺤتَﺴ ْ‬
‫ﺐ«) ‪.(٢‬‬ ‫ﻓﻠﺘﺼ ِﺮﺒ َو َﺘﻟ ِ‬
‫آن اﻟﻠﻪ اﺳﺖ آﻧﭽﻪ ﺑﺪھﺪ و ﺑﮕﯿﺮد‪ .‬ھﻤﻪ‬ ‫»ﺳﻼم ﻣﺮا ﺑﻪ دﺧﺘﺮم ﺑﺮﺳﺎن و ﺑﻪ او ﺑﮕﻮ‪ :‬از ِ‬
‫ﻧﺰد او‪ ،‬ﻣﺪﺗﯽ ﺗﻌﯿﯿﻦ ﺷﺪه دارﻧﺪ‪ .‬ﺻﺒﺮ ﮐﻦ و اﻣﯿﺪ ﺛﻮاب داﺷﺘﻪ ﺑﺎش«‪.‬‬
‫ﭘﯿﻐﺎم رﺳﻮل اﻟﻠﻪ را ﺑﻪ زﯾﻨﺐ رﺳﺎﻧﺪﻧﺪ‪ ،‬او ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﻪ اﻟﻠﻪ ﻗﺴﻢ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﯿﺎﯾﺪ‪.‬‬
‫رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج ھﻤﺮاه ﮔﺮوھﯽ از ﺻﺤﺎﺑﻪ ﺑﺮﺧﺎﺳﺖ‪ .‬ﮐﻮدک را ﮐﻪ در ﺣﺎل ﻧﻔﺲ زدن‬
‫ﺑﻮد و ﮔﻮﯾﯽ ﻧﻔﺲھﺎﯾﺶ از ﻣﺸﮏ در ﻣﯽآﯾﺪ ﺑﻪ او دادﻧﺪ‪ .‬در اﯾﻦ ھﻨﮕﺎم اﺷﮏ از دﯾﺪﮔﺎﻧﺶ‬
‫ﺳﺮازﯾﺮ ﺷﺪ‪ .‬اﺑﻦ ﻋﻮف ﮔﻔﺖ‪ :‬اﯾﻦ دﯾﮕﺮ ﭼﯿﺴﺖ ای رﺳﻮل اﻟﻠﻪ؟ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬

‫‪ -١‬ﺑﺨﺎری‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ١٢٨٠‬و ﻣﺴﻠﻢ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪.٥٩٧٨‬‬

‫‪ -٢‬ﺑﺨﺎری‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ١٢٨٠‬و ﻣﺴﻠﻢ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪.٥٩٧٨‬‬
 ‫ﺧﺎﻧﻪای ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﻘﻮی‬ ‫‪٨٨‬‬
‫الﺮ َ َ‬
‫ﻤﺣ َ‬
‫ﺎء«) ‪» .(١‬اﯾﻦ‬ ‫اﷲ ِﻣﻦ ِﻋﺒَﺎ ِد ِه ُّ‬ ‫ﻤﺣ ٌﺔ َﺟ َﻌﻠَ َﻬﺎ ُ‬
‫اﷲ ﻲﻓ ﻗُﻠُﻮب ِﻋﺒَﺎ ِد ِه‪ ،‬إ َّ� َﻤﺎ ﻳَ ْﺮ َﺣ ُﻢ ُ‬ ‫» َﻫﺬه َر َ‬
‫ِِ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬
‫رﺣﻤﺘﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ اﻟﻠﻪ در دلھﺎی ﺑﻨﺪﮔﺎﻧﺶ ﻧﮫﺎده اﺳﺖ‪ ،‬ﺟﺰ اﯾﻦ ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ اﻟﻠﻪ از ﻣﯿﺎن‬
‫ﺑﻨﺪﮔﺎﻧﺶ ﺑﻪ رﺣﻢ ﮐﻨﻨﺪﮔﺎن رﺣﻢ ﻣﯽﮐﻨﺪ«‪.‬‬
‫در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﮐﻮدﮐﺎن را ﻣﯽﺑﻮﺳﯿﺪ اﻗﺮع ﺑﻦ ﺣﺎﺑﺲ ﺑﺮ او وارد ﺷﺪ – اﯾﻦ‬
‫ﺣﺪﯾﺚ در ﺻﺤﯿﺢ ﺑﺨﺎری و ﺻﺤﯿﺢ ﻣﺴﻠﻢ‪ -‬آﻣﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻗﺮع ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺷﻤﺎ ﮐﻮدﮐﺎنﺗﺎن را ﻣﯽﺑﻮﺳﯿﺪ؟‬
‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ﺑﻠﻪ«‪.‬‬
‫او ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﻪ اﻟﻠﻪ ﻗﺴﻢ ﻣﻦ ده ﻓﺮزﻧﺪ دارم و ﺗﺎ ﺑﻪ ﺣﺎل ﺣﺘﯽ ﯾﮑﯽ از آﻧﮫﺎ را ﻧﺒﻮﺳﯿﺪهام‪.‬‬
‫او ﮔﻤﺎن ﻣﯽﮐﺮد ﮐﻪ رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج ﺑﻪ او ﺧﻮاھﺪ ﮔﻔﺖ‪ :‬از ﺗﻮ ﻣﺘﺸﮑﺮم!‬
‫وﻟﯽ رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج ﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬
‫َ َ َ ْ ُ َ َ َ ْ َ َ َ َّ ُ ْ َ َ َّ ْ َ َ‬
‫ْ‬
‫ﻤﺣﺔ«) ‪» .(٢‬اﮔﺮ اﻟﻠﻪ‪ ،‬رﺣﻤﺖ را از ﻗﻠﺐات ﺑﯿﺮون‬ ‫»أو أم ِﻠﻚ لﻚ أن ﻧﺰع ا� ِﻣﻦ ﻗﻠ ِﺒﻚ الﺮ‬
‫آورده اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻦ ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﻢ ﺑﺮاﯾﺖ ﮐﺎری اﻧﺠﺎم دھﻢ«‪.‬‬
‫زﯾﺮا ﺑﻮﺳﯿﺪن ﮐﻮدﮐﺎن رﺣﻤﺖ اﺳﺖ و ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ اﮐﺮم ج اﯾﻦ ﮐﺎر را ﺑﺴﯿﺎر اﻧﺠﺎم ﻣﯽداد‪.‬‬
‫در ﺣﺪﯾﺚ دﯾﮕﺮی در ﺻﺤﯿﺢ ﺑﺨﺎری آﻣﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ اﻟﻠﻪ ﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬
‫َ‬ ‫َّ َ َ َ َ ُ ُ َ َ َ َ َ َ ْ َ ُ ُ َ َ َّ ِّ َ َ َ‬ ‫ِّ َ َ ْ ُ ُ‬
‫ﻰﺒ‪ ،‬ﻓﺄﺠﺗَ َّﻮ ُز ِﻰﻓ َﺻﻼ ِﻰﺗ ِم َّﻤﺎ‬ ‫ِ‬ ‫الﺼ‬ ‫ﺎء‬‫�‬ ‫ﺑ‬ ‫ﻊ‬‫ﻤ‬‫ﺳ‬ ‫ﺄ‬ ‫ﻓ‬ ‫ﺎ‪،‬‬ ‫ﻬ‬‫ﺎﺘﻟ‬ ‫ﻃ‬ ‫إ‬
‫ِ‬ ‫�ﺪ‬ ‫ر‬‫ِ‬ ‫أ‬ ‫ﺎ‬ ‫ﻧ‬ ‫أ‬‫و‬ ‫ة‬
‫ِ‬ ‫ﻼ‬ ‫الﺼ‬ ‫ﻰﻓ‬
‫ِ‬ ‫ﻞ‬ ‫»إِ� ﻷدﺧ‬
‫) ‪(٣‬‬ ‫َ ْ َ ُ ْ َّ َ ْ ِّ ْ ُ َ‬
‫ُ‬
‫أﻋﻠﻢ ِﻣﻦ ِﺷﺪ ِة وﺟ ِﺪ أﻣ ِﻪ ِﻣﻦ ﺑ ِ ِ « ‪» .‬ﻣﻦ ﭼﻮن وارد ﻧﻤﺎز ﻣﯽﺷﻮم‪ ،‬ﻣﯽﺧﻮاھﻢ ﮐﻪ آن‬
‫ﻪ‬ ‫ﺋ‬ ‫ﺎ‬ ‫�‬
‫را ﻃﻮﻻﻧﯽ ﺳﺎزم‪ ،‬آﻧﮕﺎه ﭼﻮن ﮔﺮﯾﻪ ﮐﻮدﮐﺎن را ﻣﯽﺷﻨﻮم‪ ،‬از ﻧﻤﺎز ﺧﻮﯾﺶ ﺑﻪ ﺳﺒﺐ آﻧﭽﻪ از‬
‫ّ‬
‫ﺷﺪت اﻧﺪوه ﻣﺎدرش از ﮔﺮﯾﻪاش ﻣﯽداﻧﻢ‪ ،‬در ﻣﯽﮔﺬرم«‪.‬‬
‫ﺑﺨﺎری ﻧﯿﺰ آورده اﺳﺖ ﮐﻪ رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج درﺑﺎرهی ﺣﺴﻦ و ﺣﺴﯿﻦ ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪:‬‬
‫ُ َ َ ْ َ َ َ َ ْ ُّ َ‬
‫اﺪﻟﻧﻴﺎ«) ‪» .(٤‬آن دو ﮔﻞھﺎی ﺧﻮﺷﺒﻮی ﻣﻦ در دﻧﯿﺎ ھﺴﺘﻨﺪ«‪.‬‬ ‫»ﻫﻤﺎ ر�ﺎ�ﺘﺎي ِﻣﻦ‬

‫‪ -١‬ﺑﺨﺎری‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ٤٥٠٧ ،٥٥٢٧ ،١٢٦٣‬و ﻣﺴﻠﻢ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪.٢٠٨٥‬‬

‫‪ -٢‬ﺑﺨﺎری‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ٥٨٦٠‬و ﻣﺴﻠﻢ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪.٥٩٨٠‬‬
‫‪ -٣‬ﺑﺨﺎری‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ٧٠١ ،٦٩٨‬و ﻣﺴﻠﻢ ﺣﺪﯾﺚ ‪.١٠٠٨‬‬
‫‪ -٤‬ﺑﺨﺎری‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ٥٨٥٧ ،٣٦٦٧‬و ﻣﺴﻠﻢ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪.٣٩٣٢‬‬
 ‫‪٨٩‬‬ ‫ﮐﻮدک ﻣﺴﻠﻤﺎن‬

‫اﺑﻦ ﺗﯿﻤﯿﻪ درﺑﺎرهی ﮐﺸﺘﻪ ﺷﺪن ﺣﺴﯿﻦ س ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ ﮐﻪ اﯾﻦ ﺑﺰرگﺗﺮﯾﻦ ﻣﺼﯿﺒﺖ‬
‫َّ َّ َّ َ‬
‫� َو ِ�ﻧﺎ ِإﻴﻟ ْ ِﻪ‬
‫ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن اﺳﺖ و ھﺮ وﻗﺖ ﻣﺴﻠﻤﺎن آن را ﺑﻪ ﯾﺎد ﻣﯽآورد ﺑﺎﯾﺪ ﺑﮕﻮﯾﺪ‪ِ » :‬إﻧﺎ ِ ِ‬
‫َ‬
‫اﺟ ُﻌﻮن«‪.‬‬
‫ر ِ‬
‫َ‬

‫ﻣﺎ او را ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ اﻟﻠﻪ ﺑﺴﯿﺎر دوﺳﺖ ﻣﯽدارﯾﻢ‪ ،‬زﯾﺮا او از ﺑﻨﺪﮔﺎن و اوﻟﯿﺎی اﻟﻠﻪ و‬
‫ﺧﻮﯾﺸﺎوﻧﺪ رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج اﺳﺖ‪.‬‬
‫در ﺻﺤﯿﺢ ﺑﺨﺎری و ﻣﺴﻠﻢ در ﺣﺪﯾﺚ اﺑﯽ ﻗﺘﺎده آﻣﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ ﮔﻔﺖ‪ :‬رﺳﻮل اﻟﻠﻪ در‬
‫ُ‬
‫ﯾﮑﯽ از دو ﻧﻤﺎز ﺷﺒﺎﻧﮕﺎه‪ ،‬ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪه ﻋﺼﺮ و ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪه ﻇﮫﺮ ﺑﺮای ﻣﺎ اﻣﺎﻣﺖ داد و اﻣﺎﻣﻪ‬
‫دﺧﺘﺮ زﯾﻨﺐ را در ﻧﻤﺎز روی ﮐﺘﻔﺶ ﮔﺬاﺷﺖ و ھﻤﺮاه او ﻧﻤﺎز ﺧﻮاﻧﺪ) ‪.(١‬‬
‫اﯾﻦ ﺻﺤﻨﻪ را ﺗﺼﻮر ﮐﻦ‪ ،‬اﻣﺎم و ﭘﯿﺸﻮای ﺑﺸﺮﯾﺖ دﺧﺘﺮ ﺑﭽﻪای را در ﺣﯿﻦ اﻣﺎﻣﺖ‬
‫دادن در ﻧﻤﺎز ﻓﺮض در ﻣﺴﺠﺪ‪ ،‬ﺑﺮ دوﺷﺶ ﺣﻤﻞ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫اﯾﻦ ﭼﻪ رﺣﻤﺖ و ﻣﮫﺮﺑﺎﻧﯽ اﺳﺖ؟ اﯾﻦ ﭼﻪ ﻋﻄﻮﻓﺘﯽ اﺳﺖ؟‬
‫ﮔﻮﯾﺪ‪ :‬وﻗﺘﯽ ﺳﺠﺪه ﻣﯽﮐﺮد او را ﻣﯽﮔﺬاﺷﺖ و وﻗﺘﯽ ﺑﺮ ﻣﯽﺧﻮاﺳﺖ او را ﺑﻠﻨﺪ‬
‫ﻣﯽﮐﺮد‪.‬‬
‫اﻣﺎم ﺷﻮﮐﺎﻧﯽ در ﺻﻨﻌﺎ‪ ،‬ﺑﺮ ﻣﺮدم ﻧﻤﺎز ﻣﯽﺧﻮاﻧﺪ‪ ،‬وﻗﺘﯽ ﺑﻪ ﺳﺠﺪه رﻓﺖ ﻋﻤﺎﻣﻪاش در‬
‫ﻣﺤﺮاب اﻓﺘﺎد ﭘﺲ آن را ﺑﺮداﺷﺖ و ﺑﺮ ﺳﺮش ﮔﺬاﺷﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺮدم اﯾﻦ ﮐﺎرش را ﻧﭙﺴﻨﺪﯾﺪﻧﺪ و ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬در ﺣﺎل ﻧﻤﺎز ﻋﻤﺎﻣﻪات را ﺑﺮ ﻣﯽداری؟‬
‫ُ‬
‫او ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﺮداﺷﺘﻦ ﻋﻤﺎﻣﻪ از ﺑﺮداﺷﺘﻦ اﻣﺎﻣﻪ راﺣﺖﺗﺮ اﺳﺖ!‪.‬‬
‫ً‬
‫ﭼﮫﺎرﻣﯿﻦ ﻋﻨﺼﺮ‪ :‬اﺣﮑﺎﻣﯽ درﺑﺎرهی ﮐﻮدﮐﺎن اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺨﺘﺼﺮا ﺑﻪ ﺑﯿﺎن آن ﻣﯽﭘﺮدازم‪:‬‬
‫‪ -١‬از ﺟﻤﻠﻪ اﺣﮑﺎم اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺮ ادرار ﭘﺴﺮ ﺑﭽﻪ آب ﭘﺎﺷﯿﺪه ﻣﯽﺷﻮد و ادرار دﺧﺘﺮ‬
‫ﺑﭽﻪ ﺷﺴﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺣﺪﯾﺜﯽ ﮐﻪ اﺑﻮداود و ﺗﺮﻣﺬی و دﯾﮕﺮان) ‪– (٢‬‬
‫ھﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﮐﻪ ﺑﯿﺎن ﺷﺪ – رواﯾﺖ ﮐﺮدهاﻧﺪ‪.‬‬
‫اﯾﻦ در ﺻﻮرﺗﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﭘﺴﺮ ﺑﭽﻪ ھﻨﻮز ﻏﺬاﺧﻮر ﻧﺸﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻣﺎ در ﺻﻮرﺗﯽ ﮐﻪ‬
‫ﻏﺬاﺧﻮر ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺎﯾﺪ ادرارش ﺷﺴﺘﻪ ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪ -١‬ﺑﺨﺎری‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ٥١٠‬و ﻣﺴﻠﻢ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪.١١٦٤‬‬

‫‪ -٢‬اﺑﻮداود‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ،٣٧٧‬ﺗﺮﻣﺬی‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ٦٠٨‬و اﺣﻤﺪ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪.٧٥٩‬‬
 ‫ﺧﺎﻧﻪای ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﻘﻮی‬ ‫‪٩٠‬‬

‫ﺷﺎﻓﻌﯽ ﮔﻮﯾﺪ‪ :‬زﯾﺮا ﺣﻮا از اﺳﺘﺨﻮان دﻧﺪهی آدم آﻓﺮﯾﺪه ﺷﺪه اﺳﺖ ﭘﺲ از ﮔﻮﺷﺖ و‬
‫ﺧﻮن ﺧﻠﻖ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﭘﺴﺮ ﺑﭽﻪ از ﺧﺎک ﺧﻠﻖ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬زﯾﺮا ﻣﺎدهی اﺻﻠﯽ ﺧﻠﻘﺖ‬
‫ﭘﺪرش ﺧﺎک اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﯾﻦ ﯾﮑﯽ از اﺟﺘﮫﺎدات اوﺳﺖ‪ ،‬اﻟﻠﻪ او را رﺣﻤﺖ ﮐﻨﺎد‪.‬‬
‫‪ -٢‬اﻣﺎﻣﺖ ﮐﻮدک درﺳﺖ اﺳﺖ‪ ،‬زﯾﺮا در ﺻﺤﯿﺢ ﺑﺨﺎری آﻣﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ ﻋﻤﺮو ﺑﻦ‬
‫ﺳﻠﻤﻪ در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ھﻔﺖ ﺳﺎل ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻧﺪاﺷﺖ‪ ،‬ﺑﺮای ﻗﻮﻣﺶ اﻣﺎﻣﺖ داد) ‪.(١‬‬
‫اﻣﺎ ﮐﻮدﮐﺎن آﻧﮫﺎ در ﻓﮫﻢ و درک و در ﻣﺮداﻧﮕﯽ ﺑﺰرگ ﺑﻮدﻧﺪ و وﺿﻌﯿﺖﺷﺎن ﻣﺎﻧﻨﺪ‬
‫وﺿﻌﯿﺖ ﮐﻨﻮﻧﯽ ﻣﺎ ﻧﺒﻮد ﮐﻪ ﺑﻌﻀﯽ از ﻣﺮدم ﺑﻪ ﺳﻦ ﺑﯿﺴﺖ ﺳﺎﻟﮕﯽ ﻣﯽرﺳﻨﺪ در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ‬
‫ھﻨﻮز ﻧﺎدان و ﺑﯽﺧﺮداﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺳﻦ و ﺳﺎل ﻣﻌﯿﺎر ﺳﻨﺠﺶ ﻧﯿﺴﺖ ﺑﻠﮑﻪ ﻋﻘﻞ و ﻓﮫﻢ درﺑﺎرهی ﺣﻖ ﺗﻌﺎﻟﯽ‬
‫ﻣﻼک اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﮔﺮوھﯽ از ﻣﺮدم ﺑﺮای ﺑﯿﻌﺖ ﺑﺎ ﻋﻤﺮ ﺑﻦ ﻋﺒﺪاﻟﻌﺰﯾﺰ ﺑﺮ او وارد ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﮐﻮدک ﺧﺮدﺳﺎﻟﯽ‬
‫ﻧﯿﺰ ھﻤﺮاهﺷﺎن ﺑﻮد‪ .‬او ﺳﻼم ﮐﺮد و ﺧﻮاﺳﺖ ﺳﺨﻦ ﺑﮕﻮﯾﺪ ﮐﻪ ﻋﻤﺮ ﺑﻦ ﻋﺒﺪاﻟﻌﺰﯾﺰ ﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫ﺑﭽﻪ ﺟﺎن! ﺑﮕﺬار ﺑﺰرگﺗﺮ از ﺗﻮ ﺟﻠﻮ ﺑﯿﺎﯾﺪ‪.‬‬
‫او ﮔﻔﺖ‪ :‬ای اﻣﯿﺮاﻟﻤﺆﻣﻨﯿﻦ! اﮔﺮ اﯾﻦ ﻣﺴﺄﻟﻪ ﺑﻪ ﺳﻦ و ﺳﺎل ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻮد‪ ،‬اﻓﺮادی‬
‫ﺷﺎﯾﺴﺘﻪﺗﺮ از ﺗﻮ ﺑﺮای ﺧﻼﻓﺖ ﺑﻮدﻧﺪ! آﯾﺎ ﺟﻮاﺑﯽ ﺑﮫﺘﺮ از اﯾﻦ ﺳﺮاغ داری؟!‬
‫‪ -٣‬ﭼﻪ وﻗﺖ ﮐﻮدک ﺟﮫﺎد ﻣﯽﮐﻨﺪ؟‬
‫ﻋﻠﻤﺎ در اﯾﻦ ﺑﺎره اﺧﺘﻼف دارﻧﺪ‪ .‬اﻣﺎم اﺣﻤﺪ ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ‪ :‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻦ ﮐﻪ ﭘﺎﻧﺰدهﺳﺎﻟﮕﯽ‬
‫اﺳﺖ – ﺑﻨﺎ ﺑﺮ ﺣﺪﯾﺜﯽ ﮐﻪ در ﺻﺤﯿﺤﯿﻦ آﻣﺪه اﺳﺖ – اﺑﻦ ﻋﻤﺮ ﮔﻮﯾﺪ‪ :‬در ﺟﻨﮓ اﺣﺪ ﻣﻦ ﮐﻪ‬
‫ﭼﮫﺎرده ﺳﺎل ﺑﯿﺶ ﻧﺪاﺷﺘﻢ‪ ،‬ﺑﺮ رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج ﻋﺮﺿﻪ ﺷﺪم و او ﻣﺮا رد ﮐﺮد و در ﺟﻨﮓ‬
‫ﺧﻨﺪق ﮐﻪ ﭘﺎﻧﺰده ﺳﺎل داﺷﺘﻢ‪ ،‬ﺑﺮ او ﻋﺮﺿﻪ ﺷﺪم و او ﻣﺮا ﭘﺬﯾﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫ﺳﻤﺮه ﺑﻦ ﺟﻨﺪب ﮔﻮﯾﺪ‪ :‬ﮐﻮدﮐﺎن ﺑﺮای ﺟﮫﺎد ﺑﺮ رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ﻋﺮﺿﻪ ﻣﯽﺷﺪﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﺒﯿﯿﻨﺪ‬
‫ﮐﺪامﺷﺎن ﻗﻮیﺗﺮ اﺳﺖ و او را ﺑﭙﺬﯾﺮد‪.‬‬
‫ﮔﻮﯾﺪ‪ :‬ﻣﻦ ﺑﺮ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﻋﺮﺿﻪ ﺷﺪم و ﻣﺮا رد ﮐﺮد‪.‬‬
‫ﺳﻤﺮه ﮔﺮﯾﺴﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺗﺮک ﺟﮫﺎد ﮔﺮﯾﺴﺖ‪.‬‬
‫رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج راﻓﻊ ﺑﻦ ﺧﺪﯾﺞ را ﭘﺬﯾﺮﻓﺖ‪.‬‬

‫‪ -١‬ﺑﺨﺎری‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ٤٢٠٤‬و اﺣﻤﺪ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪.٢٠٢٨٩‬‬

 ‫‪٩١‬‬ ‫ﮐﻮدک ﻣﺴﻠﻤﺎن‬

‫ﺳﻤﺮه ﮔﻔﺖ‪ :‬ای رﺳﻮل اﻟﻠﻪ‪ ،‬راﻓﻊ ﺑﻦ ﺧﺪﯾﺞ را ﻗﺒﻮل ﻣﯽﮐﻨﯽ ﺣﺎل آن ﮐﻪ ﻣﻦ از او‬
‫ﺟﻨﮕﺠﻮﺗﺮم؟‬
‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ﺑﺎ او ﮐﺸﺘﯽ ﺑﮕﯿﺮ«‪.‬‬
‫او ﺑﺎ راﻓﻊ ﻣﺒﺎرزه ﮐﺮد و ﺳﻤﺮه او را ﺷﮑﺴﺖ داد و ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﺑﻪ ﺳﻤﺮه اﺟﺎزهی ﺷﺮﮐﺖ در‬
‫ﺟﻨﮓ را داد) ‪.(١‬‬
‫ﻣﺎداﻣﯽ ﮐﻪ ﺳﻤﺮه او را ﺷﮑﺴﺖ داد‪ ،‬ﻣﻌﻨﺎﯾﺶ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ ﺣﻤﻞ ﺳﻼح را‬
‫دارد و ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺠﻨﮕﺪ‪.‬‬
‫‪ -٤‬اﻣﺎ ﺳﻦ رواﯾﺖ ﮐﻪ ھﻤﺎن ﺣﻤﻞ ﻋﻠﻢ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ اﺧﺘﻼف اﻓﺮاد‪ ،‬ﻣﺨﺘﻠﻒ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﻮﺳﯽ ﺑﻦ ھﺎرون ﯾﮑﯽ از ﻣﺤﺪﺛﯿﻦ ﮔﻮﯾﺪ‪ :‬ھﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﺑﯿﻦ ﭼﮫﺎرﭘﺎ و اﻻغ ﺗﻔﺎوت ﻗﺎﯾﻞ‬
‫ﺷﺪ در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﭼﮫﺎرﭘﺎ ھﻤﺎن اﻻغ اﺳﺖ!‬
‫ﺑﺮﺧﯽ ﮔﻮﯾﻨﺪ‪ :‬وﻗﺘﯽ ﺧﻮﺑﯽ را از ﺑﺪی ﺗﺸﺨﯿﺺ داد و اﯾﻦ اﻣﺮی اﺳﺖ ﻧﺴﺒﯽ‪.‬‬
‫ً‬
‫ﻋﺪهای دﯾﮕﺮ ﮔﻮﯾﻨﺪ‪ :‬ﺣﺪودا ھﻔﺖ ﺳﺎﻟﮕﯽ‪.‬‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ َ‬ ‫ْ‬
‫ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪه‪ :‬ﭘﻨﭻ ﺳﺎﻟﮕﯽ زﯾﺮا ﺣﺴﻦ ﺣﺪﯾﺚ‪َ » :‬دع َﻣﺎ ﻳَ ِﺮ�ﺒُﻚ إِﻰﻟ َﻣﺎ ﻻ ﻳَ ِﺮ�ﺒُﻚ«) ‪» .(٢‬ﺗﺮک‬
‫ﮐﻦ آﻧﭽﻪ را ﮐﻪ ﺗﻮ را ﺑﻪ ﺷﮏ ﻣﯽاﻧﺪازد و ﭼﻨﮓ زن ﺑﻪ ﭼﯿﺰی ﮐﻪ ﺗﻮ را ﺑﻪ ﺷﮏ‬
‫ﻧﻤﯽاﻧﺪازد«‪ .‬را در ﭘﻨﭻ ﺳﺎﻟﮕﯽ ﺣﻔﻆ ﮐﺮد‪.‬‬
‫درﺳﺖ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ وﻗﺘﯽ ﮐﻮدک ﻗﺪرت ﺗﺸﺨﯿﺺ ﯾﺎﻓﺖ و ﻋﺎﻗﻞ ﺷﺪ و درﯾﺎﻓﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ‬
‫او ﭼﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد و آﻣﺎدهی ﺗﻌﻠﯿﻢ ﺷﺪ‪ ،‬از او ﭘﺬﯾﺮﻓﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫ﭘﻨﺠﻤﯿﻦ ﻋﻨﺼﺮ‪ :‬ﮐﻮدﮐﺎن ﺑﺰرگ‬
‫اﯾﻨﮫﺎ ﮐﻮدﮐﺎﻧﯽ ھﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ در ﻃﻮل ﺗﺎرﯾﺦ ﻣﺎ ﺑﺎ آﻧﮫﺎ زﻧﺪﮔﯽ ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‪ ،‬ﺑﺰرگ در اﯾﻤﺎن‪،‬‬
‫ﺑﺰرگ در ھﺪف‪ ،‬ﺑﺰرگ در ﻣﻨﮫﺞ و زﻧﺪﮔﯽ‪.‬‬
‫آﻧﺎن ﺑﺎ ﺑﺪﻧﯽ ﮐﻮدﮐﺎﻧﻪ‪ ،‬ﮐﻮدک زﻧﺪﮔﯽ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ وﻟﯽ در ﻋﻘﯿﺪه‪ ،‬ﺑﻠﻨﺪ ﭘﺮوازیھﺎ و‬
‫اھﺪافﺷﺎن ﺑﺰرﮔﻨﺪ‪.‬‬
‫ً‬
‫‪ -١‬اﺑﻦ ﻋﺒﺎس ب ﮐﻪ ﻗﺒﻼ ﺷﺎھﺪ ﺣﺮص و ﺗﻼﺷﺶ ﺑﺮای ﻋﻠﻢ و داﻧﺶ‪ ،‬ﻓﺮاﮔﯿﺮی و‬
‫اﺳﺘﻔﺎده از زﻧﺪﮔﯽ رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج و ﻧﯿﺰ ھﻤﺖ واﻻی او ﺑﻮدﯾﻢ ﮐﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﺷﺪ ﺑﻪ‬

‫‪ -١‬ر‪.‬ک‪ :‬داﺳﺘﺎن ﺳﻤﺮه در‪ :‬اﻻﺳﺘﯿﻌﺎب ﻓﯽ ﻣﻌﺮﻓﺔ اﻷﺻﺤﺎب )ﺗﺮﺟﻤﺔ ﻣﺴﺮة ﺑﻦ ﺟﻨﺪب( و أﺳﺪ اﻟﻐﺎﺑﺔ‬
‫)ﺗﺮﺟﻤﺔ ﺳﻤﺮة( و ﺗﮫﺬﯾﺐ اﻟﮑﻤﺎل )ﺗﺮﺟﻤﺔ ﺳﻤﺮة(‪.‬‬
‫‪ -٢‬اﺣﻤﺪ ﺣﺪﯾﺚ ‪ ،١٧٣٨ ،١٧٣٤‬ﺗﺮﻣﺬی‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ،٢٥٦٨‬ﻧﺴﺎﯾﯽ‪ ،‬ﺷﻤﺎرهی ‪ ،٥٦٩٦‬اﺑﻦ ﺧﺰﯾﻤﻪ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ‬
‫‪ ،٢٣٣٧‬دارﻣﯽ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ٢٥٣١‬و ر‪.‬ک‪ :‬اﻟﻤﺸﮑﺎة‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪.٢٧٧٣‬‬
 ‫ﺧﺎﻧﻪای ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﻘﻮی‬ ‫‪٩٢‬‬

‫آﯾﻨﺪه ﺑﻨﮕﺮد و ﺧﻮدش را ﻓﺮﻣﺎﻧﺪه‪ ،‬ﻋﺎﻟﻢ و ﻣﻔﺴﺮ اﻣﺖ اﺳﻼم ﺑﺒﯿﻨﺪ و اﯾﻦ اﻣﺮ‬
‫ﺗﺤﻘﻖ ﯾﺎﻓﺖ‪.‬‬
‫‪ -٢‬اﺳﺎﻣﻪ ﺑﻦ زﯾﺪ در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﺳﻦ و ﺳﺎل ﭼﻨﺪاﻧﯽ ﻧﺪاﺷﺖ‪ ،‬ﺳﭙﺎھﯿﺎن ﺑﺰرگ را‬
‫ﻓﺮﻣﺎﻧﺪھﯽ ﻣﯽﮐﺮد‪ ،‬آﻧﺠﺎ ﮐﻪ در ﺳﭙﺎھﺶ ﺑﺰرﮔﺎن ﺻﺤﺎﺑﻪ و ﻓﺎﺿﻼﻧﯽ ﭼﻮن اﺑﻮﺑﮑﺮ‪،‬‬
‫ﻋﻤﺮ‪ ،‬ﻋﺜﻤﺎن و ﻋﻠﯽ‪ ،‬ﺧﻠﻔﺎی راﺷﺪﯾﻦ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﭼﻪ ﺟﺎﯾﮕﺎه واﻻﯾﯽ اﺳﺖ؟ ﮐﻪ‬
‫اﯾﻦ ﻧﻮﺟﻮان ﻓﺮﻣﺎﻧﺪهی ﭼﻨﯿﻦ اﻓﺮاد ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ و ﺻﺎﺣﺐ ﻣﻘﺎﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ -٣‬اﺑﻦ زﺑﯿﺮ‪ :‬اوﻟﯿﻦ ﮐﺴﯽﮐﻪ در ﻣﺪﯾﻨﻪ ﻣﺘﻮﻟﺪ ﺷﺪ‪ ،‬ﺳﯿﺎﺳﺘﻤﺪار ﺑﺎھﻮش‪.‬‬
‫داﺳﺘﺎن او ﺑﺎ ﻋﻤﺮ س ﻣﺸﮫﻮر اﺳﺖ‪ .‬ھﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﮐﻮدﮐﺎن ﮔﺮﯾﺨﺘﻨﺪ اﻣﺎ او ﺑﺎ ﺷﺠﺎﻋﺖ و‬
‫ﺳﺮﺳﺨﺘﯽ در ﺑﺮاﺑﺮ ﻓﺎروق اﺳﻼم ﻣﺎﻧﺪ و ﻓﺮار ﻧﮑﺮد‪ .‬وﻗﺘﯽ ﻋﻤﺮ دﻟﯿﻠﺶ را ﺟﻮﯾﺎ ﺷﺪ‪ ،‬او‬
‫ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣﻦ ﮐﻪ ﺟﺮﻣﯽ ﻣﺮﺗﮑﺐ ﻧﺸﺪهام ﮐﻪ از ﺗﻮ ﺑﺘﺮﺳﻢ و راه ھﻢ ﺗﻨﮓ ﻧﺒﻮد ﮐﻪ ﺑﺎ رﻓﺘﻨﻢ آن‬
‫را ﺑﺮاﯾﺖ ﺑﺎز ﮐﻨﻢ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﭘﺎﺳﺦ ﺷﯿﻮا و آزادﮔﯽ و ﺑﻠﻨﺪ ﻣﺮﺗﺒﮕﯽاش ﺑﻨﮕﺮ‪.‬‬
‫‪ -٤‬اﺑﻮ ﻣﺤﺬوره از ﻧﻮﺟﻮاﻧﺎن ﻣﮑﻪ‪ ،‬او ﺑﺮای ﭼﺮاﻧﺪن ﮔﻮﺳﻔﻨﺪان ﻣﯽرود و ﺑﺮ ﺑﺮﮐﺖ‬
‫دﻋﺎی ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﺑﺮای او‪ ،‬ﻣﺆذﻧﯽ ﺑﺮای ﻣﮑﯿﺎن ﺑﺎز ﻣﯽﮔﺮدد‪.‬‬
‫‪ -٥‬ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ ﻗﺎﺳﻢ ﮐﻪ ﻧﻮﺟﻮاﻧﯽ ﺑﯿﺶ ﻧﺒﻮد ﺑﻪ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪھﯽ ﺳﭙﺎه ﺻﺪ ھﺰار ﻧﻔﺮی‬
‫ﻣﻨﺼﻮب ﺷﺪ و ﺳﺮزﻣﯿﻦ ھﻨﺪ و ﺳﻨﺪ را ﻓﺘﺢ ﮐﺮد‪.‬‬
‫ﺑﻪ ھﻤﯿﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﻧﻮﺟﻮاﻧﺎﻧﯽ از اﯾﻦ اﻣﺖ و ﮐﻮدﮐﺎﻧﺶ ﮐﻪ ﺳﻦ و ﺳﺎﻟﯽ ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ وﻟﯽ در‬
‫ﻋﻘﻞ‪ ،‬ﻓﮫﻢ و ھﻤﺖ ﺑﺰرگ ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫از اﻟﻠﻪ ﻣﺘﻌﺎل ﺑﺮای ﺧﻮدم و ﺷﻤﺎ ﻓﺮزﻧﺪاﻧﯽ ﻧﻮر ﭼﺸﻢ را ﻣﺴﺄﻟﺖ دارم و اﯾﻦ ﮐﻪ اﻟﻠﻪ‬
‫آﻧﺎن را ﺑﻨﺪﮔﺎﻧﯽ ﺻﺎﻟﺢ ﺑﮕﺮداﻧﺪ ﮐﻪ در ﺧﺪﻣﺖ اﯾﻦ دﯾﻦ ﺟﺎوﯾﺪان در ھﻤﻪﺟﺎ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫واﷲ أﻋﻠﻢ وﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯽ ﻧﺒﻴﻨﺎ ﳏﻤﺪ وآﻟﻪ وﺻﺤﺒﻪ وﺳﻠﻢ‪.‬‬
‫***‬
 ‫اﺣﮑﺎم ﻧﻮزاد‬

‫اﳊﻤﺪ اﷲ رب اﻟﻌﺎﳌﲔ واﻟﺼﻼة واﻟﺴﻼم ﻋﻠﯽ إﻣﺎم اﳌﺮﺳﻠﲔ وﻗﺪوة اﻟﻨﺎس أﲨﻌﲔ وﻋﻠﯽ‬
‫ﻛﺜﲑا‪.‬‬
‫ﺗﺴﻠﻴﲈ ﹰ‬
‫ﹰ‬ ‫آﻟﻪ وﺻﺤﺒﻪ وﺳﻠﻢ‬
‫اﻣﺎ ﺑﻌﺪ‪...‬‬
‫اﯾﻦ ﺑﺸﺎرت و ﻣﮋدﮔﺎﻧﯽ ﻣﺴﺮت ﺑﺨﺸﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺟﻮاﻧﺎن اﺳﻼم ﯾﺎ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺟﻮاﻧﺎن اﺳﻼم‬
‫ﺗﻮﺟﮫﯽ ﻋﻠﻤﯽ ﺑﻪ ﮐﺘﺎب و ﺳﻨﺖ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ و ﺑﺮ ﻣﯿﺮاث ﻣﺤﻤﺪ ج ﺣﺮﯾﺺ و ﻋﻼﻗﻤﻨﺪ‬
‫ﺑﻮده و ﺗﺤﺼﯿﻼت ﻋﻠﻤﯽ ﺧﻮد را ﺑﺎ ﺗﺼﻤﯿﻢ ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺑﻪﺳﻮی اﻟﻠﻪ ﺳﺒﺤﺎن آﻏﺎز ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫اﯾﻦ ﻣﮋدهاﯾﺴﺖ ﮐﻪ ﻣﺆﻣﻦ را ﺷﺎدﻣﺎن ﻣﯽﮔﺮداﻧﺪ‪ ،‬زﯾﺮا ھﯿﭻ رﺳﺎﻟﺘﯽ ﺑﺪون ﻋﻠﻢ و داﻧﺶ‬
‫ﻧﯿﺴﺖ و ھﯿﭻ ﻋﻠﻤﯽ ﻧﯿﺴﺖ ﻣﮕﺮ اﯾﻦ ﮐﻪ اﻟﻠﻪ و رﺳﻮﻟﺶ ﮔﻔﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﭘﺲ ﺷﮑﺮ و ﺳﭙﺎس‬
‫اﻟﻠﻪ را ﮐﻪ از اﯾﻦ ﺟﻮاﻧﺎن‪ ،‬اﻓﺮادی را ﺳﺎﺧﺖ ﮐﻪ ﺑﺮ ﻋﻠﻢ ﻣﻔﯿﺪ و ﻣﺒﻨﯽ ﺑﺮ ﮐﺘﺎب و ﺳﻨﺖ‪،‬‬
‫ﺗﺨﺮﯾﺞ اﺣﺎدﯾﺚ‪ ،‬ﺑﺎزﺑﯿﻨﯽ و ﺑﺮرﺳﯽ اﺻﻮل اﺳﻼم و ﺗﺤﻘﻖ ﻣﺴﺎﯾﻞ ﺣﺮﯾﺺ ھﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺨﺎری از ﺳﻠﻤﺎن ﺑﻦ ﻋﺎﻣﺮ ﺿﺒﯽ آورده اﺳﺖ ﮐﻪ رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج ﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬
‫ْ ََْ‬ ‫�ﻘﻮا َ�ﻨْ ُﻪ َد ًﻣﺎ َوأَ ِﻣ ُ‬
‫َ َ ٌ ََْ ُ‬ ‫َُْ‬
‫ﻴﻄﻮا َ�ﻨ ُﻪ اﻷذي«) ‪» .(١‬ﭘﺲ ﺑﺮاﯾﺶ‬ ‫» َﻣ َﻊ اﻟﻐﻼمِ ﻋ ِﻘﻴﻘﺔ ﻓﺎﻫ ِﺮ‬
‫ﮔﻮﺳﻔﻨﺪی‪ ،‬ذﺑﺢ ﮐﻨﯿﺪ و او را ﺗﻤﯿﺰ ﻧﻤﺎﯾﯿﺪ«‪.‬‬
‫ﺑﺨﺎری ھﻤﺮاه ﮔﺮوھﯽ از راوﯾﺎن ﺑﻪ ﺟﺰ ﻣﺴﻠﻢ اﯾﻦ ﺣﺪﯾﺚ را رواﯾﺖ ﮐﺮدهاﻧﺪ‪.‬‬
‫در ﻣﺴﺄﻟﻪی ﻋﻘﯿﻘﻪ ﻣﻮاردی ھﺴﺖ ﮐﻪ ﭘﺸﺖ ﺳﺮ ھﻢ ﺑﺮایﺗﺎن ﺑﯿﺎن ﻣﯽﮐﻨﻢ‪:‬‬
‫اول‪ :‬ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻋﻘﯿﻘﻪ‪.‬‬
‫دوم‪ :‬ﺣﮑﻢ آن‪.‬‬
‫ﺳﻮم‪ :‬ﻣﻌﻨﺎی ﮐﻨﺎر زدن ﻣﻮﺟﺒﺎت آزار و اذﯾﺖ‪.‬‬
‫ﭼﮫﺎرم‪ :‬ﻣﻌﻨﯽ ھﺮ ﭘﺴﺮ ﺑﭽﻪای در ﮔﺮوه ﻋﻘﯿﻘﻪاش اﺳﺖ ﭼﯿﺴﺖ؟‬
‫ﭘﻨﺠﻢ‪ :‬روز ھﻔﺘﻢ ﺑﺮاﯾﺶ ذﺑﺢ ﺷﻮد‪ ،‬ﭼﯿﺴﺖ؟‬
‫ﺷﺸﻢ‪ :‬ﻣﻌﻨﯽ ﻧﺎﻣﮕﺬاری‪.‬‬

‫‪ -١‬ﺑﺨﺎری‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ،٥٣٤٦‬اﺣﻤﺪ‪ ،‬ﺷﻤﺎرهی ‪ ،١٧٥٥١ ،١٥٩٣٢‬اﺑﻮداود‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ،٢٨٤٠‬ﺗﺮﻣﺬی‪،‬‬

‫ﺷﻤﺎرهی ‪ ،١٩٧٠‬ﻧﺴﺎﯾﯽ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ٤١٩٨‬و اﺑﻦ ﻣﺎﺟﻪ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪.٣٢٤٠‬‬
 ‫ﺧﺎﻧﻪای ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﻘﻮی‬ ‫‪٩٤‬‬

‫ھﻔﺘﻢ‪ :‬ﺑﺎ ھﻢ ﺑﺮاﺑﺮﻧﺪ ﯾﻌﻨﯽ ﭼﻪ‪.‬‬

‫ُّ ُ ُ َ‬ ‫ُ‬ ‫َ‬
‫اﻟﻌﻘﻮق«) ‪ .(١‬زﻣﺎﻧﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻋﻘﯿﻘﻪ ذﮐﺮ‬ ‫ھﺸﺘﻢ‪ :‬اﯾﻦ ﻓﺮﻣﺎﯾﺶ رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج »ﻻ أ ِﺣﺐ‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫ُ َُ‬
‫ﻞﻛ ﻏﻼمٍ ُمﺮﺗ ِﻬ ٌﻦ ِﺑ َﻌ ِﻘﻴﻘ ِﺘ ِﻪ« ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﯿﻦ اﯾﻦ دو ﻟﻔﻆ‬‫ﺷﺪ در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪ِ » :‬‬
‫ﺟﻤﻊ ﮐﻨﯿﻢ‪.‬‬
‫َ‬ ‫َ‬
‫َ ُ َّ ُ َ ْ َ‬
‫ان«) ‪.(٢‬‬
‫ﻧﮫﻢ‪ :‬ﻣﻌﻨﺎی اﯾﻦ ﻓﺮﻣﺎﯾﺶ رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج ﭼﯿﺴﺖ ﮐﻪ ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬و�ﻠﻄﺦ ِﺑﺰ�ﻔﺮ ٍ‬
‫دھﻢ‪ :‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﺑﺮای ﺣﺴﻦ و ﺣﺴﯿﻦ ب ﻋﻘﯿﻘﻪ ﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫ﯾﺎزدھﻢ‪ :‬ﺻﺪﻗﻪ دادن ﺑﺎ ﻧﻘﺮه‪.‬‬
‫دوازدھﻢ‪ :‬ﺧﻮاﻧﺪن اذان در ﮔﻮش ﻧﻮزاد‪ ،‬روز ﺗﻮﻟﺪش و آﯾﺎ اﯾﻦ ﮐﻪ ﺧﻮاﻧﺪن اﻗﺎﻣﻪ ﺳﻨﺖ‬
‫اﺳﺖ ﯾﺎ ﻧﻪ؟ و ﺗﺤﻘﯿﻖ و ﺑﺮرﺳﯽ در اﯾﻦ زﻣﯿﻨﻪ‪.‬‬
‫ﺳﯿﺰدھﻢ‪ :‬ﻣﺴﺘﺤﺐ ﺑﻮدن ﺗﺤﻨﯿﮏ ﻧﻮزاد و ﺑﺎ ﭼﻪ ﭼﯿﺰی ﺗﺤﻨﯿﮏ ﺷﻮد؟ ﺗﺤﻨﯿﮏ‬
‫ﭼﯿﺴﺖ؟‬
‫ﭼﮫﺎردھﻢ‪ :‬ﻧﺎمھﺎی ﺑﺮﮔﺰﯾﺪه و ﻧﺎمھﺎﯾﯽ ﮐﻪ از آن ﻧﮫﯽ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﭘﺎﻧﺰدھﻢ‪ :‬آﯾﺎ ﻏﯿﺮ از ﮔﻮﺳﻔﻨﺪ ﭼﯿﺰ دﯾﮕﺮی ﺑﺮای ﻋﻘﯿﻘﻪ ﮐﺮدن ﺟﺎﯾﺰ اﺳﺖ؟‬
‫ﺷﺎﻧﺰدھﻢ‪ :‬آﯾﺎ اﻣﻮری ﮐﻪ در ﻗﺮﺑﺎﻧﯽ ﺷﺮط اﺳﺖ‪ ،‬در ﻋﻘﯿﻘﻪ ﻧﯿﺰ ﺷﺮط اﺳﺖ؟‬
‫ھﻔﺪھﻢ‪ :‬ﭼﻪ وﻗﺖ ﻋﻘﯿﻘﻪ ذﺑﺢ ﻣﯽﺷﻮد؟ آﯾﺎ اﺳﺘﺨﻮانھﺎﯾﺶ ﺗﮑﻪ ﻣﯽﺷﻮد؟‬
‫ﺑﻪ ﯾﺎری و ﻣﺪد اﻟﮫﯽ ﻣﯽﮔﻮﯾﻢ‪:‬‬
‫ﻋﻘﯿﻘﻪ از ﮐﻠﻤﻪی »اﻟ ﹸﻌﻖ« ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ و ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎی ﻗﻄﻊ ﮐﺮدن و دو ﻧﯿﻢ ﮐﺮدن‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﮔﻮﯾﻨﺪ‪» :‬ﻋﻘﻘﺖ اﻟﻠﺤﻢ« ﯾﻌﻨﯽ ﮔﻮﺷﺖ را ﺗﮑﻪ ﺗﮑﻪ ﮐﺮدم »ﻋﻘﻘﺖ اﻟﺜﻮب« ﯾﻌﻨﯽ آن را‬
‫ﺗﮑﻪ ﮐﺮدم و »ﻋﻘﻘﺖ اﳊﺒﻞ« ﯾﻌﻨﯽ آن را ﻗﻄﻌﻪ ﻗﻄﻌﻪ ﮐﺮدم‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎی ﺗﮑﻪ ﮐﺮدن‬
‫و ﻗﻄﻌﻪ ﻗﻄﻌﻪ ﮐﺮدن اﺳﺖ و در اﺻﻄﻼح‪ ،‬ﻗﺮﺑﺎﻧﯽای اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺮای ﻧﻮزاد ﺳﺮ ﺑﺮﯾﺪه‬
‫ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫درﺳﺖ ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ آن را ﺗﻤﯿﻤﻪ ﻧﺎم ﮔﺬاﺷﺖ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﻧﺎﻣﺶ ﻋﻘﯿﻘﻪ اﺳﺖ و در روز ھﻔﺘﻢ‬
‫از ﺗﻮﻟﺪ ﻧﻮزاد‪ ،‬ﻗﺮﺑﺎﻧﯽ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﯾﮑﯽ از ﺷﻌﺮا ﮔﻮﯾﺪ‪:‬‬

‫‪ -١‬اﺣﻤﺪ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ،٦٨٠٣‬اﺑﻮداود‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ،٢٨٤٣‬ﻧﺴﺎﯾﯽ‪ ،‬ﺷﻤﺎرهی ‪ ٤١٩٦‬و ر‪.‬ک‪ :‬اﻟﻤﺸﮑﺎة‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ‬
‫‪.٤١٥٦‬‬
‫‪ -٢‬اﺑﻮداود‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ،٢٨٤٤‬ﺑﯿﮫﻘﯽ در ﺳﻨﻨﺶ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ١٩٦٩٠‬و ر‪.‬ک‪ :‬اﻟﻤﺸﮑﺎة‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪.٤١٥٨‬‬
 ‫‪٩٥‬‬ ‫اﺣﮑﺎم ﻧﻮزاد‬

‫ــــﻖ و ﹶأ ﹾﻇ ﹶﻠـــــ ﹶﲈ‬

‫ــــﻢ ﹶﻛـــــﺎ ﹸﻧﻮا ﹶأ ﹶﻋـ ﱠ‬
‫وﻫـ ﹾ‬ ‫ﹶﻋ ﹶﻠ ﹾﻴﻨﹶـــــﺎ‪ ،‬ﹸ‬ ‫ﺎل ﹶأ ﹺﻋـــــﺰﱠ ﹴة‬
‫ﹸﻧ ﹶﻔ ﱢﻠـــــ ﹸﻖ ﹶﻫﺎﻣـــــﺎ ﹺﻣـــــ ﹾﻦ ﹺر ﹶﺟـــــ ﹴ‬
‫ﹰ‬
‫»ﺳﺮھﺎی ﻣﺮداﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﺮای ﻣﺎ ﻋﺰﯾﺰﻧﺪ ﻣﯽزﻧﯿﻢ‪ ،‬آﻧﺎن ﻧﺎﻓﺮﻣﺎنﺗﺮ و ﻇﺎﻟﻢﺗﺮ ﺑﻮدﻧﺪ«‪.‬‬
‫ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ‪ :‬ﻣﺎ ﺳﺮھﺎﯾﯽ را ﮐﻪ ﺑﺮاﯾﻤﺎن ﻋﺰﯾﺰ اﺳﺖ و از ﻧﺰدﯾﮑﺎن ﻣﺎ اﺳﺖ ﻗﻄﻊ ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‬
‫وﻟﯽ آﻧﺎن ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﺎ ﻇﻠﻢ ﮐﺮدﻧﺪ و ﺑﺮﻣﺎ ﺳﺘﻢ روا ﻧﻤﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﯾﺰﯾﺪ ﺑﻦ ﻣﻌﺎوﯾﻪ زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺣﺴﯿﻦ ﺑﻦ ﻋﻠﯽ را ﮐﺸﺖ‪ ،‬از اﯾﻦ ﺑﯿﺖ اﺳﺘﻔﺎده ﮐﺮد‪.‬‬
‫در ﺣﮑﻢ ﻋﻘﯿﻘﻪ ﺳﻪ ﻗﻮل ھﺴﺖ‪.‬‬
‫‪ -١‬اﺑﻮﺣﻨﯿﻔﻪ ﮔﻔﺘﻪ اﺳﺖ‪ :‬اﯾﻦ ﮐﺎر از اﻋﻤﺎل ﺟﺎھﻠﯿﺖ اﺳﺖ و ﻧﻪ ﺳﻨﺖ اﺳﺖ و ﻧﻪ‬
‫‪١‬‬
‫واﺟﺐ و ﻓﻘﻂ ﮐﺴﯽﮐﻪ ﻋﺎدات ﺟﺎھﻠﯿﺖ را دارد‪ ،‬آن را اﻧﺠﺎم ﻣﯽدھﺪ‪.‬‬

‫‪ -١‬ﻣﺆﻟﻒ در ﻧﻘﻞ ﻗﻮل اﻣﺎم اﺑﻮﺣﻨﯿﻔﻪ در اﯾﻦ ﻣﻮرد دﻗﯿﻖ ﻧﺒﻮده اﺳﺖ‪ .‬زﯾﺮا در ھﯿﭻ ﯾﮏ از ﮐﺘﺐ ﻣﻌﺘﺒﺮ‬
‫ﺣﻨﻔﯽ ﺑﺎ ﻋﺒﺎرﺗﯽ ﮐﻪ ﻣﻮﻟﻒ ذﮐﺮ ﮐﺮده‪ ،‬ﻧﯿﺎﻣﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ اﻣﺎم اﺑﻮ ﯾﻮﺳﻒ آن را در ﮐﺘﺎب اﻵﺛﺎر‬
‫ﹶﺖ ا ﹾﻟ ﹶﻌ ﹺﻘﻴ ﹶﻘ ﹸﺔ‬
‫اﻫﻴﻢ‪ ،‬ﹶأ ﱠﻧﻪ ﹶﻗ ﹶﺎل‪» :‬ﻛﹶﺎﻧ ﹺ‬
‫ﹺ‬
‫ﻋﹶﻦ إﹺ ﹾﺑ ﹶﺮ ﹶ ﹸ‬
‫ﹴ‬ ‫ﹺ‬
‫ﻋﹶﻦ ﹶأ ﹺﰊ ﹶﺣﻨﻴ ﹶﻔ ﹶﺔ‪ ،‬ﹾ‬
‫ﻋﹶﻦ ﹶﲪﱠﺎد‪ ،‬ﹾ‬ ‫ﺻﻔﺤﻪ‪ ٢٣٨‬اﯾﻨﻄﻮر ﻧﻘﻞ ﮐﺮده اﺳﺖ‪ » :‬ﹾ‬
‫اﻹ ﹾﺳ ﹶﻼ ﹸم ﹸرﻓﹺ ﹶﻀ ﹾﺖ«‪» .‬از اﺑﻮﺣﻨﯿﻔﻪ‪ ،‬از ﺣﻤﺎد‪ ،‬از اﺑﺮاھﯿﻢ رواﯾﺖ اﺳﺖ ﮐﻪ اﯾﺸﺎن‬
‫ﺎﻫﻠﹺ ﱠﻴ ﹺﺔ‪ ،‬ﹶﻓ ﹶﻠ ﱠﲈ ﹶﺟﺎ ﹶء ﹾ ﹺ‬
‫اﳉ ﹺ‬
‫ﹺﰲ ﹾ ﹶ‬
‫ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻋﻘﯿﻘﻪ در ﺟﺎھﻠﯿﺖ راﯾﺞ ﺑﻮد و ھﻨﮕﺎﻣﯽﮐﻪ اﺳﻼم آﻣﺪ‪ ،‬آن رد ﺷﺪ«‪ .‬و ھﻤﭽﻨﺎن در ھﻤﺎن‬
‫اﳊﻨ ﹺﹶﻔ ﱠﻴ ﹺﺔ‪ » ،‬ﹶأ ﱠن ا ﹾﻟ ﹶﻌ ﹺﻘﻴ ﹶﻘ ﹶﺔ ﻛﹶﺎﻧ ﹾ‬
‫ﹶﺖ‬ ‫ﹺ‬
‫ﻋﹶﻦ ﹸﳏ ﱠﹶﻤﺪ ﹾﺑ ﹺﻦ ﹾ ﹶ‬
‫ﹺ‬
‫ﻋﹶﻦ ﹶأ ﹺﰊ ﹶﺣﻨﻴ ﹶﻔ ﹶﺔ‪ ،‬ﹶﻋ ﹾﻦ ﹶر ﹸﺟ ﹴﻞ‪ ،‬ﹾ‬
‫ﺻﻔﺤﻪ اﯾﻨﻄﻮر رواﯾﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ » :‬ﹾ‬
‫ﺎﻫﻠﹺ ﱠﻴ ﹺﺔ‪ ،‬ﹶﻓ ﹶﻠ ﱠﲈ ﹶﺟﺎ ﹶء ﹾاﻷﹶ ﹾﺿ ﹶﺤﻰ ﹸرﻓﹺ ﹶﻀ ﹾﺖ« »از اﺑﻮﺣﻨﯿﻔﻪ‪ ،‬از ﻣﺮدی‪ ،‬از ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ ﺣﻨﻔﯿﻪ رواﯾﺖ اﺳﺖ‬ ‫اﳉ ﹺ‬
‫ﹺﰲ ﹾ ﹶ‬
‫ﮐﻪ وی ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻋﻘﯿﻘﻪ در ﺟﺎھﻠﯿﺖ راﯾﺞ ﺑﻮد و ھﻨﮕﺎﻣﯽﮐﻪ اﺳﻼم آﻣﺪ‪ ،‬آن رد ﺷﺪ«‪.‬‬
‫ھﻤﺎﻧﻄﻮری ﮐﻪ از دو رواﯾﺖ ﻣﺬﮐﻮر ﻣﻌﻠﻮم ﻣﯽﮔﺮدد ﮐﻪ اﯾﻦ ﻗﻮل اﻣﺎم اﺑﻮﺣﻨﯿﻔﻪ ﻧﻤﯽﺑﺎﺷﺪ ﺑﻠﮑﻪ اﯾﺸﺎن‬
‫اﯾﻦ را از اﺑﺮاھﯿﻢ ﻧﺨﻌﯽ )از ﺑﺰرﮔﺎن ﺗﺎﺑﻌﯿﻦ( و ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ ﺣﻨﻔﯿﻪ )ﭘﺴﺮ ﻋﻠﯽ ﺑﻦ اﺑﯽ ﻃﺎﻟﺐ س( رواﯾﺖ‬
‫ﮐﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ‪ ،‬ﻧﺴﺒﺖ دادن آن ﺑﻪ اﻣﺎم اﺑﻮﺣﻨﯿﻔﻪ درﺳﺖ ﻧﻤﯽﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫اﻟﺒﺘﻪ ﺑﻌﻀﯽ ﻋﻠﻤﺎی ﺣﻨﻔﯽ ﺑﻪ اﯾﻦ ﻧﻈﺮ اﻧﺪ ﮐﻪ در اﺳﻼم واﺟﺐ ﺑﻮدن آن ﻣﻨﺴﻮخ ﮔﺮدﯾﺪه اﺳﺖ ﻧﻪ‬
‫ﻣﺒﺎح و ﻣﺴﺘﺤﺐ ﺑﻮدن آن‪) .‬ﻧﮕﺎ‪ :‬ﺗﺄﻧﯿﺐ اﻟﺨﻄﯿﺐ‪ ،‬ﮐﻮﺛﺮی( و ھﻤﭽﻨﺎن ﮐﺎﺳﺎﻧﯽ ﺣﻨﻔﯽ در )ﺑﺪاﺋﻊ‬
‫ﺎﻫﻠﹺ ﱠﻴ ﹺﺔ ﹸﺛ ﱠﻢ ﹶﻓ ﹶﻌ ﹶﻠ ﹶﻬﺎ ا ﹾﻟـ ﹸﻤ ﹾﺴﻠﹺ ﹸﻤ ﹶ‬
‫ﻮن ﹺﰲ ﹶأ ﱠو ﹺل ﹾ ﹺ‬
‫اﻹ ﹾﺳ ﹶﻼ ﹺم‬ ‫اﳉ ﹺ‬ ‫اﻟﺼﻨﺎﺋﻊ‪ (٦٩ /٥ ،‬ﻣﯽﻧﻮﯾﺴﺪ‪» :‬ا ﹾﻟ ﹶﻌ ﹺﻘﻴ ﹶﻘ ﹸﺔ ﻛﹶﺎﻧ ﹾ‬
‫ﹶﺖ ﹺﰲ ﹾ ﹶ‬
‫ﹶﻓﻨ ﹶﹶﺴ ﹶﺨ ﹶﻬﺎ ﹶذ ﹾﺑ ﹸﺢ ﹾاﻷﹸ ﹾﺿ ﹺﺤ ﱠﻴ ﹶﺔ ﹶﻓ ﹶﻤ ﹾﻦ ﹶﺷﺎ ﹶء ﹶﻓ ﹶﻌ ﹶﻞ ﹶو ﹺﻣ ﹾﻦ ﹶﺷﺎ ﹶء ﹶﱂ ﹾ ﹶﻳ ﹾﻔ ﹶﻌ ﹾﻞ«‪» .‬ﻋﻘﯿﻘﻪ در ﺟﺎھﻠﯿﺖ راﯾﺞ ﺑﻮد و در اﺑﺘﺪای‬
‫اﺳﻼم ﻧﯿﺰ‪ ،‬ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ھﻢ آن را اﻧﺠﺎم دادﻧﺪ ﺳﭙﺲ ﺑﺎ ﺗﺸﺮﯾﻊ ذﺑﺢ ﻗﺮﺑﺎﻧﯽ )ﻋﯿﺪ اﺿﺤﯽ( ﻣﻨﺴﻮخ‬
‫ﮔﺮدﯾﺪ‪ ،‬ھﺮ ﮐﻪ ﺧﻮاﺳﺖ آن را اﻧﺠﺎم دھﺪ و ھﺮ ﮐﻪ ﻧﺨﻮاﺳﺖ اﻧﺠﺎم ﻧﺪھﺪ«‪ .‬و ﻗﺪوری ﺣﻨﻔﯽ در‬
‫)اﻟﺘﺠﺮﯾﺪ‪ ،‬ج‪ ،١٢‬ص‪ (٦٣٥٧ ،٦٣٥٦‬ﻣﯽﻧﻮﯾﺴﺪ‪» :‬ﻗﺎل أﺻﺤﺎﺑﻨﺎ‪ :‬اﻟﻌﻘﻴﻘﺔ ﻣﺴﺘﺤﺒﺔ‪ ،‬وﻟﻴﺴﺖ ﺑﺴﻨﺔ‪...‬‬
‫ﻓﱰﻛﻪ ﻣﻜﺮوه ﳌﺎ ﻓﻴﻪ ﻣﻦ ﻣﻜﺎرم اﻷﺧﻼق«‪» .‬اﺻﺤﺎب ﻣﺎ ﻣﯽﮔﻮﯾﻨﺪ‪ :‬ﻋﻘﯿﻘﻪ ﻣﺴﺘﺤﺐ اﺳﺖ‪ ،‬و ﺳﻨﺖ‬
‫ﻧﯿﺴﺖ‪ ...‬و ﺗﺮک آن ﻣﮑﺮوه اﺳﺖ‪ ،‬زﯾﺮا ﻋﻘﯿﻘﻪ از اﺧﻼق ﭘﺴﻨﺪﯾﺪه ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ«‪.‬‬
 ‫ﺧﺎﻧﻪای ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﻘﻮی‬ ‫‪٩٦‬‬

‫اﯾﻦ رأی‪ ،‬اﺷﺘﺒﺎھﯽ از ﺟﺎﻧﺐ اوﺳﺖ – اﻟﻠﻪ رﺣﻤﺘﺶ ﮐﻨﺪ – و ھﺮ ﮐﺴﯽ ﺟﺰ ﻣﺤﻤﺪ ج‬
‫ﺳﺨﻨﺶ را ھﻢ ﻣﯽﺗﻮان ﮔﺮﻓﺖ و ھﻢ ﻣﯽﺗﻮان رد ﮐﺮد‪.‬‬
‫‪ -٢‬ﻇﺎھﺮیھﺎ و ﻟﯿﺚ و ﺣﺴﻦ ﺑﺼﺮی ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ ﮐﻪ واﺟﺐ اﺳﺖ‪.‬‬
‫و ﺑﻪ اﯾﻦ ﻓﺮﻣﺎﯾﺶ رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج اﺳﺘﺪﻻل ﮐﺮدهاﻧﺪ ﮐﻪ ﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫ُُ ُ َ‬
‫»ﻞﻛ ﻏﻼمٍ ُمﺮﺗ ِﻬ ٌﻦ ﺑِ َﻌ ِﻘﻴﻘ ِﺘ ِﻪ«) ‪» .(١‬ھﺮ ﭘﺴﺮ ﺑﭽﻪای در ﮔﺮو ﻋﻘﯿﻘﻪاش اﺳﺖ«‪.‬‬
‫آﻧﺎن ﮔﻔﺘﻪاﻧﺪ‪ :‬ﻣﺎداﻣﯽ ﮐﻪ »در ﮔﺮو« اﺳﺖ‪ ،‬ﭘﺲ واﺟﺐ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -٣‬ﺟﻤﮫﻮر ﻋﻠﻤﺎ ﺣﺪ وﺳﻂ را در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﮔﻔﺘﻪاﻧﺪ‪ :‬ﺳﻨﺖ اﺳﺖ ﻧﻪ واﺟﺐ ﺑﻨﺎ ﺑﺮ‬
‫ﻓﺮﻣﺎﯾﺶ رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج در ﮐﺘﺎبھﺎی ﺳﻨﻦ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺳﻨﺪ ﺣﺴﻦ رواﯾﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ‪:‬‬
‫َ ْ َ ْ َ ْ ) ‪(٢‬‬ ‫َ ْ ُ َ َ ُ َ َ َ َّ َ ْ َ ْ ُ َ َ ْ َ َ‬
‫»ﻣﻦ و ِﺪﻟ ﻪﻟ ﻓﺄﺣﺐ أن ﻳنﺴﻚ �ﻦ و ِﺪﻟهِ ﻓﻠﻴﻔﻌﻞ« ‪» .‬ﮐﺴﯽ ﮐﻪ ﺑﭽﻪای ﺑﺮاﯾﺶ ﻣﺘﻮﻟﺪ‬
‫ﺷﺪ و دوﺳﺖ داﺷﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺟﺎی ﭘﺴﺮش ﻗﺮﺑﺎﻧﯽ ﮐﻨﺪ اﯾﻦ ﮐﺎر را ﺑﮑﻨﺪ«‪.‬‬
‫اﻣﺎ اﺑﻦ ﺗﯿﻤﯿﻪ و اﺑﻦ ﻗﯿﻢ ﮔﻔﺘﻪاﻧﺪ‪ :‬ﻣﺸﺮوع و ﺟﺎﯾﺰ اﺳﺖ ﺑﺪون ﺗﻌﯿﯿﻦ ﺣﮑﻢ آن‪.‬‬
‫ﺑﺮای ﻓﺮزﻧﺪش ﻋﻘﯿﻘﻪ دھﺪ و اﮔﺮ اﯾﻦ ﮐﺎر را ﻧﮑﺮد‪ ،‬ﻣﻠﺰم ﺑﻪ آن ﻧﻤﯽﺷﻮد و ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ آن‬
‫ﻣﺤﺒﻮس و زﻧﺪاﻧﯽ ﻧﻤﯽﮔﺮدد‪ ،‬در ﻣﯿﺎن ﻗﺒﺎﯾﻞ ﭼﺮﺧﺎﻧﺪه ﻧﻤﯽﺷﻮد و ﺑﺎ ﺷﺎﺧﻪی ﺧﺮﻣﺎ و‬
‫ﮐﻔﺶ زده ﻧﻤﯽﺷﻮد و ﺑﻪ او ﮔﻔﺘﻪ ﻧﻤﯽﺷﻮد‪ :‬اﯾﻦ ﺟﺰای ﮐﺴﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺮای ﻓﺮزﻧﺪش‬
‫ﻋﻘﯿﻘﻪ ﻧﺪاده اﺳﺖ! ﻧﻪ‪ ،‬ﻣﺴﺄﻟﻪ ﺳﺎدهﺗﺮ از آن اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﻌﻨﺎی دور ﮐﺮدن ﻣﻮﺟﺒﺎت آزار و اذﯾﺖ ﭼﯿﺴﺖ؟‬
‫رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪:‬‬
‫َ َ ُْ َ َ َ ٌ ََ ْ ُ َ ُْ َ ً ََ ُ َ ُْ ََْ‬
‫»ﻣﻊ اﻟﻐﻼمِ ﻋ ِﻘﻴﻘﺔ ﻓﺄﻫ ِﺮ�ﻘﻮا �ﻨﻪ دﻣﺎ وأ ِﻣﻴﻄﻮا �ﻨﻪ اﻷذي«‪» .‬ﭘﺲ ﺑﺮاﯾﺶ ﮔﻮﺳﻔﻨﺪی‬
‫ذﺑﺢ ﮐﻨﯿﺪ و او را ﺗﻤﯿﺰ ﻧﻤﺎﯾﯿﺪ«‪.‬‬
‫اذﯾﺖ ھﻤﺎن ﻣﻮ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ‪ ،‬ﻣﯽﺗﻮان ﮔﻔﺖ‪ :‬ھﯿﭻ ﯾﮏ از ﻋﻠﻤﺎی ﺣﻨﻔﯽ ﻧﮕﻔﺘﻪ‪» :‬ھﺮ ﻓﻘﻂ ﮐﺴﯽﮐﻪ ﻋﺎدات ﺟﺎھﻠﯿﺖ را‬
‫دارد‪ ،‬آن را اﻧﺠﺎم ﻣﯽدھﺪ«‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﺑﻌﻀﯽ از آﻧﮫﺎ ﻋﻘﯿﻘﻪ را ﻣﺒﺎح ﻣﯽداﻧﻨﺪ و ﺑﻌﻀﯽ دﯾﮕﺮ ﻣﻨﺪوب و‬
‫ﻣﺴﺘﺤﺐ‪ ،‬و ﺗﺮک ﮐﺮدن آن را ﻣﮑﺮوه ﻣﯽداﻧﻨﺪ‪)ُ .‬ﻣﺼﺤﺢ(‬
‫‪ -١‬اﺣﻤﺪ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ،١٩٨٠٦ ،١٩٨٠١‬اﺑﻮداود‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ،٢٨٣٨‬ﺗﺮﻣﺬی‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ،١٥٢٥‬ﻧﺴﺎﯾﯽ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ‬
‫‪ ،٤٢٠٤‬اﺑﻦ ﻣﺎﺟﻪ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ٣٢٤١‬و ر‪.‬ک‪ :‬اﻟﻤﺸﮑﺎة‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪.٤١٥٣‬‬
‫‪ -٢‬اﺣﻤﺪ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ،٦٨٠٣ ،٦٦٩٤‬اﺑﻮداود‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ،٢٨٤٣‬ﻧﺴﺎﯾﯽ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ٤١٩٦‬و ر‪.‬ک‪ :‬اﻟﻤﺸﮑﺎة‪،‬‬
‫ﺣﺪﯾﺚ ‪.٤١٥٦‬‬
 ‫‪٩٧‬‬ ‫اﺣﮑﺎم ﻧﻮزاد‬

‫اﺑﻦ ﺳﯿﺮﯾﻦ در ﺳﻨﻦ اﺑﻮداود ﮔﻮﯾﺪ‪» :‬اﮔﺮ ﻣﻮﺟﺒﺎت اذﯾﺖ ﻣﻮ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻦ ﻧﻤﯽداﻧﻢ ﮐﻪ‬
‫ﭼﯿﺴﺖ«‪.‬‬
‫ﺷﻮﮐﺎﻧﯽ آن را ﻋﻤﻮﻣﯿﺖ ﺑﺨﺸﯿﺪه اﺳﺖ و ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ‪ :‬ﻣﻮ و ﻏﯿﺮ ﻣﻮ‪ ،‬اذﯾﺖ ﻋﻤﻮﻣﯿﺖ دارد‬
‫ﭘﺲ ﻧﻈﺎﻓﺖ ﻣﯽﺷﻮد و ﻣﻮﯾﺶ ﺗﺮاﺷﯿﺪه ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫اﯾﻦ ﺳﻨﺖ اﺳﻼم اﺳﺖ‪ .‬در ﺳﻨﻦ اﺑﻮداود از ﻗﯿﺲ ﺑﻦ ﻋﺎﺻﻢ ﻣﻨﻘﺮی آﻣﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ‬
‫وﻗﺘﯽ اﺳﻼم آورد‪ ،‬رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج ﺑﻪ او ﻓﺮﻣﺎن داد ﺗﺎ ﺧﺘﻨﻪ ﮐﻨﺪ و ﻣﻮی ﮐﻔﺮ را از ﺑﺪﻧﺶ‬
‫دور ﻧﻤﺎﯾﺪ‪.‬‬
‫ﮐﻠﻤﻪی »ﻣﺮﺗﮫﻦ« ﺑﻪ ﭼﻪ ﻣﻌﻨﺎﺳﺖ؟‬
‫اھﻞ ﻋﻠﻢ در اﯾﻦ ﺑﺎره دو ﻧﻈﺮ دارﻧﺪ‪:‬‬
‫‪ -١‬اﻣﺎم اﺣﻤﺪ ‪ /‬ﮔﻮﯾﺪ‪» :‬در ﮔﺮو ﻋﻘﯿﻘﻪاش اﺳﺖ«‪ .‬ﯾﻌﻨﯽ وﻗﺘﯽ ﮐﻮدﮐﯽ ﻣﺮد‪ ،‬ﺑﺮای‬
‫ﭘﺪر و ﻣﺎدرش ﺷﻔﺎﻋﺖ ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ ﺗﺎ زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﺮاﯾﺶ ﻋﻘﯿﻘﻪ دھﻨﺪ‪ ،‬زﯾﺮا »ﻣﺮﺗﮫﻦ«‪:‬‬
‫ﯾﻌﻨﯽ ﻣﻤﻨﻮع اﻟﺸﻔﺎﻋﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫وﻗﺘﯽ ﮐﻮدﮐﯽ ﺑﻤﯿﺮد‪ ،‬ﺷﻔﺎﻋﺖ ﭘﺪر و ﻣﺎدرش را ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ھﻤﯿﻦ ﺧﺎﻃﺮ در ﻧﻤﺎز‬
‫ﺟﻨﺎزهاش دﻋﺎ ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ ﮐﻪ ﺑﺮای ﭘﺪر و ﻣﺎدرش ﺷﻔﺎﻋﺖ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ -٢‬ﻋﺪهای از ﻋﻠﻤﺎ ﮔﻔﺘﻪاﻧﺪ‪ :‬ﯾﻌﻨﯽ ﺑﺪون ﻋﻘﯿﻘﻪ ﻧﻪ ﻧﺎم ﻧﮫﺎده ﻣﯽﺷﻮد و ﻧﻪ ﻣﻮھﺎﯾﺶ‬
‫ﺗﺮاﺷﯿﺪه ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬زﯾﺮا ﻧﺎﻣﮕﺬاری و ﺗﺮاﺷﯿﺪن ﻣﻮ‪ ،‬واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻗﺮﺑﺎﻧﯽ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﮔﻮﯾﯽ اﯾﻦ رأی ﻧﺰدﯾﮏﺗﺮ اﺳﺖ – ان ﺷﺎءاﻟﻠﻪ – و اﯾﺮادی ﻧﺪارد ﮐﻪ ﻗﻮل اﻣﺎم اﺣﻤﺪ را ﻧﯿﺰ‬
‫وارد ﮐﻨﯿﻢ‪ ،‬زﯾﺮا ھﯿﭻﮐﺲ دﻟﯿﻞ رﯾﺸﻪای و ﺗﻔﺼﯿﻠﯽ ﻧﺪارد‪ ،‬ﭘﺲ اﺷﮑﺎﻟﯽ ﻧﺪارد ﮐﻪ ﻣﯿﺎن‬
‫اﯾﻦ رأی و رأی اﻣﺎم اﺣﻤﺪ ﺟﻤﻊ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﭼﻪ وﻗﺖ ﺑﺮاﯾﺶ ذﺑﺢ ﻣﯽﺷﻮد؟‬
‫) ‪(١‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮ ﺣﺪﯾﺚ اﺑﻮداود‪ ،‬ﺗﺮﻣﺬی و ﺑﯿﮫﻘﯽ ﺳﻨﺖ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ در روز ھﻔﺘﻢ ﺑﺮاﯾﺶ‬
‫ﻋﻘﯿﻘﻪ داده ﺷﻮد و اﯾﻦ ﺣﺪﯾﺚ ﺻﺤﯿﺢ اﺳﺖ ﮐﻪ در روز ھﻔﺘﻢ ذﺑﺢ ﺷﻮد‪.‬‬
‫اﮔﺮ روز ھﻔﺘﻢ ﮔﺬﺷﺖ‪ ،‬در ﭼﮫﺎردھﻢ‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﮔﺬﺷﺖ در ﺑﯿﺴﺖ و ﯾﮑﻢ و اﯾﻦ ﻧﻈﺮ ﺗﺮﻣﺬی اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺷﻮﮐﺎﻧﯽ ﻧﻈﺮی ﻧﺪارد و از ﺗﺮﻣﺬی ﺟﻮﯾﺎی دﻟﯿﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬زﯾﺮا دﯾﻦ ﻣﺎ ﻣﺒﻨﯽ ﺑﺮ دﻟﯿﻞ‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ -١‬اﺣﻤﺪ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ،١٩٨٦٨ ،١٩٨٠٦ ،١٩٧٠٤‬اﺑﻮداود‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ،٢٨٣٩‬ﺗﺮﻣﺬی‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ،٢٩١٠‬ﻧﺴﺎﯾﯽ‪،‬‬

‫ﺣﺪﯾﺚ ‪ ٤٢٠٤‬و ﺑﯿﮫﻘﯽ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪.١٩٦٦٦‬‬
 ‫ﺧﺎﻧﻪای ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﻘﻮی‬ ‫‪٩٨‬‬

‫ﻣﺎ ﺑﻪ ﺷﻮﮐﺎﻧﯽ و دﯾﮕﺮان ﻣﯽﮔﻮﯾﯿﻢ‪ :‬ﺑﯿﮫﻘﯽ ﺑﺎ ﺳﻨﺪی ﮐﻪ ﺣﺴﻦ اﺳﺖ آورده اﺳﺖ ﮐﻪ‪:‬‬
‫اﮔﺮ روز ھﻔﺘﻢ را از دﺳﺖ داد‪ ،‬در روز ﭼﮫﺎردھﻢ و اﮔﺮ آن را ﻧﯿﺰ از دﺳﺖ داد‪ ،‬در روز‬
‫ﺑﯿﺴﺖ و ﯾﮑﻢ ﺑﺮاﯾﺶ ﻋﻘﯿﻘﻪ داده ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫اﮔﺮ از دﺳﺖ دادی‪ ،‬اﺷﮑﺎﻟﯽ ﻧﺪارد ﮐﻪ آن را ﺑﻪ ﺟﺎ آوری ﺣﺘﯽ اﮔﺮ ﻓﺮزﻧﺪ ﺑﺰرگ ﺷﺪ‪،‬‬
‫ﻃﺒﺮاﻧﯽ ﮔﻮﯾﺪ‪ :‬رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج ﺑﺮای ﺧﻮدش ﻋﻘﯿﻘﻪ داد‪.‬‬
‫اﻣﺎ اﯾﻦ ﺣﺪﯾﺚ‪ ،‬ﺿﻌﯿﻒ اﺳﺖ‪.‬‬
‫در اﯾﻨﺠﺎ ﻣﺴﺎﯾﻠﯽ ﻣﻄﺮح ﻣﯽﺷﻮد‪:‬‬
‫‪ -١‬آﯾﺎ ﺟﺎﯾﺰ اﺳﺖ ﮐﻪ ﮐﺴﯽ ﻏﯿﺮ از ﭘﺪر‪ ،‬داوﻃﻠﺒﺎﻧﻪ ﺑﺮای ﮐﻮدﮐﯽ ﻋﻘﯿﻘﻪ ﺑﺪھﺪ؟‬
‫درﺳﺖ آن اﺳﺖ ﮐﻪ ﺷﺮط ﻧﯿﺴﺖ ﭘﺪر ﻋﻘﯿﻘﻪ ﺑﺪھﺪ‪ ،‬زﯾﺮا ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ او ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪ و‬
‫ﻣﺤﺘﺎج ﺑﺎﺷﺪ و ﮐﺴﯽ ﻏﯿﺮ از او دادن ﻋﻘﯿﻘﻪ را ﺑﭙﺬﯾﺮد‪.‬‬
‫‪ -٢‬ﻗﺮﺑﺎﻧﯽ ﺑﺎﯾﺪ در روز ھﻔﺘﻢ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﭘﯿﺶ از آن‪ ،‬ھﯿﭻ ﻧﺼﯽ در اﯾﻦ ﺑﺎره ﻧﯿﺎﻣﺪه‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬اﮔﺮ ﭼﻪ ﮐﻪ ﺑﺮﺧﯽ از ﻓﻘﮫﺎ ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ ﮐﻪ ﻋﻘﯿﻘﻪ دادن ﻗﺒﻞ از روز ھﻔﺘﻢ ﺟﺎﯾﺰ‬
‫اﺳﺖ و اﯾﻦ ﻣﺨﺎﻟﻒ ﻧﺺ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -٣‬در ﺑﺮﺧﯽ از اﻟﻔﺎظ ﮐﻠﻤﻪی » ﹸﻳﺪﹶ ﱠﻣﯽ« ﺑﻪ ﺟﺎی » ﹸﻳ ﹶﺴ ﱠﻤﯽ« آﻣﺪه اﺳﺖ و اﯾﻦ اﺷﺘﺒﺎه‬
‫ﯾﮑﯽ از راوﯾﺎن اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎ ﻗﺘﺎده ﮔﻮﯾﺪ‪ » :‬ﹸﻳﺪﹶ ﱠﻣﯽ« ﯾﻌﻨﯽ ﺑﺎ ﺗﮑﻪ ﭘﺸﻤﯽ از ﺧﻮﻧﺶ‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد و ﺑﺮ ﺷﮑﻢ ﺳﭙﺲ ﺳﺮش ﻗﺮار داده ﺷﻮد‪.‬‬
‫اﺑﻦ ﻋﻤﺮ‪ ،‬ﻋﻄﺎ و ﺣﺴﻦ ﻧﯿﺰ ﭼﻨﯿﻦ رأﯾﯽ دارﻧﺪ‪.‬‬
‫َ‬ ‫ّ‬
‫اﻣﺎ درﺳﺖ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﮐﺎر ﺑﺮدن اﯾﻦ ﮐﻠﻤﻪ اﺷﺘﺒﺎه و ﺗﻮھﻢ »ھ ّﻤﺎم« در اﯾﻦ رواﯾﺖ‬
‫اﺳﺖ) ‪ (١‬ﺑﻨﺎﺑﺮ ﻓﺮﻣﺎﯾﺶ رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج ﻧﺰد اﺑﻦ ﻣﺎﺟﻪ ﮐﻪ از ﺣﺪﯾﺚ ﯾﺰﯾﺪ ﺑﻦ ﻋﺒﺪاﻟﻠﻪ ﻣﺰﻧﯽ‬
‫ْ‬ ‫َ ُ‬ ‫ُْ َ‬ ‫ُ‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه ﮐﻪ ﻓﺮﻣﻮد‪َ �» :‬ﻌ ُّﻖ َ� ْﻦ اﻟﻐﻼمِ َوﻻ � َﻤ ُّﺲ َرأ ُﺳ ُﻪ ِﺑ ِﺪمٍ «) ‪» (٢‬ﺑﺮای ﭘﺴﺮ ﺑﭽﻪ ﻋﻘﯿﻘﻪ‬
‫ذﺑﺢ ﻣﯽﺷﻮد و ﺳﺮش ﺑﺎ ﺧﻮن آﻏﺸﺘﻪ ﻧﻤﯽﺷﻮد«‪ .‬و اﯾﻦ ﻧﺺ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻣﺎ ﮔﻔﺘﻪاﻧﺪ‪ :‬ﺣﺪﯾﺚ ﻣﺮﺳﻞ اﺳﺖ و راﺳﺖ ﮔﻔﺘﻪاﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻋﺒﺪاﻟﻠﻪ ﺑﻦ ﯾﺰﯾﺪ ﺑﻦ ﻋﺒﺪاﻟﻠﻪ ﻣﺰﻧﯽ‪ ،‬ﺗﺎﺑﻌﯽ اﺳﺖ و ﭘﺪرش ﻋﺒﺪاﻟﻠﻪ ﻣﺰﻧﯽ ﺻﺤﺎﺑﯽ اﺳﺖ و‬
‫او از ﭘﺪرش رواﯾﺖ ﻧﮑﺮده اﺳﺖ و ﺳﻨﺪ در اﯾﻨﺠﺎ ﻣﻨﻘﻄﻊ ﮔﺸﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ -١‬ر‪.‬ک‪ :‬ﺗﺤﻔﺔ اﻟﻤﻮﻟﻮد‪ ،‬اﺑﻦ ﻗﯿﻢ‪.٣١ ،‬‬

‫‪ -٢‬اﺑﻦ ﻣﺎﺟﻪ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ٣٢٤٢‬و اﻟﺒﺎﻧﯽ در »ارواء« آن را ﺻﺤﯿﺢ داﻧﺴﺘﻪ اﺳﺖ‪.٣٨٨/٤ ،‬‬
 ‫‪٩٩‬‬ ‫اﺣﮑﺎم ﻧﻮزاد‬

‫اﻣﺎ ﺻﺤﯿﺢﺗﺮ و ﻧﺰدﯾﮏﺗﺮ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺧﻮﻧﯽ ﺑﺮ ﺳﺮ و ﺷﮑﻢ او ﻣﺎﻟﯿﺪه ﻧﻤﯽﺷﺪ‪ ،‬زﯾﺮا اﯾﻦ‬
‫ﮐﺎر – ﺑﻪ ﺧﻮن آﻏﺸﺘﻪ ﮐﺮدن – از ﮐﺎرھﺎی ﺟﺎھﻠﯿﺖ اﺳﺖ و در ﺳﻨﻦ آﻣﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ اھﻞ‬
‫ﺟﺎھﻠﯿﺖ اﯾﻦ ﮐﺎر را اﻧﺠﺎم ﻣﯽدادهاﻧﺪ و وﻗﺘﯽ اﺳﻼم آﻣﺪ‪ ،‬از اﯾﻦ ﮐﺎر ﺑﺎزداﺷﺘﻪ ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫َ‬
‫رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج – ﺑﻨﺎ ﺑﺮ رواﯾﺘﯽ ﮐﻪ اﺑﻦ ﺣﺒﺎن دارد – ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ﺑﻪ ﺟﺎی ﺧﻮن‪ ،‬ﺧﻠﻮق‬
‫]ﻧﻮﻋﯽ ﮔﯿﺎه ﺧﻮش ﺑﻮ[ ﻗﺮار دھﯿﺪ«) ‪ .(١‬و در رواﯾﺖ َﺣ َﺴﻦ آﻣﺪه اﺳﺖ‪» :‬زﻋﻔﺮان« ﯾﺎ‬
‫ھﺮﭼﯿﺰ ﭘﺎﮐﯽ ﮐﻪ ﺟﺎی آن را ﺑﮕﯿﺮد‪.‬‬
‫ﻣﺴﺄﻟﻪی ﺷﺸﻢ‪ :‬ﻣﻌﻨﺎی ﻧﺎﻣﮕﺬاری اﺳﺖ‪ .‬اﺑﻦ اﺑﯽ ﺷﯿﺒﻪ در ﻣﺼﻨﻒ ﮔﻔﺘﻪ اﺳﺖ‪» :‬در روز‬
‫ھﻔﺘﻢ ﻧﺎﻣﮕﺬاری ﻣﯽﺷﻮد«‪ .‬ﮐﻪ دو ﻣﻌﻨﺎ دارد‪:‬‬
‫‪ -١‬ﻧﺎﻣﯽ ﺑﺮ او ﻧﮫﺎده ﺷﻮد و اﯾﻦ ﺻﺤﯿﺢ و درﺳﺖ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -٢‬ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ‪ :‬ھﻨﮕﺎم ﻗﺮﺑﺎﻧﯽ ﻧﺎم اﻟﻠﻪ را ﺑﺒﺮد‪ ،‬ﯾﻌﻨﯽ ﺑﺮ ﻋﻘﯿﻘﻪاش ﺑﮕﻮﯾﺪ ﺑﺴﻢ اﻟﻠﻪ‪.‬‬
‫ﺎن« )دو ﮔﻮﺳﻔﻨﺪ ھﻢاﻧﺪازه(‬ ‫ﻣﺴﺄﻟﻪی ھﻔﺘﻢ‪ :‬اﯾﻦ ﺳﺨﻦ رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج » َﺷﺎﺗَ ُ َ َ َ َ‬
‫ﺎن ﻣﺘﺎﻜﻓِﺌﺘ ِ‬
‫ِ‬
‫اﺳﺖ ھﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﮐﻪ در ﺳﻨﻦ آﻣﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ً‬
‫ﻣﻌﻨﺎﯾﺶ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﻘﺮﯾﺒﺎ ھﻢ ﺳﻦ و ﺳﺎل ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻧﻪ اﯾﻦ ﮐﻪ ﯾﮑﯽ ﺑﺰرگ و دﯾﮕﺮی‬
‫ﮐﻮﭼﮏ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ :‬در ﻧﻮعﺷﺎن ﯾﮑﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﯾﻌﻨﯽ اﯾﻦ ﯾﮑﯽ ﺑﺰ و دﯾﮕﺮی ﮔﻮﺳﻔﻨﺪ ﻧﺒﺎﺷﺪ‬
‫ﯾﺎ اﯾﻦ ﯾﮑﯽ ﮔﻮﺳﻔﻨﺪ ﻋﺮاﻗﯽ و دﯾﮕﺮی ﻧﺠﺪی ﻧﺒﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ً‬
‫اﻟﺒﺘﻪ اﯾﻦ اﻣﺮ ﻣﺎﯾﻪی زﺣﻤﺖ اﺳﺖ و درﺳﺖ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﻘﺮﯾﺒﺎ ھﻢ ﺳﻦ و ﺳﺎل ﺑﺎﺷﻨﺪ‬
‫و اﯾﺮادی ﻧﺪارد ﮐﻪ ﯾﮑﯽ ﺑﺰ ﻧﺮ و دﯾﮕﺮی ﻗﻮچ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﯾﻌﻨﯽ از ﺑﺰھﺎ ﺑﺎﺷﺪ ﯾﺎ اﺷﮑﺎﻟﯽ ﻧﺪارد ﮐﻪ‬
‫ھﺮدو ﻣﺎده ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬وﻟﯽ اﮔﺮ ﻧﺮ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﺑﮫﺘﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺎﻟﮏ ﺑﻦ اﻧﺲ ‪ /‬ﮔﻮﯾﺪ‪ :‬ﮔﻮﺳﻔﻨﺪی ﺑﺮای ﭘﺴﺮ ﺑﭽﻪ و ﮔﻮﺳﻔﻨﺪی ﺑﺮای دﺧﺘﺮ ﺑﭽﻪ و‬
‫ﺑﻪ اﯾﻦ ﺣﺪﯾﺚ ﺑﺮﯾﺪه اﺳﺘﺪﻻل ﻧﻤﻮد‪» :‬ﺑﺮای ﭘﺴﺮ ﺑﭽﻪ ﯾﮏ ﮔﻮﺳﻔﻨﺪ ﻗﺮﺑﺎﻧﯽ ﻣﯽﮐﺮدﯾﻢ«) ‪.(٢‬‬
‫ﻣﺎ ﻣﯽﮔﻮﯾﯿﻢ‪ :‬اﯾﻦ ﺣﺪﯾﺚ ﺟﺎی ﺑﺤﺚ و ﺑﺮرﺳﯽ دارد‪.‬‬
‫ﮔﻮﯾﺪ‪ :‬از اﺑﻦ ﻋﺒﺎس س رواﯾﺖ اﺳﺖ ﮐﻪ ﮔﻔﺖ‪ :‬رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج ﺑﺮای ھﺮﯾﮏ از ﺣﺴﻦ و‬
‫ﺣﺴﯿﻦ ﯾﮏ ﮔﻮﺳﻔﻨﺪ ﻗﺮﺑﺎﻧﯽ ﮐﺮد) ‪.(٣‬‬

‫‪ -١‬اﺑﻦ ﺣﺒﺎن‪.٥٢١١ ،‬‬

‫‪ -٢‬اﺑﻮداود‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ٢٨٤٤‬و ر‪.‬ک‪ :‬اﻟﻤﺸﮑﺎة‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪.٤١٥٨‬‬
‫‪ -٣‬اﺑﻮداود‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ،٢٨٤٢‬ﺑﯿﮫﻘﯽ در ﺳﻨﻨﺶ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ١٩٦٦٩‬و ر‪.‬ک‪ :‬اﻟﻤﺸﮑﺎة‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪.٤١٥٥‬‬
 ‫ﺧﺎﻧﻪای ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﻘﻮی‬ ‫‪١٠٠‬‬

‫ﻣﺎ ﻣﯽﮔﻮﯾﯿﻢ‪ :‬ﻧﻪ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ﺑﺮای ﭘﺴﺮ دو ﮔﻮﺳﻔﻨﺪ و ﺑﺮای دﺧﺘﺮ‬
‫ﯾﮏ ﮔﻮﺳﻔﻨﺪ«) ‪.(١‬‬
‫ﭘﺲ ﺑﻪ ﺗﻮ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد‪:‬‬
‫‪ -١‬ﯾﺎ زﯾﺎد ﺑﻮدن از ﯾﮏ ﮔﻮﺳﻔﻨﺪ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ اﻋﺘﻤﺎد اﺳﺖ ﭘﺲ ﭘﺬﯾﺮﻓﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ -٢‬ﯾﺎ اﯾﻦ ﮐﻪ ﺑﮕﻮﯾﯿﻢ‪ :‬ﮔﻔﺘﺎر ﺑﺮ ﮐﺮدار ﻣﻘﺪم اﺳﺖ‪ .‬ﭼﺮا ﮐﻪ رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج ﺑﺮای ﺣﺴﻦ‬
‫ﯾﮏ ﮔﻮﺳﻔﻨﺪ و ﺑﺮای ﺣﺴﯿﻦ ﯾﮏ ﮔﻮﺳﻔﻨﺪ ﻗﺮﺑﺎﻧﯽ ﻧﻤﻮد‪ ،‬وﻟﯽ ﺑﻪ ﻣﺮدم ﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫»ﺑﺮای ﭘﺴﺮ دو ﮔﻮﺳﻔﻨﺪ ﻗﺮﺑﺎﻧﯽ ﺷﻮد«‪.‬‬
‫ﻧﺰد اﺻﻮﻟﯿﺎن‪ ،‬ﮔﻔﺘﺎر ﺑﺮ ﮐﺮدار ﻣﻘﺪم اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺴﺄﻟﻪی ھﺸﺘﻢ‪ :‬در ﺣﺪﯾﺜﯽ ﮐﻪ اﺣﻤﺪ و اﺑﻮداود ﺑﺎ ﺳﻨﺪی ﺻﺤﯿﺢ رواﯾﺖ ﮐﺮدهاﻧﺪ‪ ،‬از‬
‫رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج ﭘﺮﺳﯿﺪﻧﺪ‪ :‬ای رﺳﻮل اﻟﻠﻪ‪ ،‬ﻋﻘﯿﻘﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ اﺳﺖ؟‬
‫ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ﻣﻦ ﻋﻘﻮق را دوﺳﺖ ﻧﺪارم«‪.‬‬
‫راوی ﮔﻮﯾﺪ‪ :‬ﮔﻮﯾﯽ رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج از اﯾﻦ اﺳﻢ ﺑﺪش آﻣﺪ‪.‬‬
‫رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج از ﻋﻘﻮق ﺑﺪش آﻣﺪ‪ ،‬وﻟﯽ ھﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﮐﻪ در ﺣﺪﯾﺜﯽ ﺻﺤﯿﺢ ﺑﯿﺎن ﺷﺪ‪،‬‬
‫ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ھﺮ ﭘﺴﺮ ﺑﭽﻪای در ﮔﺮو ﻋﻘﯿﻘﻪاش اﺳﺖ«‪ .‬و »ﺑﺎ ﭘﺴﺮ ﺑﭽﻪ ﻋﻘﯿﻘﻪ اﺳﺖ«‪.‬‬
‫در ﺟﻤﻊ ﻣﯿﺎن اﯾﻦ اﻗﻮال ﮔﻔﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ‪ :‬رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج از اﯾﻦ اﺳﻢ ﺑﺪش آﻣﺪ‪.‬‬
‫ﻓﺮﻣﺎن دادن اﯾﺸﺎن ﺑﻪ ﻋﻘﯿﻘﻪ دادن‪ ،‬دﻟﯿﻠﯽ ﺑﺮ ﺟﺎﯾﺰ ﺑﻮدن آن اﺳﺖ و ﺟﻮاز‪ ،‬ﻣﺎﻧﻊ‬
‫ﮐﺮاھﯿﺖ ﻧﻤﯽﺷﻮد اﯾﻦ ﻗﺎﻋﺪهای اﺻﻮﻟﯽ و ﭘﺎﯾﻪاﯾﺴﺖ‪ .‬ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﻣﺴﺄﻟﻪای ﻣﮑﺮوه وﻟﯽ‬
‫ﮔﺎھﯽ اوﻗﺎت ﺟﺎﯾﺰ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺑﮫﺘﺮ اﺳﺖ ﻧﮕﻮﯾﯿﻢ ﻋﻘﯿﻘﻪ‪ ،‬زﯾﺮا وﻗﺘﯽ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ﺑﺎ ﭘﺴﺮ ﺑﭽﻪ ﻋﻘﯿﻘﻪ اﺳﺖ«‪ .‬ﺑﺎ‬
‫زﺑﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻣﯽﻓﮫﻤﯿﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎ آﻧﺎن ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺖ و وﻗﺘﯽ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻋﻘﻮق را ﻧﻤﯽﭘﺴﻨﺪم«‪.‬‬
‫ﺧﻮاﺳﺖ از اﺳﺘﻔﺎده از اﯾﻦ ﻋﺒﺎرات ﺟﻠﻮﮔﯿﺮی ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺴﺄﻟﻪی ﻧﮫﻢ‪ :‬اﯾﻦ ﻓﺮﻣﺎﯾﺶ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ‪» :‬او را ﺑﺎ زﻋﻔﺮان آﻏﺸﺘﻪ ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ«‪.‬‬
‫َ‬
‫زﻋﻔﺮان ﮔﯿﺎه ﻣﻌﺮوﻓﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﮐﻮﺑﯿﺪه ﻣﯽﺷﻮد و ﺑﺎ ﺧﻠﻮق – ﮔﯿﺎھﯽ ﻣﻌﻄﺮ – ﻣﺨﻠﻮط‬
‫ﺷﺪه و روی ﺳﺮ ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬

‫‪ -١‬اﺣﻤﺪ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ،٢٦٩٥٨‬اﺑﻮداود‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ،٢٨٣٧ ،٢٨٣٥‬ﺗﺮﻣﺬی‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ،١٥١٩‬ﻧﺴﺎﯾﯽ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ‬

‫‪ ،٤٥٠٥ ،٤٥٠٣‬اﺑﻦ ﻣﺎﺟﻪ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ٣٢٣٨‬و ر‪.‬ک‪ :‬اﻟﻤﺸﮑﺎة‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪.٤١٥٢‬‬
 ‫‪١٠١‬‬ ‫اﺣﮑﺎم ﻧﻮزاد‬

‫اھﻞ ﻋﻠﻢ ﮔﻮﯾﻨﺪ‪ :‬اﯾﻦ اﻣﺮ دﻻ ﻟﺖ ﺑﺮ آن دارد ﮐﻪ ﻣﺎﻟﯿﺪن زﻋﻔﺮان ﯾﺎ دﯾﮕﺮ ﻣﻮاد ﻣﻌﻄﺮ ﺑﺮ‬
‫ﺳﺮ ﻧﻮزادان ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺻﻤﻎ‪ ،‬ﺣﻨﺎ‪ ،‬ﮐﺘﻢ ﯾﺎ ھﺮﭼﯿﺰی ﺷﺒﯿﻪ آن ﺟﺎﯾﺰ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺴﺄﻟﻪی دھﻢ‪ :‬ﻋﻘﯿﻘﻪ دادن ﺑﺮای ﺣﺴﻦ و ﺣﺴﯿﻦ دﻟﯿﻠﯽ ﺑﺮ ﺟﻮاز ﻋﻘﯿﻘﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﮐﺴﯽ‬
‫ً‬
‫ﻏﯿﺮ از ﭘﺪر ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ و اﯾﻦ اﻣﺮ ﻗﺒﻼ ﺑﯿﺎن ﺷﺪ‪.‬‬
‫از اﯾﻦ ﺣﺪﯾﺚ ﻣﯽﻓﮫﻤﯿﻢ ﮐﻪ اﮔﺮ ﭘﺪر ﻣﺮد‪ ،‬ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻣﺘﮑﻔﻞ ﺑﻪ ﭘﺮداﺧﺖ ﻧﻔﻘﻪ ھﺴﺘﻨﺪ‪،‬‬
‫ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺮاﯾﺶ ﻋﻘﯿﻘﻪ ﺑﺪھﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺴﺄﻟﻪی ﯾﺎزدھﻢ‪ :‬ﺻﺪﻗﻪ دادن ﺑﺎ ﻧﻘﺮه آﻣﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ اﻧﺪازهی ﻣﻮی ﺳﺮ ﮐﻮدک‪ ،‬ﻧﻘﺮه‬
‫ﺻﺪﻗﻪ داده ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﭘﺲ ﻣﻘﺪاری ﭘﻮل ﺻﺪﻗﻪ ﻣﯽدھﺪ‪ .‬آﯾﺎ درﺳﺖ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺟﺎی ﻧﻘﺮه‪،‬‬
‫ﻃﻼ ﺻﺪﻗﻪ داده ﺷﻮد؟‬
‫اھﻞ ﻋﻠﻢ ﮔﻮﯾﻨﺪ‪ :‬ﺑﻠﻪ ﻃﺒﺮاﻧﯽ در اوﺳﻂ ﺑﺎ ﺳﻨﺪی ﮐﻪ ﯾﮑﯽ از راوﯾﺎﻧﺶ اﺑﻦ ﺟﺮاح اﺳﺖ‬
‫و ﺣﺪﯾﺚ ﺿﻌﯿﻔﯽ اﺳﺖ‪ ،‬آورده اﺳﺖ‪» :‬رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج ﺑﻪ ﺷﺶ ﮐﺎر اﻣﺮ ﻧﻤﻮد‪ ،‬از ﺟﻤﻠﻪ‪:‬‬
‫ﺻﺪﻗﻪ دادن ﻃﻼ ﺑﺮای ﻧﻮزاد«‪ .‬وﻟﯽ درﺳﺖ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻧﻘﺮه ﺻﺪﻗﻪ داده ﺷﻮد‪ ،‬زﯾﺮا اﯾﻦ‬
‫رواﯾﺖ ﺿﻌﯿﻒ اﺳﺖ‪ .‬ﺻﺪﻗﻪ دادن ﺑﺎ ﻃﻼ‪ ،‬ﻧﻘﺮه ﯾﺎ ﭼﻨﺪ درھﻢ آﺳﺎن و ﺳﺎده اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺴﺄﻟﻪی دوازدھﻢ‪ :‬اذان ﮔﻔﺘﻦ در ﮔﻮش ﻧﻮزاد‪ .‬در ﺳﻨﻦ اﺑﻮداود از رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج آﻣﺪه‬
‫اﺳﺖ ﮐﻪ‪» :‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ در ﮔﻮش ﺣﺴﻦ اذان ﮔﻔﺖ«) ‪.(١‬‬
‫ﺣﮑﻤﺖ اﯾﻦ ﮐﺎر اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻧﻮزاد در ﮐﻮدﮐﯽ‪ ،‬ﺑﺮ ﻻ اﻟﻪ اﻻ اﻟﻠﻪ ﭘﺮورش ﯾﺎﺑﺪ و اوﻟﯿﻦ‬
‫ﭼﯿﺰی ﮐﻪ ﺑﻪ ﮔﻮﺷﺶ ﻣﯽرﺳﺪ ﮐﻠﻤﻪی ﻻ اﻟﻪ اﻻ اﻟﻠﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫اﻗﺎﻣﻪ ﮔﻔﺘﻦ در ﮔﻮش ﻧﻮزاد‪ ،‬از ﮐﺎرھﺎی ﻋﻤﺮ ﺑﻦ ﻋﺒﺪاﻟﻌﺰﯾﺰ ‪ /‬اﺳﺖ‪ ،‬ﭘﺲ ﺗﻮ ﻓﻘﻂ‬
‫ﺑﺎﯾﺪ اذان ﺑﮕﻮﯾﯽ ﻧﻪ اﻗﺎﻣﻪ‪.‬‬
‫ﻣﺴﺄﻟﻪی ﺳﯿﺰدھﻢ‪ :‬ﻣﺴﺘﺤﺐ ﺑﻮدن ﺗﺤﻨﯿﮏ – ﮔﺬاﺷﺘﻦ ﺧﺮﻣﺎ ﯾﺎ ﺷﺒﯿﻪ آن در ﮐﺎم –‬
‫ﻧﻮزاد‪ :‬ﺳﻨﺖ اﺳﺖ ﮐﻪ ھﻨﮕﺎم ﺗﻮﻟﺪ ﻧﻮزاد‪ ،‬ﻣﻘﺪاری ﺧﺮﻣﺎ‪ ،‬ﻋﺴﻞ ﯾﺎ ﭼﯿﺰ ﺷﯿﺮﯾﻨﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺷﮑﺮ‬
‫در دھﺎن ﻧﻮزاد ﺑﮕﺰاری‪.‬‬
‫وﻗﺘﯽ ﻋﺒﺪاﻟﻠﻪ ﺑﻦ اﺑﯽ ﻃﻠﺤﻪ ﻣﺘﻮﻟﺪ ﺷﺪ‪ ،‬او را ﻧﺰد ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج آورد‪ ،‬رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج او را‬
‫ﮔﺮﻓﺖ و ﺑﺎ آب ﭘﺎک دھﺎﻧﺶ ﺧﺮﻣﺎﯾﯽ را ﺟﻮﯾﺪ ﺳﭙﺲ از دھﺎﻧﺶ در آورد و در دھﺎن ﻧﻮزاد‬
‫ﮔﺬاﺷﺖ و ﮐﻮدک ﺷﺮوع ﮐﺮد ﺑﻪ ﺧﻮردن آن‪.‬‬

‫‪ -١‬اﺣﻤﺪ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ،٢٦٧٨٨‬اﺑﻮداود‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ،٥١٠٠‬ﺗﺮﻣﺬی‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ١٥١٧‬و ر‪.‬ک‪ :‬اﻟﻤﺸﮑﺎة‪ :‬ﺣﺪﯾﺚ‬
‫‪.٤١٥٧‬‬
 ‫ﺧﺎﻧﻪای ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﻘﻮی‬ ‫‪١٠٢‬‬

‫رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج ﺑﺎ ﺗﺒﺴﻢ ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ﻧﮕﺎه ﮐﻨﯿﺪ اﻧﺼﺎر ﭼﻘﺪر ﺑﻪ ﺧﺮﻣﺎ ﻣﺤﺒﺖ دارﻧﺪ«) ‪!(١‬‬
‫ﻣﺴﺄﻟﻪی ﭼﮫﺎردھﻢ‪ :‬ﻧﺎمھﺎی ﺑﺮﮔﺰﯾﺪه‪.‬‬
‫ﺳﻨﺖ اﺳﺖ ﮐﻪ در روز ھﻔﺘﻢ ﻧﺎﻣﯽ ﺑﺮای ﻧﻮزادت اﻧﺘﺨﺎب ﮐﻨﯽ‪ ،‬ﯾﮏ اﺳﻢ اﺳﻼﻣﯽ و‬
‫ﻟﻄﯿﻒ ﻧﻪ ﻧﺎمھﺎی ﺧﺎرﺟﯽ دﺷﻤﻨﺎن ﭘﯿﺎﻣﺒﺮان‪ ،‬ﮐﺘﺎبھﺎ و دﺷﻤﻨﺎن رﺳﺎﻟﺖھﺎ‪.‬‬
‫از ﺟﻤﻠﻪ ﻧﺎمھﺎی ﺑﺮﮔﺰﯾﺪه‪ ،‬ﻋﺒﺪاﻟﻠﻪ و ﻋﺒﺪاﻟﺮﺣﻤﻦ اﺳﺖ‪ ،‬زﯾﺮا از ﺟﻤﻠﻪ ﻧﺎمھﺎی ﻣﺤﺒﻮب‬
‫اﻟﻠﻪ ھﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬اﯾﻦ ﺣﺪﯾﺚ ﺻﺤﯿﺤﯽ اﺳﺖ) ‪.(٢‬‬
‫ﺑﻪ ﺷﺮﻃﯽ ﮐﻪ اﯾﻦ ﻧﺎم اﻟﻠﻪ در ﮐﺘﺎب و ﺳﻨﺖ آﻣﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻧﻪ اﯾﻦ ﮐﻪ ﺧﻮدت اﺧﺘﺮاع‬
‫ً‬
‫ﮐﺮده ﺑﺎﺷﯽ! ﻧﺒﺎﯾﺪ اﺳﻢھﺎﯾﯽ را ﺑﯿﺎوری و ﺧﻮدت ﺗﺮﮐﯿﺐ ﮐﻨﯽ‪ ،‬ﻣﺜﻼ ﺑﮕﻮﯾﯽ‪» :‬ﻋﺒﺪاﻟﯿﻘﻈﺎن«‬
‫»ﻋﺒﺪ اﻟﻤﻮﺟﻮد« »ﻋﺒﺪ اﻟﺴﺎھﺮ« زﯾﺮا ﭼﻨﯿﻦ ﭼﯿﺰھﺎﯾﯽ ﻧﯿﺎﻣﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ اﮐﺮم ج از ﺑﺮﺧﯽ از اﺳﻢھﺎ ﻧﮫﯽ ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪ .‬در ﺳﻨﻦ اﺑﻮداود آﻣﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ‬
‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج از اﺳﻢ ﯾﺴﺎر‪ ،‬رﺑﺎح‪ ،‬ﻧﺠﯿﺢ و اﻓﻠﺢ ﻧﮫﯽ ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ) ‪ .(٣‬زﯾﺮا اﯾﻦ ﻧﺎمھﺎ ﺑﻪ ﻓﺎل ﺑﺪ‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬اﮔﺮ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻮادهات ﺑﮕﻮﯾﯽ‪ :‬آﯾﺎ ﯾﺴﺎر در ﺧﺎﻧﻪ اﺳﺖ؟‬
‫ﺑﮕﻮﯾﻨﺪ‪ :‬ﯾﺴﺎر در ﺧﺎﻧﻪ ﻧﯿﺴﺖ‪.‬‬
‫ﺗﻮ اﯾﻦ را ﺑﻪ ﻓﺎل ﺑﺪ ﻣﯽﮔﯿﺮی و ھﻤﯿﻦ ﻃﻮر اﻓﻠﺢ‪ ،‬ﻧﺠﯿﺢ‪ ،‬رﺑﺎح‪.‬‬
‫از ﺟﻤﻠﻪ ﻧﺎمھﺎی ﻣﮑﺮوه دﺧﺘﺮان‪ :‬ﺧﺘﻨﻪ‪ ،‬ﻋﺎﺻﯿﻪ‪ ،‬ﻏﺎوﯾﻪ‪ ،‬ﻣﺘﺨﻠﻔﻪ‪ ،‬ﺑﻠﯿﺪه و ﻏﯿﺒﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻧﺴﺎن ﺑﺎ ﻧﺎم‪ ،‬ﺻﻔﺖ و ﻟﻘﺒﺶ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻣﯽﮔﺬارد‪ .‬او ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﻧﺎم اﺳﻼﻣﯽ ﻗﻮی ﺑﺎﺷﺪ و‬
‫ﻓﺎل ﺑﺪ ﻧﮕﯿﺮد ﯾﻌﻨﯽ ﻧﺎﻣﯽ را ﮐﻪ ﺑﻪ ﻓﺎل ﺑﺪ ﻣﯽﮔﯿﺮﻧﺪ اﻧﺘﺨﺎب ﻧﮑﻨﺪ‪.‬‬
‫در ﮐﺘﺎب ﻣﻮﻃﺎی اﻣﺎم ﻣﺎﻟﮏ آﻣﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج ﺑﻪ ﻣﺮدی ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ﺑﺮﺧﯿﺰ‬
‫ﺷﺘﺮ را ﺑﺪوش‪ .‬ﻧﺎﻣﺖ ﭼﯿﺴﺖ؟«‬
‫ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺣﺮب‪.‬‬
‫ﭘﺲ ﺑﻪ او ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﻨﺸﯿﻦ«‪.‬‬
‫ﺑﻪ دوﻣﯽ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻧﺎم ﺗﻮ ﭼﯿﺴﺖ؟‪.‬‬
‫ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣﺮه‪.‬‬

‫‪ -١‬ﻣﺴﻠﻢ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ،٦٢٧٥‬اﺣﻤﺪ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ١٣٧٧٢‬و اﺑﻮداود‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪.٤٩٤٧‬‬

‫‪ -٢‬ﻣﺴﻠﻢ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ،٥٥٤٢‬اﺑﻮداود‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ٤٩٤٥‬و ﺗﺮﻣﺬی‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪.٢٩١١‬‬
‫‪ -٣‬ﺗﺮﻣﺬی‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ،٢٩١٢‬اﺑﻦ ﺣﺒﺎن‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ،٥٧٤٣‬اﺑﻦ ﻣﺎﺟﻪ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ،٣٨١٣‬از ﻋﻤﺮ س‪ ،‬ﺑﻪ رواﯾﺖ‬
‫اﺑﻮداود‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ٤٩٥٥ ،٤٩٥٤‬از ﺳﻤﺮه ﺑﻦ ﺟﻨﺪب س‪.‬‬
 ‫‪١٠٣‬‬ ‫اﺣﮑﺎم ﻧﻮزاد‬

‫ﭘﺲ ﺑﻪ او ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﻨﺸﯿﻦ«‪.‬‬

‫ﺑﻪ ﺳﻮﻣﯽ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻧﺎم ﺗﻮ ﭼﯿﺴﺖ؟«‬
‫ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺻﺨﺮ‪.‬‬
‫ﺑﻪ او ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﻨﺸﯿﻦ«‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﭼﮫﺎرﻣﯽ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻧﺎم ﺗﻮ ﭼﯿﺴﺖ؟«‬
‫ﮔﻔﺖ‪ :‬ﯾﻌﯿﺶ‪.‬‬
‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﺑﻪ او ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺷﺘﺮ را ﺑﺪوش« و او ﺷﺘﺮ را دوﺷﯿﺪ) ‪.(١‬‬
‫ﻣﺴﺄﻟﻪی ﭘﺎﻧﺰدھﻢ‪ :‬آﯾﺎ ﭼﯿﺰی ﺟﺰ ﮔﻮﺳﻔﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﮔﺎو و ﺷﺘﺮ ﺑﺮای ﻋﻘﯿﻘﻪ ﺟﺎﯾﺰ اﺳﺖ؟‬
‫ﺟﻤﮫﻮر ﻋﻠﻤﺎ ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ ﮐﻪ ﮔﺎو و ﺷﺘﺮ ﺑﺮای ﻋﻘﯿﻘﻪ ﺟﺎﯾﺰ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮ ﺣﺪﯾﺜﯽ ﮐﻪ‬
‫ﻃﺒﺮاﻧﯽ از اﻧﺲ رواﯾﺖ ﮐﺮده اﺳﺖ ﮐﻪ ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ﺑﺮای او از ﺷﺘﺮ‪ ،‬ﮔﺎو و ﮔﻮﺳﻔﻨﺪ ﻋﻘﯿﻘﻪ‬
‫داده ﺷﻮد«‪.‬‬
‫اﻣﺎم اﺣﻤﺪ ﮔﻮﯾﺪ‪ :‬ﮐﺴﯽﮐﻪ ﺑﺮای ﭘﺴﺮش ﺷﺘﺮ ﻋﻘﯿﻘﻪ ﻣﯽدھﺪ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ ﯾﮏ ﺷﺘﺮ ﮐﺎﻣﻞ‬
‫ﻋﻘﯿﻘﻪ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫درﺳﺖ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻋﻘﯿﻘﻪ دادن ﺑﺎ ﺷﺘﺮ و ﮔﺎو ﺑﺮای ﻧﻮزاد ﺟﺎﯾﺰ اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﻮ ﻣﯽﺗﻮاﻧﯽ‬
‫ﯾﮏ ﺷﺘﺮ را ﺑﺮای ﻓﺮزﻧﺪت ﻋﻘﯿﻘﻪ ﺑﺪھﯽ و ﺑﻪ ﺟﺎی دو ﮔﻮﺳﻔﻨﺪ ﺣﺴﺎب ﻣﯽﺷﻮد و دو‬
‫ﮔﻮﺳﻔﻨﺪ ﺑﮫﺘﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫در ﺷﺘﺮ ھﻔﺖ ﯾﺎ ده ﻧﻔﺮ ﺷﺮﯾﮏ ﻧﺸﻮﻧﺪ‪ ،‬زﯾﺮا آن ﯾﮑﯽ در ﻗﺮﺑﺎﻧﯽ و اﯾﻦ ﯾﮑﯽ ﺑﺮای ﻋﻘﯿﻘﻪ‬
‫اﺳﺖ و در ﻋﻘﯿﻘﻪ ھﻔﺖ ﺗﺎ ﯾﺎ ده ﺗﺎ ﺷﺮط ﻧﯿﺴﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺴﺄﻟﻪی ﺷﺎﻧﺰدھﻢ‪ :‬آﯾﺎ ﺷﺮاﯾﻂ ﻗﺮﺑﺎﻧﯽ ﺑﺮای ﻋﻘﯿﻘﻪ ھﻢ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﯾﻌﻨﯽ‪ :‬ﯾﮏ ﭼﺸﻢ‪ ،‬ﺑﯽدﻧﺪان‪ ،‬ﻟﻨﮓ ﯾﺎ ﮔﻮﺷﺶ ﭼﺎک ﺧﻮرده و ﯾﺎ دﯾﮕﺮ ﺗﻮﺻﯿﻔﺎﺗﯽ ﮐﻪ در‬
‫ﺣﺪﯾﺚ ﻋﻠﯽ آﻣﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﺒﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺻﺤﯿﺢ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺷﺮط ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬زﯾﺮا ﻋﻘﯿﻘﻪ ﺑﺎ ﻗﺮﺑﺎﻧﯽ ﻓﺮق دارد‪ ،‬رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج‬
‫ﻗﺮﺑﺎﻧﯽ را ﺑﺎ ﺳﺨﻨﺎﻧﺶ ﻣﺸﺨﺺ ﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫ﮐﺴﯽ ﮐﻪ ﺑﮕﻮﯾﺪ ﺷﺮوط ﻗﺮﺑﺎﻧﯽ ﺑﺮای ﻋﻘﯿﻘﻪ ھﻢ ھﺴﺖ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ ﺑﮕﻮﯾﺪ ﮐﻪ در ﺗﻤﺎم وﻟﯿﻤﻪھﺎ‬
‫و ﻣﮫﻤﺎﻧﯽھﺎی ﺳﻨﺖ ﻧﯿﺰ ﺑﺎﯾﺪ اﯾﻦ ﺷﺮوط را رﻋﺎﯾﺖ ﮐﺮد ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﮫﻤﺎﻧﯽھﺎی ازدواج‪ ،‬زﯾﺮا‬
‫ﻋﺪهای وﻟﯿﻤﻪی ازدواج را واﺟﺐ ﻣﯽداﻧﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ -١‬اﻣﺎم ﻣﺎﻟﮏ در ﻣﻮﻃﺎ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪.١٧٩٩‬‬

 ‫ﺧﺎﻧﻪای ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﻘﻮی‬ ‫‪١٠٤‬‬

‫ﻣﺴﺄﻟﻪی ھﻔﺪھﻢ‪ :‬زﻣﺎن ذﺑﺢ ﮐﺮدن ﻋﻘﯿﻘﻪ‪.‬‬

‫اھﻞ ﻋﻠﻢ در اﯾﻦ ﺑﺎره ﭼﻨﺪ ﻧﻈﺮ دارﻧﺪ‪:‬‬
‫‪ -١‬ﮔﻔﺘﻪاﻧﺪ‪ :‬ﭘﺲ از ﻓﺠﺮ و ﺳﭙﯿﺪه دم ﻗﺮﺑﺎﻧﯽ ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ -٢‬ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ :‬از ﻃﻠﻮع ﺧﻮرﺷﯿﺪ ﯾﺎ از وﻗﺖ ﭼﺎﺷﺖ‪.‬‬
‫‪ -٣‬ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ‪ :‬ھﺮ وﻗﺖ دﯾﮕﺮ‪.‬‬
‫‪ -٤‬ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪه‪ :‬در ﺷﺐ ھﻢ ﺟﺎﯾﺰ اﺳﺖ‪.‬‬
‫درﺳﺖ آن اﺳﺖ ﮐﻪ وﻗﺖ ﻣﺸﺨﺺ و ﻣﻌﯿﻨﯽ ﻧﺪارد‪ .‬ﯾﻌﻨﯽ در ﺗﻤﺎم ﺳﺎﻋﺎت روز و ﮔﺮﻧﻪ‬
‫ھﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﮐﻪ اﺷﺎره ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ در روز ھﻔﺘﻢ ذﺑﺢ ﮔﺮدد‪.‬‬
‫ﻋﻘﯿﻘﻪ ﺑﺎﯾﺪ از ﻣﻔﺎﺻﻞ ﺟﺪا ﺷﻮد و ھﯿﭻ اﺳﺘﺨﻮاﻧﯽ ﺷﮑﺴﺘﻪ ﻧﺸﻮد ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺧﻮش ﺑﯿﻨﯽ‬
‫ﺑﻪ اﯾﻦ ﮐﻪ اﺳﺘﺨﻮاﻧﯽ از اﯾﻦ ﻧﻮزاد ﺷﮑﺴﺘﻪ ﻧﺸﻮد‪.‬‬
‫اﯾﻦ ﻣﻮﺿﻮع در ﯾﮑﯽ از اﺣﺎدﯾﺚ ﻣﺮﺳﻞ اﺑﻮداود آﻣﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ ﺟﻌﻔﺮ ﺑﻦ ﻣﺤﻤﺪ از‬
‫ﭘﺪرش از رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج رواﯾﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ درﺑﺎرهی ﻋﻘﯿﻘﻪای ﮐﻪ ﻓﺎﻃﻤﻪ ﺑﺮای ﺣﺴﻦ و‬
‫ﺣﺴﯿﻦ داده ﺑﻮد‪ ،‬ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ھﯿﭻ اﺳﺘﺨﻮاﻧﯽ از اﺳﺘﺨﻮانھﺎﯾﺶ را ﻧﺸﮑﻨﯿﺪ«) ‪ .(١‬اﯾﻦ ﺣﺪﯾﺜﯽ‬
‫ﻣﺮﺳﻞ اﺳﺖ و اﺑﻦ ﻗﯿﻢ در ﻣﻮرد آن ﺳﮑﻮت ﮐﺮده اﺳﺖ و اﯾﻦ ﭼﯿﺰی اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺪان اﻧﺲ‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺑﮫﺘﺮ اﺳﺖ ﮐﻪ ﭘﺲ از ﭘﺨﺘﻦ ﮔﻮﺷﺘﺶ ھﺮﮐﺎری ﮐﻪ ﺑﮫﺘﺮ و ﻣﻔﯿﺪﺗﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ آﻧﺎن اﻧﺠﺎم‬
‫دھﺪ و اﮔﺮ ھﻤﺴﺎﯾﮕﺎﻧﺖ ﻓﻘﯿﺮ و ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪ ﺑﻪ ﮔﻮﺷﺖ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬از آن ﺑﻪ اﯾﺸﺎن ﺑﺪه‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﺑﺮای ﺧﻮردن ﮔﻮﺷﺖ ﻋﻘﯿﻘﻪ ﻣﯿﮫﻤﺎﻧﺎﻧﯽ را دﻋﻮت ﮐﺮدی ﻧﯿﺰ اﯾﺮادی ﻧﺪارد‪.‬‬
‫ﺗﻮ ﻣﯿﺎن ﺻﺪﻗﻪ دادن آن ﯾﺎ دﻋﻮت ﮐﺮدن ﻣﮫﻤﺎﻧﺎن ﺑﺮای ﺻﺮف آن ﻣﺨﺘﺎر ھﺴﺘﯽ‪.‬‬
‫واﷲ أﻋﻠﻢ وﺻﲆ اﷲ ﻋﻠﯽ ﻧﺒﻴﻨﺎ ﳏﻤﺪ وﻋﲆ آﻟﻪ وﺻﺤﺒﻪ وﺳﻠﻢ‪.‬‬
‫***‬

‫‪ -١‬ﺑﯿﮫﻘﯽ در ﮐﺘﺎب ﺟﻤﺎع أﺑﻮاب اﻟﻌﻘﯿﻘﺔ‪ ،‬ﺑﺎب ﭼﮫﺎرم‪.٢٥٨/١٤ ،‬‬

 ‫ﺣﻘﻮق ﻓﺮزﻧﺪان‬

‫إن اﳊﻤﺪ ﷲ ﻧﺤﻤﺪه وﻧﺴﺘﻌﻴﻨﻪ وﻧﺴﺘﻐﻔﺮه وﻧﺴﺘﻬﺪﻳﻪ وﻧﻌﻮذ ﺑﺎﷲ ﻣﻦ ﴍور أﻧﻔﺴﻨﺎ وﻣﻦ‬
‫ﺳﻴﺌﺎت أﻋﲈﻟﻨﺎ ﻣﻦ ﳞﺪه اﷲ ﻓﻼ ﻣﻀﻞ ﻟﻪ وﻣﻦ ﻳﻀﻠﻞ ﻓﻼ ﻫﺎدی ﻟﻪ‪.‬‬
‫وأﺷﻬﺪ أن ﻻ إﻟﻪ إﻟﻪ اﷲ وأﺷﻬﺪ أن ﳏﻤﺪﹰ ا ﻋﺒﺪه ورﺳﻮﻟﻪ ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﻋﻠﯽ آﻟﻪ وﺻﺤﺒﻪ‬
‫ﻛﺜﲑا‪.‬‬
‫ﺗﺴﻠﻴﲈ ﹰ‬
‫ﹰ‬ ‫وﺳﻠﻢ‬
‫در اﯾﻦ ﭼﻨﺪ ﺻﻔﺤﻪ روی ﺳﺨﻨﻢ ﺑﺎ واﻟﺪﯾﻦ و وﻇﺎﯾﻒﺷﺎن اﺳﺖ و ﺑﻪ اﻟﻠﻪ ﻗﺴﻢ ﭼﻪ‬
‫ﻣﺴﺌﻮﻟﯿﺖ ﺑﺰرﮔﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ اﻟﻠﻪ ﻣﺘﻌﺎل از ﺑﺎﻻی ھﻔﺖ آﺳﻤﺎن ﺑﺮ ﮔﺮدنﺷﺎن ﻧﮫﺎده اﺳﺖ‪،‬‬
‫روزی ﮐﻪ اﻟﻠﻪ ﺳﺒﺤﺎن ﺑﻪ رھﺒﺮ و ﻣﺴﺌﻮل ﺧﺎﻧﻪی ﻣﺴﻠﻤﺎن ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪:‬‬
‫ارةُ‬ ‫ۡ‬ ‫ُ ۡ َ ٗ َُ ُ‬
‫ود َها ٱ�َّ ُ‬ ‫ُ َۡ‬ ‫َ ٰٓ َ ُّ َ َّ َ َ َ ْ ُ ْ َ ُ‬
‫ج َ‬‫اس َوٱ� ِ َ‬ ‫ام ُنوا ق ٓوا أنف َس� ۡم َوأهل ِي�م نار� وق‬ ‫﴿���ها ٱ�ِين ء‬
‫َ‬ ‫ۡ‬ ‫ۡ ُ َ‬ ‫َ‬
‫َ َ ۡ َ َ َ ٰٓ َ ٌ َ ‪ُ ٓ َ َّ َ ُ ۡ َ َّ ٞ َ ٞ‬‬
‫� َما أ َم َره ۡم َو�َف َعلون َما يُؤ َم ُرون‪﴾٦‬‬ ‫عليها م��ِكة غِ�ظ شِداد � �عصون ٱ‬
‫]اﻟﺘﺤﺮﯾﻢ‪.[٦ :‬‬
‫»ای ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ اﯾﻤﺎن آوردهاﯾﺪ‪ ،‬ﺧﻮدﺗﺎن و ﮐﺴﺎنﺗﺎن را از آﺗﺸﯽ ﮐﻪ ﺳﻮﺧﺖ آن‪ ،‬ﻣﺮدم و‬
‫ﺳﻨﮓھﺎﺳﺖ ﺣﻔﻆ ﮐﻨﯿﺪ‪ :‬ﺑﺮ آن ]آﺗﺶ[ ﻓﺮﺷﺘﮕﺎﻧﯽ ﺧﺸﻦ ]و[ ﺳﺨﺘﮕﯿﺮ ]ﮔﻤﺎرده ﺷﺪه[‬
‫اﻧﺪ‪ .‬از آﻧﭽﻪ اﻟﻠﻪ ﺑﻪ آﻧﺎن دﺳﺘﻮر داده ﺳﺮﭘﯿﭽﯽ ﻧﻤﯽﮐﻨﻨﺪ و آﻧﭽﻪ را ﮐﻪ ﻣﺄﻣﻮرﻧﺪ اﻧﺠﺎم‬
‫ﻣﯽدھﻨﺪ«‪.‬‬
‫ً‬
‫ﻧﺴﻞ ﺻﺎﻟﺢ و ﻧﯿﮑﻮﮐﺎر ﻣﺎ و در رأس آﻧﺎن ﭘﯿﺎﻣﺒﺮان‪ ،‬اﯾﻦ ﻣﺴﺌﻮﻟﯿﺖ را ﺷﺨﺼﺎ ﺑﻪ دوش‬
‫ﻣﯽﮐﺸﻨﺪ و ﺑﻪ روﺷﯽ ﮐﻪ ﺧﻮاﺳﺖ و ﻣﻮرد ﭘﺴﻨﺪ اﻟﻠﻪ ﺗﻌﺎﻟﯽ اﺳﺖ ﺑﻪ ﺗﺮﺑﯿﺖ اﯾﻦ ﻧﺴﻞ‬
‫ﭘﺮداﺧﺘﻪاﻧﺪ‪.‬‬
‫اﻟﻠﻪ ﻷ در ﮐﺘﺎب ﮐﺮﯾﻤﺶ داﺳﺘﺎنھﺎﯾﯽ در اﯾﻦ زﻣﯿﻨﻪ از ﭘﯿﺎﻣﺒﺮان و اﻓﺮاد ﺻﺎﻟﺢ‬
‫ﺑﺮاﯾﻤﺎن ﺑﺎزﮔﻮ ﮐﺮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫آﯾﺎ اﻟﻠﻪ ﻷ ﺳﺨﻦ ﯾﻌﻘﻮب ÷ را ﻧﻘﻞ ﻧﻔﺮﻣﻮد – روزی ﮐﻪ ﺑﺎ ﯾﻮﺳﻒ ﻣﮫﺮﺑﺎﻧﯽ ﻧﻤﻮد و ﺑﺎ‬
‫ﻣﻼﯾﻤﺖ و ﻧﺮﻣﯽ ﺑﺎ او رﻓﺘﺎر ﻧﻤﻮد و ﺑﻪ او ﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫ُ ْ َ َ ًَۡ‬ ‫َ ٰ ُ َ َّ َ َ ۡ ُ ۡ ُ ۡ َ َ َ َ ٰٓ ۡ َ َ‬
‫� إِخ َوت ِك �يَكِيدوا لك كيدا﴾ ]ﯾﻮﺳﻒ‪.[٥ :‬‬ ‫﴿�ب� � �قصص رءياك‬
 ‫ﺧﺎﻧﻪای ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﻘﻮی‬ ‫‪١٠٦‬‬

‫»ای ﭘﺴﺮک ﻣﻦ‪ ،‬ﺧﻮاﺑﺖ را ﺑﺮای ﺑﺮادراﻧﺖ ﺣﮑﺎﯾﺖ ﻣﮑﻦ ﮐﻪ ﺑﺮای ﺗﻮ ﻧﯿﺮﻧﮕﯽ ﻣﯽاﻧﺪﯾﺸﻨﺪ‪،‬‬
‫زﯾﺮا ﺷﯿﻄﺎن ﺑﺮای آدﻣﯽ دﺷﻤﻨﯽ آﺷﮑﺎر اﺳﺖ«‪.‬‬
‫آﯾﺎ ﻟﻘﻤﺎن ﺑﻪ ﻓﺮزﻧﺪش ﮐﻪ او را آنﮔﻮﻧﻪ ﮐﻪ ﻣﻮرد ﺧﻮاﺳﺖ و رﺿﺎﯾﺖ اﻟﻠﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﺮﺑﯿﺖ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻧﻔﺮﻣﻮد‪:‬‬
‫َّ َّ ّ ۡ َ ُ ۡ‬ ‫َ ُ َ َ ُ ُ َ ٰ ُ َ َّ َ ُ ۡ ۡ‬ ‫ۡ َ َ ُۡ َ ُ ۡ‬
‫ل� َك لظل ٌم‬ ‫﴿�ذ قال لق�ٰن ِ�بنِهِۦ وهو يعِظهۥ �ب� � � ِ‬
‫�ك بِٱ�ِۖ إِن ٱ ِ‬
‫َع ِظ ‪ٞ‬‬
‫يم‪] ﴾١٣‬ﻟﻘﻤﺎن‪.[١٣ :‬‬
‫»و ]ﯾﺎد ﮐﻦ[ ھﻨﮕﺎﻣﯽ را ﮐﻪ ﻟﻘﻤﺎن ﺑﻪ ﭘﺴﺮ ﺧﻮﯾﺶ – در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ وی او را اﻧﺪرز ﻣﯽداد –‬
‫ﮔﻔﺖ‪ :‬ای ﭘﺴﺮک ﻣﻦ‪ ،‬ﺑﻪ اﻟﻠﻪ ﺷﺮک ﻣﯿﺎور ﮐﻪ ﺑﻪ راﺳﺘﯽ ﺷﺮک ﺳﺘﻤﯽ ﺑﺰرگ اﺳﺖ«‪.‬‬
‫او اﯾﻤﺎن و ﺗﻮﺣﯿﺪ را در دل ﮐﻮدک ﻏﺮس داد ﺗﺎ او را ﻋﺒﺎدﺗﮕﺮی ﺑﺮای اﻟﻠﻪ ﻣﺘﻌﺎل‬
‫ﭘﺮورش دھﺪ‪.‬‬
‫ﻧﻮزاد ﺑﻪ ﻣﺤﺾ اﯾﻦ ﮐﻪ ﭘﺎ ﺑﻪ اﯾﻦ زﻣﯿﻦ ﻣﯽﻧﮫﺪ‪ ،‬ﻣﺴﻠﻤﺎن و ﻣﻮﺣﺪ ﺑﻪ دﻧﯿﺎ ﻣﯽآﯾﺪ‪،‬‬
‫رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪:‬‬
‫ُ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬
‫َّ ُ ُ َ َ‬
‫ﻰﻠﻋ اﻟﻔ ْﻄ َﺮ ِة‪ ،‬ﻓَﺄﺑَ َﻮ ُاه ُ� َﻬ ِّﻮ َداﻧِ ِﻪ أ ْو ُ�ﻨَ ِّ َ‬ ‫ُ‬
‫ﺮﺼاﻧِ ِﻪ أ ْو � َﻤ ِّﺠ َﺴﺎﻧِ ِﻪ«) ‪» .(١‬ھﺮ‬ ‫ِ‬ ‫» َﻣﺎ ِﻣ ْﻦ َم ْﻮلﻮ ٍد إِﻻ ﻳﻮﺪﻟ‬
‫ﻧﻮزادی ﺑﺮ ﻓﻄﺮت ﻣﺘﻮﻟﺪ ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬اﯾﻦ ﭘﺪر و ﻣﺎدرش ھﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ او را ﯾﮫﻮدی‪ ،‬ﯾﺎ ﻣﺴﯿﺤﯽ‬
‫و ﯾﺎ آﺗﺶ ﭘﺮﺳﺖ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ«‪.‬‬
‫ﯾﺎ آنﮔﻮﻧﻪ ﮐﻪ رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫ــــﻚ ﺑ ﹺ‬
‫ﺎﻛ ﹰﻴـــــﺎ ﹸﻣﺴﺘ ﹾﹶﺼــــــ ﹺﺮ ﹰﺧﺎ‬
‫ﴎ ﹰ‬
‫ورا‬ ‫ـــﺎس ﹶﺣﻮ ﹶﻟــــ ﹶﻚ ﹶﻳ ﹾﻀــــ ﹶﺤﻜ ﹶ‬
‫ﹸﻮن ﹸ ﹸ‬ ‫ﹶواﻟﻨﱠـ ﹸ‬ ‫ﹶو ﹶﻟـــــﺪﹶ ﹾﺗ ﹶﻚ ﹸأ ﱡﻣـ ﹶ ﹶ‬
‫ﹺ‬ ‫ــــﻮ ﹺم ﹶﻣ ﹾﻮﺗﹺ ﹶ‬ ‫ﹶﻓﺎ ﹾﻋ ﹶﻤ ﹾــﻞ ﻟﹺﻨﹶ ﹾﻔ ﹺﺴ ﹶ‬
‫ــــﻚ ﹶﺿــــﺎﺣ ﹰﻜﺎ ﹶﻣ ﹾﺴـــــ ﹸﺮ ﹰ‬
‫ورا‬ ‫ﹺﰲ ﹶﻳ ﹾ‬ ‫ﹸــﻮن إﹺ ﹶذا ﹶﺑﻜﹶــﻮا‬
‫ــﻚ ﹶأﻧﹾــ ﹶﺖ ﹶﺗﻜ ﹸ‬

‫»ﻣﺎدرت ﺗﻮ را در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﮔﺮﯾﻪ و ﻓﺮﯾﺎد ﻣﯽزدی‪ ،‬ﺑﻪ دﻧﯿﺎ آورد‪ ،‬ﺣﺎل آن ﮐﻪ اﻓﺮاد‬
‫ﭘﯿﺮاﻣﻮﻧﺖ از ﺷﺎدی و ﺧﻮﺷﺤﺎﻟﯽ ﻣﯽﺧﻨﺪﯾﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺗﻮ ﺑﺮای ﺧﻮدت ﭼﻨﺎن ﻋﻤﻞ و ﺗﻮﺷﻪ داﺷﺘﻪ‬
‫ﺑﺎش ﮐﻪ در روز ﻣﺮﮔﺖ‪ ،‬وﻗﺘﯽ آﻧﺎن ﮔﺮﯾﺎﻧﻨﺪ‪ ،‬ﺗﻮ ﺷﺎدﻣﺎن و ﺧﻨﺪه رو ﺑﺎﺷﯽ«‪.‬‬
‫روزی ﮐﻪ ﻧﻮزاد ﭘﺎ ﺑﺮ اﯾﻦ زﻣﯿﻦ ﻣﯽﻧﮫﺪ‪ ،‬اوﻟﯿﻦ ﻣﺴﺌﻮل و ﺳﺮﭘﺮﺳﺘﺶ ﭘﺪرش اﺳﺖ و‬
‫وﻇﯿﻔﻪاش اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ او را ﺑﻪ ﺳﺎﺣﻞ ﺳﻼﻣﺘﯽ و راه ﺑﮫﺸﺖ رھﻨﻤﻮن ﺳﺎزد‪.‬‬
‫ﻟﻘﻤﺎن ÷ ﺑﻪ ﭘﺴﺮش ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ‪:‬‬
‫َ ٰ ُ َ َّ َ ُ ۡ ۡ َّ‬
‫�ك بِٱ� ِ﴾ ]ﻟﻘﻤﺎن‪.[١٣ :‬‬
‫﴿�ب� � � ِ‬

‫‪ -١‬ﺑﺨﺎری‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ١٣٣٥ ،١٣٣٤‬و ﻣﺴﻠﻢ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪.٦٧١٢ ،٦٧١١ ،٦٧٠٩‬‬

 ‫‪١٠٧‬‬ ‫ﺣﻘﻮق ﻓﺮزﻧﺪان‬

‫»ای ﭘﺴﺮک ﻣﻦ‪ ،‬ﺑﻪ اﻟﻠﻪ ﺷﺮک ﻣﯿﺎور«‪.‬‬

‫آﯾﺎ روﺷﯽ ﺷﮕﻔﺖ اﻧﮕﯿﺰﺗﺮ از اﯾﻦ ﺷﻨﯿﺪهای؟ آﯾﺎ ﮐﯿﻔﯿﺘﯽ ﺑﮫﺘﺮ از اﯾﻦ دﯾﺪهای؟‬
‫َۡ َ ۡ َ‬ ‫ۡ ۡ‬ ‫َّ َ َ ۡ‬ ‫َ َُ َ‬
‫لصل ٰوة َوأ ُم ۡر بِٱل َمع ُر ِ‬
‫وف َوٱنه ع ِن ٱل ُمنكرِ﴾ ]ﻟﻘﻤﺎن‪.[١٧ :‬‬ ‫﴿�ٰب َّ‬
‫� أق ِ ِم ٱ‬
‫»ای ﭘﺴﺮک ﻣﻦ‪ ،‬ﻧﻤﺎز را ﺑﺮﭘﺎ دار و ﺑﻪ ﮐﺎر ﭘﺴﻨﺪﯾﺪه وادار و از ﮐﺎر ﻧﺎﭘﺴﻨﺪ ﺑﺎز دار«‪.‬‬
‫ﺳﭙﺲ اﻓﺰود‪:‬‬
‫َ‬
‫َ ۡ ۡ َ َٰ َ ٓ َ َ َ‬
‫� ما أصابك﴾ ]ﻟﻘﻤﺎن‪.[١٧ :‬‬ ‫﴿وٱص ِ�‬
‫»و ﺑﺮ آﺳﯿﺒﯽ ﮐﻪ ﺑﺮ ﺗﻮ وارد آﻣﺪه اﺳﺖ ﺷﮑﯿﺒﺎ ﺑﺎش«‪.‬‬
‫او داﻧﺴﺖ ﮐﻪ ﭘﺲ از اﻗﺎﻣﻪی ﻧﻤﺎز و اﻣﺮ و ﻧﮫﯽ ﮐﺮدن‪ ،‬ﺑﺎ ﻣﺸﮑﻼت و ﺳﺨﺘﯽھﺎﯾﯽ‬
‫ﻣﻮاﺟﻪ ﺧﻮاھﺪ ﺷﺪ ﭘﺲ ﺑﻪ او ﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫َ ۡ ۡ َ َٰ َ ٓ َ َ َ َ‬
‫﴿وٱص ِ� � ما أصابك﴾ ]ﻟﻘﻤﺎن‪.[١٧ :‬‬
‫»و ﺑﺮ آﺳﯿﺒﯽ ﮐﻪ ﺑﺮ ﺗﻮ وارد آﻣﺪه اﺳﺖ ﺷﮑﯿﺒﺎ ﺑﺎش«‪.‬‬
‫ﺳﭙﺲ ﺑﻪ او ﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫ُۡ‬ ‫َّ‬ ‫ُ‬ ‫َ‬
‫� � ُ� ُّ‬‫�ض َم َر ًحاۖ إ َّن ٱ َّ َ‬ ‫َ‬ ‫ۡ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫﴿ َو َ� تُ َص ّع ۡر َخ َّد َك ل ِ َّ‬
‫ِب � � َتا ٖل‬ ‫ِ‬ ‫اس َو� � ۡم ِش ِ� ٱ� ِ‬
‫لن ِ‬ ‫ِ‬
‫َ ُ‬
‫فخورٖ‪] ﴾١٨‬ﻟﻘﻤﺎن‪.[١٨ :‬‬
‫»و از ﻣﺮدم ]ﺑﻪ ﻏﺮور[ ُر خ ﺑﺮﻣﺘﺎب‪ ،‬و در زﻣﯿﻦ ﻣﺘﮑﺒﺮاﻧﻪ راه ﻣﺮو ﮐﻪ اﻟﻠﻪ ﺧﻮد ﭘﺴﻨﺪ ﻓﺨﺮ‬
‫ﻓﺮوش را دوﺳﺖ ﻧﻤﯽدارد«‪.‬‬
‫ﯾﻌﻨﯽ‪ :‬ﺑﺮ ﺑﻨﺪﮔﺎن اﻟﻠﻪ ﺗﮑﺒﺮ ﻣﮑﻦ و ﺧﻮد ﭘﺴﻨﺪ ﻣﺒﺎش‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﻮدت ﻣﺒﺎل ﭼﺮا ﮐﻪ ﺗﻮ‬
‫ﺑﻨﺪهی اﻟﻠﻪ ﯾﮕﺎﻧﻪی ﯾﮑﺘﺎ ھﺴﺘﯽ‪.‬‬
‫ﺳﭙﺲ ﺑﻪ او ﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫َ‬
‫ن� َر ٱ ۡ� ۡص َ�ٰت ل َ َص ۡو ُ‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ َّ‬ ‫ۡ ُ ۡ‬ ‫ۡ َ‬ ‫ۡ‬
‫ت‬ ‫ِ‬ ‫﴿ َوٱق ِص ۡد ِ� َمشيِك َوٱغضض مِن َص ۡوت ِك ۚ إِن أ‬
‫�‪] ﴾١٩‬ﻟﻘﻤﺎن‪.[١٩ :‬‬ ‫َۡ‬
‫ٱ� ِم ِ‬
‫»و در راه رﻓﺘﻦ ﺧﻮد ﻣﯿﺎﻧﻪرو ﺑﺎش و ﺻﺪاﯾﺖ را آھﺴﺘﻪ ﺳﺎز‪ ،‬ﮐﻪ ﺑﺪﺗﺮﯾﻦ آوازھﺎ ﺑﺎﻧﮓ‬
‫ِ‬
‫ﺧﺮان اﺳﺖ«‪.‬‬
‫ﻣﺆدب و ﻣﻮرد ﻗﺒﻮل ﻣﺮدم ﺑﺎش‪ ،‬ﻓﺮوﺗﻦ‪ ،‬راﺣﺖ و ﻧﺮم ﺧﻮ‪.‬‬
‫رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج ﺑﻪ ﺗﺮﺑﯿﺖ ﻓﺮزﻧﺪان اھﻤﯿﺖ ﺧﺎﺻﯽ داد ﻧﻪ ﺗﻨﮫﺎ اﯾﻦ ﺑﻠﮑﻪ او ﺑﺰرگﺗﺮﯾﻦ‬
‫ﻣﺮﺑﯽ اﺳﺖ و اوﺳﺖ ﮐﻪ ﻓﻀﯿﻠﺖ و ﺑﺮﺗﺮیھﺎ را در اﯾﻦ ﻧﺴﻞ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺳﺎﺧﺖ و اوﺳﺖ ﮐﻪ‬
‫اﻟﻠﻪ ﺑﻪ وﺳﯿﻠﻪی او ﮔﻤﺮاھﺎن را از ﮔﻤﺮاھﯽ و ﮐﻮران را از ﮐﻮری و ﻧﺎﺑﯿﻨﺎﯾﯽ ﻧﺠﺎت داد‪.‬‬
 ‫ﺧﺎﻧﻪای ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﻘﻮی‬ ‫‪١٠٨‬‬

‫ـــــﺮ ﹺ‬
‫اﻹ ﹶﻟــــــ ﹸﻪ ﹶﳍﹶــــــﺎ ﹶﻓ ﹶﺒــــــﺪﱠ ﹶل ﹶﺣ ﹶ‬
‫ﺎﳍﹶــــــﺎ‬ ‫ﹶﻧ ﹶﻈـ ﹶ‬ ‫ﲪـــــــ ﹴﺪ‬ ‫إﹺ ﱠن ا ﹾﻟ ﹺﱪﻳـــــــ ﹶﺔ ﻳـــــــﻮم ﻣﺒﻌـ ﹺ‬
‫ــــــﺚ ﹶأ ﹾ ﹶ‬ ‫ﹶ ﹾ ﹶ ﹶﹾﹶ‬ ‫ﹶ ﱠ‬
‫ﹶﺠ ﹶﻤ ﹶﻬــــــﺎ ﹶو ﹺﻫ ﹶﻼ ﹶﳍﹶــــــﺎ‬ ‫ﹺ‬
‫ــــــﲑ ا ﹾﻟ ﹶ ﹺﱪ ﱠﻳــــــﺔ ﻧ ﹾ‬
‫ﹶﺧ ﹾ ﹺ‬ ‫ــﺎر ﹺﻣـــ ﹾﻦ‬ ‫ــﺎن ﹺﺣـ ﹾ ﹶ‬
‫ــﲔ ﹾ‬
‫اﺧ ﹶﺘـ ﹶ‬ ‫ــﺮ ﹶم ﹺ‬
‫اﻹﻧ ﹶﹾﺴـ ﹶ‬ ‫ﹶﺑـ ﹾ‬
‫ــﻞ ﹶﻛـ ﱠ‬
‫»روزی ﮐﻪ اﺣﻤﺪ ﻣﺒﻌﻮث ﺷﺪ‪ ،‬اﻟﻠﻪ ﺑﻪ ﻣﺨﻠﻮﻗﺎت ﻧﻈﺮی اﻧﺪاﺧﺖ و اﺣﻮالﺷﺎن را ﺗﻐﯿﯿﺮ‬
‫داد و دﮔﺮﮔﻮن ﺳﺎﺧﺖ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﺑﺎ اﻧﺘﺨﺎب ﮐﺮدن ﺑﮫﺘﺮﯾﻦ آﻓﺮﯾﺪﮔﺎن ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺳﺘﺎره و ھﻼل‬
‫ﻣﺨﻠﻮﻗﺎت‪ ،‬اﻧﺴﺎنھﺎ را ﮔﺮاﻣﯽ داﺷﺖ«‪.‬‬
‫در ﺣﺪﯾﺜﯽ ﺣﺴﻦ آﻣﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ اﻧﺲ ﺑﻦ ﻣﺎﻟﮏ س ﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬
‫َ ْ ْ‬ ‫َ‬ ‫ٌّ‬ ‫َْ َ‬ ‫َ ُ َ َّ ْ َ َ ْ َ َ ْ ُ ْ َ َ ُ ْ َ َ ْ‬
‫ﻰﺴ ﻟي َﺲ ِﻰﻓ ﻗﻠ ِﺒﻚ ِﻏﺶ ﻷ َﺣ ٍﺪ ﻓﺎ� َﻌﻞ«) ‪» .(١‬ای‬ ‫»ﻳﺎ �� ِإن ﻗﺪرت أن ﺗﺼ ِﺒﺢ و�ﻤ ِ‬
‫ﭘﺴﺮک ﻣﻦ! اﮔﺮ ﺑﺘﻮاﻧﯽ ﮐﻪ روز و ﺷﺐ ﺧﻮد را ﺑﺪون اﯾﻦ ﮐﻪ در ﻗﻠﺒﺖ درﺑﺎرهی ﮐﺴﯽ‬
‫ﮐﯿﻨﻪای داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﯽ ﺳﭙﺮی ﮐﻨﯽ‪ ،‬اﯾﻦ ﮐﺎر را اﻧﺠﺎم ﺑﺪه«‪.‬‬
‫در ﺳﻨﻦ ﺗﺮﻣﺬی ﺣﺪﯾﺜﯽ ﺑﺎ ﺳﻨﺪ ﺣﺴﻦ از اﺑﻦ ﻋﺒﺎس ب آﻣﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ ﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫ﭘﺸﺖ ﺳﺮ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﺳﻮار ﺑﻮدم ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﻦ ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ای ﭘﺴﺮ ﺑﭽﻪ!«‬
‫ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﻟﺒﯿﻚ و ﺳﻌﺪﯾﻚ ای رﺳﻮل اﻟﻠﻪ‪.‬‬
‫ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ای ﭘﺴﺮ ﺑﭽﻪ!«‬
‫ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﻟﺒﯿﻚ و ﺳﻌﺪﯾﻚ ای رﺳﻮل اﻟﻠﻪ‪.‬‬
‫ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ای ﭘﺴﺮ ﺑﭽﻪ!«‬
‫ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﻟﺒﯿﻚ و ﺳﻌﺪﯾﻚ ای رﺳﻮل اﻟﻠﻪ‪.‬‬
‫ﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬
‫ﺎﺳﺄل َّ َ‬ ‫َ‬ ‫ﺖ ﻓَ ْ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬
‫ﻚ إ َذا َﺳﺄﻟ َ‬ ‫ُ‬
‫َّ َ ْ ُ َ َ َ‬ ‫َ‬ ‫َّ َ َ ْ َ ْ َ ْ َ‬ ‫َْ‬ ‫ِّ ُ َ ِّ ُ َ‬
‫ﻚ َﻠﻛ َ‬
‫ا�‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ﺎﻫ‬ ‫ﺠﺗ‬ ‫ه‬ ‫ﺪ‬ ‫ﺠﺗ‬
‫ِ‬ ‫ا�‬ ‫ﻆ‬
‫ِ‬ ‫ﻔ‬ ‫اﺣ‬ ‫ﻚ‬ ‫ﻈ‬ ‫ﻔ‬ ‫�‬ ‫ا�‬ ‫ﻆ‬
‫ِ‬ ‫ﻔ‬‫اﺣ‬ ‫ﺎت‬‫ٍ‬ ‫ﻤ‬ ‫ِ‬ ‫» ِإ� أﻋﻠﻤ‬
‫َ‬
‫ﻲﺸء ل ْﻢ َ�ﻨْ َﻔ ُﻌ َ‬ ‫َ‬
‫َْ َ ْ َ ْ ََْ َ َ‬ ‫َ‬ ‫ُ‬
‫َّ َّ َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ َ ْ َ َ ْ َ َ ْ َ ْ َّ‬
‫ﻮك‬ ‫ﺎ� َواﻋﻠ ْﻢ أن اﻷﻣﺔ ل ِﻮ اﺟﺘ َﻤﻌﺖ َﻰﻠﻋ أن �ﻨﻔ ُﻌﻮك � ِ ْ ٍ‬ ‫و ِ�ذا اﺳﺘﻌﻨﺖ ﻓﺎﺳﺘ ِﻌﻦ ِﺑ ِ‬
‫َّ َ ْ َ ْ َ َ َ ُ َّ ُ َ َ َ َ ْ َ َ ُ َ َ َ ْ َ ُ ُّ َ َ ْ َ ْ َ ُ ُّ َ َّ َ ْ َ ْ‬
‫ﻲﺸ ٍء ﻗﺪ‬ ‫ِإﻻ �ِﻲﺸ ٍء ﻗﺪ ﻛﺘﺒﻪ ا� لﻚ ول ِﻮ اﺟﺘﻤﻌﻮا ﻰﻠﻋ أن ﻳﺮﻀوك �ِﻲﺸ ٍء لﻢ ﻳﺮﻀوك إِﻻ � ِ‬
‫ُّ ُ‬ ‫َ ْ َ ُ َ َّ‬ ‫َ َ َ ُ َّ ُ َ َ ْ َ ُ َ‬
‫الﺼ ُﺤﻒ«) ‪» .(٢‬ﭘﺴﺮ ﺟﺎن! ﻣﻦ ﭼﻨﺪ ﮐﻠﻤﻪ ﺑﻪ ﺗﻮ‬ ‫ﺖ‬‫ﺖ اﻷﻗﻼم َوﺟﻔ ِ‬ ‫ﻛﺘﺒﻪ ا� ﻋﻠﻴﻚ رﻓِﻌ ِ‬
‫ﻣﯽآﻣﻮزم‪ :‬ھﻤﻮاره ﻓﺮاﻣﯿﻦ اﻟﻠﻪ را رﻋﺎﯾﺖ ﮐﻦ ﺗﺎ او ﻧﯿﺰ ﺗﻮ را ﺣﻔﻆ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻓﺮاﻣﯿﻦ اﻟﻠﻪ را‬
‫رﻋﺎﯾﺖ ﮐﻦ‪ ،‬ھﻤﻮاره او را در ﮐﻨﺎرت ﺧﻮاھﯽ ﯾﺎﻓﺖ‪ ،‬وﻗﺘﯽ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﻣﯽﮐﻨﯽ‪ ،‬از اﻟﻠﻪ ﺑﺨﻮاه‪،‬‬
‫وﻗﺘﯽ ﯾﺎری ﻣﯽﺧﻮاھﯽ از اﻟﻠﻪ ﯾﺎری ﺟﻮی‪ ،‬ﺑﺪان اﮔﺮ ھﻤﻪی اﻣﺖ ﺟﻤﻊ ﺷﻮﻧﺪ ﺗﺎ ﻣﻨﻔﻌﺘﯽ‬

‫‪ -١‬ﺗﺮﻣﺬی‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ،٢٧٤٨‬اﺑﻮﯾﻌﻠﯽ در ﻣﺴﻨﺪش‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ٣٦٢١٧‬و ر ‪.‬ک‪ :‬اﻟﻤﺸﮑﺎة‪ :‬ﺷﻤﺎره ‪.١٧٥‬‬
‫‪ -٢‬اﺣﻤﺪ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ،٢٧٦٦‬ﺗﺮﻣﺬی‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ٣٥٦٦‬و ر‪.‬ک‪ :‬اﻟﻤﺸﮑﺎة ﺣﺪﯾﺚ ‪.٥٣٠٢‬‬
 ‫‪١٠٩‬‬ ‫ﺣﻘﻮق ﻓﺮزﻧﺪان‬

‫ﺑﻪ ﺗﻮ رﺳﺎﻧﻨﺪ‪ ،‬ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻣﮕﺮ آﻧﭽﻪ اﻟﻠﻪ ﺑﺮاﯾﺖ ﻧﻮﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬و اﮔﺮ ﺗﻤﺎم اﻣﺖ ﺟﻤﻊ ﺷﻮﻧﺪ ﺗﺎ‬
‫ﺿﺮری ﺑﻪ ﺗﻮ ﺑﺮﺳﺎﻧﻨﺪ‪ ،‬ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻣﮕﺮ آﻧﭽﻪ اﻟﻠﻪ ﺑﺮاﯾﺖ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻗﻠﻢھﺎ ﺑﺮداﺷﺘﻪ ﺷﺪ و‬
‫ﻧﺎﻣﻪھﺎی اﻋﻤﺎل ﺧﺸﮏ ﮔﺮدﯾﺪ«‪.‬‬
‫ﺑﻠﻪ ﺑﻪ ﯾﺎد اﻟﻠﻪ! ﺑﻪ ﯾﺎد اﻟﻠﻪ ﺑﺎش ﺗﺎ او ﺗﻮ را ﺣﻔﻆ ﮐﻨﺪ‪ ،‬آﯾﺎ ﭘﺪر و ﻣﺎدرھﺎ ﻓﺮزﻧﺪانﺷﺎن را‬
‫ﺑﻪ اﯾﻦ ﻋﺒﺎرات ﺳﻔﺎرش ﻧﻤﻮدهاﻧﺪ؟‬
‫آﯾﺎ روزی ﮐﻪ ﭘﺪر اول ﺻﺒﺢ ﺑﺎ ﭘﺴﺮش ﺑﻪ ﺳﺮ ﮐﺎر ﯾﺎ ﺑﻪ ﻣﺪرﺳﻪ ﯾﺎ ﺑﻪ ﻣﺰرﻋﻪ ﻣﯽرود‪ ،‬در‬
‫وﻗﺖ ﺧﺪاﺣﺎﻓﻈﯽ ﺑﻪ او ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ‪» :‬اﻟﻠﻪ را ﺑﻪ ﯾﺎد داﺷﺘﻪ ﺑﺎش ﺗﺎ او از ﺗﻮ ﻣﺤﺎﻓﻈﺖ ﮐﻨﺪ«‪.‬‬
‫ﯾﮑﯽ از داﻧﺸﻤﻨﺪان اﻧﺪﻟﺴﯽ ﭘﺴﺮش را ﭼﻨﯿﻦ ﺳﻔﺎرش ﻧﻤﻮد‪:‬‬
‫ﻣﻮﺳﻮﻋﺔ اﻟﺸﻌﺮ اﻹﺳﻼﻣﯽ – )‪.(٧/٧١٨‬‬
‫ﹺ‬ ‫واﻟــــــــﻨﱠ ﹾﻔﺲ د ﹺ‬ ‫ـــــــﺔ ﹺﰲ ﹸﻇ ﹾﻠﻤـ ﹴ‬
‫ت ﺑﹺ ﹺﺮﻳﺒـ ﹴ‬
‫ــــــــﺎن‬‫اﻋ ﹶﻴــــــــ ﹲﺔ ﹶإﱃ اﻟ ﱡﻄ ﹾﻐ ﹶﻴ‬ ‫ﹸ ﹶ‬ ‫ﹶ‬ ‫ـــــــﺔ‬ ‫ﹶ‬ ‫ﹶوإﹺ ﹶذا ﹶﺧ ﹶﻠـ ﹾ‬
‫ـــــــﻮ ﹶ ﹾ ﹶ‬
‫ـــــﺮ ﹺاﲏ‬ ‫إﹺ ﱠن ا ﱠﻟــــــ ﹺﺬي ﹶﺧ ﹶﻠـ ﹶ‬
‫ـــــﻖ اﻟ ﱠﻈــــــ ﹶﻼ ﹶم ﹶﻳـ ﹶ‬
‫اﻹ ﹶﻟ ﹺ‬
‫ـــﻪ ﹶو ﹸﻗ ﹾ‬
‫ـــﻞ ﹶﳍﹶـــﺎ‬ ‫ﺎﺳـــﺘ ﹾﹶﺤ ﹺﻲ ﹺﻣـــ ﹾﻦ ﹶﻧ ﹶﻈ ﹺ‬
‫ـــﺮ ﹾ ﹺ‬ ‫ﹶﻓ ﹾ‬
‫»اﮔﺮ در ﺗﺎرﯾﮑﯽ و ﻇﻠﻤﺖ ﺑﺎ ﺗﺮدﯾﺪ و ﮔﻨﺎه روﺑﺮو ﺷﺪی و ﻧﻔﺲ ﺗﻮ را ﺑﻪ ﻃﻐﯿﺎن و‬
‫ﺳﺮﮐﺸﯽ ﻓﺮا ﻣﯽﺧﻮاﻧﺪ‪ ،‬از ﻧﮕﺎه ﭘﺮوردﮔﺎر ﺣﯿﺎ ﮐﻦ و ﺑﻪ ﻧﻔﺴﺖ ﺑﮕﻮ‪ ،‬ﮐﺴﯽﮐﻪ ﺗﺎرﯾﮑﯽ را‬
‫آﻓﺮﯾﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺮا ﻣﯽﺑﯿﻨﺪ«‪.‬‬
‫ﺑﻠﻪ! او ﻣﺮاﻗﺒﺖ و ﺗﺮس را در دل ﻓﺮزﻧﺪان ﮐﺎﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﺎ در ﺣﺎﻟﯽ ﭘﺮورش ﯾﺎﺑﻨﺪ ﮐﻪ از‬
‫اﻟﻠﻪ ﯾﮕﺎﻧﻪ ﯾﮑﺘﺎ ﺑﺘﺮﺳﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﺗﺮﺑﯿﺖ اﯾﻤﺎﻧﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ اﻟﻠﻪ ﺧﻮاﺳﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻧﺪﻟﺴﯽ دﯾﮕﺮی ﻓﺮزﻧﺪش را ﭼﻨﯿﻦ ﺳﻔﺎرش ﮐﺮد‪:‬‬
‫ــــﻮ ﻋ ﹺﹶﻠ ﹾﻤـــــ ﹶﺖ‬ ‫إﹺ ﹶﱃ ﻣـــــﺎ ﻓﹺﻴـ ﹺ‬ ‫ــــــﻮ ﹶأ ﹶﺟ ﹾﺒـــــــ ﹶﺖ‬ ‫ﹶأ ﹶﺑـــــــﺎ ﹶﺑ ﹾﻜ ﹴﺮ ﹶدﻋ ﹾﹶﻮ ﹸﺗـ ﹶ‬
‫ــــﻚ ﹶﻟـ ﹾ‬
‫ــــﻪ ﹶﺣ ﱡﻈـ ﹶ‬ ‫ﹶ‬ ‫ــــــﻚ ﹶﻟـ ﹾ‬
‫ـــــــﻮن ﺑﹺـ ﹺ‬
‫إﹺ ﹶﱃ ﹺﻋ ﹾﻠــــــــ ﹴﻢ ﹶﺗ ﹸﻜـ‬
‫ﹸﻣ ﹶﻄﺎ ﹰﻋــــــــﺎ إﹺ ﹾن ﹶﳖﹶ ﹾﻴــــــــ ﹶﺖ ﹶوإﹺ ﹾن ﹶأ ﹶﻣـ ﹾ‬
‫ـــــــﺮ ﹶت‬ ‫ـــــــﻪ إﹺ ﹶﻣﺎ ﹰﻣــــــــﺎ‬ ‫ﹸ‬

‫اﻟﺴــــــــﺒﹺ ﹶﻴﻞ إﹺ ﹶذا ﹶﺿــــــــ ﹶﻠ ﹾﻠ ﹶﺖ‬

‫ﻳﻚ ﱠ‬‫ﹶو ﹶ ﹾﳞــــــــ ﹺﺪ ﹶ‬ ‫ﳚ ﹸﻠـــــﻮ ﹶﻣـــــﺎ ﺑﹺ ﹶﻘ ﹾﻠﺒﹺـــــ ﹶﻚ ﹺﻣـــــ ﹾﻦ ﻋ ﹶﹶﲈ ﹶﻫـــــﺎ‬
‫ﹶو ﹶ ﹾ‬
‫ای اﺑﻮﺑﮑﺮ‪ ،‬اﮔﺮ ﺑﭙﺬﯾﺮی ﺗﻮ را دﻋﻮت ﻣﯽﮐﻨﻢ ﺑﻪﺳﻮی آﻧﭽﻪ ﮐﻪ ﺷﺎﻧﺲ ﺗﻮ در آن اﺳﺖ‬
‫اﮔﺮ درک ﮐﻨﯽ‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﻮی ﻋﻠﻢ و داﻧﺸﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ وﺳﯿﻠﻪی آن در اﻣﺮ و ﻧﮫﯽ‪ ،‬اﻣﺎم و ﭘﯿﺸﻮا‬
‫ﺷﻮی‪ ،‬ﮐﻮری دﻟﺖ ﺑﺮ ﻃﺮف ﺷﻮد و وﻗﺘﯽ ﮔﻤﺮاه ﺷﻮی ﺗﻮ را ﺑﻪ راه ھﺪاﯾﺖ ﮐﻨﺪ«‪.‬‬
‫ﺟﻌﻔﺮ ﺻﺎدق ‪ /‬در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﻓﺮزﻧﺪش را وﺻﯿﺖ ﻣﯽﮐﺮد‪ ،‬ﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫ﻓﺮزﻧﺪم‪ ،‬ﺑﺎ ﻓﺮد ﻓﺎﺟﺮ و ﻧﺎﻓﺮﻣﺎن از ﭘﺪر و ﻣﺎدر‪ ،‬ﺑﺨﯿﻞ و دروﻏﮕﻮ دوﺳﺘﯽ ﻣﮑﻦ‪ ،‬زﯾﺮا‬
‫ﻓﺎﺟﺮ ﻣﺴﺘﺤﻖ ﻟﻌﻨﺖ اﻟﻠﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﺎﻓﺮﻣﺎن از ﭘﺪر و ﻣﺎدر‪ ،‬ﻇﻠﻢ ﺑﻪ ﭘﺪر و ﻣﺎدرش او را ﺗﻌﻘﯿﺐ‬
 ‫ﺧﺎﻧﻪای ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﻘﻮی‬ ‫‪١١٠‬‬

‫ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺨﯿﻞ ﺿﺮوریﺗﺮﯾﻦ ﭼﯿﺰت را ﺑﻪ ﺗﻮ ﻣﯽﻓﺮوﺷﺪ‪ ،‬دروﻏﮕﻮ ﭼﯿﺰ دور را ﺑﺮای ﺗﻮ‬
‫ﻧﺰدﯾﮏ و ﻧﺰدﯾﮏھﺎ را از ﺗﻮ دور ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺎدر ﺣﺒﯿﺐ ﺑﻦ زﯾﺪ‪ ،‬او را ﺻﺎدﻗﺎﻧﻪ و ﺧﺎﻟﺺ ﺑﺮای اﻟﻠﻪ ﺗﺮﺑﯿﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫او ﻣﺠﺎھﺪی در راه اﻟﻠﻪ ﭘﺮورش ﯾﺎﻓﺖ‪ .‬رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج او را ﻧﺰد ﻣﺴﯿﻠﻤﻪی ﮐﺬاب دﺟﺎل‬
‫در ﯾﻤﺎﻣﻪ ﻓﺮﺳﺘﺎد‪ .‬او در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﺑﯿﺴﺖ ﺳﺎل داﺷﺖ‪ ،‬ﺑﺮ ﻣﺴﯿﻠﻤﻪی ﮐﺬاب وارد ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺴﯿﻠﻤﻪ ﺑﻪ او ﮔﻔﺖ‪ :‬آﯾﺎ ﮔﻮاھﯽ ﻣﯽدھﯽ ﮐﻪ ﻣﺤﻤﺪ رﺳﻮل اﻟﻠﻪ اﺳﺖ؟‬
‫ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﻠﻪ‪.‬‬
‫ﮔﻔﺖ‪ :‬آﯾﺎ ﮔﻮاھﯽ ﻣﯽدھﯽ ﮐﻪ ﻣﻦ رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ھﺴﺘﻢ؟‬
‫ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣﻦ ﭼﯿﺰی ﻧﻤﯽﺷﻨﻮم‪.‬‬
‫) ‪(١‬‬
‫ﻣﺴﯿﻠﻤﻪ او را در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﺣﺎﺿﺮ ﻧﺒﻮد از دﯾﻨﺶ ﺑﺎز ﮔﺮدد‪ ،‬ﺗﮑﻪ ﺗﮑﻪ ﮐﺮد ‪.‬‬
‫اﺳـــﻤ ﹶﻚ ﹶﻓـــﻮ ﹶق ﻫﺎﻣـ ﹺ‬ ‫ﹺ‬
‫ــﺎت اﻟﻨ ﹸﱡﺠـــﻮ ﹺم ﹶﻣﻨﹶـــﺎرا‬ ‫ﹾ ﹶ ﹶ‬ ‫ﹾ ﹶ‬ ‫ﻮف ﹶﻟ ﹶ ﹾﲑ ﹶﻓ ﹶ‬
‫ـــﻊ‬ ‫اﻟﺴـــ ﹸﻴ ﹶ‬
‫ـــﻊ ﱡ‬‫ﹶﻣـــ ﹾﻦ ﹶذا ا ﱠﻟـــﺬي ﹶر ﹶﻓ ﹶ‬
‫ــــﻮ ﹺج اﻟﺒﹺ ﹶﺤ ﹺ‬
‫ــــﺎر ﺑﹺ ﹶﺤــــﺎرا‬ ‫ﴏﻧﹶــــﺎ ﻋ ﹶ‬ ‫ﹺ‬ ‫ﹺ‬ ‫ﹸﻛﻨﱠـــــــﺎ ﹺﺟ ﹶﺒـــــــﺎﻻﹰ ﹺﰲ ﹾﹺ‬
‫ﹶــــﲆ ﹶﻣ ﹾ‬ ‫ﹾ‬ ‫ــــــﲈ‬
‫اﳉ ﹶﺒـــــــﺎل ﹶو ﹸر ﱠﺑـ ﹶ‬
‫ﻧ ﹾﹶﺮ ﹸﺟــــــﻮ ﹶﺛ ﹶﻮا ﹶﺑ ﹶ‬
‫ــــــﻚ ﹶﻣ ﹾﻐــــــﻨﹶ ﹰﲈ ﹶو ﹶﺟ ﹶ‬
‫ــــــﻮارا‬ ‫ــــــﻮ ﹶق ﹶأ ﹸﻛ ﱢﻔﻨﹶــــــﺎ‬ ‫ﹶأ ﹾر ﹶو ﹸ‬
‫اﺣﻨﹶــــــﺎ ﹶﻳــــــﺎ ﹶر ﱢب ﹶﻓ ﹾ‬
‫»ﭼﻪ ﮐﺴﯽ ﺷﻤﺸﯿﺮ ﮐﺸﯿﺪ ﺗﺎ ﻧﺎم ﺗﻮ ﺑﺴﺎن ﻣﻨﺎرهای‪ ،‬ﺑﺮ ﺑﺎﻻی ﺳﺘﺎرﮔﺎن ﺑﺮاﻓﺮاﺷﺘﻪ ﺷﻮد‪،‬‬
‫ﻣﺎ ﮐﻮھﯽ در ﻣﯿﺎن ﮐﻮهھﺎ ﺑﻮدﯾﻢ و ﺷﺎﯾﺪ ﺑﺮ ﻣﻮج درﯾﺎ‪ ،‬درﯾﺎ ﺷﺪﯾﻢ‪ ،‬ﭘﺮوردﮔﺎرا!‪ ،‬ﻣﺎ ﺟﺎن‬
‫ﺑﺮ ﮐﻒ ﻧﮫﺎدهاﯾﻢ‪ ،‬و اﻣﯿﺪوارﯾﻢ ﮐﻪ ﺛﻮاب‪ ،‬ﺟﻮار و ھﻤﺴﺎﯾﮕﯽ ﺗﻮ را ﺑﻪ ﻏﻨﯿﻤﺖ ﺑﺒﺮﯾﻢ«‪.‬‬
‫ﺧﻨﺴﺎ ل ﮐﻪ ﻧﺨﻌﯽ ]ﻧﺎم ﯾﮏ ﻗﺒﯿﻠﻪ[ اﺳﺖ‪ ،‬ﭼﮫﺎر ﭘﺴﺮش را ﺑﺮای ﺟﻨﮓ ﻗﺎدﺳﯿﻪ‬
‫آﻣﺎده ﻣﯽﮐﺮد‪ .‬او آﻧﺎن را ﺑﺮ اﺳﺘﻘﺎﻣﺖ‪ ،‬ﻧﻤﺎز و ذﮐﺮ ﺗﺮﺑﯿﺖ ﻧﻤﻮده ﺑﻮد‪ .‬وﻗﺘﯽ ﺟﻨﮓ ﺷﺮوع‬
‫ﺷﺪ ﺑﻪ آﻧﺎن ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻓﺮزﻧﺪاﻧﻢ‪ ،‬ﻣﻦ ﻣﺎدرﺗﺎن ھﺴﺘﻢ‪ ،‬ﺑﻪ اﻟﻠﻪ ﻗﺴﻢ ﻧﻪ ﺑﻪ ﭘﺪرﺗﺎن ﺧﯿﺎﻧﺖ ﮐﺮدم‬
‫و ﻧﻪ ﺑﻪ داﯾﯽﺗﺎن‪ .‬وﻗﺘﯽ ﺟﻨﮓ ﺷﺮوع ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺪان روی آورﯾﺪ و ﺑﻪﺳﻮی ﻗﮫﺮﻣﺎﻧﺎﻧﺶ ﺑﺸﺘﺎﺑﯿﺪ‬
‫و ﺑﺎ ﻣﺮداﻧﺶ ﺑﺠﻨﮕﯿﺪ ﺷﺎﯾﺪ ﮐﻪ اﻟﻠﻪ ﭼﺸﻤﺎﻧﻢ را ﺑﺎ ﺷﮫﺎدت ﺷﻤﺎ روﺷﻦ و ﻧﻮراﻧﯽ ﮔﺮداﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻧﺒﺮد آﻏﺎز ﺷﺪ و ﭼﮫﺎر ﭘﺴﺮ در ھﻤﺎن اﺑﺘﺪای روز ﺑﻪ ﺷﮫﺎدت رﺳﯿﺪﻧﺪ و ﻋﺪهای از‬
‫ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن آﻣﺪﻧﺪ ﺗﺎ اﯾﻦ ﺧﺒﺮ را ﺑﻪ او ﺑﺮﺳﺎﻧﻨﺪ‪ .‬او ﻟﺒﺨﻨﺪ زد و ﺑﺴﯿﺎر ﺷﺎد و ﺧﻮﺷﺤﺎل‬
‫ﮔﺸﺖ و ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺷﮑﺮ و ﺳﭙﺎس اﻟﻠﻪ را ﮐﻪ ﻣﺮا ﺑﺎ ﺷﮫﺎدتﺷﺎن در راه ﺧﻮدش ﺧﻮﺷﺒﺨﺖ و‬
‫ﺳﺮاﻓﺮاز ﻧﻤﻮد‪.‬‬

‫‪ -١‬اﺑﻦ اﺑﯽ ﺷﯿﺒﻪ در ﻣﺼﻨﻒ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪.٢٨٧٧٢‬‬

 ‫‪١١١‬‬ ‫ﺣﻘﻮق ﻓﺮزﻧﺪان‬

‫ـــــﺐ اﻷﹶﻋﹾـــــ ﹶﺮ ﹺاق‬ ‫ﹶأﻋﹾـــــﺪﹶ ﹾد ﹶ‬

‫ت ﹶﺷـــــ ﹾﻌ ﹰﺒﺎ ﹶﻃ ﱢﻴ ﹶ‬ ‫ﹶا ﹾﻷﹸ ﱡم ﹶﻣﺪﹾ ﹶر ﹶﺳــــــــــــــ ﹲﺔ إﹺ ﹶذا ﹶأﻋﹾــــــــــــــﺪﹶ ﹾد ﹶ ﹶﲥﺎ‬

‫ﻳــــــــــﺮ ﹺاق‬
‫ﹶ‬ ‫ــــــــــﲈ إﹺ‬
‫ﹶ‬ ‫ــــــــــﺎﻟﺮ ﱢي ﹶأ ﹾو ﹶر ﹶق ﹶأ ﱠﻳ‬
‫ﱢ‬ ‫ﺑﹺ‬ ‫ﹶا ﹾﻷﹸ ﱡم ﹶﻧ ﹾﺒـــــــــ ﹲﺖ إﹺ ﹾن ﹶﺗ ﹶﻌ ﱠﻬـــــــــﺪﹶ ﹸه ﹾ ﹶ‬
‫اﳊ ﹶﻴـــــــــﺎ‬

‫آﻣــﺎده ﮐــﺮدی ﻣﻠﺘــﯽ ﻧﯿﮑــﻮ و زﯾﺒــﺎ‬ ‫ﻣﺎدر دﺑﺴﺘﺎﻧﯽ اﺳﺖ ﮔﺮ ﮐـﺮدی ﻣﮫﯿـﺎ‬
‫در ﭘﺎی او رﯾـﺰی ﺷـﻮد ﭘـﺎک و ﻣﺼـﻔﺎ‬ ‫ﯾﺎ ﭼﻮن ﮔﯿـﺎھﯽ ﮐـﻪ اﮔـﺮ آب ﺣﯿـﺎ را‬
‫اﺳﻤﺎ دﺧﺘﺮ اﺑﻮﺑﮑﺮ ب ذات اﻟﻨﻄﺎﻗﯿﻦ‪ ،‬ﮐﻪ اﻟﻠﻪ آن دو را )دو ﮐﻤﺮﺑﻨﺪ را( ﺑﺮاﯾﺶ‬
‫ﻧﺸﺎﻧﯽ در ﺑﮫﺸﺖ ﻗﺮار داد‪ ،‬ﺑﻪ ﭘﺴﺮش ﻋﺒﺪاﻟﻠﻪ ﺑﻦ زﺑﯿﺮ‪ ،‬دﻻوری ﮐﻪ در ﺣﺠﻮن ﺑﻪ ﺻﻠﯿﺐ‬
‫ﮐﺸﯿﺪه ﺷﺪه ﺑﻮد‪ ،‬ﭼﻨﯿﻦ ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪ او ﮐﻪ آﻣﺪه ﺑﻮد از ﺗﺮس ﺣﺠﺎج ﺑﻦ ﯾﻮﺳﻒ ﺛﻘﻔﯽ ﺧﻮدش را ﺗﺴﻠﯿﻢ ﮐﻨﺪ ﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫ﻓﺮزﻧﺪم‪ ،‬ﺻﺒﻮر و ﺑﺮدﺑﺎر ﺑﺎش ﮐﻪ ﺗﻮ ﺑﺮ ﺣﻖ ھﺴﺘﯽ‪.‬‬
‫او ﮔﻔﺖ ﻣﺎدر ﺟﺎن! ﻣﯽﺗﺮﺳﻢ ﮐﻪ ﭘﺲ از ﺳﺮ ﺑﺮﯾﺪﻧﻢ‪ ،‬ﻣﺮا ﺳﻼﺧﯽ ﮐﻨﺪ و ﺑﺪﻧﻢ را ﺗﮑﻪ‬
‫ﺗﮑﻪ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ‪.‬‬
‫او ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻓﺮزﻧﺪم‪ ،‬ﭘﻮﺳﺖ ﮐﻨﺪن و ﺳﻼﺧﯽ ﮐﺮدن ﮔﻮﺳﻔﻨﺪ ﭘﺲ از ﺳﺮ ﺑﺮﯾﺪﻧﺶ‪ ،‬ﺿﺮری‬
‫ﺑﻪ او ﻧﻤﯽرﺳﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺲ ﺑﺮ ﺣﻖ اﺳﺘﻮار ﻣﺎﻧﺪ و ﮐﻔﻦ ﺑﻪ ﺗﻦ ﻧﻤﻮد و در راه اﻟﻠﻪ ﺷﮫﯿﺪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺣﻘﻮق ﻓﺮزﻧﺪان ﺑﺮ واﻟﺪﯾﻦ‪:‬‬
‫‪ -١‬اﻧﺘﺨﺎب ھﻤﺴﺮ ﺻﺎﻟﺢ‪.‬‬
‫وﯾﮋﮔﯽھﺎی ھﻤﺴﺮ ﺧﻮب و ﺻﺎﻟﺢ ﭼﯿﺴﺖ؟‬
‫رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج در ﺣﺪﯾﺚ ﺻﺤﯿﺤﯽ ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪:‬‬
‫ُ ْ َ ُ َْ َُْ َ َْ َ َ َ َ َ َ َ َ َ َ َ َ َ ْ‬
‫ﺎﻇ َﻔ ْﺮ ﺑ َﺬات ِّ‬
‫اﺪﻟﻳﻦ ﺗَﺮ َ� ْ‬
‫ﺖ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ﺪﻟﻳ ِﻨﻬﺎ‪ ،‬ﻓ‬
‫»�ﻨﻜﺢ الﻤﺮأة ﻷر� ٍﻊ لِﻤﺎلِﻬﺎ و ِﺤﻟﺴ ِﺒﻬﺎ وﻤﺟﺎلِﻬﺎ و ِ ِ‬
‫اك«) ‪» .(١‬زن ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﭼﮫﺎر ﭼﯿﺰ‪ ،‬ﻧﮑﺎح ﻣﯽﺷﻮد‪ :‬ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻣﺎﻟﺶ‪ ،‬ﻧﺴﺐاش‪،‬‬ ‫ﻳَ َﺪ َ‬

‫زﯾﺒﺎﯾﯽاش‪ ،‬و دﯾﻨﺶ ﭘﺲ – دﺳﺖھﺎﯾﺖ‪ ،‬ﺧﺎک آﻟﻮد ﮔﺮدد – زن دﯾﻨﺪار‪ ،‬اﻧﺘﺨﺎب ﮐﻦ«‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ دﯾﻦ ﻣﮫﻢﺗﺮﯾﻦ وﯾﮋﮔﯽ زن اﺳﺖ و دﯾﻨﺪاری اﺻﻞ ﻗﺮار ﻣﯽﮔﯿﺮد و ﺑﻘﯿﻪ ﺗﺎﺑﻊ آن‬
‫ھﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ -١‬ﺑﺨﺎری‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ٤٩٧٠‬و ﻣﺴﻠﻢ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪.٣٥٩٠‬‬

 ‫ﺧﺎﻧﻪای ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﻘﻮی‬ ‫‪١١٢‬‬

‫ﻣﺎ ﻣﻌﺘﻘﺪﯾﻢ ﮐﻪ زﯾﺒﺎﯾﯽ ﻣﻄﻠﻮب و ﺿﺮوری اﺳﺖ‪ ،‬ﺣﺴﺐ ﻧﯿﺰ ﻣﺮﻏﻮب و ﺧﻮب اﺳﺖ و‬
‫ھﻤﯿﻦ ﻃﻮر ﻣﺎل و ﺛﺮوت‪ .‬ھﻤﻪی اﯾﻦھﺎ ﭼﻨﺎنﮐﻪ ﮔﻔﺘﻢ ﺑﻌﺪ از دﯾﻨﺪاری ﻣﯽآﯾﺪ‪ ،‬زﯾﺮا زﻣﺎﻧﯽ‬
‫ﮐﻪ در ﺑﺮﺧﯽ ﻣﻮاﻗﻊ در اﻧﺘﺨﺎب اﺷﺘﺒﺎھﯽ ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬ﻧﺴﻠﯽ ﻣﻨﺤﺮف ﻧﺸﺄت ﯾﺎﻓﺖ ﮐﻪ ﻧﻪ‬
‫اﻟﻠﻪ را ﻣﯽﺷﻨﺎﺧﺖ و ﻧﻪ از ﺳﺮای آﺧﺮت ﭼﯿﺰی ﻣﯽداﻧﺴﺖ زﯾﺮا او ﺗﺎﺑﻊ ﺗﺮﺑﯿﺖ ﻣﺎدرش‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﭘﺲ اوﻟﯿﻦ ﻣﺴﺆوﻟﯿﺖ واﻟﺪﯾﻦ اﻧﺘﺨﺎب ھﻤﺴﺮی ﺻﺎﻟﺢ اﺳﺖ ﮐﻪ اﻟﻠﻪ و ﺳﺮای آﺧﺮت را‬
‫ﻣﯽﺧﻮاھﺪ‪ .‬ﺑﻪ اﻟﻠﻪ ﺳﻮﮔﻨﺪ زﻧﯽ ﮐﻪ ﻧﻪ اﻟﻠﻪ را ﻣﯽﺧﻮاھﺪ و ﻧﻪ ﺑﻪ ﮐﺘﺎب اﻟﻠﻪ و ﺳﻨﺖ‬
‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮش ﻋﻤﻞ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ھﯿﭻ ﺳﻮد و ﻓﺎﯾﺪهای ﻧﺪارد‪ .‬ﻣﮕﺮ اﻟﻠﻪ ﻷ ﺑﺮ زن ﻧﻮح ﺧﺮده‬
‫ﻧﮕﺮﻓﺖ؟ ﻣﮕﺮ زن ﻟﻮط را ﺳﺮزﻧﺶ و ﻣﻼﻣﺖ ﻧﻨﻤﻮد؟ اﻣﺎ در ﻋﻮض ھﻤﺴﺮ ﻓﺮﻋﻮن را ﮐﻪ در‬
‫ﺧﺎﻧﻪی ﻓﺮﻋﻮن ﮐﺎﻓﺮ ﺑﻮد‪ ،‬ﺳﺘﺎﯾﺶ ﻧﻤﻮد و دﻟﯿﻠﺶ اﯾﻤﺎن و ﺗﻘﻮا ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺣﮑﻤﺖ ﭘﯿﻮﻧﺪ و ارﺗﺒﺎط‪ :‬اﻟﻠﻪ ﺳﺒﺤﺎﻧﻪ و ﺗﻌﺎﻟﯽ ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪:‬‬
‫ٗ ّ َ ۡ َ َ َ ۡ َ َ ُ ۡ َ ۡ َ ٗ ُ ّ َّ ٗ‬ ‫ََ ۡ َۡ َ َۡ‬
‫﴿ َولقد أرسلنا ُر ُس� مِن �بل ِك َوجعلنا لهم أز�ٰجا َوذرِ�ة ۚ﴾ ]اﻟﺮﻋﺪ‪.[٣٨ :‬‬
‫ً‬
‫»وﻗﻄﻌﺎ ﭘﯿﺶ از ﺗﻮ ]ﻧﯿﺰ[ رﺳﻮﻻﻧﯽ ﻓﺮﺳﺘﺎدﯾﻢ‪ ،‬و ﺑﺮای آﻧﺎن زﻧﺎن و ﻓﺮزﻧﺪاﻧﯽ ﻗﺮار دادﯾﻢ«‪.‬‬
‫ً‬
‫ﭘﯿﻮﻧﺪ ﻣﺮد و زن در اﺳﻼم اﻣﺮی ﮐﺎﻣﻼ ﺷﺮاﻓﺘﻤﻨﺪاﻧﻪ اﺳﺖ و آنﮔﻮﻧﻪ ﮐﻪ دﺷﻤﻨﺎن‬
‫ﺑﺸﺮﯾﺖ ادﻋﺎ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺷﮫﻮت ﺳﺮﮐﺶ ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ھﺪف ﻋﻤﺮان و آﺑﺎدی زﻣﯿﻦ‬
‫ﺑﺎ وﺟﻮد ﻓﺮزﻧﺪاﻧﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ رﺳﺎﻟﺖ و ھﺪاﯾﺖ را ﺑﺮای ﻣﺮدم ﺣﻤﻞ ﮐﻨﻨﺪ و ﻧﺴﻞ ﺑﺰرﮔﯽ از‬
‫زاھﺪان‪ ،‬ﻋﺒﺎدﺗﮕﺮان و رھﺒﺮان را ﺗﺸﮑﯿﻞ دھﻨﺪ‪.‬‬
‫اﻣﺎ ﭼﺮا آن ﻋﻘﻞھﺎ و ﻣﻐﺰھﺎﯾﯽ ﮐﻪ راه اﻟﻠﻪ را ﻧﺸﻨﺎﺧﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬از اﯾﻦ ﺣﮑﻤﺖ ﻏﺎﻓﻞ‬
‫ﻣﺎﻧﺪه اﺳﺖ؟‬
‫ﺑﻪ ھﻤﯿﻦ ﺟﮫﺖ ﺑﺨﺎری در ﮐﺘﺎب ﺻﺤﯿﺤﺶ در ﺑﺎب »درﺧﻮاﺳﺖ ﻓﺮزﻧﺪ ﺑﺮای ﺟﮫﺎد در‬
‫راه اﻟﻠﻪ« داﺳﺘﺎن ﺳﻠﯿﻤﺎن ÷ را آورده اﺳﺖ ﮐﻪ ﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫) ‪(١‬‬
‫»اﻣﺸﺐ ﻧﺰد ﺻﺪ زن ﻣﯽروم ﮐﻪ ھﺮﮐﺪام ﻣﺠﺎھﺪی در راه اﻟﻠﻪ ﺑﻪ دﻧﯿﺎ ﺑﯿﺎورد« ‪.‬‬
‫در ﺻﺤﯿﺤﯿﻦ از اﺑﻦ ﻋﺒﺎس ب آﻣﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ اﮐﺮم ج ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪:‬‬
‫ﺐ‬
‫َّ ْ َ َ َ َ ِّ‬
‫ﻨ‬‫ﺟ‬ ‫و‬ ‫‪،‬‬‫ﺎن‬ ‫ﻄ‬ ‫ﻴ‬ ‫الﺸ‬ ‫�‬
‫َّ ُ َّ َ ِّ ْ‬
‫ب‬ ‫ﻨ‬‫ﺟ‬ ‫ﻢ‬ ‫ﻬ‬ ‫الﻠ‬ ‫‪،‬‬‫ا�‬
‫َّ‬
‫ﻢ‬ ‫� ﻳَﺄْﻰﺗ أَ ْﻫﻠَ ُﻪ ﺑ ْ‬
‫ﺎﺳ‬ ‫ﻮل ﺣ َ‬ ‫َ َ َ ْ َ َّ َ َ َ ُ ْ َ ُ ُ‬
‫»أﻣﺎ لﻮ أن أﺣﺪﻫﻢ �ﻘ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫َ‬ ‫ٌ‬ ‫َ‬
‫َ َ ْ ُ َ َ ٌ َ ْ َ ُ َّ َ‬ ‫َ‬ ‫ْ َ ُ ُ ِّ ْ َ‬ ‫َ‬ ‫َّ‬
‫ﺮﻀ ُه ﺷﻴْ َﻄﺎن أﺑَ ًﺪا«) ‪» .(٢‬اﮔﺮ‬ ‫الﺸﻴْ َﻄﺎن َﻣﺎ َر َز�ﺘَﻨﺎ‪َّ � ،‬ﻢ ﻗﺪ َر ﺑَيﻨ ُﻬ َﻤﺎ ِﻰﻓ ذلِﻚ‪ ،‬أو ﻗ ِﻰﻀ وﺪﻟ‪ ،‬لﻢ ﻳ‬

‫‪ -١‬ﺑﺨﺎری‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ٥١٢٢ ،٢٧٥٨‬و ﻣﺴﻠﻢ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪.٤٢٤٢ ،٤٢٣٩‬‬

‫‪ -٢‬ﺑﺨﺎری‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ٧٢٣٠ ،٦٢٤١ ،٣٢٠١ ،١٤١‬و ﻣﺴﻠﻢ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪.٣٤٨٨‬‬
 ‫‪١١٣‬‬ ‫ﺣﻘﻮق ﻓﺮزﻧﺪان‬

‫ﺷﺨﺺ‪ ،‬ھﻨﮕﺎم ھﻢﺑﺴﺘﺮی ﺑﺎ ھﻤﺴﺮش ﺑﮕﻮﯾﺪ‪ :‬ﺑﻪ ﻧﺎم اﻟﻠﻪ‪ ،‬ﭘﺮوردﮔﺎرا‪ ،‬ﺷﯿﻄﺎن را از ﻣﺎ و‬
‫آﻧﭽﻪ ﺑﻪ ﻣﺎ ﻋﻨﺎﯾﺖ ﻣﯽﮐﻨﯽ‪ ،‬دور ﻧﮕﮫﺪار‪ .‬اﮔﺮ از آن ھﻢﺑﺴﺘﺮی‪ ،‬ﻓﺮزﻧﺪی ﺑﻪ وﺟﻮد آﯾﺪ‪ ،‬ھﯿﭻ‬
‫ﺷﯿﻄﺎﻧﯽ‪ ،‬ھﺮﮔﺰ ﺑﻪ او ﺿﺮری ﻧﻤﯽرﺳﺎﻧﻨﺪ«‪.‬‬
‫رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج ﺑﻪ ﻣﺎ آﻣﻮﺧﺘﻪ اﺳﺖ ﮐﻪ وﻗﺘﯽ ﻓﺮزﻧﺪی از ﻣﺎ ﻣﺘﻮﻟﺪ ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬در ﮔﻮﺷﺶ‬
‫اذان ﺑﮕﻮﯾﯿﻢ ﺗﺎ اوﻟﯿﻦ ﭼﯿﺰی ﮐﻪ در اﯾﻦ زﻣﯿﻦ ﺑﻪ ﮔﻮﺷﺶ ﻣﯽرﺳﺪ‪ ،‬ﻧﺪای ﺣﻖ ﺑﺎﺷﺪ و از‬
‫ھﻤﺎن ﮐﻮدﮐﯽ ﺑﻨﺪﮔﯽ اﻟﻠﻪ را ﻧﻤﺎﯾﺪ‪.‬‬
‫اﯾﻦ ﺳﻨﺘﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺴﯿﺎری از ﻣﺮدم از آن ﻏﺎﻓﻠﻨﺪ و ﺷﺎﯾﺪ ﮐﻮدک ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪای ﭘﺮورش‬
‫ﯾﺎﺑﺪ ﮐﻪ ﻓﺤﺶ و ﻧﺎﺳﺰا ﯾﺎ ﻓﺴﻖ و ﻓﺠﻮر و ﺑﯽﺣﯿﺎﯾﯽ ﺑﺮ زﺑﺎﻧﺶ اﻓﺘﺎده ﺑﺎﺷﺪ – ﭘﻨﺎه ﺑﺮ اﻟﻠﻪ –‬
‫زﯾﺮا اﮔﺮ زﺑﺎﻧﺶ اﺻﻼح ﻧﮕﺮدد‪ ،‬ﺳﺨﻨﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻣﺎﯾﻪی ﻧﺎﺧﺸﻨﻮدی اﻟﻠﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﻘﻞ ﻣﯽﮐﻨﺪ و‬
‫اﮔﺮ ﻋﻘﻠﺶ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺣﻖ ﻧﮕﺮدد‪ ،‬اﻓﮑﺎر و اﻧﺪﯾﺸﻪھﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﻧﺎرﺿﺎﯾﺘﯽ اﻟﻠﻪ ﻣﯽﮔﺮدد‪ ،‬را‬
‫در ﺧﻮد ﻣﯽﭘﺮوراﻧﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺲ ای ﭘﺪر ارﺟﻤﻨﺪ‪ ،‬ﺗﻮ ﺳﺮﭘﺮﺳﺖ و ﻣﺴﺌﻮل ﻓﺮزﻧﺪت در ﺑﺮاﺑﺮ اﻟﻠﻪ ھﺴﺘﯽ‪:‬‬
‫ۡ‬ ‫ُ ۡ َ ٗ َُ ُ‬
‫ود َها ٱ�َّ ُ‬ ‫ُ َۡ‬ ‫َ ٰٓ َ ُّ َ َّ َ َ َ ْ ُ ْ َ ُ‬
‫ارةُ﴾‬ ‫اس َوٱ� ِ َ‬
‫ج َ‬ ‫ام ُنوا ق ٓوا أنف َس� ۡم َوأهل ِي�م نار� وق‬ ‫﴿���ها ٱ�ِين ء‬
‫]اﻟﺘﺤﺮﯾﻢ‪.[٦ :‬‬
‫»ای ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ اﯾﻤﺎن آوردهاﯾﺪ‪ ،‬ﺧﻮدﺗﺎن و ﮐﺴﺎنﺗﺎن را از آﺗﺸﯽ ﮐﻪ ﺳﻮﺧﺖ آن‪ ،‬ﻣﺮدم و‬
‫ﺳﻨﮓھﺎﺳﺖ ﺣﻔﻆ ﮐﻨﯿﺪ«‪.‬‬
‫ﻣﺴﺄﻟﻪی دوم‪ :‬ﺑﺮای ﻧﻮزاد ﻋﻘﯿﻘﻪ ﺑﺪھﯿﻢ‪ .‬ﺑﺮای ﭘﺴﺮ ﺑﭽﻪ دو ﮔﻮﺳﻔﻨﺪ و ﺑﺮای دﺧﺘﺮ‬
‫ﺑﭽﻪ ﯾﮏ ﮔﻮﺳﻔﻨﺪ‪ .‬ﭼﺮا ﮐﻪ رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج ﺑﺮای ﺣﺴﻦ دو ﮔﻮﺳﻔﻨﺪ ﻋﻘﯿﻘﻪ داد و ﺑﺮای‬
‫دﺧﺘﺮ ﯾﮏ ﮔﻮﺳﻔﻨﺪ ﻋﻘﯿﻘﻪ ﻣﯽداد‪.‬‬
‫دادن ﻋﻘﯿﻘﻪ ﺣﮑﻤﺘﯽ دارد و آن اﯾﻦ ﮐﻪ ﭘﺪر ﺑﺎ ﺑﺬل و ﺑﺨﺸﺶ ﺷﺮوع ﮐﻨﺪ‪،‬‬
‫ﺷﺎدﻣﺎﻧﯽاش را اﻋﻼم دارد و اﻟﻠﻪ را ﺑﺮ اﯾﻦ ﻧﻌﻤﺖ اﻟﮫﯽ ﺷﮑﺮ ﮔﻮﯾﺪ‪.‬‬
‫ﯾﮑﯽ از ﭘﯿﺎﻣﺒﺮان ﺑﻪ درﮔﺎه ﭘﺮوردﮔﺎرش ﭼﻨﯿﻦ دﺳﺖ ﺑﻪ دﻋﺎ ﺑﺮداﺷﺖ‪:‬‬
‫خُۡ َۡ َ‬ ‫َ ّ َ َ َ ۡ َۡٗ ََ َ َ‬
‫� ٱل�ٰرِ� ِ�‪] ﴾٨٩‬اﻷﻧﺒﯿﺎء‪.[٨٩ :‬‬ ‫ب � تذر ِ� فردا وأنت‬
‫﴿ر ِ‬
‫»ﭘﺮوردﮔﺎرا‪ ،‬ﻣﺮا ﺗﻨﮫﺎ ﻣﮕﺬار و ﺗﻮ ﺑﮫﺘﺮﯾﻦ ارث ﺑﺮﻧﺪﮔﺎﻧﯽ«‪.‬‬
‫ھﺮ ﻧﻮزادی در ﮔﺮو ﻋﻘﯿﻘﻪاش اﺳﺖ ﺗﺎ زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﺮاﯾﺶ ﻋﻘﯿﻘﻪ داده ﺷﻮد‪.‬‬
‫ھﻤﭽﻨﯿﻦ ﺳﻨﺖ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺳﺮش ﺗﺮاﺷﯿﺪه ﺷﻮد و ھﻢ وزﻧﺶ ﻧﻘﺮه ﯾﺎ ﻣﻌﺎدل آن ﭘﻮل‬
‫ﺻﺪﻗﻪ داده ﺷﻮد‪ .‬اﯾﻦ ﻣﺴﺄﻟﻪاﯾﺴﺖ ﮐﻪ از رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج ﺛﺎﺑﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﺑﻦ ﻗﯿﻢ آن را‬
 ‫ﺧﺎﻧﻪای ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﻘﻮی‬ ‫‪١١٤‬‬

‫در ﮐﺘﺎب »ﺗﺤﻔﺔ اﻟﻤﻮدود ﺑﺄﺣﮑﺎم اﻟﻤﻮﻟﻮد« ذﮐﺮ ﮐﺮده اﺳﺖ و ﻣﻔﮫﻮﻣﺶ اﯾﻦ اﺳﺖ‪ :‬ﺧﻮش‬
‫ﺑﯿﻨﯽ ﺑﻪ اﯾﻦ ﮐﻪ ھﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﮐﻪ ﻣﻮھﺎﯾﺶ از او دور ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬اﻟﻠﻪ ﮔﻨﺎھﺎﻧﺶ را از او دور‬
‫ﺑﮕﺮداﻧﺪ و ﺑﻨﺪهای ﺻﺎﻟﺢ و ﻧﯿﮑﻮﮐﺎر ﭘﺮورش ﯾﺎﺑﺪ و ﯾﺎ ﺑﻨﺎﺑﺮ ﺣﮑﻤﺖ دﯾﮕﺮی ﮐﻪ ﺑﺮای ﻣﺎ‬
‫ﻇﺎھﺮ و آﺷﮑﺎر ﻧﯿﺴﺖ‪.‬‬
‫‪ -٢‬از دﯾﮕﺮ ﺣﻘﻮق واﻟﺪﯾﻦ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻓﺮزﻧﺪان‪ :‬اﻧﺘﺨﺎب ﻧﺎﻣﯽ ﻧﯿﮑﻮﺳﺖ‪ .‬در ﺣﺪﯾﺚ‬
‫ﺻﺤﯿﺢ آﻣﺪه اﺳﺖ‪:‬‬
‫الﺮ ْ َ‬
‫ﷲ َو َ�ﺒْ ُﺪ َّ‬ ‫َ َ ُّ ْ َ‬
‫اﻷ ْﺳ َﻤﺎء إ َﻰﻟ ا َ َ َ َ ْ ُ‬
‫ﻤﺣ ِﻦ«) ‪» .(١‬ﻣﺤﺒﻮبﺗﺮﯾﻦ ﻧﺎمھﺎ ﻧﺰد اﻟﻠﻪ‬ ‫ﷲ �ﻌﺎﻰﻟ �ﺒﺪ ا ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫»أﺣﺐ‬
‫ﻋﺒﺪاﻟﻠﻪ و ﻋﺒﺪاﻟﺮﺣﻤﻦ اﺳﺖ«‪.‬‬
‫اﻣﺎ ﺣﺪﯾﺜﯽ ﮐﻪ ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ‪» :‬ﻣﺤﺒﻮبﺗﺮﯾﻦ ﻧﺎمھﺎ ﻧﺰد اﻟﻠﻪ آن ﻧﺎمھﺎﯾﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻋﺒﺎدت ﯾﺎ‬
‫ﺣﻤﺪ ﺷﻮﻧﺪ«) ‪ .(٢‬ﺻﺤﯿﺢ ﻧﯿﺴﺖ و ھﺮ اﺳﻤﯽ ﮐﻪ در آن ﺑﻨﺪﮔﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﺧﻮب و دوﺳﺖ‬
‫داﺷﺘﻨﯽ اﺳﺖ‪ ،‬ﭼﺮا؟‬
‫زﯾﺮا وﻗﺘﯽ ﻓﺮزﻧﺪت ﻧﺎﻣﺶ را ﻣﯽﺷﻨﻮد ﮐﻪ او را ﭼﻨﯿﻦ ﺻﺪا ﻣﯽزﻧﻨﺪ‪» :‬ﻋﺒﺪاﻟﺮﺣﻤﻦ«‬
‫»ﻋﺒﺪاﻟﻮھﺎب« »ﻋﺒﺪاﻟﺴﻼم« راﺑﻄﻪاش ﻣﯿﺎن ﺧﻮد و اﻟﻠﻪ ﮐﻪ ﺷﺮف ﺑﻨﺪﮔﯽ را ﺑﻪ او داده‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻣﯽآورد‪.‬‬
‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ اﮐﺮم ج از ﻧﺎﻣﮕﺬاری ﺑﺮﺧﯽ اﺳﺎﻣﯽ ﻧﮫﯽ ﮐﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺮدی ﻧﺰد رﺳﻮل اﻟﻠﻪ‬
‫آﻣﺪ‪ .‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ از او ﭘﺮﺳﯿﺪ‪» :‬ﻧﺎﻣﺖ ﭼﯿﺴﺖ؟«‬
‫او ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻏﺎوی ﺑﻦ ﻇﺎﻟﻢ‪.‬‬
‫رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ﺑﻠﮑﻪ ﺗﻮ راﺷﺪ ﺑﻦ ﻣﻘﺴﻂ ھﺴﺘﯽ«‪.‬‬
‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺧﻮش ﺑﯿﻨﯽ ﺑﻪ اﯾﻦ ﮐﻪ او ﻓﺮدی ھﺪاﯾﺖ ﺷﺪه و ﻋﺎدل ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻧﺎﻣﺶ‬
‫را ﺗﻐﯿﯿﺮ داد) ‪.(٣‬‬

‫ً‬
‫‪ -١‬اﯾﻦ ﺣﺪﯾﺚ ﻗﺒﻼ ﺗﺨﺮﯾﺞ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -٢‬ر‪.‬ک‪ :‬ﻣﺠﻤﻊ اﻟﺰواﺋﺪ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ،١٢٨٥٦‬ﺟﺎﻣﻊ اﻷﺣﺎدﯾﺚ و اﻟﻤﺮاﺳﯿﻞ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ،٥٣٢‬ﻓﺘﺢ اﻟﮑﺒﯿﺮ‪،‬‬
‫ﺣﺪﯾﺚ ‪ ٣١٥‬و اﻟﺴﻠﺴﻠﺔ اﻟﻀﻌﯿﻔﺔ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪.٤٠٨‬‬
‫‪ -٣‬اﯾﻦ ﺣﺪﯾﺚ را ﺑﺎ اﯾﻦ ﻟﻔﻆ ﭘﯿﺪا ﻧﮑﺮدم وﻟﯽ ﺣﺪﯾﺜﯽ ﻏﯿﺮ از آن را در ﺻﺤﯿﺢ ﻣﺴﻠﻢ ﯾﺎﻓﺘﻢ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ‬
‫‪ ٥٥٦٤ ،٥٥٦٠‬و اﺑﻮداود‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪.٤٩٥٦ ،٤٩٥٣‬‬
 ‫‪١١٥‬‬ ‫ﺣﻘﻮق ﻓﺮزﻧﺪان‬

‫رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج ﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬

‫ْ َ َ ُ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫ُ َ ْ‬ ‫َ‬ ‫ُ‬ ‫َ‬ ‫� ْﻢ ﺗُ ْﺪ َﻋ ْﻮ َن ﻳَ ْﻮ َم اﻟْﻘﻴَ َ‬
‫َّ ُ‬
‫� ْﻢ«) ‪.(١‬‬ ‫ﺎﻣ ِﺔ ِﺑﺄ ْﺳ َﻤﺎﺋِ� ْﻢ َوأ ْﺳ َﻤﺎ ِء آﺑَﺎﺋِ� ْﻢ ﻓﺄﺣ ِﺴﻨُﻮا أﺳﻤﺎء‬ ‫ِ‬ ‫» ِإﻧ‬
‫»ﺷﻤﺎ در روز ﻗﯿﺎﻣﺖ ﺑﺎ ﻧﺎمھﺎی ﺧﻮد و ﭘﺪرانﺗﺎن ﺻﺪا زده ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬ﭘﺲ ﻧﺎمھﺎی ﺧﻮﺑﯽ‬
‫ﺑﺮای ﺧﻮد ﺑﮕﺬارﯾﺪ«‪.‬‬
‫در ﻣﻮﻃﺎی اﻣﺎم ﻣﺎﻟﮏ آﻣﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﺑﻪ ﻣﺮدی ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ﺑﺮﺧﯿﺰ ﺷﺘﺮ را‬
‫ﺑﺪوش‪ .‬ﻧﺎﻣﺖ ﭼﯿﺴﺖ؟«‬
‫ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺻﺨﺮ‪.‬‬
‫ﭘﺲ ﺑﻪ او ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ﺑﻨﺸﯿﻦ«‪.‬‬
‫ﺑﻪ دوﻣﯽ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻧﺎم ﺗﻮ ﭼﯿﺴﺖ؟«‬
‫ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺣﺮب‪.‬‬
‫ﭘﺲ ﺑﻪ او ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ﺑﻨﺸﯿﻦ«‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﺳﻮﻣﯽ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻧﺎم ﺗﻮ ﭼﯿﺴﺖ؟«‬
‫ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣﺮه‪.‬‬
‫ﺑﻪ او ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ﺑﻨﺸﯿﻦ«‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﭼﮫﺎرﻣﯽ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻧﺎم ﺗﻮ ﭼﯿﺴﺖ؟«‬
‫ﮔﻔﺖ‪ :‬ﯾﻌﯿﺶ‪.‬‬
‫اﯾﻦ ﻓﺎل ﻧﯿﮏ ﮔﺮﻓﺘﻦ در ﻧﺎمھﺎی ﻧﯿﮑﻮﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺤﺒﺖ و ﺧﻮش ﺷﺎﻧﺴﯽ را ﺑﻪ دﻧﺒﺎل‬
‫دارد‪.‬‬
‫‪ -٣‬از ﺟﻤﻠﻪ ﺣﻘﻮق واﻟﺪﯾﻦ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻓﺮزﻧﺪان‪ :‬ﺷﯿﺮ ﺧﻮارﮔﯽ اﺳﺖ و ﺣﻘﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ‬
‫اﺳﻼم ﺧﻮاﺳﺘﺎر آن اﺳﺖ و ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪای ﮐﻪ اﮐﻨﻮن در آن زﻧﺪﮔﯽ ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‬
‫در اﯾﻦ اﻣﺮ ﺑﺴﯿﺎر ﮐﻮﺗﺎھﯽ ﻧﻤﻮده اﺳﺖ‪ ،‬ﭼﻪ ﮐﻮدک ﺑﻪ ﮐﺴﯽ ﻏﯿﺮ از ﻣﺎدرش‬
‫ﺳﭙﺮده ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ارﺗﺒﺎﻃﺶ ﺑﺎ ﻣﺎدرش ﻗﻄﻊ ﻣﯽﺷﻮد ﺣﺘﯽ اﮔﺮ ﻗﺎدر ﺑﻪ ﺷﯿﺮ‬
‫دادﻧﺶ ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﺪﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﮐﻮدک از ﻣﺤﺒﺖ و ﭘﯿﻮﻧﺪ ﺑﺎ ﻣﺎدر و ﻋﻄﻮﻓﺖ ﻣﺤﺮوم‬
‫ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬اﻣﺎ ﮐﻮدﮐﯽ ﮐﻪ ﺑﺎ ﻋﻄﻮﻓﺖ و ﻣﮫﺮﺑﺎﻧﯽ و ﻧﺰدﯾﮑﯽ ﺑﺎ ﻣﺎدر ﭘﺮورش ﯾﺎﻓﺘﻪ‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬از ھﻤﻪی اﯾﻨﮫﺎ ﺑﻪ دور اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ -١‬اﺣﻤﺪ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ،٢١٣١٣‬اﺑﻮداود‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ،٤٩٤٤‬دارﻣﯽ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ،٢٦٩٣‬اﺑﻦ ﺣﺒﺎن‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ٥٧٢٠‬و‬
‫ر‪.‬ک‪ :‬اﻟﻤﺸﮑﺎة‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪.٤٧٦٨‬‬
 ‫ﺧﺎﻧﻪای ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﻘﻮی‬ ‫‪١١٦‬‬

‫در ﺑﺮﺧﯽ از اﯾﻦ ﺧﺎﻧﻪھﺎ در اﯾﻦ زﻣﯿﻨﻪ زﯾﺎدهروی ﻣﯽﺷﻮد و ﺷﯿﺮدھﻨﺪﮔﺎن ﯾﺎ اﺑﺰار‬
‫ﺷﯿﺮدھﯽ ﺑﺴﯿﺎری اراﺋﻪ ﻣﯽﮔﺮدد و ﻣﺎدر ﺑﺎ وﺟﻮد ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ ﺷﯿﺮدھﯽ رھﺎ ﻣﯽﺷﻮد و اﯾﻦ‬
‫اﺷﺘﺒﺎه ﺑﺰرﮔﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ آﺛﺎر و ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺗﺮﺑﯿﺘﯽاش ﭘﺪﯾﺪار ﮔﺸﺘﻪ اﺳﺖ و ﮐﻮدﮐﺎن ﺑﺮ ﻧﺎﻓﺮﻣﺎﻧﯽ‪،‬‬
‫ﺳﻨﮕﺪﻟﯽ و ﻗﻄﻊ ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﻣﺎدرانﺷﺎن رﺷﺪ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﭼﺮا ﮐﻪ ﺷﯿﺮش در رگھﺎﯾﺶ ﺟﺮﯾﺎن ﻧﺪاﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻟﻠﻪ ﻷ ﺷﯿﺮدھﯽ را در ﻗﺮآن ذﮐﺮ ﮐﺮده و ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪:‬‬
‫ُ َّ َّ َ َ َ‬ ‫َ‬ ‫َ َ‬ ‫َ ۡ َ ٰ َ ٰ ُ ُ ۡ ۡ َ َ ۡ َ ٰ َ ُ َّ َ ۡ َ ۡ َ َ ۡ‬
‫لرضاعة ۚ﴾ ]اﻟﺒﻘﺮة‪:‬‬ ‫�� ل َِم ۡن أ َراد أن يتِم ٱ‬
‫� �مِل ِ‬‫ضعن أو�دهن حول ِ‬ ‫﴿وٱل�ل ِ�ت ير ِ‬
‫‪.[٢٣٣‬‬
‫»وﻣﺎدران ]ﺑﺎﯾﺪ[ ﻓﺮزﻧﺪان ﺧﻮد را دو ﺳﺎل ﺗﻤﺎم ﺷﯿﺮ دھﻨﺪ‪] .‬اﯾﻦ ﺣﮑﻢ[ ﺑﺮای ﮐﺴﯽ اﺳﺖ‬
‫ﮐﻪ ﺑﺨﻮاھﺪ دوران ﺷﯿﺮ ﺧﻮارﮔﯽ را ﺗﮑﻤﯿﻞ ﮐﻨﺪ«‪.‬‬
‫ھﺮ زﻣﺎن دوران ﺷﯿﺮدھﯽ را ﺗﻤﺎم و ﮐﻤﺎل ﺑﻪ ﭘﺎﯾﺎن رﺳﺎﻧﺪ‪ ،‬ﺑﮫﺘﺮ و ﻧﯿﮑﻮﺗﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻧﺘﺨﺎب زﻧﯽ ﺷﯿﺮده در ﺻﻮرت ﻟﺰوم‪ ،‬از ﺟﻤﻠﻪ ﺣﻘﻮق ﻓﺮزﻧﺪان ﺑﺮ ﮔﺮدن واﻟﺪﯾﻦ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻧﺒﺎﯾﺪ زﻧﯽ ﮐﺎﻓﺮ‪ ،‬ﻓﺎﺟﺮ‪ ،‬اﺣﻤﻖ و ﺑﺪ رﻓﺘﺎر او را ﺷﯿﺮ دھﺪ‪ ،‬زﯾﺮا ﺷﯿﺮش در ﻋﻘﻞ و ﻣﯿﺰان‬
‫ﺗﻮﺟﮫﺶ ﻣﺆﺛﺮ ﺧﻮاھﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺑﻪ ھﻤﯿﻦ ﺧﺎﻃﺮ رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج ﺑﻪ دﺷﺖ ﺑﻨﯽ ﺳﻌﺪ ﺑﺮده ﺷﺪ ﮐﻪ در آن ﺻﻔﺎ‪ ،‬ﭘﺎﮐﯽ‪،‬‬
‫ھﻮای ﺗﺎزه‪ ،‬آب و ﺻﺤﺮا ھﺴﺖ و او ﺑﺎ زﺑﺎﻧﯽ ﻓﺼﯿﺢﺗﺮ از ﻓﺼﯿﺤﺎن ﻋﺮب و ﺳﺨﻨﻮرﺗﺮﯾﻦ ﻓﺮد‬
‫دﻧﯿﺎ ﭘﺮورش ﯾﺎﻓﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ دﺷﺖ و ﺻﺤﺮا در اوﻟﯿﻦ ﻧﺴﻞ‪ ،‬در ﺗﺮﺑﯿﺖ ﻓﺮزﻧﺪان ﺗﺄﺛﯿﺮ ﺑﻪ ﺳﺰاﯾﯽ داﺷﺘﻪ‬
‫اﺳﺖ اﻣﺎ اﮐﻨﻮن‪ ،‬اﻟﻠﻪ ﺧﻮدش ﯾﺎری رﺳﺎﻧﺪ!‬
‫ﻋﺎﯾﺸﻪ ﮔﻮﯾﺪ‪ :‬وﻗﺘﯽ ﺧﺒﺮ ﺧﻮﺷﯽ ﺑﻪ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ اﮐﺮم ج ﻣﯽرﺳﯿﺪ و ﭼﮫﺮهاش از ﺑﺮق‬
‫ﺷﺎدی ﻣﯽدرﺧﺸﯿﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﯾﺎد ﻣﺎه ﺷﺐ ﭼﮫﺎردھﻢ ﻣﯽاﻓﺘﺎدم و اﯾﻦ ﺳﺨﻦ ﺷﺎﻋﺮ را ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ‬
‫ﻣﯽآوردم ﮐﻪ ﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫ﹶــــﱪ ﹺق ا ﹾﻟ ﹶﻌ ﹺ‬
‫ــــﺎر ﹺ‬ ‫ﹶﺑ ﹺﺮ ﹶﻗ ﹾ‬ ‫ﹺ‬ ‫ﴎ ﹺة ﹶو ﹾﺟ ﹺﻬ‬ ‫ﹺ ﹺ‬ ‫ﹺ‬
‫ض ا ﹾﻟــــ ﹸـﻤ ﹶﺘ ﹶﻬ ﱢﻠ ﹺﻞ‬ ‫ــــﺖ ﻛ ﹶ ﹾ‬ ‫ـــــــــــﻪ‬ ‫ﹶوإ ﹶذا ﹶﻧ ﹶﻈـــــــــــ ﹾﺮ ﹶت إ ﹶﱃ ﹶأ ﱠ‬
‫»ھﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ زﯾﺒﺎﯾﯽھﺎی ﺻﻮرﺗﺶ ﻧﮕﺮﯾﺴﺘﯽ‪ ،‬ﺑﺴﺎن ﺑﺮق اﺑﺮ درﺧﺸﻨﺪهای‪ ،‬ﺑﺮق زد‬
‫و درﺧﺸﯿﺪ«‪.‬‬
 ‫‪١١٧‬‬ ‫ﺣﻘﻮق ﻓﺮزﻧﺪان‬

‫دﻟﯿﻠﺶ ﺷﯿﺮدھﯽ ﺧﻮب اﺳﺖ‪ .‬ﭼﮫﺮهی رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج از ﻗﺪرت‪ ،‬ﺣﮑﻤﺖ و زﯾﺒﺎﯾﯽ ﮐﻪ‬
‫اﻟﻠﻪ ﺑﻪ او ﻋﻄﺎ ﮐﺮده ﺑﻮد‪ ،‬ﻣﯽدرﺧﺸﯿﺪ‪ .‬ﺗﺎ آﻧﺠﺎ ﮐﻪ ﺑﻪ اﺑﻮھﺮﯾﺮه ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ‪ :‬آﯾﺎ ﭼﮫﺮهی‬
‫رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ﺑﺴﺎن ﺷﻤﺸﯿﺮ درﺧﺸﺎن ﺑﻮد؟‬
‫او ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻧﻪ ﺑﻪ اﻟﻠﻪ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﺑﺴﺎن ﺧﻮرﺷﯿﺪ ﻣﯽﺗﺎﺑﯿﺪ‪.‬‬
‫اﻧﺲ ﮔﻮﯾﺪ‪ :‬ﻗﺴﻢ ﺑﻪ ذاﺗﯽ ﮐﻪ ﺟﺎﻧﻢ در دﺳﺖ اوﺳﺖ‪ ،‬ھﻢ ﺑﻪ ﺻﻮرت رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج ﻧﮕﺎه‬
‫ﮐﺮدم و ھﻢ ﺑﻪ ﻣﺎه ﺷﺐ ﭼﮫﺎرده و ﺻﻮرت رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج را از ﻣﺎه ﺷﺐ ﭼﮫﺎردھﻢ زﯾﺒﺎﺗﺮ‬
‫ﯾﺎﻓﺘﻢ‪.‬‬
‫ﻋﻠﻤﺎ از ﺷﯿﺮدھﯽ زن اﺣﻤﻖ ﺑﺮﺣﺬر داﺷﺘﻪاﻧﺪ ﺗﺎ ﻣﺒﺎدا اﯾﻦ ﺣﻤﺎﻗﺖ را ﺑﻪ ﮐﻮدک ﻣﻨﺘﻘﻞ‬
‫ﮐﻨﺪ!‬
‫اﺑﻦ ﮐﺜﯿﺮ در ﺷﺮح ﺣﺎل ﻗﺎﺿﯽ ﺷﺮﯾﺢ ﮐﻪ ﯾﮑﯽ از ﺑﺎھﻮشﺗﺮﯾﻦ و زﯾﺮکﺗﺮﯾﻦ اﻓﺮاد دﻧﯿﺎ‬
‫ﺑﻮد‪ ،‬ﮔﻮﯾﺪ‪ :‬ﺳﻪ زن ﺑﺮ او وارد ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬او ﻧﮕﺎھﯽ ﺑﻪ آﻧﺎن ﮐﺮد و ﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫اﯾﻦ زن ﺑﯿﻮه اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﯾﻦ ﯾﮑﯽ ﭘﺴﺮی در ﺷﮑﻢ دارد‪.‬‬
‫اﻣﺎ اﯾﻦ ﯾﮑﯽ را ﺳﮕﯽ ﺷﯿﺮ داده اﺳﺖ!‬
‫ﺑﻪ ﺷﺮﯾﺢ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﭼﮕﻮﻧﻪ داﻧﺴﺘﯽ؟‬
‫ﮔﻔﺖ‪ :‬زن ﺣﺎﻣﻠﻪ را از ﺻﺪای ﺿﻌﯿﻔﺶ ﺷﻨﺎﺧﺘﻢ‪ ،‬ﺑﯿﻮه زن را ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻧﮕﺎه ﮐﺮدن ﺑﻪ‬
‫ﻣﺮدان ﺷﻨﺎﺧﺘﻢ و از ﻟﺮزش دﺳﺖ ﺳﻮﻣﯿﻦ زن داﻧﺴﺘﻢ ﮐﻪ ﺷﯿﺮ ﺳﮓ ﺧﻮرده اﺳﺖ‪.‬‬
‫درﺳﺘﯽ ﺳﺨﻨﺎن را از زﻧﺎن ﺟﻮﯾﺎ ﺷﺪﻧﺪ و آﻧﺎن ھﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ او ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫‪ -٤‬از دﯾﮕﺮ ﺣﻘﻮق واﻟﺪﯾﻦ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻓﺮزﻧﺪان‪ :‬اﻟﮕﻮ ﺑﻮدن اﺳﺖ‪ .‬آﻧﺎن ﺑﺎﯾﺪ اﻟﮕﻮﯾﯽ‬
‫ﺑﺮای ﻓﺮزﻧﺪانﺷﺎن ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬زﯾﺮا ﮐﻮدک ھﻤﯿﺸﻪ از ﭘﺪرش ﺗﻘﻠﯿﺪ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﭘﺴﺮ از‬
‫ﭘﺪر و دﺧﺘﺮ از ﻣﺎدرش ﺗﻘﻠﯿﺪ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ــــــﻮ ﹶد ﹸه ﹶأ ﹸﺑـــــــﻮ ﹸه‬ ‫ــــــﲆ ﹶﻣـــــــﺎ ﹶﻛـ ﹶ‬
‫ــــــﺎن ﹶﻋـ ﱠ‬ ‫ﹶﻋـ ﹶ‬ ‫ـــــــﺎن ﹺﻣﻨﱠــــــــﺎ‬
‫ﹺ‬ ‫ـــــــﺊ ا ﹾﻟ ﹺﻔ ﹾﺘ ﹶﻴـ‬ ‫وﻳﻨﹾ ﹶﺸـ ﹸ ﹺ‬
‫ـــــــﺄ ﻧﹶﺎﺷـ ﹸ‬ ‫ﹶﹶ‬
‫»ﻧﻮﺟﻮاﻧﺎن ﻣﺎ ﺑﺮ آﻧﭽﻪ ﭘﺪرش او را ﻋﺎدت داده اﺳﺖ‪ ،‬ﭘﺮورش ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ«‪.‬‬
‫ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﻪ او ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ‪ :‬راﺳﺘﮕﻮ ﺑﺎش ﺣﺎل آن ﮐﻪ ﺧﻮد دروغ ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ!‬
‫ﭼﺮا ﮐﻪ ﻋﻤﻠﺶ‪ ،‬ﻋﻤﻠﯽ زﺷﺖ اﺳﺖ و ﺳﺨﻨﺶ ﺳﺨﻨﯽ زﯾﺒﺎﺳﺖ‪:‬‬
‫ۡ ّ َ َ َ ۡ َ َ ُ َ ُ ۡ ََ ُ ۡ َُۡ َ ۡ َ َ ََ‬
‫َ‬
‫ٰ‬ ‫َ‬ ‫َّ‬ ‫ََُۡ ُ َ‬
‫ب أف�‬‫� وتنسون أنفس�م وأنتم �تلون ٱلكِ� ۚ‬ ‫﴿�تأمرون ٱ�اس ب ِٱل ِ ِ‬
‫َۡ ُ َ‬
‫�عقِلون‪] ﴾٤٤‬اﻟﺒﻘﺮة‪.[٤٤ :‬‬
 ‫ﺧﺎﻧﻪای ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﻘﻮی‬ ‫‪١١٨‬‬

‫»آﯾﺎ ﻣﺮدم را ﺑﻪ ﻧﯿﮑﯽ ﻓﺮﻣﺎن ﻣﯽدھﯿﺪ و ﺧﻮد را ﻓﺮاﻣﻮش ﻣﯽﮐﻨﯿﺪ‪ ،‬ﺑﺎ اﯾﻨﮑﻪ ﺷﻤﺎ ﮐﺘﺎب‬
‫]اﻟﻠﻪ[ را ﻣﯽﺧﻮاﻧﯿﺪ؟ آﯾﺎ ]ھﯿﭻ[ ﻧﻤﯽاﻧﺪﯾﺸﯿﺪ؟«‬
‫ﺑﻪ ﭘﺴﺮ ﻣﯽﮔﻮﯾﯿﻢ‪ :‬در ﻣﺴﺠﺪ ﻧﻤﺎز ﺑﺨﻮان وﻟﯽ او ﻧﻤﯽﺑﯿﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﺎ در ﻣﺴﺠﺪ ﻧﻤﺎز‬
‫ﺑﺨﻮاﻧﯿﻢ‪.‬‬
‫اﯾﻦ ﻇﻠﻢ ﺑﻪ ﻋﻘﻞ‪ ،‬ﻇﻠﻢ ﺑﻪ ﻋﻠﻢ‪ ،‬ﻇﻠﻢ ﺑﻪ ﺗﺮﺑﯿﺖ و ﻇﻠﻢ ﺑﻪ اﺣﺴﺎﺳﺎت اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻓﺮزﻧﺪ ﻣﯽﮔﻮﯾﯿﻢ‪ :‬از ﮐﺴﯽ ﻏﯿﺒﺖ ﻣﮑﻦ‪ .‬در ﻣﻮرد ﻧﺎﻣﻮس ﻣﺮدم از اﻟﻠﻪ ﺑﺘﺮس ﺳﭙﺲ‬
‫ﺧﻮدﻣﺎن ﺑﺎ ﺳﺨﻨﺎﻧﯽ ﭼﻮن ﭼﺎﻗﻮی ﺑﺮﻧﺪه‪ ،‬ﺑﻪ ﺟﺎن ﻧﺎﻣﻮس ﻣﺮدم ﻣﯽاﻓﺘﯿﻢ‪.‬‬
‫ای ﻧﯿﮑﻮﮐﺎران‪ ،‬ای ﺑﺮﮔﺰﯾﺪﮔﺎن‪ ،‬اﻟﮕﻮ ﺑﻮدن ﻣﺴﺄﻟﻪی ﺑﺴﯿﺎر ﻣﮫﻤﯽ اﺳﺖ‪ ،‬زﯾﺮا ﺗﻮ در روز‬
‫ﻗﯿﺎﻣﺖ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻓﺮزﻧﺪاﻧﺖ ﺟﻮاﺑﮕﻮ ھﺴﺘﯽ‪.‬‬
‫آﯾﺎ آﻧﺎن را ﺑﻪ ﮐﺎر ﻧﯿﮏ ﻓﺮاﺧﻮاﻧﺪی؟ آﯾﺎ آﻧﺎن را از ﮐﺎر زﺷﺖ ﺑﺎزداﺷﺘﯽ؟ آﯾﺎ ﺑﻪ ﺳﺨﻨﺎﻧﯽ‬
‫ﮐﻪ ﻣﯽﮔﻮﯾﯽ‪ ،‬ﻋﻤﻞ ﮐﺮدی؟ﯾﺎ اﯾﻦ ﮐﻪ ﻓﻘﻂ ﺣﺮف ﺑﻮد ﺑﺪون ﻋﻤﻞ‪.‬‬
‫اﺑﻮﺑﮑﺮ س ھﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﮐﻪ در ﺗﺮﻣﺬی آﻣﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﮔﻮﯾﺪ‪ :‬ای ﻣﺮدم! ﺷﻤﺎ اﯾﻦ آﯾﻪ را‬
‫ﻣﯽﺧﻮاﻧﯿﺪ و اﻣﺎ ﺑﻪ درﺳﺘﯽ ﺑﺪان ﻋﻤﻞ ﻧﻤﯽﮐﻨﯿﺪ‪:‬‬
‫َ َّ َ ۡ‬ ‫َ ُ ُّ ُ‬ ‫َ‬ ‫ُ‬ ‫َ ٰٓ َ ُّ َ َّ َ َ َ ْ َ َ ُ َ ُ‬
‫��م َّمن ضل إِذا ٱه َت َد ۡ� ُت ۡ ۚم﴾‬ ‫ام ُنوا عل ۡي� ۡم أنف َس� ۡمۖ � ي‬ ‫﴿���ها ٱ�ِين ء‬
‫]اﻟﻤﺎﺋﺪة‪.[١٠٥ :‬‬
‫»ای ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ اﯾﻤﺎن آوردهاﯾﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﻮدﺗﺎن ﺑﭙﺮدازﯾﺪ‪ .‬ھﺮﮔﺎه ﺷﻤﺎ ھﺪاﯾﺖ ﯾﺎﻓﺘﯿﺪ‪ ،‬آن‬
‫ﮐﺲ ﮐﻪ ﮔﻤﺮاه ﺷﺪه اﺳﺖ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ زﯾﺎﻧﯽ ﻧﻤﯽرﺳﺎﻧﺪ«‪.‬‬
‫و ﻣﻦ ﺷﻨﯿﺪم ﮐﻪ رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج ﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬
‫»وﻗﺘﯽ ﻣﺮدم ﻣﻨﮑﺮ را ﺑﺒﯿﻨﻨﺪ و آن را ﺗﻐﯿﺮ ﻧﺪھﻨﺪ ﺑﻪ زودی اﻟﻠﻪ ھﻤﻪ را ﮔﺮﻓﺘﺎر ﻋﺬاب‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪ«) ‪.(١‬‬
‫ﭘﺲ درﺳﺖ ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ ﺧﻮدﻣﺎن را اﺻﻼح ﮐﻨﯿﻢ در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﻓﺮزﻧﺪاﻧﻤﺎن اﺻﻼح‬
‫ﻧﺸﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺷﺐ و روز ﻗﺮآن ﺑﺨﻮاﻧﯿﻢ در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﻓﺮزﻧﺪاﻧﻤﺎن در ﻗﮫﻮه ﺧﺎﻧﻪھﺎ و اﻣﺎﮐﻦ ﻟﮫﻮ و‬
‫ﻟﻌﺐ ھﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ -١‬اﺣﻤﺪ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ،٣١ ،١٧ ،١‬اﺑﻮداود‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ،٤٣٣٧ ،٤٣٣٤‬ﺗﺮﻣﺬی‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ،٢١٩٣ ،٣١٥٦‬ﻧﺴﺎﯾﯽ‬
‫در اﻟﮑﺒﺮی‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ،١١٠٥‬اﺑﻦ ﻣﺎﺟﻪ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ٤٠٩١‬و ر‪.‬ک‪ :‬اﻟﻤﺸﮑﺎة‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪.٥١٤٤ ،٥١٤٣‬‬
 ‫‪١١٩‬‬ ‫ﺣﻘﻮق ﻓﺮزﻧﺪان‬

‫ﺧﻮدﻣﺎن ﮐﺘﺎبھﺎی ﻋﻠﻤﯽ راھﻨﻤﺎ را ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﮐﻨﯿﻢ در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﻓﺮزﻧﺪاﻧﻤﺎن ﻣﺠﻠﻪھﺎی‬

‫ﻣﺒﺘﺬل ﺑﺎ ﺳﺨﻨﺎن ﭘﻮچ و ﺑﯿﮫﻮده را ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ -٥‬از دﯾﮕﺮ ﺣﻘﻮق ﻓﺮزﻧﺪان ﮐﻪ ﺑﺮ ﮔﺮدن واﻟﺪﯾﻦ اﺳﺖ‪ :‬ﻓﺮﻣﺎن دادنﺷﺎن ﺑﻪ ﻧﻤﺎز‬
‫ﺧﻮاﻧﺪن در ھﻔﺖ ﺳﺎﻟﮕﯽ و ﮐﺘﮏ زدنﺷﺎن در ده ﺳﺎﻟﮕﯽ و ﺟﺪا ﮐﺮدن‬
‫رﺧﺘﺨﻮابﺷﺎن اﺳﺖ‪.‬‬
‫در ﻣﺴﻨﺪ اﺣﻤﺪ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺜﯽ ﺑﺎ ﺳﻨﺪی ﺻﺤﯿﺢ آﻣﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج ﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬
‫َ َ ْ ُ ُ ْ َ ََْ َ ُ ْ ََْ ُ َ ْ‬ ‫َ‬
‫ﺎلﺼﻼ ِة‪َ ،‬و ُﻫ ْﻢ أ ْ�ﻨَ ُ‬
‫ﺎء َﺳﺒْ‬ ‫� ْﻢ ﺑ َّ‬ ‫ُُ َْ َ ُ‬
‫ﺮﺸ‪،‬‬
‫ٍ‬ ‫ﻋ‬ ‫ﺎء‬‫ﻨ‬‫�‬ ‫أ‬ ‫ﻢ‬‫ﻫ‬ ‫و‬ ‫ﺎ‬ ‫ﻬ‬ ‫ﻴ‬‫ﻠ‬‫ﻋ‬ ‫ﻢ‬‫ﻮﻫ‬ ‫�‬‫اﺮﺿ‬
‫ِ‬ ‫و‬ ‫‪،‬‬‫�‬‫ن‬
‫ِ‬ ‫ﺳ‬
‫ِ‬ ‫ﻊ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫»مﺮوا أوﻻد‬
‫َ َ‬ ‫ْ‬ ‫َ َ ِّ ُ َ ْ َ ُ ْ‬
‫ﺎﺟ ِﻊ«) ‪» .(١‬ﻓﺮزﻧﺪان ﺧﻮد را در ھﻔﺖ ﺳﺎﻟﮕﯽ ﺑﻪ ﻧﻤﺎز اﻣﺮ ﮐﻨﯿﺪ و در‬ ‫وﻓﺮﻗﻮا ﺑيﻨﻬﻢ ِﻲﻓ الﻤﻀ ِ‬
‫ده ﺳﺎﻟﮕﯽ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ آن‪ ،‬آﻧﺎن را ﺗﻨﺒﯿﻪ ﮐﻨﯿﺪ و ﺑﺴﺘﺮ ﺧﻮاب ﻓﺮزﻧﺪانﺗﺎن را از ھﻢ ﺟﺪا‬
‫ﻧﻤﺎﯾﯿﺪ«‪.‬‬
‫وﻗﺘﯽ ﻓﺮزﻧﺪت ﺑﻪ ﺳﻦ ھﻔﺖ ﺳﺎﻟﮕﯽ رﺳﯿﺪ‪ ،‬ﻓﻘﻂ ﺑﻪ او ﮔﻮﺷﺰد ﻣﯽﮐﻨﯽ ﮐﻪ ﻧﻤﺎز ﺑﺨﻮاﻧﺪ‬
‫و او را ﺗﻨﺒﯿﻪ ﻧﻤﯽﮐﻨﯽ‪ .‬ﺑﻪ او ﻣﯽﮔﻮﯾﯽ‪ :‬ﻧﻤﺎز ﺑﺨﻮان‪ ،‬اﻟﻠﻪ ﺗﻮ را ھﺪاﯾﺖ ﮐﻨﺪ‪ .‬دﺳﺘﺶ را‬
‫ﻣﯽﮔﯿﺮی و راه ﻣﺴﺠﺪ را ﺑﻪ او ﻧﺸﺎن ﻣﯽدھﯽ‪.‬‬
‫وﻗﺘﯽ ده ﺳﺎﻟﻪ ﺷﺪ‪ ،‬در اﯾﻦ زﻣﯿﻨﻪ ﺑﺎ ﺟﺪﯾﺖ رﻓﺘﺎر ﻣﯽﮐﻨﯽ‪ ،‬اﮔﺮ ﺳﺮ ﺑﺎز زد‪ ،‬ﺑﺮای‬
‫ﻧﺼﯿﺤﺘﺶ او را ﮐﺘﮏ ﻣﯽزﻧﯽ‪ ،‬ﮐﺘﮑﯽ ﮐﻪ ﺑﺮای ھﺪاﯾﺖ اﺳﺖ و ھﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﮐﻪ ﺑﺮای‬
‫ﺧﻮدش ﺧﯿﺮ و ﺧﻮﺑﯽ را ﻣﯽﺧﻮاھﺪ‪ ،‬ﺑﺮای او ﻧﯿﺰ ﺑﺨﻮاھﺪ‪.‬‬
‫ﻋﺠﺐ ﺣﮑﻤﺘﯽ دارد اﯾﻦ دﯾﻦ! ﭼﻪ ﻗﺪرﺗﯽ! ﭼﻪ ﻓﺮاﮔﯿﺮی و ﺷﻤﻮﻟﯿﺘﯽ! ﭼﻪ ﻋﺪاﻟﺘﯽ!‬
‫ﺣﺘﯽ در رﺧﺘﺨﻮاب ھﻢ ﺑﺮای ﮐﻮدﮐﺎن و ﻧﺴﻞ ﺟﺪﯾﺪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ دارد و ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ‪ :‬درﺳﺖ‬
‫ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ در ﯾﮑﺠﺎ و ﯾﮏ رﺧﺘﺨﻮاب ﺑﺎ ھﻢ ﺑﺨﻮاﺑﻨﺪ‪ ،‬ﭘﺲ ﻣﺤﻞ ﺧﻮابﺷﺎن را از ھﻢ ﺟﺪا‬
‫ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬ﻧﻪ ﭘﺴﺮ در رﺧﺘﺨﻮاب دﺧﺘﺮ ﺑﺨﻮاﺑﺪ و ﻧﻪ دﺧﺘﺮ در رﺧﺘﺨﻮاب ﭘﺴﺮ‪.‬‬
‫اﯾﺮادی ﻧﺪارد ﮐﻪ در ﯾﮏ اﺗﺎق ﺑﺨﻮاﺑﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺷﺮﻃﯽ ﮐﻪ در رﺧﺘﺨﻮابھﺎی ﻣﺠﺰا ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ -٦‬از دﯾﮕﺮ ﺣﻘﻮق واﻟﺪﯾﻦ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻓﺮزﻧﺪان‪ :‬آﻣﻮﺧﺘﻦ ﻋﻠﻢ ﻣﻔﯿﺪ و ﺳﻮدﻣﻨﺪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻋﻠﻤﯽ ﮐﻪ اﻟﻠﻪ و رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج ﺑﺪان ﺳﻔﺎرش ﻧﻤﻮده ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻋﻠﻤﯽ ﮐﻪ از ﺑﺎﻻی ھﻔﺖ آﺳﻤﺎن ﻧﺎزل ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻧﻪ ﻋﻠﻤﯽ ﮐﻪ ﺑﯽارزش ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻧﻪ ﻋﻠﻢ‬
‫ﺑﯿﮫﻮدهای ﮐﻪ از ﺟﺎﻧﺐ دﺷﻤﻨﺎن ﺑﺸﺮﯾﺖ و اﻧﺴﺎﻧﯿﺖ آﻣﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻋﻠﻤﯽ ﮐﻪ از ﻣﻌﻠﻢ ﺧﯿﺮ و ﺧﻮﺑﯽ ﺑﻪ ارث رﺳﯿﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ -١‬اﺣﻤﺪ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ،٦٧٣٧‬اﺑﻮداود‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ،٤٩٥‬ﺑﯿﮫﻘﯽ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ٢٣٠٠‬و ر‪.‬ک‪ :‬اﻟﻤﺸﮑﺎة‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪.٥٧٢‬‬
 ‫ﺧﺎﻧﻪای ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﻘﻮی‬ ‫‪١٢٠‬‬

‫آﻣﻮزش ﻧﺴﻞ از ﺑﺰرگﺗﺮﯾﻦ ﺧﺼﻠﺖھﺎی واﺟﺐ اﺳﻼﻣﯽ اﺳﺖ‪ ،‬ﭼﺮا ﮐﻪ اﺳﻼم‪ ،‬ﻧﺎداﻧﯽ و‬
‫دروﯾﺸﯽ را ﻧﻤﯽﭘﺬﯾﺮد‪.‬‬
‫اﻣﺎ اﯾﻦ ﮐﻪ ﻓﺮزﻧﺪاﻧﻤﺎن را ﺑﻪ اﯾﻦ دﻟﯿﻞ ﮐﻪ ﻋﻠﻢ آﻣﻮﺧﺘﻦ اﻣﺮی ﻧﺎﭘﺴﻨﺪ اﺳﺖ و راھﺶ‬
‫دراز و دﺷﻮار اﺳﺖ‪ ،‬از ﻋﻠﻢ و داﻧﺶ ﻣﺤﺮوم ﺳﺎزﯾﻢ‪ ،‬از ﺑﯽارادﮔﯽ و ﻧﺪاﺷﺘﻦ ﺣﮑﻤﺖ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻠﻪ‪ ،‬اﮔﺮ ﭘﺴﺮ و دﺧﺘﺮ ﺟﻮان ﻋﻠﻤﯽ ﺑﯿﺎﻣﻮزد ﮐﻪ ﺑﻪ وﺳﯿﻠﻪی آن دﯾﻨﺶ را اﺳﺘﻮار ﺳﺎﺧﺘﻪ‬
‫اﺳﺖ و او را از زﺷﺘﯽھﺎ ﺑﺎز دارد‪ ،‬اﯾﺮادی ﻧﺪارد ﮐﻪ ﭘﺲ از آن ﺑﻪ دﻧﺒﺎل زﻧﺪﮔﯽ ﺑﺮود و در‬
‫ﺗﻤﺎم زﻣﯿﻨﻪھﺎی ﻣﺒﺎﺣﯽ ﮐﻪ ﺑﺪان ﻋﻼﻗﻤﻨﺪ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﺠﺎرت‪ ،‬زراﻋﺖ و ﻏﯿﺮه ﻣﺸﻐﻮل ﺑﻪ‬
‫ﮐﺎر ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ آﻣﻮﺧﺘﻦ ﻋﻠﻢ ﻧﺎﻓﻊ و ﮐﺎﺷﺘﻦ ﻓﻀﯿﻠﺖ و ﺑﺮﺗﺮی در ﻗﻠﺒﺶ واﺟﺐ و ﺿﺮوری‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ھﻤﯿﻦ ﺧﺎﻃﺮ رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج ھﻤﻮاره ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﻄﻠﺐ اھﻤﯿﺖ ﻣﯽداد‪ .‬اﺑﻦ ﻋﺒﺎس ب‬
‫ﮐﻪ ﻧﻮﺟﻮاﻧﯽ ده ﺳﺎﻟﻪ ﺑﻮد‪ ،‬ﺷﺒﯽ از ﺷﺐھﺎ ﭘﺲ از ﻧﻤﺎز ﻋﺸﺎ ﻧﺰد رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج ﻣﯽآﯾﺪ‪.‬‬
‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﻧﯿﻤﻪی ﺷﺐ ﺑﺮﻣﯽﺧﯿﺰد ﺗﺎ ﻧﻤﺎز ﺑﺨﻮاﻧﺪ و اﺑﻦ ﻋﺒﺎس ﻧﯿﺰ ﺑﺮﻣﯽﺧﯿﺰد‪.‬‬
‫اﺑﻦ ﻋﺒﺎس آب ﻣﯽآورد ﺗﺎ رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج ﺑﺎ آن وﺿﻮ ﺑﮕﯿﺮد‪.‬‬
‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﻧﯿﺰ ﺑﺮاﯾﺶ ﭼﻨﯿﻦ دﻋﺎ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪:‬‬
‫ِّ َ َ ّ ْ ُ َّ ْ َ‬ ‫َ ّ ُ َّ َ ّ ْ ُ‬
‫اﺘﻟﺄ ِو�ﻞ«) ‪» .(١‬ﺑﺎر اﻟﻠﮫﺎ‪ ،‬ﻓﻘﯿﻪ در دﯾﻦ ﺑﮕﺮداﻧﺶ‪ ،‬و ﺗﻔﺴﯿﺮ‬ ‫ﻳﻦ وﻋﻠﻤﻪ‬
‫»الﻠﻬﻢ �ﻘﻬﻪ ِﻲﻓ اﺪﻟ ِ‬
‫ﻗﺮآن را ﺑﯿﺎﻣﻮزاﻧﺶ«‪.‬‬
‫اﯾﻦ دﻋﺎ‪ ،‬از ﺑﺰرگﺗﺮﯾﻦ دﻋﺎھﺎی ﻣﺒﺎرک در زﻧﺪﮔﯽ اﺑﻦ ﻋﺒﺎس ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺑﺮای او دﻋﺎ ﻧﮑﺮد ﮐﻪ در زﻣﯿﻦ ﻗﺪرت ﯾﺎﺑﺪ ﯾﺎ ھﻤﻮاره ﺳﺎﻟﻢ و ﺗﻨﺪرﺳﺖ ﺑﺎﺷﺪ ﯾﺎ ﭼﯿﺰی‬
‫ﻏﯿﺮ از اﯾﻦ‪.‬‬
‫ﺑﻠﮑﻪ ﺑﺮاﯾﺶ دﻋﺎ ﮐﺮد ﮐﻪ ﻓﻘﯿﻪ‪ ،‬ﻣﻘﻠﻢ و ﺗﻔﮫﯿﻢ ﮐﻨﻨﺪه ﺑﺎﺷﺪ و اﻟﻠﻪ ﺗﺄوﯾﻞ و ﺗﻔﺴﯿﺮ‬
‫ﮐﺘﺎﺑﺶ را ﺑﻪ او ﺑﯿﺎﻣﻮزاﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ھﻤﯿﻦ ﺟﮫﺖ رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج در ﺣﺪﯾﺜﯽ ﮐﻪ ﺷﯿﺨﯿﻦ از ﻣﻌﺎوﯾﻪ س رواﯾﺖ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪،‬‬
‫ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪:‬‬
‫ِّ‬ ‫َ ْ ً ُ َ ِّ ْ ُ‬ ‫ُ‬ ‫َ ْ ُ‬
‫ﻳﻦ«) ‪» .(١‬اﻟﻠﻪ ﺧﯿﺮ ھﺮﮐﺲ را ﮐﻪ ﺑﺨﻮاھﺪ او را در‬
‫»ﻣﻦ ﻳ ِﺮ ِد اﷲ ِﺑ ِﻪ ﺧ�ا �ﻔﻘﻬﻪ ِﻲﻓ اﺪﻟ ِ‬
‫دﯾﻦ ﻓﻘﯿﻪ و ﻓﮫﻤﯿﺪه ﻣﯽﮐﻨﺪ«‪.‬‬

‫ً‬
‫‪ -١‬ﻗﺒﻼ ﺗﺨﺮﯾﺞ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
 ‫‪١٢١‬‬ ‫ﺣﻘﻮق ﻓﺮزﻧﺪان‬

‫ﭘﺲ ﻋﻠﻢ ﻣﻔﯿﺪ و ﺳﻮدﻣﻨﺪ را ﺑﻪ ﻓﺮزﻧﺪانﺗﺎن ﺑﯿﺎﻣﻮزﯾﺪ‪ ،‬ﭼﺮا ﮐﻪ ھﺮ ﻋﻠﻤﯽ ﻣﻔﯿﺪ و‬

‫ﻣﻨﻔﻌﺖ رﺳﺎن ﻧﯿﺴﺖ‪.‬‬
‫اﻟﻠﻪ‪ ،‬ﻋﻠﻢ و داﻧﺶ را در ﻗﺮآن ﺑﻪ دو دﺳﺘﻪ ﺗﻘﺴﯿﻢ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪:‬‬
‫‪ -١‬ﻋﻠﻢ ﻣﻔﯿﺪ‪.‬‬
‫‪ -٢‬ﻋﻠﻢ ﻏﯿﺮ ﻣﻔﯿﺪ‪.‬‬
‫از ﺟﻤﻠﻪ ﻋﻠﻢ زﯾﺎنﺑﺎر‪ ،‬ﻓﺮﻣﺎﯾﺶ اﻟﻠﻪ درﺑﺎرهی ﺳﺤﺮ و ﺟﺎدو اﺳﺖ‪:‬‬
‫� ٱل ۡ َم ۡرءِ َو َز ۡوجهِۦ َو َما ُهم ب َضا ٓ ّر َ‬
‫�ن ب ِهِۦ م ِۡن‬
‫َ َ َ َ َّ ُ َ ۡ ُ َ َ ُ َ ّ ُ َ‬
‫ون بهِۦ َ� ۡ َ‬
‫ِ ِ‬ ‫ِ ۚ‬ ‫﴿�يتعلمون مِنهما ما �فرِق ِ‬
‫َ َ َّ ۡ َّ‬
‫ن ٱ�ِۚ﴾ ]اﻟﺒﻘﺮة‪.[١٠٢ :‬‬‫أح ٍد إِ� �ِإِذ ِ‬
‫»و]ﻟﯽ[ آﻧﮫﺎ از آن دو ]ﻓﺮﺷﺘﻪ[ ﭼﯿﺰھﺎﯾﯽ ﻣﯽآﻣﻮﺧﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ وﺳﯿﻠﻪی آن ﻣﯿﺎن ﻣﺮد و‬
‫ھﻤﺴﺮش ﺟﺪاﯾﯽ ﺑﯿﻔﮑﻨﻨﺪ‪ .‬ھﺮﭼﻨﺪ ﺑﺪون ﻓﺮﻣﺎن اﻟﻠﻪ ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﺑﻪ وﺳﯿﻠﻪی آن ﺑﻪ‬
‫اﺣﺪی زﯾﺎن ﺑﺮﺳﺎﻧﻨﺪ«‪.‬‬
‫اﻟﻠﻪ ﻷ درﺑﺎرهی ﯾﮑﯽ از ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻋﻠﻢ آﻣﻮﺧﺘﻪ ﺑﻮد وﻟﯽ ھﯿﭻ ﻣﻨﻔﻌﺘﯽ ﺑﻪ او ﻧﺮﺳﺎﻧﺪه‬
‫ﺑﻮد – ﺑﺎﻋﻮرا‪ ،‬ﺣﺒﺮ ﯾﮫﻮدی – ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪:‬‬
‫َ‬
‫َ ۡ ُ َ َ ۡ ۡ َ َ َ َّ ٓ َ َ ۡ َ ٰ ُ َ َ ٰ َ َ َ َ َ ۡ َ َ ۡ َ َ ُ َّ‬
‫لش ۡي َ�ٰ ُن فَ َ� َن مِنَ‬ ‫﴿وٱتل علي ِهم �بأ ٱ�ِي ءا�ي�ه ءا�تِنا فٱ�سلخ مِنها ف��بعه ٱ‬
‫َ َ ۡ ۡ َ َ َ ۡ َ ُ َ َ َ َّ ُ ٓ َ ۡ َ َ َ ۡ َ‬
‫َ َّ َ َ َ َ ٰ ُ َ َ َ ُُ‬
‫�ض وٱ�بع هوٮ ۚه �مثلهۥ‬ ‫�ن‪ ١٧٥‬ولو شِئنال َر�ع�ٰه بِها و�ٰكِنهۥ أخ� إِ� ٱ� ِ‬ ‫ٱ ۡل َغاو َ‬
‫ِ‬
‫ث َّ�ٰل َِك َم َث ُل ٱ ۡل َق ۡو ِم ٱ َّ�ِينَ‬ ‫� ۡك ُه يَ ۡلهَ‬
‫ُ‬ ‫َۡ ۡ َ َۡ ََۡ ۡ َۡ َۡ‬ ‫َ ََ ۡ َۡ‬
‫�‬ ‫ب إِن � ِمل عليهِ يلهث أو �‬ ‫كمث ِل ٱل� ِ‬
‫َ َ َ َ َ َّ َ َ َ َّ َ‬ ‫ۡ‬ ‫َ َّ ْ َ َ َ ۡ ُ‬
‫ص ٱلقصص لعل ُه ۡم �تفك ُرون‪] ﴾١٧٦‬اﻷﻋﺮاف‪.[١٧٦-١٧٥ :‬‬ ‫كذبُوا ��ٰتِنا ۚ فٱقص ِ‬
‫»و ﺑﺮای آﻧﺎن ﺑﺨﻮان ﺧﺒﺮ آن ﮐﺲ را ﮐﻪ آﯾﺎت ﺧﻮد را ﺑﻪ او داده ﺑﻮدﯾﻢ ﮐﻪ از آن‬
‫ﻋﺎری ﮔﺸﺖ آﻧﮕﺎه ﺷﯿﻄﺎن‪ ،‬او را دﻧﺒﺎل ﮐﺮد و از ﮔﻤﺮاھﺎن ﺷﺪ‪ .‬و اﮔﺮ ﻣﯽﺧﻮاﺳﺘﯿﻢ‪ ،‬ﻗﺪر‬
‫او را ﺑﻪ وﺳﯿﻠﻪی آن ]آﯾﺎت[ ﺑﺎﻻ ﻣﯽﺑﺮدﯾﻢ‪ّ ،‬اﻣﺎ او ﺑﻪ زﻣﯿﻦ ]دﻧﯿﺎ[ ﮔﺮاﯾﯿﺪ و از ھﻮای ﻧﻔﺲ‬
‫ﺧﻮد ﭘﯿﺮوی ﮐﺮد‪ .‬از اﯾﻦ رو داﺳﺘﺎﻧﺶ ﭼﻮن داﺳﺘﺎن ﺳﮓ اﺳﺖ ]ﮐﻪ[ اﮔﺮ ﺑﺮ آن ﺣﻤﻠﻪور‬
‫َ‬
‫ﺑﺮآو َرد‪ .‬اﯾﻦ‪َ ،‬ﻣﺜﻞ آن‬
‫ﺷﻮی زﺑﺎن از ﮐﺎم ﺑﺮآورد‪ ،‬و اﮔﺮ آن را رھﺎ ﮐﻨﯽ ]ﺑﺎز ھﻢ[ زﺑﺎن از ﮐﺎم َ‬
‫ﮔﺮوھﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ آﯾﺎت ﻣﺎ را ﺗﮑﺬﯾﺐ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﭘﺲ اﯾﻦ داﺳﺘﺎن را ]ﺑﺮای آﻧﺎن[ ﺣﮑﺎﯾﺖ ﮐﻦ‪،‬‬
‫ﺷﺎﯾﺪ ﮐﻪ آﻧﺎن ﺑﯿﻨﺪﯾﺸﻨﺪ«‪.‬‬

‫‪ -١‬ﺑﺨﺎری‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ٧١٤٨ ،٣ ،٤٨ ،٧١‬و ﻣﺴﻠﻢ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪.٤٩١٢ ،٢٣٤٥‬‬

 ‫ﺧﺎﻧﻪای ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﻘﻮی‬ ‫‪١٢٢‬‬

‫اﻟﻠﻪ درﺑﺎرهی ﺑﻨﯽ اﺳﺮاﯾﯿﻞ – ﮐﻪ ﻋﻠﻢ و داﻧﺶ آﻣﻮﺧﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ وﻟﯽ از آن ھﯿﭻ ﺑﮫﺮه و‬
‫اﺳﺘﻔﺎدهای ﻧﺒﺮدﻧﺪ و ھﯿﭻ ﺗﺄﺛﯿﺮی در اﻋﺘﻘﺎدات‪ ،‬ﻋﺒﺎدت و رﻓﺘﺎرﺷﺎن ﻧﺪاﺷﺖ – ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪:‬‬
‫� ِم ُل أَ ۡس َف َ‬
‫ار ۢ ۚ�﴾ ]اﻟﺠﻤﻌﺔ‪.[٥ :‬‬
‫َ َ ُ َّ َ ُ ّ ُ ْ َّ ۡ َ ٰ َ ُ َّ َ ۡ َ ۡ ُ َ َ َ َ ۡ َ َ ۡ‬
‫﴿مثل ٱ�ِين �ِلوا ٱ�ورٮة �م لم � ِملوها كمث ِل ٱ� ِمارِ‬
‫ّ‬ ‫َ‬
‫» َﻣﺜﻞ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ]ﻋﻤﻞ ﺑﻪ[ ﺗﻮرات ﺑﺮ آﻧﺎن ﺑﺎر ﺷﺪ ]و ﺑﺪان ﻣﮑﻠﻒ ﮔﺮدﯾﺪﻧﺪ[ آﻧﮕﺎه آن را‬
‫َ‬
‫ﺑﻪ ﮐﺎر ﻧﺒﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ھﻤﭽﻮن َﻣﺜ ِﻞ ﺧﺮی اﺳﺖ ﮐﻪ ﮐﺘﺎبھﺎﯾﯽ را ﺑﺮ ﭘﺸﺖ ﻣﯽﮐﺸﺪ«‪.‬‬
‫اﻟﻠﻪ ﻣﺘﻌﺎل درﺑﺎرهی آﻧﺎن ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪:‬‬
‫َ‬ ‫َ ٗ ُ ُ َ َۡ‬ ‫ِي�ٰ َق ُه ۡم لَ َع َّ�ٰ ُه ۡم َو َج َع ۡل َنا قُلُ َ‬
‫ّ َ‬ ‫َۡ‬ ‫َ‬
‫و� ُه ۡم �ٰس َِية ۖ �َ ّ ِرفون ٱل� َِم عن‬ ‫ض ِهم م‬‫﴿فب ِ َما �ق ِ‬
‫ۡ َّ َ ٗ‬ ‫َ َ َ َ ُ َ َّ ُ َ َ ٰ َ ٓ‬ ‫ُ ّ ْ‬ ‫َ ْ ّٗ‬
‫� خا� ِ َنةٖ ّمِن ُه ۡم إِ� قل ِي�‬ ‫اضعِهِۦ َو� ُسوا َحظا ّم َِّما ذك ُِروا بِهِۚۦ و� تزال �طل ِع‬ ‫م َو ِ‬
‫َّ‬

‫سنِ�‪] ﴾١٣‬اﻟﻤﺎﺋﺪة‪.[١٣ :‬‬

‫ِب ٱل ۡ ُم ۡح ِ َ‬ ‫� ُ� ُّ‬ ‫ّم ِۡن ُه ۡمۖ فَٱ ۡ� ُف َ� ۡن ُه ۡم َوٱ ۡص َف ۡح إ َّن ٱ َّ َ‬
‫ۚ ِ‬
‫»ﭘﺲ ﺑﻪ ]ﺳﺰای[ ﭘﯿﻤﺎن ﺷﮑﺴﺘﻦﺷﺎن ﻟﻌﻨﺖﺷﺎن ﮐﺮدﯾﻢ و دلھﺎﯾﺸﺎن را ﺳﺨﺖ‬
‫ﮔﺮداﻧﯿﺪﯾﻢ‪] .‬ﺑﻪ ﻃﻮری ﮐﻪ[ ﮐﻠﻤﺎت را از ﻣﻮاﺿﻊ ﺧﻮد ﺗﺤﺮﯾﻒ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬و ﺑﺨﺸﯽ از آﻧﭽﻪ‬
‫را ﺑﺪان اﻧﺪرز داده ﺷﺪه ﺑﻮدﻧﺪ ﺑﻪ ﻓﺮاﻣﻮﺷﯽ ﺳﭙﺮدﻧﺪ و ﺗﻮ ھﻤﻮاره ﺑﺮ ﺧﯿﺎﻧﺘﯽ از آﻧﺎن آ ﮔﺎه‬
‫ﻣﯽﺷﻮی‪ ،‬ﻣﮕﺮ ]ﺷﻤﺎری[ اﻧﺪک از اﯾﺸﺎن ]ﮐﻪ ﺧﯿﺎﻧﺘﮑﺎر ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ[‪ .‬ﭘﺲ‪ ،‬از آﻧﺎن در ﮔﺬر و‬
‫ﭼﺸﻢ ﭘﻮﺷﯽ ﮐﻦ ﮐﻪ اﻟﻠﻪ ﻧﯿﮑﻮﮐﺎران را دوﺳﺖ ﻣﯽدارد«‪.‬‬
‫ﻋﻠﻢ ﻧﺎﻓﻊ و ﻣﻔﯿﺪ ﻋﻠﻤﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺧﺸﯿﺖ و ﺗﺮس اﻟﮫﯽ را در ﻗﻠﺐ ﺑﻪ ارﻣﻐﺎن آورد‪.‬‬
‫ﻋﻠﻢ ﻧﺎﻓﻊ‪ ،‬ﻋﻠﻤﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﮐﻮدک را ﺑﺎ ﻣﺤﺒﺖ ﻣﺴﺠﺪ‪ ،‬ﻗﺮآن و ﻋﻠﻢ و داﻧﺶ رﺷﺪ دھﺪ‪.‬‬
‫ھﻤﺎن اﺳﺖ ﮐﻪ ﺟﻮان را ﻋﺒﺎدتﮔﺰار‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﻘﻮای و ﺑﺎ ﺧﺸﯿﺖ ﻣﯽﮔﺮداﻧﺪ‪:‬‬
‫ََُۡ ُْ‬ ‫َّ َ َ ۡ‬
‫� َ� ٱ َّ َ‬
‫� م ِۡن ع َِبادِه ِ ٱلعل ٰٓ‬
‫� ۗؤا﴾ ]ﻓﺎﻃﺮ‪.[٢٨ :‬‬ ‫﴿إِ�ما‬
‫»از ﺑﻨﺪﮔﺎن اﻟﻠﻪ ﺗﻨﮫﺎ داﻧﺎﯾﺎﻧﻨﺪ ﮐﻪ از او ﻣﯽﺗﺮﺳﻨﺪ«‪.‬‬
‫رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج ﻣﯽﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬
‫ْ َ ََْ‬ ‫ّ َ ُ َ‬ ‫ًّ‬
‫»ال ُﻬ َّﻢ ِإ� أ ُﻋﻮذ ﺑِﻚ ِﻣ ْﻦ ِﻋﻠ ِﻢ ﻻ �ﻨﻔ ُﻊ«) ‪» .(١‬ﭘﺮوردﮔﺎرا‪ ،‬از ﻋﻠﻤﯽ ﮐﻪ ﺳﻮد ﻧﺪارد ﺑﻪ ﺗﻮ‬
‫ﭘﻨﺎه ﻣﯽآورم«‪.‬‬
‫ﺑﻪ ھﻤﯿﻦ ﺧﺎﻃﺮ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ اﮐﺮم ج ﻣﺮدم را ﺑﺮ ﻋﻠﻢ ﻧﺎﻓﻌﯽ ﮐﻪ ﺧﻮاﺳﺘﻪی اﻟﻠﻪ ﺳﺒﺤﺎن‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﺮﺑﯿﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ -١‬ﻣﺴﻠﻢ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ٤٨٥٦‬و اﺣﻤﺪ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪.١٨٩٤٧‬‬

 ‫‪١٢٣‬‬ ‫ﺣﻘﻮق ﻓﺮزﻧﺪان‬

‫‪ -٧‬از دﯾﮕﺮ ﺣﻘﻮق واﻟﺪﯾﻦ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻓﺮزﻧﺪان‪ :‬ھﻤﻨﺸﯿﻨﯽ ﺑﺎ آﻧﺎن و ﮐﺎﺷﺘﻦ ﻓﻀﯿﻠﺖ و‬
‫اﻋﺘﻤﺎد ﺑﻪ ﻧﻔﺲ در آﻧﮫﺎ اﺳﺖ‪ .‬ﺗﺎ دارای ﻋﺰم‪ ،‬اراده و ھﻤﺖ ﺿﻌﯿﻒ و ﻋﺰت ﻧﻔﺲ‬
‫ﭘﺎﯾﯿﻦ ﻧﺒﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺴﯿﺎری از واﻟﺪﯾﻦ در اﯾﻦ زﻣﯿﻨﻪ اﺷﺘﺒﺎه ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ و ﻓﺮزﻧﺪ را ﺑﺎ ﺷﻼق ﺳﻨﮕﺪﻟﯽ و‬
‫ﺧﺸﻮﻧﺖ ﺗﺮﺑﯿﺖ ﮐﻨﻨﺪ و ﻓﺮزﻧﺪ ﺷﺨﺼﯽ ﺑﯽاراده‪ ،‬ﺿﻌﯿﻒ و ﺑﺪون ھﯿﭻ ﻣﻨﺰﻟﺖ و ﺟﺎﯾﮕﺎھﯽ‬
‫ﺑﺎر ﻣﯽآﯾﺪ‪.‬‬
‫او ﺷﺨﺼﯽ ﺳﺴﺖ اراده اﺳﺖ ﮐﻪ ﻧﻪ ﺳﺨﻨﯽ دارد‪ ،‬ﻧﻪ ﺣﻘﯽ و ﻧﻪ ﻧﻈﺮ و ﭘﯿﺸﻨﮫﺎدی‪.‬‬
‫اﯾﻦ ﺧﺸﻮﻧﺖ ﺑﺪون ﺷﮏ ﭼﯿﺰی ﺟﺰ ﺧﺸﻮﻧﺖ ﺑﻪ ارﻣﻐﺎن ﻧﻤﯽآورد‪.‬‬
‫ﺑﻪ ھﻤﯿﻦ ﺧﺎﻃﺮ اﻟﻠﻪ ﻷ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮش را ﺑﻪ ﺣﮑﻤﺖ و ﻣﻼﯾﻤﺖ ﺗﻮﺻﯿﻒ ﻧﻤﻮده اﺳﺖ و‬
‫ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪:‬‬
‫َ َ ُ ۡ َ َ ۡ ُ َ َ ًّ َ َ ۡ َ ۡ َ َ ُّ ْ‬ ‫َ َ َ ۡ َ ّ َ َّ‬
‫ب �نفضوا م ِۡن‬ ‫﴿فبِما ر� ٖة مِن ٱ�ِ �ِ ت لهمۖ ولو كنت �ظا غل ِيظ ٱلقل ِ‬
‫َ َ‬
‫ح ۡول ِك ۖ﴾ ]آل ﻋﻤﺮان‪.[١٥٩ :‬‬
‫»ﭘﺲ ﺑﻪ ]ﺑﺮﮐﺖ[ رﺣﻤﺖ اﻟﮫﯽ‪ ،‬ﺑﺎ آﻧﺎن ﻧﺮﻣﺨﻮ ]و ُﭘﺮ ﻣﮫﺮ[ ﺷﺪی‪ ،‬و اﮔﺮ ﺗﻨﺪﺧﻮ و ﺳﺨﺘﺪل‬
‫ً‬
‫ﺑﻮدی ﻗﻄﻌﺎ از ﭘﯿﺮاﻣﻮن ﺗﻮ ﭘﺮاﮐﻨﺪه ﻣﯽﺷﺪﻧﺪ«‪.‬‬
‫ھﻤﭽﻨﯿﻦ ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪:‬‬
‫َّ َ َ َ َ ٰ ُ ُ َ‬
‫ي�‪] ﴾٤‬اﻟﻘﻠﻢ‪.[٤ :‬‬
‫� خل ٍق ع ِظ ٖ‬ ‫﴿�نك لع‬
‫»و راﺳﺘﯽ ﮐﻪ ﺗﻮ را ﺧﻮﯾﯽ واﻻﺳﺖ«‪.‬‬
‫ھﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ اﯾﻦ ﺗﺮﺑﯿﺖ ﺧﺸﻦ در ﺑﺴﯿﺎری از ﺧﺎﻧﻪھﺎ رواج ﯾﺎﻓﺖ‪ ،‬ﻓﺮزﻧﺪان ﺑﻪ دو ﮔﺮوه‬
‫ﺗﻘﺴﯿﻢ ﺷﺪهاﻧﺪ‪:‬‬
‫ﯾﺎ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﭘﺪر ﻧﺎﻓﺮﻣﺎن ﺷﺪ و ﺑﺎ او ﺑﻪ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ و اﻧﮑﺎر ﻣﯽﭘﺮدازد‪.‬‬
‫ﯾﺎ ﮐﻮدﮐﯽ ﺧﻮار‪ ،‬آرام و ﺗﺮﺳﻮ ﺑﺎر ﻣﯽآﯾﺪ ﮐﻪ ﻋﺎری از ھﺮﮔﻮﻧﻪ ﻣﻘﺎم‪ ،‬ﻣﻨﺰﻟﺖ‪ ،‬ﺷﺠﺎﻋﺖ و‬
‫ارادهاﯾﺴﺖ‪.‬‬
‫اﯾﻦ اﺷﺘﺒﺎھﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺴﯿﺎری از واﻟﺪﯾﻦ در دام آن ﮔﺮﻓﺘﺎر ﺷﺪهاﻧﺪ‪.‬‬
‫در ﻃﺒﺮاﻧﯽ آﻣﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺮدی ﻧﺰد رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج آﻣﺪ و ﮔﻔﺖ‪ :‬ای رﺳﻮل اﻟﻠﻪ‪ ،‬ﻣﻦ‬
‫ﻓﺮزﻧﺪم را ﺗﺮﺑﯿﺖ ﮐﺮدم‪ ،‬ﺷﺐھﺎ ﺑﯿﺪار ﻣﺎﻧﺪم ﺗﺎ او ﺑﺨﻮاﺑﺪ‪ ،‬ﺗﺸﻨﮕﯽ ﮐﺸﯿﺪم ﺗﺎ او ﺳﯿﺮاب‬
‫ﺷﻮد‪ ،‬ﮔﺮﺳﻨﻪ ﻣﺎﻧﺪم ﺗﺎ او ﺳﯿﺮ ﺷﻮد و وﻗﺘﯽ ﺑﺰرگ ﺷﺪ‪ ،‬ﺣﻘﻢ را ﭘﺎﯾﻤﺎل ﮐﺮد!‬
 ‫ﺧﺎﻧﻪای ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﻘﻮی‬ ‫‪١٢٤‬‬

‫رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج ﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬

‫ﻠﺖ ِﻲﻓ ذلِﻚ ِﺷ ْﻌ ًﺮا«‪» .‬آﯾﺎ درﺑﺎرهاش ﺷﻌﺮی ﺳﺮودهای؟«‪.‬‬
‫َ َ‬ ‫» َو َﻫ ْﻞ ﻗُ َ‬
‫آن ﻣﺮد ﻣﯽﮔﺮﯾﺴﺖ و ﻣﯽﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﻠﻪ ﯾﺎ رﺳﻮل اﻟﻠﻪ‪ ،‬ﭼﻨﯿﻦ ﺳﺮودهام‪:‬‬
‫ــــــﻚ ﹶو ﹸﺗﻨ ﹶﹾﻬـ ﹸ‬
‫ــــــﻞ‬ ‫ــــــﲈ ﹸا ﹾد ﹺﲏ إ ﹶﻟ ﹾﻴـ ﹶ‬‫ــــــﻞ ﺑﹺـ ﹶ‬
‫ﹸﺗ ﹶﻌـ ﱡ‬ ‫ــــﻚ ﹶﻳﺎﻓﹺ ﹰﻌـــــﺎ‬
‫ــــﺬ ﹾوﺗ ﹶﹸﻚ ﹶﻣ ﹾﻮ ﹸﻟـــــﻮ ﹰدا ﹶو ﹸﻋ ﹾﻠ ﹸﺘـ ﹶ‬
‫ﹶﻏـ ﹶ‬

‫ﹸ‬
‫ــــــــﻞ‬ ‫ﹺ‬
‫ــــــــﺎﻫ ﹰﺮا ﹶأ ﹶﲤ ﹶ ﹾﻠ ﹶﻤ‬ ‫ﻟﹺ ﹶﺸــــــــﻜ ﹶﹾﻮ ﹶ‬
‫اك إﹺ ﱠﻻ ﹶﺳ‬ ‫ﺎﻟﺴـــــ ﹾﻘ ﹺﻢ ﹶﱂ ﹾ ﹶأﺑﹺ ﹾ‬
‫ـــــﺖ‬ ‫إﹺ ﹶذا ﹶﻟ ﹾﻴ ﹶﻠـــــ ﹲﺔ ﻧﹶﺎ ﹶﺑﺘ ﹶ‬
‫ﹾـــــﻚ ﺑﹺ ﱡ‬
‫ﹸﻟ ﹺ‬
‫ـــــﺪ ﹾﻏ ﹶﺖ ﺑﹺ ﹺ‬
‫ـــــﻪ ﹸد ﹺ‬ ‫ﹶـــﻚ ﺑﹺﺎﻟ ﱠﻠ ﹺ‬ ‫ﻛ ﹶ‬
‫ﹶـــــﺎي ﹶ ﹾﲥ ﹶﻤ ﹸ‬
‫ـــــﻞ‬ ‫ﹶ‬ ‫وﲏ ﹶﻓ ﹶﻌ ﹾﻴﻨ‬ ‫ـــﺬي‬ ‫ــــﻤ ﹾﻠﺪﹸ و ﹸغ ﹸدوﻧ ﹶ‬‫ﹶـــﺄ ﱢﲏ ﹶأﻧﹶـــﺎ ا ﹾﻟ ﹶ‬
‫ﹾـــﺖ ﹸأؤﹶ ﱢﻣ ﹸ‬
‫ـــﻞ‬ ‫إﹺ ﹶﻟ ﹾﻴ ﹶﻬـــﺎ ﹶﺑـــﺪﹶ ی ﹶﻣـــﺎ ﻓﹺ ﹶ‬
‫ﻴـــﻚ ﹸﻛﻨ ﹸ‬ ‫اﻟﺴــــ ﱠﻦ ﹶوا ﹾﻟ ﹶﻐﺎ ﹶﻳــــ ﹶﺔ ا ﱠﻟﺘﹺــــﻲ‬ ‫ــــﲈ ﹶﺑ ﹶﻠ ﹾﻐ ﹶ‬
‫ــــﺖ ﱢ‬ ‫ﹶﻓ ﹶﻠ ﱠ‬
‫ــــﻚ ﹶأ ﹾﻧـــــ ﹶﺖ ا ﹾﻟـــــ ﹸـﻤﻨ ﹺﹾﻌ ﹸﻢ ا ﹾﻟـــــ ﹸـﻤ ﹶﺘ ﹶﻔ ﱠﻀ ﹸﻞ‬
‫ﻛ ﹶﹶﺄ ﱠﻧـ ﹶ‬ ‫ـــــــــــﺖ ﹶﺟﺰﹶ ﹺاﺋـــــــــــﻲ ﹺﻏ ﹾﻠ ﹶﻈـــــــــــ ﹰﺔ‬
‫ﹶ‬ ‫ﹶﺟ ﹶﻌ ﹾﻠ‬
‫»وﻗﺘﯽ ﻧﻮزاد ﺑﻮدی ﺑﻪ ﺗﻮ ﻏﺬا دادم‪ ،‬وﻗﺘﯽ ﻧﻮﺟﻮان ﺑﻮدی ھﺰﯾﻨﻪات را دادم‪ ،‬ھﺮﭼﻪ ﺑﻪ‬
‫ﺗﻮ ﻣﯽدادم ﺧﺮج و ﻣﺼﺮف ﻣﯽﮐﺮدی‪ ،‬اﮔﺮ ﯾﮏ ﺷﺐ ﺑﯿﻤﺎری ﺑﺮ ﺗﻮ ﻓﺸﺎر ﻣﯽآورد‬
‫ﻧﻤﯽﺧﻮاﺑﯿﺪم و ﻣﺮﺗﺐ ﺷﮑﺎﯾﺖ و ﺑﯽ ﻗﺮاری ﻣﯽﮐﺮدم‪ ،‬ﮔﻮﯾﯽ ﻣﻦ ﺑﻪ ﺟﺎی ﺗﻮ ﮔﺰﯾﺪه ﺷﺪم‪،‬‬
‫ھﻤﺎن ﮔﺰﯾﺪﻧﯽ ﮐﻪ ﺗﻮ ﺑﻪ ﺟﺎی ﻣﻦ ﺷﺪی و ﭼﺸﻤﺎﻧﻢ ﻏﺮق در اﺷﮏ ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬وﻗﺘﯽ ﺑﻪ ﺳﻦ‬
‫و ﺟﺎﯾﯽ رﺳﯿﺪی ﮐﻪ آﻧﭽﻪ در ﺗﻮ اﻣﯿﺪ داﺷﺘﻢ ﮐﻢﮐﻢ ﻇﺎھﺮ ﻣﯽﺷﺪ‪ ،‬ﭘﺎداﺷﻢ را ﺑﺎ درﺷﺘﯽ و‬
‫ﺗﻨﺪی دادی‪ ،‬ﮔﻮﯾﯽ ﺗﻮ ﺻﺎﺣﺐ ﻧﻌﻤﺖ و ﻓﻀﻞ ھﺴﺘﯽ«‪.‬‬
‫اﻣﺎ آﯾﺎ اﯾﻦ ﭘﺪر ھﻢ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﭘﺪر و ﻣﺎدرش ﻧﺎﻓﺮﻣﺎن ﺑﻮده اﺳﺖ و ﭘﺎداش از ﺟﻨﺲ ﻋﻤﻞ‬
‫ﺑﻮده اﺳﺖ؟!‬
‫‪ -٨‬از دﯾﮕﺮ ﺣﻘﻮق ﻓﺮزﻧﺪان ﮐﻪ ﺑﺮﮔﺮدن واﻟﺪﯾﻦ اﺳﺖ‪ ،‬دور ﮐﺮدنﺷﺎن از ھﻤﻨﺸﯿﻨﺎن‬
‫ﺑﺪ و اﻓﺮاد ﻓﺎﺳﺪ ﻣﯽﺷﺪ‪.‬‬
‫اﻟﻠﻪ ﻣﺘﻌﺎل درﺑﺎرهی ھﻤﻨﺸﯿﻨﺎن ﺻﺎﻟﺢ ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪:‬‬
‫َ ُ َّ ۡ َّ َ‬ ‫ۡ‬ ‫ۡ َ َّ ٓ َ َ َ ۡ ُ‬
‫﴿ٱ�خِ� ُء ي ۡوم�ِذ ِۢ �عض ُه ۡم �ِ َع ٍض عد ٌّو إِ� ٱل ُمتقِ�‪] ﴾٦٧‬اﻟﺰﺧﺮف‪.[٦٧ :‬‬
‫»در آن روز‪ ،‬ﯾﺎران – ﺟﺰ ﭘﺮھﯿﺰﮔﺎران – ﺑﻌﻀﯽ دﺷﻤﻦ ﺑﻌﻀﯽ دﯾﮕﺮﻧﺪ«‪.‬‬
‫ھﺮﮔﻮﻧﻪ رﻓﺎﻗﺖ‪ ،‬ھﻤﻨﺸﯿﻨﯽ‪ ،‬ارﺗﺒﺎط و دوﺳﺘﯽای ﻗﻄﻊ ﻣﯽﺷﻮد و از ﺑﯿﻦ ﻣﯽرود ﺟﺰ‬
‫ارﺗﺒﺎط ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ اﻟﻠﻪ و ﺳﺮای آﺧﺮت را ﻣﯽﺧﻮاﻧﺪ‪.‬‬
‫اﺑﻦ ﻋﻤﺮ ب ﮔﻮﯾﺪ‪:‬‬
‫»ﺑﻪ اﻟﻠﻪ ﺳﻮﮔﻨﺪ اﮔﺮ ﺗﻤﺎم روز را روزه ﺑﮕﯿﺮم و اﻓﻄﺎر ﻧﮑﻨﻢ‪ ،‬ﺗﻤﺎم ﺷﺐ را ﺑﻪ ﻗﯿﺎم‬
‫ً‬
‫ﺑﭙﺮدازم و اﺻﻼ ﻧﺨﻮاﺑﻢ و ﺗﻤﺎم اﻣﻮاﻟﻢ را در راه اﻟﻠﻪ اﻧﻔﺎق ﻧﻤﺎﯾﻢ و ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪای ﺑﻪ ﻣﻼﻗﺎت‬
 ‫‪١٢٥‬‬ ‫ﺣﻘﻮق ﻓﺮزﻧﺪان‬

‫ﭘﺮوردﮔﺎر ﺑﺮوم ﮐﻪ اھﻞ ﻃﺎﻋﺖ را دوﺳﺖ ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻢ و ﺑﺎ اھﻞ ﻣﻌﺼﯿﺖ دﺷﻤﻨﯽ ﻧﻨﻤﺎﯾﻢ‬
‫ﻣﯽﺗﺮﺳﻢ ﮐﻪ اﻟﻠﻪ ﻣﺮا ﺑﻪ آﺗﺶ اﻓﮑﻨﺪ«‪.‬‬
‫ﺑﻪ ھﻤﯿﻦ ﺧﺎﻃﺮ ﺷﺎﻓﻌﯽ در ﻧﮫﺎﯾﺖ ﻓﺮوﺗﻨﯽ درﺑﺎرهی ﺧﻮد ﭼﻨﯿﻦ ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ‪:‬‬
‫ـــــــﲇ ﹶأ ﹾن ﹶأ ﹾﻧــــــــ ﹶﺎل ﹺﲠﹺـ ﹾ‬
‫ـــــــﻢ ﹶﺷــــــــ ﹶﻔﺎ ﹶﻋ ﹾﺔ‬ ‫ﹶﻟ ﹶﻌـ ﱢ‬ ‫ــــﺎﳊﲔﹶ ﹶو ﹶﻟ ﹾﺴــــ ﹸﺖ ﹺﻣــــﻨﹾ ﹸﻬ ﹾﻢ‬
‫ﹸأ ﹺﺣــــﺐ اﻟﺼ ﹺ‬
‫ﱡ ﱠ‬
‫ﭼﻮن ﺷﻔﺎﻋﺖ دارم از آﻧﮫﺎ اﻣﯿﺪ و اﻧﺘﻈﺎر‬ ‫دوﺳﺘﺪار ﺻﺎﻟﺤﺎﻧﻢ ﮔﺮﭼﻪ از آﻧﺎن ِﻧ َﯿﻢ‬
‫وﻟﯽ ﺑﻪ اﻟﻠﻪ ﻗﺴﻢ ﮐﻪ او ﯾﮑﯽ از آﻧﮫﺎﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻣﺎم اﺣﻤﺪ در ﺟﻮاﺑﺶ ﭼﻨﯿﻦ ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ‪:‬‬
‫ﹺ‬ ‫ـــــﺤﲔﹶ ﹶو ﹶأﻧﹾــــ ﹶﺖ ﹺﻣــــﻨﹾ ﹸﻬ ﹾﻢ‬
‫ﲢــــﺐ اﻟﺼﺎﻟﹺ ﹺ‬
‫ﹺ‬
‫ﹶﺎو ﹾﻟﻨﹶـــــــﺎ ﱠ‬
‫اﻟﺸـــــــ ﹶﻔﺎ ﹶﻋ ﹾﺔ‬ ‫ﹶوﻣـــــــﻨﹾﻜ ﹾﹸﻢ ﹶﻗـــــــﺪﹾ ﹶﺗﻨ ﹶ‬ ‫ﹸ ﱡ ﱠ‬
‫»ﺻﺎﻟﺤﺎن و ﻧﯿﮑﻮﮐﺎران را دوﺳﺖ داری و ﺗﻮ ﺧﻮد از ﺟﻤﻠﻪی آﻧﺎن ھﺴﺘﯽ و ﺷﺎﯾﺪ‬
‫ﺷﻔﺎﻋﺖ ﺷﻤﺎ ﺑﻪ ﻣﺎ ھﻢ ﺑﺮﺳﺪ«‪.‬‬
‫زﯾﺮا او ﻗﺮﯾﺸﯽ و ھﺎﺷﻤﯽ اﺳﺖ‪.‬‬
‫در ﺣﺪﯾﺜﯽ ﮐﻪ ﺑﺨﺎری رواﯾﺖ ﮐﺮده اﺳﺖ‪ ،‬ﭼﻨﯿﻦ آﻣﺪه اﺳﺖ‪:‬‬
‫»ا َل ْ َﻤ ْﺮ ُء َﻣ َﻊ َﻣ ْﻦ أَ َﺣ َّ‬
‫ﺐ«‪» .‬اﻧﺴﺎن ﺑﺎ ﮐﺴﯽﮐﻪ دوﺳﺖ دارد‪ ،‬ﻣﺤﺸﻮر ﻣﯽﮔﺮدد«‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ اﮔﺮ ﺻﺎﻟﺤﺎن را دوﺳﺖ ﺑﺪاری و ﮐﺎرھﺎی آﻧﺎن را اﻧﺠﺎم ﺑﺪھﯽ‪ ،‬ھﻤﺮاه آﻧﺎن‬
‫ﻣﺤﺸﻮر ﻣﯽﺷﻮی و ﻋﮑﺲ اﯾﻦ ﻣﻄﻠﺐ ﻧﯿﺰ درﺳﺖ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺷﺎﻓﻌﯽ در اداﻣﻪی ﺳﺨﻨﺎﻧﺶ ﮔﻮﯾﺪ‪:‬‬
‫ـــــــــﻮا ﹰء ﹺﰲ ا ﹾﻟﺒﹺ ﹶﻀــــــــــﺎ ﹶﻋ ﹾﺔ‬
‫ﹶوإﹺ ﹾن ﹸﻛﻨﱠــــــــــﺎ ﹶﺳـ‬ ‫ﺎﴆ‬‫و ﹶأ ﹾﻛـــــﺮه ﻣـــــﻦ ﹺ ﹶﲡﺎر ﹸﺗـــــﻪ ا ﹾﻟــــــﻤﻌ ﹺ‬
‫ﹶ‬ ‫ﹶ ﹶ‬ ‫ﹶﹸ ﹶ ﹾ ﹶ ﹸ‬ ‫ﹶ‬
‫ﮔﺮﭼﻪ ﮐﺎﻻی ﻣﻦ و آﻧﮫﺎ ﺧﻄﺎی ﺑﯽﺷﻤﺎر‬ ‫ﺑﺎﮔﻨﻪﮐﺎران ﻧﺪارم ھﯿﭻ ﺣﺐ و دوﺳﺘﯽ‬
‫ﮔﻮﯾﺪ‪ :‬ﺣﺘﯽ اﮔﺮ ﻓﺮدی ﮔﻨﺎهﮐﺎر و ﻋﺼﯿﺎﻧﮕﺮ ﺑﺎﺷﻢ‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﺎ اﯾﻦ وﺟﻮد از اﻓﺮاد ﻋﺼﯿﺎﻧﮕﺮ و‬
‫ﮔﻨﺎهﮐﺎر ﺑﯿﺰارم و ﺑﺎ آﻧﺎن ھﻤﻨﺸﯿﻨﯽ ﻧﻤﯽﮐﻨﻢ‪.‬‬
‫دﯾﮕﺮی ﮔﻮﯾﺪ‪:‬‬
‫ﺎر ﹺن ﻳ ﹾﻘﺘ ﹺ‬
‫ﹶــــــﺪي‬ ‫ﻳﻦ ﺑﹺﺎ ﹾﻟــــــ ﹸـﻤ ﹶﻘ ﹺ ﹶ‬ ‫ﹸــــــﻞ ﹶﻗ ﹺ‬
‫ــــــﺮ ﹴ‬ ‫ﹶﻓﻜ ﱡ‬ ‫ـﻦ ا ﹾﻟـ ﹶـﻤ ﹾﺮ ﹺء ﹶﻻﺗ ﹾﹶﺴـ ﹶﺄ ﹾل ﹶو ﹶﺳـ ﹾـﻞ ﹶﻋـ ﹾﻦ ﹶﻗ ﹺﺮﻳﻨﹺـ ﹺـﻪ‬
‫ﹶﻋـ ﹺ‬

‫»درﺑﺎرهی ﺧﻮد ﺷﺨﺺ ﭘﺮس و ﺟﻮ ﻣﮑﻦ ﺑﻠﮑﻪ اﺣﻮال ﻧﺰدﯾﮑﺎﻧﺶ را ﺟﻮﯾﺎ ﺷﻮ‪ ،‬ﭼﺮا ﮐﻪ‬
‫ھﻤﻨﺸﯿﻨﺎن ﺑﻪ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ اﻗﺘﺪا ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ«‪.‬‬
‫ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺷﺨﺼﯽ ﺻﺎﻟﺢ ﺑﺎﺷﺪ در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﺑﺎ دوﺳﺘﺎن ﻧﺎﺑﺎب رﻓﺎﻗﺖ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪ؟‬
 ‫ﺧﺎﻧﻪای ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﻘﻮی‬ ‫‪١٢٦‬‬

‫اھﻞ ﻋﻠﻢ ﮔﻮﯾﻨﺪ‪ :‬آﯾﺎ ﭼﯿﺰی ﺟﺰ ھﻤﻨﺸﯿﻨﺎن ﺑﺪ‪ ،‬ﺣﺎل و روز اﺑﻮﻃﺎﻟﺐ را ﺧﺮاب ﮐﺮد؟‬
‫رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج ﺧﻮاﺳﺖ ﮐﻠﻤﻪی ﻻ اﻟﻪ اﻻ اﻟﻠﻪ را ﺑﻪ او ﺗﻠﻘﯿﻦ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﭘﺲ ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ای‬
‫ﻋﻤﻮ ﺟﺎن‪ ،‬ﻻ اﻟﻪ اﻻ اﻟﻠﻪ ﺑﮕﻮ ﺗﺎ ﺑﺎ اﯾﻦ ﮐﻠﻤﻪ ﻧﺰد اﻟﻠﻪ ﺣﺠﺖ ﺑﯿﺎورم«) ‪ (١‬ﻣﺘﻔﻖ ﻋﻠﯿﻪ‪.‬‬
‫او ﺧﻮاﺳﺖ اﯾﻦ ﻋﺒﺎرت را ﺑﺮ زﺑﺎن آورد ﺗﺎ از ﻋﺬاب ﻧﺠﺎت ﯾﺎﺑﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﺑﻪ او ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ از‬
‫دﯾﻦ ﭘﺪر و ﭘﺪر ﺑﺰرﮔﺎﻧﺖ دﺳﺖ ﻣﯽﮐﺸﯽ!‬
‫اﯾﻦ ھﻤﻨﺸﯿﻦ ﺑﺪ آﻣﺪ و او را در آﺗﺸﯽ ﮐﻪ زﺑﺎﻧﻪ ﻣﯽﮐﺸﺪ‪ ،‬اﻧﺪاﺧﺖ و او ﻧﯿﺰ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ‬
‫ھﻤﻨﺸﯿﻨﯽ ﺑﺎ دوﺳﺘﺎن ﻧﺎﺑﺎب‪ ،‬ﻣﺸﺮک و ﮐﺎﻓﺮ ﻣﺮد‪.‬‬
‫ﺑﯿﻤﺎری «ﮔﺮی« ﻣﺴﺮیﺗﺮﻧﺪ‪.‬‬ ‫ِ‬ ‫دوﺳﺘﺎن ﻧﺎﺑﺎب اﻣﺮوزه در ھﻤﻪﺟﺎ ھﺴﺘﻨﺪ و از‬
‫ﻧﺰد ﺧﺮدﻣﻨﺪان‪» ،‬ﮔﺮی« ﺑﻪ ﻓﺮد ﺳﺎﻟﻢ ﺳﺮاﯾﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪ وﻟﯽ ﺗﺎ ﺑﻪ ﺣﺎل ﻧﺸﻨﯿﺪهاﯾﻢ ﮐﻪ‬
‫ﺳﻼﻣﺘﯽ ﺑﻪ ﻓﺮد ﻣﺒﺘﻼ ﺑﻪ »ﮔﺮی« ﺳﺮاﯾﺖ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫وﻇﯿﻔﻪی واﻟﺪﯾﻦ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻓﺮزﻧﺪانﺷﺎن را از دوﺳﺘﺎن ﻧﺎﺑﺎب ﺑﺎزدارﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ -٩‬از ﺟﻤﻠﻪ وﻇﺎﯾﻒ واﻟﺪﯾﻦ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻓﺮزﻧﺪانﺷﺎن‪ :‬ﭘﺮ ﮐﺮدن اوﻗﺎت ﻓﺮاﻏﺖﺷﺎن‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻟﻠﻪ ﺳﺒﺤﺎن ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪:‬‬
‫ُ‬ ‫ۡ‬ ‫ون‪َ �َ ١١٥‬ت َ� ٰ َ� ٱ َّ ُ‬
‫ُۡ َ ُ َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ َّ َ ۡ ُ َ ٗ َّ ُ‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫﴿أَفَ َ‬
‫� ٱل َمل ِك‬ ‫حس ِۡب ُت ۡم �� َما خلق َ�ٰ� ۡم � َبثا َو�ن� ۡم إ ِ ۡ� َنا � ترجع‬
‫ۡ َ‬ ‫ٱ ۡ َ ُّ َ ٓ َ َ َّ ُ ُّ ۡ َ‬
‫�ق ۖ� إِ�ٰه إِ� ه َو َرب ٱلع ۡر ِش ٱلكرِ� ِم‪] ﴾١١٦‬اﻟﻤﺆﻣﻨﻮن‪.[١١٦-١١٥ :‬‬
‫»آﯾﺎ ﭘﻨﺪاﺷﺘﯿﺪ ﮐﻪ ﺷﻤﺎ را ﺑﯿﮫﻮده آﻓﺮﯾﺪهاﯾﻢ و اﯾﻨﮑﻪ ﺷﻤﺎ ﺑﻪﺳﻮی ﻣﺎ ﺑﺎزﮔﺮداﻧﯿﺪه‬
‫ﻧﻤﯽﺷﻮﯾﺪ؟ ﭘﺲ واﻻﺳﺖ اﻟﻠﻪ‪ ،‬ﻓﺮﻣﺎﻧﺮوای ﺑﺮ ﺣﻖ‪ ،‬اﻟﻠﻪ ﺟﺰ او ﻧﯿﺴﺖ‪] .‬اوﺳﺖ[ ﭘﺮوردﮔﺎر‬
‫ﻋﺮش ﮔﺮاﻧﻤﺎﯾﻪ«‪.‬‬
‫ﺑﺴﯿﺎری از ﻓﺮزﻧﺪان از ﺑﯿﮑﺎری ﺷﺎﮐﯽ ھﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﯽﺑﯿﻨﯽ ﮐﻪ در ﺗﻌﻄﯿﻼت ﺗﺎﺑﺴﺘﺎﻧﯽ‬
‫ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ‪ :‬ﻣﻦ اوﻗﺎت ﻓﺮاﻏﺖ و ﺑﯿﮑﺎری زﯾﺎدی دارم‪.‬‬
‫ﺳﺒﺤﺎن اﻟﻠﻪ! ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺑﺎﺷﯽ و اوﻗﺎت ﻓﺮاﻏﺖ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﯽ؟‬
‫داﻧﺶ آﻣﻮز و ﻃﺎﻟﺐ ﻋﻠﻢ و داﻧﺶ ﺑﺎﺷﯽ و وﻗﺖ ﺑﯿﮑﺎری داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﯽ؟‬
‫ﻣﮕﺮ ﺗﻮ از اﻣﺖ ﺟﺎوﯾﺪاﻧﯽ ﻧﯿﺴﺘﯽ ﮐﻪ ھﺮﮔﺰ ﺑﯿﮑﺎری و ھﺪر دادن وﻗﺖ را ﻧﺸﻨﺎﺧﺘﻪ‬
‫اﺳﺖ؟‬
‫ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﯿﮑﺎر ھﺴﺘﯽ در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ اﻣﺎﻧﺖ‪ ،‬ﻣﺴﺌﻮﻟﯿﺖ و وﻇﯿﻔﻪی ﺳﻨﮕﯿﻨﯽ ﺑﺮ ﻋﮫﺪه داری؟‬

‫‪ -١‬ﺑﺨﺎری‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ٦٥٣٣ ،٤٦٥٤ ،٤٥٥٧ ،٣٧٩٧‬و ﻣﺴﻠﻢ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪.٩٧‬‬

 ‫‪١٢٧‬‬ ‫ﺣﻘﻮق ﻓﺮزﻧﺪان‬

‫در ﺻﺤﯿﺢ ﺑﺨﺎری از رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج آﻣﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ ﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬

‫ِّ ُ ْ َ ُ‬ ‫ﻮن �ﻴﻬ َﻤﺎ َﻛﺜ ٌ‬
‫ََْ َ ُْ ٌ‬
‫الﺼ َّﺤﺔ َواﻟﻔ َﺮاغ«) ‪» .(١‬درﺑﺎرهی دو ﻧﻌﻤﺖ‪،‬‬ ‫� ِﻣ َﻦ اﻨﻟَّ ِ‬
‫ﺎس‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ﺎن ﻣﻐﺒ‬
‫»ﻧِﻌﻤﺘ ِ‬
‫ﺑﺴﯿﺎری از ﻣﺮدم‪ ،‬دﭼﺎر ﺿﺮر و زﯾﺎن ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ »از آﻧﮫﺎ ﺑﮫﺮه ﺑﺮداری ﻧﻤﯽﮐﻨﻨﺪ« ﯾﮑﯽ‬
‫ﺻﺤﺖ و دﯾﮕﺮی‪ ،‬ﻓﺮاﻏﺖ اﺳﺖ«‪.‬‬
‫از وﻗﺘﯽ ﮐﻪ ﻧﺴﻞ ﻣﺎ وﻗﺖ ﻓﺮاﻏﺖ ﭘﯿﺪا ﮐﺮده اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﺴﻞ ﻣﻨﺤﺮﻓﯽ ﭘﺮورش ﯾﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‬
‫ﮐﻪ ﻧﻪ رﺳﺎﻟﺖ را ﺣﻤﻞ ﻣﯽﮐﻨﺪ و ﻧﻪ ﻣﺒﺪا و ﻧﻪ ﻣﺴﺌﻮﻟﯿﺖ‪.‬‬
‫آﯾﺎ ﺳﻠﻒ ﺻﺎﻟﺢ اوﻗﺎت ﻓﺮاﻏﺖ و ﺑﯿﮑﺎری داﺷﺘﻨﺪ؟‬
‫اﺑﻦ ﻋﻘﯿﻞ‪ ،‬داﻧﺸﻤﻨﺪ ﺑﺰرگ و ﻣﺸﮫﻮری اﺳﺖ ﮐﻪ ﮐﺘﺎب »اﻟﻔﻨﻮن« را در ھﻔﺘﺼﺪ ﺟﻠﺪ‬
‫ﺗﺄﻟﯿﻒ ﮐﺮده اﺳﺖ و اﯾﻦ ﮐﺘﺎب در ﮐﺘﺎبﺧﺎﻧﻪی ُﺑﻦ آﻟﻤﺎن ﻧﮕﮫﺪاری ﻣﯽﺷﻮد!‬
‫آوردهاﻧﺪ ﮐﻪ او از ﺷﺪت اﺳﺘﻔﺎده و ﺑﮫﺮه ﺑﺮدن از اوﻗﺎﺗﺶ‪ ،‬وﻗﺘﯽ ﺑﺮای ﺧﻮاب ﺑﻪ‬
‫رﺧﺘﺨﻮاب ﻣﯽرﻓﺖ‪ ،‬ﭼﯿﺰھﺎﯾﯽ را ﮐﻪ ﻗﺒﻞ از ﺧﻮاب ﺑﻪ ذھﻨﺶ ﺧﻄﻮر ﻣﯽﮐﺮد‪ ،‬ﻣﯽﻧﻮﺷﺖ و‬
‫وﻗﺘﯽ ﺑﯿﺪار ﻣﯽﺷﺪ‪ ،‬ھﻤﺎن ﮐﺎرھﺎ را اﻧﺠﺎم ﻣﯽداد‪.‬‬
‫او ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از اﯾﻦ اوﻗﺎت ﺑﯿﮑﺎری و زﻣﺎن ﺑﺎ ارزش‪ ،‬ﮐﺘﺎﺑﯽ ﺑﺎ ھﻔﺘﺼﺪ ﺟﻠﺪ ﺗﺄﻟﯿﻒ‬
‫ﻧﻤﻮد!‬
‫اﺑﻦ رﺟﺐ‪ ،‬ﻧﻮﯾﺴﻨﺪهی ﻃﺒﻘﺎت اﻟﺤﻨﺎﺑﻠﻪ‪ ،‬از او ﻧﻘﻞ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﮔﻔﺘﻪ اﺳﺖ‪ :‬ﺷﺎﯾﺪ ﮔﺎھﯽ‬
‫اوﻗﺎت ﺷﯿﺮﯾﻨﯽ ﻣﯽﺧﻮردم و ﻧﺎن ﻧﻤﯽﺧﻮردم ﭼﻮن ﺗﻔﺎوت زﻣﺎﻧﯽ ﻣﯿﺎن آﻧﮫﺎ ﺑﻪ اﻧﺪازهی‬
‫ﺧﻮاﻧﺪن ﭘﻨﺠﺎه آﯾﻪ اﺳﺖ!‬
‫ـــــﺎش ﹶﻻ ﹶﺗﻨﹾ ﹶﻘ ﹺﻀـــــــﻲ‬‫ﺎﺟــــــ ﹸﺔ ﹶﻣــــــ ﹾﻦ ﹶﻋـ ﹶ‬‫ﹶو ﹶﺣ ﹶ‬ ‫ﺎﺟﺎﺗﹺﻨﹶــــــــــﺎ‬
‫ﳊ ﹶ‬
‫ﹺ‬
‫وح ﹶو ﹶﻧ ﹾﻐــــــــــﺪﹸ و ﹶ‬
‫ـــــــــﺮ ﹸ‬
‫ﹸ‬ ‫ﹶﻧـ‬

‫ﺎﺟـــــــ ﹲﺔ ﹶﻣـــــــﺎ ﹶﺑ ﹺﻘـــــــﻲ‬ ‫ﹺ‬

‫ﹶو ﹶﺗ ﹾﺒ ﹶﻘـــــــﯽ ﹶﻟـــــــ ﹸﻪ ﹶﺣ ﹶ‬ ‫ــــــﻊ ا ﹾﻟــــــ ﹶـﻤ ﹾﺮء ﹶﺣ ﹶ‬
‫ﺎﺟﺎﺗﹸــــــ ﹸﻪ‬ ‫ــــــﻮت ﹶﻣ ﹶ‬
‫ﹸ‬ ‫ﹶﲤ ﹸ‬
‫»ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻧﯿﺎزھﺎ و ﺣﺎﺟﺎﺗﻤﺎن ھﻢﭼﻨﺎن در رﻓﺖ و آﻣﺪﯾﻢ‪ ،‬ﺣﺎل آن ﮐﻪ ﺣﺎﺟﺖ و ﻧﯿﺎز‬
‫ﮐﺴﯽﮐﻪ زﻧﺪﮔﯽ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﭘﺎﯾﺎن ﻧﺎﭘﺬﯾﺮ اﺳﺖ‪،‬‬
‫ﻧﯿﺎزھﺎی اﻧﺴﺎن ھﻤﺮاه ﺑﺎ ﻣﺮﮔﺶ‪ ،‬ﻣﯽﻣﯿﺮد و ﺗﺎ زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ زﻧﺪه اﺳﺖ ﻧﯿﺎز ﺑﺮاﯾﺶ ﺑﺎﻗﯽ‬
‫ﻣﯽﻣﺎﻧﺪ«‪.‬‬
‫َ َََ َ َْ َ َ َ‬
‫داﯾﻞ ﮐﺎرﻧﮕﯽ آﻣﺮﯾﮑﺎﯾﯽ در ﮐﺘﺎب »د ِع اﻟﻘﻠﻖ واﺑﺪأ اﻟﺤﯿﺎة« »ﻧﮕﺮاﻧﯽ را ﺑﮕﺬار و زﻧﺪﮔﯽ‬
‫را ﺷﺮوع ﮐﻦ«‪ .‬درﺑﺎرهی آﻣﺮﯾﮑﺎﯾﯽھﺎ ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ‪ :‬آﻧﺎن ﺑﯿﮑﺎری را ﻧﻤﯽﺷﻨﺎﺳﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ -١‬ﺑﺨﺎری‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ٦٢٦٥‬و اﺣﻤﺪ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪.٢٣٤٤‬‬

 ‫ﺧﺎﻧﻪای ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﻘﻮی‬ ‫‪١٢٨‬‬

‫ﻣﺎ ﺑﺎور ﮐﺮدﯾﻢ در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ او دروغ ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ!‬

‫زﯾﺮا ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪھﺎی آﻧﺎن وﻗﺖ ھﺪر ﻧﺪادهاﻧﺪ و آزﻣﺎﯾﺸﮕﺎهھﺎی آﻧﺎن ﮐﺎر ﻣﯽﮐﻨﺪ اﻣﺎ اﯾﻦ‬
‫در دﻧﯿﺎﺳﺖ‪:‬‬
‫ُ ۡ َ ُ َ‬ ‫ُّ ۡ ُ ۡ َ‬ ‫ۡ‬ ‫ََُۡ َ‬
‫ون َ�ٰه ٗر� ّم َِن ٱ َ‬
‫� َي ٰوة ِ ٱ�� َيا َوهم ع ِن ٱ�خ َِرة ِ هم �ٰفِلون‪] ﴾٧‬اﻟﺮوم‪.[٧ :‬‬ ‫ِ‬ ‫﴿�علم‬
‫»از زﻧﺪﮔﯽ دﻧﯿﺎ‪ ،‬ﻇﺎھﺮی را ﻣﯽﺷﻨﺎﺳﻨﺪ‪ ،‬و ﺣﺎل آﻧﮑﻪ از آﺧﺮت ﻏﺎﻓﻠﻨﺪ«‪.‬‬
‫درس ﻣﯽﺧﻮاﻧﻨﺪ‪ ،‬ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺧﺪﻣﺖ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ و ﮐﺎر و ﺗﻼش‬
‫ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﻨﺪ‪ ،‬وﻟﯽ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺟﻮاﻧﺎن ﻣﺴﻠﻤﺎن را ﻣﯽﺑﯿﻨﯽ ﮐﻪ از ﺑﯿﮑﺎری و ﻓﺮاﻏﺖ ﻣﯽﻧﺎﻟﻨﺪ‪ ،‬ﺟﺰ‬
‫ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ اﻟﻠﻪ ﺑﻪ آﻧﺎن رﺣﻢ ﮐﺮده اﺳﺖ ﺑﻪ وﯾﮋه در ﺗﻌﻄﯿﻼت ﺗﺎﺑﺴﺘﺎﻧﯽ!‬
‫ﮐﺴﯽ ھﻢ ﮐﻪ در ﻣﯿﺎنﺷﺎن ﺳﻌﯽ و ﺗﻼش ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻨﺎ ﺑﻪ ادﻋﺎﯾﺶ ﺑﻪ ﻋﻼﻗﻤﻨﺪیھﺎﯾﺶ‬
‫ﻣﯽﭘﺮدازد‪.‬‬
‫ﻣﺎ ھﯿﭻ ﻋﻼﻗﻤﻨﺪی ﺟﺰ ﺣﻔﻆ ﻧﻤﺎز‪ ،‬زﯾﺴﺘﻦ ﺑﺎ ﻗﺮآن و ﮐﺘﺎبھﺎی ﻋﻠﻤﯽ ﻣﻔﯿﺪ ﻧﺪارﯾﻢ‪.‬‬
‫ﻋﻼﻗﻤﻨﺪی ﻣﺎ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﻠﺖھﺎ ﺑﮕﻮﯾﯿﻢ‪:‬‬
‫ﺎو ﹺ‬
‫ﻳــــﻞ ا ﹾﻟﻜ ﹶ‬
‫ﹶــــﺮ￯‬ ‫ــــﺔ ﹺﻣــــ ﹾﻦ ﹶ ﹶﲥ ﹺ‬
‫اﳋ ﹺﻠﻴ ﹶﻘ ﹺ‬
‫ﹸد ﹾﻧ ﹶﻴــــﺎ ﹾ ﹶ‬ ‫ــــﺄ ﹶذ ﹺ ﹺ‬
‫اﳖ ﹾﻢ‬ ‫اﺳــــﺘﹶﻴ ﹶﻘ ﹶﻈ ﹾﺖ ﺑﹺ ﹶ‬ ‫ﹺ‬
‫ﹶﺤــــ ﹸﻦ ا ﱠﻟــــﺬﻳ ﹶﻦ ﹾ‬
‫ﻧ ﹾ‬
‫ﱰ￯‬ ‫ﳾ ﹴء ﹶﻓ ﹾ‬
‫ﺎﺷــــــ ﹶ ﹶ‬ ‫ــــــﺎك ﹶأﻋﹶــــــﺰﱠ ﹶ ﹾ‬
‫ﹶ‬ ‫ﹶو ﹶر ﹶأی ﹺر ﹶﺿ‬ ‫ﻴﺼـــ ﹰﺔ‬ ‫ﹺ‬
‫اﳊ ﹶﻴـــﺎ ﹶة ﹶرﺧ ﹶ‬
‫ﹺ‬
‫ﹶﺤـــ ﹸﻦ ا ﱠﻟـــﺬﻳ ﹶﻦ ﹶﺑ ﹶ‬
‫ـــﺎع ﹾ ﹶ‬ ‫ﻧ ﹾ‬
‫ــــﻮ ﹶم ﹶﻏـــــﺰﹾ ﹶو ﹺة ﹶﺧ ﹾﻴـــــ ﹶﱪا‬ ‫ﹺ ﹺ‬
‫ــــﺎب ا ﹾﻟـــــ ﹶـﻤﺪﻳﻨﹶﺔ ﹶﻳـ ﹾ‬
‫ﹶﺑـ ﹶ‬
‫ﹺ‬ ‫ﹺ‬
‫ﹶوﻣــــ ﹶﻦ ا ﱠﻟــــﺬﻳ ﹶﻦ ﹸد ﱡﻛــــﻮا ﺑﹺ ﹶﻌــــﺰﹾ ﹺم ﹶأ ﹸﻛ ﱢﻔ ﹺﻬـ ﹾ‬
‫ـــﻢ‬
‫»ﻣﺎ ﮐﺴﺎﻧﯽ ھﺴﺘﯿﻢ ﮐﻪ ﻣﺨﻠﻮﻗﺎت ھﺴﺘﯽ ﺑﺎ اذانﺷﺎن از ﭼﺮت و ﺧﻮاب آﻟﻮدﮔﯽ‬
‫زﯾﺒﺎیﺷﺎن ﺑﯿﺪار ﮔﺸﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺎ ھﺴﺘﯿﻢ ﮐﻪ دﻧﯿﺎ را ارزان ﻓﺮوﺧﺘﯿﻢ و رﺿﺎﯾﺖ و ﺧﺸﻨﻮدی ﺗﻮ‬
‫در ﺧﯿﺒﺮ را در‬
‫را ﮔﺮاﻣﯽﺗﺮﯾﻦ ﭼﯿﺰ دﯾﺪه و ﺧﺮﯾﺪﯾﻢ‪ ،‬از ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﺎ ارادهی دﺳﺖھﺎﯾﺸﺎن‪ِ ،‬‬
‫روز ﻏﺰوهی ﺧﯿﺒﺮ ﺑﺎ ﺧﺎک ﯾﮑﺴﺎن و ھﻤﻮار ﮐﺮدﻧﺪ«‪.‬‬
‫ﻣﺎ ھﻨﮕﺎﻣﯽ ﺑﻪ ﺟﻤﻊ آوری ﮐﻠﮑﺴﯿﻮن ﺗﻤﺒﺮ ﭘﺮداﺧﺘﯿﻢ ﮐﻪ راه ﻣﺴﺠﺪ را رھﺎ ﻧﻤﻮدﯾﻢ‪.‬‬
‫زﻣﺎﻧﯽ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﮐﻔﺘﺮ ﺑﺎزی و ﺧﺮوس ﺑﺎزی رﻓﺘﯿﻢ ﮐﻪ ﻧﺸﺴﺘﻦ در ﺣﻠﻘﻪھﺎی ﻋﻠﻢ و‬
‫داﻧﺶ را ﺗﺮک ﮐﺮدﯾﻢ‪.‬‬
‫‪ -١٠‬از ﺟﻤﻠﻪ ﺣﻘﻮق ﻓﺮزﻧﺪان ﮐﻪ ﺑﺮ ﻋﮫﺪهی واﻟﺪﯾﻦ اﺳﺖ‪ :‬ﺷﻨﺎﺧﺖ ﺧﻮاﺳﺘﻪھﺎ و‬
‫ﻋﻼﻗﻤﻨﺪیھﺎی ﻓﺮزﻧﺪ و رﺷﺘﻪی ﻋﻠﻤﯽ و ﺷﻐﻠﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ او را در ﺣﺮﮐﺖ در‬
‫ﻣﺴﯿﺮی ﮐﻪ دوﺳﺖ دارد‪ ،‬ﯾﺎری رﺳﺎﻧﻨﺪ‪ ،‬ﭼﺮا ﮐﻪ ھﺮﮐﺲ ﺑﻪ درد ﮐﺎری ﻣﯽﺧﻮرد‬
‫ﮐﻪ ﺑﺮاﯾﺶ آﻓﺮﯾﺪه ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ »ھﺮ ﮐﺴﯽ را َﺑﮫﺮ ﮐﺎری ﺳﺎﺧﺘﻨﺪ«‪ .‬اﺑﻦ ﻗﯿﻢ اﯾﻦ‬
‫ﻋﺒﺎرت را در ﮐﺘﺎﺑﺶ »ﺗﺤﻔﺔ اﻟﻤﻮدود ﻓﻲ أﺣﮑﺎم اﻟﻤﻮﻟﻮد« ذﮐﺮ ﮐﺮده اﺳﺖ‪.‬‬
 ‫‪١٢٩‬‬ ‫ﺣﻘﻮق ﻓﺮزﻧﺪان‬

‫او ﮔﻔﺘﻪ اﺳﺖ‪ :‬ﺟﻮان را ﺑﻪ ﮐﺎری ﮐﻪ ﺑﺎ ﻃﺒﯿﻌﺖ و ﺳﺮﺷﺖ و ﻋﻼﻗﻪاش ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ دارد‪،‬‬
‫ﻣﺠﺒﻮر ﻣﮑﻦ‪.‬‬
‫ﭘﺲ ﺗﻮ ای ﭘﺪر‪ ،‬او را ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻪ اداﻣﻪی ﺗﺤﺼﯿﻞ در ﺗﺨﺼﺼﯽ ﮐﻪ دوﺳﺖ ﻧﺪارد‪ ،‬ﻣﮑﻦ‪.‬‬
‫ﯾﺎ ﭘﺲ از اﯾﻦ ﮐﻪ ﻓﺮدی ﻋﺎﻗﻞ و ﺑﺎﻟﻎ ﺷﺪ و ﻣﺴﯿﺮ آﯾﻨﺪهاش را – در ﺻﻮرﺗﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ رﺿﺎﯾﺖ‬
‫اﻟﻠﻪ ﻣﻨﺎﻓﺎﺗﯽ ﻧﺪاﺷﺖ – اﻧﺘﺨﺎب ﻧﻤﻮد‪ ،‬ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻪ ﭘﯿﺮوی از راه و روﺷﯽ ﮐﻪ ﺧﻮدت‬
‫ﻣﯽﺧﻮاھﯽ‪ ،‬ﻣﮑﻦ‪.‬‬
‫اﯾﻦ روﺷﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج ﺑﺎ ﯾﺎراﻧﺶ در ﭘﯿﺶ ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ھﺮﮐﺪام از آﻧﮫﺎ‬
‫را در ﺟﺎﯾﮕﺎه ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺧﻮدﺷﺎن ﻗﺮار ﻣﯽداد‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل ﺣﺴﺎن ﺑﻦ ﺛﺎﺑﺖ را ﺷﺎﻋﺮی‬
‫ﯾﺎﻓﺖ‪ ،‬وﻗﺘﯽ او ﺑﻪ ھﺠﻮ ﮐﻔﺎر ﻣﯽﭘﺮداﺧﺖ‪ ،‬ﺑﻪ او ﻣﯽﻓﺮﻣﻮد‪» :‬آﻧﺎن را ھﺠﻮ ﮐﻦ‪ ،‬در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ‬
‫ﺟﺒﺮﯾﯿﻞ ھﻢ ﺑﺎ ﺗﻮ اﺳﺖ«) ‪ (١‬و از آن ﭘﺲ او ﺷﺎﻋﺮ اﺳﻼم و دﻋﻮت ﮔﺸﺖ‪.‬‬
‫او ﻧﺰد اﺑﯽ ﺑﻦ ﮐﻌﺐ‪ ،‬ﮐﻪ ﻗﺎری ﻗﺮآن ﺑﻮد آﻣﺪ و ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ﻗﺎریﺗﺮﯾﻦ ﺷﻤﺎ اﺑﯽ اﺳﺖ«) ‪.(٢‬‬
‫ﻧﺰد زﯾﺪ ﺑﻦ ﺛﺎﺑﺖ رﻓﺖ ﮐﻪ در ﻣﻮرد ﻣﯿﺮاث ﭼﯿﺰھﺎﯾﯽ ﻣﯽداﻧﺴﺖ و اﯾﻦ ﻋﻠﻢ را ﺑﻪ او‬
‫آﻣﻮﺧﺖ و ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬زﯾﺪ از ھﻤﻪی ﺷﻤﺎ ﻣﯿﺮاث را ﺑﮫﺘﺮ ﻣﯽداﻧﺪ«) ‪.(٣‬‬
‫ﻧﺰد ﺧﺎﻟﺪ ﺑﻦ وﻟﯿﺪ آﻣﺪ و او را ﻣﺠﺎھﺪی ﻧﺎﺑﻐﻪ‪ ،‬زﯾﺮک و ﻓﺮﻣﺎﻧﺪه ﯾﺎﻓﺖ ﭘﺲ ﺷﻤﺸﯿﺮ را ﺑﻪ‬
‫او داد و ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ﺧﺎﻟﺪ ﺑﻦ وﻟﯿﺪ ﺷﻤﺸﯿﺮی از ﺷﻤﺸﯿﺮھﺎی اﻟﻠﻪ اﺳﺖ ﮐﻪ اﻟﻠﻪ آن را ﺑﺮ‬
‫ﻣﺸﺮﮐﺎن ﮐﺸﯿﺪه اﺳﺖ«) ‪.(٤‬‬
‫اﯾﻨﮫﺎ ﺗﺨﺼﺺھﺎﯾﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ آن اﯾﻤﺎن ﺑﯿﺎورﯾﻢ‪ ،‬در ﺧﺎﻧﻪھﺎ و ﺟﻮاﻣﻊ ﺧﻮد ﺗﺎ‬
‫ﻓﺮزﻧﺪاﻧﻤﺎن ﺑﺮ اﺳﺎس رﻏﺒﺖھﺎ و ﻋﻼﻗﻤﻨﺪیھﺎﯾﺸﺎن – در ﺻﻮرﺗﯽ ﮐﻪ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺑﺎ ﺧﻮاﺳﺖ‬
‫اﻟﻠﻪ ﺑﺎﺷﺪ – ﭘﺮورش ﯾﺎﺑﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ -١‬ﺑﺨﺎری‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ٦٠١٠ ،٤٠٣٤ ،٣١٤٣‬و ﻣﺴﻠﻢ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪.٦٣٤٠‬‬

‫‪ -٢‬اﺣﻤﺪ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ،١٣٧٠٠‬ﺗﺮﻣﺬی‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ،٣٩٥٣ ،٣٩٥٢‬ﻧﺴﺎﯾﯽ در اﻟﮑﺒﺮی‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ،٨١٤٤‬اﺑﻦ‬
‫ﻣﺎﺟﻪ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ١٥٨‬و ر‪.‬ک‪ :‬اﻟﻤﺸﮑﺎة‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪.٦١٢٠‬‬
‫‪ -٣‬اﺣﻤﺪ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ،١٣٧٠٠‬ﺗﺮﻣﺬی‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ،٣٩٥٣ ،٣٩٥٢‬ﻧﺴﺎﯾﯽ در اﻟﮑﺒﺮی‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ،٨١٤٤‬اﺑﻦ‬
‫ﻣﺎﺟﻪ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ١٥٨‬و ر‪.‬ک‪ :‬اﻟﻤﺸﮑﺎة‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪.٦١٢٠‬‬
‫‪ -٤‬اﺣﻤﺪ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ،٤٤‬اﺑﻮﯾﻌﻠﯽ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ،٧١٩٠‬ر‪.‬ک‪ :‬اﻟﻤﺸﮑﺎة‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ٦٢٥٥‬و ﺻﺤﯿﺢ آﻟﺒﺎﻧﯽ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ‬
‫‪.١٢٣٧‬‬
 ‫ﺧﺎﻧﻪای ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﻘﻮی‬ ‫‪١٣٠‬‬

‫اﯾﻨﮫﺎ ﺣﻘﻮﻗﯽ ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ ﺧﻮاﺳﺘﻢ در اﯾﻦ ﭼﻨﺪ ﺻﻔﺤﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر اﺧﺘﺼﺎر ﺑﺮای ﭘﺪر و‬
‫ﻣﺎدرھﺎ ﺑﯿﺎن ﮐﻨﻢ و از اﻟﻠﻪ ﻣﺘﻌﺎل ﻣﺴﺄﻟﺖ دارم ﮐﻪ آن را در ﻣﯿﺰان ﺣﺴﻨﺎت و ﻧﯿﮑﯽھﺎﯾﻢ‬
‫ﻗﺮار دھﺪ و ﺑﻪ وﺳﯿﻠﻪی آن‪ ،‬ﻣﻨﻔﻌﺘﯽ ﺑﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫وﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ ﻧﺒﻴﻨﺎ ﳏﻤﺪ وﻋﻠﯽ و آﻟﻪ وﺻﺤﺒﻪ وﺳﻠﻢ‪.‬‬
‫***‬
 ‫ﻧﻤﺎز را ﺑﻪ ﭘﺎ دارﯾﺪ‬

‫ﺧﲑا ﳑﺎ ﻧﻘﻮل وﻟﻚ اﳊﻤﺪ ﻣﺜﻠﲈ ﻧﻘﻮل‪ ،‬ﻟﻚ اﳊﻤﺪ ﺑﺎﻹﻳﲈن وﻟﻚ اﳊﻤﺪ‬
‫اﻟﻠﻬﻢ ﻟﻚ اﳊﻤﺪ ﹰ‬
‫ﺑﺎﻹﺳﻼم وﻟﻚ اﳊﻤﺪ ﺑﻤﺤﻤﺪ رﺳﻮل اﳍﺪي ج‪ ،‬ﻋﺰﹼ ﺟﺎﻫﻚ ﹶ‬
‫وﺟﻞ ﺛﻨﺎؤك وﺗﻘﺪﺳﺖ أﺳﲈؤك‬
‫وﻻ إﻟﻪ إﻻ أﻧﺖ‪.‬‬
‫ﺑﴫ ﺑﻪ ﻣﻦ اﻟﻌﻤﯽ‬
‫واﻟﺼﻼة و اﻟﺴﻼم ﻋﻠﯽ ﻣﻦ أرﺳﻠﻪ اﷲ رﲪﺔ ﻟﻠﻌﺎﳌﲔ‪ ،‬وﻗﺪوة ﻟﻠﺴﺎﻟﻜﲔ‪ ،‬ﹼ‬
‫ﻛﺜﲑا‪.‬‬
‫ﺗﺴﻠﻴﲈ ﹰ‬
‫ﹰ‬ ‫وأرﺷﺪ ﺑﻪ ﻣﻦ اﳉﻬﺎﻟﺔ وأﺧﺮج ﺑﻪ ﻣﻦ اﻟﻈﻠﲈت إﻟﯽ اﻟﻨﻮر وﻋﻠﯽ آﻟﻪ وﺻﺤﺒﻪ وﺳﻠﻢ‬
‫أﻣﺎ ﺑﻌﺪ‪..‬‬
‫در اﯾﻦ ﺟﻠﺴﻪ‪ ،‬درﺑﺎرهی ﯾﮑﯽ از ﻣﺒﺎدی اﺻﻠﯽ و اﺳﺎﺳﯽ اﯾﻦ دﯾﻦ ﺳﺨﻦ ﺧﻮاھﻢ ﮔﻔﺖ‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﻣﺎ رﺳﺎﻟﺖ‪ ،‬ﺗﻌﺎﻟﯿﻢ و دﯾﻨﻤﺎن را رھﺎ ﮐﻨﯿﻢ‪ ،‬دﯾﮕﺮ ﭼﻪ ھﺴﺘﯿﻢ؟ اﮔﺮ از ﻣﺒﺎدی‪ ،‬اﺻﻮل و‬
‫رﺳﺎﻟﺖ ﺟﺎوﯾﺪاﻧﯽ ﮐﻪ اﻟﻠﻪ ﻣﺘﻌﺎل ﻣﺤﻤﺪ ج‪ ،‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ھﺪاﯾﺖ را ﺑﺮ آن ﻣﺒﻌﻮث ﮔﺮداﻧﺪه‪،‬‬
‫دﺳﺖ ﺑﮑﺸﯿﻢ‪ ،‬دﯾﮕﺮ ﭼﻪ اﻣﺘﯽ ﺧﻮاھﯿﻢ ﺑﻮد؟ ﭘﯿﺶ از ﺑﻌﺜﺖ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ اﮐﺮم ج ﻣﺎ ﻗﺒﺎﯾﻠﯽ‬
‫ﺑﻮدﯾﻢ ﮐﻪ ﻧﻪ ﺗﻤﺪﻧﯽ داﺷﺘﯿﻢ‪ ،‬ﻧﻪ ادﺑﯿﺎﺗﯽ‪ ،‬ﻧﻪ اﺧﻼﻗﯽ‪ ،‬ﻧﻪ رﻓﺘﺎری و ﻧﻪ ﻣﻨﮫﺠﯽ‪:‬‬
‫ّ‬ ‫َ‬ ‫ُۡ ْ ََ‬ ‫ۡ‬ ‫ٗ‬ ‫ُۡ ّ‬ ‫َ‬ ‫ُ َّ‬
‫﴿ه َو ٱ�ِي َ� َعث ِ� ٱ� ّم ِِ�ۧ َن َر ُسو� ّمِن ُه ۡم َ�تلوا عل ۡي ِه ۡم َءا�ٰتِهِۦ َو�ُ َز� ِي ِه ۡم‬
‫ََُُُّ ُ ۡ َ َ َ ۡ ۡ‬
‫ك َم َة �ن َ�نُوا ْ مِن َ� ۡب ُل لَ� َض َ�ٰل ُّ‬
‫�‪] ﴾٢‬اﻟﺠﻤﻌﺔ‪.[٢ :‬‬ ‫ٖ ِ ٖ‬‫ب‬‫م‬ ‫ِ‬ ‫و�عل ِمهم ٱلكِ�ٰب وٱ� ِ‬
‫»اوﺳﺖ آن ﮐﺲ ﮐﻪ در ﻣﯿﺎن ﺑﯽﺳﻮادان ﻓﺮﺳﺘﺎدهای از ﺧﻮدﺷﺎن ﺑﺮاﻧﮕﯿﺨﺖ‪ ،‬ﺗﺎ آﯾﺎت او‬
‫ً‬
‫را ﺑﺮ آﻧﺎن ﺑﺨﻮاﻧﺪ و ﭘﺎکﺷﺎن ﮔﺮداﻧﺪ و ﮐﺘﺎب و ﺣﮑﻤﺖ ﺑﻪ اﯾﺸﺎن ﺑﯿﺎﻣﻮزد‪ ،‬و ]آﻧﺎن[ ﻗﻄﻌﺎ‬
‫ﭘﯿﺶ از آن در ﮔﻤﺮاھﯽ آﺷﮑﺎری ﺑﻮدﻧﺪ«‪.‬‬
‫ـــــﺮ ﹺ‬
‫اﻹ ﹶﻟــــــ ﹸﻪ ﹶﳍﹶــــــﺎ ﹶﻓ ﹶﺒــــــﺪﱠ ﹶل ﹶﺣ ﹶ‬
‫ﺎﳍﹶــــــﺎ‬ ‫ﹶﻧ ﹶﻈـ ﹶ‬ ‫ﲪـــــــ ﹴﺪ‬ ‫إﹺ ﱠن ا ﹾﻟ ﹺﱪﻳـــــــ ﹶﺔ ﻳـــــــﻮم ﻣﺒﻌـ ﹺ‬
‫ــــــﺚ ﹶأ ﹾ ﹶ‬ ‫ﹶ ﹾ ﹶ ﹶﹾﹶ‬ ‫ﹶ ﱠ‬
‫ﹶﺠ ﹶﻤ ﹶﻬــــــﺎ ﹶو ﹺﻫ ﹶﻼ ﹶﳍﹶــــــﺎ‬ ‫ﹺ‬
‫ــــــﲑ ا ﹾﻟ ﹶ ﹺﱪ ﱠﻳــــــﺔ ﻧ ﹾ‬
‫ﹶﺧ ﹾ ﹺ‬ ‫ــﺎر ﹺﻣـــ ﹾﻦ‬ ‫ــﲔ ﹾ‬
‫اﺧ ﹶﺘـ ﹶ‬ ‫ــﺎن ﹺﺣـ ﹾ ﹶ‬ ‫ــﺮ ﹶم ﹺ‬
‫اﻹﻧ ﹶﹾﺴـ ﹶ‬ ‫ﹶﺑـ ﹾ‬
‫ــﻞ ﹶﻛـ ﱠ‬
‫ت ﹶأ ﹾﻏ ﹶﻼ ﹶﳍﹶــــﺎ‬ ‫ﹺ‬ ‫ﹶﻟـــــﺒﹺﺲ ا ﹾﻟــــــﻤﺮ ﱠﻗﻊ وﻫـــــﻮ ﹶﻗ ﹺﺎﺋـــــﺪﹸ ﹸأﻣـ ﹴ‬
‫ﹶﺟ ﹶﺒــــﺖ ا ﹾﻟ ﹸﻜﻨﹸــــﻮزﹶ ﹶﻓﻜ ﱠﹶﺴ ﹶ‬
‫ـــــﺮ ﹾ‬ ‫ــــﺔ‬ ‫ﱠ‬ ‫ﹸﹶ ﹶ ﹶ ﹾ ﹶ‬ ‫ﹶ‬
‫ﹶﻻ ﹶﺗ ﹾﺒﺘ ﹺﹶﻐــــــﻲ إﹺ ﱠﻻ ﹶر ﹶﺿــــــﺎ ﹸه ﹶﺳــــــ ﹶﻌﯽ ﹶﳍﹶــــــﺎ‬ ‫ﹺ‬
‫آﻫـــــــﺎ اﷲﹸ ﹶﲤ ﹾﺸــــــــﻲ ﻧ ﹾ‬
‫ﹶﺤـــــــ ﹶﻮ ﹸه‬ ‫ﹶﻟـ ﱠ‬
‫ـــــــﲈ ﹶر ﹶ‬
 ‫ﺧﺎﻧﻪای ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﻘﻮی‬ ‫‪١٣٢‬‬

‫»روزی ﮐﻪ اﺣﻤﺪ ﻣﺒﻌﻮث ﺷﺪ‪ ،‬اﻟﻠﻪ ﺑﻪ ﻣﺨﻠﻮﻗﺎت ﻧﻈﺮی اﻧﺪاﺧﺖ و اﺣﻮالﺷﺎن را ﺗﻐﯿﯿﺮ‬
‫داد و دﮔﺮﮔﻮن ﺳﺎﺧﺖ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﺑﺎ اﻧﺘﺨﺎب ﮐﺮدن ﺑﮫﺘﺮﯾﻦ آﻓﺮﯾﺪﮔﺎن ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺳﺘﺎره و ھﻼل‬
‫ﻣﺨﻠﻮﻗﺎت‪ ،‬اﻧﺴﺎنھﺎ را ﮔﺮاﻣﯽ داﺷﺖ‪ ،‬او در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ رھﺒﺮ اﻣﺖ ﺑﻮد‪ ،‬ﻟﺒﺎس ﭘﯿﻨﻪدار ﺑﺮ ﺗﻦ‬
‫ﮐﺮد‪ ،‬ﮔﻨﺞھﺎ را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺧﺮاج ﮔﺮﻓﺖ و زﻧﺠﯿﺮھﺎیﺷﺎن را ﺷﮑﺴﺖ‪ ،‬وﻗﺘﯽ اﻟﻠﻪ آﻧﮫﺎ را دﯾﺪ‬
‫ﮐﻪ ﺑﻪ ﺳﻮﯾﺶ ﻣﯽرود‪ ،‬و ﭼﯿﺰی ﺟﺰ رﺿﺎﯾﺘﺶ را ﻧﻤﯽﻃﻠﺒﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﻮﯾﺶ ﺷﺘﺎﻓﺖ«‪.‬‬
‫رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج در ﺣﺎﻟﯽ ﻣﺒﻌﻮث ﺷﺪ ﮐﻪ ﯾﮑﯽ از ﺑﺰرگﺗﺮﯾﻦ اھﺪاﻓﺶ در اﯾﻦ دﻧﯿﺎ‪ ،‬ﻧﺠﺎت‬
‫اﻧﺴﺎن ﺑﻮد‪ .‬اﻧﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ اﯾﻤﺎن ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬در زﻧﺪﮔﯽ ﺣﯿﺮان و ﺳﺮﮔﺮدان اﺳﺖ‪ ،‬اﻧﺴﺎﻧﯽ‬
‫ﮐﻪ رﺳﺎﻟﺘﯽ ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺮدهای ﺑﯽﺟﺎن اﺳﺖ‪ ،‬اﻧﺴﺎن ﺑﺪون ﻣﺒﺎدی ﺣﯿﻮان ﯾﺎ ﭼﮫﺎرﭘﺎﯾﯽ‬
‫ﺑﯿﺶ ﻧﯿﺴﺖ‪:‬‬
‫َُ‬ ‫َ‬
‫اس ك َمن َّمثل ُهۥ‬ ‫﴿أَ َو َمن َ� َن َم ۡي ٗتا فَأ ۡح َي ۡي َ�ٰ ُه َو َج َع ۡل َنا َ ُ�ۥ نُ ٗ‬
‫ور� َ� ۡم ِ� بِهِۦ ِ� ٱ�َّ ِ‬
‫َ‬

‫َّۡ‬ ‫ُّ ُ َ ٰ َ ۡ َ َ‬
‫س ِ�ارِ ٖج مِنها ۚ﴾ ]اﻷﻧﻌﺎم‪.[١٢٢ :‬‬ ‫ت لي‬‫ِ� ٱلظل� ِ‬
‫»آﯾﺎ ﮐﺴﯽﮐﻪ ﻣﺮده ]دل[ ﺑﻮد و زﻧﺪهاش ﮔﺮداﻧﯿﺪﯾﻢ و ﺑﺮای او ﻧﻮری ﭘﺪﯾﺪ آوردﯾﻢ ﺗﺎ در‬
‫ﭘﺮﺗﻮ آن‪ ،‬در ﻣﯿﺎن ﻣﺮدم راه ﺑﺮود‪ ،‬ﭼﻮن ﮐﺴﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﮔﻮﯾﯽ ﮔﺮﻓﺘﺎر در ﺗﺎرﯾﮑﯽھﺎﺳﺖ و‬
‫از آن ﺑﯿﺮون آﻣﺪﻧﯽ ﻧﯿﺴﺖ؟«‬
‫ﺗﻮ ای ﺑﺮادر ﺧﻮاﻧﻨﺪه‪ ،‬ﺗﻮ ﺳﺮﺑﺎز اﺳﻼم ھﺴﺘﯽ‪ ،‬ﺗﻮ از ﻣﺪرﺳﻪی ﻣﺤﻤﺪ ج ھﺴﺘﯽ و‬
‫ھﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ راﺑﻄﻪات را ﺑﺎ اﻟﻠﻪ ﺑﺮﻗﺮار و اﺻﻼح ﻧﻤﺎﯾﯽ‪ ،‬آﻧﭽﻪ ﺑﺮای ﻓﺮزﻧﺪان اﻣﺖ‬
‫اﺳﻼﻣﯽات ﺗﻘﺪﯾﻢ ﻣﯽﮐﻨﯽ‪ ،‬در ﻧﺎﻣﻪی ﺣﺴﻨﺎت و ﻧﯿﮑﯽھﺎﯾﺖ ﺛﺒﺖ ﺧﻮاھﺪ ﺷﺪ و روزی ﮐﻪ‬
‫ﭘﯿﻮﻧﺪ ﻣﯿﺎن ﺗﻮ و اﻟﻠﻪ‪ ،‬ﻗﻄﻊ ﮔﺮدد‪ ،‬ھﺮﮔﺰ راﺑﻄﻪ و ﭘﯿﻮﻧﺪت ﺑﺎ ﻣﺮدم اﺻﻼح ﻧﻤﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻣﻌﺎوﯾﻪ ﺑﻦ اﺑﻮﺳﻔﯿﺎن ﺑﻪ ﻋﺎﯾﺸﻪ ب ﮔﻮﯾﺪ‪ :‬ﺑﻪ اﺧﺘﺼﺎر ﭘﻨﺪ و ﺳﻔﺎرﺷﯽ ﺑﺮاﯾﻢ ﺑﻨﻮﯾﺲ‪.‬‬
‫او ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﺴﻢ اﻟﻠﻪ اﻟﺮﺣﻤﻦ اﻟﺮﺣﯿﻢ‪ .‬ﺷﻨﯿﺪم ﮐﻪ رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج ﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬
‫ﺎس َ�ﻨْ ُﻪ َو َﻣﻦ ْ َ‬
‫اﺘﻟ َﻤ َﺲ‬ ‫اﷲ َ�ﻨْ ُﻪ َوأَ ْر َﻰﺿ اﻨﻟَّ َ‬‫ﻲﺿ ُ‬‫ﺎس َر ِ َ‬ ‫َّ َ َ‬
‫ﺨ ِﻂ اﻨﻟَّ‬ ‫ﺴ‬ ‫�‬ ‫ا�‬
‫َ‬
‫ﻰﺿ‬ ‫ر‬ ‫ﺲ‬ ‫» َﻣﻦ ْ َ‬
‫اﺘﻟ َﻤ َ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫َّ َ ) ‪(١‬‬ ‫ْ‬ ‫َّ َ َ َ َّ ُ َ َ ْ َ َ ْ َ َ َ َ‬ ‫َ َ‬ ‫َّ‬ ‫َ‬
‫ا� ﺳﺨﻂ ا� ﻋﻠﻴ ِﻪ وأﺳﺨﻂ ﻋﻠﻴ ِﻪ اﻨﻟﺎس« ‪» .‬ﮐﺴﯽ ﮐﻪ ﺑﺎ ﻧﺎراﺿﯽ‬ ‫ﺎس �ِﺴﺨ ِﻂ ِ‬ ‫ِرﺿﺎ اﻨﻟ ِ‬
‫ﮐﺮدن ﻣﺮدم دﻧﺒﺎل رﺿﺎﯾﺖ اﻟﻠﻪ ﺑﺎﺷﺪ اﻟﻠﻪ از او راﺿﯽ ﻣﯽﺷﻮد و ﻣﺮدم را از او راﺿﯽ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬و ﮐﺴﯽﮐﻪ ﺑﺎ ﻧﺎراﺿﯽ ﮐﺮدن اﻟﻠﻪ دﻧﺒﺎل رﺿﺎﯾﺖ ﻣﺮدم ﺑﺎﺷﺪ اﻟﻠﻪ از او ﻧﺎراﺿﯽ‬
‫ﻣﯽﺷﻮد و ﻣﺮدم را از او ﻧﺎراﺿﯽ ﻣﯽﮐﻨﺪ«‪.‬‬

‫‪ -١‬ﻟﻔﻈﺶ از اﯾﻦ ﺣﺒﺎن اﺳﺖ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ،٢٧٦‬ﺗﺮﻣﺬی ﺑﻪ ھﻤﯿﻦ ﻧﺤﻮ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ٢٤٥٩‬و ر‪.‬ک‪ :‬اﻟﻤﺸﮑﺎة‪،‬‬
‫ﺣﺪﯾﺚ ‪.٥١٣٠‬‬
 ‫‪١٣٣‬‬ ‫ﻧﻤﺎز را ﺑﻪ ﭘﺎ دارﯾﺪ‬

‫اﯾﻦ ﻣﺒﺪأ و اﺻﻠﯽ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﮐﺴﯽﮐﻪ ارﺗﺒﺎﻃﺶ را ﺑﺎ اﻟﻠﻪ ﻗﻄﻊ ﮐﻨﺪ‪ ،‬اﻟﻠﻪ‬
‫ارﺗﺒﺎط وی را ﺑﺎ ﻣﺮدم ﻗﻄﻊ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﭘﺲ اﯾﻦ اﻣﺎﻧﺘﯽ ﮐﻪ اﻟﻠﻪ ﺑﺮ ﻋﮫﺪهی ﺗﻮ ﻧﮫﺎده اﺳﺖ‪،‬‬
‫ﭼﯿﺴﺖ؟ ﺑﺰرگﺗﺮﯾﻦ ﻗﺴﻤﺖ اﯾﻦ اﻣﺎﻧﺖ ﭼﯿﺴﺖ؟ ودﯾﻌﻪای ﮐﻪ ﺑﻪ ﺗﻮ ﻓﺮﻣﺎن داده ﺷﺪه‬
‫اﺳﺖ آن را ادا ﮐﻨﯽ‪ ،‬ﭼﯿﺴﺖ؟‬
‫ﺑﺮادران دﯾﻨﯽام‪ ،‬اﯾﻦ ﻧﻤﺎز اﺳﺖ‪ .‬ﮐﺴﯽ ﮐﻪ در ﻧﻤﺎز ﺧﯿﺎﻧﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ّ ،‬اوﻟﯿﻦ ﮐﺴﯽ اﺳﺖ‬
‫ﮐﻪ ﺑﻪ زﯾﺮدﺳﺖﺗﺎن و اﻣﺘﺶ ﺧﯿﺎﻧﺖ ﻧﻤﻮده اﺳﺖ و ﭘﯿﺶ از ھﻤﻪ ﺑﻪ ﺧﻮد‪ ،‬ﺳﭙﺲ ﺧﺎﻧﻮاده‪،‬‬
‫اﻣﺖ و ﻋﮫﺪ و ﭘﯿﻤﺎﻧﺶ ﺑﺎ اﻟﻠﻪ ﺧﯿﺎﻧﺖ ﮐﺮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﮐﺴﯽ ﮐﻪ ﺷﺮاﻓﺖ ﺳﺠﺪه ﺑﺮ زﻣﯿﻦ ﺑﻪ درﮔﺎه اﻟﻠﻪ ﯾﮕﺎﻧﻪی ﯾﮑﺘﺎ ﻧﺼﯿﺒﺶ ﻧﮕﺮدد‪ ،‬ﺑﺮای‬
‫ﺷﻐﻞ‪ ،‬ﻣﻨﺼﺐ‪ ،‬ﮐﻔﺶ‪ ،‬ﻣﺎﺷﯿﻦ‪ ،‬درھﻢ و دﯾﻨﺎرش ﺳﺠﺪه ﺧﻮاھﺪ ﻧﻤﻮد و رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج در‬
‫اﯾﻦ ﺑﺎره ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪:‬‬
‫ُ‬ ‫ْ‬
‫َ َ َ ْ ُ ِّ َ َ َ ْ ُ ِّ ْ َ َ َ ْ ُ َ َ ْ ْ َ َ َ ْ َ ُ ْ‬
‫ﻲﺿ َو ِ�ن ل ْﻢ �ﻌ َﻂ َﺳ ِﺨ َﻂ‬
‫ﺎر و�ﺒﺪ اﺪﻟرﻫ ِﻢ و�ﺒﺪ اﺨﻟ ِﻤﻴﺼ ِﺔ ِإن أﻋ ِﻄﻲ ر ِ‬
‫»ﺗ ِﻌﺲ �ﺒﺪ اﺪﻟﻳﻨ ِ‬
‫ْ َ َ‬ ‫َ‬ ‫َ َ‬ ‫َ‬ ‫ْ َ‬ ‫َ‬
‫ﺗ ِﻌ َﺲ َوا�ﺘَﻜ َﺲ َو ِ�ذا ِﺷﻴﻚ ﻓﻼ ا�ﺘَﻘﺶ«) ‪» .(١‬ﺑﻨﺪهی دﯾﻨﺎر و درھﻢ و ﭘﺎرﭼﻪی ﻧﻔﯿﺲ‪،‬‬
‫ﻧﺎﺑﻮد ﺑﺎد‪ .‬زﯾﺮا اﮔﺮ ﺑﻪ او داده ﺷﻮد‪ ،‬ﺧﺮﺳﻨﺪ ﻣﯽﮔﺮدد و اﮔﺮ داده ﻧﺸﻮد‪ ،‬ﺧﺸﻤﮕﯿﻦ و‬
‫ﻧﺎراﺣﺖ ﻣﯽﺷﻮد‪» .‬ﭼﻨﯿﻦ ﺷﺨﺼﯽ« ھﻼک و ﺳﺮﻧﮕﻮن ﺑﺎد »ﺗﺎ ﺟﺎﯾﯽ ﮐﻪ« اﮔﺮ ﺧﺎری ﺑﻪ‬
‫ﭘﺎﯾﺶ ﺧﻠﺪ‪ ،‬ﮐﺴﯽ ﭘﯿﺪا ﻧﺸﻮد ﮐﻪ آن را در آورد«‪.‬‬
‫او را ﺑﻨﺪهی اﯾﻦ ﭼﯿﺰھﺎ ﻧﺎﻣﯿﺪ‪ ،‬زﯾﺮا او را از ﻋﺒﺎدت واﻗﻌﯽ و راﺳﺘﯿﻨﯽ ﮐﻪ اﻟﻠﻪ او را ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ‬
‫آن آﻓﺮﯾﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﻮد ﻣﺸﻐﻮل ﻧﻤﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﺷﺎﻋﺮ ﭘﺎﮐﺴﺘﺎﻧﯽ ﻣﺤﻤﺪ اﻗﺒﺎل در ﻣﻨﺎﺟﺎت ﺑﺎ‬
‫اﻟﻠﻪ و در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﺒﺎدی و اﺻﻮل اﺳﻼم اﻋﺘﺮاف ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﭼﻨﯿﻦ ﺳﺮوده اﺳﺖ‪:‬‬
‫ﲬ ﹺﺼـــــــ ﱢﻲ ﹶأ ﹶﻃـ ﹸ‬
‫ـــــﺄ اﻟ ﱡﺜ ﹶﺮ ﱠﻳــــــﺎ‬ ‫ﹶو ﹺﻛــــــﺪﹾ ﹸ‬
‫ت ﺑﹺ ﹶﺄ ﹾ ﹶ‬ ‫ﴍ ﹰﻓــــــــــﺎ ﹶو ﹶﻓ ﹾﺨــــــــــ ﹰﺮا‬ ‫ﹺ‬ ‫ﹺ‬
‫ﹶوﳑﱠــــــــــﺎ زﹶ ا ﹶدﲏ ﹶ ﹶ‬
‫ﲪــــــــــﺪﹶ ﹺﱄ ﻧﹶﺒﹺ ﹰﹼﻴــــــــــﺎ‬
‫ت ﹶأ ﹾ ﹶ‬ ‫ﹶو ﹶأ ﹾن ﹶﺻـ‬ ‫ــــﻚ ﻳــــﺎ ﹺﻋﺒ ﹺ‬ ‫ــــﻮﱄ ﹶﲢ ﹶ ﹺ‬ ‫ﹸد ﹸﺧ ﹺ‬
‫ـــــــــﲑ ﹶ‬
‫ﱠﹾ‬ ‫ــــﺎدي‬ ‫ﹶ‬ ‫ﹾــــﺖ ﹶﻗ ﹾﻮﻟ ﹶ ﹶ‬
‫»ﯾﮑﯽ از ﭼﯿﺰھﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﺮ ﺷﺮف و اﻓﺘﺨﺎرم اﻓﺰود و ﻧﺰدﯾﮏ ﺑﻮد ﭘﺎﯾﻢ را ﺑﺮ ﺛﺮﯾﺎ ﺑﮕﺬارم‪،‬‬
‫وارد ﺷﺪﻧﻢ در زﯾﺮ ﮔﻔﺘﻪات »ﯾﺎ ﻋﺒﺎدی« ﺑﻮد و اﯾﻨﮑﻪ اﺣﻤﺪ را ﭘﯿﺎﻣﺒﺮم ﻗﺮار دادی«‪.‬‬
‫ادای ﻧﻤﺎزھﺎی ﭘﻨﺠﮕﺎﻧﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺟﻤﺎﻋﺖ‪ ،‬اراده‪ ،‬ﻗﺪرت و ﻋﺰﯾﻤﺖ ﻣﺎ را ﻣﯽرﺳﺎﻧﺪ و‬
‫ﮐﺴﯽﮐﻪ روزاﻧﻪ ﭘﻨﺞ ﺑﺎر در ﻣﺴﺠﺪ ﻧﻤﺎز ﺟﻤﺎﻋﺖ ﻣﯽﺧﻮاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺣﻮل و ﻗﻮهی اﻟﮫﯽ ﻓﺮدی‬
‫اﻣﺎﻧﺘﺪار‪ ،‬ﻣﻮرد اﻋﺘﻤﺎد‪ ،‬راﺳﺘﮕﻮ‪ ،‬ﻣﺨﻠﺺ و ھﻤﻮاره ﺑﻪ ﯾﺎد اﻟﻠﻪ ﺧﻮاھﺪ ﺑﻮد‪:‬‬

‫‪ -١‬ﺑﺨﺎری‪ ،‬ﺷﻤﺎرهی‪.٢٨٢١ ،‬‬

 ‫ﺧﺎﻧﻪای ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﻘﻮی‬ ‫‪١٣٤‬‬
‫َّ َ ۡ َ‬ ‫َ ۡ‬ ‫َ‬ ‫ۡ‬ ‫َۡ ۡ َ ٓ‬
‫� عن ٱلفحشاءِ َوٱل ُمنكر َو�ِ� ُر ٱ�ِ أ� ُ‬ ‫ٰ‬ ‫َ‬ ‫َّ َ َ َ ۡ َ‬ ‫َّ‬
‫� ۗ ﴾ ]اﻟﻌﻨﮑﺒﻮت‪.[٤٥ :‬‬ ‫ِ�‬ ‫﴿إِن ٱلصلوة �ن ٰ ِ‬
‫ً‬
‫»ﻧﻤﺎز از ﮐﺎر زﺷﺖ و ﻧﺎﭘﺴﻨﺪ ﺑﺎزﻣﯽدارد‪ ،‬و ﻗﻄﻌﺎ ﯾﺎد اﻟﻠﻪ ﺑﺎﻻﺗﺮ اﺳﺖ«‪.‬‬
‫زﯾﺮا ﮐﺴﯽﮐﻪ ﺑﺮ ﻧﻤﺎزھﺎی ﭘﻨﺞﮔﺎﻧﻪاش ﻣﺤﺎﻓﻈﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ھﺮﮔﺰ ﺑﻪ اﻣﺖ و ﻣﻠﺘﺶ‬
‫ﺧﯿﺎﻧﺖ ﻧﮑﺮده اﺳﺖ و در ﺣﻖ رﺳﺎﻟﺘﺶ ﻧﯿﺰ ﺧﯿﺎﻧﺖ ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﮐﺴﯽ ﮐﻪ ﺑﺮ ﻧﻤﺎزھﺎی ﭘﻨﺞﮔﺎﻧﻪاش ﭘﺎﯾﺒﻨﺪ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺮﺗﮑﺐ ﻓﺤﺸﺎ و ﮐﺎر زﺷﺖ ﻧﻤﯽﺷﻮد‪،‬‬
‫ﻣﻮاد ﻣﺨﺪر ﻣﺼﺮف ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬دروغ ﻧﻤﯽﮔﻮﯾﺪ و ﺧﯿﺎﻧﺖ ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﮐﺴﯽ ﮐﻪ ﺑﺮ ﻧﻤﺎزھﺎی ﭘﻨﺞﮔﺎﻧﻪاش ﭘﺎﯾﺒﻨﺪ اﺳﺖ‪ ،‬وﻗﺘﺶ را ھﺪر ﻧﻤﯽدھﺪ‪ ،‬ﺧﺎﻧﻮادهاش‬
‫را از ﺑﯿﻦ ﻧﻤﯽﺑﺮد و ﻣﻨﮫﺞ و روﺷﺶ را در زﻧﺪﮔﯽ ﭘﯿﺎده ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ھﻤﯿﻦ ﺧﺎﻃﺮ رﺳﻮل‬
‫اﻟﻠﻪ ج‪ ،‬اوﻟﯿﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪی ﺻﺒﺤﮕﺎھﯽ ﻣﺎ ﮐﻪ زﻧﺪﮔﯽ را ﺑﺎ آن آﻏﺎز ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺎ ﺧﺒﺮ‬
‫ﻣﯽدھﺪ‪ .‬در ﺣﺪﯾﺜﯽ ﺑﻪ رواﯾﺖ ﻣﺴﻠﻢ و دﯾﮕﺮان آﻣﺪه اﺳﺖ‪:‬‬
‫َ ْ َ َّ ُ‬
‫ﻰﺸ ٍء‪ ،‬ﻓ ِﺈﻧﻪ َﻣ ْﻦ‬ ‫» َﻣ ْﻦ َﺻ َّ� َﺻ َﻼ َة ُّ‬
‫الﺼﺒْﺢ َ� ُﻬ َﻮ ﻰﻓ ذ َّﻣﺔ َّ َ َ َ ْ ُ َ َّ ُ ُ َّ ُ ْ َّ‬
‫ا� ﻓﻼ �ﻄﻠﺒﻨ�ﻢ ا� ِﻣﻦ ِذﻣ ِﺘ ِﻪ � ِ‬ ‫ِ ِ ِ ِ‬ ‫ِ‬
‫َ‬ ‫َ ْ ُ ْ ْ ُ ُ َّ َ ُ َّ ُ َ َ َ ْ‬ ‫َ ْ ُ ْ ُ ْ َّ‬
‫ﺎر َﺟ َﻬﻨَّ َﻢ«) ‪» .(١‬ﮐﺴﯽ ﮐﻪ ﻧﻤﺎز ﺻﺒﺢ‬ ‫ِ‬ ‫ﻧ‬ ‫ﻲﻓ‬
‫ِ‬ ‫ﻪ‬
‫ِ‬ ‫ﻬ‬
‫�ﻄﻠﺒﻪ ِﻣﻦ ِذﻣ ِﺘ ِﻪ �ِﻰﺸ ٍء ﻳﺪ ِر�ﻪ �ﻢ ﻳ�ﺒﻪ ﻰﻠﻋ و ِ‬
‫ﺟ‬
‫را ﺑﻪ ﻣﻮﻗﻊ ﺑﺨﻮاﻧﺪ‪ ،‬در ﭘﻨﺎه و ﺿﻤﺎﻧﺖ اﻟﻠﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻮاﻇﺐ ﺑﺎﺷﯿﺪ ﮐﻪ اﻟﻠﻪ‪ ،‬ﭼﯿﺰی از ﺷﻤﺎ‬
‫آن ﭼﻨﯿﻦ اﻧﺴﺎﻧﯽ ﺑﺎﺷﺪ! »ﯾﻌﻨﯽ ھﻮﺷﯿﺎر ﺑﺎﺷﯿﺪ ﮐﻪ ﮐﻤﺘﺮﯾﻦ ﺑﯽادﺑﯽ ﯾﺎ‬ ‫ﻃﻠﺐ ﻧﮑﻨﺪ ﮐﻪ از ِ‬
‫ﺗﻌﺮﺿﯽ در ﺣﻖ او از ﺷﻤﺎ ﺳﺮ ﻧﺰﻧﺪ« زﯾﺮا ﮐﻪ اﻟﻠﻪ ھﺮﮐﺲ را ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺑﻨﺪهی ﻣﻮرد ﺿﻤﺎﻧﺖ‬
‫ﺧﻮد ﻣﻄﺎﻟﺒﻪ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻣﯽﮔﯿﺮد و آﻧﮕﺎه‪ ،‬او را ﺑﻪ آﺗﺶ ﺟﮫﻨﻢ ﻣﯽاﻧﺪازد«‪.‬‬
‫روزی ﮐﻪ ﻧﻤﺎز ﺟﻤﺎﻋﺖ ﺻﺒﺢ ﺗﺮک ﺷﻮد‪ ،‬از اﯾﻦ ﺷﺨﺺ ھﺮ ﮐﺎری و ھﺮ ﺟﻨﺎﯾﺘﯽ ﺑﺮ‬
‫ﻣﯽآﯾﺪ‪.‬‬
‫ﭼﻪ ﮐﺴﯽ ﺟﻮاﻧﺎن را ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻣﻮاد ﻣﺨﺪر ﺑﻪ زﻧﺪان اﻧﺪاﺧﺖ؟ ﭼﻪ ﮐﺴﯽ ﺟﻮاﻧﺎن اﯾﻦ‬
‫اﻣﺖ را ﺑﻪ دزدی‪ ،‬زﻧﺎ‪ ،‬ﻗﺎﻧﻮن ﺷﮑﻨﯽ و ﮐﺎرھﺎی زﺷﺖ ﮐﺸﺎﻧﺪ؟‬
‫ھﻤﻪی اﯾﻨﮫﺎ از زﻣﺎﻧﯽ ﺷﺮوع ﺷﺪ ﮐﻪ ﻧﻤﺎزﺷﺎن را ﺗﺮک ﮐﺮدﻧﺪ‪:‬‬
‫﴿ َو َمن َ� ۡع ُش َعن ذ ِۡكر ٱ َّلر� ُ� َق ّي ۡض َ ُ�ۥ َش ۡي َ�ٰ ٗنا َ� ُه َو َ ُ�ۥ قَر ‪ٞ‬‬
‫�ن‪] ﴾٣٦‬اﻟﺰﺧﺮف‪.[٣٦ :‬‬‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫»و ھﺮﮐﺲ از ﯾﺎد ]اﻟﻠﻪ[ رﺣﻤﺎن دل ﺑﮕﺮداﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺮ او ﺷﯿﻄﺎﻧﯽ ﻣﯽﮔﻤﺎرﯾﻢ ﺗﺎ ﺑﺮای او ھﻤﺪم و‬
‫ھﻤﻨﺸﯿﻨﯽ ﺑﺎﺷﺪ«‪.‬‬

‫‪ -١‬ﻣﺴﻠﻢ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ١٤٤٤ ،١٤٤٣‬و اﺣﻤﺪ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪.١٨٤٥‬‬

 ‫‪١٣٥‬‬ ‫ﻧﻤﺎز را ﺑﻪ ﭘﺎ دارﯾﺪ‬

‫ﮐﺴﯽ ﮐﻪ ﻣﺴﺠﺪ را ﻧﺸﻨﺎﺳﺪ‪ ،‬اﻟﻠﻪ زﻧﺪان را ﺑﻪ او ﻧﺸﺎن ﻣﯽدھﺪ‪ .‬ﮐﺴﯽﮐﻪ از اﻟﻠﻪ‬

‫ﻧﺘﺮﺳﺪ‪ ،‬اﻟﻠﻪ او را از ھﻤﻪ ﭼﯿﺰ ﻣﯽﺗﺮﺳﺎﻧﺪ و ﮐﺴﯽﮐﻪ ﻣﺸﺘﺎق دﯾﺪار اﻟﻠﻪ ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬اﻟﻠﻪ ﮐﺴﯽ‬
‫را ﺑﺮ او ﻣﺴﻠﻂ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﮐﻪ از دﯾﺪارش ﻣﺘﻨﻔﺮ و ﺑﯿﺰار اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺮادران دﯾﻨﯽام‪ ،‬رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج درﻣﺎن ﺗﻤﺎم ﮔﻨﺎھﺎن و ﺧﻼفھﺎ را ﺑﺮای ﻣﺎ ﺗﻮﺻﯿﻒ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪ و ﭼﻪ ﻗﺪر زﯾﺎد ﺷﺪه اﺳﺖ اﯾﻦ ﮔﻨﺎھﺎن و ﻗﺎﻧﻮن ﺷﮑﻨﯽھﺎ در زﻧﺪﮔﯽ ﻣﺎ – ﺟﺰ‬
‫ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ اﻟﻠﻪ ﺑﻪ آﻧﺎن رﺣﻢ ﮐﻨﺪ – در ﺣﺪﯾﺜﯽ ﮐﻪ ﻣﺴﻠﻢ از ﺟﺎﺑﺮ س رواﯾﺖ ﮐﺮده اﺳﺖ‪،‬‬
‫آﻣﺪه اﺳﺖ‪:‬‬
‫َ‬ ‫َْ َ َ‬ ‫َ ُ ْ َ ْ َ ُ ْ ُ ُ َّ َ ْ َ ْ َ َ َّ‬ ‫َ‬ ‫»أَ َرأَ ْ�ﺘُ ْﻢ ل َ ْﻮ أ َّن َ� ْﻬ ًﺮا ﺑﺒَ‬
‫َ‬
‫ات ﻫﻞ �ﺒْﻰﻘ ِﻣ ْﻦ د َرﻧِ ِﻪ‬ ‫ﺎب أﺣ ِﺪ�ﻢ �ﻐت ِﺴﻞ ِﻣﻨﻪ ﻞﻛ ﻳﻮمٍ ﻤﺧﺲ مﺮ ٍ‬ ‫ِ ِ‬
‫ا� ﺑﻬﻦَّ‬ ‫ﺤﻮ َّ ُ‬ ‫ْ‬
‫اﺨﻟ َ ْﻤﺲ َ� ْﻤ ُ‬ ‫َ‬ ‫ْ َ َ َ ْ ٌ َ َ َ َ َ َ َ ُ َّ َ‬ ‫َ ْ ٌ َ ُ َ ََْ‬
‫ِِ‬ ‫ِ‬ ‫ات‬
‫ﻰﺷء« ﻗﺎلﻮا ﻻ �ﺒﻰﻘ ِﻣﻦ درﻧِ ِﻪ ﻲﺷء ﻗﺎل »ﻓﺬلِﻚ ﻣﺜﻞ الﺼﻠﻮ ِ‬
‫ْ‬
‫اﺨﻟ َ َﻄﺎﻳَﺎ«) ‪» .(١‬اﮔﺮ رودﺧﺎﻧﻪای ﺟﻠﻮ ﺧﺎﻧﻪی ﯾﮑﯽ از ﺷﻤﺎ ﺑﺎﺷﺪ و او ھﺮ روز ﭘﻨﺞ ﺑﺎر در آن‬
‫ﺧﻮد را ﺑﺸﻮﯾﺪ‪ ،‬آﯾﺎ ﭼﯿﺰی از ﭼﺮک ﺑﺪﻧﺶ ﺑﺎﻗﯽ ﻣﯽﻣﺎﻧﺪ؟ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﺧﯿﺮ‪ ،‬ﭼﯿﺰی از ﭼﺮﮐﺶ‬
‫ﺑﺎﻗﯽ ﻧﻤﯽﻣﺎﻧﺪ‪ .‬ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ھﻤﯿﻦ ﻣﺜﺎل ﻧﻤﺎزھﺎی ﭘﻨﺞﮔﺎﻧﻪ اﺳﺖ ﮐﻪ اﻟﻠﻪ ﮔﻨﺎھﺎن را ﺑﻪ‬
‫وﺳﯿﻠﻪی آﻧﮫﺎ ﻣﺤﻮ ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﺪ«‪.‬‬
‫آﺗﺶ دﻧﯿﺎ ﺑﺎ آب ﺧﺎﻣﻮش ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬وﻟﯽ آﺗﺶ آﺧﺮت ﺧﺎﻣﻮش ﺷﺪﻧﯽ ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬زﯾﺮا‬
‫ﺳﻮﺧﺖ آن‪ ،‬اﻧﺴﺎنھﺎ و ﺳﻨﮓ اﺳﺖ و رﺳﺘﮕﺎری ﻧﺰد ﻣﺎ در اﺳﻼم اﺳﺖ‪ ،‬ھﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﮐﻪ‬
‫اﻟﻠﻪ ﻣﺘﻌﺎل ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪:‬‬
‫َّ‬ ‫ٓ‬ ‫ۡ‬ ‫� َّن َة َ� َق ۡد فَ َ‬‫ۡ‬ ‫ُ‬
‫َ‬ ‫ۡ‬
‫� َي ٰوةُ ٱ ُّ�� َيا إِ� َم�ٰ ُع‬ ‫از ۗ َو َما ٱ َ‬ ‫﴿ َ� َمن ُز ۡحز َح َعن ٱ�َّار َوأ ۡدخ َِل ٱ َ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ُۡ‬
‫ٱلغ ُرورِ‪] ﴾١٨٥‬آل ﻋﻤﺮان‪.[١٨٥ :‬‬
‫ً‬
‫»ﭘﺲ ھﺮﮐﺲ را از آﺗﺶ ﺑﻪ دور دارﻧﺪ و در ﺑﮫﺸﺖ درآورﻧﺪ ﻗﻄﻌﺎ ﮐﺎﻣﯿﺎب ﺷﺪه اﺳﺖ و‬
‫زﻧﺪﮔﯽ دﻧﯿﺎ ﺟﺰ ﻣﺎﯾﻪی ﻓﺮﯾﺐ ﻧﯿﺴﺖ«‪.‬‬
‫ﺳﺮﺷﮑﺴﺘﮕﯽ ﻧﯿﺰ ﻧﺰد ﻣﺎ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن اﺳﺖ و آن روزی اﺳﺖ ﮐﻪ ﯾﮑﯽ از ﻣﺎ – ﭘﻨﺎه ﺑﺮ اﻟﻠﻪ‬
‫– ﺑﻪ ﺟﮫﻨﻢ ﺑﯿﻔﺘﺪ‪ .‬ﺳﺮﺷﮑﺴﺘﮕﯽ در ﻧﺪاﺷﺘﻦ ﮐﺎر ﯾﺎ زﻧﺪﮔﯽ ﻓﻘﯿﺮاﻧﻪ‪ ،‬ﺑﯿﭽﺎرﮔﯽ ﯾﺎ ﺑﯿﻤﺎری‬
‫ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬ﺳﺮﺷﮑﺴﺘﮕﯽ آﻧﮕﻮﻧﻪ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺆﻣﻨﺎن در اﯾﻦ ﺳﺨﻦﺷﺎن ﻣﯽﺑﯿﻨﻨﺪ‪:‬‬
‫ۡ َ َ‬ ‫َ‬ ‫َّ‬ ‫َّ َ َ َ ۡ َ ۡ َ ۡ َ ُ َ َ‬
‫ِل ٱ�ار �قد أخز�ته ۖۥ وما ل ِل�ٰل ِ ِم� مِن أنصارٖ‪] ﴾١٩٢‬آلﻋﻤﺮان‪.[١٩٢:‬‬
‫ُۡ‬ ‫َ َّ َ ٓ َّ َ َ‬
‫﴿ر�نا إِنك من تدخ ِ‬
‫ً‬
‫»ﭘﺮوردﮔﺎرا‪ ،‬ھﺮﮐﻪ را ﺗﻮ در آﺗﺶ درآوری‪ ،‬ﯾﻘﯿﻨﺎ رﺳﻮاﯾﺶ ﮐﺮدهای‪ ،‬و ﺑﺮای ﺳﺘﻤﮑﺎران‬
‫ﯾﺎوراﻧﯽ ﻧﯿﺴﺖ«‪.‬‬

‫‪ -١‬ﺑﺨﺎری‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ٥٢٢‬و ﻣﺴﻠﻢ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪.١٤٧٢‬‬

 ‫ﺧﺎﻧﻪای ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﻘﻮی‬ ‫‪١٣٦‬‬

‫ﺑﺮادران دﯾﻨﯽام‪ ،‬ﻧﻤﺎز در اﯾﻦ دﯾﻦ ﻣﻘﺎم و ﺟﺎﯾﮕﺎه واﻻﯾﯽ دارد‪ ،‬ﭼﺮا ﮐﻪ ﺳﺘﻮﻧﯽ اﺳﺖ‬
‫ﮐﻪ اﺳﻼم ﺑﺮ آن اﺳﺘﻮار اﺳﺖ و اوﻟﯿﻦ ﭼﯿﺰی اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻨﺪه در روز ﻗﯿﺎﻣﺖ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ آن‬
‫ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﯽﮔﺮدد‪ .‬ﺑﻪ ھﻤﯿﻦ ﺧﺎﻃﺮ وﻗﺘﯽ ﻋﻤﺮ س ﺧﻨﺠﺮ ﺧﻮرد‪ ،‬در آﺧﺮﯾﻦ ﻟﺤﻈﻪھﺎی‬
‫زﻧﺪﮔﯽ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺷﻤﺎ را ﺑﻪ اﻟﻠﻪ ﻧﻤﺎز را ﺣﻔﻆ ﮐﻨﯿﺪ‪ ،‬ﮐﺴﯽﮐﻪ ﻧﻤﺎز را ﺗﺮک ﮐﻨﺪ‪ ،‬از اﺳﻼم ھﯿﭻ‬
‫ﺑﮫﺮه و ﻧﺼﯿﺒﯽ ﻧﺒﺮده اﺳﺖ‪ .‬رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج در آﺧﺮﯾﻦ ﻟﺤﻈﻪھﺎی ﺟﺎن دادن‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﻤﺎز‬
‫ﺳﻔﺎرش ﮐﺮد و ﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬
‫َ‬
‫َّ َ َ َّ َ َ َ َ َ َ َ ْ ْ َ ُ ُ‬
‫� ْﻢ«) ‪» .(١‬ﻧﻤﺎز‪ ،‬ﻧﻤﺎز‪ ،‬و ﺑﺮدﮔﺎنﺗﺎن«‪.‬‬ ‫»الﺼﻼة الﺼﻼة وﻣﺎ مﻠﻜﺖ أ�ﻤﺎﻧ‬
‫ﺑﮫﺘﺮﯾﻦ ﺳﻼمھﺎ و درودھﺎ ﺑﺮ او ﺑﺎد‪.‬‬
‫ﺑﺎ داﻧﺴﺘﻦ اﯾﻦ اﻣﺮ‪ ،‬ھﺮﭼﯿﺰی ﮐﻪ ﺗﻮ را ﺑﻪ ﻓﺤﺸﺎ‪ ،‬ﺟﺮم و ﺟﻨﺎﯾﺖ ﺑﮑﺸﺎﻧﺪ‪ ،‬ﻧﻘﺸﻪی‬
‫اﺳﺘﻌﻤﺎرﮔﺮان اﺳﺖ‪ ،‬ﺟﻨﮕﯽ ﮐﻪ در آن ﻣﺠﻠﻪھﺎی ﻣﺒﺘﺬل‪ ،‬ﺗﺮاﻧﻪھﺎی ﺑﯽﺷﺮﻣﺎﻧﻪ‪ ،‬ﻧﻮارھﺎی‬
‫وﯾﺪﯾﻮﯾﯽ وﯾﺮان ﮐﻨﻨﺪه و ﺗﻤﺎم اﯾﻨﮫﺎ اﻣﺖ را ﺑﻪ وﯾﺮاﻧﯽ و ﻧﻨﮓ و ﻋﺎر ﻣﯽﮐﺸﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫زﯾﺮﮐﺎن ﻏﺮب و ﺧﺮدﻣﻨﺪان آن‪ ،‬اﮐﻨﻮن ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ ﮐﻪ ھﯿﭻ راه ﺣﻠﯽ ﺟﺰ اﺳﻼم ﻧﯿﺴﺖ‪.‬‬
‫ﮐﺴﯽﮐﻪ ﺑﻪ ﻧﻮﯾﺴﻨﺪهی آﻣﺮﯾﮑﺎﯾﯽ‪» ،‬دﯾﻞ ﮐﺎرﻧﮕﯽ« ﺑﻨﮕﺮد‪ ،‬ﻣﯽداﻧﺪ ﮐﻪ او راه را ﭘﯿﺪا ﮐﺮده‬
‫اﺳﺖ وﻟﯽ ﺑﻪ ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﯽ ﻧﺮﺳﯿﺪه اﺳﺖ‪ .‬او ﮔﻮﯾﺪ‪ :‬ھﯿﭻ ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﯽ ﻧﯿﺴﺖ ﻣﮕﺮ ﺷﻨﺎﺧﺖ‬
‫اﻟﻠﻪ‪ .‬ﮐﺴﯽﮐﻪ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﯽ اﺳﺖ ﭘﺲ ﮐﺘﺎب ﺑﺨﻮاﻧﺪ‪ ،‬زﯾﺮا در ﺑﺎزار و در ﮐﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪھﺎ‬
‫ﺑﻪ وﻓﻮر ﯾﺎﻓﺖ ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬اﻣﺎ زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎن ارزﺷﺶ را ﺑﺎ ﺗﺮک ﻧﻤﺎز‪ ،‬ﭘﺎﯾﯿﻦ آورد‪ ،‬اﯾﻦ‬
‫ﮔﻨﺎھﺎن ﺑﯿﺸﺘﺮ رواج ﺧﻮاھﺪ ﯾﺎﻓﺖ‪ ،‬ﻣﺠﻠﻪھﺎی ﻣﺒﺘﺬﻟﯽ ﮐﻪ ﻋﮑﺲھﺎی زﻧﺎن ﻓﺎﺳﺪ ﺑﺮ آن‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬ﻓﺤﺸﺎ‪ ،‬ﺟﺮم و ﺟﻨﺎﯾﺖ ﻣﺤﺒﻮب ﻣﯽﮔﺮدد‪.‬‬
‫ﺗﻨﮫﺎ ﺗﺮاﻧﻪای ﮐﻪ ﻗﻠﺐ را ﺑﻪ ﺧﻮد ﻣﺸﻐﻮل ﮐﺮده اﺳﺖ و او را از ﻣﺤﺒﻮب و ﻣﻄﻠﻮﺑﺶ‬
‫ﺳﺮﮔﺮم ﻣﯽﺳﺎزد‪ ،‬اﻟﻠﻪ ﯾﮕﺎﻧﻪی ﯾﮑﺘﺎﺳﺖ‪.‬‬
‫اﺑﻦ ﻗﯿﻢ ﮔﻮﯾﺪ‪:‬‬
‫ﹺرﳛـــــــﺎ ﹶﲥـــــــﺰﱡ ﹶذو ﹺاﺋـــــــﺐ اﻷﹶ ﹾﻏﺼـ ﹺ‬
‫ــــــﺎن‬ ‫ــــﺎس‪ :‬ﹶو ﹸﻳ ﹾﺮ ﹺﺳ ﹸ‬
‫ــــﻞ ﹶر ﱡﺑﻨﹶــــﺎ‬ ‫ﹴ‬ ‫ﹶﻗ ﹶ‬
‫ــــﺎل ا ﹾﺑــــ ﹸﻦ ﹶﻋ ﱠﺒ‬
‫ﹶ‬ ‫ﹶ‬ ‫ﹶ‬ ‫ﹸ‬ ‫ﹰ‬
‫ﺎن ﻛﹶـــــــﺎﻟﻨﱠ ﹶﻐﲈ ﹺ‬
‫ت ﺑﹺـــــــ ﹾﺎﻷﹶوزﹶ ﹺ‬ ‫اﻹ ﹾﻧﺴـــــــ ﹺ‬ ‫ﹺ‬ ‫ﹺ‬
‫ان‬ ‫ﹾ‬ ‫ﹶ‬ ‫ﹾﹺ ﹶ‬ ‫أﺻـــــــ ﹶﻮا ﹰﺗﺎ ﹶﺗ ﹶﻠـــــــ ﱡﺬ ﻟـ ﹶ‬
‫ـــــــﻤ ﹾﺴ ﹶﻤ ﹺﻊ‬ ‫ﹶﻓ ﹶﺘﺜـ ﹸ‬
‫ــــــﲑ ﹾ‬
‫ان‬ ‫ﹺ ﹶ‬ ‫ـــــــــﺬا ﹶذ ﹺة ﹾاﻷﹶ ﹾو ﹶﺗـ‬
‫ـــــــــﺎر وا ﹾﻟ ﹺﻌﻴــــــــــﺪﹶ ﹺ‬ ‫ﹶ‬ ‫ﺑﹺ ﹶﻠ‬ ‫ــــــــﻮ ﹺﴈ‬
‫ﱠ‬
‫ﻳــــــــﺎ ﹶﺧﻴﺒــــــــ ﹶﺔ ﹾاﻵ ﹶذ ﹺ‬
‫ان ﹶﻻ ﹶﺗ ﹶﺘ ﹶﻌ‬ ‫ﹾﹶ‬ ‫ﹶ‬

‫‪ -١‬اﺣﻤﺪ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ،٢٦٠٧٨‬اﺑﻦ ﻣﺎﺟﻪ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ١٦٧٤‬از ام ﺳﻠﻤﻪ ل اﺣﻤﺪ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ،٥٨٦‬اﺑﻮداود‪،‬‬
‫ﺣﺪﯾﺚ ‪ ،٥١٥١‬اﺑﻦ ﻣﺎﺟﻪ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ٢٧٦٩‬از ﻋﻠﯽ س و ر‪.‬ک‪ :‬اﻟﺼﺤﯿﺤﻪ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪.٨٦٨‬‬
 ‫‪١٣٧‬‬ ‫ﻧﻤﺎز را ﺑﻪ ﭘﺎ دارﯾﺪ‬

‫»اﺑﻦ ﻋﺒﺎس ﮔﻮﯾﺪ‪ :‬ﭘﺮوردﮔﺎر‪ ،‬ﻧﺴﯿﻤﯽ را ﻣﯽﻓﺮﺳﺘﺪ ﮐﻪ ﮔﯿﺴﻮان ﺷﺎﺧﻪھﺎ را ﺑﻪ ﺣﺮﮐﺖ‬

‫در ﻣﯽآورد‪ ،‬و ﺻﺪاھﺎﯾﯽ ﺑﺴﺎن ﺗﺮاﻧﻪھﺎی ﻣﻮزون اﯾﺠﺎد ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﮐﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﻟﺬت ﮔﻮش و‬
‫ﺷﻨﻮاﯾﯽ اﻧﺴﺎن ﻣﯽﮔﺮدد‪ ،‬ای وای ﺑﺮ ﮔﻮشھﺎ‪ ،‬ﻟﺬت ﺗﺎر و ﻋﻮد را ﺑﺎ اﯾﻦ ﻟﺬت ﻋﻮض‬
‫ﻧﮑﻨﯿﺪ«‪.‬‬
‫ﻋﮑﺲھﺎﯾﯽ ﮐﻪ در ﻣﯿﺪان ﻧﻤﺎﯾﺶ داده ﻣﯽﺷﻮد ھﻤﻪ ﺑﺮای ﮔﻤﺮاه ﮐﺮدن دلھﺎ و‬
‫ﺑﺎزداﺷﺘﻦ آﻧﮫﺎ از آﻓﺮﯾﺪﮔﺎرش ﺳﺒﺤﺎﻧﻪ و ﺗﻌﺎﻟﯽ اﺳﺖ‪ .‬آﻏﺎز ﻓﺎﺟﻌﻪ روزی ﺑﻮد ﮐﻪ ﻧﻤﺎز را‬
‫ﺗﺮک ﮐﺮدﯾﻢ ﯾﺎ ﺑﺮﺧﯽ از ﻣﺎ ﻧﻤﺎز را ﺗﺮک ﮐﺮدﻧﺪ و ﯾﺎ ﺑﺮﺧﯽ از ﻣﺎ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻧﻤﺎز ﺳﺴﺘﯽ‬
‫ﮐﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﯾﮑﯽ از ادﯾﺒﺎن ﺑﺰرگ ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻠﯽ ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺑﻪ ﺟﺰﯾﺮة اﻟﻌﺮب آﻣﺪ و ﻣﺴﺎﺟﺪ را دﯾﺪ ﮐﻪ‬
‫ﻣﻨﺎرهھﺎﯾﺶ ﺳﺮ ﺑﻪ ﻓﻠﮏ ﮐﺸﯿﺪه اﺳﺖ و آزﯾﻦ ﺑﺴﺘﻪ و زﯾﺒﺎﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ از ﻧﻤﺎزﮔﺰاران ﺧﺒﺮی‬
‫ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬او ﮔﺮﯾﺴﺖ و ﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫ﹶو ﹶﱂ ﹶﺗ ﹾﺒــــــــ ﹶﻖ ا ﹾﻟ ﹶﻌــــــــﺰﹶ ﹺاﺋﻢ ﹺﰲ ﹾاﺷــــــــﺘﹺ ﹶﻌ ﹺ‬
‫ﺎل‬ ‫ﹲ‬
‫ــــــــﻮل‬
‫ﲬـ‬ ‫ﹶأ ﹶری اﻟ ﱠﺘ ﹾﻔ ﹺﻜـ‬
‫ــــــــﲑ ﹶأ ﹾد ﹶر ﹶﻛـــــــــ ﹸﻪ ﹶ ﹸ‬
‫ﹸ‬ ‫ﹾ‬ ‫ﹶ‬
‫ﹺ‬ ‫ــــــﻞ ﹺﻣـــــــ ﹶﻦ اﳌﹶ ﹶﻘـ‬
‫ــــــﺎل‬ ‫ــــــﺤ ﹴﺮ ﹸﻳﻄﹺـ ﱡ‬ ‫ﹺ‬
‫ﹶو ﹶﻻ ﺳـ ﹾ‬ ‫ﹸــــﻢ ﹺﻣــــ ﹾﻦ ﹶﻏ ﹾ ﹺ‬
‫ــــﲑ ﻧ ﹴ‬
‫ﹸــــﻮر‬ ‫ﹶو ﹶا ﹾﺻــــ ﹶﺒ ﹶﺢ ﹶو ﹾﻋ ﹸﻈﻜ ﹾ‬
‫ت ﹺﻣـــــ ﹾﻦ ﺑﹺـ ﹶ‬
‫ــــﻼ ﹺل‬ ‫ﹶو ﹶﻟ ﹺﻜـــــ ﹾﻦ ﹶأ ﹾﻳـــــ ﹶﻦ ﹶﺻـــــ ﹾﻮ ﹲ‬ ‫ــــــــﻲ‬
‫ﱟ‬ ‫ﱢ‬
‫ﹸــــــــﻞ ﹶﺣ‬ ‫وﺟ ﹾﻠﺠ ﹶﻠــــــــ ﹸﺔ ﹾاﻷﹶ ﹶذ ﹺ‬
‫ان ﺑﹺﻜ‬ ‫ﹶ ﹶ ﹶ‬
‫ﺎد ﹶﺧـ ﹺ‬
‫ـــــﺎل‬ ‫وﻣﺴــــــ ﹺﺠﺪﹸ ﻛﹸﻢ ﹺﻣــــــﻦ اﻟﻌﺒــــــ ﹺ‬ ‫ــــﺖ ﹺﰲ ﹸﻛـ ﱢ‬
‫ــــﻞ ﹶﺳـ ﹴ‬
‫ــــﺎح‬ ‫ﻣﻨﹶـ ﹺ‬
‫ــــﺎﺋ ﹸﺮ ﹸﻛـــــﻢ ﹶﻋ ﹶﻠـ ﹾ‬
‫ﹶ ﹸﱠ‬ ‫ﹾ‬ ‫ﹶ ﹶ ﹾ‬ ‫ﹶ‬
‫»ﻣﯽﺑﯿﻨﻢ ﮐﻪ ﺿﻌﻒ و ﺳﺴﺘﯽ ﺑﺮ اﻓﮑﺎر و اﻧﺪﯾﺸﻪھﺎ ﭼﯿﺮه ﮔﺸﺘﻪ‪ ،‬و ھﯿﭻ ﻋﺰم و ارادهای‬
‫ﺷﻌﻠﻪور ﻧﻤﺎﻧﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻮﻋﻈﻪ و ﺳﺨﻨﺮاﻧﯽھﺎی ﺷﻤﺎ‪ ،‬دﯾﮕﺮ ھﯿﭻ روﺷﻨﺎﯾﯽ و ﻧﻮری ﻧﺪارد و‬
‫ﻋﺎری از ھﺮﮔﻮﻧﻪ ﺳﺤﺮ و ﺟﺎدوی ﺳﺨﻨﻮری ﮔﺸﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﻃﻨﯿﻦ اذان در ھﺮﮐﻮﭼﻪ و‬
‫ﻣﺤﻠﻪای ﻣﯽﭘﯿﭽﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﺻﺪای ﺑﻼل ﮐﺠﺎﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻨﺎرهھﺎ در ھﺮ ﻣﯿﺪاﻧﯽ ﺳﺮ ﺑﻪ ﻓﻠﮏ ﮐﺸﯿﺪه‪،‬‬
‫اﻣﺎ ﻣﺴﺎﺟﺪﺗﺎن ﺧﺎﻟﯽ از ﺑﻨﺪﮔﺎن ﻧﻤﺎزﮔﺰار اﺳﺖ«‪.‬‬
‫ﺟﺎی ﺷﮕﻔﺘﯽ و ﺗﻌﺠﺐ اﺳﺖ ﮐﻪ اﻟﻠﻪ ھﺮﭼﻪ ﺑﻨﺪه ﺑﺨﻮاھﺪ‪ ،‬ﺑﻪ او ﻣﯽﺑﺨﺸﺪ‪ .‬ﭘﺲ‬
‫ﮐﺴﯽﮐﻪ ارادهاش اﯾﻦ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ اﻟﻠﻪ را ﺣﻔﻆ ﮐﻨﺪ‪ ،‬اﻟﻠﻪ ﻧﯿﺰ از او ﻣﺤﺎﻓﻈﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪ و‬
‫ﮐﺴﯽﮐﻪ ھﺪﻓﺶ ﮔﻤﺮاھﯽ و اﻧﺤﺮاف ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻟﻠﻪ ﻗﻠﺒﺶ را ﮔﻤﺮاه ﻣﯽﮔﺮداﻧﺪ و اﯾﻦ ﭼﯿﺰی‬
‫اﺳﺖ ﮐﻪ در ﻗﺮآن آﻣﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﻟﻠﻪ ﻷ ﺑﻪ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ از او اﻃﺎﻋﺖ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪:‬‬
‫� ل َ َم َع ٱل ۡ ُم ۡح ِ َ‬ ‫َ َّ َ َ ٰ َ ُ ْ َ َ َ ۡ َ َّ ُ ۡ ُ ُ َ َ َّ‬
‫�ن ٱ َّ َ‬
‫سنِ�‪] ﴾٦٩‬اﻟﻌﻨﮑﺒﻮت‪.[٦٩ :‬‬ ‫﴿وٱ�ِين �هدوا �ِينا �هدِ�نهم سبلنا ۚ‬
 ‫ﺧﺎﻧﻪای ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﻘﻮی‬ ‫‪١٣٨‬‬

‫»و ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ در راه ﻣﺎ ﮐﻮﺷﯿﺪهاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﯾﻘﯿﻦ راهھﺎی ﺧﻮد را ﺑﺮ آﻧﺎن ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﯿﻢ و در‬
‫ﺣﻘﯿﺖ‪ ،‬اﻟﻠﻪ ﺑﺎ ﻧﯿﮑﻮﮐﺎران اﺳﺖ«‪.‬‬
‫اﻟﻠﻪ ﺳﺒﺤﺎن ﺑﻪ ﮔﻤﺮاھﺎن ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪:‬‬
‫� َ� َ� ۡهدِي ٱلۡ َق ۡو َم ٱ ۡل َ�ٰ ِ َ‬ ‫� قُلُ َ‬
‫و� ُه ۡم َوٱ َّ ُ‬ ‫َ َ َّ َ ُ ٓ ْ َ َ َ‬
‫اغ ٱ َّ ُ‬
‫سقِ�‪] ﴾٥‬اﻟﺼﻒ‪.[٥ :‬‬ ‫ۚ‬ ‫﴿فلما زاغوا أز‬
‫»ﭘﺲ ﭼﻮن ]از ﺣﻖ[ ﺑﺮﮔﺸﺘﻨﺪ‪ ،‬اﻟﻠﻪ دلھﺎﯾﺸﺎن را ﺑﺮﮔﺮداﻧﯿﺪ‪ ،‬و اﻟﻠﻪ ﻣﺮدم ﻧﺎﻓﺮﻣﺎن را‬
‫ھﺪاﯾﺖ ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ«‪.‬‬
‫ﻋﺎﻣﺮ ﺑﻦ ﺛﺎﺑﺖ ﺑﻦ ﻋﺒﺪاﻟﻠﻪ ﺑﻦ زﺑﯿﺮ‪ ،‬ﮐﻪ ﯾﮑﯽ از ﺻﺎﻟﺤﺎن اﺳﺖ‪ ،‬ھﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﻧﻤﺎز ﺻﺒﺢ‬
‫را ﻣﯽﺧﻮاﻧﺪ دﺳﺘﺎﻧﺶ را ﺑﻠﻨﺪ ﻣﯽﮐﺮد و ﻣﯽﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﺎراﻟﮫﺎ! ﻣﺮگ ﻧﯿﮑﻮ را از ﺗﻮ ﻣﺴﺄﻟﺖ دارم‬
‫ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﻣﺮگ ﻧﯿﮑﻮ ﭼﯿﺴﺖ؟ ﮔﻔﺖ‪ :‬اﯾﻦ ﮐﻪ اﻟﻠﻪ در ﺣﺎل ﺳﺠﺪه‪ ،‬ﺟﺎﻧﻢ را ﺑﮕﯿﺮد‪ .‬ﻟﺤﻈﺎت‬
‫ﻣﺮﮔﺶ ﻓﺮا رﺳﯿﺪ و اذان ﻣﻐﺮب ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ‪ .‬ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣﺮا ﺑﻪ ﻣﺴﺠﺪ ﺑﺒﺮﯾﺪ‪ .‬ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﺗﻮ در ﺑﺴﺘﺮ‬
‫ﻣﺮگ ھﺴﺘﯽ‪ ،‬ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺗﻮ را ﺑﻪ ﻣﺴﺠﺪ ﺑﺒﺮﯾﻢ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺳﺒﺤﺎن اﻟﻠﻪ‪ ،‬ﻧﺪای ﺑﺸﺘﺎﺑﯿﺪ ﺑﻪﺳﻮی‬
‫ﻧﻤﺎز و ﺑﺸﺘﺎﺑﯿﺪ ﺑﻪﺳﻮی رﺳﺘﮕﺎری را ﺑﺸﻨﻮم و در اﯾﻨﺠﺎ ﺑﻤﯿﺮم؟! ﻧﻪ ﺑﻪ اﻟﻠﻪ ﺳﻮﮔﻨﺪ‪ .‬او را ﺑﺮ‬
‫ﺷﺎﻧﻪھﺎﯾﺸﺎن ﺣﻤﻞ ﮐﺮدﻧﺪ و ﺑﻪ ﻣﺴﺠﺪ ﺑﺮدﻧﺪ‪ .‬او ﻧﺸﺴﺘﻪ ﻧﻤﺎز ﺧﻮاﻧﺪ و وﻗﺘﯽ در آﺧﺮﯾﻦ‬
‫ﺳﺠﺪهاش ﺑﻮد‪ ،‬اﻟﻠﻪ روﺣﺶ را از ﺗﻦ ﺟﺪا ﮐﺮد‪ .‬ﺑﻪ ھﻤﯿﻦ ﺧﺎﻃﺮ ﻣﺤﻤﺪ اﻗﺒﺎل ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ‪:‬‬
‫اﳊـــ ﹾﺮ ﹸب ﺗ ﹾﹶﺴـــ ﹺﻘﻲ ﹾاﻷﹶ ﹾر ﹶض ﹶﺟﺎ ﹰﻣـــﺎ ﹶأ ﹾ ﹶ‬
‫ﲪـــﺮا‬ ‫ﹶو ﹾ ﹶ‬ ‫ﹶﺤـــــ ﹸﻦ ا ﱠﻟـــــ ﹺﺬﻳ ﹶﻦ إﹺ ﹶذا ﹸد ﹸﻋـــــﻮا ﻟﹺ ﹶﺼـ ﹶ‬
‫ــــﻼ ﹺ ﹺﲥ ﹾﻢ‬ ‫ﻧ ﹾ‬
‫ــــﱪا‬ ‫وح ﹾاﻷﹶ ﹺﻣـــــ ﹺ‬
‫ﲔ ﹶﻓ ﹶﻜـ ﱠ‬ ‫ﹺﰲ ﹶﻣ ﹾﺴـــــ ﹶﻤ ﹺﻊ اﻟـ ﱡ‬
‫ــــﺮ ﹺ‬ ‫ـــﺎز ﹶﻓﻜ ﱠ ﹸ‬
‫ﹶـــﱪوا‬ ‫ﺟﻌ ﹸﻠـــﻮا اﻟﻮﺟـــﻮه إﹺ ﹶﱃ ﹾﹺ‬
‫اﳊ ﹶﺠ ﹺ‬ ‫ﹸ ﹸ ﹶ‬ ‫ﹶ ﹶ‬
‫»ﻣﺎ ﮐﺴﺎﻧﯽ ھﺴﺘﯿﻢ ﮐﻪ وﻗﺘﯽ ﺑﻪﺳﻮی ﻧﻤﺎز ﻓﺮاﺧﻮاﻧﺪه ﺷﻮﯾﻢ و ﺟﻨﮓ‪ ،‬زﻣﯿﻦ را ﺑﺎ ﺟﺎم‬
‫ﺧﻮن آﺑﯿﺎری ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ھﻤﮕﯽ رو ﺑﻪ ﺣﺠﺎز ﮐﺮده و ﺑﺎ ﺻﺪاﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ رو ح اﻻﻣﯿﻦ ﺑﺮﺳﺪ‪،‬‬
‫ﺗﮑﺒﯿﺮ ﻣﯽﮔﻮﯾﯿﻢ‪ ،‬ﭘﺲ ﺗﮑﺒﯿﺮ ﺑﮕﻮ«‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ دﯾﻦ ﺑﺪون ﻧﻤﺎز ﻣﻌﻨﺎﯾﺶ اﯾﻦ اﺳﺖ‪ :‬ﺳﺮﮔﺮداﻧﯽ‪ ،‬ﻧﺪاﺷﺘﻦ ﻣﻨﮫﺞ‪ ،‬ﻧﺪاﺷﺘﻦ‬
‫اﺧﻼق‪ ،‬ﻧﺪاﺷﺘﻦ رﻓﺘﺎر و ﺳﻠﻮک‪.‬‬
‫ﭼﮕﻮﻧﻪ از ﯾﮏ ﺷﮫﺮوﻧﺪ ﻣﻌﻤﻮﻟﯽ ﯾﺎ ﻧﻈﺎﻣﯽ ﻣﯽﺧﻮاھﯽ ﮐﻪ راﺳﺘﮕﻮ ﺑﺎﺷﺪ در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ‬
‫ﻧﻤﺎزش را ﻧﻤﯽﺧﻮاﻧﺪ؟ ﭼﮕﻮﻧﻪ از او ﻣﯽﺧﻮاھﯽ ﮐﻪ اﻣﺎﻧﺘﺪار ﺑﺎﺷﺪ در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﻧﻤﺎز‬
‫ﻧﻤﯽﺧﻮاﻧﺪ؟ ﭼﮕﻮﻧﻪ از او ﻣﯽﺧﻮاھﯽ ﮐﻪ وﻓﺎدار ﺑﺎﺷﺪ در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﻧﻤﺎز ﻧﻤﯽﺧﻮاﻧﺪ؟‬
‫ﮐﺴﯽﮐﻪ ارﺗﺒﺎﻃﺶ را ﺑﺎ اﻟﻠﻪ ﻧﺎﺑﻮد ﮐﻨﺪ‪ ،‬اﻟﻠﻪ ارﺗﺒﺎط او را ﺑﺎ ﻣﺮدم ﻧﺎﺑﻮد ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ھﻤﯿﻦ‬
‫ﺧﺎﻃﺮ اراده‪ ،‬ﻗﺪرت‪ ،‬اﺻﺎﻟﺖ و ژرﻓﺎی ﻣﺎ در ﻧﻤﺎزھﺎی ﭘﻨﺞﮔﺎﻧﻪ اﺳﺖ و وﻗﺘﯽ آﻧﮫﺎ را رھﺎ‬
‫ﮐﻨﯿﻢ‪ ،‬ﺑﻪ اﻟﻠﻪ ﻗﺴﻢ ﺑﺴﺎن ﮔﺮد و ﻏﺒﺎری ﭘﺮاﮐﻨﺪه‪ ،‬از ﺑﯿﻦ ﻣﯽروﯾﻢ‪.‬‬
 ‫‪١٣٩‬‬ ‫ﻧﻤﺎز را ﺑﻪ ﭘﺎ دارﯾﺪ‬

‫ﻣﺮاﻗﺐداﻧﺴﺘﻦ اﻟﻠﻪ در ﭘﻨﮫﺎن و ﻧﮫﺎن‪ .‬ﻟﻘﻤﺎن‬ ‫ْ‬ ‫ﻣﻦ ﻣﯽﮔﻮﯾﻢ‪ :‬اﺻﻞ ﺻﺪاﻗﺖ‪ ،‬ﯾﻌﻨﯽ‬
‫ِ‬
‫ﭘﺮﺳﺶ را ﭼﻨﯿﻦ ﻣﻮﻋﻈﻪ و ﻧﺼﯿﺤﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪:‬‬
‫َۡ‬ ‫َ‬ ‫َ ۡ‬
‫خ َر� أ ۡو � ٱ َّ َ َ‬ ‫َ ٰ ُ َ َّ َّ َ ٓ َ ُ ۡ َ َ َ َّ ّ ۡ َ ۡ َ َ َ ُ‬
‫لس�ٰ� ٰ ِ‬
‫ت أو‬ ‫� إِ�ها إِن تك مِثقال حبةٖ مِن خرد ٖل �ت�ن ِ� ص ٍ ِ‬ ‫﴿�ب‬
‫� لَ ِ ٌ َ ‪ٞ‬‬
‫� إ َّن ٱ َّ َ‬ ‫ۡ‬ ‫َ‬ ‫ۡ‬
‫�ض يَأ ِ َ َّ ُ‬
‫ِ� ٱ� ِ‬
‫طيف خبِ�‪] ﴾١٦‬ﻟﻘﻤﺎن‪.[١٦ :‬‬ ‫ت بِها ٱ ۚ ِ‬
‫َ‬
‫»ای ﭘﺴﺮک ﻣﻦ‪ ،‬اﮔﺮ ]ﻋﻤﻞ ﺗﻮ[ ھﻤﻮزن داﻧﻪی ﺧﺮدﻟﯽ و در ﺗﺨﺘﻪ ﺳﻨﮕﯽ ﯾﺎ در آﺳﻤﺎنھﺎ‬
‫ﯾﺎ در زﻣﯿﻦ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻟﻠﻪ آن را ﻣﯽآورد‪ ،‬ﮐﻪ اﻟﻠﻪ ﺑﺲ دﻗﯿﻖ و آ ﮔﺎه اﺳﺖ«‪.‬‬
‫ﮔﻮﯾﺪ‪ :‬اﮔﺮ داﻧﻪای ﺧﺮدل‪ ،‬ﮐﻪ داﻧﻪای ﮐﻮﭼﮏ ﺑﻪ اﻧﺪازهی ﮐﻨﺠﺪ اﺳﺖ‪ ،‬روی ﺗﺨﺘﻪ‬
‫ً‬
‫اﻟﻠﻪ ﺷﻨﻮای ﺑﯿﻨﺎ آن را ﻣﯽآورد‪ ،‬ﭼﺮا؟ ﺗﺎ ﺑﻪ او‬
‫ﺳﻨﮕﯽ ﺳﺨﺖ ﺑﺎﺷﺪ و اﺻﻼ ﭘﯿﺪا ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ِ ،‬‬
‫ﺑﮕﻮﯾﺪ‪ :‬ﻓﺮزﻧﺪم‪ ،‬اﮔﺮ در ﭘﺲ دﯾﻮارھﺎ ﺧﻮد را ﭘﻨﮫﺎن ﮐﻨﯽ‪ ،‬اﻟﻠﻪ ﺑﺎ ﺗﻮﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ در ﭘﺸﺖ‬
‫ﺣﺼﺎرھﺎ ﻣﺨﻔﯽ ﺷﻮی‪ ،‬ﺑﺎز ھﻢ اﻟﻠﻪ ﺑﺎ ﺗﻮﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ھﻤﯿﻦ ﺧﺎﻃﺮ ﻋﺪهای از ﻣﺮدم ھﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ‬
‫ﻧﻈﺎرت اﻟﮫﯽ ﺑﺮ ﺧﻮد را ﻓﺮاﻣﻮش ﮐﺮدهاﻧﺪ ﭘﺲ ﻣﺴﺌﻮﻟﯿﺖ و اﻣﺎﻧﺘﺶ را از ﺑﯿﻦ ﺑﺮده اﺳﺖ‪،‬‬
‫ﮐﺎر و ﻋﻤﻠﺶ را ﺑﺴﺎن ﮔﺮد و ﻏﺒﺎری ﭘﺮاﮐﻨﺪه‪ ،‬از ﺑﯿﻦ ﺑﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺪه ﺑﺎﯾﺪ ھﻤﻮاره در ﭘﯿﺪا‬
‫و ﭘﻨﮫﺎن‪ ،‬ﺧﻠﻮت و ﺟﻠﻮت)آﺷﮑﺎر( اﻟﻠﻪ را ﺣﺎﺿﺮ و ﻧﺎﻇﺮ ﺑﺮ ﺧﻮد ﺑﺪاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪای اﻟﻠﻪ را‬
‫ﻋﺒﺎدت ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﮔﻮﯾﯽ او را ﻣﯽﺑﯿﻨﺪ‪ ،‬و اﮔﺮ او را ﻧﻤﯽﺑﯿﻨﺪ‪ ،‬اﻟﻠﻪ ﻷ او را ﻣﯽﺑﯿﻨﺪ‪:‬‬
‫َّ ُ‬ ‫َ َۡ‬ ‫َّ ۡ َ ٰ َ َ َ َّ ُ‬ ‫ُ ُ‬
‫ى ث�ٰث ٍة إِ� ه َو َراب ِ ُع ُه ۡم َو� � َس ٍة إِ� ه َو َساد ُِس ُه ۡم﴾‬‫﴿ َما يَ�ون مِن �و‬
‫]اﻟﻤﺠﺎدﻟﺔ‪.[٧ :‬‬
‫»ھﯿﭻ ﮔﻔﺘﮕﻮی ﻣﺤﺮﻣﺎﻧﻪای ﻣﯿﺎن ﺳﻪ ﺗﻦ ﻧﯿﺴﺖ ﻣﮕﺮ اﯾﻨﮑﻪ او ﭼﮫﺎرﻣﯿﻦ آﻧﮫﺎﺳﺖ‪ ،‬و ﻧﻪ‬
‫ﻣﯿﺎن ﭘﻨﺞ ﺗﻦ ﻣﮕﺮ اﯾﻨﮑﻪ او ﺷﺸﻤﯿﻦ آﻧﮫﺎﺳﺖ«‪.‬‬
‫اﻧﺪﻟﺴﯽ ﻓﺮزﻧﺪش را ﭼﻨﯿﻦ ﻧﺼﯿﺤﺖ و ﭘﻨﺪ ﻣﯽدھﺪ‪:‬‬
‫ﹺ‬ ‫واﻟــــــــﻨﱠ ﹾﻔﺲ د ﹺ‬ ‫ـــــــﺔ ﹺﰲ ﹸﻇ ﹾﻠﻤـ ﹴ‬
‫ت ﺑﹺ ﹺﺮﻳﺒـ ﹴ‬
‫ــــــــﺎن‬‫اﻋ ﹶﻴــــــــ ﹲﺔ ﹶإﱃ اﻟ ﱡﻄ ﹾﻐ ﹶﻴ‬ ‫ﹸ ﹶ‬ ‫ﹶ‬ ‫ـــــــﺔ‬ ‫ﹶ‬ ‫ﹶوإﹺ ﹶذا ﹶﺧ ﹶﻠـ ﹾ‬
‫ـــــــﻮ ﹶ ﹾ ﹶ‬
‫ـــــﺮ ﹺاﲏ‬ ‫إﹺ ﱠن ا ﱠﻟـ ﹺ‬
‫ـــــﺬي ﹶﺧ ﹶﻠـ ﹶ‬
‫ـــــﻖ اﻟ ﱠﻈـ ﹶ‬ ‫اﻹ ﹶﻟ ﹺ‬
‫ـــﻪ ﹶو ﹸﻗ ﹾ‬ ‫ﺎﺳـــﺘ ﹾﹶﺤ ﹺﻲ ﹺﻣـــ ﹾﻦ ﹶﻧ ﹶﻈ ﹺ‬
‫ـــﺮ ﹾ ﹺ‬
‫ـــــﻼ ﹶم ﹶﻳـ ﹶ‬ ‫ـــﻞ ﹶﳍﹶـــﺎ‬ ‫ﹶﻓ ﹾ‬
‫»اﮔﺮ در ﺗﺎرﯾﮑﯽ و ﻇﻠﻤﺖ ﺑﺎ ﺗﺮدﯾﺪ و ﮔﻨﺎه روﺑﺮو ﺷﺪی‪ ،‬و ﻧﻔﺲ ﺗﻮ را ﺑﻪ ﻃﻐﯿﺎن و‬
‫ﺳﺮﮐﺸﯽ ﻓﺮا ﻣﯽﺧﻮاﻧﺪ‪ ،‬از ﻧﮕﺎه ﭘﺮوردﮔﺎر ﺣﯿﺎ ﮐﻦ و ﺑﻪ ﻧﻔﺴﺖ ﺑﮕﻮ‪ ،‬ﮐﺴﯽﮐﻪ ﺗﺎرﯾﮑﯽ را‬
‫آﻓﺮﯾﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺮا ﻣﯽﺑﯿﻨﺪ«‪.‬‬
‫ﺑﻪ اﻣﺎم اﺣﻤﺪ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬دﻟﯿﻞ ﻗﺪرت اﻟﻠﻪ ﺑﺎری ﺗﻌﺎﻟﯽ ﭼﯿﺴﺖ؟ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻋﺠﯿﺐ اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﺨﻢ‬
‫ﻣﺮغ‪ ،‬ﺑﯿﺮوﻧﺶ ﻧﻘﺮهی ﺳﻔﯿﺪ و داﺧﻠﺶ ﻃﻼی ﻧﺎب اﺳﺖ‪ .‬ﺷﮑﺴﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد و از آن‬
‫ﺣﯿﻮاﻧﯽ ﺷﻨﻮا و ﺑﯿﻨﺎ ﺑﯿﺮون ﻣﯽآﯾﺪ‪ ،‬آﯾﺎ اﯾﻦ ﺑﺮ ﻗﺪرت اﻟﻠﻪ ﺷﻨﻮای ﺑﯿﻨﺎ دﻻﻟﺖ ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ؟‬
 ‫ﺧﺎﻧﻪای ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﻘﻮی‬ ‫‪١٤٠‬‬

‫ﻣﺮدی ﺑﺎدﯾﻪ ﻧﺸﯿﻦ در ﺻﺤﺮا ﻧﻤﺎز ﻣﯽﺧﻮاﻧﺪ‪ ،‬او دو رﮐﻌﺖ ﻧﻤﺎز ﺧﻮاﻧﺪ‪ .‬ﯾﮑﯽ از ﮐﺎﻓﺮان‬
‫ﺑﻪ او ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﺮای ﭼﻪ ﮐﺴﯽ ﻧﻤﺎز ﻣﯽﺧﻮاﻧﯽ؟ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﺮای اﻟﻠﻪ ﮔﻔﺖ‪ :‬آﯾﺎ او را دﯾﺪهای؟‬
‫ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺷﮕﻔﺘﺎ از ﺗﻮ‪ ،‬ﻋﻼﻣﺖ‪ ،‬ﻧﺸﺎﻧﮕﺮ راه اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﭽﻪ ﺷﺘﺮ‪ ،‬دال ﺑﺮ ﺷﺘﺮ اﺳﺖ‪ ،‬آﺳﻤﺎن ﭘﺮ از‬
‫ﺑﺮج اﺳﺖ‪ ،‬ﺷﺐ ﺑﺴﯿﺎر ﺗﺎرﯾﮏ اﺳﺖ‪ ،‬ﺳﺘﺎرﮔﺎن ﺷﮑﻮﻓﺎ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬درﯾﺎ ﻣﻮج ﻣﯽزﻧﺪ‪ ،‬آﯾﺎ اﯾﻦ‬
‫ﺑﺮ اﻟﻠﻪ ﺷﻨﻮای ﺑﯿﻨﺎ دﻻﻟﺖ ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ؟!‬
‫اك‬ ‫ﻣـــــــﻦ ﻳـــــــﺎ ﹶﻃﺒﹺﻴـــــــﺐ ﺑﹺﻄﹺﺒ ﹺ‬
‫ـــــــﻪ ﹶأ ﹾر ﹶد ﹶ‬ ‫اﻟــــﺮ ﹶدی‬ ‫ﲣ ﱠﻄ ﹶﻔﺘﹾــــ ﹸﻪ ﹶﻳــــﺪﹸ‬ ‫ــــﻞ ﻟﹺﻠ ﱠﻄﺒﹺ ﹺ‬
‫ﻴــــﺐ ﹶ ﹶ‬ ‫ﹸﻗ ﹾ‬
‫ﹸ ﱢ‬ ‫ﹾ ﹶ‬ ‫ﹶ‬ ‫ﱠ‬
‫ـــﺎك‬ ‫ـــﻮن اﻟ ﱢﻄــــ ﹺ‬
‫ﺐ ﹶﻣــــ ﹾﻦ ﹶﻋﺎ ﹶﻓـ ﹶ‬ ‫ت ﹸﻓﻨﹸـ ﹸ‬
‫ﹶﺠــــﺰﹶ ﹾ‬
‫ﻋ ﹶ‬ ‫ﹶﺠـــﺎ ﹶو ﹸﻋـ ﹺ ﹶ‬
‫ـــﻮﰲ ﹶﺑ ﹾﻌــــﺪﹶ ﹶﻣﺎ‬ ‫ﻳﺾ ﻧ ﹶ‬ ‫ـــﻞ ﻟﹺ ﹾﻠ ﹶﻤـ ﹺ‬
‫ـــﺮ ﹶ‬ ‫ﹸﻗ ﹾ‬
‫»ﺑﻪ ﭘﺰﺷﮑﯽ ﮐﻪ دﺳﺖ ﻣﺮگ او را رﺑﻮد‪ ،‬ﺑﮕﻮ‪ :‬ای ﭘﺰﺷﮏ‪ ،‬ﭼﻪ ﮐﺴﯽ ﺑﺎ ﻃﺒﺶ ﺗﻮ را ﺑﻪ‬
‫زﻣﯿﻦ زد؟ ﺑﻪ ﺑﯿﻤﺎری ﮐﻪ ﭘﺲ از ﻋﺠﺰ و ﻧﺎﺗﻮاﻧﯽ ﻓﻨﻮن ﻃﺒﯽ‪ ،‬ﻧﺠﺎت ﭘﯿﺪا ﮐﺮد و ﺑﮫﺒﻮد‬
‫ﯾﺎﻓﺖ‪ ،‬ﺑﮕﻮ‪ :‬ﭼﻪ ﮐﺴﯽ ﺗﻮ را ﺷﻔﺎ داد؟«‬
‫رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج ﯾﮏ روز ﭘﯿﺶ از ﺟﻨﮓ اﺣﺪ ﺑﺮ ﺑﺎﻻی ﻣﻨﺒﺮ رﻓﺖ و ﺟﻨﮓ ﻋﻠﯿﻪ اﺑﻮﺳﻔﯿﺎن‬
‫را اﻋﻼم داﺷﺖ و ﮐﺎرھﺎ‪ ،‬ﻇﻠﻢ و ﺧﺸﻮﻧﺘﺶ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺪﯾﻨﻪ را ﻣﺤﮑﻮم ﮐﺮد و ﮔﻔﺖ‪ :‬در‬
‫ﻣﺪﯾﻨﻪ ﺑﺎ آﻧﮫﺎ ﻣﯽﺟﻨﮕﯿﻢ‪ ،‬در اﺣﺪ ﺑﺎ آﻧﺎن ﻧﻤﯽﺟﻨﮕﯿﻢ‪ .‬ﺟﻮاﻧﯽ ﺑﯿﺴﺖ و ﭘﻨﺞ ﺳﺎﻟﻪ ﺑﺮﺧﺎﺳﺖ‬
‫و ﮔﻔﺖ‪ :‬ای رﺳﻮل اﻟﻠﻪ‪ ،‬ﻣﺮا از وارد ﺷﺪن ﺑﻪ ﺑﮫﺸﺖ ﻣﺤﺮوم ﻣﯽﮐﻨﯽ‪ ،‬ﻗﺴﻢ ﺑﻪ اﻟﻠﻪ ﮐﻪ ﺟﺰ‬
‫او اﻟﻪ و ﻣﻌﺒﻮدی ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬ﻣﻦ وارد ﺑﮫﺸﺖ ﺧﻮاھﻢ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ اﮐﺮم ج از اﯾﻦ ﺷﺨﺼﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ اﻟﻠﻪ ﻗﺴﻢ ﯾﺎد ﮐﺮد‪ ،‬ﻟﺒﺨﻨﺪ زد و ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ﺑﺎ ﭼﻪ‬
‫ﭼﯿﺰی ﻣﯽﺧﻮاھﯽ ﺑﻪ ﺑﮫﺸﺖ ﺑﺮوی؟« ﺑﺎ ﭼﻪ ﺻﻼﺣﯿﺖھﺎﯾﯽ؟ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﺎ دو وﯾﮋﮔﯽ‪ّ ،‬اول اﯾﻦ‬
‫ﮐﻪ‪ :‬ﻣﻦ اﻟﻠﻪ و رﺳﻮﻟﺶ را دوﺳﺖ دارد‪ ،‬دوم اﯾﻦ ﮐﻪ‪ :‬روز ﺟﻨﮓ ﻓﺮار ﻧﻤﯽﮐﻨﻢ‪.‬‬
‫ْ َ‬ ‫رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬إ ْن ﺗَ ْﺼ ُﺪق َّ َ‬
‫ا� ﻳَ ْﺼ ُﺪﻗﻚ« »اﮔﺮ ﺑﺎ اﻟﻠﻪ رو راﺳﺖ ﺑﺎﺷﯽ‪ ،‬ﺣﺘﻤﺎ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﺧﻮاﺳﺘﻪھﺎﯾﺖ ﺑﺮآورده ﻣﯽﺳﺎزد«‪ .‬ﯾﻌﻨﯽ اﮔﺮ راﺳﺘﮕﻮ ﺑﺎﺷﯽ‪ ،‬ﺧﻮاھﯽ دﯾﺪ‪ .‬ﺟﻨﮓ و ﻧﺒﺮد‬
‫ً‬
‫آﻏﺎز ﺷﺪ‪ .‬ﺟﻮان آﻣﺪ و ﺷﺨﺼﺎ در ﺟﻨﮓ ﺷﺮﮐﺖ ﮐﺮد‪ .‬او ﺑﮫﺸﺘﯽ را ﮐﻪ ﭘﮫﻨﺎﯾﺶ آﺳﻤﺎن و‬
‫زﻣﯿﻦ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﯽﺧﻮاھﺪ‪ .‬ﺑﺮای ﺷﺘﺮ ﯾﺎ ﮔﻮﺳﻔﻨﺪ ﻧﻤﯽﺟﻨﮕﺪ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ رﺿﺎﯾﺖ و‬
‫ﺧﺸﻨﻮدی اﻟﻠﻪ ﯾﮕﺎﻧﻪی ﯾﮑﺘﺎ ﻣﯽﺟﻨﮕﺪ‪ .‬او در ﺟﻨﮓ ﮐﺸﺘﻪ ﺷﺪ‪ ،‬رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج از ﮐﻨﺎرش‬
‫رد ﺷﺪ و ﺧﺎک را از ﺻﻮرﺗﺶ ﭘﺎک ﮐﺮد و ﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬
 ‫‪١٤١‬‬ ‫ﻧﻤﺎز را ﺑﻪ ﭘﺎ دارﯾﺪ‬

‫ﻚ ُ‬‫َ َ ْ َ َ َ َ َّ َ َ ُ َ َ ْ َ َ َ َ َّ َ َ ُ َ َ ْ َ َ َ َ َّ َ َ‬
‫اﷲ«) ‪.(١‬‬ ‫»ﺻﺪﻗﺖ اﷲ ﻓﺼﺪﻗﻚ اﷲ ﺻﺪﻗﺖ اﷲ ﻓﺼﺪﻗﻚ اﷲ ﺻﺪﻗﺖ اﷲ ﻓﺼﺪﻗ‬
‫»ﺑﺎ اﻟﻠﻪ ﺻﺎدق و رو راﺳﺖ ﺑﻮدی ﭘﺲ اﻟﻠﻪ ھﻢ ﺗﻮ را ﺗﺼﺪﯾﻖ ﮐﺮد )و ﺧﻮاﺳﺘﻪات را ﺑﺮآورده‬
‫ﻧﻤﻮد(‪ .‬ﺑﺎ اﻟﻠﻪ ﺻﺎدق و رو راﺳﺖ ﺑﻮدی ﭘﺲ اﻟﻠﻪ ھﻢ ﺗﻮ را ﺗﺼﺪﯾﻖ ﮐﺮد‪ .‬ﺑﺎ اﻟﻠﻪ ﺻﺎدق و رو‬
‫راﺳﺖ ﺑﻮدی ﭘﺲ اﻟﻠﻪ ھﻢ ﺗﻮ را ﺗﺼﺪﯾﻖ ﮐﺮد«‪.‬‬
‫ﻋﺠﯿﺐ ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ از ﻣﯿﺎن ﺷﻤﺎ‪ ،‬ﻧﯿﮑﻮﮐﺎران ﺑﺰرﮔﻮاری ﺑﯿﺎﯾﻨﺪ و ﺳﯿﺮهی ﺳﻠﻒ ﺻﺎﻟﺤﯽ‬
‫اﻣﺜﺎل ﺧﺎﻟﺪ ﺑﻦ وﻟﯿﺪ ﮐﻪ ﻣﺮگ را ﺑﻪ ﻣﺒﺎرزه ﻃﻠﺒﯿﺪ‪ ،‬زﻧﺪه ﮔﺮداﻧﻨﺪ‪ .‬روﻣﯽ ﺑﻪ او ﮔﻔﺖ‪ :‬ای‬
‫ً‬
‫ﺧﺎﻟﺪ‪ ،‬اﮔﺮ واﻗﻌﺎ آنﮔﻮﻧﻪ ﮐﻪ ادﻋﺎ ﻣﯽﮐﻨﯽ‪ ،‬ﺑﺮ اﻟﻠﻪ ﺗﻮﮐﻞ داری‪ ،‬ﭘﺲ اﯾﻦ ﺷﯿﺸﻪی ﭘﺮ از ﺳﻢ‬
‫را ﺑﻨﻮش‪.‬‬
‫ﺧﺎﻟﺪ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﺴﻢ اﻟﻠﻪ ﺗﻮﮐﻠﺖ ﻋﻠﯽ اﻟﻠﻪ و ﺷﯿﺸﻪ را ﺳﺮ ﮐﺸﯿﺪ ﺳﭙﺲ ﮔﻔﺖ‪ :‬اﻟﺤﻤﺪ اﻟﻠﻪ‪،‬‬
‫و ھﯿﭻ ﮔﺰﻧﺪی ﺑﻪ او ﻧﺮﺳﯿﺪ‪ ،‬زﯾﺮا او ﺑﺮ اﻟﻠﻪ ﯾﮕﺎﻧﻪی ﯾﮑﺘﺎ ﺗﻮﮐﻞ ﮐﺮد‪.‬‬
‫ﻗﺘﯿﺒﻪ ﺑﻦ ﻣﺴﻠﻢ ﺑﺮای ﻣﺤﺎﺻﺮهی ﮐﺎﺑﻞ‪ ،‬ﭘﺎﯾﺘﺨﺖ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﮐﻪ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺗﺮک ﻧﻤﺎزھﺎی‬
‫ﭘﻨﺠﮕﺎﻧﻪ آن را از دﺳﺖ دادهاﯾﻢ‪ ،‬آﻣﺪ‪ .‬ﺳﭙﺎھﯽ ﮐﻪ ﻧﻤﺎز ﻧﻤﯽﺧﻮاﻧﺪ‪ ،‬ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﯽﺧﻮاھﺪ‪،‬‬
‫ﭘﯿﺮوز ﮔﺮدد؟ ﺳﭙﺎھﯽ ﮐﻪ اﻟﻠﻪ را ﻧﻤﯽﺷﻨﺎﺳﺪ‪ ،‬ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﻪﺳﻮی او روی ﻣﯽآورد؟ ﭼﮕﻮﻧﻪ‬
‫ﭘﯿﺮوزی‪ ،‬ﻓﺘﺢ و روزی ﺟﺰ از درﮔﺎه اﻟﻠﻪ‪ ،‬ﻧﺎزل ﮔﺮدد؟ ﭘﯿﺮوزی از آﺳﻤﺎن ﻣﯽآﯾﺪ ﻧﻪ از‬
‫زﻣﯿﻦ‪ .‬ﻣﺎ در ﺣﺎﻟﯽ ﺑﻪ دﻧﯿﺎ آﻣﺪﯾﻢ ﮐﻪ ﭼﯿﺰی ﺟﺰ ﭼﻨﺪ اﺳﺐ‪ ،‬ﻟﺒﺎﺳﯽ ﻣﻨﺪرس و ﺗﯿﺮھﺎی‬
‫ﺷﮑﺴﺘﻪ ﭼﯿﺰی ﻧﺪاﺷﺘﯿﻢ وﻟﯽ دﻧﯿﺎ را ﻓﺘﺢ ﮐﺮدﯾﻢ‪.‬‬
‫ﺳﻌﺪ ﺑﻦ اﺑﯽ وﻗﺎص – ﭘﯿﺶ از ﻗﺘﯿﺒﻪ – ﺑﺎ ﺳﯽھﺰار ﺳﺮﺑﺎز ﺑﻪ ﻗﺎدﺳﯿﻪ رﻓﺖ در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ‬
‫ﺳﭙﺎه ﻓﺎرس دوﯾﺴﺖ و ھﺸﺘﺎد ھﺰار ﻧﻔﺮ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺳﻌﺪ ﺑﺮﺧﺎﺳﺖ ﺗﺎ ﻧﻤﺎز ﻇﮫﺮ را ﺑﺮای‬
‫ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن اﻣﺎﻣﺖ دھﺪ‪ .‬ﺳﯽھﺰار ﻧﻔﺮ ھﻤﺮاه او ﺗﮑﺒﯿﺮ ﮔﻔﺘﻨﺪ و او ﺑﻪ رﮐﻮع رﻓﺖ و آﻧﺎن‬
‫ھﻤﺰﻣﺎن ﺑﺎ او ﺑﻪ رﮐﻮع رﻓﺘﻨﺪ و ﺑﻪ ھﻤﯿﻦ ﺻﻮرت ھﻤﮕﯽ ﺳﺠﺪه ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬در اﯾﻦ ھﻨﮕﺎم‬
‫رﺳﺘﻢ‪ ،‬ﻓﺮﻣﺎﻧﺪهی ﻓﺎرس ﮐﻪ از دور اﯾﻦ ﻧﻈﻢ و ﺗﺮﺗﯿﺐ ﺳﭙﺎه را ﺗﻤﺎﺷﺎ ﻣﯽﮐﺮد‪ ،‬اﻧﮕﺸﺖ ﺑﻪ‬
‫دھﺎن ﮔﺰﯾﺪ و ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣﺤﻤﺪ‪ ،‬ﺳﮓھﺎ را ﺗﺮﺑﯿﺖ ﮐﺮده اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﻪ ﺗﻨﮫﺎ اﯾﻦ ﺑﻠﮑﻪ ﺷﯿﺮھﺎ را ﻧﯿﺰ‬
‫رام و ﺗﺮﺑﯿﺖ ﮐﺮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫رﺳﺘﻢ‪ ،‬ﻓﺮﻣﺎﻧﺪهی ﻓﺎرﺳﯿﺎن ﺑﻪ ﺳﻌﺪ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣﯽﺧﻮاھﻢ ﯾﮑﯽ از ﺳﺮﺑﺎزاﻧﺖ را ﻧﺰدم‬
‫ﺑﻔﺮﺳﺘﯽ ﺗﺎ ﺑﺎ او ﺻﺤﺒﺖ ﮐﻨﻢ‪ .‬او رﺑﻌﯽ ﺑﻦ ﻋﺎﻣﺮ ﮐﻪ ﺟﻮاﻧﯽ ﺳﯽﺳﺎﻟﻪ ﺑﻮد‪ ،‬ﻓﺮﺳﺘﺎد‪ .‬ﮔﻔﺖ‪:‬‬

‫‪ -١‬اﯾﻦ ﺣﺪﯾﺚ را ﻧﯿﺎﻓﺘﻢ وﻟﯽ ﺷﺒﯿﻪ آن را ﻧﺰد ﻧﺴﺎﯾﯽ ﯾﺎﻓﺘﻢ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ،١٩٥٤‬ﺳﻨﻦ ﺑﯿﮫﻘﯽ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪٤٨٥١‬‬
‫و ﺣﺎﮐﻢ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪.٦٥٨٢‬‬
 ‫ﺧﺎﻧﻪای ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﻘﻮی‬ ‫‪١٤٢‬‬

‫ﻗﯿﺎﻓﻪات را ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻧﺪه‪ ،‬ﭼﺮا ﮐﻪ ﻣﺎ ﻓﻘﻂ ﺑﺎ اﻃﺎﻋﺖ اﻟﻠﻪ در دﻧﯿﺎ ﭘﯿﺮوز ﺧﻮاھﯿﻢ ﺷﺪ‪ .‬ﺑﻪ او‬
‫ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ‪ :‬ﭼﯿﺰی ﻧﮕﯿﺮ‪ ،‬ﺗﺎج و ﻃﻼ و ﺣﺮﯾﺮ ﻧﭙﻮش‪ ،‬ﻃﺒﯿﻌﯽ ﺑﺎش‪ ،‬زﯾﺮا ﻣﺒﺎدی و اﺻﻮل ﻣﺎ در‬
‫دلھﺎی ﻣﺎﺳﺖ و ﻋﺰم و ارادهی ﻣﺎ آھﻦ را در ھﻢ ﻣﯽﺷﮑﻨﺪ رﺑﻌﯽ ﺑﺎ ھﻤﺎن اﺳﺐ‪ ،‬ﻧﯿﺰه و‬
‫ﻟﺒﺎﺳﺶ ﻧﺰد رﺳﺘﻢ رﻓﺖ‪.‬‬
‫وﻗﺘﯽ رﺳﺘﻢ وزﯾﺮان و ﻓﺮﻣﺎﻧﺪھﺎن ﺳﭙﺎه او را دﯾﺪ‪ ،‬ﺧﻨﺪﯾﺪ‪ .‬رﺳﺘﻢ ﮔﻔﺖ‪ :‬آﻣﺪهاﯾﺪ و‬
‫ﻣﯽﺧﻮاھﯿﺪ دﻧﯿﺎ را ﺑﺎ اﯾﻦ اﺳﺐ ﭘﺸﺖ ﺧﻤﯿﺪه‪ ،‬ﻧﯿﺰهی ﺷﮑﺴﺘﻪ و ﻟﺒﺎس ﭘﺎره ﭘﺎره ﻓﺘﺢ‬
‫ﮐﻨﯿﺪ؟ رﺑﻌﯽ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﻠﻪ ﺑﻪ اﻟﻠﻪ ﻗﺴﻢ‪ .‬اﻟﻠﻪ ﻣﺎ را ﻓﺮﺳﺘﺎده اﺳﺖ ﺗﺎ ﺑﻨﺪﮔﺎن را از ﻋﺒﺎدت‬
‫ﺑﻨﺪﮔﺎن ﺑﻪ ﻋﺒﺎدت ﭘﺮوردﮔﺎر ﺑﻨﺪﮔﺎن و از ﺗﻨﮕﯽ دﻧﯿﺎ ﺑﻪ ﭘﮫﻨﺎوری آﺧﺮت و از ﻇﻠﻢ و ﺳﺘﻢ‬
‫ادﯾﺎن ﺑﻪ ﻋﺪاﻟﺖ اﺳﻼم ﺑﺒﺮﯾﻢ‪.‬‬
‫ﺟﻨﮓ آﻏﺎز ﺷﺪ و ﺳﻌﺪ ﺗﻮاﻧﺴﺖ در ﻃﯽ ﺳﻪ روز ﺣﺴﺎب اﯾﻦ ﻣﺠﺮم ﺟﻨﺎﯾﺘﮑﺎر را ﯾﮑﺴﺮه‬
‫ﮐﻨﺪ و آﻧﺎن را در ﻣﯿﺪان درھﻢ ﮐﻮﺑﺪ‪:‬‬
‫ِين َظلَ ُم ۚوا ْ َوٱ ۡ َ‬
‫� ۡم ُد ِ َّ�ِ َر ّ ۡ َ َ َ‬
‫ب ٱل�ٰل ِم�‪] ﴾٤٥‬اﻷﻧﻌﺎم‪.[٤٥ :‬‬ ‫﴿ َ� ُق ِط َع َداب ُر ٱ ۡل َق ۡو ِم ٱ َّ� َ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬
‫»ﭘﺲ رﯾﺸﻪی آن ﮔﺮوھﯽ ﮐﻪ ﺳﺘﻢ ﮐﺮدﻧﺪ ﺑﺮﮐﻨﺪه ﺷﺪ‪ ،‬و ﺳﺘﺎﯾﺶ ﺑﺮای اﻟﻠﻪ‪ ،‬ﭘﺮوردﮔﺎر‬
‫ﺟﮫﺎﻧﯿﺎن اﺳﺖ«‪.‬‬
‫او ﺗﮑﺒﯿﺮ ﮔﻮﯾﺎن وارد اﯾﻮانھﺎی ﮐﺴﺮی ﺷﺪ و اﯾﻮان ﺗﺮک ﺧﻮرد و اﺷﮏ از ﭼﺸﻤﺎن‬
‫ﺳﻌﺪ ﺳﺮازﯾﺮ ﮔﺸﺖ و ﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫� ۡم تَ َر ُ�وا ْ مِن َج َّ�ٰت َو ُ� ُيون‪َ ٢٥‬و ُز ُروعٖ َو َم َقا� َكر��‪َ ٢٦‬و َ� ۡع َمة َ�نُوا ْ � َ‬
‫ِيها‬
‫َ‬
‫ٖ‬ ‫ٖ ِ ٖ‬ ‫ٖ‬ ‫ٖ‬ ‫﴿‬
‫ُ‬ ‫َ‬ ‫ۡ‬ ‫َ َ ٰ َ َ ۡ َ ۡ َ َ َ ۡ ً َ َ َ َ َ َ َ ۡ َ َ ۡ ُ َّ ٓ‬ ‫َ‬ ‫كه َ‬ ‫َ‬
‫لس َما ُء َوٱ��ض‬ ‫�‪ ٢٧‬ك�ل ِك ۖ وأورث�ٰها قوما ءاخرِ�ن‪� ٢٨‬ما ب�ت علي ِهم ٱ‬ ‫�ٰ ِ ِ‬
‫ََ َ ُ ْ ُ َ‬
‫نظر َ‬
‫�ن‪] ﴾٢٩‬اﻟﺪﺧﺎن‪.[٢٩-٢٥ :‬‬ ‫وما �نوا م ِ‬
‫»]وه![ ﭼﻪ ﺑﺎغھﺎ و ﭼﺸﻤﻪﺳﺎراﻧﯽ ]ﮐﻪ آﻧﮫﺎ ﺑﻌﺪ از ﺧﻮد[ ﺑﺮ ﺟﺎی ﻧﮫﺎدﻧﺪ‪ .‬و ﮐﺸﺘﺰارھﺎ و‬
‫ﺟﺎﯾﮕﺎهھﺎی ﻧﯿﮑﻮ و ﻧﻌﻤﺘﯽ ﮐﻪ از آن ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﻮدﻧﺪ‪] .‬آری‪ [،‬اﯾﻦ ﭼﻨﯿﻦ ]ﺑﻮد[ و آﻧﮫﺎ را‬
‫ﺑﻪ ﻣﺮدﻣﯽ دﯾﮕﺮ ﻣﯿﺮاث دادﯾﻢ‪ .‬و آﺳﻤﺎن و زﻣﯿﻦ ﺑﺮ آﻧﺎن زاری ﻧﮑﺮدﻧﺪ و ﻣﮫﻠﺖ ﻧﯿﺎﻓﺘﻨﺪ«‪.‬‬
‫ﻗﺘﯿﺒﻪ ﺑﻦ ﻣﺴﻠﻢ‪ ،‬ﮐﺎﺑﻞ را ﻣﺤﺎﺻﺮه ﮐﺮد ﺗﺎ آن را ﻓﺘﺢ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﻗﺒﻞ از ﻣﺤﺎﺻﺮه ﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ واﺳﻊ را ﺑﺮاﯾﻢ ﭘﯿﺪا ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬دﻧﺒﺎل ﻋﺎﺑﺪ ﭘﺮھﯿﺰﮔﺎر ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ واﺳﻊ ازدی ﯾﮑﯽ از‬
‫ﺑﻨﺪﮔﺎن ﺑﺰرﮔﯽ ﮐﻪ در ﺟﻨﮓ ﺷﺮﮐﺖ ﮐﺮد‪ ،‬ﺑﮕﺮدﯾﺪ‪ .‬آﻧﺎن رﻓﺘﻨﺪ او را ﯾﺎﻓﺘﻨﺪ ﮐﻪ دو رﮐﻌﺖ‬
‫ﻧﻤﺎز ﭼﺎﺷﺖ را ﺧﻮاﻧﺪه ﺑﻮد و ﺑﺮ ﻧﯿﺰهاش ﺗﮑﯿﻪ زده ﺑﻮد و اﻧﮕﺸﺖ ﺳﺒﺎﺑﻪاش را ﺑﻪﺳﻮی اﻟﻠﻪ‬
‫ﯾﮕﺎﻧﻪی ﯾﮑﺘﺎ ﺑﻠﻨﺪ ﮐﺮده ﺑﻮد‪ .‬ﻓﺘﺢ و ﭘﯿﺮوزی از ﮐﺠﺎ ﻣﯽآﯾﺪ؟ از ﺟﺎﻧﺐ اﻟﻠﻪ ﻣﺘﻌﺎل‪ ،‬رزق و‬
‫روزی از ﮐﺠﺎ ﻣﯽآﯾﺪ؟ از ﺳﻮی اﻟﻠﻪ ﯾﮑﺘﺎ‪.‬‬
 ‫‪١٤٣‬‬ ‫ﻧﻤﺎز را ﺑﻪ ﭘﺎ دارﯾﺪ‬

‫ﹶأﻧﹾــــــــــ ﹶﺖ ﹶﺣ ﹺﻔ ﹾﻈﺘﹶﻨﹺــــــــــﻲ ﹶو ﹶﻣﻨﹶ ﹾﻌﺘﹶﻨﹺــــــــــﻲ‬ ‫ﹺ‬

‫ـــــــــــــﺎل‬‫ﹶﻳــــــــــــــﺎ ﹶﺣــــــــــــــﺎﻓﹺ ﹶﻆ اﻵ ﹶﻣـ‬

‫ـــــــــــــــــﺎﺣﻨﹺﻲ ﹶﻓﻨ ﹶﹶﺼــــــــــــــــــ ﹾـﺮﺗﹶﻨﹺﻲ‬

‫ﹶ‬ ‫ﳚ ﹶﺘـ‬
‫ﹶﹾ‬ ‫ﹶــــــــﻲ‬
‫ﹾ‬ ‫ﹶﱠ‬ ‫ﹶوﻋﹶــــــــﺪﹶ ا اﻟ ﱠﻈ ﹸﻠــــــــﻮ ﹸم ﻋ‬
‫ﹶــــــــﲇ ﻛ‬

‫آك ﹶﻣﻨﹶ ﹾﻌﺘﹶﻨﹺـــــــــــــــــــــﻲ‬

‫ــــــــــــــــــــــﲈ ﹶر ﹶ‬
‫ﱠ‬ ‫ﹶﻟ‬ ‫ﹶﻓﺎ ﹾﻧ ﹶﻘـــــــــــــــــــﺎ ﹶد ﹺﱄ ﹸﻣﺘ ﹶ‬
‫ﹶﺨ ﱢﺸـــــــــــــــــــ ﹰﻌﺎ‬
‫»ای ﺣﺎﻓﻆ آرزوھﺎ‪ ،‬ﺗﻮ ﻣﺮا ﺣﻔﻆ ﮐﺮدی و از ﻣﻦ دﻓﺎع ﮐﺮدی‪ ،‬ﺳﺘﻤﮕﺮ ﺑﻪ ﻣﻦ ﺗﺠﺎوز‬
‫ﮐﺮد ﺗﺎ ﻣﺮا ﻧﺎﺑﻮد ﮐﻨﺪ و ﺗﻮ ﻣﺮا ﯾﺎری ﮐﺮدی‪ ،‬وﻗﺘﯽ دﯾﺪ ﺗﻮ از ﻣﻦ دﻓﺎع ﻣﯽﮐﻨﯽ ﺑﺎ ذﻟﺖ‬
‫ﺗﺴﻠﯿﻤﻢ ﺷﺪ«‪.‬‬
‫ﺗﻌﺪادی از ﺳﭙﺎھﯿﺎن ﻋﺮب در ﺣﺎﻟﯽ وارد اﺳﺮاﯾﯿﻞ ﺷﺪﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﺮ ﭘﺮﭼﻢھﺎﯾﺸﺎن اﯾﻦ‬
‫ﻋﺒﺎرت ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﻮد‪:‬‬
‫ـــــﺔ ﹺدﻳﻨﹰــــــﺎ ﻣــــــﺎ ﹶﻟــــــﻪ ﹶﺛـ ﹴ‬
‫ـــــﺎن‬ ‫وﺑﹺﺎﻟﻌﺮوﺑـ ﹺ‬ ‫ـــﻚ ﹶﻟــــ ﹸﻪ‬
‫ﴍﻳـ ﹶ‬ ‫آﻣﻨﹾــــ ﹸﺖ ﺑﹺﺎ ﹾﻟﺒﻌــــ ﹺ‬
‫ﺚ ﹶر ﹰﹼﺑــــﺎ ﹶﻻ ﹶ ﹺ‬
‫ﹸ‬ ‫ﹶ‬ ‫ﹶ ﹸﹸ ﹶ‬ ‫ﹶﹾ‬ ‫ﹶ‬
‫»ﺑﻪ ﺑﻌﺚ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﭘﺮوردﮔﺎری ﮐﻪ ﺷﺮﯾﮏ و ھﻤﺘﺎﯾﯽ ﻧﺪارد‪ ،‬اﯾﻤﺎن آوردم و ﻋﺮﺑﯿﺖ را‬
‫ﺑﺴﺎن دﯾﻨﯽ ﮐﻪ ﻧﻈﯿﺮ و ھﻤﺘﺎﯾﯽ ﻧﺪارد‪ ،‬ﻣﯽﺷﻨﺎﺳﻢ«‪.‬‬
‫ﺻﺒﺤﮕﺎھﺎن ﺗﺎﻧﮏھﺎ ﺷﺮوع ﺑﻪ ﺑﻤﺒﺎران ﮐﺮدﻧﺪ و ﺣﻮاﻟﯽ ﺳﺎﻋﺖ ده‪ ،‬ﺳﭙﺎھﯿﺎن ﺷﮑﺴﺖ‬
‫ﺧﻮرده ﺑﻪ ﺳﺮزﻣﯿﻦﺷﺎن ﺑﺮﮔﺸﺘﻨﺪ‪ .‬زﻧﺎن ﺑﯿﻮه ﺷﺪه ﺑﺮ ﺳﺮ و رویﺷﺎن ﻣﯽزدﻧﺪ در اﯾﻦ‬
‫ھﻨﮕﺎم ﻣﻮﺷﯽ دﯾﺎن ﺑﺎ ﻟﺒﺨﻨﺪی ﺑﺮ ﺻﻔﺤﻪی ﺗﻠﻮﯾﺰﯾﻮن ﻧﻤﺎﯾﺎن ﺷﺪ و ﻣﯽﮔﻔﺖ‪ :‬ﻋﺮبھﺎ‬
‫ﺟﻨﮕﯿﺪن را ھﻢ ﻧﻤﯽداﻧﻨﺪ‪ ،‬وﻗﺘﯽ ﻧﻤﺎزھﺎی ﭘﻨﺠﮕﺎﻧﻪ را رھﺎ ﮐﺮدﻧﺪ و ﺑﻪ اﻟﻠﻪ ﯾﮕﺎﻧﻪی ﯾﮑﺘﺎ‬
‫ﮐﻔﺮ ورزﯾﺪﻧﺪ‪ ،‬ﻣﯿﻤﻮن زادهی ﺧﻮک آﻧﺎن را ﻣﺴﺨﺮه ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻣﯿﻤﻮن ﺻﻔﺖ ﺣﺮف‬
‫ﻣﯽزﻧﺪ‪ ،‬زﯾﺮا در ﻣﯿﺪان ﺟﻨﮓ ﮔﺮوھﯽ ﻏﯿﺮ از آن اﺻﺤﺎﺑﯽ ﮐﻪ ﺑﺎ ﯾﮫﻮد ﺟﻨﮕﯿﺪﻧﺪ را ﯾﺎﻓﺖ‪.‬‬
‫آﻧﺎن ﻧﻮادﮔﺎن ﺧﺎﻟﺪ و ﺳﻌﺪ و ﻃﺎرق و ﺻﻼح اﻟﺪﯾﻦ ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫در ﮐﻨﻔﺮاﻧﺴﯽ دﯾﮕﺮ‪ ،‬ﻣﺮدی ﭼﻨﯿﻦ ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ و دﯾﮕﺮان ﺑﺮاﯾﺶ ﮐﻒ ﻣﯽزﻧﻨﺪ و ﺗﺸﻮﯾﻘﺶ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪ‪:‬‬
‫ـــﺮ ﹶﻫ ﹺﻢ‬ ‫ـــﲆ ﹺدﻳـ ﹺ‬
‫ـــﻦ ﹶﺑـ ﹾ‬ ‫ـــﲑوا ﺑﹺ ﹸﺠــــ ﹾﺜ ﹶﲈ ﹺﲏ ﹶﻋـ ﹶ‬ ‫ﹺ‬
‫ﹶوﺳـ ﹸ‬ ‫ــــﻞ ا ﹾﻟ ﹸﻌــــ ﹾﺮ ﹶب ﹺﻣ ﱠﻠــــ ﹰﺔ‬ ‫ﹺ‬
‫ﹶﻫ ﹸﺒــــﻮا ﹺ ﹶﱄ دﻳﻨﹰــــﺎ ﹶ ﹾ‬
‫ﳚ ﹶﻌ ﹸ‬
‫»دﯾﻨﯽ ﺑﻪ ﻣﻦ ﺑﺒﺨﺸﯿﺪ ﮐﻪ ﻋﺮب را ﺑﺴﺎن ﻣﻠﺘﯽ ﮔﺮد ھﻢ آورد و ﺟﻨﺎزهام را ﺑﺮ اﺳﺎس‬
‫دﯾﻦ ﺑﺮھﻤﺎﯾﯽ ﺗﺸﯿﯿﻊ ﮐﻨﯿﺪ«‪.‬‬
‫او ﺑﻪ اﺳﻼم ﮐﻔﺮ ﻣﯽورزد و ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ‪ :‬ھﺮ دﯾﻨﯽ ﻏﯿﺮ از اﺳﻼم ﺑﻪ ﻣﻦ ﺑﺪھﯿﺪ ﮐﻪ ﻋﺮبھﺎ‬
‫را در ﺧﻮد ﮔﺮد ھﻢ آورد‪.‬‬
‫ﹶو ﹺﻣــ ﹾﻦ ﹶأ ﹾﺟ ﹺﻠ ﹶﻬــﺎ ﹶأ ﹾﻓﻄﹺــﺮ ﹶو ﹺﻣــ ﹾﻦ ﹶأ ﹾﺟ ﹺﻠ ﹶﻬــﺎ ﹸﺻــ ﹺﻢ‬ ‫ﹸـــــﻞ ﹺﻣ ﱠﻠـــــ ﹴﺔ‬ ‫ﺑﹺـــــﻼ ﹸد ﹶك ﹶﻗـــــﺪﱢ ﹾﻣ ﹶﻬﺎ ﻋ ﹶ‬
‫ﹶـــــﲆ ﻛ ﱢ‬
 ‫ﺧﺎﻧﻪای ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﻘﻮی‬ ‫‪١٤٤‬‬

‫»ﺳﺮزﻣﯿﻨﺖ را ﺑﺮ ھﺮ آﯾﯿﻨﯽ ﻣﻘﺪم ﺑﺪار و ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ آن روزه ﺑﺨﻮر و ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ آن روزه‬

‫ﺑﮕﯿﺮ«‪.‬‬
‫اﻟﻠﻪ از آﻧﭽﻪ ﻣﯽﮔﻮﯾﻨﺪ ﺑﺴﯿﺎر واﻻﺗﺮ و ﺑﺰرگﺗﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻗﺘﯿﺒﻪ ﺑﻦ ﻣﺴﻠﻢ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ واﺳﻊ را ﺑﺮاﯾﻢ ﭘﯿﺪا ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬او را در ﺣﺎﻟﯽ ﯾﺎﻓﺘﻨﺪ ﮐﻪ‬
‫اﻧﮕﺸﺘﺶ را ﺑﻪ آﺳﻤﺎن ﺑﻠﻨﺪ ﮐﺮده ﺑﻮد و ﺑﻪ درﮔﺎه اﻟﻠﻪ دﻋﺎ ﻣﯽﮐﺮد‪ .‬ﻧﺰد ﻗﺘﯿﺒﻪ آﻣﺪﻧﺪ و‬
‫ﻣﺎﺟﺮا را ﺑﺮاﯾﺶ ﺗﻌﺮﯾﻒ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬او ﮔﻔﺖ‪ :‬اﻟﺤﻤﺪ اﻟﻠﻪ‪ ،‬ﺑﻪ ھﻤﺎن ذاﺗﯽ ﮐﻪ ﺟﺎﻧﻢ در دﺳﺖ‬
‫اوﺳﺖ‪ ،‬اﻧﮕﺸﺖ ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ واﺳﻊ ﺑﺮاﯾﻢ از ھﺰار ﺷﻤﺸﯿﺮ آﺧﺘﻪ و ﺻﺪھﺰار ﺟﻮان ﺗﺎزه ﻧﻔﺲ‬
‫ﺑﮫﺘﺮ اﺳﺖ‪ .‬وﻗﺘﯽ اﯾﻦ اﺻﻞ داﻧﺴﺘﻪ ﺷﻮد‪ ،‬ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ و ﭘﯿﺮوزی را ﻓﻘﻂ از اﻟﻠﻪ واﺣﺪ و ﯾﮕﺎﻧﻪ‬
‫ﻣﯽﺧﻮاھﯿﻢ‪ .‬وﻗﺘﯽ ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ ﺑﻪ ﻣﺎ ﻣﯽرﺳﺪ ﮐﻪ ارﺗﺒﺎﻃﻤﺎن ﺑﺎ اﻟﻠﻪ و ﻧﯿﺰ ارﺗﺒﺎﻃﻤﺎن را ﺑﺎ‬
‫ﻣﺮدم اﺻﻼح ﮐﻨﯿﻢ‪.‬‬
‫ﯾﮑﯽ از ﺻﺎﻟﺤﺎن ﮔﻮﯾﺪ‪ :‬ﺑﻪ اﻟﻠﻪ ﻗﺴﻢ وﻗﺘﯽ از ﻓﺮﻣﺎن اﻟﻠﻪ ﺳﺮﮐﺸﯽ ﻣﯽﮐﻨﻢ و ﮔﻨﺎھﯽ از‬
‫ﻣﻦ ﺳﺮ ﻣﯽزﻧﺪ‪ ،‬ﺗﺄﺛﯿﺮش را در رﻓﺘﺎر ﭼﮫﺎرﭘﺎ و ﺧﺪﻣﺘﮑﺎرم ﻣﯽﺑﯿﻨﻢ ﮐﺴﯽﮐﻪ از اﻟﻠﻪ‬
‫ﻧﺎﻓﺮﻣﺎﻧﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬اﻟﻠﻪ ﻧﯿﺰ ھﻤﻪ ﭼﯿﺰ را در ﺑﺮاﺑﺮش ﭘﯿﭽﯿﺪه ﻣﯽﮔﺮداﻧﺪ‪ .‬ﻣﺴﺌﻮﻟﺶ از او‬
‫ﻧﺎراﺿﯽ اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺘﺶ از او ﻧﺎراﺿﯽ و ﻧﺎﺧﺮﺳﻨﺪ اﺳﺖ‪ ،‬رؤﺳﺎ از او ﻧﺎراﺿﯽاﻧﺪ‪ .‬ﮐﺴﯽﮐﻪ‬
‫ﺑﺨﻮاھﺪ ﻟﺒﺎﺳﯽ را ﺑﻪ ﺗﻦ ﮐﻨﺪ‪ ،‬اﻟﻠﻪ ھﻤﺎن را ﺑﺮ ﺗﻨﺶ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﹺ‬
‫ــــﺮ ﹶﴈ ﹶو ﹾاﻷﹶ ﹶﻧـــــﺎ ﹸم ﻏ ﹶﻀـ ﹸ‬
‫ــــﺎب‬ ‫ﹶو ﹶﻟ ﹾﻴ ﹶﺘـ ﹶ‬
‫ــــﻚ ﹶﺗـ ﹾ‬ ‫اﳊ ﹶﻴـــــــﺎ ﹸة ﹶﻣ ﹺﺮﻳـ ﹶ‬
‫ــــــﺮ ﹲة‬ ‫ــــــﻚ ﹶ ﹾﲢ ﹸﻠـــــــﻮ ﹶو ﹾ ﹶ‬
‫ﹶﻓ ﹶﻠ ﹾﻴ ﹶﺘـ ﹶ‬

‫اب‬ ‫ﹺ‬ ‫ﹶو ﹶﺑ ﹾﻴﻨﹺــــــﻲ ﹶو ﹶﺑـ ﹾ ﹶ‬

‫ـــــﲔ اﻟ ﹶﻌــــــﺎ ﹶﳌﲔﹶ ﹶﺧ ﹶ‬
‫ــــــﺮ ﹸ‬
‫ـــﻚ ﹶﻋـ ﹺ‬
‫ـــﺎﻣ ﹲﺮ‬ ‫ﹶو ﹶﻟ ﹾﻴــــ ﹶﺖ ا ﱠﻟــــ ﹺﺬي ﹶﺑ ﹾﻴﻨﹺــــﻲ ﹶو ﹶﺑ ﹾﻴﻨﹶـ ﹶ‬
‫ﹺ‬ ‫ـــﺢ ﹺﻣﻨﹾــــ ﹶﻚ ا ﹾﻟــــ ﹸﻮ ﱡد ﹶﻓﺎ ﹾﻟ ﹸﻜـ ﱡ‬
‫اب‬
‫ـــﺮ ﹸ‬ ‫ـــﱰ ﹺ‬
‫اب ﹸﺗـ ﹶ‬ ‫ـــﻞ ا ﱠﻟــــﺬي ﹶﻓـ ﹾ‬
‫ـــﻮ ﹶق اﻟـ ﱡ ﹶ‬ ‫ﹶو ﹸﻛـ ﱡ‬ ‫ـــﲔ‬
‫ـــﻞ ﹶﻫـ ﱢ ﹲ‬ ‫إﹺ ﹶذا ﹶﺻـ ﱠ‬
‫»ﮐﺎش ﺗﻮ ﺷﯿﺮﯾﻦ ﺑﺎﺷﯽ و زﻧﺪﮔﯽ ﺗﻠﺦ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﮐﺎش ﺗﻮ ﺧﺸﻨﻮد ﺑﺎﺷﯽ و ﻣﻮﺟﻮدات‬
‫ﻧﺎراﺣﺖ ﺑﺎﺷﻨﺪ! ﮐﺎش ﻣﯿﺎﻧﻪی ﻣﻦ و ﺗﻮ آﺑﺎد ﺑﺎﺷﺪ و ﻣﯿﺎﻧﻪی ﻣﻦ و ﻋﺎﻟﻤﯿﺎن ﺧﺮاب ﺑﺎﺷﺪ!‬
‫وﻗﺘﯽ دوﺳﺘﯽ ﺗﻮ ﺑﺮﻗﺮار ﺑﺎﺷﺪ ھﻤﻪ ﭼﯿﺰ آﺳﺎن و ھﺮﭼﻪ روی ﺧﺎک ﻗﺮار دارد ﺧﺎک اﺳﺖ!«‬
‫دوﻣﯿﻦ ﻋﻨﺼﺮ‪ :‬ﺷﻤﺎ را ﺑﻪ دوری و اﺟﺘﻨﺎب از ﻣﻌﺼﯿﺖ ﭼﻪ در ﻇﺎھﺮ و ﭼﻪ در ﺑﺎﻃﻦ‬
‫ﺳﻔﺎرش ﻣﯽﮐﻨﻢ‪ .‬اﯾﻦ ﮔﻨﺎھﺎن ھﻤﻪ ﺧﺸﻢ‪ ،‬ﻏﻀﺐ و ﻟﻌﻨﺘﯽ از ﺟﺎﻧﺐ اﻟﻠﻪ ﯾﮑﺘﺎﺳﺖ‪ .‬اﻟﻠﻪ‬
‫ﻣﺘﻌﺎل درﺑﺎرهی ﺑﻨﯽ اﺳﺮاﯾﯿﻞ ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪:‬‬
‫َ‬ ‫َ ٗ ُ ُ َ َۡ‬ ‫ِي�ٰ َق ُه ۡم لَ َع َّ�ٰ ُه ۡم َو َج َع ۡل َنا قُلُ َ‬
‫ّ َ‬ ‫َۡ‬ ‫َ‬
‫و� ُه ۡم �ٰس َِية ۖ �َ ّ ِرفون ٱل� َِم عن‬ ‫﴿فب ِ َما �ق ِ‬
‫ض ِهم م‬
‫َ َ ُ ْ َ ّٗ ّ ُ ّ ْ‬ ‫َّ‬
‫سوا حظا م َِّما ذك ُِروا بِهِۚۦ﴾ ]اﻟﻤﺎﺋﺪة‪.[١٣ :‬‬ ‫م َو ِ‬
‫اضعِهِۦ و�‬
 ‫‪١٤٥‬‬ ‫ﻧﻤﺎز را ﺑﻪ ﭘﺎ دارﯾﺪ‬

‫»ﭘﺲ ﺑﻪ ]ﺳﺰای[ ﭘﯿﻤﺎن ﺷﮑﺴﺘﻦﺷﺎن ﻟﻌﻨﺖﺷﺎن ﮐﺮدﯾﻢ و دلھﺎﯾﺸﺎن را ﺳﺨﺖ‬

‫ﮔﺮداﻧﯿﺪم‪] ،‬ﺑﻪ ﻃﻮری ﮐﻪ[ ﮐﻠﻤﺎت را از ﻣﻮاﺿﻊ ﺧﻮد ﺗﺤﺮﯾﻒ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ و ﺑﺨﺸﯽ از آﻧﭽﻪ را‬
‫ﺑﺪان اﻧﺪرز داده ﺷﺪه ﺑﻮدﻧﺪ ﺑﻪ ﻓﺮاﻣﻮﺷﯽ ﺳﭙﺮدﻧﺪ«‪.‬‬
‫ھﻤﭽﻨﯿﻦ درﺑﺎرهی آﻧﺎن ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪:‬‬
‫َّ‬ ‫ۡ َ َ ۡ ُ َ ۡ َ َ ۢ ۡ َ َ َ ُ ۡ َ ۡ ِ َّ َ َ َّ ُ ْ َ‬ ‫َ َ‬
‫﴿ك َمث ِل ٱ� ِمارِ � ِمل أسفار ۚ� بِئس مثل ٱلقوم ٱ�ِين كذبوا � ِ‬
‫ت ٱ�ِۚ﴾‬ ‫ٰ‬ ‫�‬
‫]اﻟﺠﻤﻌﺔ‪.[٥ :‬‬
‫َ‬
‫»ھﻤﭽﻮن َﻣﺜ ِﻞ ﺧﺮی اﺳﺖ ﮐﻪ ﮐﺘﺎبھﺎﯾﯽ را ﺑﺮ ﭘﺸﺖ ﻣﯽﮐﺸﺪ‪] .‬وه[ ﭼﻪ زﺷﺖ اﺳﺖ‬
‫وﺻﻒ آن ﻗﻮﻣﯽ ﮐﻪ آﯾﺎت اﻟﻠﻪ را ﺑﻪ دروغ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ«‪.‬‬
‫اﻟﻠﻪ ﻷ ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪:‬‬
‫َ‬ ‫و� ُه ۡم ِ� ِۡ�ر ٱ َّ� ِ َو َما نَ َز َل م َِن ٱ ۡ َ‬ ‫َۡ‬
‫� َش َع قُلُ ُ‬ ‫َ‬ ‫َ َ ۡ َ ۡ َّ َ َ َ ُ ٓ ْ‬
‫� ّ ِق َو�‬ ‫ِ‬ ‫ن‬ ‫أ‬ ‫﴿�لم يأ ِن ل ِ�ِين ءامنوا‬
‫ت قُلُ ُ‬
‫و� ُهمۖۡ‬ ‫َ‬
‫ب مِن َ� ۡب ُل َ� َط َال َعلَ ۡيه ُم ٱ ۡ� َم ُد َ� َق َس ۡ‬ ‫ك َ� ٰ َ‬ ‫َ ُ ُ ْ َ َّ َ ُ ُ ْ ۡ‬
‫ِ‬ ‫ي�ونوا كٱ�ِين أوتوا ٱل ِ‬
‫َ ‪َ ُ َ ّۡ ٞ‬‬
‫َو�ثِ� مِن ُه ۡم �ٰسِقون‪] ﴾١٦‬اﻟﺤﺪﯾﺪ‪.[١٦ :‬‬
‫»آﯾﺎ ﺑﺮای ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ اﯾﻤﺎن آوردهاﻧﺪ ھﻨﮕﺎم آن ﻧﺮﺳﯿﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ دلھﺎﯾﺸﺎن ﺑﻪ ﯾﺎد اﻟﻠﻪ و‬
‫آن ﺣﻘﯿﻘﺘﯽ ﮐﻪ ﻧﺎزل ﺷﺪه ﻧﺮم ]و ﻓﺮوﺗﻦ[ ﮔﺮدد و ﻣﺎﻧﻨﺪ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﻧﺒﺎﺷﻨﺪ ﮐﻪ از ﭘﯿﺶ‬
‫ﺑﺪانھﺎ ﮐﺘﺎب داده ﺷﺪ و ]ﻋﻤﺮ و[ اﻧﺘﻈﺎر ﺑﺮ آﻧﺎن ﺑﻪ درازا ﮐﺸﯿﺪ‪ ،‬و دلھﺎﯾﺸﺎن ﺳﺨﺖ‬
‫ﮔﺮدﯾﺪ و ﺑﺴﯿﺎری از آﻧﮫﺎ ﻓﺎﺳﻖ ﺑﻮدﻧﺪ؟«‬
‫ﺛﺎﺑﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ ﮐﻮﺗﺎھﯽ در ﻃﺎﻋﺎت اﻟﮫﯽ‪ ،‬ﺑﺎﻋﺚ ﮔﺮﻓﺘﺎر ﺷﺪن ﺑﻪ ﮔﻨﺎھﺎن و‬
‫ﻣﻌﺼﯿﺖھﺎ ﻣﯽﺷﻮد و ﮐﺴﯽﮐﻪ اﻟﻠﻪ او را ﺑﺮ اﻧﺠﺎم ﻃﺎﻋﺎت ﺛﺎﺑﺖ و اﺳﺘﻮار ﺑﺪارد‪ ،‬ﺗﺎ دم ﻣﺮگ‬
‫ﭼﻨﺎن ﺧﻮاھﺪ ﺑﻮد‪:‬‬
‫ض ُّل ٱ َّ ُ‬ ‫ۡ‬ ‫ۡ‬ ‫َّ‬ ‫َ َُ ْ َۡ‬ ‫َّ‬ ‫ت ٱ َّ ُ‬‫﴿يُثَ ّب ُ‬
‫�‬ ‫� َي ٰوة ِ ٱ ُّ�� َيا َو ِ� ٱ�خ َِرةِ� َو ُ� ِ‬
‫ت ِ� ٱ َ‬ ‫ِين َءامنوا ب ِٱلق ۡو ِل ٱ�اب ِ ِ‬ ‫� ٱ�‬ ‫ِ‬
‫َ َ َ ۡ َ ُ َّ ُ َ َ َ ُٓ‬ ‫َّ‬
‫ٱل�ٰل ِ ِم� ۚ و�فعل ٱ� ما �شاء‪] ﴾٢٧‬إﺑﺮاھﯿﻢ‪.[٢٧ :‬‬
‫»اﻟﻠﻪ ﮐﺴﺎﻧﯽ را ﮐﻪ اﯾﻤﺎن آوردهاﻧﺪ‪ ،‬در زﻧﺪﮔﯽ دﻧﯿﺎ و در آﺧﺮت ﺑﺎ ﺳﺨﻦ اﺳﺘﻮار ﺛﺎﺑﺖ‬
‫ﻣﯽﮔﺮداﻧﺪ و ﺳﺘﻤﮕﺮان را ﮔﻤﺮاه ﻣﯽﺳﺎزد و اﻟﻠﻪ ھﺮﭼﻪ ﺑﺨﻮاھﺪ اﻧﺠﺎم ﻣﯽدھﺪ«‪.‬‬
‫ﺑﻌﻀﯽ از ﺑﺮادراﻧﻢ ﺑﻪ ﻣﻦ ﮔﻔﺘﻪاﻧﺪ ﮐﻪ در ﮐﺸﻮر اﻟﺠﺰاﯾﺮ ﺟﻮان ﻋﺎﺑﺪی و ﯾﮑﯽ از اوﻟﯿﺎی‬
‫اﻟﻠﻪ ﺑﻮد ﮐﻪ اﺗﻔﺎﻗﯽ ﺑﺮاﯾﺶ رخ داد و ﻣﺎﺷﯿﻨﺶ ﭼﭗ ﮐﺮد‪ .‬او ﺳﻪ روز ﺑﯿﮫﻮش ﺑﻮد‪ .‬آﯾﺎ‬
‫ﻣﯽداﻧﯿﺪ در اﯾﻦ ﺳﻪ روز ﭼﻪ ﻣﯽﮔﻔﺖ؟ او در اﯾﻦ ﻣﺪت ﺑﯿﮫﻮﺷﯽ‪ ،‬ﺳﻮرهی ﻓﺎﺗﺤﻪ را‬
‫ﻣﯽﺧﻮاﻧﺪ‪ ،‬ﺻﺒﺢ و ﺷﺐ ﻓﺎﺗﺤﻪ را ﻣﯽﺧﻮاﻧﺪ ﺗﺎ اﯾﻦ ﮐﻪ ﺟﺎن ﺑﻪ ﺟﺎن آﻓﺮﯾﻦ ﺗﺴﻠﯿﻢ ﮐﺮد‪.‬‬
 ‫ﺧﺎﻧﻪای ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﻘﻮی‬ ‫‪١٤٦‬‬

‫ﺟﻮان دﯾﮕﺮی در ھﻤﯿﻦ ﮐﺸﻮر‪ ،‬دﭼﺎر ﺳﻮاﻧﺢ راﻧﻨﺪﮔﯽ ﺷﺪ و ﻣﺎﺷﯿﻨﺶ ﭼﭗ ﻣﯽﮐﻨﺪ‬

‫وﻟﯽ در ﺣﺎﻟﯽ ﻓﺠﯿﻊ و در ﮐﻔﺮ و ﺑﯽدﯾﻨﯽ ﯾﺎﻓﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ ﺑﺎ ﺧﻮد ﺗﮑﺮار ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ :‬آﯾﺎ‬
‫ﻣﺤﺒﺖ‪ ،‬ﺧﻮدﺑﺎﺧﺘﮕﺎﻧﯽ ﭼﻮن ﻣﺎ دﯾﺪه اﺳﺖ‪:‬‬
‫ض ُّل ٱ َّ ُ‬ ‫ۡ‬ ‫ۡ‬ ‫َّ‬ ‫ُ َ ّ ُ َّ ُ َّ َ َ ُ ْ ۡ َ‬
‫�‬ ‫� َي ٰوة ِ ٱ ُّ�� َيا َو ِ� ٱ�خ َِرةِ� َو ُ� ِ‬
‫ت ِ� ٱ َ‬ ‫ِين َءامنوا ب ِٱلق ۡو ِل ٱ�اب ِ ِ‬ ‫﴿يثبِت ٱ� ٱ�‬
‫َ َ َ ۡ َ ُ َّ ُ َ َ َ ٓ‬ ‫َّ‬
‫� ما �شا ُء‪] ﴾٢٧‬إﺑﺮاھﯿﻢ‪.[٢٧ :‬‬ ‫ٱل�ٰل ِ ِم� ۚ و�فعل ٱ‬
‫»اﻟﻠﻪ ﮐﺴﺎﻧﯽ را ﮐﻪ اﯾﻤﺎن آوردهاﻧﺪ‪ ،‬در زﻧﺪﮔﯽ دﻧﯿﺎ و در آﺧﺮت ﺑﺎ ﺳﺨﻦ اﺳﺘﻮار ﺛﺎﺑﺖ‬
‫ﻣﯽﮔﺮداﻧﺪ‪ ،‬و ﺳﺘﻤﮕﺮان را ﮔﻤﺮه ﻣﯽﺳﺎزد‪ ،‬و اﻟﻠﻪ ھﺮﭼﻪ ﺑﺨﻮاھﺪ اﻧﺠﺎم ﻣﯽدھﺪ«‪.‬‬
‫آن ﯾﮑﯽ ﺑﺎ ﺳﻮرهی ﻓﺎﺗﺤﻪ ﺑﺰرگ ﺷﺪ و ﺑﺎ ﻓﺎﺗﺤﻪ ﻣﺮد و اﯾﻦ ﯾﮑﯽ ﺑﺎ »آﯾﺎ ﻋﺸﻖ‪،‬‬
‫ﺧﻮدﺑﺎﺧﺘﮕﺎﻧﯽ ﭼﻮن ﻣﺎ دﯾﺪه اﺳﺖ؟« ﺑﺰرگ ﺷﺪ و ﺑﺎ ﮔﻔﺘﻦ ھﻤﺎن ﻋﺒﺎرت ﻣﺮد‪ ،‬زﯾﺮا اﻋﺘﻘﺎد‬
‫و ﻣﻨﮫﺠﺶ اﯾﻦﮔﻮﻧﻪ اﺳﺖ و اﻟﻠﻪ ھﺮﮐﻪ را ﺑﺨﻮاھﺪ ﺛﺎﺑﺖ و اﺳﺘﻮار ﻣﯽﮔﺮداﻧﺪ و ھﺮﮐﻪ را‬
‫ﺑﺨﻮاھﺪ ﮔﻤﺮاه ﻣﯽﮐﻨﺪ اﻣﺎ ﺑﺎ اﺳﺒﺎب‪ ،‬ارادهھﺎ و ﺧﻮاﺳﺘﻪی ﺑﻨﺪه و اﻟﻠﻪ ھﺮﮐﻪ را ﺑﺨﻮاھﺪ ﺑﻪ‬
‫راه راﺳﺖ ھﺪاﯾﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎ داﻧﺴﺘﻦ اﯾﻦ ﻣﻄﻠﺐ‪ ،‬وﻇﯿﻔﻪی ﺑﻨﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ دﺳﺖ از ﮔﻨﺎھﺎن ﺑﮑﺸﺪ و از اﻟﻠﻪ‬
‫ﺑﺘﺮﺳﺪ ﺗﺎ اﻟﻠﻪ ﻧﯿﺰ او را ﺑﺮ راه راﺳﺖ ﺑﮕﻤﺎرد و دﺳﺘﺶ را ﺑﮕﯿﺮد‪ .‬ﻣﺎ ﺑﻪ ﻧﻌﻤﺖھﺎی ﭘﯿﺪا و‬
‫ﭘﻨﮫﺎن اﻟﻠﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺧﻮد اﻋﺘﺮاف ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﯿﻢ‪ ،‬وﻟﯽ ﺑﻌﻀﯽ از ﻓﺮزﻧﺪان ﻣﺎ ﮐﻔﺮان ﻧﻌﻤﺖ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪:‬‬
‫ۡ‬ ‫ْ‬ ‫ُّ‬ ‫َ‬
‫� ۡف ٗر� َوأ َحلوا قَ ۡو َم ُه ۡم َد َ‬ ‫ْ‬ ‫ُ‬
‫َ َ َّ ۡ َ َ َّ ُ‬ ‫َّ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫ار ٱ�َ َوارِ‪] ﴾٢٨‬إﺑﺮاھﯿﻢ‪.[٢٨:‬‬ ‫﴿�ل ۡم ت َر إِ� ٱ�ِين بدلوا ن ِعمت ٱ�ِ‬
‫»آﯾﺎ ﺑﻪ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ]ﺷﮑﺮ[ ﻧﻌﻤﺖ اﻟﻠﻪ را ﺑﻪ ﮐﻔﺮ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﮐﺮدﻧﺪ و ﻗﻮم ﺧﻮد را ﺑﻪ ﺳﺮای‬
‫ھﻼﮐﺖ در آوردﻧﺪ ﻧﻨﮕﺮﯾﺴﺘﯽ؟«‬
‫ﮐﺴﯽ ﮐﻪ اﺗﻔﺎﻗﺎت و روﯾﺪادھﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﭼﻨﺪ روز ﭘﯿﺶ رخ داده ﺑﻮد را ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ و‬
‫ﺑﺮرﺳﯽ ﻗﺮار دھﺪ‪ ،‬درﻣﯽﯾﺎﺑﺪ ﮔﺮوھﯽ از ﻣﺮدم ﺑﺪون ﻓﮫﻢ و درک زﻧﺪﮔﯽ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ و‬
‫ھﯿﭻﮔﻮﻧﻪ آ ﮔﺎھﯽ ﻧﺪارﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎﯾﺪ ﭼﻨﯿﻦ اﻓﺮادی را دﻋﻮت ﮐﺮد و آﻧﺎن را ﺑﻪ ﻃﺎﻋﺖ اﻟﻠﻪ ﺗﺸﻮﯾﻖ‬
‫ﻧﻤﻮد‪ .‬اﯾﻦ وﻇﯿﻔﻪی دﻋﻮﺗﮕﺮان‪ ،‬واﻟﺪﯾﻦ و اﺳﺎﺗﯿﺪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮ ھﻤﻪی آﻧﺎن اﺳﺖ ﮐﻪ اﯾﻦ ﻧﺴﻞ‬
‫را ﺗﻮﺟﯿﻪ ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻧﺴﻠﯽ ﮐﻪ ﻣﺴﺠﺪ را رھﺎ ﮐﺮده اﺳﺖ و وﻗﺘﯽ ﻣﺴﺠﺪ را رھﺎ ﮐﻨﺪ ﺑﺮای ﭘﺮ‬
‫ﮐﺮدن اوﻗﺎت ﻓﺮاﻏﺘﺶ ﺑﻪ ھﺮ ﭼﯿﺰی روی ﻣﯽآورد‪ .‬ﻧﺴﻠﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل وﻗﺎﯾﻌﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ‬
‫ﻧﺒﺎﯾﺪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻣﻨﯿﺖ را ﺗﮫﺪﯾﺪ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻮﺟﺐ آزار و ﻧﺎراﺣﺘﯽ ﻣﺮدم ﻣﯽﮔﺮدد و وﻗﺖ و‬
‫آﯾﻨﺪهاش را ﻧﺎﺑﻮد ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﺪ‪.‬‬
 ‫‪١٤٧‬‬ ‫ﻧﻤﺎز را ﺑﻪ ﭘﺎ دارﯾﺪ‬

‫ﺑﻪ ﮐﺎﻓﺮ ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ اﻣﺖ ﻣﺎ و رﺳﺎﻟﺖ ﻣﺎ در زﻧﺪﮔﯽ اﯾﻦ ﭼﻨﯿﻦ اﺳﺖ‪،‬‬
‫ﻏﻮﻏﺎ و داد و ﻓﺮﯾﺎد‪ ،‬رﻗﺺ‪ ،‬ﮐﻒ زدن‪ ،‬ھﺘﮏ ﺣﺮﻣﺖ و ﻋﺮﻋﺮ ﮐﺮدن! ﺣﺎل آن ﮐﻪ اﺳﻼم از‬
‫ﺗﻤﺎم اﯾﻦ اﻣﻮر ﭘﺎک و ﻣﺒﺮا اﺳﺖ‪ ،‬اﺳﻼم دﯾﻦ ﻋﻘﻞ و ﻧﻘﻞ اﺳﺖ‪ ،‬اﺳﻼم ﻣﺒﺎدی و اﺻﻮل‬
‫ﺟﺎوداﻧﻪ اﺳﺖ‪ ،‬اﺳﻼم‪ ،‬رﺳﺎﻟﺖ زﻧﺪﮔﯽ اﺳﺖ‪.‬‬
‫َ َ ً َّ َّ َ َ ُ ُّ ُ َّ ُ ۡ‬ ‫َ‬ ‫ۡ‬ ‫َ َ‬ ‫َ‬ ‫َ ُ‬
‫ِب � � َتا ٖل‬ ‫�ض مرحاۖ إِن ٱ� � �‬ ‫اس َو� � ۡم ِش ِ� ٱ� ِ‬‫﴿ َو� ت َص ّ ِع ۡر خ َّد َك ل َِّلن ِ‬
‫َ ۡ َ َّ َ َ‬
‫ن� َر ٱ ۡ�َ ۡص َ�ٰت ل َ َص ۡو ُ‬ ‫ۡ ُ ۡ‬ ‫ۡ َ‬ ‫ۡ‬ ‫َ ُ‬
‫ت‬ ‫ِ‬ ‫فخورٖ‪َ ١٨‬وٱق ِص ۡد ِ� َمشيِك َوٱغضض مِن صوت ِك ۚ إِن أ‬
‫� ِم�ِ‪] ﴾١٩‬ﻟﻘﻤﺎن‪.[١٩-١٨ :‬‬ ‫ٱ َۡ‬
‫ﺧﻮدﭘﺴﻨﺪ‬
‫ِ‬ ‫»و از ﻣﺮدم ]ﺑﻪ ِﻧﺨﻮت[ ُر خ ﺑﺮﻣﺘﺎب‪ ،‬و در زﻣﯿﻦ ﺧﺮاﻣﺎن راه ﻣﺮو ﮐﻪ اﻟﻠﻪ‬
‫ﻻﻓﺰن را دوﺳﺖ ﻧﻤﯽدارد‪ .‬و در راه رﻓﺘﻦ ﺧﻮد ﻣﯿﺎﻧﻪرو ﺑﺎش‪ ،‬و ﺻﺪاﯾﺖ را آھﺴﺘﻪ ﺳﺎز‪،‬‬
‫ِ‬
‫ﮐﻪ ﺑﺪﺗﺮﯾﻦ آوازھﺎ ﺑﺎﻧﮓ ﺧﺮان اﺳﺖ«‪.‬‬
‫ﭘﺲ دوﻣﯿﻦ ﻋﻨﺼﺮ‪ ،‬دﺳﺖ ﺑﺮداﺷﺘﻦ از ﮔﻨﺎھﺎن اﺳﺖ‪ .‬ﺷﺎﻓﻌﯽ از ﺣﺎﻓﻈﻪی ﺑﺪ و‬
‫ﻓﺮاﻣﻮﺷﯽ ﻧﺰد ﺷﯿﺨﺶ ﺷﮑﺎﯾﺖ ﮐﺮد‪ .‬ﺷﯿﺦ او را ﺑﻪ ﺗﺮک ﻣﻌﺼﯿﺖ اﻟﻠﻪ ﻷ ﻓﺮﻣﺎن داد‪:‬‬
‫ﹶﻓ ﹶﺄر ﹶﺷـــــﺪﹶ ﹺﲏ إﹺ ﹶﻟـــــﯽ ﺗﹶـــــﺮ ﹺك ا ﹾﻟــــــﻤﻌ ﹺ‬
‫ﺎﴆ‬ ‫ﹶﺷـــﻜ ﹾﹶﻮ ﹸت إﹺ ﹶﻟـــﯽ ﹶو ﹺﻛﻴـــ ﹴﻊ ﹸﺳـــﻮ ﹶء ﹺﺣ ﹾﻔﻈﹺـــﻲ‬
‫ﹶ ﹶ‬ ‫ﹾ‬ ‫ﹾ‬
‫ﹺ‬ ‫ــــــــﻮر اﷲﹺ ﹶﻻ ﹸ ﹾﳞـــــــــﺪﹶ ي ﻟﹺ ﹶﻌـ‬ ‫ـــــــﺄ ﱠن ا ﹾﻟ ﹺﻌ ﹾﻠــــــــ ﹶﻢ ﹸﻧـ‬
‫ﱪ ﹺﲏ ﺑﹺـ ﹶ‬
‫ــــــــﺎﴆ‬ ‫ﹸ‬ ‫ﹶو ﹸﻧـ‬ ‫ـــــــﻮر‬
‫ﹲ‬ ‫ﹶو ﹶأ ﹾﺧــــــــ ﹶ ﹶ‬
‫»ﻧﺰد وﮐﯿﻊ از ﺣﺎﻓﻈﻪی ﺑﺪم ﺷﮑﺎﯾﺖ ﮐﺮدم‪ ،‬او ﻣﺮا ﺑﻪ ﺗﺮک ﮔﻨﺎھﺎن راھﻨﻤﺎﯾﯽ ﮐﺮد‪،‬‬
‫ﺑﻪ ﻣﻦ ﮔﻔﺖ ﮐﻪ ﻋﻠﻢ ﻧﻮر و روﺷﻨﺎﯾﯽ اﺳﺖ و ﻧﻮر اﻟﻠﻪ ﺑﻪ ﺷﺨﺺ ﮔﻨﺎھﮑﺎر ھﺪﯾﻪ‬
‫ﻧﻤﯽﺷﻮد«‪.‬‬
‫ﯾﮑﯽ از ﻣﺮدم ﻧﮕﺎھﯽ ﺣﺮام اﻧﺪاﺧﺖ‪ ،‬ﯾﮑﯽ از ﻋﻠﻤﺎ ﺑﻪ او ﮔﻔﺖ‪ :‬آﯾﺎ ﺑﻪ ﺣﺮام ﻧﮕﺎه‬
‫ﻣﯽﮐﻨﯽ‪ ،‬ﺑﻪ اﻟﻠﻪ ﻗﺴﻢ ﻧﺘﯿﺠﻪ و ﭘﯿﺎﻣﺪش را ﺧﻮاھﯽ دﯾﺪ‪ .‬ﮔﻮﯾﺪ‪ :‬ﻣﻦ ﭘﺲ از ﭼﮫﻞ ﺳﺎل ﻗﺮآن‬
‫را ﻓﺮاﻣﻮش ﮐﺮدم! زﯾﺮا ﺗﺄﺛﯿﺮش اﯾﻦ اﺳﺖ‪.‬‬
‫آﺛﺎر ﮔﻨﺎھﺎن ﺑﺴﯿﺎر زﯾﺎد اﺳﺖ‪ ،‬از ﺟﻤﻠﻪ‪ :‬ﺳﻨﮕﺪﻟﯽ و اﯾﻦ ﺑﻼﯾﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺿﺮﺑﻪی ﺳﺨﺘﯽ‬
‫ﺑﻪ ﯾﮫﻮدﯾﺎن زد‪ ،‬زﯾﺮا آﻧﺎن اﻟﻠﻪ را ﻓﺮاﻣﻮش ﮐﺮدﻧﺪ و اﻟﻠﻪ آﻧﺎن را از ﺧﻮدﺷﺎن ﻏﺎﻓﻞ ﻧﻤﻮد‪ .‬از‬
‫دﯾﮕﺮ ﺗﺄﺛﯿﺮات ﮔﻨﺎھﺎن‪ ،‬ﻟﻌﻨﺖ اﺳﺖ‪ ،‬زﯾﺮا وﻗﺘﯽ ﺑﻨﺪه در ارﺗﮑﺎب ﮔﻨﺎھﯽ اﺳﺘﻤﺮار ورزد و ﺑﺮ‬
‫ﻗﻠﺒﺶ ﻣﮫﺮ ﻧﮫﺪ‪ ،‬ﭘﻨﺎه ﺑﺮ اﻟﻠﻪ ﻣﻮرد ﻟﻌﻨﺖ ﻗﺮار ﻣﯽﮔﯿﺮد‪.‬‬
‫از دﯾﮕﺮ ﻧﺘﺎﯾﺞ ﮔﻨﺎھﺎن‪ ،‬ﮐﻢ ﺷﺪن ﺑﺮﮐﺖ در رزق و روزی اﺳﺖ‪ .‬ھﻢﭼﻨﯿﻦ ﺑﺪﺑﺨﺘﯽ‪ .‬ﻣﺎ‬
‫و ﺷﻤﺎ دﯾﺪهاﯾﻢ ﮐﺴﺎﻧﯽ را ﮐﻪ در ﮐﺎخھﺎی ﺑﺮاﻓﺮاﺷﺘﻪ‪ ،‬ﻣﺎﺷﯿﻦھﺎی ﻣﺪل ﺑﺎﻻ‪ ،‬ﻟﺒﺎسھﺎی‬
 ‫ﺧﺎﻧﻪای ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﻘﻮی‬ ‫‪١٤٨‬‬

‫ﻓﺎﺧﺮ و ﭘﺮ رزق و ﺑﺮق زﻧﺪﮔﯽ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬اﻧﻮاع و اﻗﺴﺎم ﻧﻮﺷﯿﺪﻧﯽھﺎ و ﺧﻮارﮐﯽھﺎ را در‬
‫اﺧﺘﯿﺎر دارﻧﺪ وﻟﯽ ﺑﻪ اﻣﻨﯿﺖ و آراﻣﺶ ﻧﺮﺳﯿﺪهاﻧﺪ‪:‬‬
‫َ َّ َ ُ َ َ ٗ َ ٗ َ َ ۡ ُ ُ َ ۡ َ ۡ َ َ َۡ‬ ‫َ‬
‫�‪١٢٤‬‬ ‫�هۥ يوم ٱلقِ�ٰمةِ أ� َ ٰ‬ ‫﴿ َو َم ۡن أ ۡع َر َض َعن ذ ِۡكري فإن �ۥ معِيشة ضن� و� ُ‬
‫ِ ِ‬
‫ك َء َا� ٰ ُتناَ‬ ‫َ َ َ َٰ َ َ َ ۡ َ‬ ‫نت بَ ِص ٗ‬ ‫ُ‬ ‫ۡ‬ ‫َ‬
‫� َوقد ك ُ‬ ‫َ َ َۡ َ‬
‫� أ ۡ� َ ٰ‬
‫ب ل َِم ح�ت ِ ٓ‬ ‫َ َ َ ّ‬
‫��‪ ١٢٥‬قال ك�ل ِك ��ت‬ ‫قال ر ِ‬
‫ۡ‬ ‫ََ َ َ‬
‫ن�‪] ﴾١٢٦‬ﻃﻪ‪.[١٢٦-١٢٤ :‬‬ ‫ِيت َهاۖ َو� َ�ٰل َِك ٱ�َ ۡو َم تُ َ ٰ‬‫فنس‬
‫»و ھﺮﮐﺲ از ﯾﺎد ﻣﻦ دل ﺑﮕﺮداﻧﺪ‪ ،‬در ﺣﻘﯿﻘﺖ‪ ،‬زﻧﺪﮔﯽ ﺗﻨﮓ ]و ﺳﺨﺘﯽ[ ﺧﻮاھﺪ داﺷﺖ‪ ،‬و‬
‫ِ‬
‫روز رﺳﺘﺎﺧﯿﺰ او را ﻧﺎﺑﯿﻨﺎ ﻣﺤﺸﻮر ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‪ .‬ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ‪ :‬ﭘﺮوردﮔﺎرا ﭼﺮا ﻣﺮا ﻧﺎﺑﯿﻨﺎ ﻣﺤﺸﻮر‬
‫ﮐﺮدی ﺑﺎ آﻧﮑﻪ ﺑﯿﻨﺎ ﺑﻮدم؟ ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪ :‬ھﻤﺎن ﻃﻮر ﮐﻪ ﻧﺸﺎﻧﻪھﺎی ﻣﺎ ﺑﺮ ﺗﻮ آﻣﺪ و آن را ﺑﻪ‬
‫ﻓﺮاﻣﻮﺷﯽ ﺳﭙﺮدی‪ ،‬اﻣﺮوز ھﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﻓﺮاﻣﻮش ﻣﯽﺷﻮی«‪.‬‬
‫اﺑﺮاھﯿﻢ ﺑﻦ ادھﻢ ﯾﮑﯽ از ﺻﺎﻟﺤﺎن‪ ،‬ﺑﺮ ﺗﺨﺘﻪ ﺳﻨﮕﯽ ﻣﯽﻧﺸﺴﺖ و ﭼﯿﺰی ﺟﺰ ﺗﮑﻪ ﻧﺎﻧﯽ‬
‫ﻧﺪاﺷﺖ‪ ،‬وﻟﯽ ﺑﺎ ذﮐﺮ‪ ،‬ﺗﻼوت و ﻋﺒﺎدﺗﺶ در ﺑﮫﺸﺖ و ﻧﺎز و ﻧﻌﻤﺖ زﻧﺪﮔﯽ ﻣﯽﮐﺮد‪ .‬ﻣﺮدم ﺑﻪ‬
‫او ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬آﯾﺎ ﺗﻮ ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﯽ؟ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻗﺴﻢ ﺑﻪ اﻟﻠﻪ ﮐﻪ ﻣﻌﺒﻮدی ﺟﺰ او ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬ﻣﻦ در‬
‫ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﯽای ﺑﻪ ﺳﺮ ﻣﯽﺑﺮم ﮐﻪ اﮔﺮ ﭘﺎدﺷﺎھﺎن از آن ﻣﻄﻠﻊ ﮔﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﺷﻤﺸﯿﺮ ﺑﺮای‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻨﺶ ﺑﺎ ﻣﻦ ﻣﯽﺟﻨﮕﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺷﯿﺦ اﻻﺳﻼم‪ ،‬اﺑﻦ ﺗﯿﻤﯿﻪ از ﻣﺎل دﻧﯿﺎ ﭼﯿﺰی ﺟﺰ ﻟﺒﺎس و ﻋﻤﺎﻣﻪای ﻧﺪاﺷﺖ‪ .‬اﻣﺎ زﻣﺎﻧﯽ‬
‫ﮐﻪ ﺑﺪﻋﺖﮔﺰاران و ﮔﻨﺎھﮑﺎران او را ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ رد ﮐﺮدنﺷﺎن زﻧﺪاﻧﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫دﺷﻤﻨﺎﻧﻢ ﺑﺎ ﻣﻦ ﭼﻪ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ؟ ﺑﮫﺸﺖ و ﺑﺎغ ﻣﻦ در دﻟﻢ اﺳﺖ‪ ،‬ھﺮﺟﺎ ﮐﻪ ﺑﺮوم ھﻤﺮاه ﻣﻦ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﮐﺸﺘﻦ ﻣﻦ ﺷﮫﺎدت اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﺒﻌﯿﺪ ﮐﺮدﻧﻢ ﺳﯿﺎﺣﺖ اﺳﺖ و زﻧﺪان را ﺑﺮ او ﺑﺴﺘﻨﺪ و او‬
‫ﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫اب‪﴾١٣‬‬ ‫� ُة َو َ�ٰه ُرهُۥ مِن ق َِبلِهِ ٱ ۡل َع َذ ُ‬ ‫﴿فَ ُ� َب بَ ۡي َن ُهم � ُسور َّ ُ�ۥ بَ ُ ۢ‬
‫اب بَاط ُِن ُهۥ �ِيهِ ٱ َّلر ۡ َ‬
‫ِ‬ ‫ِ ٖ‬ ‫ِ‬
‫]اﻟﺤﺪﯾﺪ‪.[١٣ :‬‬
‫»آﻧﮕﺎه ﻣﯿﺎن آﻧﮫﺎ دﯾﻮاری زده ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ آن را دروازهای اﺳﺖ‪ :‬ﺑﺎﻃﻨﺶ رﺣﻤﺖ اﺳﺖ و‬
‫ﻇﺎھﺮش روی ﺑﻪ ﻋﺬاب دارد«‪.‬‬
‫ﯾﮑﯽ از ﻓﺎﺟﺮان ﺳﻠﺠﻮﻗﯽ ﺑﻪ او ﮔﻔﺖ‪ :‬ای اﺑﻦ ﺗﯿﻤﯿﻪ‪ ،‬ﻣﺮدم ادﻋﺎ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ ﺗﻮ‬
‫ﻣﯽﺧﻮاھﯽ ﭘﺎدﺷﺎھﯽ ﻣﺎ را ﻧﺎﺑﻮد ﮐﻨﯽ و آن را از ﻣﺎ ﺑﮕﯿﺮی‪.‬‬
‫او ﮔﻔﺖ‪ :‬ﭘﺎدﺷﺎھﯽ ﺗﻮ را؟‬
‫ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﻠﻪ‪.‬‬
‫َ‬
‫ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﻪ اﻟﻠﻪ ﺳﻮﮔﻨﺪ ﻣﻠﮏ و ﭘﺎدﺷﺎھﯽ ﺗﻮ ﻧﺰد ﻣﺎ ﺑﻪ اﻧﺪازهی ﯾﮏ ﻓﻠﺲ ارزش ﻧﺪارد!‬
 ‫‪١٤٩‬‬ ‫ﻧﻤﺎز را ﺑﻪ ﭘﺎ دارﯾﺪ‬

‫زﯾﺮا او ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﯽ را ﻣﯽﺧﻮاھﺪ و ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﯽ ﺑﻪ اﻟﻠﻪ ﻗﺴﻢ ﺟﺰ ﺑﺎ ذﮐﺮ اﻟﻠﻪ ﺣﺎﺻﻞ‬

‫ﻧﻤﯽﮔﺮدد‪ .‬ﮐﺴﯽﮐﻪ ﮐﺘﺎب »دع اﻟﻘﻠﻖ واﺑﺪأ اﳊﻴﺎة« »ﻧﮕﺮاﻧﯽ را رھﺎ ﮐﻦ و زﻧﺪﮔﯽ را آﻏﺎز‬
‫ﮐﻦ« دﯾﻞ ﮐﺎرﻧﮕﯽ و »اﻹﻧﺴﺎن ﻻﻳﻘﻮم وﺣﺪة« »اﻧﺴﺎن ﺑﻪ ﺗﻨﮫﺎﯾﯽ ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮﺧﯿﺰد« را‬
‫ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﮐﻨﺪ ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ ﮐﻪ آﻧﺎن ﺑﻪ ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﯽ ﻧﺮﺳﯿﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫ﯾﮑﯽ از آﻧﺎن ﮔﻮﯾﺪ‪ :‬ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﯽ ﮔﺸﺘﯿﻢ وﻟﯽ ﺷﮑﺴﺖ ﺧﻮردﯾﻢ‪ .‬ﻧﻮﯾﺴﻨﺪهی‬
‫اﯾﻦ ﮐﺘﺎب ﺧﻮدش را ﺑﺎ ﮐﺎردی ﺳﺮ ﺑﺮﯾﺪ‪ ،‬زﯾﺮا ﺑﻪ ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﯽ ﻧﺮﺳﯿﺪ‪.‬‬
‫ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﯽ ﭼﯿﺴﺖ؟ ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﯽ آن اﺳﺖ ﮐﻪ ھﺮ روز ﭘﻨﺞ ﺑﺎر وﺿﻮ ﺑﮕﯿﺮی‪ ،‬روزی ﭘﻨﺞ‬
‫ﺑﺎر ﻧﻤﺎزھﺎی ﻓﺮﺿﺖ را ﺑﺨﻮاﻧﯽ و ﺑﺎ ﻧﺎﻓﻠﻪ ﺑﺮ آن ﺑﯿﻔﺰاﯾﯽ‪ .‬ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﯽ ﯾﻌﻨﯽ ﺧﻮاﻧﺪن ﻗﺮآن‬
‫ﻣﺠﯿﺪ و اﻧﺪﯾﺸﯿﺪن در آﯾﺎﺗﺶ‪ .‬ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﯽ ﯾﻌﻨﯽ ھﻤﻮاره اﻟﻠﻪ ﯾﮕﺎﻧﻪ را ذﮐﺮ ﮐﻨﯽ‪،‬‬
‫ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﯽ ﯾﻌﻨﯽ ھﻤﻮاره در ﺣﺎل ﺗﻮﺑﻪ ﺑﺎﺷﯽ‪ ،‬ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﯽ ﯾﻌﻨﯽ زﺷﺘﯽھﺎ‪ ،‬ﻓﺤﺸﺎ و‬
‫ﮔﻨﺎھﺎن را از ﺧﺎﻧﻪات ﺑﯿﺮون ﮐﻨﯽ‪ .‬اﯾﻨﮑﻪ ﻣﺮدی ﺟﺪی‪ ،‬ﻣﺮﺑﯽ‪ ،‬ﻣﻌﻠﻢ و در ﺟﺎﻣﻌﻪ و اﻣﺘﺖ‬
‫ﺟﺎﯾﮕﺎھﯽ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﯽ و آﻧﺎن را ﺑﻪﺳﻮی ﺑﮫﺸﺘﯽ ﮐﻪ ﭘﮫﻨﺎﯾﺶ ﺑﻪ اﻧﺪازهی آﺳﻤﺎنھﺎ و‬
‫زﻣﯿﻦ اﺳﺖ‪ ،‬ھﺪاﯾﺖ ﮐﻨﯽ‪:‬‬
‫ۡ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ َ‬
‫ارةُ‬
‫ج َ‬‫اس َوٱ� ِ َ‬ ‫ُ ۡ َ ٗ َُ ُ‬
‫ود َها ٱ�َّ ُ‬ ‫ۡ‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫ْ‬ ‫ُ‬ ‫ْ‬
‫ام ُنوا ق ٓوا أنف َس� ۡم َوأهل ِي�م نار� وق‬ ‫�� ُّ� َها ٱ َّ� َ‬
‫ِين َء َ‬ ‫﴿ ٰٓ‬
‫َ‬ ‫ۡ‬ ‫ۡ ُ َ‬ ‫َ َ ۡ َ َ َ ٰٓ َ ٌ َ ‪ُ َ ٓ َ َّ َ ُ ۡ َ َّ ٞ َ ٞ‬‬
‫� َما أ َم َره ۡم َو�َف َعلون َما يُؤ َم ُرون‪﴾٦‬‬ ‫عليها م��ِكة غِ�ظ شِداد � �عصون ٱ‬
‫]اﻟﺘﺤﺮﯾﻢ‪.[٦ :‬‬
‫»ای ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ اﯾﻤﺎن آوردهاﯾﺪ‪ ،‬ﺧﻮدﺗﺎن و ﮐﺴﺎنﺗﺎن را از آﺗﺸﯽ ﮐﻪ ﺳﻮﺧﺖ آن‪ ،‬ﻣﺮدم و‬
‫ﺳﻨﮓھﺎﺳﺖ ﺣﻔﻆ ﮐﻨﯿﺪ‪ :‬ﺑﺮ آن ]آﺗﺶ[ ﻓﺮﺷﺘﮕﺎﻧﯽ ﺧﺸﻦ ]و[ ﺳﺨﺘﮕﯿﺮ ]ﮔﻤﺎرده ﺷﺪه[‬
‫اﻧﺪ‪ .‬از آﻧﭽﻪ اﻟﻠﻪ ﺑﻪ آﻧﺎن دﺳﺘﻮر داده اﺳﺖ‪ ،‬ﺳﺮﭘﯿﭽﯽ ﻧﻤﯽﮐﻨﻨﺪ و آﻧﭽﻪ را ﮐﻪ ﻣﺄﻣﻮرﻧﺪ‬
‫اﻧﺠﺎم ﻣﯽدھﻨﺪ«‪.‬‬
‫ﺑﺮای ﻣﺎ ﺗﻌﺮﯾﻒ ﮐﺮدهاﻧﺪ ﮐﻪ ﺷﺨﺼﯽ ﮐﻪ ﺳﻦ و ﺳﺎﻟﺶ ﺑﯿﺶ از ﭼﮫﻞ ﺳﺎل اﺳﺖ‪،‬‬
‫ھﻨﮕﺎم ﺷﺮوع ﻣﺴﺎﺑﻘﻪ ﭼﺸﻢ ﺑﻪ ﺗﻠﻮﯾﺰﯾﻮن دوﺧﺘﻪ ﺑﻮد وﻗﺖ ﻧﻤﺎز ﺷﺪ و ﺑﺮای اﯾﻨﮑﻪ ﻣﺴﺎﺑﻘﻪ‬
‫را از دﺳﺖ ﻧﺪھﺪ‪ ،‬ﺳﺮاﻧﺪازش را ﺑﺮداﺷﺖ و ﭘﻮﺷﯿﺪ و ﺳﭙﺲ ﭼﮫﺎر ﻧﻮک ﺑﻪ زﻣﯿﻦ زد و‬
‫ﺳﭙﺲ ﺳﻼم داد و ﺑﻪ اداﻣﻪی ﺗﻤﺎﺷﺎی ﻣﺴﺎﺑﻘﻪ ﭘﺮداﺧﺖ! آﯾﺎ ﻧﻤﺎز ﺧﻮاﻧﺪن اﯾﻦﮔﻮﻧﻪ اﺳﺖ؟‬
‫آﯾﺎ اﯾﻦ ﻗﻠﺒﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻧﻮر ﺑﺮ آن ﺗﺎﺑﯿﺪه اﺳﺖ؟‬
‫َٓ َ ۡ َ َ َ َ ُ ۡ َ َ ۡ َ َ َٰ َ َ ۡ َۡ‬
‫� َعل ٱ َّ ُ‬ ‫َّ‬ ‫َ‬ ‫ت َ� ۡع ُض َها فَ ۡو َق َ� ۡ‬ ‫﴿ ُظلُ َ� ٰ ُ ۢ‬
‫�‬ ‫ِ‬ ‫م‬‫ل‬ ‫ن‬ ‫م‬‫و‬ ‫اۗ‬‫ه‬‫ٮ‬ ‫ر‬‫ي‬ ‫د‬‫�‬ ‫ي‬ ‫م‬ ‫ل‬ ‫ۥ‬ ‫ه‬ ‫د‬‫ي‬ ‫ج‬ ‫ر‬ ‫خ‬ ‫أ‬ ‫ا‬ ‫ذ‬‫ِ‬ ‫إ‬ ‫ض‬‫ٍ‬ ‫ع‬
‫ور‪] ﴾٤٠‬اﻟﻨﻮر‪.[٤٠ :‬‬
‫ُّ‬
‫ن‬ ‫ِن‬
‫م‬ ‫ۥ‬ ‫ور� َ� َما َ ُ‬
‫�‬ ‫َ ُ�ۥ نُ ٗ‬
‫ٍ‬
 ‫ﺧﺎﻧﻪای ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﻘﻮی‬ ‫‪١٥٠‬‬

‫»ﺗﺎرﯾﮑﯽھﺎﯾﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻌﻀﯽ ﺑﺮ روی ﺑﻌﻀﯽ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ھﺮﮔﺎه ]ﻏﺮﻗﻪ[ دﺳﺘﺶ را‬
‫ﺑﯿﺮون آورد‪ ،‬ﺑﻪ زﺣﻤﺖ آن را ﻣﯽﺑﯿﻨﺪ‪ ،‬و اﻟﻠﻪ ﺑﻪ ھﺮﮐﺲ ﻧﻮری ﻧﺪاده ﺑﺎﺷﺪ او را ھﯿﭻ‬
‫ﻧﻮری ﻧﺨﻮاھﺪ ﺑﻮد«‪.‬‬
‫ﺷﺨﺺ دﯾﮕﺮی را ﻣﯽﺑﯿﻨﯽ ﮐﻪ ﺑﺮای اﻣﻮر دﻧﯿﺎ ﺑﺴﯿﺎر ﺷﻮر و اﺷﺘﯿﺎق دارد و اﮔﺮ‬
‫ﻓﺮزﻧﺪش ده رﯾﺎل ﮔﻢ ﮐﻨﺪ دﻧﯿﺎ را ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ آن زﯾﺮ و رو ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬وﻟﯽ ﭘﺴﺮش ﻧﻤﺎز‬
‫ﻧﻤﯽﺧﻮاﻧﺪ‪ ،‬ﺳﯿﮕﺎر ﻣﯽﮐﺸﺪ‪ ،‬ﺷﺐ و روز ﺑﻪ ﻣﻮﺳﯿﻘﯽ ﻣﺒﺘﺬل ﮔﻮش ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻗﺮآن‬
‫ﻧﻤﯽﺧﻮاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﮔﺮوهھﺎی ﻣﻨﺤﺮف در ﻗﮫﻮهﺧﺎﻧﻪھﺎ و ﺑﺎﺷﮕﺎهھﺎ در ارﺗﺒﺎط اﺳﺖ و ﺑﺎ اﯾﻦ‬
‫وﺟﻮد ﻧﺎراﺣﺖ و ﻋﺼﺒﺎﻧﯽ ﻧﻤﯽﺷﻮد!! اﯾﻦ ﭼﻪ ﻗﻠﺒﯽ اﺳﺖ؟‬
‫ﺑﺮادران ﮔﺮاﻣﯽ‪ ،‬ای ﻗﮫﺮﻣﺎﻧﺎن‪ ،‬ای ﻓﺮزﻧﺪان ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﮐﻠﻤﻪی ﻻ اﻟﻪ اﻻ اﻟﻠﻪ را ﺑﺎﻻ‬
‫ﺑﺮدﻧﺪ و آن را ﺑﺮ ﺗﻤﺎم ﺑﺸﺮﯾﺖ ﺗﻘﺴﯿﻢ ﻧﻤﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺷﻤﺎ را ﺑﻪ اﻟﻠﻪ ﻗﺴﻢ‪ ،‬ﻣﺴﺌﻮﻟﯿﺖھﺎ و وﻇﺎﯾﻒ‬
‫و اھﺪاﻓﻤﺎن را در زﻧﺪﮔﯽ دﻧﯿﺎ ﺑﺸﻨﺎﺳﯿﻢ‪ ،‬اﮔﺮ آن را ﺷﻨﺎﺧﺘﯿﻢ و داﻧﺴﺘﯿﻢ‪ ،‬ﺑﻪ اﻣﺖ‪ ،‬دﯾﻦ و‬
‫ﺳﺮزﻣﯿﻨﻤﺎن ﺧﺪﻣﺖ ﺑﺰرﮔﯽ رﺳﺎﻧﺪهاﯾﻢ و ﺧﻮدﻣﺎن را از ھﻤﻪ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﻣﯽﺑﺮﯾﻢ وﮔﺮﻧﻪ اﮔﺮ‬
‫ﻣﺴﺄﻟﻪ‪ ،‬ﻣﺴﺄﻟﻪی ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ ﻣﺎدی و ﺗﻤﺪن دﻧﯿﺎﯾﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﮐﻔﺎر در ھﻤﻪی زﻣﯿﻨﻪھﺎ ﺑﺮ ﻣﺎ‬
‫ﭘﯿﺸﯽ ﮔﺮﻓﺘﻪاﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺎ ﻧﻪ ھﻮاﭘﯿﻤﺎ ﺳﺎﺧﺘﻪاﯾﻢ‪ ،‬ﻧﻪ ﻣﺎﺷﯿﻦ‪ ،‬ﻧﻪ ﻣﻮﺷﮏ‪ ،‬ﻧﻪ ﻓﺮﯾﺰر و ﻧﻪ ﯾﺨﭽﺎل وﻟﯽ آﻣﺪهاﯾﻢ ﺗﺎ‬
‫دلھﺎ و ﻗﻠﺐھﺎ را ﺑﺴﺎزﯾﻢ‪ ،‬آﻣﺪهاﯾﻢ ﺗﺎ اﺳﻼم و دﯾﻦ را ﺑﻪ ﻣﺮدم ﺗﻘﺪﯾﻢ ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬ﮐﺮﺳﯽ‬
‫ﻣﺮﺳﻮن ﮔﻮﯾﺪ‪ :‬ﻣﺎ ھﻮاﭘﯿﻤﺎ‪ ،‬ﻣﻮﺷﮏ ﯾﺨﭽﺎل ﺑﻪ ﺷﻤﺎ دادﯾﻢ وﻟﯽ ﺷﻤﺎ اﺳﻼم را ﺑﻪ ﻣﺎ ﻧﺪادﯾﺪ‪،‬‬
‫ﻣﺎ را از اﺳﻼم ﻣﺤﺮوم ﮐﺮدﯾﺪ! ﺑﻠﻪ آﻧﺎن اﺳﻼم را ﻣﯽﺧﻮاھﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺗﻤﺎم دﯾﻦھﺎ در ﻣﯿﺪان ﻧﺎﻣﻮﻓﻖ و ﻧﺎﮐﺎم ﻣﺎﻧﺪﻧﺪ ﺟﺰ دﯾﻦ اﻟﻠﻪ‪ ،‬دﯾﻦ اﺳﻼم‪ .‬ﺑﯽدﯾﻨﯽ‬
‫اﻣﺘﺤﺎن ﺷﺪ ﮐﻪ ﻟﻌﻨﺘﯽ ﺑﯿﺶ ﻧﺒﻮد‪ ،‬ھﻤﭽﻨﯿﻦ ﻣﺴﯿﺤﯿﺖ ﺗﺤﺮﯾﻒ ﺷﺪه اﺳﺖ و ﻧﯿﺰ ﯾﮫﻮدﯾﺖ‬
‫ﺗﺤﺮﯾﻒ ﺷﺪه اﺳﺖ و ﮐﻤﻮﻧﯿﺴﺘﯽ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺮدم ﺑﻪ دﯾﻦ اﻟﻠﻪ روی آوردﻧﺪ وﻟﯽ ﺑﺴﯿﺎری‬
‫از ﺟﻮاﻧﺎن ﻣﺎ ﺑﻪ ﺧﻮد ﻣﻐﺮور ﺷﺪﻧﺪ و ﺑﺮ اواﻣﺮ اﻟﮫﯽ ﺗﮑﺒﺮ ورزﯾﺪﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮﺧﯽ از آﻧﺎن ﻧﻤﺎز را ﺑﻪ‬
‫ﮐﻠﯽ ﺗﺮک ﮔﻔﺘﻪاﻧﺪ‪ ،‬آﯾﺎ اﯾﻦھﺎ ﻣﯽﺧﻮاھﻨﺪ اﺳﻼم را ﺑﻪ ﺑﺸﺮﯾﺖ ﺗﻘﺪﯾﻢ ﮐﻨﻨﺪ؟‬
‫ﺑﺮادران دﯾﻨﯽام‪ ،‬اﯾﻦ اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺮای ﺷﻤﺎ ﻋﺠﯿﺐ و ﺗﺎزه ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﯾﺎدآوری‬
‫و ﭘﻨﺪ و ﻋﺒﺮت ﮔﺮﻓﺘﻦ اﺳﺖ‪ ،‬ﺷﺎﯾﺪ ﮐﻪ اﻟﻠﻪ ﺑﻪ اوﺿﺎع و اﺣﻮال ﻣﺎ رﺣﻤﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬زﯾﺮا ﮔﻨﺎھﺎن‬
‫زﯾﺎد ﺷﺪهاﻧﺪ و دﻟﯿﻠﺶ ﺗﺮک ﻧﻤﺎزھﺎی ﭘﻨﺞﮔﺎﻧﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ھﻤﯿﻦ ﺧﺎﻃﺮ ﻋﻤﺮ در ﻗﺎدﺳﯿﻪ‬
‫ﺑﺮای ﺳﻌﺪ ﭼﻨﯿﻦ ﻧﻮﺷﺖ‪» :‬ﻧﻤﺎز‪ ،‬ﻧﻤﺎز‪ ،‬دﺷﻤﻦ ﺷﻤﺎ ﻓﻘﻂ ﺑﺎ ﮔﻨﺎھﺎن و ﻣﻌﺼﯿﺖھﺎی ﺷﻤﺎ ﺑﺮ‬
‫ﺷﻤﺎ ﭘﯿﺮوز ﺧﻮاھﺪ ﺷﺪ«‪ .‬ﯾﺎ آنﮔﻮﻧﻪ ﮐﻪ ﻋﻤﺮ س ﮔﻔﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
 ‫‪١٥١‬‬ ‫ﻧﻤﺎز را ﺑﻪ ﭘﺎ دارﯾﺪ‬

‫ﺑﺮادران دﯾﻨﯽام‪ ،‬از اﻟﻠﻪ ﻣﺘﻌﺎل ﻣﺴﺄﻟﺖ دارم ﮐﻪ ﮔﻨﺎھﺎن و اﺷﺘﺒﺎھﺎت ﻣﻦ و ﺷﻤﺎ را‬
‫ﺑﯿﺎﻣﺮزد و ﻣﺎ را ﺻﺎﻟﺤﺎﻧﯽ اﺻﻼحﮔﺮ و ﻧﻤﺎزﮔﺰاراﻧﯽ روزه دار و ذاﮐﺮاﻧﯽ ﻋﺒﺎدﺗﮕﺰار ﺑﮕﺮدان‪.‬‬
‫ـــﻢ ﹶأ ﹶﻳــــﺎ ﹶر ﱢب ﹶذ ﹾﻧ ﹰﺒــــﺎ ﹶﻗــــﺪﹾ ﹶﺟﻨﹶ ﹾﻴﻨﹶــــﺎ ﹸه‬
‫ﹶو ﹾار ﹶﺣـ ﹾ‬ ‫ـــــﺬ ﺑﹺﺰﹶ ﱠﻟﺘﹺﻨﹶــــــﺎ‬
‫ﹶﻳــــــﺎ ﹶر ﱢب ﹶﻋ ﹾﻔــــــ ﹶﻮ ﹶك ﹶﻻﺗ ﹾﹶﺄ ﹸﺧـ ﹾ‬

‫ﹶﻓـــــــﺈﹺ ﹾن ﺗ ﹶﹶﻮ ﱠﻟـــــــ ﹾﺖ ﹶﺑ ﹶﻼ ﹶﻳﺎﻧﹶـــــــﺎ ﻧ ﹺﹶﺴـــــــﻴﻨﹶﺎ ﹸه‬ ‫ﳛـــــ ﱡﻞ ﺑﹺﻨﹶـــــﺎ‬

‫ﴐ ﹶﹸ‬ ‫ﹺ‬ ‫ﹶـــــﻢ ﹶﻧ ﹾﻄ ﹸﻠ ﹺ‬
‫ـــــﺐ اﷲﹶ ﰲ ﹶ ﱟ‬ ‫ﻛ ﹾ‬
‫ﹺ‬ ‫ﹶﻓــــﺈﹺ ﹾن ﹶر ﹶﺟ ﹾﻌﻨﹶــــﺎ إﹺ ﹶﱃ ﱠ‬ ‫ﻧﹶـــﺪﹾ ﻋﹸﻮه ﹺﰲ ا ﹾﻟﺒﺤـــ ﹺﺮ ﹶأ ﹾن ﻳﻨﹾ ﹺﺠـــﻲ ﺳ ﹺ‬
‫اﻟﺸــــﺎﻃ ﹺﺊ ﻋ ﹶ‬
‫ﹶﺼــــ ﹾﻴﻨﹶﺎ ﹸه‬ ‫ـــﻔﻴﻨﹶ ﹸﺘﻨﹶﺎ‬ ‫ﹶ‬ ‫ﹸ‬ ‫ﹶ ﹾ‬ ‫ﹸ‬
‫اﳊــــــــﺎﻓﹺ ﹶﻆ اﷲﹸ‬ ‫ﹺ‬
‫ﹶﻓ ﹶﻤـــــــــﺎ ﹶﺳــــــــ ﹶﻘ ﹾﻄﻨﹶﺎ ﻷﹶ ﱠن ﹾ ﹶ‬
‫اﳉـــــﻮ ﹺﰲ ﹶأﻣـــــ ﹴﻦ و ﹺﰲ دﻋ ﹴ‬
‫ﹶـــــﺔ‬ ‫ﹶ ﹶ‬ ‫ﹾ‬ ‫ــــﺐ ﹾ ﹶ ﱠ‬
‫ﹶوﻧ ﹾﹶﺮ ﹶﻛـ ﹸ‬
‫»ﺑﺎراﻟﮫﺎ‪ ،‬ﺧﻮاھﺎن ﻋﻔﻮ و ﺑﺨﺸﺎﯾﺶ ﺗﻮ ھﺴﺘﯿﻢ‪ ،‬ﻣﺎ را ﺑﺮ ﻟﻐﺰشھﺎﯾﻤﺎن ﻣﮕﯿﺮ‪ ،‬اﻟﻠﮫﺎ!‬
‫ﮔﻨﺎھﺎﻧﯽ ﮐﻪ از ﻣﺎ ﺳﺮ زده اﺳﺖ را ﺑﺒﺨﺶ‪ ،‬ﭼﻪ ﺑﺴﯿﺎر اﻟﻠﻪ را ھﻨﮕﺎم ﺿﺮر و زﯾﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﺎ‬
‫ﻣﯽرﺳﺪ‪ ،‬ﻣﯽﻃﻠﺒﯿﻢ و وﻗﺘﯽ ﺑﻼ و ﻣﺼﯿﺒﺖﻣﺎن ﺑﺮﻃﺮف ﺷﺪ‪ ،‬او را ﻓﺮاﻣﻮش ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‪ ،‬در‬
‫دل درﯾﺎ او را ﻣﯽﺧﻮاﻧﯿﻢ ﺗﺎ ﮐﺸﺘﯽ ﻣﺎ را ﻧﺠﺎت دھﺪ‪ ،‬و زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺳﺎﺣﻞ ﻣﯽرﺳﯿﻢ‪ ،‬از او‬
‫ﺳﺮﮐﺸﯽ ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‪ ،‬در ھﻮاﭘﯿﻤﺎ ﺳﻮار ﻣﯽﺷﻮﯾﻢ و در اﻣﻨﯿﺖ ﺑﻪ آﺳﻤﺎنھﺎ ﭘﺮواز ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ و‬
‫ﺳﻘﻮط ﻧﻤﯽﮐﻨﯿﻢ‪ ،‬زﯾﺮا اﻟﻠﻪ ﺣﺎﻓﻆ و ﻧﮕﻪدار اﺳﺖ«‪.‬‬
‫ﺑﺮادران ارﺟﻤﻨﺪ‪ ،‬ای ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻣﻨﻔﻌﺖ را ﺑﺮای اﻣﺖ ﺑﻪ ارﻣﻐﺎن آوردهاﯾﺪ‪ ،‬ای ﮐﺴﺎﻧﯽ‬
‫ﮐﻪ ﺷﺐھﺎ ﺑﯿﺪار ﻣﯽﻣﺎﻧﯿﺪ ﺗﺎ دﯾﮕﺮان ﺑﺨﻮاﺑﻨﺪ‪:‬‬
‫ج َُ‬ ‫ُ ۡ َ ٗ َ ُ ُ َ َّ ُ َ ۡ‬
‫�ِ َ‬ ‫ُ َۡ‬ ‫ُ َْ ُ‬
‫ارة﴾ ]اﻟﺘﺤﺮﯾﻢ‪.[٦ :‬‬ ‫﴿ق ٓوا أنف َس� ۡم َوأهل ِي�م نار� وقودها ٱ�اس وٱ‬
‫ﺣﻔﻆ ﮐﻨﯿﺪ«‪.‬‬
‫»ﺧﻮدﺗﺎن و ﮐﺴﺎنﺗﺎن را از آﺗﺸﯽ ﮐﻪ ﺳﻮﺧﺖ آن‪ ،‬ﻣﺮدم و ﺳﻨﮓھﺎﺳﺖ ِ‬
‫آﺗﺶ ﺟﮫﻨﻢ را ﺑﺮای ﺧﻮدﺗﺎن ﺧﺎﻣﻮش ﮐﻨﯿﺪ‪ ،‬ﺧﻮد و ﺧﺎﻧﻮادهی ﺧﻮد را از آﺗﺶ ﻧﺠﺎت‬
‫دھﯿﺪ‪ ،‬ﻋﮫﺪ و ﭘﯿﻤﺎنﺗﺎن ﺑﺎ اﻟﻠﻪ را ﺣﻔﻆ ﮐﻨﯿﺪ و آن را ﺑﺎ ادا ﻧﮑﺮدن ﻧﻤﺎزھﺎی ﭘﻨﺞﮔﺎﻧﻪ در‬
‫ﻣﺴﺠﺪ از ﺑﯿﻦ ﻧﺒﺮﯾﺪ‪ ،‬اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﮫﯽ از ﻣﻨﮑﺮ ﮐﻨﯿﺪ‪ ،‬ﺑﺮ ﺗﻼوت‪ ،‬ﺣﻔﻆ‪ ،‬ﻓﮫﻢ و ﺗﺪﺑﺮ در‬
‫ﮐﺘﺎب ﭘﺮوردﮔﺎرﺗﺎن ﻣﺪاوﻣﺖ ورزﯾﺪ و ﺧﻮدﺗﺎن را ﺑﺮای روزی ﮐﻪ اﻟﻠﻪ درﺑﺎرهاش ﭼﻨﯿﻦ‬
‫ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪ ،‬آﻣﺎده ﺳﺎزﯾﺪ‪:‬‬
‫َ َ َۡ َُ‬ ‫َ ٰٓ َ ُّ َ َّ ُ َّ ُ َ َّ ُ ۡ َّ َ َ َ َّ َ‬
‫اعةِ َ ۡ‬
‫� ٌء َع ِظ ‪ٞ‬‬ ‫َ‬ ‫ۡ‬ ‫ْ‬
‫يم‪ ١‬يَ ۡو َم ت َر ۡو� َها تذهل‬ ‫﴿���ها ٱ�اس ٱ�قوا ر�� ۚم إِن زلزلة ٱلس‬
‫َّ َ ُ َ‬ ‫َ‬ ‫َۡ ََۡ‬ ‫ُ ُّ ُ ۡ َ َ ٓ َ َ َ ۡ َ َ ُ ُّ َ‬
‫ى َو َما‬
‫� ٰ َر ٰ‬ ‫ات � ٍل �ل َها َوت َرى ٱ�اس س‬ ‫ضع ٍة � َّما أ�ضعت َوتض ُع � ذ ِ‬ ‫� مر ِ‬
‫َ َ َ َّ َ ‪ٞ‬‬ ‫ُ ُ َ َٰ ٰ َ‬
‫� َّن عذاب ٱ�ِ شدِيد‪] ﴾٢‬اﻟﺤﺞ‪.[٢-١ :‬‬ ‫ى َو� ٰ ِ‬ ‫هم �ِس�ر‬
‫»ای ﻣﺮدم‪ ،‬از ﭘﺮوردﮔﺎر ﺧﻮد ﭘﺮوا ﮐﻨﯿﺪ‪ ،‬ﭼﺮا ﮐﻪ زﻟﺰﻟﻪی رﺳﺘﺎﺧﯿﺰ اﻣﺮی ھﻮﻟﻨﺎک اﺳﺖ‪.‬‬
‫روزی ﮐﻪ آن را ﺑﺒﯿﻨﯿﺪ‪ ،‬ھﺮ ﺷﯿﺮدھﻨﺪهای آن را ﮐﻪ ﺷﯿﺮ ﻣﯽدھﺪ ]از ﺗﺮس[ ﻓﺮو‬
 ‫ﺧﺎﻧﻪای ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﻘﻮی‬ ‫‪١٥٢‬‬

‫ﻣﯽﮔﺬارد‪ ،‬و ھﺮ آﺑﺴﺘﻨﯽ ﺑﺎر ﺧﻮد را ﻓﺮو ﻣﯽﻧﮫﺪ‪ ،‬و ﻣﺮدم را ﻣﺴﺖ ﻣﯽﺑﯿﻨﯽ و ﺣﺎل آﻧﮑﻪ‬
‫ﻣﺴﺖ ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬وﻟﯽ ﻋﺬاب اﻟﻠﻪ ﺷﺪﯾﺪ اﺳﺖ«‪.‬‬
‫واﷲ أﻋﻠﻢ وﺻﻠﯽ ﻋﻠﯽ ﻧﺒﻴﻨﺎ ﳏﻤﺪ وﻋﻠﯽ آﻟﻪ وﺻﺤﺒﻪ وﺳﻠﻢ‪.‬‬
‫***‬
 ‫ﻧﻤﺎز‪ ...‬ﻧﻤﺎز‬

‫َّ ٓ‬ ‫َ‬ ‫َ َ َ َّ‬ ‫اﳊﻤﺪ ﷲ اﻟﺬي ﴿ َ� َن بعِ َبادِه ِۦ َخب َ َ‬

‫لس َماءِ‬ ‫ار َك ٱ�ِي َج َعل ِ� ٱ‬ ‫��‪ ﴾٣٠‬و﴿�ب‬ ‫ص ٗ‬
‫�ۢ� ب ِ‬‫ِ‬ ‫ِ‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫َّ‬
‫َ َ َ ۡ َ َ َّ َ َ ۡ َ ٗ ّ‬ ‫َّ‬ ‫ُ‬ ‫ِيها س َِ� ٰ ٗجا َو َ� َم ٗر� ُّمن ٗ‬
‫وجا َو َج َع َل � َ‬‫بُ ُر ٗ‬
‫ار خِلفة ل َِم ۡن أ َراد‬‫ِ��‪َ ٦١‬وه َو ٱ�ِي جعل ٱ�ل وٱ�ه‬
‫ك ٗ‬ ‫َ َ َّ َّ َ َ ۡ َ َ َ ُ ُ‬
‫ور�‪.﴾٦٢‬‬ ‫أن يذكر أو أراد ش‬
‫وﻧﺬﻳﺮا‬
‫ﹰ‬ ‫وﻣﺒﴩا‬
‫ﹰ‬ ‫وأﺷﻬﺪ ان ﻻ إﻟﻪ إﻻ اﷲ وأﺷﻬﺪ أن ﳏﻤﺪﹰ ا ﻋﺒﺪه ورﺳﻮﻟﻪ‪ ،‬ﺑﻌﺜﻪ رﺑﻪ ﻫﺎد ﹰﻳﺎ‬
‫ﻣﻨﲑا‪.‬‬
‫ﴎاﺟﺎ ﹰ‬
‫ﹰ‬ ‫وداﻋ ﹰﻴﺎ ﻳﺎذﻧﻪ و‬
‫او اﻣﺖ ﻣﻈﻠﻮم ﺑﻪ ﺗﺎراج رﻓﺘﻪ را ﺑﻪ ﻓﻀﺎی روﺷﻦ‪ ،‬ﺳﺮوری و رھﺒﺮی ﺑﺮد‪ ،‬اﻣﺖ‬
‫ﺑﯿﭽﺎرهی ﭘﯿﺮو و ﺗﻘﻠﯿﺪ ﮐﻨﻨﺪه را ﺑﻪ اﻣﺘﯽ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪه‪ ،‬رھﺒﺮ و ﻣﻌﻠﻢ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﮐﺮد‪.‬‬
‫ﺗﺴﻠﻴﲈ‪.‬‬
‫ﹰ‬ ‫ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﻋﻠﯽ أﻟﻪ وﺻﺤﺒﻪ وﺳﻠﻢ‬
‫در ﺻﺤﯿﺤﯿﻦ آﻣﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪:‬‬
‫ا� َو ُ�ﻘ ُ‬ ‫َّ‬ ‫ُ‬ ‫َ َ َّ َ ْ َ ُ َ ْ َ َ َ َّ َّ ُ َّ ُ َ َّ ً َ ُ‬
‫َ‬ ‫ُ ْ ُ َ ْ َُ َ‬
‫ﻴﻤﻮا‬ ‫»أ ِمﺮت أن أﻗﺎﺗِﻞ اﻨﻟَّﺎس ﺣﻰﺘ �ﺸﻬﺪوا أن ﻻ إِﻪﻟ إِﻻ ا� َوأن �ﻤﺪا رﺳﻮل ِ ِ‬
‫َ‬ ‫ﺎء ُﻫ ْﻢ َوأَ ْم َﻮال َ ُﻬ ْﻢ إ َّﻻ ﺤﺑَ ِّﻘ َﻬﺎ َوﺣ َﺴ ُ‬
‫ﺎ� ُﻬ ْﻢ َﻰﻠﻋ‬ ‫الﺼ َﻼ َة َو ُ� ْﺆﺗُﻮا َّ‬
‫الﺰ َﺎﻛ َة ﻓَﺈ َذا َ� َﻌﻠُﻮا َﻋ َﺼ ُﻤﻮا ِﻣ ِّ� ِد َﻣ َ‬ ‫َّ‬
‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬
‫َّ‬
‫ا�«) ‪» .(١‬ﺑﻪ ﻣﻦ دﺳﺘﻮر داده ﺷﺪه ﮐﻪ ﺑﺎ ﻣﺮدم ﺑﺠﻨﮕﻢ ﺗﺎ »زﻣﺎﻧﯽ« ﮐﻪ ﺷﮫﺎدت دھﻨﺪ ﮐﻪ‬ ‫ِ‬
‫ﻣﻌﺒﻮد ﺑﺮﺣﻘﯽ ﺟﺰ اﻟﻠﻪ ﻧﯿﺴﺖ و ﻣﺤﻤﺪ ﻓﺮﺳﺘﺎدهی اﻟﻠﻪ اﺳﺖ و ﻧﻤﺎز را ﺑﺮ ﭘﺎ دارﻧﺪ و زﮐﺎت‬
‫را ﺑﭙﺮدازﻧﺪ؛ ھﺮﮔﺎه اﯾﻦ ﭼﻨﯿﻦ ﮐﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺧﻮن و اﻣﻮال ﺧﻮد را از ﻣﻦ ﺟﺰ ﺑﻪ ﺣﻖ آن ﻣﺤﻔﻮظ‬
‫ﮐﺮدهاﻧﺪ و ﺣﺴﺎب »اﻋﻤﺎل ﭘﻨﮫﺎن و درون« آﻧﮫﺎ ﺑﺎ اﻟﻠﻪ اﺳﺖ«‪.‬‬
‫اﻟﻠﻪ ﺑﻪ او ﻓﺮﻣﺎن داد ﺗﺎ ﺑﺎ اﯾﻦ اﻧﺴﺎن ﺑﺠﻨﮕﺪ ﺗﺎ ﺑﺮای اﻟﻠﻪ ﺳﺠﺪه ﮐﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﺑﺮﺗﺮی ﺑﯿﻦ‬
‫اﻧﺴﺎن و ﺑﯿﻦ دﯾﻦ اﺳﺖ روزی ﮐﻪ در ﻣﻮرد ﻧﻤﺎز ﮐﻮﺗﺎھﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺗﺎ ﻧﻤﺎز را ﺗﺮک ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﯾﺎ ﻧﻤﺎز‬
‫ﺑﺮاﯾﺶ ﻧﺎآﺷﻨﺎ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﯾﺎ ﺧﺎﻧﻪی را ﻧﺸﻨﺎﺳﺪ و ﯾﺎ ﺑﺮای اﻟﻠﻪ ﺳﺠﺪه ﻧﮑﻨﺪ‪ ،‬آن وﻗﺖ اﺳﺖ ﮐﻪ‬
‫اﯾﻦ اﻧﺴﺎن ﻧﻪ ﺗﻘﺪﺳﯽ دارد‪ ،‬ﻧﻪ ﺣﺮﻣﺘﯽ‪ ،‬ﻧﻪ ﺟﺎﯾﮕﺎھﯽ و ﻧﻪ ارزﺷﯽ‪.‬‬

‫‪ -١‬ﺑﺨﺎری‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ،٢٥‬ﻣﺴﻠﻢ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ،٩٤‬از اﺑﻦ ﻋﻤﺮ ب‪ ،‬ﺑﺨﺎری ﺣﺪﯾﺚ ‪ ٦٧٧٣ ،٢٨٧٩ ،١٣٨١‬و‬
‫ﻣﺴﻠﻢ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ٩٢٩٠‬از اﺑﻮھﺮﯾﺮه س‪.‬‬
 ‫ﺧﺎﻧﻪای ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﻘﻮی‬ ‫‪١٥٤‬‬

‫اﯾﻦ اﻧﺴﺎن‪ ،‬از روزی ﮐﻪ ﻧﻤﺎزش را ﺗﺮک ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺑﻪ ﺷﺨﺼﯽ ﺑﯽارزش و ﺑﯽﺑﮫﺎ‬
‫ﻣﯽﮔﺮدد‪ ،‬ﮐﺮاﻣﺘﺶ ﻣﻮرد اھﺎﻧﺖ ﻗﺮار ﻣﯽﮔﯿﺮد و ﺑﺎ ﮔﺮدن زدﻧﺶ‪ ،‬ﺗﻨﺒﯿﻪ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﮔﻔﺘﻪاﻧﺪ‪:‬‬
‫اﯾﻦ ﺣﺪ اﺳﺖ و ﮔﻔﺘﻪاﻧﺪ‪ :‬ﮐﺸﺘﻪ ﺷﺪن ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﮐﻔﺮ اﺳﺖ و اﯾﻦ درﺳﺖ اﺳﺖ‪.‬‬
‫زﯾﺮا اﻟﻠﻪ ﻣﺘﻌﺎل ﺑﻪ رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج ﻓﺮﻣﺎن داد ﮐﻪ ﺷﻤﺸﯿﺮ ﺑﮑﺸﺪ و ﺑﺎ اﯾﻦ اﻧﺴﺎن ﺑﺠﻨﮕﺪ‬
‫ﺗﺎ ﺑﻪ ﻧﻤﺎز اﻋﺘﺮاف ﮐﻨﺪ و آن را ادا ﻧﻤﺎﯾﺪ‪.‬‬
‫اﻟﻠﻪ ﻣﺘﻌﺎل درﺑﺎرهی ﻧﺴﻠﯽ از ﻧﺴﻞھﺎ ﮐﻪ در ﻣﻮرد ﻧﻤﺎز ﮐﻮﺗﺎھﯽ ﻧﻤﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪:‬‬
‫ۢ َ ۡ ۡ َ ۡ ٌ َ َ ُ ْ َّ َ ٰ َ َ َّ َ ُ ْ َّ َ َ ٰ َ َ ۡ َ َ‬ ‫َ َ ََ‬
‫ت ف َس ۡوف يَلق ۡون‬
‫﴿فخلف مِن �ع ِدهِم خلف أضاعوا ٱلصلوة وٱ�بعوا ٱلشه� ِ �‬
‫َ‬
‫� ًّيا‪] ﴾٥٩‬ﻣﺮﯾﻢ‪.[٥٩ :‬‬
‫»آﻧﮕﺎه‪ ،‬ﭘﺲ از آﻧﺎن ﺟﺎﻧﺸﯿﻨﺎﻧﯽ ﺑﻪ ﺟﺎی ﻣﺎﻧﺪﻧﺪ ﮐﻪ ﻧﻤﺎز را ﺗﺒﺎه ﺳﺎﺧﺘﻪ و از ھﻮسھﺎ‬
‫ﭘﯿﺮوی ﮐﺮدﻧﺪ‪ ،‬و ﺑﻪ زودی ]ﺳﺰای[ ﮔﻤﺮاھﯽ ]ﺧﻮد[ را ﺧﻮاھﻨﺪ دﯾﺪ«‪.‬‬
‫ِ‬
‫ﯾﮑﯽ از ﭘﯿﺸﯿﻨﯿﺎن ﮔﻮﯾﺪ‪ :‬آﻧﺎن ﻧﻤﺎز را ﺗﺮک ﻧﮑﺮدﻧﺪ اﻣﺎ آن را ﺳﺮ وﻗﺖ ادا ﻧﮑﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺴﻠﻤﺎن ﭼﮕﻮﻧﻪ ادﻋﺎی اﺳﻼم ﻣﯽﮐﻨﺪ ﺣﺎل آﻧﮑﻪ ﻧﻤﺎزش را ﺗﺮک ﮐﺮده اﺳﺖ ﯾﺎ آن را‬
‫در اﺧﺮﯾﻦ ﻟﺤﻈﺎت ﻣﯽﺧﻮاﻧﺪ؟ او ﭼﻪ دﯾﻨﯽ دارد؟! ﮐﻠﻤﻪی ﻻ اﻟﻪ اﻻ اﻟﻠﻪ ﺑﺮای ﺷﺨﺼﯽ ﮐﻪ‬
‫ﺗﺠﺎرت‪ ،‬ﻣﺄﻣﻮرﯾﺖ‪ ،‬ﺷﻐﻞ‪ ،‬ﻣﻨﺼﺐ ﯾﺎ ﮐﻨﻔﺮاﻧﺴﺶ او را از ﻧﻤﺎز ﺑﺎزدارد‪ ،‬ﭼﻪ ﻣﻌﻨﺎ و ﻣﻔﮫﻮﻣﯽ‬
‫دارد؟ ﺳﭙﺲ ﻣﯽآﯾﺪ و در ﺑﺮاﺑﺮ اﻣﺖ و در ﺑﺮاﺑﺮ دﻧﯿﺎ ﺑﺎ ھﻮﯾﺖ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺶ اﻓﺘﺨﺎر ﻣﯽﮐﻨﺪ؟!‬
‫ﭘﺲ ﻧﻤﺎز ﮐﺠﺎﺳﺖ؟‬
‫اموا ْ ُك َس َ ٰ‬
‫ا�‬ ‫ام ٓوا ْ إ َ� ٱ َّ‬
‫لصلَ ٰوة ِ قَ ُ‬
‫ِ‬
‫َّ ۡ ُ َ ٰ َ ُ َ ٰ ُ َ َّ َ َ ُ َ َ ٰ ُ‬
‫ِ� ُه ۡم �ذَا قَ ُ‬‫﴿إِن ٱلم�فِقِ� ي�دِعون ٱ� وهو �د‬
‫َ َ َ ۡ ُ َ َّ َ َّ َ ٗ‬ ‫ُ ٓ َ‬
‫ي َرا ُءون ٱ�َّاس َو� يذك ُرون ٱ� إِ� قل ِي�‪] ﴾١٤٢‬اﻟﻨﺴﺎء‪.[١٤٢ :‬‬
‫»ﻣﻨﺎﻓﻘﺎن‪ ،‬ﺑﺎ اﻟﻠﻪ ﻧﯿﺮﻧﮓ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬و ﺣﺎل آﻧﮑﻪ او ﺑﺎ آﻧﺎن ﻧﯿﺮﻧﮓ ﺧﻮاھﺪ ﮐﺮد و ﭼﻮن ﺑﻪ‬
‫ﻧﻤﺎز اﯾﺴﺘﻨﺪ ﺑﺎ ﮐﺴﺎﻟﺖ ﺑﺮﺧﯿﺰﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﻣﺮدم رﯾﺎ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ و اﻟﻠﻪ را ﺟﺰا اﻧﺪﮐﯽ ﯾﺎد‬
‫ﻧﻤﯽﮐﻨﻨﺪ«‪.‬‬
‫آﻧﮫﺎ ﻧﻤﺎز ﻣﯽﺧﻮاﻧﻨﺪ وﻟﯽ ﻧﻤﺎز ﻋﺼﺮ را ﭘﺲ از ﻏﺮوب ﺧﻮرﺷﯿﺪ و ﻧﻤﺎز ﻇﮫﺮ را ﺳﺎﻋﺖ دو‬
‫و ﻧﻤﺎز ﻣﻐﺮب را ھﻤﺮاه ﺑﺎ ﻧﻤﺎز ﻋﺸﺎ و ﻧﻤﺎز ﺻﺒﺢ را ﺑﺎ ﻃﻠﻮع ﺧﻮرﺷﯿﺪ!‬
‫ﭘﺲ اﺳﻼم ﮐﺠﺎﺳﺖ؟‬
‫ﻻ اﻟﻪ اﻻ اﻟﻠﻪ ﮐﺠﺎﺳﺖ؟‬
‫ﺷﻮر و اﺷﺘﯿﺎق دﯾﻨﯽ ﮐﺠﺎﺳﺖ؟‬
 ‫‪١٥٥‬‬ ‫ﻧﻤﺎز ‪ ...‬ﻧﻤﺎز‬

‫ﻧﻤﺎز ﺗﺮس‪ ،‬در ﺟﻨﮓ اﺣﺰاب ﺷﺮﮐﺖ ﮐﺮد‪ .‬او در‬ ‫رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج ﭘﯿﺶ از ﻧﺎزل ﺷﺪن ِ‬
‫ﺟﮫﺎد‪ ،‬ﺑﻪ ﺟﻨﮓ ﺑﺎ ﻣﺸﺮﮐﺎن ﭘﺮداﺧﺖ در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﺧﻮﻧﺶ در دﺷﻤﻨﯽ ﺑﺎ دﺷﻤﻨﺎن اﻟﻠﻪ ﺑﺮ‬
‫زﻣﯿﻦ ﺟﺎری ﻣﯽﺷﺪ‪ ،‬او ﻧﻤﺎز ﻋﺼﺮ را ﻓﺮاﻣﻮش ﮐﺮد ﺗﺎ اﯾﻦ ﮐﻪ ﺧﻮرﺷﯿﺪ ﻏﺮوب ﮐﺮد‪ .‬ﺑﻪ‬
‫ﺧﺎﻃﺮ ﻟﮫﻮ و ﻟﻌﺐ آن را از ﯾﺎد ﻧﺒﺮد‪ ،‬ﻧﻪ‪ ،‬ھﺮﮔﺰ‪ ،‬ﯾﺎ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻣﺒﺎﺣﺎت‪ ،‬ﻧﻪ‪ ،‬ھﺮﮔﺰ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﺑﻪ‬
‫ﺧﺎﻃﺮ ﻣﺸﻐﻮل ﺷﺪن ﺑﻪ ﺟﻨﮓ ﺑﺎ دﺷﻤﻦ آن را از ﯾﺎد ﺑﺮد‪ ،‬زﯾﺮا ﯾﮫﻮدﯾﺎن‪ ،‬ﻣﺸﺮﮐﺎن و‬
‫ﻣﻨﺎﻓﻘﺎن ﻧﻤﺎز ﻋﺼﺮ را از ﯾﺎدش ﺑﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫وﻗﺘﯽ ﺧﻮرﺷﯿﺪ ﻏﺮوب ﮐﺮد ﺑﻪ ﻋﻤﺮ س ﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬
‫ﻮ� ُﻬ ْﻢ َو ُ�ﺒُ َ‬
‫ﻮر ُﻫ ْﻢ ﻧَ ً‬ ‫ُ ُُ َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َّ َ ْ ُ ْ َ َ َ ْ َ ْ‬ ‫َ َُ َ َ‬
‫ﺎرا«) ‪» .(١‬ﻣﺎ را‬ ‫ﺮﺼ َمﻸ اﷲ �ﻴ‬‫»ﺷﻐﻠﻮﻧﺎ ﻋ ِﻦ الﺼﻼ ِة الﻮﺳﻄﻰ ﺻﻼ ِة اﻟﻌ ِ‬
‫از ﻧﻤﺎز ﻣﯿﺎﻧﻪ‪ ،‬ﻧﻤﺎز ﻋﺼﺮ ﺑﺎز داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬اﻟﻠﻪ دلھﺎ و ﺧﺎﻧﻪھﺎﯾﺸﺎن را ﭘﺮ از آﺗﺶ ﮔﺮداﻧﺪ«‪.‬‬
‫ﺳﭙﺲ ﺑﺮﺧﺎﺳﺖ و ﻧﻤﺎز ﻋﺼﺮ را ﺧﻮاﻧﺪ‪ .‬ﭘﺲ از آن اﻟﻠﻪ ﻧﻤﺎز ﺗﺮس را ﻧﺎزل ﮐﺮد ﺗﺎ ﮐﺴﯽ‬
‫ﮐﻪ در ﺻﻒ ﺟﻨﮓ و ﻣﺒﺎرزه اﺳﺖ و ﮐﺴﯽ ﮐﻪ ﺑﺮ ﭼﮫﺎرﭘﺎﯾﯽ ﺳﻮار اﺳﺖ ﯾﺎ ﺑﯿﻤﺎری ﮐﻪ ﺑﺮ‬
‫ﺗﺨﺖ اﺳﺖ‪ ،‬آن را ﺑﺨﻮاﻧﺪ و ھﯿﭻﮐﺲ ﻋﺬر و ﺑﮫﺎﻧﻪای ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و ﺣﺘﯽ ﺷﺨﺺ زﺧﻤﯽ‬
‫ﺑﺎ وﺟﻮد زﺧﻢھﺎﯾﺶ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ ﻧﻤﺎزش را ﺑﺨﻮاﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﺗﺄﺧﯿﺮ اﻧﺪاﺧﺘﻦ ﻧﻤﺎز از وﻗﺘﺶ‪ ،‬از ﻧﺸﺎﻧﻪھﺎی واﺿﺢ و آﺷﮑﺎر ﻧﻔﺎق اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺴﯿﺎری‬
‫از ﻣﺮدم ﺑﺪان دﭼﺎر ﮔﺸﺘﻪاﻧﺪ‪ ،‬ﻣﮕﺮ ﮐﺴﯽ ﮐﻪ اﻟﻠﻪ ﺑﻪ او رﺣﻢ ﮐﺮده ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ اﮐﺮم ج در آﺧﺮﯾﻦ ﻟﺤﻈﺎت ﻣﺮﮔﺶ ﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬
‫َّ َ َ َ َ َ َ ْ َ َ ُ ُ‬ ‫اﷲ َ‬ ‫» َ‬
‫�ﻢ«) ‪» .(٢‬در ﻣﻮرد ﻧﻤﺎز و ﺑﺮدﮔﺎنﺗﺎن از اﻟﻠﻪ‬ ‫اﷲ ِﻲﻓ الﺼﻼ ِة وﻣﺎمﻠﻜﺖ أﻳﻤﺎﻧ‬
‫ﺑﺘﺮﺳﯿﺪ‪ ،‬از اﻟﻠﻪ ﺑﺘﺮﺳﯿﺪ«‪.‬‬
‫دﯾﻦ ﺑﺪون ﻧﻤﺎز‪ ،‬ﭼﻪ دﯾﻨﯽ اﺳﺖ؟‬
‫ﻣﻌﻨﺎ و ﻣﻔﮫﻮم ﻻ اﻟﻪ اﻻ اﻟﻠﻪ‪ ،‬ﭼﯿﺴﺖ؟‬
‫اﻧﺘﺴﺎب ﺑﻪ اﺳﻼم ﺑﺪون ﻧﻤﺎز‪ ،‬ﯾﻌﻨﯽ ﭼﻪ؟‬
‫ﻣﯽﮔﻮﯾﻨﺪ‪ :‬ﻣﺎ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﯿﻢ‪ ،‬وﻟﯽ در ﻧﻤﺎز ﮐﻮﺗﺎھﯽ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﻤﺎز و ﺗﺄﺧﯿﺮ ﻧﻤﺎز اﻗﺮار‬
‫ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﻨﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺲ ﻻ اﻟﻪ اﻻ اﻟﻠﻪ ﮐﺠﺎﺳﺖ؟‬

‫‪ -١‬ﺑﺨﺎری‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ٤٤١٦ ،٢٨٦٤ ،٤٠٢٢‬و ﻣﺴﻠﻢ‪ ،‬ﺷﻤﺎرهی ‪.١٣٦٧ ،١٣٧٣،١٣٧٥‬‬

‫‪ -٢‬اﺣﻤﺪ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ،٥٨٦‬اﺑﻮداود‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ،٥١٥١‬از ﻋﻠﯽ س‪ ،‬اﺣﻤﺪ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ،٢٦٢٥١ ،٢٦٠٧٨‬از‬
‫امﺳﻠﻤﻪ ل و ر‪.‬ک‪ :‬ﺻﺤﯿﺢ آﻟﺒﺎﻧﯽ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪.٨٦٨‬‬
 ‫ﺧﺎﻧﻪای ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﻘﻮی‬ ‫‪١٥٦‬‬

‫راﺳﺘﮕﻮﯾﯽ و ﺻﺪاﻗﺖ ﺑﺎ اﻟﻠﻪ ﮐﺠﺎﺳﺖ؟‬

‫در ﺣﺪﯾﺚ ﺻﺤﯿﺢ دﯾﮕﺮی از رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج آﻣﺪه اﺳﺖ‪:‬‬
‫َ ُ ْ َ َ ُ َّ ُ َ َّ َ َ َ َّ َ َ‬
‫ﺎلﺼﻼ ِة �ﻴُﺆذن ل َﻬﺎ‪،‬‬‫ﺐ �ﻴﺤﻄﺐ ‪�،‬ﻢ آمﺮ ِﺑ‬ ‫ﻄ‬ ‫ﺖ أَ ْن ُ‬
‫آم َﺮ َﺤﺑ َ‬ ‫» َو َّاﺬﻟي َ� ْﻔﻲﺴ �ﻴَﺪه ﻟَ َﻘ ْﺪ َﻫ َﻤ ْﻤ ُ‬
‫ٍ‬ ‫ِ ِ ِِ‬ ‫ِ‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ َ َ َ‬ ‫َ‬ ‫ُ‬ ‫ً‬
‫ُ َّ ُ َ َ ُ َ َ ُ َّ َّ َ ُ َّ َ َ‬
‫ﺄﺣ ِّﺮق َﻋﻠﻴْ ِﻬ ْﻢ ُ�ﻴُﻮ� ُﻬ ْﻢ«) ‪» .(١‬ﺳﻮﮔﻨﺪ ﺑﻪ‬‫ﺎل ﻓ‬
‫�ﻢ آمﺮ رﺟﻼ �ﻴﺆم اﻨﻟﺎس �ﻢ اﺧﺎ ِﻟﻒ إِﻰﻟ ِرﺟ ٍ‬
‫ﮐﺴﯽ ﮐﻪ ﺟﺎﻧﻢ در دﺳﺖ اوﺳﺖ‪ ،‬ﻗﺼﺪ ﮐﺮدم ﮐﻪ ﺑﻪ ﺟﻤﻊ ﮐﺮدن ﻣﻘﺪاری ھﯿﺰم دﺳﺘﻮر‬
‫دھﻢ و ھﯿﺰم ﺟﻤﻊ ﺷﻮد‪ ،‬ﺳﭙﺲ ﺑﻪ اﻧﺠﺎم ﻧﻤﺎز ﻓﺮﻣﺎن دھﻢ و ﺑﺮای آن اذان ﮔﻔﺘﻪ ﺷﻮد و‬
‫ً‬
‫ﺳﭙﺲ ﺑﻪ ﻣﺮدی دﺳﺘﻮر دھﻢ ﮐﻪ ﺑﺮای ﻣﺮدم اﻣﺎﻣﺖ ﮐﻨﺪ و او اﻣﺎﻣﺖ ﮐﻨﺪ و ﺑﻌﺪا ﺧﻮد از‬
‫ﭘﺸﺖ ﺳﺮ ﺑﻪﺳﻮی ﻣﺮداﻧﯽ »ﮐﻪ ﺑﻪ ﻧﻤﺎز ﻧﯿﺎﻣﺪهاﻧﺪ« ﺑﺮوم و ﺧﺎﻧﻪھﺎﯾﺸﺎن را ﺑﺮ روی آﻧﮫﺎ ﺑﻪ‬
‫ﺳﺨﺘﯽ ﺑﺴﻮزاﻧﻢ!«‬
‫اﻣﺎ اﺣﻤﺪ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺜﯽ دارد ﮐﻪ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬
‫ُ ْ‬ ‫َ‬ ‫َ ِّ َ َ ُّ ِّ َّ َ َ َ ْ ُ َّ َ َ َ َ ْ َ‬ ‫»ل َ ْﻮ َﻻ َﻣﺎ ﻲﻓ ْ ُ ُ‬
‫الﺼﻼة َﺻﻼة اﻟ ِﻌﺸﺎ ِء َوأ َم ْﺮت ِﻓﺘﻴَ ِﺎ�‬ ‫ﻮت ِﻣﻦ اﻟنﺴﺎ ِء واﺬﻟر� ِﺔ ﻷ�ﻤﺖ‬
‫اﺒﻟﻴ ِ‬ ‫ِ‬
‫ْ‬
‫ﻮن َﻣﺎ ﻲﻓ ُ‬‫ُْ ُ َ‬
‫ﻴﻮت ِﺑﺎﻨﻟَّﺎ ِر« ‪» .‬اﮔﺮ زﻧﺎن و ﮐﻮدﮐﺎن در ﺧﺎﻧﻪھﺎ ﻧﺒﻮدﻧﺪ ﻧﻤﺎز را‪ ،‬ﻧﻤﺎز‬
‫) ‪(٢‬‬
‫اﺒﻟ ِ‬ ‫ِ‬ ‫� ِﺮﻗ‬
‫ﻋﺸﺎ را ﺑﺮﭘﺎ ﻣﯽﮐﺮدم ﺳﭙﺲ ﺑﻪ ﺟﻮاﻧﺎﻧﻢ دﺳﺘﻮر ﻣﯽدادم ﮐﻪ ھﺮﭼﻪ در ﺧﺎﻧﻪھﺎ اﺳﺖ ﺑﺎ آﺗﺶ‬
‫ﺑﺴﻮزاﻧﻨﺪ«‪.‬‬
‫ﭼﺮا؟‬
‫زﯾﺮا در زﻣﺮهی ﻣﻨﺎﻓﻘﺎن ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬در ﭘﺲ ﭘﺮدهی اﺳﻼم ﻣﺨﻔﯽ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ وﻟﯽ‬
‫ھﻤﺮاه ﻣﺮدم ﻧﻤﺎز ﻧﻤﯽﺧﻮاﻧﻨﺪ‪ ،‬ادﻋﺎی ﻻ اﻟﻪ اﻻ اﻟﻠﻪ دارﻧﺪ وﻟﯽ ﻧﻤﺎز را ﺑﻪ آﺧﺮ وﻗﺖ ﻣﻮﮐﻮل‬
‫ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﺗﺎ ھﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﻗﻀﺎ ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫از رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج درﺑﺎرهی ﺑﮫﺘﺮﯾﻦ اﻋﻤﺎل ﭘﺮﺳﯿﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬
‫ْ‬ ‫َ‬ ‫ِّ ُ‬
‫ﻼة ِﻲﻓ أ َّو ِل َوﻗ ِﺘ َﻬﺎ«) ‪» .(٣‬ﻧﻤﺎز در ّاول وﻗﺘﺶ«‪.‬‬ ‫»الﺼ‬
‫رﺳﻮل اﮐﺮم ج ﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬

‫‪ -١‬ﺑﺨﺎری‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ٧٠٦٣ ،٦٣٦‬و ﻣﺴﻠﻢ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪.١٤٣٢‬‬

‫‪ -٢‬اﺣﻤﺪ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ٨٧٣١‬و ر‪.‬ک‪.١٠٧٣ :‬‬
‫‪ -٣‬اﺑﻮداود‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ٤٢٦‬و ﺗﺮﻣﺬی‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪.١٧٠‬‬
 ‫‪١٥٧‬‬ ‫ﻧﻤﺎز ‪ ...‬ﻧﻤﺎز‬
‫َ ْ َ َ َ َ ْ َ ُ ُ َّ َ ُ َ َ ْ َ َ َ َ َ َ ْ َ َ‬ ‫َ ْ َ ْ ُ َّ‬
‫�ﻔ َﺮ«) ‪» .(١‬ﻋﮫﺪی ﮐﻪ ﺑﯿﻦ ﻣﺎ و‬ ‫اﺬﻟي ﺑيﻨﻨﺎ و�يﻨﻬﻢ الﺼﻼة �ﻤﻦ ﺗﺮ�ﻬﺎ �ﻘﺪ‬ ‫»اﻟﻌﻬﺪ ِ‬
‫ﺑﯿﻦ آﻧﮫﺎ )ﮐﻔﺎر( وﺟﻮد دارد‪ ،‬ﻧﻤﺎز اﺳﺖ‪ ،‬ﭘﺲ ھﺮﮐﺲ ﻧﻤﺎز را ﺗﺮک ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﮐﺎﻓﺮ ﻣﯽﺷﻮد«‪.‬‬
‫ﺧﻮن او ﺑﺎ ﺷﻤﺸﯿﺮ ﺷﺮﯾﻌﺖ رﯾﺨﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬او ﺧﺎرج از ﻣﻠﺖ اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﻪ ﭘﺎﮐﯽ دارد‪ ،‬ﻧﻪ‬
‫ﻗﺪاﺳﺘﯽ‪ ،‬ﻧﻪ ﻧﺎﻣﻮﺳﯽ و ﻧﻪ ﺣﺮﻣﺘﯽ ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ او ﻧﻪ ﭘﺸﺘﯿﺒﺎﻧﯽ دارد‪ ،‬ﻧﻪ ﺣﺎﻓﻈﯽ و ﻧﻪ‬
‫ﻧﮕﻪدارﻧﺪهای زﯾﺮا او ﺑﺎ اﻟﻠﻪ ﺟﻨﮕﯿﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪:‬‬
‫َ‬ ‫� ْﻔﺮ ﺗَ ْﺮ َك َّ‬ ‫ْ‬
‫َّ َ ْ َ َّ ُ َ َ ْ َ ِّ ْ َ ُ‬
‫الﺼﻼ ِة«) ‪» .(٢‬ﻣﯿﺎﻧﻪی ﺑﯿﻦ ﻣﺮد و ﺑﯿﻦ‬ ‫ِ‬ ‫»إن �� الﺮﺟ ِﻞ و�� الﺮﺸ ِك واﻟ‬
‫ﺷﺮک و ﮐﻔﺮ‪ ،‬ﺗﺮک ﻧﻤﺎز اﺳﺖ«‪.‬‬
‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﻋﺬر و ﺑﮫﺎﻧﻪی ھﯿﭻﮐﺲ را در ﺗﺮک ﻧﻤﺎز ﻧﭙﺬﯾﺮﻓﺖ ﺟﺰ ﮐﺴﯽ ﮐﻪ اﻟﻠﻪ‬
‫ﻣﻌﺬورش ﺑﺪارد »ﻣﻨﻈﻮرم ﺟﻤﺎﻋﺖ اﺳﺖ«‪.‬‬
‫اﺑﻦ ﻣﺴﻌﻮد س ﮔﻮﯾﺪ‪ :‬ﻗﺴﻢ ﺑﻪ ذاﺗﯽ ﮐﻪ ﺟﺎﻧﻢ در دﺳﺖ اوﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺮدی را ﻣﯽآوردﻧﺪ‬
‫ﮐﻪ از ﺷﺪت ﻣﺮض و ﺑﯿﻤﺎری دو ﻧﻔﺮ دﯾﮕﺮ ﺑﻪ او ﮐﻤﮏ ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ ﺗﺎ در ﺻﻒ ﻧﻤﺎز ﺑﺎﯾﺴﺘﺪ‪.‬‬
‫ﯾﮑﯽ از ﺗﺎﺑﻌﯿﻦ ﺻﺎﻟﺢ و ﻧﯿﮑﻮﮐﺎر ﺑﻪ ﻧﺎم ﺛﺎﺑﺖ ﺑﻦ ﻋﺎﻣﺮ ﺑﻦ ﻋﺒﺪاﻟﻠﻪ ﺑﻦ زﺑﯿﺮ ﺑﯿﻤﺎر ﺷﺪ‪ .‬او‬
‫در ﺑﯿﻤﺎری ﻣﺮگ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺻﺪای اذان ﻣﻐﺮب را ﺷﻨﯿﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﭘﺴﺮاﻧﺶ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣﺮا ﺑﻪ ﻣﺴﺠﺪ‬
‫ﺑﺒﺮﯾﺪ‪.‬‬
‫ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﺗﻮ ﺑﯿﻤﺎر ھﺴﺘﯽ و اﻟﻠﻪ ﺗﻮ را ﻣﻌﺬور داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻻ اﻟﻪ اﻻ اﻟﻠﻪ‪ ،‬ﻧﺪای ﺑﺸﺘﺎﺑﯿﺪ ﺑﻪﺳﻮی ﻧﻤﺎز و ﺑﺸﺘﺎﺑﯿﺪ ﺑﻪﺳﻮی رﺳﺘﮕﺎری را‬
‫ﺑﺸﻨﻮم و در ﺧﺎﻧﻪ ﻧﻤﺎز ﺑﺨﻮاﻧﻢ؟! ﺑﻪ اﻟﻠﻪ ﻗﺴﻢ ﺑﺎﯾﺪ ﻣﺮا ﺣﻤﻞ ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬
‫او در آﺧﺮﯾﻦ ﺳﺠﺪهی ﻧﻤﺎز ﻣﻐﺮب‪ ،‬ﺟﺎن ﺑﻪ ﺟﺎن آﻓﺮﯾﻦ ﺗﺴﻠﯿﻢ ﮐﺮد‪.‬‬
‫ﻋﻠﻤﺎ ﮔﻮﯾﻨﺪ‪ :‬اﯾﻦ ﺷﺨﺺ‪ ،‬وﻗﺘﯽ ﻧﻤﺎز ﺻﺒﺢ را ﻣﯽﺧﻮاﻧﺪ‪ ،‬ﭼﻨﯿﻦ دﻋﺎ ﻣﯽﮐﺮد‪ :‬ﯾﺎ اﻟﻠﻪ! ﻣﻦ‬
‫ﻣﺮگ ﻧﯿﮑﻮ را از ﺗﻮ ﺧﻮاھﺎﻧﻢ‪ .‬ﯾﻌﻨﯽ زﯾﺒﺎ و ﺷﮕﻔﺖ آور‪.‬‬
‫ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﻣﺮگ ﻧﯿﮑﻮ ﭼﯿﺴﺖ؟‬
‫ﮔﻔﺖ‪ :‬اﯾﻦ ﮐﻪ اﻟﻠﻪ ﻣﺮا در ﺣﺎل ﺳﺠﺪه ﺑﻤﯿﺮاﻧﺪ‪.‬‬

‫‪ -١‬اﺣﻤﺪ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ،٢٢٥٥٥‬ﺗﺮﻣﺬی‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ،٢٤٨٩‬ﻧﺴﺎﯾﯽ‪ ،‬ﺷﻤﺎره ‪ ،٤٦١‬اﺑﻦ ﻣﺎﺟﻪ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪،١١١٢‬‬
‫ر‪.‬ک‪ :‬اﻟﻤﺸﮑﺎة‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪.٥٧٤‬‬
‫‪ -٢‬ﻣﺴﻠﻢ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ،٢٠٨ ،٢٠٧‬اﺣﻤﺪ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ،١٤٦٨٤‬اﺑﻮداود‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ٤٦٧٠‬و ﺗﺮﻣﺬی‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪.٢٦٨٥‬‬
 ‫ﺧﺎﻧﻪای ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﻘﻮی‬ ‫‪١٥٨‬‬

‫ﻣﺮگ ﻧﯿﮑﻮ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ اﻟﻠﻪ ﺗﻮ را ﭘﺲ از ادای ﻓﺮﯾﻀﻪ ﯾﺎ در ﺻﻒ ﺟﮫﺎد در راه اﻟﻠﻪ‪ ،‬در‬
‫ﻃﮫﺎرت و ﭘﺎﮐﯽ‪ ،‬در ﺳﺠﺪه‪ ،‬در ﻃﻠﺐ ﻋﻠﻢ ﯾﺎ در ﺣﺎل اﻧﻔﺎق در راه اﻟﻠﻪ ﺑﻤﯿﺮاﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺮگ زﺷﺖ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ اﻟﻠﻪ ﺑﻨﺪه را در ﺣﺎل ﮔﻮش دادن ﺑﻪ ﺗﺮاﻧﻪی ﺑﯽﺷﺮﻣﺎﻧﻪ‪ ،‬ﯾﺎ‬
‫ﺷﺐﻧﺸﯿﻨﯽ ﺑﯽﺷﺮﻣﺎﻧﻪ‪ ،‬ﯾﺎ ﺳﻔﺮ ﺑﺮای ﻓﺤﺸﺎ و ﯾﺎ ھﻨﮕﺎم ﻧﻮﺷﯿﺪن ﺟﺎﻣﯽ ﺷﺮاب‪ ،‬ﺑﻤﯿﺮاﻧﺪ‪.‬‬
‫اﯾﻦ ﻣﺮگ زﺷﺖ و ﻧﺎﭘﺴﻨﺪی اﺳﺖ ﮐﻪ ﺻﺎﻟﺤﺎن از آن ﺑﻪ اﻟﻠﻪ ﭘﻨﺎه ﺑﺮدهاﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺳﻌﯿﺪ ﺑﻦ ﻣﺴﯿﺐ در آن ﻗﺴﻤﺖ ﺷﮫﺮ ﻣﺪﯾﻨﻪ درﺧﺎﻧﻪاش ﺑﻮد‪ .‬ﺷﺒﺎﻧﻪ ﺑﻪ ﻣﺴﺠﺪ رﺳﻮل‬
‫اﻟﻠﻪ ج ﻣﯽرﻓﺖ‪ .‬ﺑﺮادراﻧﺶ ﺑﻪ او ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﭼﺮاﻏﯽ ﺑﺎ ﺧﻮد ﺑﺮدار ﺗﺎ در ﺗﺎرﯾﮑﯽ ﺷﺐ‪ ،‬راه را‬
‫ﺑﺒﯿﻨﯽ‪.‬‬
‫ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻧﻮر اﻟﻠﻪ ﻣﺮا ﺑﺲ اﺳﺖ‪:‬‬
‫ُّ‬ ‫َ َ َّ ۡ َ ۡ َ َّ ُ َ ُ ُ ٗ َ َ َ ُ‬
‫﴿ومن لم �ع ِل ٱ� �ۥ نور� �ما �ۥ مِن ن ٍ‬
‫ور‪] ﴾٤٠‬اﻟﻨﻮر‪.[٤٠ :‬‬
‫»اﻟﻠﻪ ﺑﻪ ھﺮﮐﺲ ﻧﻮری ﻧﺪاده ﺑﺎﺷﺪ او را ھﯿﭻ ﻧﻮری ﻧﺨﻮاھﺪ ﺑﻮد«‪.‬‬
‫در ﺣﺪﯾﺜﯽ از رﺳﻮل اﮐﺮم ج آﻣﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ ﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬
‫ْ‬
‫ﺎم ﻳَ ْﻮ َم اﻟﻘﻴَ َ‬ ‫اﻟﻈﻠَﻢ إ َﻰﻟ ال ْ َﻤ َﺴﺎﺟ ِﺪ ﺑﺎﻨﻟُّﻮر َّ‬
‫اﺘﻟ ِّ‬ ‫ُّ‬ ‫»� َ ِّﺮﺸ ال ْ َﻤ َّﺸﺎ� َ‬
‫ﺎﻣ ِﺔ«) ‪» .(١‬ﮐﺴﺎﻧﯽ را ﮐﻪ در‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ﻲﻓ‬
‫ِ‬ ‫�‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﺗﺎرﯾﮑﯽھﺎ ﺑﻪ ﻣﺴﺎﺟﺪ ﻣﯽروﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﻮری ﮐﺎﻣﻞ در روز ﻗﯿﺎﻣﺖ‪ ،‬ﻣﮋده ده«‪.‬‬
‫آﯾﺎ در ﻗﯿﺎﻣﺖ ﺗﺎرﯾﮑﯽ و ﻇﻠﻤﺎت ھﺴﺖ؟ آﯾﺎ ﻗﯿﺎﻣﺖ‪ ،‬ﺷﺐ ھﻢ دارد؟ ﺑﻠﻪ ﺑﻪ اﻟﻠﻪ ﺳﻮﮔﻨﺪ‪،‬‬
‫ﺷﺒﯽ ﺳﯿﺎهﺗﺮ از اﯾﻦ ﺷﺐ و ﺗﺎرﯾﮑﯽای ﺗﺎرﯾﮏﺗﺮ از اﯾﻦ ﻇﻠﻤﺖ‪ .‬اﻟﻠﻪ آن را ﺑﺮای دﺷﻤﻨﺎن‬
‫ﻣﺴﺎﺟﺪ و ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ از راه ﺧﺎﻧﻪھﺎی اﻟﻠﻪ ﻣﻨﺤﺮف ﺷﺪهاﻧﺪ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬اﻟﻠﻪ‬
‫راهﺷﺎن را ﺗﺎرﯾﮏ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬آن زﻣﺎن ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﺆﻣﻨﺎن ﻣﯽﮔﻮﯾﻨﺪ‪:‬‬
‫ۡ‬
‫� ۡم فَٱ�َ ِم ُ ْ ُ ٗ‬
‫ُّ ُ ۡ َ ۡ ُ ْ َ َ ٓ َ ُ‬ ‫ُ ُ َ ََۡ ۡ‬
‫سوا نور�ۖ﴾ ]اﻟﺤﺪﯾﺪ‪.[١٣:‬‬ ‫جعوا وراء‬ ‫﴿ٱنظرونا �قتبِس مِن نورِ�م �ِيل ٱر ِ‬
‫»ﻣﺎ را ﻣﮫﻠﺖ دھﯿﺪ ﺗﺎ از ﻧﻮرﺗﺎن ]اﻧﺪﮐﯽ[ ﺑﺮﮔﯿﺮﯾﻢ‪ ،‬ﮔﻔﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد‪ :‬ﺑﺎزﭘﺲ ﺑﺮﮔﺮدﯾﺪ و ﻧﻮری‬
‫درﺧﻮاﺳﺖ ﮐﻨﯿﺪ«‪.‬‬
‫ﭘﺲ ﮐﺴﯽ ﮐﻪ از ﺧﻮد ﻧﻮری ﻧﺪارد‪ ،‬ﻧﻮری ﺑﺮاﯾﺶ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻧﻤﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺳﻌﯿﺪ‪ ،‬ﻋﺎﻟﻤﯽ از ﺗﺎﺑﻌﯿﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ ﯾﮏ ﭼﺸﻢ داﺷﺖ‪ .‬ﮔﻔﺘﻪاﻧﺪ‪ :‬ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺷﺪت ﮔﺮﯾﻪ از‬
‫ﺧﺸﯿﺖ اﻟﻠﻪ در ﺳﺤﺮﮔﺎھﺎن ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ -١‬اﺑﻮداود‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ،٦٥١‬ﺗﺮﻣﺬی‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ٢٢٢‬و ر‪.‬ک‪ :‬اﻟﻤﺸﮑﺎة ‪.٧٢١‬‬

 ‫‪١٥٩‬‬ ‫ﻧﻤﺎز ‪ ...‬ﻧﻤﺎز‬

‫او ﺑﺎ ھﻤﯿﻦ ﯾﮏ ﭼﺸﻢ‪ ،‬در ﺗﺎرﯾﮑﯽ ﻣﺪﯾﻨﻪ ﺑﻪ ﻣﺴﺠﺪ ﻣﯽرﻓﺖ‪ .‬در واﭘﺴﯿﻦ ﻟﺤﻈﺎت‬
‫ﻣﺮگ‪ ،‬در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﻟﺒﺨﻨﺪی ﺑﻪ ﻟﺐ داﺷﺖ‪ ،‬ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﻪ اﻟﻠﻪ ﻗﺴﻢ‪ ،‬ﭼﮫﻞ ﺳﺎل اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﻦ‬
‫ﭘﯿﺶ از ﮔﻔﺘﻦ اذان در ﻣﺴﺠﺪ ﺣﺎﺿﺮ ﺑﻮدم‪.‬‬
‫اﻣﺎ ﭘﺲ از آﻧﺎن ﮐﺴﺎﻧﯽ آﻣﺪﻧﺪ ﮐﻪ از ﻧﻌﻤﺖھﺎی اﻟﻠﻪ ﺑﮫﺮه ﺑﺮدﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ اﻟﻠﻪ‬
‫ﺳﺴﺘﯽ ﮐﺮدﻧﺪ و ﭘﯿﻮﻧﺪ و وﻇﯿﻔﻪی ﺧﻮد ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﻟﻠﻪ را از ﯾﺎد ﺑﺮدهاﻧﺪ و ﻧﻤﺎز در زﻧﺪﮔﯽ‬
‫آﻧﮫﺎ‪ ،‬از آﺧﺮﯾﻦ اﻣﻮر ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪﺷﺎن ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻋﻤﺮ س ﺑﺎ ﺳﻌﺪ ﮐﻪ ﻗﺼﺪ ﻗﺎدﺳﯿﻪ ﮐﺮده ﺑﻮد‪ ،‬ﺧﺪاﺣﺎﻓﻈﯽ ﮐﺮد و او را ﺑﻪ ﮔﻮﺷﻪای‬
‫ﮐﺸﯿﺪ و او و ﺳﭙﺎھﺶ را ﺑﻪ ﻧﻤﺎز ﺳﻔﺎرش ﻧﻤﻮد و ﮔﻔﺖ‪ :‬در ﻣﻮرد ﻧﻤﺎز‪ ،‬از اﻟﻠﻪ ﺑﺘﺮﺳﯿﺪ‪ ،‬ﭼﺮا‬
‫ﮐﻪ ﺷﻤﺎ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﮔﻨﺎھﺎنﺗﺎن ﺷﮑﺴﺖ ﻣﯽﺧﻮرﯾﺪ‪.‬‬
‫وﻗﺘﯽ ﺗﺮس و وﺣﺸﺖ ﺑﺮ ﺻﺤﺎﺑﻪ ﻏﻠﺒﻪ ﮐﺮد و ﭘﯿﮑﺎر ﺑﺎﻻ ﮔﺮﻓﺖ و ﺗﯿﺮھﺎ ﻧﺸﺎﻧﻪﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪ‬
‫ﭘﯿﮑﺎر و ﺟﮫﺎد را ﺑﻪ ﻋﮫﺪهی ﮔﺮوھﯽ دﯾﮕﺮ‬ ‫ِ‬ ‫و ﭘﺮﺗﺎب ﺷﺪ و ﺳﺮھﺎ از ﮔﺮدنھﺎ ﺟﺪا ﺷﺪ‪ ،‬ﺻﻒ‬
‫ﻗﺮار دادﻧﺪ و ﮔﺮوھﯽ از آﻧﺎن ﺑﺮای ﻧﻤﺎز ﺑﺮﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫اﳊـــ ﹾﺮ ﹸب ﺗ ﹾﹶﺴـــ ﹺﻘﻲ ﹾاﻷﹶ ﹾر ﹶض ﹶﺟﺎ ﹰﻣـــﺎ ﹶأ ﹾ ﹶ‬
‫ﲪـــﺮا‬ ‫ﹶو ﹾ ﹶ‬ ‫ــــﺬﻳ ﹶﻦ إﹺ ﹶذا ﹸد ﹸﻋـــــﻮا ﻟﹺ ﹶﺼـ ﹶ‬
‫ــــﻼ ﹺﲥﹺ ﹾﻢ‬ ‫ﻧﹶﺤـــــﻦ ا ﱠﻟـ ﹺ‬
‫ﹾ ﹸ‬
‫ــــﱪا‬ ‫وح ﹾاﻷﹶ ﹺﻣـ ﹺ‬
‫ــــﲔ ﹶﻓ ﹶﻜـ ﱠ‬ ‫ﹺﰲ ﹶﻣ ﹾﺴـــــ ﹶﻤ ﹺﻊ اﻟـ ﱡ‬
‫ــــﺮ ﹺ‬ ‫ـــﺎز ﹶﻓﻜ ﱠ ﹸ‬
‫ﹶـــﱪوا‬ ‫ﺟﻌ ﹸﻠـــﻮا اﻟﻮﺟـــﻮه إﹺ ﹶﱃ ﹾﹺ‬
‫اﳊ ﹶﺠ ﹺ‬ ‫ﹸ ﹸ ﹶ‬ ‫ﹶ ﹶ‬
‫»ﻣﺎ ﮐﺴﺎﻧﯽ ھﺴﺘﯿﻢ ﮐﻪ وﻗﺘﯽ ﺑﻪﺳﻮی ﻧﻤﺎز ﻓﺮاﺧﻮاﻧﺪه ﺷﻮﯾﻢ و ﺟﻨﮓ زﻣﯿﻦ را ﺑﺎ ﺟﺎم‬
‫ﺧﻮن آﺑﯿﺎری ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ھﻤﮕﯽ رو ﺑﻪ ﺣﺠﺎز ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ و ﺑﺎ ﺻﺪاﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ روح اﻻﻣﯿﻦ ﺑﺮﺳﺪ‪،‬‬
‫ﺗﮑﺒﯿﺮ ﻣﯽﮔﻮﯾﯿﻢ‪ ،‬ﭘﺲ ﺗﮑﺒﯿﺮ ﺑﮕﻮ«‪.‬‬
‫اﺟﺪاد ﻣﺎ ﮐﻪ دﻧﯿﺎ را ﺑﺎ ﻻ اﻟﻪ اﻻ اﻟﻠﻪ ﻓﺘﺢ ﮐﺮدﻧﺪ‪ ،‬آﻣﺪﻧﺪ و ﮐﺎﺑﻞ‪ ،‬ﭘﺎﯾﺘﺨﺖ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن را‬
‫از ھﺮ ﺳﻮ ﻣﺤﺎﺻﺮه ﻧﻤﻮدﻧﺪ‪ .‬آﻧﺎن ﮐﻔﻦ ﺑﺮ ﺗﻦ ﮐﺮده ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬زﯾﺮا ﺧﻮاھﺎن ﻣﺮگ ﺑﺎ ﻋﺰت ﯾﺎ‬
‫ﻣﺮگ در راه اﻟﻠﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪:‬‬
‫ُ ۡ ََۡ‬ ‫ۡ‬ ‫ٓ‬ ‫َّ‬ ‫َ ٓ‬ ‫ُۡ َۡ َ‬
‫�سني ِ‬
‫��﴾ ]اﻟﺘﻮﺑﺔ‪.[٥٢ :‬‬ ‫﴿قل هل ت َر َّ� ُصون ب ِ َنا إِ� إ ِ ۡح َدى ٱ‬
‫»ﺑﮕﻮ‪ :‬آﯾﺎ ﺑﺮای ﻣﺎ ﺟﺰ ﯾﮑﯽ از اﯾﻦ دو ﻧﯿﮑﯽ را اﻧﺘﻈﺎرﻣﯽﺑﺮﯾﺪ؟«‬
‫ﺷﮫﺎدت ﯾﺎ ﭘﯿﺮوزی‪.‬‬
‫ت ﹶﻻﻳﺴــــــــﺮ ﹾاﻷﹶ ﹶﻋ ﹺ‬
‫ﺎد ﹶﻳـــــــﺎ‬ ‫ﱡ‬ ‫ﹶوإﹺ ﱠﻻ ﹶﻓ ﹶﻤ ﹾ‬
‫ـــــــﻮ ﹲ ﹶ ﹸ‬ ‫ــــﲑ ﹶﻫﺎ‬ ‫ﹶﻓﺈﹺ ﱠﻣــــﺎ ﹶﺣ ﹶﻴــــﺎ ﹲة ﹶﻧ ﱠﻈــــ ﹶﻢ ﹶ‬
‫اﻟــــﻮ ﹾﺣ ﹸﻲ ﹶﺳ ﹾ ﹶ‬
‫اك ﺣ ﹺ‬ ‫ﹶﻛ ﹶﻔـــﯽ ﺑﹺﺎ ﹾﻟــــﻤ ﹶﻄﺎﻳﺎ ﻃﹺﻴـ ﹺ‬ ‫ﳉﻨﹶــــــﺎ ﹶو ﹶأ ﹾﻧــــــ ﹶﺖ إﹺ ﹶﻣﺎ ﹸﻣﻨﹶــــــﺎ‬
‫ﺎد ﹶﻳـــﺎ‬ ‫ــﺐ ذ ﹾﻛـــ ﹶﺮ ﹶ ﹶ‬
‫ﹸ‬ ‫ﹶ ﹶ‬ ‫إﹺ ﹶذا ﻧ ﹾ‬
‫ﹶﺤــــــ ﹸﻦ ﹶأ ﹾد ﹶ ﹾ‬
 ‫ﺧﺎﻧﻪای ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﻘﻮی‬ ‫‪١٦٠‬‬

‫»ﯾﺎ زﻧﺪﮔﺎﻧﯽای ﮐﻪ وﺣﯽ اﻟﮫﯽ ﻣﺴﯿﺮ آن را ﺗﻨﻈﯿﻢ ﮐﺮده اﺳﺖ ﯾﺎ ﻣﺮﮔﯽ ﮐﻪ ﺑﺎﻋﺚ‬
‫ﺧﺸﻨﻮدی دﺷﻤﻨﺎن ﻧﻤﯽﺷﻮد‪ ،‬وﻗﺘﯽ ﻣﺎ ﺣﻤﻠﻪ ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ و ﺗﻮ اﻣﺎم ﻣﺎ ھﺴﺘﯽ‪ ،‬ﮐﺎﻓﯽ اﺳﺖ‬
‫ﮐﻪ ﯾﺎدآوری ﭘﺎک ﺗﻮ ﻣﺮﮐﺐ و راھﻨﻤﺎی ﻣﺎﺳﺖ«‪.‬‬
‫آﻧﺎن ﮐﻔﻦ ﺑﺮ ﺗﻦ‪ ،‬ﮐﺎﺑﻞ را ﻣﺤﺎﺻﺮه ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬وﻗﺘﯽ ﻧﻤﺎز ﻇﮫﺮ را ﺧﻮاﻧﺪﻧﺪ‪ ،‬ﻓﺮﻣﺎﻧﺪهی‬
‫ﺑﺰرگ‪ ،‬ﻗﺘﯿﺒﻪ ﺑﻦ ﻣﺴﻠﻢ ﮐﻪ ﭘﯿﺶ از ﺟﻨﮓ ﻣﯽﮔﺮﯾﺴﺖ‪ ،‬ﭼﮫﺮه ﺑﺮ ﺧﺎک ﻣﯽﮐﺸﯿﺪ و ﻧﺼﺮت‬
‫و ﭘﯿﺮوزی را از اﻟﻠﻪ ﻣﯽﺧﻮاﺳﺖ‪ ،‬رو ﺑﻪ ﺳﭙﺎھﯿﺎﻧﺶ ﮐﻪ ﺻﺪھﺰار ﻧﻔﺮ ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﺮد و ﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫ﻣﺮد ﺻﺎﻟﺤﯽ ﺑﻪ ﻧﺎم ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ واﺳﻊ را ﺑﺮاﯾﻢ ﭘﯿﺪا ﮐﻨﯿﺪ‪ ،‬او ﮐﺠﺎﺳﺖ؟ ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ واﺳﻊ‪،‬‬
‫ﻣﻔﺘﯽ ﺳﭙﺎه و اﻣﺎم و ﻋﻼﻣﻪی ﺳﭙﺎھﯿﺎن ﺑﻮد‪ .‬ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﺒﯿﻨﯿﺪ ھﻢ اﮐﻨﻮن او ﮐﺠﺎﺳﺖ‪ .‬زﻣﺎن‬
‫ﻓﺮوش روح و ﺟﺎن‪ ،‬زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ دروازهھﺎی ﺑﮫﺸﺖ ﮔﺸﻮده ﻣﯽﺷﻮد و ﺣﻮر ﻋﯿﻦ ﺑﻪ‬
‫اﺳﺘﻘﺒﺎل از ﺷﮫﺪا ﻣﯽآﯾﻨﺪ‪ ،‬زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻓﺮﺷﺘﮕﺎن ﺣﺎﺿﺮ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ واﺳﻊ را ﺑﺮاﯾﻢ ﭘﯿﺪا ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬آﻧﺎن ﺑﻪ دﻧﺒﺎل وی ﮔﺸﺘﻨﺪ و او را در ﺣﺎﻟﯽ‬
‫ﯾﺎﻓﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻧﯿﺰهاش ﺗﮑﯿﻪ زده ﺑﻮد‪ ،‬اﺷﮏ ﻣﯽرﯾﺨﺖ و اﻧﮕﺸﺖ ﺳﺒﺎﺑﻪاش را ﺑﺎﻻ ﮔﺮﻓﺘﻪ‬
‫ﺑﻮد و ﻣﯽﮔﻔﺖ‪ :‬ﻳﺎ ﺣﻲ وﻳﺎ ﻗﻴﻮم‪.‬‬
‫ﻗﺘﯿﺒﻪ را از ﺣﺎل وی آ ﮔﺎه ﺳﺎﺧﺘﻨﺪ‪ ،‬او ﮔﺮﯾﺴﺖ ﺳﭙﺲ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻗﺴﻢ ﺑﻪ ذاﺗﯽ ﮐﻪ ﺟﺎﻧﻢ‬
‫در دﺳﺖ اوﺳﺖ‪ ،‬اﻧﮕﺸﺖ ﺑﺮاﻓﺮاﺷﺘﻪی ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ واﺳﻊ از ھﺰار ﺷﻤﺸﯿﺮ آﺧﺘﻪ و ﺻﺪھﺰار‬
‫ﺟﻮان ﺗﺎزه ﻧﻔﺲ ﺑﺮاﯾﻢ ﺑﮫﺘﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺟﻨﮓ آﻏﺎز ﺷﺪ و ﻣﺴﻠﻤﺎن ﭘﯿﺮوز ﺷﺪﻧﺪ و ﻧﻤﺎز ﻋﺼﺮ را در ﺷﮫﺮ ﮐﺎﺑﻞ ﺑﺮﭘﺎ داﺷﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻧﻤﺎز‪ ،‬زﻧﺪﮔﯽ اﺳﺖ‪ ،‬زﻧﺪﮔﯽ دلھﺎ‪ ،‬ﻋﮫﺪ و ﭘﯿﻤﺎن اﺳﺖ‪ ،‬ﭘﯿﻤﺎﻧﯽ ﻣﯿﺎن اﻧﺴﺎن و اﻟﻠﻪ و‬
‫روزی ﮐﻪ در اﯾﻦ ﻋﮫﺪ ﮐﻮﺗﺎھﯽ ﮐﻨﺪ ﯾﺎ ﻧﻤﺎزش را ﺑﺎ وﺟﻮد ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ‪ ،‬در ﺟﻤﺎﻋﺖ ﻧﺨﻮاﻧﺪ‪،‬‬
‫ﺑﺪان ﮐﻪ ﺧﻮار و ﺑﯽﮐﺲ ﻣﺎﻧﺪه اﺳﺖ‪ ،‬رﯾﺴﻤﺎن اﻟﮫﯽ ﺑﺎ او ﻗﻄﻊ ﮔﺸﺘﻪ اﺳﺖ و ﻟﻌﻨﺖ‬
‫ﻧﺼﯿﺒﺶ ﮔﺸﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻨﺪﮔﺎن اﻟﻠﻪ‪ ،‬از ﺟﻤﻠﻪ اﺳﺒﺎب و دﻻﯾﻞ ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﯽ ﻣﺎ‪ ،‬ﺣﻔﺎﻇﺖ و ﻧﮕﮫﺪاری اﻟﻠﻪ از ﻣﺎ و‬
‫ﻧﯿﺰ زﻧﺪﮔﯽ ھﻤﺮاه ﺑﺎ ﺧﻮﺷﯽ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺮ ﻋﮫﺪ و ﭘﯿﻤﺎن اﻟﮫﯽ در ﻣﻮرد ﻧﻤﺎز ﻣﺤﺎﻓﻈﺖ‬
‫ﻧﻤﻮدﯾﻢ و در ﻣﻮرد آن ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ را ﺳﻔﺎرش و ﺗﻮﺻﯿﻪ ﻧﻤﻮدهاﯾﻢ‪.‬‬
‫ﻟﻘﻤﺎن ÷ ﺑﻪ ﻓﺮزﻧﺪش ﭼﻨﯿﻦ ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ‪:‬‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ ۡ َ َ ۡ ُ َ َ ۡ ۡ َ َٰ ٓ‬ ‫ۡ ۡ‬ ‫َّ َ َ ۡ‬ ‫َ َُ َ‬
‫� َما أ َصابَك ۖ﴾‬ ‫لصل ٰوة َوأ ُم ۡر بِٱل َمع ُر ِ‬
‫وف وٱنه ع ِن ٱلمنك ِر وٱص ِ�‬ ‫﴿�ٰب َّ‬
‫� أق ِ ِم ٱ‬
‫]ﻟﻘﻤﺎن‪.[١٧ :‬‬
 ‫‪١٦١‬‬ ‫ﻧﻤﺎز ‪ ...‬ﻧﻤﺎز‬

‫»ای ﭘﺴﺮک ﻣﻦ‪ ،‬ﻧﻤﺎز را ﺑﺮﭘﺎ دار و ﺑﻪ ﮐﺎر ﭘﺴﻨﺪﯾﺪه وادار و از ﮐﺎر ﻧﺎﭘﺴﻨﺪ ﺑﺎزدار‪ ،‬و ﺑﺮ‬
‫آﺳﯿﺒﯽ ﮐﻪ ﺑﺮ ﺗﻮ وارد آﻣﺪه اﺳﺖ ﺷﮑﯿﺒﺎ ﺑﺎش«‪.‬‬
‫اﻣﺎ آﯾﺎ ﻧﻤﺎزﮔﺰاری ھﺴﺖ؟ آﯾﺎ ﮐﺴﯽ ھﺴﺖ ﮐﻪ ﻧﻤﺎزش را ﺳﺮ وﻗﺖ ادا ﮐﻨﺪ؟ آﯾﺎ ﮐﺴﯽ‬
‫ھﺴﺖ ﮐﻪ ﺑﺮ اﯾﻦ آﯾﯿﻦ ﺑﺰرﮔﯽ ﮐﻪ رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج آورده اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺪاوﻣﺖ ورزد؟ زﯾﺮا اﯾﻦ‬
‫زﻧﺪﮔﯽ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻋﻤﺮ س در ﻧﻤﺎز ﺻﺒﺢ ﺧﻨﺠﺮ ﺧﻮرد و ﯾﮏ رﮐﻌﺖ ﻧﻤﺎز را از دﺳﺖ داد‪ ،‬ﺧﻮن او را در‬
‫ﺑﺮﮔﺮﻓﺖ و ﻣﺮدان او را ﺑﺮ ﺷﺎﻧﻪھﺎﯾﺸﺎن ﺣﻤﻞ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬او ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪرﺳﯿﺪ و ﮔﻔﺖ‪ :‬آﯾﺎ ﻧﻤﺎزم را‬
‫ﺧﻮاﻧﺪهام؟‬
‫ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﯾﮏ رﮐﻌﺖ ﻣﺎﻧﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫او ﺑﺮﺧﻮاﺳﺖ ﺗﺎ ﻧﻤﺎز ﺑﺨﻮاﻧﺪ وﻟﯽ ﺑﯿﮫﻮش اﻓﺘﺎد‪ .‬دوﺑﺎره ﺑﺮای ﻧﻤﺎز اﯾﺴﺘﺎد اﻣﺎ ﺑﯿﮫﻮش‬
‫ﺷﺪ ﺳﭙﺲ رﮐﻌﺘﺶ را ﺗﻤﺎم ﮐﺮد‪.‬‬
‫در اﯾﻦ ھﻨﮕﺎم ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺷﮑﺮ و ﺳﭙﺎس اﻟﻠﻪ را ﮐﻪ ﻣﺮا در ادای ﻧﻤﺎزم‪ ،‬ﯾﺎری ﮐﺮد‪ .‬در ﻣﻮرد‬
‫ﻧﻤﺎز از اﻟﻠﻪ ﺑﺘﺮﺳﯿﺪ‪ ،‬ﮐﺴﯽ ﮐﻪ ﻧﻤﺎزش را ﺗﺮک ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺑﮫﺮهای از اﺳﻼم ﻧﺒﺮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﮐﺴﯽ ﮐﻪ ﻧﻤﺎز را ﺣﻔﻆ ﮐﻨﺪ‪ ،‬اﻟﻠﻪ از او ﻣﺤﺎﻓﻈﺖ ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﺪ و ﮐﺴﯽﮐﻪ ﺑﻪ ﻧﻤﺎز اھﻤﯿﺘﯽ‬
‫ﻧﺪھﺪ‪ ،‬اﻟﻠﻪ از او ﻣﺤﺎﻓﻈﺖ و ﻧﮕﮫﺪاری ﻧﻤﯽﻧﻤﺎﯾﺪ‪:‬‬
‫ۡ َ ُ َ َّ ُ َ‬ ‫َ‬ ‫َّ‬ ‫َ ۡ‬ ‫َّ َّ َ ٰ َ َ ۡ َ ٰ َ ۡ َ َ ٓ ۡ َ‬
‫� َ� ۡعل ُم َما‬ ‫� ع ِن ٱلف ۡحشاءِ َوٱل ُمنك ِر� َو�ِ� ُر ٱ�ِ أ�� ۗ وٱ‬ ‫﴿إِن ٱلصلوة �ن‬
‫َ ۡ َُ َ‬
‫تصنعون‪] ﴾٤٥‬اﻟﻌﻨﮑﺒﻮت‪.[٤٥ :‬‬
‫ً‬
‫»و ﻧﻤﺎز را ﺑﺮﭘﺎ دار‪ ،‬ﮐﻪ ﻧﻤﺎز از ﮐﺎر زﺷﺖ و ﻧﺎﭘﺴﻨﺪ ﺑﺎز ﻣﯽدارد‪ ،‬و ﻗﻄﻌﺎ ﯾﺎد اﻟﻠﻪ ﺑﺎﻻﺗﺮ‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬و اﻟﻠﻪ ﻣﯽداﻧﺪ ﭼﻪ ﮐﻨﯿﺪ«‪.‬‬
‫ﻣﻦ اﯾﻦ ﺳﺨﻨﺎن را ﻣﯽﮔﻮﯾﻢ زﯾﺮا ﻣﯽﺗﺮﺳﻢ ﮐﻪ ﻣﺮدم ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﮔﺮدش در ﻣﻨﻄﻘﻪی‬
‫»اﺑﮫﺎ« و ﭘﯿﺮاﻣﻮﻧﺶ‪ ،‬ﻧﻤﺎز را ﺑﻪ ﺗﺄﺧﯿﺮ ﺑﯿﻨﺪازﻧﺪ‪ .‬ﺷﺎﯾﺪ رﻓﺎه‪ ،‬اﻣﻨﯿﺖ و آراﻣﺶ ﺑﺮﺧﯽ دلھﺎ‬
‫را از ﯾﺎد اﻟﻠﻪ ﺑﻪ ﺧﻮد ﻣﺸﻐﻮل ﺳﺎزد و ﺑﻪ ﺑﮫﺎﻧﻪی ﺗﻔﺮﯾﺢ‪ ،‬دﯾﺪار ﯾﺎ ﮔﺸﺖ و ﮔﺬار‪ ،‬از اﻟﻠﻪ دور‬
‫ﻧﻤﺎﯾﺪ ﯾﺎ ﺑﺎﻋﺚ ﺗﺄﺧﯿﺮ در ﻓﺮﯾﻀﻪی اﻟﮫﯽ ﮔﺮدد‪.‬‬
‫ای ﺑﻨﺪﮔﺎن اﻟﻠﻪ‪ ،‬ﭼﻪ ﻣﻘﯿﻢ و ﭼﻪ ﮔﺮدﺷﮕﺮ‪ ،‬در ﻣﻮرد ﻧﻤﺎز از اﻟﻠﻪ ﺑﺘﺮﺳﯿﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﺧﺸﻮع و‬
‫ﻓﺮوﺗﻨﯽ آن را ﺳﺮ وﻗﺖ ادا ﮐﻨﯿﺪ‪ ،‬ﺷﺎﯾﺪ ﮐﻪ اﻟﻠﻪ ﺑﻪ ﻣﺎ رﺣﻢ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﺟﻤﻌﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﮕﻮﯾﻢ ﮐﻪ‪:‬‬
 ‫ﺧﺎﻧﻪای ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﻘﻮی‬ ‫‪١٦٢‬‬

‫روز ﺟﻤﻌﻪ ﻧﺰد ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن‪ ،‬ﺑﮫﺘﺮﯾﻦ روزھﺎﺳﺖ‪ .‬روز ﺟﻤﻌﻪ ﺑﺮای ﻣﺎ ﻋﯿﺪ اﺳﺖ‪ ،‬روز‬
‫ﺟﻤﻌﻪ ﺗﺎرﯾﺦ اﺳﺖ‪ ،‬داﺳﺘﺎن روز ﺟﻤﻌﻪ از ﺑﺰرﮔﺘﺮﯾﻦ داﺳﺘﺎنھﺎﺳﺖ‪ ،‬در اﯾﻦ روز اﻟﻠﻪ آدم را‬
‫آﻓﺮﯾﺪ و او را ﺑﻪ ﺑﮫﺸﺖ ﺑﺮد و از ﺑﮫﺸﺖ ﺧﺎرج ﮐﺮد و در اﯾﻦ روز ﻗﯿﺎﻣﺖ ﺑﺮﭘﺎ ﻣﯽﮔﺮدد‪.‬‬
‫اﯾﻦ روز و اﯾﻦ ﺳﺎﻋﺖ‪ ،‬ﻣﯿﻌﺎد درﮔﯿﺮی و ﭘﯿﮑﺎر ﻣﻮﺳﯽ و ﻓﺮﻋﻮن ﺑﻮد‪ ،‬روز ﺟﮫﺎﻧﯽ ﻣﺒﺎرزه‬
‫ﻣﯿﺎن ﺣﻖ و ﺑﺎﻃﻞ اﺳﺖ‪ ،‬روزی اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﻮﺳﯽ ﺑﺎ ﮐﻠﻤﻪی ﻻ اﻟﻪ اﻻ اﻟﻠﻪ و ﻋﺼﺎﯾﺶ در‬
‫ﺑﺮاﺑﺮ ﻓﺮﻋﻮن و دﺟﺎلھﺎ و ﺳﺎﺣﺮان ﮐﻪ ﺑﺮ دﻧﯿﺎ ﺣﮑﻮﻣﺖ ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ‪ ،‬روﺑﺮو ﺷﺪ‪:‬‬
‫ُ ُ ٗ‬ ‫َ ۡ ُ ُ ۡ َُۡ ّ َ ََ ُۡ‬
‫� َ َ‬
‫� ٱ�َّاس ض�﴾ ]ﻃﻪ‪.[٥٩ :‬‬ ‫لز�نةِ وأن‬
‫﴿موعِد�م يوم ٱ ِ‬
‫»ﻣﻮﻋﺪ ﺷﻤﺎ روز ﺟﺸﻦ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﻣﺮدم ﭘﯿﺶ از ﻇﮫﺮ ﮔﺮد ﻣﯽآﯾﻨﺪ«‪.‬‬
‫اﻣﺎ وﻇﯿﻔﻪی ﻣﺎ در اﯾﻦ روز ﭼﯿﺴﺖ؟‬
‫ﺟﺎی ﺗﺄﺳﻒ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺴﯿﺎری از ﻣﺮدم اﯾﻦ روز را روز ﺗﻔﺮﯾﺢ ﻗﺮار دادهاﻧﺪ و در‬
‫راهﺷﺎن ﻧﻤﺎز ﺟﻤﻌﻪ را از دﺳﺖ ﻣﯽدھﻨﺪ‪ ،‬در ﺧﻄﺒﻪ ﺣﺎﺿﺮ ﻧﻤﯽﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺷﻌﺎﺋﺮ و اﻋﻤﺎل ﻧﻤﺎز‬
‫را ادا ﻧﻤﯽﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺧﻮد را ﺑﺮای اﯾﻦ ﮔﺮدھﻤﺎﯾﯽ ﺑﺰرﮔﯽ ﮐﻪ از ﺑﺰرگﺗﺮﯾﻦ روزھﺎی اﻟﻠﻪ اﺳﺖ‪،‬‬
‫آﻣﺎده ﻧﻤﯽﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫از ھﻤﺎن اواﯾﻞ ﺻﺒﺢ‪ ،‬ﻓﺮﺷﺘﮕﺎن ﺑﺮ دروازهی ﻣﺴﺠﺪ ﺣﺎﺿﺮﻧﺪ و اوﻟﯿﻦ ﺣﺎﺿﺮان را ﺛﺒﺖ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬وﻗﺘﯽ ﺧﻄﯿﺐ وارد ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬ﮐﺘﺎبھﺎ ﺑﺴﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ و ﺑﺮای ﺷﻨﯿﺪن ﺧﻄﺒﻪ‬
‫ﺳﮑﻮت ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫از ﺻﺒﺢﮔﺎھﺎن‪ ،‬ﻣﺨﻠﻮﻗﺎت ﮔﻮش ﺑﻪ زﻧﮓ‪ ،‬ﻣﻨﺘﻈﺮ ﺑﺮﭘﺎ ﺷﺪن ﻗﯿﺎﻣﺖ ھﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ھﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ‬
‫ﮐﻪ در ﺣﺪﯾﺚ ﺻﺤﯿﺤﯽ آﻣﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺷﯿﺦ اﻻﺳﻼم در ﻣﺘﻨﯽ آورده اﺳﺖ ﮐﻪ اﮔﺮ ﻣﺴﺎﻓﺮ در وﻗﺖ ﻧﻤﺎز ﺟﻤﻌﻪ ﺑﻪ ﺷﮫﺮی‬
‫رﺳﯿﺪ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺮای ادای ﻧﻤﺎز ﺑﻪ ﻣﺴﺠﺪ ﺑﺮود‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ اﮔﺮ ﻣﺴﺎﻓﺮی ﮐﻪ در ﺣﺎل ﺳﻔﺮ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﺷﮫﺮی ﺑﺮﺳﺪ ﮐﻪ درآن ﻧﻤﺎز ﺟﻤﻌﻪ‬
‫ﺑﺮﭘﺎ ﻣﯽﮔﺮدد‪ ،‬ﺑﺮ او واﺟﺐ اﺳﺖ ﮐﻪ در ﻧﻤﺎز ﺟﻤﻌﻪ ﺷﺮﮐﺖ ﻧﻤﺎﯾﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ ﺧﻄﺒﻪ ﮔﻮش ﻓﺮا‬
‫دھﺪ و ھﻤﺮاه ﺑﺎ اﺣﺴﺎﺳﺎت ﺑﻘﯿﻪی ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن زﻧﺪﮔﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ای ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن‪ ،‬در روز ﺟﻤﻌﻪ ﻣﺎ‬
‫وﻇﺎﯾﻔﯽ ﺑﺮ ﻋﮫﺪه دارﯾﻢ‪:‬‬
‫از ﺟﻤﻠﻪ ﻏﺴﻞ ﮐﺮدن و ﺧﻮﺷﺒﻮﯾﯽ‪ ،‬ﮔﺮوھﯽ از اھﻞ ﻋﻠﻢ آن را واﺟﺐ داﻧﺴﺘﻪاﻧﺪ و‬
‫ﺟﻤﮫﻮر ﻋﻠﻤﺎ‪ ،‬ﻏﺴﻞ را ﺳﻨﺖ داﻧﺴﺘﻪاﻧﺪ‪.‬ﺑﺮای ﭼﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﻏﺴﻞ ﮐﺮد؟‬
‫ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ دﯾﺪار ﺑﺎ اﻟﻠﻪ‪ ،‬زﯾﺮا ﺟﻤﻌﻪ روز ﻋﯿﺪ اﺳﺖ و ﺷﺎﯾﺪ در اﯾﻦ روز ﻣﺮگ ﺑﻪ ﺳﺮاﻏﺖ‬
‫آﻣﺪ‪ .‬اﯾﻦ روز ﺗﻮ را ﺑﻪ ﯾﺎد اﻟﻠﻪ در روز رﺳﺘﺎﺧﯿﺮ ﺑﺰرگ ﻣﯽاﻧﺪازد‪ ،‬روز ﺑﺰرگ‪ ،‬روز ﻗﯿﺎﻣﺖ‬
 ‫‪١٦٣‬‬ ‫ﻧﻤﺎز ‪ ...‬ﻧﻤﺎز‬

‫اﺳﺖ ﮐﻪ در آن ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪای ﻣﺘﻔﺎوت از اﯾﻦ ﺧﻮد را ﻣﯽآراﯾﯿﻢ‪ .‬در روز ﻗﯿﺎﻣﺖ ﻋﺒﺎی ﺧﺰﯾﻦ‪،‬‬
‫ﻟﺒﺎس و زﯾﻨﺖ ﻇﺎھﺮیای وﺟﻮد ﻧﺪارد‪:‬‬
‫ُ َ ‪ٞ‬‬ ‫َۡ َ ُ ۡ َ ُ َ َ َۡ‬
‫�َٰ‬
‫� مِن� ۡم خا� َِية‪] ﴾١٨‬اﻟﺤﺎﻗﺔ‪.[١٨ :‬‬ ‫﴿يوم� ِ ٖذ �عرضون �‬
‫»در آن روز‪ ،‬ﺷﻤﺎ ]ﺑﻪ ﭘﯿﺸﮕﺎه اﻟﻠﻪ[ ﻋﺮﺿﻪ ﻣﯽﺷﻮﯾﺪ‪] ،‬و[ ﭘﻮﺷﯿﺪهای از ﺷﻤﺎ ﭘﻮﺷﯿﺪه‬
‫ﻧﻤﯽﻣﺎﻧﺪ«‪.‬‬
‫ﻧﺎﻣﻪی اﻋﻤﺎل ﻧﻤﺎﯾﺎن و ﭘﺪﯾﺪار اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺪن ﻋﺮﯾﺎن‪ ،‬ﻗﻠﺐ ﺑﺎز و آﺷﮑﺎر اﺳﺖ‪ ،‬وﺟﺪانھﺎ‬
‫ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﺎرﯾﺦ در ﺑﺮاﺑﺮ ﮐﺴﯽﮐﻪ ھﯿﭻ ﻧﮫﺎﻧﯽ از او ﭘﻨﮫﺎن ﻧﻤﯽﻣﺎﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎز و‬
‫ﭘﯿﺪاﺳﺖ‪:‬‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫َ‬ ‫َ َۡ ُ‬ ‫ج ۡئ ُت ُمونَا فُ َ� ٰ َد ٰ‬
‫ى ك َما خلق�ٰ� ۡم أ َّول م َّر� ٖ﴾ ]اﻷﻧﻌﺎم‪.[٩٤ :‬‬
‫َ َ ۡ‬
‫﴿ولقد ِ‬
‫»و ھﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﮐﻪ ﺷﻤﺎ را ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﺑﺎر آﻓﺮﯾﺪﯾﻢ ]اﮐﻨﻮن ﻧﯿﺰ[ ﺗﻨﮫﺎ ﺑﻪ ﺳﻮی ﻣﺎ آﻣﺪهاﯾﺪ«‪.‬‬
‫َ َ ُ ُ َ َ ۡ َ َ َ َ َ َ ۡ َ َ ُ َ ُ َ َ ٗ َ َ َ َ ً َّ ٓ َ‬
‫�ة إِ� أ ۡح َصٮ ٰ َها ۚ﴾‬ ‫َ‬
‫﴿و�قولون �ٰو�لتنا ما ِل �ٰذا ٱلكِ�ٰ ِ‬
‫ب � �غادِر صغِ�ة و� كب ِ‬
‫]اﻟﮑﮫﻒ‪.[٤٩ :‬‬
‫»و ﻣﯽﮔﻮﯾﻨﺪ‪ :‬ای وای ﺑﺮﻣﺎ‪ ،‬اﯾﻦ ﭼﻪ ﻧﺎﻣﻪای اﺳﺖ ﮐﻪ ھﯿﭻ ]ﮐﺎر[ ﮐﻮﭼﮏ و ﺑﺰرﮔﯽ را ﻓﺮو‬
‫ﻧﮕﺬاﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﺟﺰ اﯾﻨﮑﻪ ھﻤﻪ را ﺑﻪ ﺣﺴﺎب آورده اﺳﺖ«‪.‬‬
‫ﻋﻤﺮ س اھﻤﯿﺖ اﯾﻦ روز را ﺑﻪ ﻣﺮدم ﮔﻮﺷﺰد ﻣﯽﻧﻤﻮد و آﻧﺎن را ﺑﻪ آﻣﺎده ﺷﺪن ﺑﺮای‬
‫آن‪ ،‬ﻓﺮﻣﺎن ﻣﯽداد و ﻣﯽﮔﻔﺖ‪ :‬ﺧﻮدﺗﺎن را ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﮐﻨﯿﺪ ﭘﯿﺶ از اﯾﻦ ﮐﻪ ﻣﻮرد ﺣﺴﺎب و‬
‫ﮐﺘﺎب ﻗﺮار ﮔﯿﺮﯾﺪ‪ ،‬اﻋﻤﺎلﺗﺎن را ﺑﺴﻨﺠﯿﺪ ﭘﯿﺶ از اﯾﻨﮑﻪ ﺳﻨﺠﯿﺪه ﺷﻮﯾﺪ و ﺑﺮای ﻋﺮﺿﻪ‬
‫ﺷﺪن در ﺑﺮاﺑﺮ اﻟﻠﻪ ﺧﻮد را آﻣﺎده و ﻣﮫﯿﺎ ﺳﺎزﯾﺪ‪.‬‬
‫ﻇﺎھﺮ زﯾﺒﺎﺳﺖ اﻣﺎ از درون و ﺑﺎﻃﻦ ﮐﺴﯽ ﺧﺒﺮ ﻧﺪارد‪.‬‬
‫ت ﹶﻣ ﹶﻼﺑﹺ ﹸﺴــــــﻨﹶﺎ ﹾ‬
‫اﳋﹶ ﹶﻄﺎ ﹶﻳــــــﺎ‬ ‫ــــــﱰ ﹾ‬ ‫ﹶﻓ ﹶ‬
‫ــــــﲈ ﹶﺳ ﹶ ﹶ‬ ‫ﹶﻟﺒﹺ ﹾﺴـــــﻨﹶﺎ ﹶو ﹺاﺷـــــ ﹰﻴﺎ ﹺﻣـــــ ﹾﻦ ﻛ ﱢ‬
‫ﹸـــــﻞ ﹸﺣ ﹾﺴـــــ ﹴﻦ‬
‫ﹺ‬ ‫ﹺ‬
‫ﻮرﻧﹶـــــﺎ ﹶأ ﹾﺿـــــ ﹶﺤ ﹾﺖ ﹶﺻ ﹶ‬
‫ـــــﻼ ﹶﻳﺎ‬ ‫ﹶوﺗ ﹾﻠـــــ ﹶﻚ ﹸﻗ ﹸﺒ ﹸ‬ ‫ﻮرﻧﹶﺎ ﺑﹺ ﹾ ﹶ‬
‫ـــــﺎﳉ ﱢﻮ ﹶﺷ ﹶ‬
‫ـــــﺎﺧ ﹾﺖ‬ ‫ﹶوﺗ ﹾﻠـــــ ﹶﻚ ﹸﻗ ﹸﺼـــــ ﹸ‬
‫ﻟﺒﺎسھﺎی زﯾﺒﺎ ﭘﻮﺷﯿﺪﯾﻢ‪ ،‬وﻟﯽ ﻟﺒﺎسھﺎی ﻣﺎ ﺧﻄﺎھﺎ را ﻧﭙﻮﺷﺎﻧﯿﺪ‪ ،‬آن ﮐﺎخھﺎی ﻣﺎﺳﺖ‬
‫ﮐﻪ در ھﻮا ﻗﺪﯾﻤﯽ ﺷﺪه اﺳﺖ و آن ﻗﺒﺮھﺎی ﻣﺎﺳﺖ ﮐﻪ از ﺑﯿﻦ رﻓﺘﻪ اﺳﺖ«‪.‬‬
‫ای ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن‪ ،‬از دﯾﮕﺮ اﺣﺴﺎﺳﺎت زﻧﺪهی روز ﻗﯿﺎﻣﺖ‪ ،‬ﺗﻼوت ﺑﺴﯿﺎر ﻗﺮآن اﺳﺖ‪ .‬آﯾﺎ‬
‫ﻣﻌﻘﻮل اﺳﺖ ﮐﻪ ﺳﺨﻨﺮان و ﺧﻄﯿﺐ وارد ﺷﻮد و ﻧﻤﺎزﮔﺰاران ﭘﺲ از او وارد ﺷﻮﻧﺪ؟ ﺑﻠﮑﻪ‬
‫در ﻣﺴﺠﺪ ﺟﺎھﺎی ﺧﺎﻟﯽ ﺑﺴﯿﺎری ﺑﺎﻗﯽ ﻣﯽﻣﺎﻧﺪ‪ ،‬وﻗﺘﯽ ﺳﺨﻨﺮان ﺳﻼم ﻣﯽدھﺪ‪ ،‬ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ‬
‫ﻋﻘﺐ ﻣﺎﻧﺪهاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺪون ھﯿﭻ اﺟﺮ و ﺛﻮاﺑﯽ ﺑﺮای ﻧﻤﺎز ﻣﯽآﯾﻨﺪ‪ .‬ﺳﺎﻋﺖھﺎی ّاول و دوم‪ ،‬ﻧﻤﺎز‬
 ‫ﺧﺎﻧﻪای ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﻘﻮی‬ ‫‪١٦٤‬‬

‫ﭼﻪ ﻣﯽﺷﻮد؟ اﻓﺮادی ﮐﻪ در ﺻﻒھﺎی ّاول ھﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﮐﺠﺎﯾﻨﺪ؟ ﮔﺮوھﯽ از ﻣﺮدم ھﻤﻮاره از‬
‫دﯾﮕﺮان ﭘﯿﺸﯽ ﻣﯽﮔﯿﺮﻧﺪ ﺗﺎ اﯾﻦ ﮐﻪ اﻟﻠﻪ آﻧﺎن را ﺑﺮ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻧﺰدش ھﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮﺗﺮی‬
‫ﻣﯽدھﺪ و ھﻤﻮاره ﮔﺮوھﯽ ھﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺗﺄﺧﯿﺮ ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﻨﺪ و اﻟﻠﻪ آﻧﺎن را ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ‬
‫ﻧﺰدش ھﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﺄﺧﯿﺮ ﻣﯽاﻧﺪازد‪.‬‬
‫ﻋﺪهای اﻓﺮاد ﺑﯽﻓﺮھﻨﮓ ھﻢ ھﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ اﺣﮑﺎم اﻟﮫﯽ را ﻧﻤﯽﻓﮫﻤﻨﺪ و ﭘﺲ از دوﻣﯿﻦ‬
‫ﻧﺪا و ﻓﺮاﺧﻮان و ﺑﻌﺪ از وارد ﺷﺪن ﺧﻄﯿﺐ‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﺮﯾﺪ و ﻓﺮوش ﻣﯽﭘﺮدازﻧﺪ‪ ،‬اﯾﻦ دﯾﮕﺮ ﭼﻪ‬
‫ﻣﻌﺎﻣﻠﻪاﯾﺴﺖ؟ اﻟﻠﻪ در ﺗﺠﺎرت و ﻣﻌﺎﻣﻠﻪی آﻧﺎن ﺳﻮدی ﻧﺒﺨﺸﺪ‪ .‬ﻓﺮﺷﺘﮕﺎن ﺳﮑﻮت ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‬
‫ﺗﺎ ﮔﻮش ﻓﺮا دھﻨﺪ‪ ،‬دروازهی آﺳﻤﺎن ﺑﺮای ﺑﺎﻻ رﻓﺘﻦ دﻋﺎ ﺑﺎز اﺳﺖ‪ ،‬ﺳﺨﻨﺮاﻧﺎن و ﺧﻄﯿﺒﺎن‬
‫اﻣﺖ اﺳﻼﻣﯽ ﺑﺮ ﻣﻨﺒﺮھﺎ ھﺴﺘﻨﺪ و دلھﺎی ﻣﺮدم ﺑﺮای ﺷﻨﯿﺪن ﺧﻄﺒﻪ ﺑﺎز و ﮔﺸﻮده اﺳﺖ‪،‬‬
‫آراﻣﺶ ﻣﺮدم را درﺑﺮﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬رﺣﻤﺖ ھﻤﻪ را ﻓﺮاﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ و اﻟﻠﻪ در آﺳﻤﺎنھﺎ ﺑﻪ‬
‫آﻧﺎن اﻓﺘﺨﺎر و ﻣﺒﺎھﺎت ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ اﯾﻦ اﻓﺮاد ﻏﺎﻓﻞ ﺑﺎ ﺳﺮﮔﺮم ﺷﺪن ﺑﻪ ﺧﺮﯾﺪ و‬
‫ﻓﺮوش‪ ،‬اﺣﺴﺎﺳﺎت ﻣﺮدم را ﺟﺮﯾﺤﻪ دار ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺧﺮﯾﺪ و ﻓﺮوش ﭘﺲ از دوﻣﯿﻦ ﻧﺪا‪ ،‬ﺑﺎﻋﺚ ﺟﺮﯾﺤﻪ دار ﺷﺪن اﺣﺴﺎﺳﺎت ﻣﺮدم و ﺗﺠﺎوز‬
‫ﺑﻪ ﺣﺮﻣﺖ ﻧﻤﺎز ﺟﻤﻌﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫از دﯾﮕﺮ آداب و ﺳﻨﺖھﺎی روز ﺟﻤﻌﻪ‪ ،‬ھﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﮐﻪ ﺑﯿﺎن ﮐﺮدم‪ ،‬ﺧﻮﺷﺒﻮﯾﯽ و‬
‫آراﺳﺘﮕﯽ اﺳﺖ زﯾﺮا اﻟﻠﻪ ﻣﺘﻌﺎل ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪:‬‬
‫ِند ُ ّ َ ۡ‬ ‫ََٰ ٓ َ َ َ ُ ُ ْ َ َ ُ‬
‫� ۡم ع َ‬
‫ج ٖد﴾ ]اﻷﻋﺮاف‪.[٣١ :‬‬
‫� مس ِ‬ ‫ِ‬ ‫﴿۞�ب ِ� ءادم خذوا زِ�نت‬
‫»ای ﻓﺮزﻧﺪان آدم‪ ،‬ﺟﺎﻣﻪی ﺧﻮد را در ھﺮ ﻧﻤﺎزی ﺑﺮﮔﯿﺮﯾﺪ«‪.‬‬
‫ای ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن! ﻧﻤﺎز‪ ،‬ﻧﻤﺎز! ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺮ ﻧﻤﺎز ﻣﺪاوﻣﺖ ورزﯾﺪ‪ ،‬ﺑﻪ وﯾﮋه ﻧﻤﺎز ﺟﻤﻌﻪ‪ .‬ﺑﺮ ادای‬
‫ﻧﻤﺎز ﻣﺤﺎﻓﻈﺖ ورزﯾﺪ و آن را ﺑﺎ ﺧﺸﻮع و ﻓﺮوﺗﻨﯽ ادا ﮐﻨﯿﺪ و ﺧﻮد را ﺑﺮای آن آﻣﺎده ﮐﻨﯿﺪ‬
‫ﺷﺎﯾﺪ ﮐﻪ اﻟﻠﻪ ﺑﺎ رﺣﻤﺖ و ﻣﮫﺮﺑﺎﻧﯽاش ﻣﺎ را ﺑﯿﺎﻣﺮزد‪.‬‬
‫واﷲ اﻋﻠﻢ‪ ،‬وﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯽ ﻧﺒﻴﻨﺎ ﳏﻤﺪ وﻋﻠﯽ آﻟﻪ وﺻﺤﺒﻪ وﺳﻠﻢ‪.‬‬
‫***‬
 ‫دﻓﺎع از زن‬

‫إن اﳊﻤﺪ ﷲ‪ ،‬ﻧﺤﻤﺪه وﻧﺴﺘﻌﻴﻨﻪ وﻧﺴﺘﻐﻔﺮه وﻧﺴﺘﻬﺪﻳﻪ وﻧﻌﻮذ ﺑﺎﷲ ﻣﻦ ﴍور أﻧﻔﺴﻨﺎ وﻣﻦ‬
‫ﺳﻴﺌﺎت أﻋﲈﻟﻨﺎ‪ ،‬ﻣﻦ ﳞﺪه اﷲ ﻓﻼ ﻣﻀﻞ ﻟﻪ وﻣﻦ ﻳﻀﻠﻞ ﻓﻼ ﻫﺎدی ﻟﻪ‪ ،‬وأﺷﻬﺪ أن ﻻ إﻟﻪ إﻻ اﷲ‬
‫ﻛﺜﲑا‪.‬‬
‫ﺗﺴﻠﻴﲈ ﹰ‬
‫ﹰ‬ ‫وأﺷﻬﺪ أن ﳏﻤﺪﹰ ا ﻋﺒﺪه ورﺳﻮﻟﻪ‪ ،‬ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﻋﻠﯽ آﻟﻪ وﺻﺤﺒﻪ وﺳﻠﻢ‬
‫اﻟﻠﻪ ﻷ ﻣﺮدم را ﺑﻪ ﺗﻘﻮاﯾﺶ ﺗﺬﮐﺮ داده اﺳﺖ و ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪:‬‬
‫ۡ‬ ‫َ َ‬ ‫َّ ۡ‬ ‫َ ََ ُ‬ ‫ُ َّ‬ ‫َ َ ُّ َ َّ ُ َّ ُ ْ‬
‫اس ٱ�قوا َر َّ�� ُم ٱ�ِي خلق�م ّمِن �ف ٖس َ�ٰح َِدة ٖ َوخل َق مِن َها‬ ‫﴿ ٰٓ‬
‫���ها ٱ�‬
‫َۡۡ َ َ‬ ‫ََ ٓ ُ َ‬ ‫َ ٓ َّ ُ ْ َّ َ َّ‬ ‫َ ٗ َ ٗ‬ ‫َ ۡ َ َ َ َّ ۡ ُ‬
‫زوجها َو�ث مِنه َما رِجا� كثِ�� َو� ِسا ٗء ۚ َوٱ�قوا ٱ� ٱ�ِي �سا َءلون بِهِۦ َوٱ�رحام ۚ‬
‫َّ َّ َ َ َ َ َ ۡ ُ ۡ ٗ‬
‫إِن ٱ� �ن علي�م َر�ِيبا‪] ﴾١‬اﻟﻨﺴﺎء‪.[١ :‬‬
‫»ای ﻣﺮدم‪ ،‬از ﭘﺮوردﮔﺎرﺗﺎن ﮐﻪ ﺷﻤﺎ را از »ﻧﻔﺲ واﺣﺪی« آﻓﺮﯾﺪ و ﺟﻔﺘﺶ را ]ﻧﯿﺰ[ از او‬
‫]ﻧﺎم[‬
‫آﻓﺮﯾﺪ‪ ،‬و از آن دو‪ ،‬ﻣﺮدان و زﻧﺎن ﺑﺴﯿﺎری ﭘﺮاﮐﻨﺪه ﮐﺮد‪ ،‬ﭘﺮوا دارﯾﺪ و از اﻟﻠﻪ ﮐﻪ ﺑﻪ ِ‬
‫او از ھﻤﺪﯾﮕﺮ درﺧﻮاﺳﺖ ﻣﯽﮐﻨﯿﺪ ﭘﺮوا ﻧﻤﺎﯾﯿﺪ و زﻧﮫﺎر از ﺧﻮﯾﺸﺎوﻧﺪان َﻣ ُﺒﺮﯾﺪ‪ ،‬ﮐﻪ اﻟﻠﻪ‬
‫ھﻤﻮاره ﺑﺮ ﺷﻤﺎ ﻧﮕﮫﺒﺎن اﺳﺖ«‪.‬‬
‫َ ٰٓ َ ُّ َ َّ ُ َّ َ َ ۡ َ ٰ ُ ّ َ َ َ ُ َ ٰ َ َ َ ۡ َ ٰ ُ ۡ ُ ُ ٗ َ ٓ َ‬
‫و�ا َو� َبا�ِل‬‫﴿���ها ٱ�اس إِنا خلق��م مِن ذك ٖر وأن� وجعل��م شع‬
‫‪ٞ‬‬ ‫َ َ َ ُ ٓ ْ َّ َ ۡ َ َ ُ ۡ َ َّ َ ۡ َ ٰ ُ ۡ َّ َّ َ َ ٌ َ‬
‫�ِ عارف ۚوا إِن أ�رم�م عِند ٱ�ِ ��قٮ� ۚم إِن ٱ� عل ِيم خبِ�‪] ﴾١٣‬اﻟﺤﺠﺮات‪.[١٣ :‬‬
‫ّ‬ ‫ّ‬
‫»ای ﻣﺮدم‪ ،‬ﻣﺎ ﺷﻤﺎ را از ﻣﺮد و زﻧﯽ آﻓﺮﯾﺪﯾﻢ‪ ،‬و ﺷﻤﺎ را ﻣﻠﺖ ﻣﻠﺖ و ﻗﺒﯿﻠﻪ ﻗﺒﯿﻠﻪ‬
‫ﮔﺮداﻧﯿﺪﯾﻢ ﺗﺎ ﺑﺎ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ ﺣﺎﺻﻞ ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬در ﺣﻘﯿﻘﺖ ارﺟﻤﻨﺪﺗﺮﯾﻦ ﺷﻤﺎ‬
‫ﻧﺰد اﻟﻠﻪ ﭘﺮھﯿﺰﮔﺎرﺗﺮﯾﻦ ﺷﻤﺎﺳﺖ ﺑﯽﺗﺮدﯾﺪ‪ ،‬اﻟﻠﻪ داﻧﺎی آ ﮔﺎه اﺳﺖ«‪.‬‬
‫َ‬ ‫َّ ُ ْ َ‬ ‫ُ َ‬ ‫َ ُ‬ ‫َۡ َ َ َ ُ‬ ‫َ‬
‫﴿ َوم ِۡن َءا�ٰتِهِۦٓ أن خل َق ل�م ّم ِۡن أنفسِ� ۡم أ ۡز َ� ٰ ٗجا ل ِت ۡسك ُن ٓوا إ ِ ۡ� َها َو َج َعل‬
‫َ ٰ َ َ ٰ ّ َ َ َ َ َّ َ‬ ‫َ ۡ َ ُ َّ َ َّ ٗ َ َ ۡ َ ً َّ‬
‫ت ل ِق ۡو ٖ� �تفك ُرون‪] ﴾٢١‬اﻟﺮوم‪.[٢١ :‬‬ ‫بين�م مودة ور�ة ۚ إِن ِ� �ل ِك �� ٖ‬
‫»و از ﻧﺸﺎﻧﻪھﺎی او اﯾﻨﮑﻪ از ]ﻧﻮع[ ﺧﻮدﺗﺎن ھﻤﺴﺮاﻧﯽ ﺑﺮای ﺷﻤﺎ آﻓﺮﯾﺪ ﺗﺎ ﺑﺪانھﺎ آرام‬
‫ﮔﯿﺮﯾﺪ‪ ،‬و ﻣﯿﺎنﺗﺎن دوﺳﺘﯽ و رﺣﻤﺖ ﻧﮫﺎد‪ .‬آری‪ ،‬در اﯾﻦ ]ﻧﻌﻤﺖ[ ﺑﺮای ﻣﺮدﻣﯽ ﮐﻪ‬
‫ً‬
‫ﻣﯽاﻧﺪﯾﺸﯿﻨﺪ ﻗﻄﻌﺎ ﻧﺸﺎﻧﻪھﺎﯾﯽ اﺳﺖ«‪.‬‬
‫ﺑﺮﺧﯽ از ﻣﻔﺴﺮان ﮔﻔﺘﻪاﻧﺪ‪:‬‬
 ‫ﺧﺎﻧﻪای ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﻘﻮی‬ ‫‪١٦٦‬‬
‫َ َ ْ‬
‫» َوﺧﻠ َﻖ ِﻣﻨ َﻬﺎ َز ْو َﺟ َﻬﺎ« »ﺟﻔﺘﺶ را ]ﻧﯿﺰ[ از او آﻓﺮﯾﺪ«‪.‬‬
‫ﯾﻌﻨﯽ‪ :‬ﺣﻮا را از دﻧﺪهی آدم آﻓﺮﯾﺪ‪.‬‬
‫ﻋﺪهی دﯾﮕﺮی از ﻣﻔﺴﺮان ﮔﻮﯾﻨﺪ‪ :‬ﺑﻠﮑﻪ ھﺮ زوﺟﯽ در اﺻﻞ از زوﺟﯽ دﯾﮕﺮ اﺳﺖ‪:‬‬
‫� َن إ َ ۡ َ‬
‫�هاۖ﴾ ]اﻷﻋﺮاف‪.[١٨٩ :‬‬
‫َ ۡ ُ‬
‫﴿ل ِيس‬
‫ِ‬
‫»ﺗﺎ ﺑﺪان آرام ﮔﯿﺮد«‪.‬‬
‫ﯾﻌﻨﯽ‪ :‬ﺑﺮﺧﯽ در ﮐﻨﺎر ﺑﺮﺧﯽ دﯾﮕﺮ اﺣﺴﺎس آراﻣﺶ ﮐﻨﻨﺪ و اﻟﻠﻪ ھﻤﺴﺮان را آراﻣﺶ‬
‫ﻧﺎﻣﯿﺪه اﺳﺖ و آﻧﺎن در دﻧﯿﺎ و آﺧﺮت ﺳﺘﺮ و ﭘﻮﺷﺶ ھﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج ﺑﻪ رﺣﻢ و ﻣﮫﺮﺑﺎﻧﯽ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ زن ﺗﺸﻮﯾﻖ ﻧﻤﻮده اﺳﺖ و از او دﻓﺎع ﮐﺮده‬
‫اﺳﺖ‪ .‬او ﺑﻮد ﮐﻪ در روز ﻋﺮﻓﻪ اﻋﺘﺮاف ﺑﻪ ﺣﻖ و ﺣﻘﻮﻗﺶ را اﻋﻼم داﺷﺖ و اﻟﻠﻪ ﺑﻪ او ﭼﮫﺎر‬
‫دﺧﺘﺮ داد و ﺑﻪ آﻧﺎن ﻋﻤﺮی ﻃﻮﻻﻧﯽ ﺑﺨﺸﯿﺪ ﺗﺎ آﻧﺠﺎ ﮐﻪ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج آﻧﺎن را ﺑﻪ ازدواج درآورد‬
‫و ﺣﺘﯽ ﺑﺮﺧﯽ از آﻧﺎن را دﻓﻦ ﮐﺮد و ﭘﯿﺶ از ﺳﻔﺮ اﺑﺘﺪا از آﻧﺎن دﯾﺪن ﻣﯽﮐﺮد و ﭘﺲ از‬
‫ﺑﺎزﮔﺸﺖ از ﺳﻔﺮ ﻧﯿﺰ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻋﻼﻗﻪ و ﻣﺤﺒﺖﺷﺎن اﺑﺘﺪا از آﻧﺎن دﯾﺪن ﻣﯽﮐﺮد‪.‬‬
‫رﺳﻮل اﮐﺮم ج در ﺣﺪﯾﺚ ﺻﺤﯿﺤﯽ ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪:‬‬
‫َ‬ ‫»ﻓَﺈ َّن ال ْ َﻤ ْﺮأَ َة ُﺧﻠ َﻘ ْ‬
‫ﺖ ِﻣ ْﻦ ِﺿﻠ ٍﻊ«) ‪» .(١‬زن از دﻧﺪه آﻓﺮﯾﺪه ﺷﺪه اﺳﺖ«‪.‬‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫اﺑﻦ ﻋﺒﺎس ﮔﻔﺘﻪ اﺳﺖ‪ :‬از دﻧﺪهی آدم‪.‬‬
‫اﺣﻤﺪ و ﺗﺮﻣﺬی از ﻋﺎﯾﺸﻪ ل رواﯾﺖ ﮐﺮدهاﻧﺪ ﮐﻪ رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬
‫ﺎل«) ‪» .(٢‬زﻧﺎن ﺑﺎ ﻣﺮدان ھﻤﺴﺎﻧﻨﺪ«‪.‬‬ ‫َّ ِّ َ َ َ َ ُ ِّ َ‬
‫»إِن اﻟنﺴﺎء ﺷﻘﺎﺋِﻖ الﺮﺟ ِ‬
‫اﯾﻦ ﺣﺪﯾﺜﯽ ﺣﺴﻦ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺪﯾﻦ ﻣﻌﻨﺎ ﮐﻪ‪ :‬زن ﻧﯿﻤﻪی ﻣﮑﻤﻞ ﻣﺮد اﺳﺖ و ﻧﯿﻤﯽ از ﺟﺎﻣﻌﻪ را ﺗﺸﮑﯿﻞ ﻣﯽدھﺪ و‬
‫رﺳﺎﻟﺖ را در ﻣﯿﺎن ھﻢ ﺟﻨﺴﺎﻧﺶ ﺑﺎﯾﺪ ادا ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫زن ﻧﺰد ﻣﺎ‪ ،‬ﻣﺎدر‪ ،‬ھﻤﺴﺮ‪ ،‬ﺧﻮاھﺮ‪ ،‬دﺧﺘﺮ‪ ،‬ﻣﻌﻠﻢ‪ ،‬ﻣﺮﺑﯽ و دﻋﻮﺗﮕﺮ اﺳﺖ‪ .‬اﻟﻠﻪ ﺳﺒﺤﺎن ﮐﻪ‬
‫در ﻣﯿﺎن ﺑﻨﺪﮔﺎﻧﺶ‪ ،‬ﺑﺮﺗﺮی را ﺑﻪ ﻋﻤﺮ ﺻﺎﻟﺢ ﻣﯽدھﺪ‪ ،‬ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪:‬‬
‫ۡ ۡ َ ۡ ۡ َ‬ ‫َ ۡ ۡ َ‬ ‫َّ ۡ ۡ‬
‫ت َوٱل ُمؤ ِمن ِ� َوٱل ُمؤمِ�ٰ ِ‬
‫ت ‪] ﴾...‬اﻷﺣﺰاب‪.[٣٥ :‬‬ ‫﴿إِن ٱل ُمسل ِ ِم� َوٱل ُمسل ِ� ٰ ِ‬
‫»ﻣﺮدان و زﻧﺎن ﻣﺴﻠﻤﺎن و ﻣﺮدان و زﻧﺎن ﺑﺎ اﯾﻤﺎن‪.«...‬‬

‫‪ -١‬ﺑﺨﺎری‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ٣٢٦١‬و ﻣﺴﻠﻢ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪.٣٦٠٢ ،٣٦٠١‬‬

‫‪ -٢‬اﺣﻤﺪ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ،٢٥٧٩٦‬اﺑﻮداود‪ ،‬ﺷﻤﺎرهی ‪ ،٢٣٦‬ﺗﺮﻣﺬی‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ١١٣‬و ر‪.‬ک‪ :‬اﻟﻤﺸﮑﺎة‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪.٤٤١‬‬
 ‫‪١٦٧‬‬ ‫دﻓﺎع از زن‬

‫و ﺑﻪ ھﻤﯿﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﺗﺎ آﺧﺮ آﯾﻪ ﺑﻪ ذﮐﺮ دﯾﮕﺮ ﮐﺎرھﺎی ﺧﯿﺮ و اﻋﻤﺎل ﻧﯿﮑﻮ ﻣﯽﭘﺮدازد‪.‬‬
‫اﻟﻠﻪ ﺳﺒﺤﺎن در ﺳﻮرهی آ ل ﻋﻤﺮان‪ ،‬آﻧﺠﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺑﯿﺎن دﻋﻮﺗﮕﺮان‪ ،‬ﻣﺠﺎھﺪان و‬
‫ﻣﮫﺎﺟﺮان ﻣﯽﭘﺮدازد‪ ،‬ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪:‬‬
‫ُ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ُ‬ ‫َ‬
‫ّ ٓ‬ ‫َ‬ ‫َ ۡ َ َ َ َ‬
‫ِن�م ّمِن َذكر أ ۡو أ َ ٰ‬
‫ن��‬
‫ّ ُ‬ ‫ُ َ َ َ‬
‫يع � َمل � ٰ ِم ٖل م‬ ‫ض‬ ‫ُّ‬
‫اب ل ُه ۡم َر� ُه ۡم � ِ� � أ ِ‬ ‫﴿فٱستج‬
‫ٍ‬
‫َۡ ُ ُ ّ َۡ‬
‫ض�﴾ ]آل ﻋﻤﺮان‪.[١٩٥ :‬‬ ‫�عض�م ِم ۢن �ع ٖ‬
‫»ﭘﺲ‪ ،‬ﭘﺮوردﮔﺎرﺷﺎن دﻋﺎی آﻧﺎن را اﺟﺎﺑﺖ ﮐﺮد ]و ﻓﺮﻣﻮد ﮐﻪ‪ [:‬ﻣﻦ ِ‬
‫ﻋﻤﻞ ھﯿﭻ ﺻﺎﺣﺐ‬
‫ﻋﻤﻠﯽ از ﺷﻤﺎ را‪ ،‬از ﻣﺮد ﯾﺎ زن‪ ،‬ﮐﻪ ھﻤﻪ از ﯾﮑﺪﯾﮕﺮﯾﺪ‪ ،‬ﺗﺒﺎه ﻧﻤﯽﮐﻨﻢ«‪.‬‬
‫ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪:‬‬
‫ٓ‬ ‫َ‬
‫َ ُۡ ۡ ُ َ َ ُ ۡ َ ُ َۡ ُ ُ ۡ ۡ ُ َۡ‬
‫ۡ‬
‫﴿وٱلمؤمِنون وٱلمؤمِ�ٰت �عضهم أو ِ�َاء �ع ٖ �‬
‫ض﴾ ]اﻟﺘﻮﺑﺔ‪.[٧١ :‬‬
‫»و ﻣﺮدان و زﻧﺎن ﺑﺎ اﯾﻤﺎن‪ ،‬دوﺳﺘﺎن ﯾﮑﺪﯾﮕﺮﻧﺪ«‪.‬‬
‫ﮔﺮوھﯽ‪ ،‬ﺣﺰب ﻣﺮدان و زﻧﺎن ﻣﺆﻣﻦ ھﺴﺘﻨﺪ و ﮔﺮوھﯽ دﯾﮕﺮ‪ ،‬ﺣﺰب ﻣﺮدان و زﻧﺎن‬
‫ﻣﻨﺎﻓﻖ ھﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬زﻧﺎن و ﻣﺮدان ﻣﺴﻠﻤﺎن ﭘﺮﭼﻢ و ﻋﻼﻣﺘﯽ دارﻧﺪ و زﻧﺎن و ﻣﺮدان ﻣﻨﺎﻓﻖ ﻧﯿﺰ‬
‫ﭘﺮﭼﻤﯽ دارﻧﺪ‪.‬‬
‫رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪:‬‬
‫َ ْ َ َ َّ َ ُ َّ َ َ ٌ ْ َ ُ‬ ‫ِّ‬ ‫» َو ْ‬
‫� ْﻢ«) ‪» .(١‬ﺧﻮﺑﯽ ﺑﻪ زﻧﺎن را ﺑﻪ ﺧﻮد‬ ‫اﺳﺘَ ْﻮ ُﺻﻮا ِﺑﺎﻟن َﺴﺎ ِء ﺧ�ا ﻓ ِﺈ�ﻤﺎ ﻫﻦ ﻋﻮان ِﻋﻨﺪ‬
‫ﺗﻮﺻﯿﻪ ﮐﻨﯿﺪ‪ ،‬زﯾﺮا آﻧﮫﺎ ﻧﺰد ﺷﻤﺎ اﺳﯿﺮﻧﺪ«‪.‬‬
‫ﺷﺎرﺣﺎن ﮐﻠﻤﺎت ﻏﺮﯾﺐ و ﻧﺎ آﺷﻨﺎ ﮔﻮﯾﻨﺪ‪ :‬ﻋﻮان ﯾﻌﻨﯽ اﺳﯿﺮ‪.‬‬
‫زن ﺑﺴﺎن اﺳﯿﺮی اﺳﺖ و ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺑﺎﯾﺪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ او ﻣﮫﺮﺑﺎن ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬از او ﺗﻘﺪﯾﺮ ﻧﻤﺎﯾﺪ و‬
‫ﺑﻪ او اﺣﺘﺮام ﺑﮕﺬارد‪.‬‬
‫در ﺣﺪﯾﺚ ﺻﺤﯿﺢ دﯾﮕﺮی ﮐﻪ ﻧﺰد اﺑﻮداود و دﯾﮕﺮان‪ ،‬آﻣﺪه اﺳﺖ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬
‫ََ َ ُْ ُ َ ْ‬ ‫َ ُْ ُ ْ َ ُْ ُ َ ْ‬
‫� ْﻢ ِﻷﻫ�«) ‪» .(٢‬ﺑﮫﺘﺮﯾﻦ ﺷﻤﺎ ﮐﺴﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ‬ ‫�� ْﻢ ِﻷﻫ ِﻠ ِﻪ ِوأﻧﺎ ﺧ�‬‫»ﺧ��ﻢ ﺧ‬
‫ﺑﺮای اھﻞ و ﻋﯿﺎل ﺧﻮد ﺑﮫﺘﺮ از دﯾﮕﺮان ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬و ﻣﻦ از ھﻤﻪی ﺷﻤﺎ ﺑﺮای اھﻞ و ﻋﯿﺎل ﺧﻮد‬
‫ﺑﮫﺘﺮم«‪.‬‬

‫‪ -١‬ﺗﺮﻣﺬی‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ٣١٨٨ ،١١٥٩‬و ﻧﺴﺎﯾﯽ در اﻟﮑﺒﺮی‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪.٩٠٧٩‬‬

‫‪ -٢‬ﺗﺮﻣﺬی‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ،٤٠٦٢‬دارﻣﯽ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ٢٢٦٢‬و ر‪.‬ک‪ :‬اﻟﻤﺸﮑﺎة‪ :‬ﺣﺪﯾﺚ ‪.٤٢٢‬‬
 ‫ﺧﺎﻧﻪای ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﻘﻮی‬ ‫‪١٦٨‬‬

‫ﺧﻮش رﻓﺘﺎرﺗﺮﯾﻦ ﺷﺨﺺ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻮادهاش‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪ ج ﺑﻮد‪ .‬ﺑﻪ ﻋﺎﯾﺸﻪ ل‬

‫ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬رﻓﺘﺎر ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ وﻗﺘﯽ ﻧﺰد ﺷﻤﺎ ﻣﯽآﻣﺪ‪ ،‬ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﻮد؟ او ﮔﻔﺖ‪ :‬ھﻤﻮاره ﺧﻨﺪهور و‬
‫ﻟﺒﺨﻨﺪ ﺑﺮ ﻟﺐ وارد ﻣﯽﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎ وﺟﻮد ﻣﺸﮑﻼﺗﯽ ﮐﻪ ﺑﺮای اﻣﺖ ﭘﯿﺶ ﻣﯽآﻣﺪ و روﯾﺪادھﺎ و‬
‫اﻣﻮری ﮐﻪ در ذھﻨﺶ ﺑﻮد ﮐﻪ اﮔﺮ ﺑﺮ ﺑﺴﯿﺎری از اﻧﺴﺎنھﺎ ﻋﺮﺿﻪ ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺧﺎرج از‬
‫ﺗﺤﻤﻞ و ﻃﺎﻗﺖﺷﺎن ﻣﯽﺑﻮد‪.‬‬
‫در ﮐﺘﺎب ﺑﺨﺎری در ﺑﺎب ادب آﻣﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ زﯾﺪ ﺑﻦ ﺛﺎﺑﺖ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺷﻮﺧﯽ و ﻣﺰاح ﺑﺎ‬
‫ً‬
‫ﺧﺎﻧﻮاده و وﻗﺎر و ﻣﺘﺎﻧﺖ ﺧﺎرج از ﺧﺎﻧﻪ ﻻزم اﺳﺖ‪ .‬ﻋﺪهای از ﻣﺮدم ﮐﺎﻣﻼ ﻋﮑﺲ اﯾﻦ‬
‫ﻣﻄﻠﺐ ﻋﻤﻞ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎ دوﺳﺘﺎن و ھﻤﮑﺎرانﺷﺎن ﺑﺎ ﺷﻮﺧﯽ و ﺧﻨﺪه ﺑﺮﺧﻮرد ﻣﯽﮐﻨﺪ و‬
‫در ﺧﺎﻧﻪ ﺑﺎ ﺧﺎﻧﻮاده ﻋﺒﻮس و ﺗﺮﺷﺮو ھﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﯾﮑﯽ از ﺷﺎﻋﺮان ﻣﺴﻠﻤﺎن ﭼﻨﯿﻦ ﺳﺮوده اﺳﺖ‪:‬‬
‫ﹺ‬
‫ـــــــــﺠ ﹸ‬
‫ﻮن‬ ‫ﹸ‬ ‫اﻟﺸـ‬‫ـــــــــﺎل ﱠ‬ ‫ﹶو ﹶﻳــــــــــﺎ ﹸأ ﱠم ﱢ‬
‫اﻟﺮ ﹶﺟـ‬ ‫ﹸ‬
‫ــــــــــﻮن‬ ‫ــــــــــﻼ ﹲم ﹶأ ﱡ ﹶﳞـــــــــــﺎ ﹾاﻷﹸ ﱢم ا ﹾ ﹶ‬
‫ﳊﻨﹸـ‬ ‫ﹶ‬ ‫ﹶﺳـ‬
‫ﹸ‬
‫ــــــــﻮن‬‫ــــــــﺎﳉ ﹶﲈ ﹺﺟ ﹺﻢ ﹶﻻ ﹶ ﹸﳞـ‬
‫ﹾﹶ‬
‫ﹺ‬
‫ــــــــﻚ ﺑﹺـ‬‫ﹺﻋ ﹶﻔﺎ ﹶﻓـ‬ ‫ﹶﺤ ﹺﻤــــــﻲ‬ ‫ﹶﻓ ﹶﺄ ﹾﻧــــــ ﹶﺖ ﹶو ﹸﻟــــــﻮ ﹶد ﹶة ﹾاﻷﹶ ﹾﺑ ﹶﻄـ ﹺ‬
‫ـــــﺎل ﻧ ﹾ‬
‫»ﺳﻼم ﺑﺮ ﺗﻮ ای ﻣﺎدر ﻣﮫﺮﺑﺎن‪ ،‬ای ﻣﺎدر ﻣﺮدان ﭘﺮ ھﻢ و ﻏﻢ‪ ،‬ﺗﻮ ھﺴﺘﯽ ﮐﻪ ﻗﮫﺮﻣﺎﻧﺎن را‬
‫ﺑﻪ دﻧﯿﺎ ﻣﯽآوری و ﻣﺎ ﺑﺎ ﺟﺎن و دل از ﻋﻔﺖ و ﭘﺎﮐﺪاﻣﻨﯿﺖ ﺣﻤﺎﯾﺖ ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ و ﻧﻤﯽﮔﺬارﯾﻢ‬
‫ﺑﻪ آن اھﺎﻧﺖ ﺷﻮد«‪.‬‬
‫ﺳﺨﻨﻮری ﻣﻌﺎﺻﺮ در دﻓﺎع از زن در ﺑﺮاﺑﺮ ﺗﻤﺪن دروﻏﯿﻦ ﭼﻨﯿﻦ ﮔﻔﺘﻪ اﺳﺖ‪:‬‬
‫ﺎﴏ‬ ‫و ﹶﺷــــــــ ﱡﻘﻮا ﹺﺟ ﹾﻠﺒ ﹶﺎﲠــــــــﺎ ﺑﹺﺎ ﹾﻟـــــــــﻤ ﹶﺨ ﹺ‬ ‫ﻮق‬ ‫ﹶأ ﹾﺧﺮﺟﻮﻫـــﺎ ﹺﻣـــﻦ ا ﹾﻟ ﹺﻌ ﹶﻔ ﹺ‬
‫ـــﺎف إﹺ ﹶﱃ اﻟﺴـــ ﹺ‬
‫ﹶ‬ ‫ﹶ ﹶﹶ‬ ‫ﹶ‬ ‫ﱡ‬ ‫ﹶ‬ ‫ﹶ ﹸ ﹶ‬
‫ــــﻒ ﹶﻓـ ﹺ‬
‫ــــﺎﺟﺮ‬ ‫ﻮح ﺑﹺ ﹶﻜـ ﱢ‬ ‫ــــﺮ ﹺاء ا ﹾﻟــــــ ﹶﻤ ﹾﻔ ﹸﻀ ﹺ‬
‫ﻟ ﹾﻠ ﹶﻬـ ﹶ‬
‫ﹺ‬ ‫ﺟﻌ ﹸﻠﻮﻫــــــــﺎ ﺑﹺﺎ ﹾﻟـــــــــﻤﺠ ﱠﻼ ﹺ‬
‫ت ﹶر ﹾﻣــــــــﺰ ﹰا‬ ‫ﹶ ﹶ‬ ‫ﹶ ﹶ ﹶ‬
‫اﳊ ﹶﻴــــــﺎ ﹶة ﺑﹺﺎ ﹾﻟـــــــ ﹶﺨﻨ ﹺ‬
‫ﹶﺎﺟﺮ‬ ‫ﹶو ﹶﻗــــــﺪﹾ ﹶﻣﺰﱠ ﹸﻗــــــﻮا ﹾ ﹶ‬ ‫ـــــﻢ ﹺ ﹶﲠـــــﺎ ﹶﻗـــــﺪﹾ ﹶﺣ ﱠ‬
‫ـــــﺮ ﹸروا‬ ‫ﹶوا ﱠدﻋﹶـــــ ﹾﻮا ﹶأ ﱠﳖﹸ ﹾ‬
‫»او را از ﻋﻔﺖ و ﭘﺎﮐﺪاﻣﻨﯽ ﺑﻪ ﺑﺎزارھﺎ ﺑﺮدهاﻧﺪ و ﺑﺎ ﭼﻮﺑﺪﺳﺘﯽھﺎ‪ ،‬ﻟﺒﺎس و ﺟﻠﺒﺎﺑﺶ را‬
‫ﭘﺎره ﮐﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺗﺼﻮﯾﺮش را ﺑﺎ دﺳﺘﯽ ﻓﺎﺟﺮاﻧﻪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻧﺸﺎﻧﻪ و ﻋﻼﻣﺘﯽ از ﯾﺎوهﮔﻮﯾﯽ و‬
‫رﺳﻮاﯾﯽ ﺑﺮ ﺟﻠﺪ ﻣﺠﻠﻪ ﻗﺮار دادهاﻧﺪ‪ ،‬و ادﻋﺎ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ اﯾﻦ ﮐﺎر‪ ،‬ﻧﺴﻞﺷﺎن را آزاد‬
‫ﮐﺮدهاﻧﺪ ﺣﺎل آﻧﮑﻪ ﺷﺮم و ﺣﯿﺎ را ﺑﺎ ﺧﻨﺠﺮی ﺗﮑﻪ ﺗﮑﻪ ﮐﺮدهاﻧﺪ«‪.‬‬
‫ﯾﮑﯽ از ﺧﺮدﻣﻨﺪان ﺑﺮ ﭘﺎدﺷﺎھﯽ وارد ﺷﺪ‪ .‬دﺧﺘﺮ ﭘﺎدﺷﺎه را دﯾﺪ ﮐﻪ ﮐﻨﺎرش ﻧﺸﺴﺘﻪ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺎدﺷﺎه ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺷﻨﯿﺪهام ﮐﻪ ﻣﺮدم ﻣﯽﮔﻮﯾﻨﺪ‪ :‬دﺧﺘﺮان دور را ﻧﺰدﯾﮏ و ﻧﺰدﯾﮏ را‬
‫دور و ﺻﻠﻪی رﺣﻢ را ﻗﻄﻊ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﻣﺮد ﺧﺮدﻣﻨﺪ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻧﻪ ﺟﻨﺎب ﭘﺎدﺷﺎه‪ ،‬ﺑﻪ اﻟﻠﻪ ﻗﺴﻢ‬
 ‫‪١٦٩‬‬ ‫دﻓﺎع از زن‬

‫آﻧﺎن ﮔﻞھﺎی ﺧﻮﺷﺒﻮی دل ھﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺮدان را آوردهاﻧﺪ‪ ،‬ﻗﮫﺮﻣﺎﻧﺎن را زاﯾﯿﺪهاﻧﺪ‪ ،‬آﻧﺎن‬

‫ﻣﺮاورﯾﺪھﺎی ﮐﻤﯿﺎب و ﻟﺒﺎسھﺎی ﺧﺰﯾﻦ ﻣﺤﺎﻓﻈﺖ ﺷﺪه و ﻣﺼﻮﻧﻨﺪ‪ ،‬از ﺑﯿﻤﺎر ﻧﮕﮫﺪاری‬
‫ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ و از ﺷﺨﺺ ﻣﺮده ﯾﺎد ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﻓﺮزﻧﺪان ﻣﮫﺮﺑﺎن و ﺧﺪﻣﺘﮕﺰار ﭘﺪرﺑﺰرگھﺎ‬
‫ﻣﺎدرﺑﺰرگھﺎ ھﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻊ از آﺗﺶ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ و ﮔﻨﺠﯿﻨﻪھﺎی ارزﺷﻤﻨﺪی ھﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج ﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ ْ َ َ َ‬
‫ﺟﺎر َ�تَ ْ َ َّ ُ َ َ ْ َ َ ْ َّ َ َ َّ َ ُ َّ ُ َّ ُ َ ً َ َّ‬
‫ﺎر«) ‪.(١‬‬
‫� ﻓﺮ�ﺎﻫﻤﺎ وأﺣﺴﻦ ِإﻴﻟ ِﻬﻦ وزوﺟﻬﻦ �ﻦ ﻪﻟ ِﺣﺠﺎﺑﺎ ِﻣﻦ اﻨﻟ ِ‬ ‫»ﻣﻦ ﺎﻋل ِ ِ‬
‫»ﮐﺴﯽ ﮐﻪ ﺳﺮﭘﺮﺳﺘﯽ دو دﺧﺘﺮ را ﺑﻪ دوش ﮔﯿﺮد ﭘﺲ آن دو را ﺗﺮﺑﯿﺖ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ آن دو‬
‫ﻧﯿﮑﯽ ﮐﻨﺪ و آن دو را ﻋﺮوس ﮐﻨﺪ آﻧﺎن ﺣﺠﺎب و ﻣﺎﻧﻌﯽ از آﺗﺶ ﺑﺮای او ھﺴﺘﻨﺪ«‪.‬‬
‫ﺑﺎ ﺗﺮﺑﯿﺖ دﺧﺘﺮ ﺑﺮ آﻣﻮزشھﺎ و ﺗﻌﺎﻟﯿﻢ ﮐﺘﺎب اﻟﻠﻪ و ﺳﻨﺖ در ﺧﺎﻧﻪ‪ ،‬ﺣﺠﺎب و ﻣﺎﻧﻌﯽ از‬
‫آﺗﺶ ﻣﯽﮔﺮدد‪.‬‬
‫اﺑﻮ ﻃﯿﺐ ﻣﺘﻨﺒﯽ در ﻣﻮرد ﺧﻮاھﺮ ﺳﯿﻒ اﻟﺪوﻟﻪ‪ ،‬ﭼﻨﯿﻦ ﻣﺮﺛﯿﻪ ﺳﺮاﯾﯽ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪:‬‬
‫ـــــﲆ اﻟﺮ ﹶﺟــــــ ﹺ‬ ‫ﹺ‬
‫ﺎل‬ ‫ﹶﻟ ﹸﻔ ﱢﻀــــــ ﹶﻠﺖ اﻟﻨﱢ ﹶﺴــــــﺎ ﹸء ﹶﻋـ ﹶ ﱢ‬ ‫ﹶو ﹶﻟـــــ ﹾﻮ ﹶﻛـــــ ﹶ‬
‫ﺎن اﻟﻨﱢ ﹶﺴـــــﺎ ﹸء ﹶﻛ ﹶﻤـــــ ﹾﻦ ﻋ ﹶﹶﺮ ﹾﻓﻨﹶـــــﺎ‬

‫ـــــــــﻼ ﹺل‬
‫ﹶ‬ ‫ـــــــــﺮ ﻟﹺ ﹾﻠ ﹺﻬ‬
‫ﹲ‬ ‫ﹶو ﹶﻻ اﻟﺘﱠـــــــــ ﹾﺬ ﹺﻛ ﹸﲑ ﹶﻓ ﹾﺨ‬ ‫ﺐ‬‫ﺲ ﹶﻋ ﹾﻴـــ ﹲ‬ ‫اﻟﺸـــ ﹾﻤ ﹺ‬‫ــﺚ ﹺﻻ ﹾﺳـــ ﹺﻢ ﱠ‬ ‫ﹶو ﹶﻣـــﺎ اﻟ ﱠﺘ ﹾﺄﻧﹺﻴـ ﹸ‬
‫»اﮔﺮ زﻧﺎن ھﻤﭽﻮن زﻧﺎﻧﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﺎ ﻣﯽﺷﻨﺎﺳﯿﻢ‪ ،‬ﭘﺲ زﻧﺎن ﺑﺮ ﻣﺮدان ﺑﺮﺗﺮی دارﻧﺪ‪،‬‬
‫ﻣﺆﻧﺚ ﺑﻮدن ﺑﺮای ﺧﻮرﺷﯿﺪ ﻋﯿﺐ ﻧﯿﺴﺖ و ﻣﺬﮐﺮ ﺑﻮدن ﻣﺎﯾﻪی اﻓﺘﺨﺎر ھﻼل ﻣﺎه‬
‫ﻧﻤﯽﺑﺎﺷﺪ«‪.‬‬
‫ﮔﻮﯾﺪ‪ :‬ای ﺳﯿﻒ اﻟﺪوﻟﻪ‪ ،‬اﮔﺮ زﻧﺎن ﺑﺴﺎن ﺧﻮاھﺮ ﺗﻮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬زﻧﺎن ﺑﺮ ﻣﺮدان ﺑﺮﺗﺮی دارﻧﺪ‪،‬‬
‫در ﻣﯿﺎن ﻣﺮدان ﮐﺴﺎﻧﯽ ھﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ﻧﺎﺧﻦ ﯾﮏ زن ھﻢ ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ و در ﻣﯿﺎن زﻧﺎن‬
‫ﮐﺴﺎﻧﯽ ھﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ھﺰار ﻣﺮد‪ ،‬ﺑﺮاﺑﺮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﭼﺮا ﻣﺎ ﺑﻪ زن اھﻤﯿﺖ ﻣﯽدھﯿﻢ؟‬
‫ﭼﺮا از زن دﻓﺎع ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ؟ زﯾﺮا زن ﻣﻈﻠﻮم واﻗﻊ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬در ﺟﺎﻣﻌﻪی ﺟﺎھﻠﯿﺖ‬
‫ﺑﺖﭘﺮﺳﺖ ﻣﺸﺮک‪ ،‬در ﺷﺒﻪ ﺟﺰﯾﺮهی ﻋﺮﺑﺴﺘﺎن ﻣﻮرد ﻇﻠﻢ و ﺳﺘﻢ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬او را از‬
‫ارﺛﯿﻪ‪ ،‬رای و ﻧﻈﺮ ﻣﺤﺮوم ﺳﺎﺧﺘﻨﺪ و او را از ﺣﻤﻞ ﻣﺒﺎدی و اﺻﻮل ﺑﺎزداﺷﺘﻪاﻧﺪ‪ ،‬او را‬
‫دﺳﺖ ﮐﻢ ﮔﺮﻓﺘﻪاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺴﺎن ﺗﻤﺪن ﻏﺮﺑﯽ و ﻓﺮھﻨﮓ ﻣﺎدﯾﮕﺮی ﺑﺎ او رﻓﺘﺎر ﮐﺮدهاﻧﺪ‪.‬‬

‫‪ -١‬اﺣﻤﺪ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ،١١٦٦٩‬اﺑﻮداود‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ٥١٤٢‬از اﺑﻮ ﺳﻌﯿﺪ ﺧﺪری س‪ ،‬ﻣﺴﻠﻢ ﻗﺴﻤﺖ اول آن را از‬
‫اﻧﺲ ﺑﻦ ﻣﺎﻟﮏ رواﯾﺖ ﮐﺮده اﺳﺖ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪.٦٦٤٧‬‬
 ‫ﺧﺎﻧﻪای ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﻘﻮی‬ ‫‪١٧٠‬‬

‫اﯾﻦ ﭼﻪ ﻣﺼﯿﺒﺘﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ در ﺟﺎھﻠﯿﺖ ﺑﺮ ﺳﺮ زن آﻣﺪ؟ ﻓﺎﺟﻌﻪای ﻧﺎﮔﻮار ﮐﻪ ﻓﻘﻂ اﻟﻠﻪ‬

‫از آن ﺑﺎﺧﺒﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫او از ﺣﺎﻟﺖ ﮐﻔﺮ و ﺷﺮﮐﯽ ﮐﻪ اﮐﻨﻮن در آن زﻧﺪﮔﯽ ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‪ ،‬رﻧﺞ ﻣﯽﺑﺮد‪ ،‬آﻧﺠﺎ ﮐﻪ ﭘﺲ‬
‫از ﺟﻨﮓ ﺟﮫﺎﻧﯽ اول‪ ،‬زن را آوردﻧﺪ ﺗﺎ ﺗﺎﻧﮏ و ھﻮاﭘﯿﻤﺎ را ﺑﺮاﻧﺪ‪ ،‬اﺳﻠﺤﻪ ﺑﻪ دﺳﺖ ﺑﮕﯿﺮد‪،‬‬
‫ﮐﻼﺷﯿﻨﮑﻮف ﺣﻤﻞ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﺟﻨﮕﺠﻮﯾﺎن ﺑﺠﻨﮕﺪ‪ ،‬در ﻣﯿﺪان ﻧﺒﺮد‪ ،‬ﻣﺒﺎرزه ﮐﻨﺪ و ﭘﻠﯿﺲ ﻋﺒﻮر‬
‫و ﻣﺮور ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪ اﻟﻠﻪ ﻗﺴﻢ اﯾﻨﮫﺎ اﻣﻮری ھﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﯿﺎﻧﮕﺮ ﻗﺪرﻧﺸﻨﺎﺳﯽ از زن و ﻧﺪاﻧﺴﺘﻦ ارزش و‬
‫ﻣﻨﺰﻟﺘﺶ در ﺑﺰرگﺗﺮﯾﻦ ﭼﯿﺰی ﮐﻪ دارد‪ ،‬ﯾﻌﻨﯽ ﻋﻔﺖ‪ ،‬ﺣﯿﺎ و ﭘﺎﮐﺪاﻣﻨﯽ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮﺧﯽ از ﭘﺪران ﻧﯿﺰ ﺑﻪ زن ﻇﻠﻢ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬زﯾﺮا ﺑﺴﯿﺎری از آﻧﺎن ارزش و ﻣﻘﺎم زن را‬
‫ﻧﻤﯽداﻧﻨﺪ‪ ،‬از او ﻣﺸﻮرت ﻧﻤﯽﺧﻮاھﻨﺪ و ﺑﺮای ﻧﻈﺮش ارزﺷﯽ ﻗﺎﯾﻞ ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻋﺪهای ھﻢ در‬
‫ازدواج دﺧﺘﺮﺷﺎن ﺳﻨﮓ اﻧﺪازی ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬وﻗﺘﯽ ﺷﺨﺼﯽ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺧﻮاﺳﺘﮕﺎری ﻣﯽﮐﻨﺪ‪،‬‬
‫ﺑﻨﺎ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﺧﻮد ﻧﻪ ﻧﻈﺮ دﺧﺘﺮش او را رد ﻣﯽﮐﻨﺪ و ﺣﺘﯽ دﺧﺘﺮش را از آن ﻣﻄﻠﻊ ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ‬
‫ﺗﺎ آﻧﺠﺎ ﮐﻪ دﺧﺘﺮ در ﺧﺎﻧﻪ ﻣﯽﻣﺎﻧﺪ و ﺑﺎ ﺑﺪﺑﺨﺘﯽ و ﺗﺄﺳﻒ زﻧﺪﮔﯽ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫زن از ﺟﺎﻧﺐ ﺑﺮﺧﯽ از ﺷﻮھﺮان ﻧﯿﺰ ﻣﻮرد ﻇﻠﻢ و ﺳﺘﻢ ﻗﺮار ﻣﯽﮔﯿﺮد‪ .‬او ﺑﺎ زن ﺑﻪ ﻋﻨﻮان‬
‫ﭼﮫﺎرﭘﺎﯾﯽ ﮐﻪ در ﺧﺎﻧﻪ اﺳﺖ‪ ،‬رﻓﺘﺎر ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻧﻪ اﺣﺘﺮاﻣﯽ‪ ،‬ﻧﻪ رﺣﻤﯽ‪ ،‬ﻧﻪ ﮔﻮش ﻓﺮادادن ﺑﻪ‬
‫ﻧﻈﺮش و ﻧﻪ ﺑﺤﺚ و ﮔﻔﺘﮕﻮ ﺑﻪ ﺷﯿﻮهی ﻧﯿﮑﻮ‪ ،‬ﻧﻪ ﺣﻘﻮﻗﯽ! زن در ﻧﻈﺮ او از ﺻﻨﻒ دﯾﮕﺮی‬
‫اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺑﯽادﺑﯽ و ﺧﺸﻮﻧﺖ ﺑﺎ او رﻓﺘﺎر ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﺪ‪.‬‬
‫اﻟﻠﻪ ﻷ از زن دﻓﺎع ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬زﯾﺮا زن ﺟﺰو ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن و ﻣﺆﻣﻨﺎن اﺳﺖ‪ ،‬اﻟﻠﻪ ﺳﺒﺤﺎن‬
‫ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪:‬‬
‫َّ َّ َ ُ َ ُ َ َّ َ َ ُ ْ‬
‫ِين َءامن ٓۗوا﴾ ]اﻟﺤﺞ‪.[٣٨ :‬‬
‫﴿إِن ٱ� ي�ٰف ِع ع ِن ٱ�‬
‫ً‬
‫»ﻗﻄﻌﺎ اﻟﻠﻪ از ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ اﯾﻤﺎن آوردهاﻧﺪ دﻓﺎع ﻣﯽﮐﻨﺪ«‪.‬‬
‫رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج از زن دﻓﺎع ﻧﻤﻮد‪ ،‬زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺣﻘﻮق زن را ادا ﮐﺮد و در ﺑﺴﯿﺎری از‬
‫ﻣﻨﺎﺳﺐھﺎ ﺣﻘﻮق ﺑﺴﯿﺎری را ﺑﺮاﯾﺶ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬وﻟﯽ از وﻗﺘﯽ ﮐﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪ‪ ،‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ‬
‫ﻓﻘﻪ دﯾﻦ و ﮐﺘﺎب و ﺳﻨﺖ ﻧﺎآ ﮔﺎه و ﺑﯽﺧﺒﺮ ﻣﺎﻧﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺴﺎﯾﻠﯽ در آن اﺗﻔﺎق اﺳﺖ ﮐﻪ‬
‫ﺣﺘﯽ ﺧﺮدﻣﻨﺪان ﻧﯿﺰ از آن ﺑﻪ ﺷﮕﻔﺘﯽ آﻣﺪهاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل‪:‬‬
‫وﻗﺘﯽ در ﻣﺠﻠﺴﯽ‪ ،‬ذﮐﺮ زن ﺑﻪ ﻣﯿﺎن ﻣﯽآﯾﺪ‪ ،‬ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ‪» :‬ﻣﻌﺬرت ﻣﯽﺧﻮاھﻢ‪ ،‬زن!« اﯾﻦ‬
‫ﻧﺎدان اﺣﻤﻖ ﮔﻤﺎن ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ ﮔﻔﺘﻦ ﮐﻠﻤﻪی زن‪ ،‬ﮔﻮشھﺎ ﯾﺎ ﻣﺠﻠﺲ را ﻧﺠﺲ ﮐﺮده‬
‫اﺳﺖ‪ .‬او ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ‪» :‬اﻟﻠﻪ ﺷﻤﺎ را از ﮔﻨﺎه ﺑﻪ دور دارد!« اﯾﻦ ﻋﺒﺎرﺗﯽ ﻧﺎدرﺳﺖ اﺳﺖ و ﺣﺮام‬
 ‫‪١٧١‬‬ ‫دﻓﺎع از زن‬

‫اﺳﺖ ﮐﻪ ﮐﺴﯽ ﭼﻨﯿﻦ ﺑﮕﻮﯾﺪ ﮐﻪ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ در ﻣﺠﻠﺲ ﺣﺎﺿﺮ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ و آن را ﻣﯽﺷﻨﻮﻧﺪ‪،‬‬

‫ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ ﺷﺪت آن را اﻧﮑﺎر ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ‪.‬‬
‫از دﯾﮕﺮ ﻣﻮارد اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﮔﺮوھﯽ داﺷﺘﻦ ﮐﻨﯿﻪ ﺑﺎ ﻧﺎم دﺧﺘﺮ ﯾﺎ زن را ﻣﻮﺟﺐ ﺗﺤﻘﯿﺮ‬
‫و اھﺎﻧﺖ ﻣﯽداﻧﻨﺪ و ﺣﺎﺿﺮ ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ او را »اﺑﻮﻓﺎﻃﻤﻪ« ﯾﺎ »اﺑﻮاﺳﻤﺎ« ﯾﺎ »اﺑﻮ ﺧﺪﯾﺠﻪ« ﺻﺪا‬
‫ﺑﺰﻧﯽ و اﯾﻦ اﺷﺘﺒﺎه اﺳﺖ‪ ،‬ﺧﯿﻠﯽ از اﻓﺮاد ﺻﺎﻟﺢ و ﻗﮫﺮﻣﺎﻧﺎن ﻣﯿﺪانھﺎی ﺟﻨﮓ‪ ،‬ﻧﺎم‬
‫دﺧﺘﺮانﺷﺎن را ﮐﻨﯿﻪ ﻗﺮار داده ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺴﯿﺎری از ﺳﻠﻒ ﺻﺎﻟﺢ‪ ،‬رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج را ﺑﺎ ﻧﺎم و ﮐﻨﯿﻪی »اﺑﻮزھﺮا« ﺻﺪا ﻣﯽزدﻧﺪ‪،‬‬
‫ﯾﻌﻨﯽ ﻓﺎﻃﻤﻪی ﺑﺘﻮل‪ ،‬دﺧﺘﺮ رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج ﮐﻪ ﻣﺤﻤﺪ اﻗﺒﺎل‪ ،‬ﺷﺎﻋﺮ ﭘﺎﮐﺴﺘﺎﻧﯽ در وﺻﻔﺶ‬
‫ﭼﻨﯿﻦ ﮔﻮﯾﺪ‪:‬‬
‫ﹶﻣــــ ﹾﻦ ﹶذا ﹸﻳ ﹶﺴــــ ﹺ‬
‫ﺎوي ﹺﰲ ﹾاﻷﹶ ﹶﻧــــﺎ ﹺم ﹸﻋ ﹶﻼ ﹶﻫــــﺎ‬ ‫ـﻲ ﹸأ ﱡم ﹶﻣـ ﹾﻦ؟ ﹺﻫـ ﹶﻲ زﹶ ﹾو ﹸج ﹶﻣـ ﹾﻦ؟‬ ‫ﹺ‬ ‫ﹺ‬
‫ﻫ ﹶﻲ ﺑﹺﻨﹾ ﹸﺖ ﹶﻣ ﹾﻦ؟ ﻫ ﹶ‬
‫ـــــﻞ ﺑﹺﺎﻟ ﱠﺘﻮ ﹺﺣﻴـ ﹺ‬
‫ﹺﺟ ﹾ ﹺﱪﻳـ ﹸ‬ ‫ﴍ ﹺف ﹸﻣ ﹾﺮ ﹶﺳ‬
‫ـــــﺪ ﹶﻗــــــﺪﹾ ﹶر ﱠﺑﺎ ﹶﻫــــــﺎ‬ ‫ﹾ‬ ‫ﹴ‬
‫ـــــــﻞ‬ ‫ﻮﻫـــــــﺎ ﹶﻓ ﹾﻬـــــــ ﹶﻮ ﹶأ ﹾ ﹶ‬
‫ﹶأ ﱠﻣـــــــﺎ ﹶأ ﹸﺑ ﹶ‬
‫ﹺ ﹺ ﹺ‬ ‫ﹺ‬ ‫ﹺ‬
‫ﹶﺳــــــــ ﹾﻴ ﹰﻔﺎ ﹶﻏــــــــﺪﹰ ا ﺑﹺ ﹶﻴﻤﻴﻨــــــــﻪ ﹶﺗ ﱠﻴ ﹶ‬
‫ﺎﻫــــــــﺎ‬ ‫ــــﲆ زﹶ ﹾو ﹸﺟ ﹶﻬـــــﺎ ﹶﻻﺗ ﹶﹶﺴـــــ ﹾﻞ ﹶﻋﻨﹾـــــ ﹸﻪ ﺳـ ﹶ‬
‫ــــﻮی‬ ‫ﹶو ﹶﻋـ ﱞ‬
‫»او دﺧﺘﺮ ﮐﯿﺴﺖ‪ :‬ﻣﺎدر ﮐﯿﺴﺖ؟ ھﻤﺴﺮ ﮐﯿﺴﺖ؟ ﮐﯿﺴﺖ ﮐﻪ در ﻣﺨﻠﻮﻗﺎت از او واﻻﺗﺮ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ؟‬
‫ﭘﺪرش اﺷﺮف ﻓﺮﺳﺘﺎدﮔﺎن اﺳﺖ‪ ،‬ﮐﻪ ﺟﺒﺮﯾﯿﻞ او را ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﻮﺣﯿﺪ و ﯾﮑﺘﺎﭘﺮﺳﺘﯽ‬
‫ﺗﺮﺑﯿﺖ ﻧﻤﻮد‪ ،‬از ھﻤﺴﺮش ﻋﻠﯽ ﻧﯿﺰ ﭼﯿﺰی ﺟﺰ ﺷﻤﺸﯿﺮش ﮐﻪ ﺑﺎ دﺳﺖ راﺳﺖ آن را‬
‫ﻣﯽﮔﺮداﻧﺪ‪ ،‬ﻣﭙﺮس«‪.‬‬
‫ﺷﻮﻗﯽ ﮔﻮﯾﺪ‪:‬‬
‫ـــــــــﲑ ﹶأ ﱠن ﹺﱄ ﹶأ ﹶﺳـــــــــﺎ ﹸء‬‫ﺑﹺ ﹶﻤـــــــــﺪﹾ ﹺﺣ ﹶﻚ ﹶﻏ‬ ‫ﹺ‬
‫ﹾﹶ‬ ‫ﹶأ ﹶﺑــــﺎ اﻟﺰﱠ ﹾﻫــــ ﹶﺮاء ﹶﻗــــﺪﹾ ﹶﺟــــﺎ ﹶوزﹾ ﹸ‬
‫ت ﹶﺣــــﺪﱢ ي‬
‫»ای ﭘﺪر زھﺮا‪ ،‬ﻣﻦ ﺑﺎ ﺟﺮأت دادن ﺑﻪ ﺧﻮد و ﻣﺪح ﮐﺮدﻧﺖ از ﺣﺪم ﺗﺠﺎوز ﮐﺮدم‪ ،‬وﻟﯽ‬
‫اﯾﻦ ﯾﮏ ﺑﯽادﺑﯽ از ﻃﺮف ﻣﻦ اﺳﺖ«‪.‬‬
‫ﺧﺮدﻣﻨﺪان ﻋﺮب ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺷﺮف و اﻓﺘﺨﺎر ﺧﻮد و ﻋﻔﺖ و ﺷﺮاﻓﺖ و اﺣﺘﺮام ﻣﺎدرﺷﺎن‪،‬‬
‫ﺑﻪ او ﻧﺴﺒﺖ داده ﻣﯽﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺟﺮﯾﺮ ﺷﺎﻋﺮ ﮔﻮﯾﺪ‪:‬‬
‫ﺑﹺـــــ ﹶﺄﴍ ﹶ ﹺ‬
‫ــــﺮ ﹾ ﹶ‬
‫اﳉـــــ ﹶﻮا ﹶدا‬ ‫ف ﻣﻨﹾـــــ ﹶﻚ ﹶﻳـــــﺎ ﻋ ﹶﹸﻤـ ﹸ‬ ‫ﹶ‬ ‫ﺐ ﹾﺑـــ ﹸﻦ ﹶﻣﺎ ﹶﻣـــ ﹶﺔ ﹶوا ﹾﺑـــ ﹸﻦ ﹸﺳـــ ﹾﻌﺪﹶ ی‬ ‫ﹶﻓ ﹶ‬
‫ـــﲈ ﹶﻛ ﹾﻌـــ ﹸ‬

‫ﹶر ﹶأ ﹾﻳــــ ﹸﺖ ا ﹾﻟـــــ ﹶﻤ ﹾﺮ ﹶء ﹶﻳ ﹾﻠــــﺰﹶ ﹸم ﹶﻣــــﺎ ﹾ‬

‫اﺳــــ ﹶﺘ ﹶﻌﺎ ﹶدا‬ ‫ــــــــﻮ ﹾد ﹶﺻـــــــــﺎﻟﹺ ﹶﺢ ﹾاﻷﹶ ﹾﺧـــــــــ ﹶﻼ ﹺق إﹺ ﱢﲏ‬
‫ﹶﺗ ﹶﻌـ ﱠ‬
 ‫ﺧﺎﻧﻪای ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﻘﻮی‬ ‫‪١٧٢‬‬
‫ﹺ‬
‫ﻳﻢ ا ﹾﻟــــــ ﹶﲈل ﹶﻗـــــﺪﹾ ﹶﺳـــــ ﹶﺒ ﹶﻖ ﹾ ﹶ‬
‫اﳉـــــ ﹶﻮا ﹶدا‬ ‫ﹶﻛـ ﹺ‬
‫ــــﺮ ﹸ‬ ‫ــــﺮ ﹾﺑــــ ﹶﻦ ﹶﻟــــ ﹾﻴ ﹺﲇ‬
‫ﹶﻋ ﹶﻠــــ ﹾﻴﻜﹸﻢ ﹶذا اﻟﻨﱠــــﺪﹶ ی ﻋ ﹶﹸﻤ ﹶ‬
‫»ای ﻋﻤﺮ ﺑﺨﺸﻨﺪه‪ ،‬ﮐﻌﺐ ﺑﻦ ﻣﺎﻣﻪ و اﺑﻦ ُﺳﻌﺪی از ﺗﻮ ﺑﺨﺸﻨﺪهﺗﺮ ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ‪،‬‬
‫اﺧﻼق ﺧﻮب ﭼﻨﯿﻦ ﺑﻮده اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﻦ دﯾﺪهام ﮐﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﺷﺨﺺ آﻧﭽﻪ ﻣﯽﺧﻮاھﺪ ﭘﺲ‬
‫ﺑﮕﯿﺮد ﺑﭙﺮدازد‪ ،‬ﻣﺜﻞ ﺑﺨﺸﻨﺪه‪ ،‬ﻋﻤﺮ ﺑﻦ ﻟﯿﻠﯽ ﺑﺎﺷﯿﺪ‪ ،‬ﺑﺨﺸﻨﺪهی ﻣﺎل ﮐﻪ از ﺑﺨﺸﻨﺪﮔﺎن‬
‫ﺳﺒﻘﺖ ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ«‪.‬‬
‫ﻋﻤﺮ ﺑﻦ ﻟﯿﻠﯽ ھﻤﺎن ﻋﻤﺮ ﺑﻦ ﻋﺒﺪاﻟﻌﺰﯾﺰ اﺳﺖ‪ ،‬او از اﯾﻦ ﮐﻪ او را ﻋﻤﺮ ﺑﻦ ﻟﯿﻠﯽ ﺻﺪا‬
‫ﻣﯽزدﻧﺪ‪ ،‬ﺧﻮﺷﺤﺎل ﻣﯽﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻋﺜﻤﺎن س ﻧﯿﺰ ھﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ او را در ﻣﺠﺎﻟﺲ اﺑﻦ اروی‪ ،‬ﻣﯽﺧﻮاﻧﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺷﺎدﻣﺎن‬
‫ﻣﯽﮔﺸﺖ‪.‬‬
‫ﻧﺎﺑﻐﻪی ذﺑﯿﺎﻧﯽ ﺑﺮ ﻧﻌﻤﺎن ﺑﻦ ﻣﻨﺬر وارد ﺷﺪ و او را در ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﺮدم ﺳﺘﺎﯾﺶ ﻧﻤﻮد و او و‬
‫ﺣﮑﻮﻣﺘﺶ را در ﻣﯿﺎن ﺑﻨﯽ ﻣﻨﺬر ﮐﻪ ﭘﺎدﺷﺎھﺎن ﻋﺮب ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺪح ﻧﻤﻮد و ﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫ﺐ‬‫ــــﺮا ﹺع ا ﹾﻟ ﹶﻜ ﹶﺘ ﹺﺎﺋـــــ ﹺ‬ ‫ﹺ‬ ‫ﹺﲠﹺـــــﻦ ﹸﻓ ﹸﻠـ ﹲ ﹺ‬
‫ــــﻮل ﻣـــــ ﹾﻦ ﻗـ ﹶ‬ ‫ﱠ‬ ‫ــــﲑ ﹶأ ﱠن ﹸﺳــــ ﹸﻴﻮ ﹶﻓ ﹸﻬ ﹾﻢ‬ ‫ــــﺐ ﻓﹺ ﹺ‬
‫ــــﻴﻬ ﹾﻢ ﹶﻏ ﹾ ﹶ‬ ‫ﹶو ﹶﻻ ﹶﻋ ﹾﻴ ﹶ‬
‫ــﺮ ﹾﺑ ﹶﻦ ﹸﻛـــ ﱠﻞ اﻟﺘ ﹶﱠﺠـــ ﹺ‬
‫ﺎر ﹺ‬
‫ب‬ ‫إﹺ ﹶﱃ ا ﹾﻟ ﹶﻴـــ ﹾﻮ ﹺم ﹶﻗـــﺪﹾ ﹸﺟـ ﱢ‬ ‫ﻴﻤــــ ﹴﺔ‬ ‫ﹺ‬ ‫ﹺ‬ ‫ﹺ‬
‫ﹸــــﻮ ﱢر ﹾﺛ ﹶﻦ ﻣــــ ﹾﻦ ﹶأزﹾ ﹶﻣــــﺎن ﹶﻳــــ ﹾﻮ ﹺم ﹶﺣﻠ ﹶ‬
‫ﺗ ﹸ‬
‫»ﻋﯿﺒﯽ در اﯾﺸﺎن ﻧﯿﺴﺖ ﺟﺰ اﯾﻨﮑﻪ ﺷﻤﺸﯿﺮھﺎیﺷﺎن از ﮐﻮﺑﯿﺪن ﮔﺮوهھﺎی ﺟﻨﮕﯽ ﮐﻨﺪ‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬از روزﮔﺎر ﺣﻠﯿﻤﻪ ﺑﻪ ارث رﺳﯿﺪهاﻧﺪ و ﺗﺎ ﺑﻪ اﻣﺮوز ﺗﻤﺎم ﺗﺠﺎرب ﺑﺎ آﻧﮫﺎ اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺘﻪ‬
‫اﺳﺖ«‪.‬‬
‫او ﮔﻮﯾﺪ‪ :‬از دوران ﻣﺎدرﺑﺰرگﺗﺎن ﺣﻠﯿﻤﻪ‪ ،‬ﺧﻮن دﺷﻤﻨﺎنﺗﺎن از ﺷﻤﺸﯿﺮانﺗﺎن ﻣﯽﭼﮑﺪ!‬
‫او ﺧﻮﺷﺤﺎل ﺷﺪ و ﺑﻪ وی ﺟﺎﯾﺰه داد‪.‬‬
‫ﮐﻨﯿﻪی ﻗﻄﺮی ﺑﻦ ﻓﺠﺎءه‪ ،‬اﺑﻮﻧﻌﺎﻣﻪ ﺑﻮد‪ ،‬ﻧﺎم دﺧﺘﺮش‪ ،‬ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ :‬ﻧﺎم اﺳﺒﺶ‬
‫ﺑﻮده اﺳﺖ و درﺳﺖ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻧﺎم دﺧﺘﺮش ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬وﻗﺘﯽ ﺟﻨﮓ ﺑﻪ اوج ﺧﻮد‬
‫ﻣﯽرﺳﯿﺪ‪ ،‬ﮐﻼه ﺧﻮدش را از ﺳﺮ ﺑﺮﻣﯽداﺷﺖ و ﻣﯽﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣﻦ اﺑﻮﻧﻌﺎﻣﻪ ھﺴﺘﻢ‪.‬‬
‫رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج زﻧﺎﻧﺶ را ﺑﺎ ﻧﺎمھﺎﯾﺸﺎن ﺻﺪا ﻣﯽزد‪ .‬ﺻﺤﺎﺑﻪ ﻧﯿﺰ ﻧﺎم زﻧﺎن ﺻﺤﺎﺑﯽ‪،‬‬
‫دﺧﺘﺮان ﺻﺤﺎﺑﯽ و ﺧﻮاھﺮان ﺻﺤﺎﺑﯽ را ﺑﻪ زﺑﺎن ﻣﯽآوردﻧﺪ‪ ،‬زﯾﺮا ھﻤﻮاره زﻧﺎﻧﯽ ﺷﺮﯾﻒ‪،‬‬
‫ﭘﺎﮐﺪاﻣﻦ و ﭘﺎک ﺑﻮدﻧﺪ و ﻗﺴﻤﺘﯽ از ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﯽآﻣﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫در ﺣﺪﯾﺜﯽ در ﺻﺤﯿﺤﯿﻦ آﻣﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ زﯾﻨﺐ ھﻤﺴﺮ اﺑﻦ ﻣﺴﻌﻮد ﺑﺮ رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج‬
‫وارد ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻼل ﺟﻠﻮی در اﯾﺴﺘﺎده ﺑﻮد‪ .‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ﭼﻪ ﮐﺴﯽ ﺟﻠﻮی در اﯾﺴﺘﺎده‬
‫ﺑﻮد؟« ﺑﻼل ﮔﻔﺖ‪ :‬زﯾﻨﺐ ای رﺳﻮل اﻟﻠﻪ‪ .‬رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ﮐﺪام زﯾﻨﺐ؟«‬
 ‫‪١٧٣‬‬ ‫دﻓﺎع از زن‬

‫زﯾﺮا در ﻣﺪﯾﻨﻪ زﯾﻨﺐھﺎی ﺑﺴﯿﺎری وﺟﻮد دارد‪.‬‬

‫او ﮔﻔﺖ‪ :‬ھﻤﺴﺮ ﺑﻦ ﻣﺴﻌﻮد‪.‬‬
‫) ‪(١‬‬
‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﻧﯿﺰ ﺑﻪ او اﺟﺎزهی ورود داد ‪.‬‬
‫در ﺻﺤﯿﺤﯿﻦ آﻣﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ ام ھﺎﻧﯽ‪ ،‬ﺧﻮاھﺮ ﻋﻠﯽ ﺑﻦ اﺑﯽ ﻃﺎﻟﺐ اﺟﺎزهی ورود‬
‫ﺧﻮاﺳﺖ‪ ،‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ﮐﯿﺴﺘﯽ؟«‬
‫ﮔﻔﺖ‪ :‬ام ھﺎﻧﯽ‪.‬‬
‫ﻓﺮﻣﻮد‪»:‬ﺧﻮش آﻣﺪی ای ام ھﺎﻧﯽ«) ‪.(٢‬‬
‫ﻣﺎ ﻟﯿﺴﺖ زﻧﺎن ﺻﺤﺎﺑﻪ را ﻣﯽداﻧﯿﻢ‪ .‬ﻧﺎم زن اﺑﻮﺑﮑﺮ‪ ،‬ﻋﻤﺮ‪ ،‬ﻋﻠﯽ‪ ،‬ﻋﺜﻤﺎن و ده ﯾﺎر‬
‫ﺑﮫﺸﺘﯽ‪ ،‬اھﻞ ﺑﺪر و ﺷﺎﻋﺮان ﺻﺤﺎﺑﯽ را ﻣﯽداﻧﯿﻢ‪ .‬وﻟﯽ ﺑﺎ ﮔﺬﺷﺖ زﻣﺎن ﮔﺮوھﯽ از ﻣﺮدم از‬
‫ذﮐﺮ ﻧﺎم زﻧﺎن ﺻﺤﺎﺑﯽ ﺳﺮﺑﺎز زدﻧﺪ‪.‬‬
‫از دﯾﮕﺮ اﺷﺘﺒﺎھﺎت راﯾﺞ در ﺣﻖ زن‪ ،‬ﻧﺸﻨﯿﺪه ﮔﺮﻓﺘﻦ رای و ﻧﻈﺮش اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ ﮐﻪ‬
‫ﻧﻈﺮ زن ھﯿﭻ وﻗﺖ درﺳﺖ ﻧﯿﺴﺖ! ﻣﯽﮔﻮﯾﻨﺪ‪ :‬اﮔﺮ زﻧﯽ ﺑﻪ ﺗﻮ ﻧﻈﺮی را ﭘﯿﺸﻨﮫﺎد ﮐﺮد‪ ،‬ﺑﺎ آن‬
‫ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﮐﻦ و ﺧﻼف ﻧﻈﺮش ﻋﻤﻞ ﮐﻦ!‬
‫آﻧﺎن ﺳﺨﺖ در اﺷﺘﺒﺎھﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ در ﻧﻈﺮ ﺑﺴﯿﺎری از آﻧﺎن ﺧﯿﺮ و ﺑﺮﮐﺖ ﺑﺴﯿﺎر اﺳﺖ‪.‬‬
‫ھﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﮐﻪ در ﺻﺤﯿﺤﯿﻦ آﻣﺪه اﺳﺖ‪ ،‬رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج درﺑﺎرهی ﻋﺎﯾﺸﻪ‪ ،‬ﭘﺎﮐﺪاﻣﻨﯽ و‬
‫ﭘﻮﺷﺶ او ﺑﺎ ﺧﺪﻣﺘﮑﺎر ﻣﺸﻮرت ﮐﺮد‪ .‬او ﺑﻪ رﺳﻮل ھﺪاﯾﺖ ﻣﺸﻮرت ﻣﯽدھﺪ‪ ،‬ﭘﺲ ﭼﻪ رﺳﺪ‬
‫ﺑﻪ زﻧﺎن ﺧﺮدﻣﻨﺪ ﺑﺰرگ‪ ،‬ﻣﺆﻣﻦ‪ ،‬دﻋﻮﺗﮕﺮ و ﻣﺤﺘﺮم‪.‬‬
‫از دﯾﮕﺮ ﮐﻮﺗﺎھﯽھﺎ در ﺣﻖ زن‪ :‬ﻣﺤﺮوم ﮐﺮدﻧﺶ از ﻣﯿﺮاث اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﻓﺎﺟﻌﻪاﯾﺴﺖ ﮐﻪ‬
‫ﺟﻮاﻣﻊ ﺻﺤﺮاﻧﺸﯿﻦ‪ ،‬روﺳﺘﺎﯾﯽ و ﻗﺒﯿﻠﻪای ﺑﺎ او زﻧﺪﮔﯽ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬آﻧﺎن ﻣﻄﺎﻟﺒﻪی ﻣﯿﺮاث زن‬
‫از ﺧﺎﻧﻮادهاش را ﮐﺎری زﺷﺖ ﻣﯽداﻧﻨﺪ و ﮐﺴﯽ را ﮐﻪ اﯾﻦ ﮐﺎر را ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺳﺮزﻧﺶ‬
‫ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﻨﺪ‪ .‬آﻧﺎن ﻧﯿﺰ در اﺷﺘﺒﺎھﻨﺪ‪ .‬آﻧﺎن ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ درﺳﺘﯽ ادب ﺷﻮﻧﺪ ﺗﺎ آﻧﺎن و اﻣﺜﺎلﺷﺎن‬
‫دﺳﺖ از اﯾﻦ ﮐﺎرﺷﺎن ﺑﺮدارﻧﺪ و اﯾﻦ ﻣﺴﺎﯾﻞ در دادﮔﺎهھﺎ ﺑﺮرﺳﯽ ﺷﻮد ﺗﺎ ﺗﺪاﺑﯿﺮ ﻻزم در‬
‫ﺑﺮاﺑﺮ آﻧﺎن ﮐﻪ ﺑﺎ ﺷﺮﯾﻌﺖ اﻟﻠﻪ و ﮐﺘﺎب و ﺳﻨﺖ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺻﻮرت ﮔﯿﺮد‪.‬‬
‫ﻣﯿﺮاث ﯾﮑﯽ از ﺣﻘﻮق زن اﺳﺖ ﮐﻪ اﻟﻠﻪ ﺧﻮد ﺑﺮاﯾﺶ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ و ﺑﺮای ھﺮ‬
‫وارﺛﯽ ﺣﻘﯽ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﺷﮑﺮ و ﺳﭙﺎس از آن اﻟﻠﻪ ﻣﺘﻌﺎل اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ -١‬ﺑﺨﺎری‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ،١٤٤٨‬ﻣﺴﻠﻢ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪.٢٢٧١‬‬

‫‪ -٢‬ﺑﺨﺎری‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ،٣١٠٢ ،٣٥٥‬ﻣﺴﻠﻢ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪.١٦١٩‬‬
 ‫ﺧﺎﻧﻪای ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﻘﻮی‬ ‫‪١٧٤‬‬

‫از دﯾﮕﺮ ﻣﻮارد‪ ،‬ﺑﺰرگ ﮐﺮدن ﻧﻘﺶ زن در ﺑﺎرداری و ﺑﭽﻪدار ﺷﺪن اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮﺧﯽ از‬
‫ﻣﺮدم ﻧﺎدان ﮔﻤﺎن ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ ﻧﻘﺶ زن در ﺑﺎردار ﺷﺪن‪ ،‬ﺑﭽﻪدار ﺷﺪن‪ ،‬ﻏﺬا درﺳﺖ‬
‫ﮐﺮدن و ﺷﯿﺮ دادن ﺧﻼﺻﻪ ﻣﯽﺷﻮد و او در ﺳﺎﯾﺮ زﻣﯿﻨﻪھﺎی زﻧﺪﮔﯽ ھﯿﭻ ﺣﻘﯽ ﻧﺪارد و‬
‫اﯾﻦ اﺷﺘﺒﺎھﯽ ﻣﺤﺾ اﺳﺖ‪ ،‬زﯾﺮا ﺗﺮﺑﯿﺖ وﻇﯿﻔﻪی اوﺳﺖ‪ ،‬آﻣﻮزش دﺧﺘﺮان‪ ،‬رأی دادن‪،‬‬
‫ﻣﺸﺎرﮐﺖ ﺑﺎ دﻋﺎ و ﻓﺮاﺧﻮاﻧﺪن‪ ،‬ﺳﺮﭘﺮﺳﺘﯽ ﻓﺮزﻧﺪان و ﺗﺮﺑﯿﺖ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪھﺎن‪ ،‬ﺷﮫﺪا و ﺻﺎﻟﺤﺎن از‬
‫ﺟﻤﻠﻪی ﺣﻘﻮق وی ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫از دﯾﮕﺮ ﻣﻮاردی ﮐﻪ ﺣﻖ زن در آن رﻋﺎﯾﺖ ﻧﻤﯽﺷﻮد ﺧﺴﺘﻪ ﮐﺮدن وی ﺑﺎ ﮐﺎر و ﺗﮑﻠﯿﻒ‬
‫او ﺑﻪ ﮐﺎرھﺎﯾﯽ ﺑﯿﺶ از ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽاش ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ .‬آﻧﺎن او را ﭼﻨﺎن ﺧﺴﺘﻪ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ ﻓﻘﻂ اﻟﻠﻪ‬
‫ﻣﯽداﻧﺪ‪ ،‬ﺗﺎ آﻧﺠﺎ ﮐﻪ ﮔﻤﺎن ﻧﻤﯽﺑﺮﻧﺪ زن ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ ﻣﺤﺪود و وﺿﻌﯿﺖ ﺧﺎﺻﯽ دارد‪ ،‬او ﺑﺎردار‬
‫ﻣﯽﺷﻮد و زاﯾﻤﺎن ﻣﯽﮐﻨﺪ و در ھﺮدو ﻣﻮرد رﻧﺞ ﻣﯽﺑﺮد‪ ،‬ﻋﻼوه ﺑﺮ آن در ﮐﺸﺎورزی و‬
‫ﮐﺸﺖ و ﮐﺎر‪ ،‬داﻣﺪاری‪ ،‬ﭘﺨﺖ و ﭘﺰ‪ ،‬ﻧﻈﺎﻓﺖ و ﺟﺎروی ﺧﺎﻧﻪ وﻏﯿﺮه ﻧﯿﺰ ﻣﺸﺎرﮐﺖ دارد‪ ،‬او‬
‫ﺳﺎﻋﺖھﺎی ﻃﻮﻻﻧﯽ ﭼﻨﺎن ﺳﺨﺖ ﮐﺎر ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﻓﻘﻂ ﮐﺎرﮔﺮان ﻣﻌﺪن از آن ﺑﺎﺧﺒﺮﻧﺪ!‬
‫اﻣﺎ اﺳﻼم ھﺮﮔﺰ ﭼﻨﯿﻦ ﮐﺎری را ﻧﻤﯽﭘﺴﻨﺪد‪ ،‬آﻧﺎن از ﺧﻮدﺷﺎن ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽھﺎی ﺧﺎﺻﯽ‬
‫دارﻧﺪ‪ ،‬زن ﺿﻌﯿﻒ اﺳﺖ‪ .‬رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج ﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬
‫ِّ‬
‫اﷲ ِﻲﻓ اﻟن َﺴﺎ ِء«) ‪» .(١‬در ﻣﻮرد زﻧﺎنﺗﺎن از اﻟﻠﻪ ﺑﺘﺮﺳﯿﺪ‪ ،‬از اﻟﻠﻪ ﺑﺘﺮﺳﯿﺪ«‪.‬‬ ‫اﷲ َ‬ ‫» َ‬
‫ﯾﻌﻨﯽ آﻧﺎن ﺿﻌﯿﻒ و ﻧﺎﺗﻮان ھﺴﺘﻨﺪ و ﺗﺤﻤﻞ ﺑﺴﯿﺎری از اﻣﻮر را ﻧﺪارﻧﺪ‪.‬‬
‫از دﯾﮕﺮ ﻣﻮارد‪ ،‬ﻣﺤﺮوم ﺳﺎﺧﺘﻦ وی از ﺑﺮﺧﯽ زﻣﯿﻨﻪھﺎی ﻋﻠﻤﯽ اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﻌﻠﯿﻢ و آﻣﻮزش‬
‫ﻧﺰد ﻣﺎ ﺑﺎ ﺷﺮاﯾﻂ اﺳﻼﻣﯽ و زﯾﺮ ﺳﺎﯾﻪی‪:‬‬
‫�‪] ﴾٥‬اﻟﻔﺎﺗﺤﺔ‪» .[٥ :‬ﺗﻮ را ﻋﺒﺎدت ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ ﺗﻨﮫﺎ و ﺑﺲ‪،‬‬ ‫اك � َ ۡس َتعِ ُ‬
‫اك َ� ۡع ُب ُد �يَّ َ‬
‫﴿إيَّ َ‬
‫ِ‬
‫ﺑﺠﺰ ﺗﻮ ﻧﺠﻮﯾﯿﻢ ﯾﺎری زﮐﺲ«‪ .‬ﺟﺎﯾﺰ اﺳﺖ‪.‬‬
‫آﻣﻮزش و ﭘﺮداﺧﺘﻦ ﺑﻪ اﻣﻮر دﯾﻦ و ﺗﺮس از اﻟﻠﻪ ﻣﺘﻌﺎل‪ ،‬ﺣﺠﺎب و ﺣﺸﻤﺖ‪ ،‬ﺑﮫﺘﺮﯾﻦ‬
‫ﺗﻌﻠﯿﻢ و آﻣﻮزش ﺑﺮای زن اﺳﺖ‪.‬‬
‫رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج زﻧﺎن ﺻﺤﺎﺑﯽ را ﺗﻌﻠﯿﻢ و آﻣﻮزش داد‪ .‬زﻧﯽ آﻣﺪ و ﮔﻔﺖ‪ :‬ای رﺳﻮل اﻟﻠﻪ‪،‬‬
‫ﻣﺮدان ھﻤﺮاه ﺗﻮ ﺑﻪ ﺟﮫﺎد ﻣﯽروﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﻮ ﺣﺞ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ و در ﮐﻨﺎر ﺗﻮ ﻣﯽﺟﻨﮕﻨﺪ‪ ،‬ﯾﮏ روز را‬

‫ً‬
‫‪ -١‬ﻗﺒﻼ ﺑﺪان اﺷﺎره ﺷﺪ‪.‬‬
 ‫‪١٧٥‬‬ ‫دﻓﺎع از زن‬

‫ھﻢ ﺑﺮای ﻣﺎ در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﯿﺮ) ‪ .(١‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ھﻢ روز دوﺷﻨﺒﻪ را ﺑﺮای آﻣﻮزش و ﻓﺘﻮا دادن‬
‫ﺑﺮایﺷﺎن اﺧﺘﺼﺎص داد‪.‬‬
‫در ﺻﺤﯿﺤﯿﻦ آﻣﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج روز ﺟﻤﻌﻪ ﺧﻄﺒﻪ ﺧﻮاﻧﺪ ﺳﭙﺲ ﺑﻪ ﺑﻼل ﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬
‫»ﺑﯿﺎ ﺑﺎ ھﻢ ﻧﺰد زﻧﺎن ﺑﺮوﯾﻢ«‪ .‬او ﺑﺮای زﻧﺎن ﺳﺨﻨﺮاﻧﯽ ﮐﺮد و ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ﺻﺪﻗﻪ ﺑﺪھﯿﺪ اﮔﺮﭼﻪ‬
‫ﮐﻪ زﯾﻮارآﻻتﺗﺎن ﺑﺎﺷﺪ« ) ‪ (٢‬ﯾﺎ آنﮔﻮﻧﻪ ﮐﻪ در ﺣﺪﯾﺚ آﻣﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﯾﻦ ﻣﺴﺄﻟﻪ ﮐﻪ زن ﻧﺎدان ﺑﻤﺎﻧﺪ‪ ،‬ﻗﺮآن را ﻧﺸﻨﺎﺳﺪ‪ ،‬ﮐﺘﺎب اﻟﻠﻪ را ﺣﻔﻆ ﻧﮑﻨﺪ‪ ،‬ﻧﻪ از ﺳﻨﺖ‬
‫ً‬
‫ﭼﯿﺰی ﺑﺪاﻧﺪ و ﻧﻪ از ﻓﻘﻪ‪ ،‬ﻣﺴﺄﻟﻪای ﮐﺎﻣﻼ اﺷﺘﺒﺎه اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺎ آن را ﻧﻤﯽﭘﺬﯾﺮﯾﻢ‪.‬‬
‫اﻣﺎ آﻣﻮزش ﻧﺎدرﺳﺘﯽ ﮐﻪ زن را ﺑﻪ ﻣﺸﺎرﮐﺖ ﺑﺎ ﻣﺮد در ﭘﺎرﻟﻤﺎن و ﺣﻘﻮق زﻧﺪﮔﯽ و ﻧﯿﺰ‬
‫ﺧﺎرج ﺷﺪن از ﺧﺎﻧﻪ ﺑﺎ ﻇﺎھﺮی ﻣﺒﺘﺬل و ﺑﺪﺣﺠﺎب ﻓﺮا ﻣﯽﺧﻮاﻧﺪ‪ ،‬ﻧﻤﯽﭘﺬﯾﺮم و آن را‬
‫آﻣﻮزش ﺟﺎھﻼﻧﻪ ﻣﯽداﻧﯿﻢ ﮐﻪ ﻓﻘﻂ ﺑﺮ ﭘﺴﺘﯽ زن ﻣﯽاﻓﺰاﯾﺪ و او را ﺑﻪ ﺳﻮی آﺗﺶ ﺳﻮق‬
‫ﻣﯽدھﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺎ ﺗﻌﻠﯿﻢ اﺳﻼﻣﯽ‪ ،‬ﺑﺎوﻗﺎر‪ ،‬ﭘﺎک و ﻣﻘﺪس را ﺑﺮای زن ﻣﯽﺧﻮاھﯿﻢ ﮐﻪ او را ﺑﻪ ﺳﻮی‬
‫ﺑﮫﺸﺘﯽ ﮐﻪ ﭘﮫﻨﺎﯾﺶ ﺑﻪ اﻧﺪازهی آﺳﻤﺎنھﺎ و زﻣﯿﻦ اﺳﺖ ﻣﯽﮐﺸﺎﻧﺪ درﺳﺖ ﻣﺎﻧﻨﺪ زﻧﺎن‬
‫ﺻﺪر اﺳﻼم‪.‬‬
‫ﻋﺎﯾﺸﻪ ل زﻧﯽ ﻋﺎﻟﻢ و داﻧﺸﻤﻨﺪ ﺑﻮد‪ .‬زھﺮی ﮔﻮﯾﺪ‪ :‬ﻋﺎﯾﺸﻪ ھﺠﺪه ھﺰار ﺑﯿﺖ ﺷﻌﺮ‬
‫ﺣﻔﻆ ﺑﻮد‪ ،‬او در ﻣﺴﺎﯾﻞ ﺳﺨﺖ و ﮔﯿﺞ ﮐﻨﻨﺪه ﺑﺮای زﻧﺎن ﻓﺘﻮا ﻣﯽداد‪ .‬ﮐﺘﺎﺑﯽ ھﺴﺖ ﮐﻪ‬
‫ﯾﮑﯽ از ﻣﺤﺪﺛﺎن آن را ﺗﺄﻟﯿﻒ ﻧﻤﻮده اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﺎم‪» :‬ﻣﺎ اﺳﺘﺪرﮐﺘﻪ ﻋﺎﯾﺸﺔ ﻋﻠﯽ ﮐﺒﺎر‬
‫اﻟﺼﺤﺎﺑﺔ«‪.‬‬
‫ﻓﺘﻮاھﺎﯾﺶ ﻧﯿﺰ در ﮐﺘﺎب ﺑﺰرﮔﯽ ﺟﻤﻊ آوری ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬او ﻣﺠﺘﮫﺪی آ ﮔﺎه و داﻧﺎ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﻋﻤﺮه دﺧﺘﺮ ﻋﺒﺪاﻟﺮﺣﻤﺎن ﻧﯿﺰ ﯾﮑﯽ از زﻧﺎن ﻋﺎﻟﻢ و داﻧﺸﻤﻨﺪ ﺗﺎﺑﻌﯽ ﺑﻮد‪ .‬ﻣﻌﺎذه دﺧﺘﺮ‬
‫ﺳﻌﯿﺪ ﺑﻦ ﻣﺴﯿﺐ ﻧﯿﺰ ﭼﻨﯿﻦ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ھﻤﭽﻨﯿﻦ ﮐﺮﯾﻤﻪ دﺧﺘﺮ اﺣﻤﺪ‪ ،‬ﺷﯿﺦ و اﺳﺘﺎد اﺑﻦ ﺣﺠﺮ در ﻓﺘﺢاﻟﺒﺎری! ﺑﺮای ﺑﯿﺶ از‬
‫ﺷﺼﺖ ھﺰار ﻧﻔﺮ اﺣﺎدﯾﺚ ﺻﺤﯿﺢ ﺑﺨﺎری را رواﯾﺖ ﮐﺮده اﺳﺖ‪ ،‬زﻧﺎن ﻋﺎﻟﻢ ﺑﺴﯿﺎری ﺑﻮدﻧﺪ‬
‫ﮐﻪ در ﮐﺘﺎبھﺎ‪ ،‬زﻧﺪﮔﯽ ﻧﺎﻣﻪھﺎ و ﺗﺎرﯾﺦھﺎ ﻧﺎمﺷﺎن ذﮐﺮ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ -١‬ﺑﺨﺎری‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ،٧١٤٦ ،١٠١‬ﻣﺴﻠﻢ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪.٦٦٥١‬‬

‫‪ -٢‬ﺑﺨﺎری‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ،١٤٤٨‬ﻣﺴﻠﻢ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪.٢٢٧٤‬‬
 ‫ﺧﺎﻧﻪای ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﻘﻮی‬ ‫‪١٧٦‬‬

‫از دﯾﮕﺮ ﻣﻮارد‪ ،‬ﮔﻤﺎردن وی در ﮐﺎرھﺎﯾﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺳﺰاوارش ﻧﻤﯽﺑﺎﺷﺪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﭼﻮﭘﺎﻧﯽ و‬
‫ﺟﻤﻊ ﮐﺮدن ھﯿﺰم و ﻧﯿﺰ ﺗﻤﺮﯾﻦ دادن آﻧﺎن ﺑﺮ اﺳﻠﺤﻪ و ﻟﺸﮑﺮﮐﺸﯽ و در ﻋﺒﻮر و ﻣﺮور‪ ،‬در‬
‫ﺑﺮﺧﻮرد ﺑﺎ ﻣﺮدم ﻣﺎﻧﻨﺪ ﮔﺬرﻧﺎﻣﻪ ﯾﺎ ﺑﺎﺟﻪھﺎی ﻋﻤﻮﻣﯽ‪ ،‬ﺑﯿﻤﺎرﺳﺘﺎنھﺎ‪ ،‬ﺑﺮﺧﻮردھﺎی ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ‬
‫ﺑﺎ ﻣﺮدان‪ ،‬ﮐﻠﻮپھﺎی ﭘﺰﺷﮑﯽ در درﻣﺎﻧﮕﺎهھﺎ‪ ،‬ﺗﻤﺎم اﯾﻨﮫﺎ در اﺳﻼم ﺟﺎﯾﺰ ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬زن ﺑﺎﯾﺪ‬
‫ﻣﯿﺎن ھﻢﺟﻨﺴﺎﻧﺶ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻧﻪ ﻣﺮدان را ﺑﺒﯿﻨﺪ و ﻧﻪ آﻧﺎن او را ﺑﺒﯿﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫زﻧﯽ ﺻﺤﺎﺑﯽ در ﺣﺪﯾﺜﯽ ﺣﺴﻦ از رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج ﭘﺮﺳﯿﺪ‪ :‬ﺑﮫﺘﺮﯾﻦ ﭼﯿﺰ ﺑﺮای زن‬
‫ﭼﯿﺴﺖ؟ ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ﻧﻪ ﻣﺮدان را ﺑﺒﯿﻨﺪ و ﻧﻪ آﻧﺎن او را ﺑﺒﯿﻨﻨﺪ«) ‪ .(١‬اﯾﻦ ﺳﻔﺎرش رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج‬
‫اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﺎ اﺑﺪ اﻟﺪھﺮ‪ ،‬راه ﭼﺎرهای ﺑﺮای زن در دﻧﯿﺎ و آﺧﺮﺗﺶ اﺳﺖ‪.‬‬
‫از دﯾﮕﺮ ﻣﻮارد‪ ،‬اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ھﺮ ﻣﺸﮑﻠﯽ ﮐﻪ در ﺧﺎﻧﻪ اﺗﻔﺎق ﺑﯿﻔﺘﺪ‪ ،‬زن از آن ﺑﯽﻧﺼﯿﺐ‬
‫ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬او ﺑﻪ وﺟﻮد آورﻧﺪهی ﻣﺸﮑﻼت اﺳﺖ‪ .‬ﻧﻪ ﺗﻨﮫﺎ اﯾﻦ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ در ﺑﺮﺧﯽ ﻣﺴﺎﯾﻞ ﺷﺮﻋﯽ‬
‫ﻧﺰد ﻗﺎﺿﯿﺎن‪ ،‬ﻣﺮدی ﻣﯽآﯾﺪ و ﺑﻪ راﺣﺘﯽ درﺑﺎرهی ھﻤﺴﺮش ﺻﺤﺒﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪ و از ﻇﻠﻢ و‬
‫ﺳﺘﻤﺶ ﺳﺨﻦ ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ او ﺷﺮم ﻣﯽﮐﻨﺪ و ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺣﺠﺘﺶ را اراﺋﻪ دھﺪ‪،‬‬
‫ﭘﺲ ﺑﻪ او ﻇﻠﻢ ﻣﯽﮐﻨﺪ و ﺑﺮ آن ﻣﯽاﻓﺰاﯾﺪ‪ .‬زن آنﮔﻮﻧﻪ اﺳﺖ ﮐﻪ اﻟﻠﻪ ﻣﺘﻌﺎل ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪:‬‬
‫ام َ� ۡ ُ‬
‫� ُ‬ ‫ۡ‬
‫�ِ َ‬ ‫ۡ‬
‫� ِ ۡل َيةِ َو ُه َ‬ ‫َ َ َ ُ َ َّ ُ ْ‬
‫�‪] ﴾١٨‬اﻟﺰﺧﺮف‪.[١٨ :‬‬
‫ِ ٖ‬ ‫ب‬‫م‬ ‫ِ‬ ‫ص‬ ‫ٱ‬ ‫�‬‫ِ‬ ‫و‬ ‫ٱ‬ ‫�‬
‫﴿أو من ينشؤا ِ‬
‫»آﯾﺎ ﮐﺴﯽ ]را ﺷﺮﯾﮏ اﻟﻠﻪ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ[ ﮐﻪ در زر و زﯾﻮر ﭘﺮورش ﯾﺎﻓﺘﻪ و در ]ھﻨﮕﺎم[‬
‫ﻣﺠﺎدﻟﻪ‪ ،‬ﺑﯿﺎﻧﺶ ﻏﯿﺮ روﺷﻦ اﺳﺖ؟«‬
‫از ﺟﻤﻠﻪ ﻣﻮاردی ﮐﻪ در آن ﺑﻪ زن ﻇﻠﻢ ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬ﻗﺮار ﻧﺪادن زﻣﯿﻨﻪھﺎی دﻋﻮی ﺑﺮای‬
‫زن اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺲ او ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺮای ھﻢﺟﻨﺴﺎﻧﺶ ﺟﻠﺴﺎت درس ﯾﺎ ﺣﻠﻘﻪھﺎی آﻣﻮزش ﻗﺮآن‪،‬‬
‫ﺣﺪﯾﺚ‪ ،‬ﺗﻔﺴﯿﺮ و ﻓﻘﻪ ﺑﮕﺬارد ﯾﺎ در ﻣﺤﻠﻪ و ﯾﺎ روﺳﺘﺎ‪ ،‬زﻧﺎن را ﺟﻤﻊ ﮐﻨﺪ و درسھﺎی‬
‫ً‬
‫ھﻔﺘﮕﯽ ﺑﺮایﺷﺎن ﺑﮕﺬارد‪ ،‬زﯾﺮا زﻧﺎن در ﺗﻌﺎﻟﯿﻢ ﺷﺮﻋﯽ ﮐﺎﻣﻼ ﻧﺎآ ﮔﺎه ھﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻏﯿﺮ از‬
‫ﻧﻘﺸﻪھﺎﯾﯽ ﮐﻪ دﺷﻤﻨﺎن ﺑﺮایﺷﺎن ﻣﯽﮐﺸﻨﺪ‪.‬‬
‫از دﯾﮕﺮ ﻣﻮارد‪ ،‬ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻦ زن در ﺗﯿﺮرس ﺗﮫﺎﺟﻢ ﻓﮑﺮی و رﻓﺘﺎری ﺑﻪ وﺳﯿﻠﻪی‬
‫ﻣﺠﻠﻪھﺎ و ﻓﯿﻠﻢھﺎﺳﺖ‪ .‬در ﺑﻌﻀﯽ از ﺑﺎزارھﺎ ﺑﯿﺶ از ھﺠﺪه ﻣﺠﻠﻪ ﯾﺎﻓﺘﻢ ﮐﻪ ﻋﮑﺲ زن روی‬
‫ﺟﻠﺪ آﻧﺎن اﺳﺖ‪ ،‬آﻧﺎن ﻓﻘﻂ در زﻣﯿﻨﻪی زﯾﺒﺎﯾﯽ‪ ،‬از زن ﺑﮫﺮه ﺑﺮداری ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻧﻪ در‬

‫‪ -١‬اﯾﻦ ﺣﺪﯾﺚ را در ﻣﺮاﺟﻌﯽ ﮐﻪ در دﺳﺘﺮﺳﻢ ﺑﻮد‪ ،‬ﻧﯿﺎﻓﺘﻢ‪ .‬ﻣﺆﻟﻒ‬

‫* اﯾﻦ ﺣﺪﯾﺚ اﺻﻠﯽ ﻧﺪارد و ﻣﻦ ھﻢ ﻧﺘﻮاﻧﺴﺘﻢ اﯾﻦ ﺣﺪﯾﺚ را در ﮐﺘﺎبھﺎی ﺣﺪﯾﺚ ﭘﯿﺪا ﮐﻨﻢ‪] ،‬ﻣﺘﺮﺟﻢ[‪.‬‬
 ‫‪١٧٧‬‬ ‫دﻓﺎع از زن‬

‫زﻣﯿﻨﻪھﺎی دﯾﻦ ﯾﺎ ﻋﻘﻞ‪ ،‬ﻣﻨﺰﻟﺖ‪ ،‬ﺳﻄﺢ ﻋﻤﻠﯽ ھﻮش‪ ،‬ﺻﺪاﻗﺖ و ﯾﺎ ﭘﺎﮐﯿﺶ را ﻧﻤﯽﺳﺘﺎﯾﻨﺪ‪،‬‬
‫ﺑﻠﮑﻪ ﻓﻘﻂ ﺑﻪ ﺟﻨﺒﻪی زﯾﺒﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﻣﺎﯾﻪی رﺳﻮاﯾﯽ اﺳﺖ‪ ،‬اھﻤﯿﺖ ﻣﯽدھﻨﺪ!‬
‫ﻣﺠﻠﻪھﺎی ﻟﺒﺎس ﻧﯿﺰ ﺗﺼﺎوﯾﺮ ﺑﺰرﮔﯽ از ﺟﺰﯾﯿﺎت ﻣﺪھﺎی ﺟﺪﯾﺪ و ﺷﮑﻞھﺎ و ﺳﺒﮏھﺎی‬
‫ﺟﺪﯾﺪ ﻟﺒﺎس در ﺧﻮد دارﻧﺪ‪.‬‬
‫ھﻤﭽﻨﯿﻦ ﻣﺠﻠﻪھﺎی ﺧﯿﺎﻃﯽ و ﺟﺰﯾﯿﺎت آن ﮐﻪ ﺣﺎوی اﻧﺪازهھﺎ و اﻟﮕﻮھﺎی ﻋﺮﯾﺎﻧﯽ‬
‫اﺳﺖ ﮐﻪ در ﺧﺎﻧﻪھﺎ اراﺋﻪ ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻋﻼوه ﺑﺮ آن ﺗﺮاﻧﻪھﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ وﻓﻮر در ﺑﺎزار ﯾﺎﻓﺖ ﻣﯽﺷﻮد و ﻣﺮدم را ﺑﻪ ﺣﺮج و ﺗﻨﮕﻨﺎ‬
‫اﻧﺪاﺧﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫زن در ﺑﺴﯿﺎری از اﻣﺎﮐﻦ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان اﺑﺰاری ﺗﺒﻠﯿﻐﺎﺗﯽ ﻗﺮار داده ﻣﯽﺷﻮد ﻣﺎﻧﻨﺪ‬
‫ﻣﮫﻤﺎﻧﺪار‪.‬‬
‫ھﻤﭽﻨﯿﻦ ﻣﻨﺸﯿﺎن ﺑﺮﺧﯽ از دﻓﺎﺗﺮ‪ ،‬در ﺑﺮﺧﯽ از ﺳﻔﺎرتھﺎ‪ ،‬ﮐﻠﻮپھﺎ‪ ،‬ﺑﺎﺷﮕﺎهھﺎ‪ ،‬در‬
‫ھﺘﻞھﺎ و اﻣﺎﮐﻨﯽ ﮐﻪ ﻣﺮدم در آن ﺗﺠﻤﻊ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫از دﯾﮕﺮ ﻣﻮارد اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺴﯿﺎری از ﻣﺮدم دم از ﺗﻌﺪاد ھﻤﺴﺮان و ﭼﻨﺪ زﻧﯽ‬
‫ﻣﯽزﻧﻨﺪ ﺑﺪون اﯾﻦﮐﻪ ﺣﺮﻓﯽ از ﻋﺪاﻟﺖ ﻣﯿﺎن ھﻤﺴﺮان ﮐﻪ اﺻﻞ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﯿﺎن آورﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺴﯿﺎری از ﺳﺨﻨﺮاﻧﺎن و دﻋﻮﺗﮕﺮان‪ ،‬ﻣﺮدم را ﺑﻪ ﺗﻌﺪاد و ﭼﻨﺪ زﻧﯽ ﻓﺮا ﻣﯽﺧﻮاﻧﻨﺪ‪ ،‬وﻟﯽ‬
‫ﺣﺘﯽ در ﯾﮏ ﺟﻠﺴﻪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺴﺄﻟﻪی رﻋﺎﯾﺖ ﻋﺪاﻟﺖ ﻣﯿﺎن ھﻤﺴﺮان ﮐﻪ ﻣﮫﻢﺗﺮﯾﻦ اﻣﺮ اﺳﺖ‪،‬‬
‫اﺷﺎرهای ﻧﻤﯽﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ھﻤﯿﻦ ﺧﺎﻃﺮ ﺷﺨﺼﯽ را ﻣﯽﺑﯿﻨﯽ ﮐﻪ ازدواج ﻣﺠﺪد ﻧﻤﻮده اﺳﺖ و ھﻤﺴﺮ اوﻟﺶ را‬
‫ﺑﻪ ﮐﻠﯽ رھﺎ ﮐﺮده اﺳﺖ‪ ،‬او ﻧﻪ ﻣﻄﻠﻘﻪ اﺳﺖ ﻧﻪ ﻣﺘﺄھﻞ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ وﺿﻌﯿﺘﺶ در ﺣﺎل ﺗﻌﻠﯿﻖ‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬ﮔﻮﯾﯽ اﯾﻦﮔﻮﻧﻪ آﻓﺮﯾﺪه ﺷﺪه اﺳﺖ و در زﻧﺪﮔﯽ ھﯿﭻ اﻋﺘﺒﺎر و ارزﺷﯽ ﻧﺪارد‪.‬‬
‫ﻇﻠﻢ و ﺳﺘﻢ ﻋﺪهای ﺑﻪ آﻧﺠﺎ ﻣﯽرﺳﺪ ﮐﻪ ﺳﻪ ﺷﺐ را ﺑﻪ اﯾﻦ ﯾﮑﯽ اﺧﺘﺼﺎص ﻣﯽدھﺪ و‬
‫ﺑﺮای آن ﯾﮑﯽ ﯾﮏ ﺷﺐ در ﻧﻈﺮ ﻣﯽﮔﯿﺮﻧﺪ!‬
‫ﻋﺪهای دﯾﮕﺮ ﻧﯿﺰ در ﻧﻔﻘﻪ و ﻣﺨﺎرج‪ ،‬رﻓﺘﺎر‪ ،‬ﻣﺤﻞ ﺳﮑﻮﻧﺖ‪ ،‬ﻏﺬا و ﺳﺎﯾﺮ ﻣﻮارد ﮐﻪ‬
‫ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪ اﻧﺼﺎف اﺳﺖ‪ ،‬ﻋﺪاﻟﺖ را رﻋﺎﯾﺖ ﻧﻤﯽﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫از دﯾﮕﺮ ﻣﻮارد‪ ،‬ﻣﻄﺎﻟﺒﻪ و درﺧﻮاﺳﺖ ﺣﻘﻮق ﻣﺮد از زن‪ ،‬ﺑﺪون ذﮐﺮ ﺣﻘﻮق زن در ﺑﺮاﺑﺮ‬
‫ﻣﺮد ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺴﯿﺎری از ﻣﺮدم را ﻣﯽﺑﯿﻨﯽ ﮐﻪ از زن ﻣﯽﺧﻮاھﻨﺪ ﺣﻘﻮق ﻣﺮد را ﺗﻤﺎم و‬
‫ﮐﻤﺎل و ﺑﺪون ھﯿﭻ ﻧﻘﺼﯽ ادا ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ از ﺣﻖ و ﺣﻘﻮق ﺧﻮدش ﺳﺨﻨﯽ ﺑﻪ زﺑﺎن ﻧﻤﯽآﯾﺪ!‬
 ‫ﺧﺎﻧﻪای ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﻘﻮی‬ ‫‪١٧٨‬‬

‫ﺑﺮﺧﻮرد ﺧﺸﻮﻧﺖ آﻣﯿﺰ و ﺑﯽادﺑﺎﻧﻪ ﺑﺎ زن ﻧﯿﺰ از دﯾﮕﺮ ﻣﻮارد ﻇﻠﻢ و ﺳﺘﻢ در ﺣﻖ زن‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﺎ آﻧﺠﺎ ﮐﻪ ﺑﻪ ﮐﺘﮏ ﮐﺎری ﻣﯽرﺳﺪ و ﺑﺮﺧﯽ از آﻧﺎن »ﺷﻼﻗﯽ« را در ﺧﺎﻧﻪ آوﯾﺰان‬
‫ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﺳﺘﻢ و ﮔﻨﺎھﯽ ﺑﺲ ﺑﺰرگ اﺳﺖ‪ .‬رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج ﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬
‫َْ ُ‬ ‫َ‬ ‫َّ َ َّ ُ َ َ‬
‫ﻚ ﻟَي ْ ُ‬ ‫َ‬ ‫ﺎء � َ ْﺸﺘَﻜ َ‬ ‫ﺎف ﺑﺄَ ْ�ﻴَﺎت آل ُ�َ َّﻤﺪ � َ‬‫ََ ْ َ َ‬
‫ﺎر� ْﻢ‬ ‫ﻴ‬‫ﺧ‬ ‫ﺄ‬‫ﺑ‬ ‫ﻮا‬ ‫ﺴ‬ ‫وﺌﻟ‬
‫ِ‬ ‫أ‬ ‫ن‬ ‫�‬‫و‬ ‫‪،‬‬‫ﻦ‬ ‫ﻬ‬ ‫اﺟ‬‫و‬‫� ِﻣ ْﻦ أ ْز َ‬ ‫ِ‬ ‫ٌ‬ ‫ﺴ‬ ‫ٍ ِ‬ ‫»ﻟﻘﺪ ﻃ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬
‫� ْﻢ«) ‪» .(١‬زﻧﺎﻧﯽ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪھﺎی ﺧﺎﻧﺪان ﻣﺤﻤﺪ آﻣﺪﻧﺪ و از ﺷﻮھﺮانﺷﺎن‬ ‫َ ُ‬ ‫َْ ْ‬
‫أو ِﻣﻦ ِﺧ�ﺗِ‬
‫ﺷﮑﺎﯾﺖ ﮐﺮدﻧﺪ‪ ،‬آﻧﺎن )ﻣﺮدان( ﺑﮫﺘﺮﯾﻦ ﺷﻤﺎ ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ ﯾﺎ از ﺑﮫﺘﺮﯾﻦھﺎی ﺷﻤﺎ ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ«‪.‬‬
‫ﮐﺴﯽ ﮐﻪ ﭼﻨﯿﻦ ﮐﺎرھﺎﯾﯽ را اﻧﺠﺎم ﻣﯽدھﺪ‪ ،‬از ﻣﺮدم ﺧﻮب و ﺑﺮﮔﺰﯾﺪه ﻧﯿﺴﺖ‪.‬‬
‫ﻓﺎﻃﻤﻪ دﺧﺘﺮ ﻗﯿﺲ ﻧﺰد رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج آﻣﺪ و در ﻣﻮرد ﺳﻪ ﻧﻔﺮی ﮐﻪ ﺑﻪ ﺧﻮاﺳﺘﮕﺎرﯾﺶ‬
‫آﻣﺪه ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬از او ﻣﺸﻮرت ﺧﻮاﺳﺖ‪ ،‬آﻧﺎن اﺑﻮﺟﮫﻢ‪ ،‬ﻣﻌﺎوﯾﻪ ﺑﻦ اﺑﻮﺳﻔﯿﺎن و اﺳﺎﻣﻪ ﺑﻦ زﯾﺪ‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬
‫»ﻣﻌﺎوﯾﻪ ﮐﻪ ﻣﺮدی ﻓﻘﯿﺮ اﺳﺖ و ﻣﺎﻟﯽ ﻧﺪارد‪.‬‬
‫اﺑﻮ ﺟﮫﻢ ھﻢ ﭼﻮﺑﺶ را از ﮔﺮدﻧﺶ ﺑﺮ زﻣﯿﻦ ﻧﻤﯽﮔﺬارد‪] .‬ﯾﻌﻨﯽ زﻧﺎﻧﺶ را ﻣﯽزﻧﺪ[‪.‬‬
‫وﻟﯽ اﺳﺎﻣﻪ ﻣﺮدی ّ‬
‫ﺧﯿﺮ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎ اﺳﺎﻣﻪ ازدواج ﮐﻦ«‪.‬‬
‫ﮔﻮﯾﺪ‪ :‬ﺑﺎ اﺳﺎﻣﻪ ازدواج ﮐﺮدم و از ازدواج ﺑﺎ وی ﻏﺒﻄﻪ ﻣﯽﺧﻮرم) ‪.(٢‬‬
‫ﮐﺘﮏ زدن‪ ،‬راه ﺣﻠﯽ ﺷﺮﻋﯽ ﻧﯿﺴﺖ ﺟﺰ در ﻣﻮاردی ﮐﻪ اﻟﻠﻪ ﻷ در ﮐﺘﺎﺑﺶ ﺑﯿﺎن‬
‫ﻧﻤﻮده اﺳﺖ و ﻧﯿﺰ ﮐﺘﮏ ﻧﺒﺎﯾﺪ ﺷﺪﯾﺪ ﺑﺎﺷﺪ و ﻣﻮﺟﺐ آزار و اذﯾﺖ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺻﻮرت‪ ،‬ﺷﮑﻢ ﯾﺎ‬
‫ﺟﺎی ﺣﺴﺎس زده ﻧﺸﻮد‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﯾﮑﯽ از ﻗﺎﺿﯿﺎن ﮐﻪ ھﻤﺴﺮش زﯾﻨﺐ را ﺑﺴﯿﺎر دوﺳﺖ ﻣﯽداﺷﺖ و ﭼﮫﻞ ﺳﺎل ﺑﺎ او‬
‫زﻧﺪﮔﯽ ﮐﺮده ﺑﻮد‪ ،‬ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬آﯾﺎ در زﻧﺪﮔﯽات او را ﮐﺘﮏ زدهای؟‬
‫ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﻪ اﻟﻠﻪ ﺳﻮﮔﻨﺪ دﺳﺘﻢ را ﺑﺮ او ﺑﻠﻨﺪ ﻧﮑﺮدهام‪ ،‬ﺳﭙﺲ ﭼﻨﯿﻦ ﺳﺮود‪:‬‬
‫ــــﻮ ﹶم ﹶأ ﹾ ﹺ‬ ‫ﹺ ﹺ‬ ‫ﻮن ﻧﹺ ﹶﺴــــﺎ ﹶء ﹸﻫ ﹾﻢ‬
‫ﹶر ﹶأ ﹾﻳــــ ﹸﺖ ﹺر ﹶﺟــــﺎﻻﹰ ﹶﻳ ﹾﻀـــــ ﹺﺮ ﹸﺑ ﹶ‬
‫ﴐ ﹸب زﹶ ﹾﻳﻨﹶ ﹰﺒــــﺎ‬ ‫ﹶﻓ ﹶﺸــــ ﱠﻠ ﹾﺖ ﹶﻳﻤﻴﻨــــﻲ ﹶﻳ ﹾ‬
‫»ﻣﺮداﻧﯽ را دﯾﺪهام ﮐﻪ زﻧﺎنﺷﺎن را ﻣﯽزﻧﻨﺪ‪ ،‬دﺳﺘﻢ ﻓﻠﺞ ﺷﻮد آن روز ﮐﻪ ﺑﺨﻮاھﻢ‬
‫زﯾﻨﺐ را ﺑﺰﻧﻢ«‪.‬‬

‫‪ -١‬اﺑﻮداود‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ،٢١٥٠‬ﻧﺴﺎﯾﯽ در اﻟﮑﺒﺮی‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ،٩٠٧٧‬اﺑﻦ ﻣﺎﺟﻪ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ،٢٠٤٢‬دارﻣﯽ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ‬
‫‪ ،٢٢٢٠‬ر‪.‬ک‪ :‬اﻟﻤﺸﮑﺎة‪ ،‬ﺷﻤﺎرهی ‪.٣٢٦١‬‬
‫‪ -٢‬ﻣﺴﻠﻢ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ،٣٦٥٢‬اﺣﻤﺪ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ،٢٦٩١٧‬اﺑﻮداود‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪.٢٢٨٥‬‬
 ‫‪١٧٩‬‬ ‫دﻓﺎع از زن‬

‫از دﯾﮕﺮ ﻣﻮارد ﺳﺘﻢ ﺑﻪ زﻧﺎن‪ ،‬ﺳﺮﮔﺮم ﺷﺪن ﺑﺴﯿﺎری از ﻣﺮدم ﺑﻪ اﻣﻮر زﻧﺪﮔﯽ و رھﺎ‬
‫ﮐﺮدن زن ﺑﺪون ھﯿﭻ ﺣﻖ و ﺣﻘﻮﻗﯽ اﺳﺖ‪ .‬در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪:‬‬
‫»ﺧﺎﻧﻮادهات ﺑﺮ ﺗﻮ ﺣﻘﯽ دارد«) ‪.(١‬‬
‫از ﺟﻤﻠﻪ ﻣﻮارد ﻇﻠﻢ و ﺳﺘﻢ ﺑﻪ زن‪ ،‬ﺟﺮﯾﺤﻪ دار ﮐﺮدن وی ﺑﺎ ﺳﺨﻨﺎن زﺷﺘﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ‬
‫ﻟﻌﻨﺖ ﮐﺮدن و دﺷﻨﺎم دادن اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺴﯿﺎری از زﻧﺎن ﮔﻤﺎن ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﻟﻌﻨﺖ ھﻤﺎن ﻃﻼق اﺳﺖ و ﺑﺎ ﻟﻌﻨﺖ ﮐﺮدن از ھﻤﺴﺮی‬
‫وی ﺧﺎرج ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬درﺳﺖ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻟﻌﻨﺖ ﯾﮑﯽ از ﮔﻨﺎھﺎن ﮐﺒﯿﺮه اﺳﺖ و ﺷﺨﺺ‬
‫ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺮای اﯾﻦ ﮐﺎرش اﺳﺘﻐﻔﺎر و ﻃﻠﺐ ﺗﻮﺑﻪ ﻧﻤﺎﯾﺪ‪.‬‬
‫از دﯾﮕﺮ ﻣﻮارد‪ ،‬ﻓﺎش ﮐﺮدن اﺳﺮار زن و وﯾﮋﮔﯽھﺎی زﻧﺪﮔﯽاش ﺑﺎ ﺷﻮھﺮش اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ‬
‫زن رازش را ﺑﺎ ﺷﻮھﺮش در ﻣﯿﺎن ﮔﺬاﺷﺖ ﯾﺎ ﺑﺮﻋﮑﺲ‪ ،‬ﻧﺒﺎﯾﺪ اﯾﻦ راز ﻓﺎش ﺷﻮد‪ .‬وﻟﯽ‬
‫ﺑﺮﺧﯽ از ﻣﺮدم ﺑﻪ دﻟﯿﻞ ﺳﺮدی‪ ،‬ﻧﺪاﺷﺘﻦ ﺷﮫﺎﻣﺖ و ﺟﺮات و ﺑﯽﻏﯿﺮﺗﯽ‪ ،‬دوﺳﺘﺎن و‬
‫ﺑﺮادرانﺷﺎن را از اﺳﺮار ھﻤﺴﺮش ﻣﻄﻠﻊ ﻣﯽﺳﺎزﻧﺪ!‬
‫رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج از اﯾﻦ ﮐﺎر ﺑﺎزداﺷﺘﻪ اﺳﺖ و آﻧﺎن را اﻓﺮاد ﻧﺎﺟﻮاﻧﻤﺮد ﺗﻮﺻﯿﻒ ﻧﻤﻮده‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬ﯾﺎ آنﮔﻮﻧﻪ ﮐﻪ رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ) ‪.(٢‬‬
‫ﺑﺮادران ﮔﺮاﻣﯽ! اﯾﻦ دﻓﺎﻋﯽ ﺑﺴﯿﺎر ﺳﺎده از زن در ﺣﻘﻮﻗﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ اﺳﻼم ﺑﺮاﯾﺶ ﺛﺎﺑﺖ‬
‫ﻧﻤﻮده اﺳﺖ‪ ،‬ﺷﺎﯾﺪ ﮐﻪ ﺑﺪﯾﻦ وﺳﯿﻠﻪ او را ﯾﺎری ﻧﻤﺎﯾﯿﻢ و از آن ﺻﻔﺎت و وﯾﮋﮔﯽھﺎی ﭘﺴﺖ و‬
‫ﻧﺎدرﺳﺘﯽ ﮐﻪ ﺑﺮای ﺷﻤﺎ ﺑﯿﺎن ﮐﺮدم‪ ،‬دوری ﮔﺰﯾﻨﯿﻢ و ﺣﻘﻮق زن را ﺗﻤﺎم و ﮐﻤﺎل ادا ﮐﻨﯿﻢ‪.‬‬
‫واﷲ أﻋﻠﻢ وﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯽ ﻧﺒﻴﻨﺎ ﳏﻤﺪ‪.‬‬
‫***‬

‫‪ -١‬ﺑﺨﺎری‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪.٥٩٩٧ ،١٩٤٥‬‬

‫‪ -٢‬ﻣﺴﻠﻢ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ٣٤٩٨ ،٣٤٩٧‬و اﺣﻤﺪ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪.١١٤١٢‬‬
 ‫در ﺧﺪﻣﺘﻢ ﺧﻮاﻫﺮ ﺟﺎن‬

‫اﳊﻤﺪ ﷲ رب اﻟﻌﺎﳌﲔ‪ ،‬وﱄ اﻟﺼﺎﳊﲔ‪ ،‬وﻻ ﻋﺪوان إﻻ ﻋﻠﯽ اﻟﻈﺎﳌﲔ واﻟﺼﻼة واﻟﺴﻼم‬
‫ﻋﻠﯽ إﻣﺎم اﳌﺘﻘﲔ وﻗﺪوة اﻟﻨﺎس أﲨﻌﲔ وﻋﻠﯽ آﻟﻪ وﺻﺤﺒﻪ واﻟﺘﺎﺑﻌﲔ‪.‬‬
‫اﻣﺎ ﺑﻌﺪ‪...‬‬
‫ﹺ‬ ‫ﻳــــﺎ ﹶﻓ ﹶﺘــــﺎ ﹶة اﻟــــﺪﱢ ﻳﻦ ﻳــــﺎ ﺑﹺﻨﹾــــ ﹶﺖ ﹾﹺ‬
‫ﹺ‬
‫ـــــﺎب‬ ‫ﹶأﻧﹾـــــ ﹶﺖ ﹺﰲ ﹶأ ﹾو ﹶﻃـــــﺎن ﹶأ ﹾﺳـــــ ﹶﲈ ﹶو ﱠ‬
‫اﻟﺮ ﹶﺑ‬ ‫اﳊ ﹶﺠـ ﹺ‬
‫ـــﺎب‬ ‫ﹶ ﹶ‬ ‫ﹶ‬
‫ــــﺬ ﹶﺋ ﹺ‬ ‫ــــﲔ ﹾاﻷﹶ ﹶﻓـ ﹺ‬ ‫ﹺ‬
‫ﺎب‬ ‫ــــﺎﻋﻲ ﹶواﻟـ ﱢ‬ ‫ــــﻬﺎ ﹶﺑـ ﹾ ﹶ‬
‫ﻋ ﹾﺮ ﹶﺿـ ﹶ‬ ‫ﳛ ﹶﻔ ﹸ‬
‫ــــــﻆ اﷲ ﹶﳍﹶــــــﺎ‬ ‫ﹶأﻧﹾــــــﺖ ﹶﻳــــــﺎ ﹶﻣــــــ ﹾﻦ ﹶ ﹾ‬
‫ــــﻦ ا ﹾﻟ ﹺﻔ ﹾﺴــــ ﹺﻖ اﻟ ﱢﺜ ﹶﻴ ﹺ‬
‫ــــﺎب‬ ‫وارﺗ ﹺ‬
‫ﹶــــﺪي ﹺﰲ زﹶ ﹶﻣ ﹺ‬ ‫ﹶ ﹾ‬
‫ﹺ‬
‫ﹸأ ﹾﺳــــ ﹸ ﹺﱰي ﹶو ﹾﺟ ﹶﻬــــﻚ ﹶﻋــــ ﹾﻦ ﹶﺣـ ﱢ‬
‫ـــﺮ اﻟ ﱠﻠ ﹶﻈــــﯽ‬
‫اﳊﺴـ ﹺ‬
‫ـــﺎب‬ ‫ﳜ ﹶﺸـــــﯽ اﷲﹶ ﹺﰲ ﻳــــﻮ ﹺم ﹾﹺ‬
‫ﹶﻟــــ ﹾﻴ ﹶﺲ ﹶ ﹾ‬ ‫ﹺ‬
‫ـــــــــﺎﺋ ﹴﻦ‬ ‫ﱠ‬
‫ﹸـــــــــﻞ ﹶدا ﹴع ﹶﺧ‬ ‫ﹶو ﹾار ﹸﻓ ﹺﻀــــــــــﻲ ﻛ‬
‫ﹶ ﹾ‬
‫ﹺ‬ ‫ﹶر ﱢد ﹺدي ﹶﻳـــــــــﺎ ﹸأ ﹾﺧ ﹶﺘﻨﹶـــــــــﺎ ﹸأ ﱠم ا ﹾﻟ ﹺﻜ ﹶﺘـ‬
‫ــــــــﺎب‬ ‫ﻳــــــﻦ ﹶﺧﺎﻟﹺـ ﹴ‬
‫ــــــﺪ‬ ‫ﹴ‬ ‫ــــــﻞ ﹺد‬
‫ﹶوا ﹾﻧ ﹶﻌ ﹺﻤــــــﻲ ﹺﰲ ﻇﹺ ﱢ‬
‫»ای دﺧﺘﺮ دﯾﻨﺪار‪ ،‬ای دﺧﺘﺮ ﺣﺠﺎب‪ ،‬ﺗﻮ ھﻤﻮﻃﻦ اﺳﻤﺎ و رﺑﺎب ھﺴﺘﯽ‪ ،‬ﺗﻮ ﮐﺴﯽ‬
‫ھﺴﺘﯽ ﮐﻪ اﻟﻠﻪ ﺷﺮف و ﻋﻔﺘﺶ را در ﻣﯿﺎن اﻓﻌﯽھﺎ و ﮔﺮگھﺎ ﺣﻔﻆ ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﺪ‪ ،‬ﭼﮫﺮهات را‬
‫از آﺗﺶ ﺷﻌﻠﻪھﺎ ﺑﭙﻮﺷﺎن و در دوران ﻓﺴﻖ و ﻓﺠﻮر‪ ،‬ﻟﺒﺎس ﺑﻪ ﺗﻦ ﻧﻤﺎ‪ ،‬ﺳﺨﻦ ھﺮ ﻣﺪﻋﯽ‬
‫ﺧﺎﺋﻨﯽ ﮐﻪ در روز ﺣﺴﺎب و ﮐﺘﺎب از اﻟﻠﻪ ﻧﻤﯽﺗﺮﺳﺪ‪ ،‬ﻣﭙﺬﯾﺮ‪ ،‬و در ﺳﺎﯾﻪی دﯾﻦ ﺟﺎوﯾﺪان در‬
‫ﻧﺎز و ﻧﻌﻤﺖ ﺑﺎش و ای ﺧﻮاھﺮﻣﺎن ام اﻟﮑﺘﺎب را ﺑﺎ ﺧﻮد ﺗﮑﺮار ﮐﻦ«‪.‬‬
‫رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج ﻧﻮر و روﺷﻨﺎﯾﯽ را آورده اﺳﺖ‪ ،‬اﯾﻦ روﺷﻨﺎﯾﯽ ﺟﺰ در ﺷﺮﯾﻌﺖ اﻟﮫﯽ وﺟﻮد‬
‫ﻧﺪارد‪ ،‬در وﺣﯽ ﻣﻘﺪس و ﭘﺎﮐﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺟﺒﺮﯾﯿﻞ ﺑﺮ رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج ﻧﺎزل ﻧﻤﻮد‪:‬‬
‫ُّ‬ ‫َ َ َّ ۡ َ ۡ َ َّ ُ َ ُ ُ ٗ َ َ َ ُ‬
‫﴿ومن لم �ع ِل ٱ� �ۥ نور� �ما �ۥ مِن ن ٍ‬
‫ور‪] ﴾٤٠‬اﻟﻨﻮر‪.[٤٠ :‬‬
‫»اﻟﻠﻪ ﺑﻪ ھﺮﮐﺲ ﻧﻮری ﻧﺪاده ﺑﺎﺷﺪ او را ھﯿﭻ ﻧﻮری ﻧﺨﻮاھﺪ ﺑﻮد«‪.‬‬
‫زن و ﻣﺮد دوش ﺑﻪ دوش و در ﮐﻨﺎر ھﻢ در اﯾﻦ ﻧﻮر ﺑﺎ ھﻢ ﺷﺮﯾﮏ ھﺴﺘﻨﺪ‪:‬‬
‫�م ّمِن َّ� ۡفس َ�ٰح َِدة ٖ َو َخلَ َق م ِۡنهاَ‬‫َ ََ ُ‬ ‫َ َ ُّ َ َّ ُ َّ ُ ْ َ َّ ُ ُ َّ‬
‫ٖ‬ ‫���ها ٱ�اس ٱ�قوا ر��م ٱ�ِي خلق‬ ‫﴿ ٰٓ‬
‫َ ٓ‬ ‫َ ٗ َ ٗ‬ ‫َ ۡ َ َ َ َّ ۡ ُ‬
‫زوجها َو�ث مِنه َما رِجا� كثِ�� َو� ِسا ٗء ۚ﴾ ]اﻟﻨﺴﺎء‪.[١ :‬‬
 ‫ﺧﺎﻧﻪای ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﻘﻮی‬ ‫‪١٨٢‬‬

‫»ای ﻣﺮدم‪ ،‬ﺗﻘﻮای ﭘﺮوردﮔﺎرﺗﺎن را ﭘﯿﺸﻪ ﮐﻨﯿﺪ ﮐﻪ ﺷﻤﺎ را از »ﻧﻔﺲ واﺣﺪی« آﻓﺮﯾﺪ و‬
‫ﺟﻔﺘﺶ را ]ﻧﯿﺰ[ از او آﻓﺮﯾﺪ‪ ،‬و از آن دو‪ ،‬ﻣﺮدان و زﻧﺎن ﺑﺴﯿﺎری ﭘﺮاﮐﻨﺪه ﮐﺮد«‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﻣﺮدان و زﻧﺎن‪ ،‬ﻧﻮر اﻟﻠﻪ ﻷ را درﯾﺎﻓﺖ ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﻨﺪ و ﺧﻮد را ﭘﺎک ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﻨﺪ و‬
‫�‪ ﴾٥‬ﺑﻪ درﮔﺎه اﻟﮫﯽ ﻋﺒﺎدت ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﻨﺪ‪.‬‬ ‫اك � َ ۡس َتعِ ُ‬
‫اك َ� ۡع ُب ُد �يَّ َ‬‫اﯾﻤﺎن ﻣﯽآورﻧﺪ و ﺑﺎ ﴿إيَّ َ‬
‫ِ‬
‫ﭘﺲ اﯾﻦ رﺳﺎﻟﺖ ھﻢ ﺑﺮای ﻣﺮدان اﺳﺖ و ھﻢ ﺑﺮای زﻧﺎن‪.‬‬
‫ﺑﺰرﮔﺪاﺷﺖ ﻧﯿﺰ ﺑﺮای ھﻤﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ اﯾﻦ ﻣﺒﺎدی و اﺻﻮل ھﻢ ﺑﺮای ﻣﺮدان آﻣﺪه‬
‫اﺳﺖ و ھﻢ ﺑﺮای زﻧﺎن‪ .‬اﻟﻠﻪ ﻣﺘﻌﺎل ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪:‬‬
‫ُ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ۡ َ َ َ َ ُ ۡ َ ُّ ُ ۡ َ ّ َ ٓ ُ‬
‫ِن�م ّمِن َذكر أ ۡو أ َ �ٰ‬
‫ن�‬
‫ّ ُ‬
‫م‬ ‫ل‬ ‫م‬
‫ِ‬ ‫يع َ� َم َل َ� ٰ‬ ‫ض ُ‬ ‫ِ‬ ‫﴿استجاب لهم ر�هم � ِ� � أ‬
‫ٍ‬ ‫ٖ‬
‫َۡ ُ ُ ّ َۡ‬
‫ض﴾ ]آل ﻋﻤﺮان‪.[١٩٥ :‬‬ ‫�عض�م ِم ۢن �ع ٖ �‬
‫»ﭘﺲ ﭘﺮوردﮔﺎرﺷﺎن دﻋﺎی آﻧﺎن را اﺟﺎﺑﺖ ﮐﺮد ]و ﻓﺮﻣﻮد ﮐﻪ‪ [:‬ﻣﻦ ِ‬
‫ﻋﻤﻞ ھﯿﭻ ﺻﺎﺣﺐ‬
‫ﻋﻤﻠﯽ از ﺷﻤﺎ را‪ ،‬از ﻣﺮد ﯾﺎ زن‪ ،‬ﮐﻪ ھﻤﻪ از ﯾﮑﺪﯾﮕﺮﯾﺪ‪ ،‬ﺗﺒﺎه ﻧﻤﯽﮐﻨﻢ«‪.‬‬
‫زن ﻧﯿﺰ ھﻤﺮاه ﻣﺮد در اﺟﺎﺑﺖ ﻓﺮاﺧﻮان اﻟﻠﻪ ﻷ ﺷﺮﯾﮏ اﺳﺖ‪:‬‬
‫ۡ ۡ َ ۡ ۡ َ‬ ‫َ ۡ ۡ َ‬ ‫َّ ۡ ۡ‬
‫ت َوٱل ُمؤ ِمن ِ� َوٱل ُمؤمِ�ٰ ِ‬
‫ت﴾ ]اﻷﺣﺰاب‪.[٣٥ :‬‬ ‫﴿إِن ٱل ُمسل ِ ِم� َوٱل ُمسل ِ� ٰ ِ‬
‫»ﻣﺮدان و زﻧﺎن ﻣﺴﻠﻤﺎن‪ ،‬و ﻣﺮدان و زﻧﺎن ﺑﺎ اﯾﻤﺎن«‪.‬‬
‫اﯾﻦ دﻧﯿﺎی ﺟﺎوﯾﺪی اﺳﺖ ﮐﻪ ھﺮ دو ﺻﻨﻒ‪ ،‬ﻧﻮع و ﮔﺮوه در آن ﻣﺸﺎرﮐﺖ دارﻧﺪ و روزی‬
‫ﮐﻪ ﻧﺸﺎﻧﻪھﺎی ﻧﻮر ﻧﺎﭘﺪﯾﺪ ﮔﺮدد و زن ﺑﻪ راه ﺣﻖ رھﻨﻤﻮن ﻧﺸﻮد‪ ،‬آن وﻗﺖ اﺳﺖ ﮐﻪ ﮔﻤﺮاه‬
‫ﮔﺸﺘﻪ اﺳﺖ و در زﻧﺪﮔﯽ ﺑﯽارزش ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫»زوﻻ« ادﯾﺐ ﺑﺪﺟﻨﺲ ﻓﺮاﻧﺴﻮی در ﺑﯽﺣﺮﻣﺘﯽ ﺑﻪ زن ﮔﻮﯾﺪ‪ :‬در دﻧﯿﺎی ھﺴﺘﯽ‪ ،‬زن‬
‫ھﯿﭻ ﺗﺄﺛﯿﺮی ﻧﺪارد و ﻣﺮدم در اﻧﺴﺎن ﯾﺎ ﺣﯿﻮان ﺑﻮدن زن ﺷﮏ دارﻧﺪ!‬
‫اﻟﻠﻪ از آﻧﭽﻪ اﯾﻦ ﻣﺠﺮم ﺟﻨﺎﯾﺘﮑﺎر ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ‪ ،‬واﻻﺗﺮ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ زن ﻣﻮﺟﻮدی ﭘﺎک اﺳﺖ‪،‬‬
‫ﻣﺎدر داﻧﺸﻤﻨﺪان‪ ،‬ﻓﺮﻣﺎﻧﺪھﺎن‪ ،‬ﻓﺎﺗﺤﺎن و رؤﺳﺎﺳﺖ‪ .‬ﻣﮕﺮ او ﻣﺎدر ﻋﻤﺮ‪ ،‬ﻃﺎرق و ﺻﻼح‬
‫اﻟﺪﯾﻦ ﻧﯿﺴﺖ؟ ﻣﮕﺮ او ﻣﺎدر اﺣﻤﺪ‪ ،‬ﺷﺎﻓﻌﯽ‪ ،‬اﺑﻮﺣﻨﯿﻔﻪ‪ ،‬ﻣﺎﻟﮏ و اﺑﻦ ﻗﯿﻢ ﻧﯿﺴﺖ؟ ﻣﮕﺮ او‬
‫ﻣﺮﺑﯽای ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ اﻟﻠﻪ ﺑﻪ وﺳﯿﻠﻪی او از ﻧﺴﻞ ﻣﺤﺎﻓﻈﺖ ﻧﻤﻮده اﺳﺖ و ﺑﺎ داﺷﺘﻦ ﮐﻠﻤﻪی‬
‫ﻻ اﻟﻪ اﻻ اﻟﻠﻪ‪ ،‬او را ﺳﺮﭘﺮﺳﺖ ﺧﺎﻧﻪ ﮔﻤﺎﺷﺘﻪ اﺳﺖ؟ روزی ﮐﻪ ﺑﺎ ﺣﺠﺎب‪ ،‬ﭘﺎﮐﯽ و‬
‫ﭘﺮھﯿﺰﮔﺎری ﺑﻪ ﺳﻮی اﻟﻠﻪ ﻣﯽرود‪.‬‬
‫اﺳﻼم ﺳﺮﭘﺮﺳﺘﯽ زن را ﺗﻤﺎم و ﮐﻤﺎل ﺑﻪ ﻋﮫﺪه ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج در ﻋﺮﻓﺎت‬
‫ﺣﻖ و ﺣﻘﻮﻗﺶ را اﻋﻼن داﺷﺘﻪ اﺳﺖ و در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﻣﺮدم را ﻓﺮاﺧﻮاﻧﺪ‪ ،‬ﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬
 ‫‪١٨٣‬‬ ‫در ﺧﺪﻣﺘﻢ ﺧﻮاﻫﺮ ﺟﺎن‬
‫َ ْ ً َ َّ َ ُ َّ َ َ ٌ ْ َ ُ‬ ‫ِّ‬ ‫» َو ْ‬
‫� ْﻢ«) ‪» .(١‬ﺧﻮﺑﯽ ﺑﻪ زﻧﺎن را ﺑﻪ ﺧﻮد‬ ‫اﺳﺘَ ْﻮ ُﺻﻮا ِﺑﺎﻟن َﺴﺎ ِء ﺧ�ا ﻓ ِﺈ�ﻤﺎ ﻫﻦ ﻋﻮان ِﻋﻨﺪ‬
‫ﺗﻮﺻﯿﻪ ﮐﻨﯿﺪ‪ ،‬زﯾﺮا آﻧﮫﺎ ﻧﺰد ﺷﻤﺎ اﺳﯿﺮﻧﺪ«‪.‬‬
‫و ﻧﯿﺰ ﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬
‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫َ ُْ ُ ْ َ ُْ ُ ْ ْ َ َ َ ُْ ُ‬
‫� ْﻢ ِﻷﻫ ِ�«) ‪» .(٢‬ﺑﮫﺘﺮﯾﻦ ﺷﻤﺎ ﮐﺴﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ‬ ‫»ﺧ��ﻢ ﺧ��ﻢ ِﻷﻫ ِﻠ ِﻪ وأﻧﺎ ﺧ�‬
‫ﺑﺮای اھﻞ و ﻋﯿﺎل ﺧﻮد ﺑﮫﺘﺮ از دﯾﮕﺮان ﺑﺎﺷﺪ و ﻣﻦ از ھﻤﻪی ﺷﻤﺎ ﺑﺮای اھﻞ و ﻋﯿﺎل ﺧﻮد‬
‫ﺑﮫﺘﺮم«‪.‬‬
‫رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺷﻮھﺮ‪ ،‬ﺑﺮادر‪ ،‬ﭘﺴﺮ و ﭘﺪر در ﮐﻨﺎر زن زﻧﺪﮔﯽ ﮐﺮد‪ .‬اﻟﻠﻪ ﻣﺘﻌﺎل‬
‫ﺑﺎ ﭼﮫﺎر دﺧﺘﺮ او را ﺗﮑﺮﯾﻢ و ﺑﺰرﮔﺪاﺷﺖ ﻧﻤﻮد‪ ،‬آﻧﺎن ﺳﺎلھﺎ ھﻤﺮاه او زﻧﺪﮔﯽ ﮐﺮدﻧﺪ در‬
‫ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﭘﺴﺮاﻧﺶ در ﺧﺮدﺳﺎﻟﯽ ﻣﯽﻣﺮدﻧﺪ و دﺧﺘﺮاﻧﺶ در ﻗﻠﺒﺶ ﺟﺎی داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬وﻗﺘﯽ‬
‫ﻣﯽﺧﻮاﺳﺖ ﺑﻪ ﺳﻔﺮ ﺑﺮود‪ ،‬ﺑﻪ دﯾﺪن ﻓﺎﻃﻤﻪ ﻣﯽرﻓﺖ و وﻗﺘﯽ از ﺳﻔﺮ ﺑﺎز ﻣﯽﮔﺸﺖ‪ ،‬ﺑﺎزدﯾﺪ‬
‫را از ﻓﺎﻃﻤﻪ ﺷﺮوع ﻣﯽﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫ﻋﺎﯾﺸﻪ ھﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﮐﻪ در ﺻﺤﯿﺢ ﺑﺨﺎری آﻣﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﯽﮔﻔﺖ‪ :‬وﻗﺘﯽ ﺑﻪ دﯾﺪار ﻓﺎﻃﻤﻪ‬
‫ﻣﯽرﻓﺖ‪ ،‬ﻓﺎﻃﻤﻪ ﺑﺮ ﻣﯽﺧﻮاﺳﺖ‪ ،‬او را ﻣﯽﺑﻮﺳﯿﺪ و در ﺟﺎﯾﮕﺎه ﺧﻮد ﻣﯽﻧﺸﺎﻧﺪ و وﻗﺘﯽ‬
‫ﻓﺎﻃﻤﻪ ﺑﻪ دﯾﺪار ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﻣﯽرﻓﺖ‪ ،‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﺑﺮﻣﯽﺧﻮاﺳﺖ او را ﻣﯽﺑﻮﺳﯿﺪ و در ﺟﺎﯾﮕﺎه ﺧﻮد‬
‫ﻣﯽﻧﺸﺎﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﭼﻪ ﻋﻄﻮﻓﺖ‪ ،‬ﻣﮫﺮﺑﺎﻧﯽ‪ ،‬ﻣﺤﺒﺖ‪ ،‬ﺷﻔﻘﺖ و رﺣﻤﺘﯽ اﺳﺖ؟‬
‫اﺳﻼم آﻣﺪ ﺗﺎ او را ﺑﺎﺣﺠﺎب ﮐﻨﺪ‪ ،‬درﺳﺖ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺧﻮرﺷﯿﺪی در ﻣﯿﺎن اﺑﺮھﺎ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ‬
‫آﺳﻤﺎﻧﯽ اﺑﺮی‪ ،‬ﻣﺮوارﯾﺪی در ﺻﺪف‪ ،‬اﻣﺎ ﺟﻨﺎﯾﺘﮑﺎران اﯾﻦ اﻣﺮ را ﻧﭙﺬﯾﺮﻓﺘﻨﺪ و ﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ او را‬
‫ﺑﯽﺣﺠﺎب و ﺑﯽﺣﺮﻣﺖ ﺑﮕﺮداﻧﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﻟﺒﺎس اﺳﺖ و ﺧﻮدش را ﻣﯽﻓﺮوﺷﺪ و ﺑﺮای‬
‫ﺗﺒﻠﯿﻐﺎت ﺑﻪ ﮐﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻋﺮبھﺎ ﭘﯿﺶ از اﺳﻼم‪ ،‬زن ﺑﯽﺣﺮﻣﺖ و ﺑﯽآﺑﺮو را در ﺟﺎﻣﻌﻪی ﺧﻮد ﻧﻤﯽﭘﺬﯾﺮﻓﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺮدی ﺑﺎدﯾﻪ ﻧﺸﯿﻦ ﺑﻪ زﻧﺶ ﻧﮕﺎه ﮐﺮد و دﯾﺪ ﺑﻪ ﻣﺮدان ﺑﯿﮕﺎﻧﻪ ﻧﮕﺎه ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﭘﺲ‬
‫ﺧﺸﻤﮕﯿﻦ ﺷﺪ و او را رھﺎ ﮐﺮد و ﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫ﹶﻔﺴـــــــﻲ ﺗ ﹾﹶﺸــــــﺘ ﹺﹶﻬ ﹺﻴﻪ‬
‫ـــــﺪي وﻧ ﹺ‬
‫ﹶ‬
‫ر ﹶﻓﻌـــــ ﹸﺖ ﻳـ ﹺ‬
‫ﹶ‬ ‫ﹶ ﹾ‬ ‫ﹶــــــﲆ ﹶﻃ ﹶﻌــــــﺎ ﹴم‬
‫ﺎب ﻋ ﹶ‬ ‫ﱡ‬
‫اﻟــــــﺬ ﹶﺑ ﹸ‬ ‫إﹺ ﹶذا ﹶو ﹶﻗ ﹶ‬
‫ــــــﻊ‬
‫ــــــﻼب و ﹶﻟ ﹾﻐــــــﻦ ﻓﹺ ﹺ‬ ‫ﹶ ﹺ‬ ‫إﹺ ﹶذا ﻛ‬ ‫ﹴ‬ ‫ــــــــﺐ ﹾاﻷﹸ ﹸﺳــــــــﻮ ﹸد ﹸو ﹸرو ﹶد ﹶﻣ‬‫و ﹶ ﹾﲡﺘﹶﻨﹺ‬
‫ﻴــــــﻪ‬ ‫ﹶ‬ ‫ﹶــــــﺎن ا ﹾﻟﻜ ﹶ ﹸ ﹶ‬ ‫ــــــــﺎء‬ ‫ﹸ‬ ‫ﹶ‬

‫‪ -١‬ﭘﯿﺶ از اﯾﻦ ﺗﺨﺮﯾﺞ ﺷﺪ‪.‬‬

‫‪ -٢‬ﭘﯿﺶ از اﯾﻦ ﺗﺨﺮﯾﺞ ﺷﺪ‪.‬‬
 ‫ﺧﺎﻧﻪای ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﻘﻮی‬ ‫‪١٨٤‬‬

‫»اﮔﺮ ﻣﮕﺲ روی ﻏﺬا ﺑﯿﻔﺘﺪ‪ ،‬ﺑﺎ وﺟﻮد ﻣﯿﻞ و رﻏﺒﺖ ﺑﻪ ﻏﺬا‪ ،‬از ﺧﻮردن آن دﺳﺖ‬
‫ﻣﯽﮐﺸﻢ‪ ،‬ﺷﯿﺮھﺎ از آﺑﯽ ﮐﻪ ﺳﮕﺎن ﺑﻪ آن زﺑﺎن زده و از آن ﻧﻮﺷﯿﺪهاﻧﺪ‪ ،‬ﻧﻤﯽﻧﻮﺷﻨﺪ«‪.‬‬
‫در دﻧﯿﺎی اﻣﺮوز‪ ،‬دﺷﻤﻨﺎن اﺳﻼم ﻣﯽﺧﻮاھﻨﺪ زن ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺑﺎﻋﻔﺖ دﺳﺖ از ﺣﺠﺎب و‬
‫ﭘﺎﯾﺒﻨﺪی ﺑﻪ دﯾﻦ ﺑﺮدارد‪ ،‬از ﺧﺎﻧﻪ ﺧﺎرج ﺷﻮد ﺗﺎ ﺑﺎ ﻣﺮدان اﺧﺘﻼط و ﺑﺮﺧﻮرد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪،‬‬
‫آﻧﺎن را ﺑﺒﯿﻨﺪ و ﺑﺎ آﻧﺎن ﺑﺨﻨﺪد‪ ،‬آﻧﮫﻢ ﺑﻪ ادﻋﺎی ﺗﻤﺪن و ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ!‬
‫در ﻃﻮل ﺳﺎلھﺎی ﮔﺬﺷﺘﻪ‪ ،‬ﺑﺮای رﺳﯿﺪن ﺑﻪ اﯾﻦ ھﺪف از اﺑﺰار و راهﮐﺎرھﺎی ﺑﺴﯿﺎری‬
‫ﮐﻤﮏ ﮔﺮﻓﺘﻪاﻧﺪ ﮐﻪ ﺧﻄﺮﻧﺎکﺗﺮﯾﻦ آﻧﮫﺎ‪ ،‬رﺳﺎﻧﻪھﺎ ھﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺲ از اﯾﻦ ﮐﻪ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ در ﺑﻌﻀﯽ از ﮐﺸﻮرھﺎی ﻋﺮﺑﯽ و اﺳﻼﻣﯽ زن را از ﺧﺎﻧﻪ ﺑﯿﺮون‬
‫ﺑﮑﺸﻨﺪ‪ ،‬از اﯾﻦ ﮐﺸﻮر ﻧﯿﺰ ﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ ﻗﺎﻓﻠﻪ ﺑﭙﯿﻮﻧﺪد‪.‬‬
‫ﭘﺲ ﺗﻤﺎم ﻧﯿﺮویﺷﺎن را ﺟﮫﺖ اﻧﺘﺸﺎر و ﭘﺨﺶ ﻓﺤﺸﺎ ﻣﯿﺎن زﻧﺎﻧﻤﺎن ﺑﻪ ﮐﺎر ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺰرگ ﮐﺮدن اﯾﻦ ھﺠﻮم را ﻣﺠﻠﻪی »ﺳﯿﺪﺗﯽ« ﻣﺬﻣﻮم ﺑﻪ ﻋﮫﺪه ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﻣﺠﻠﻪ‬
‫ﻣﺼﺎﺣﺒﻪھﺎﯾﯽ ﺑﺎ ﺑﺮﺧﯽ از زﻧﺎن ﺳﻌﻮدی ﺗﺮﺗﯿﺐ داد و ﺑﺮ ﻣﺴﺄﻟﻪی ﺷﮑﻮه از ﻗﯿﺪ و ﺑﻨﺪھﺎی‬
‫اﺳﻼم ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ زن در اﯾﻦ ﺟﺎﻣﻌﻪ‪ ،‬ﻣﺘﻤﺮﮐﺰ ﺷﺪ و آن را »آداب« و »رﺳﻮم« ﻧﺎﻣﯿﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻘﺎﻟﻪھﺎ‪ ،‬ﻣﺼﺎﺣﺒﻪھﺎ‪ ،‬ﻋﺒﺎرات و ﻧﯿﺶ و ﮐﻨﺎﯾﻪھﺎ و ﺗﻤﺴﺨﺮھﺎ اداﻣﻪ ﯾﺎﻓﺖ وﻟﯽ ھﻤﻪی‬
‫اﯾﻨﮫﺎ ﻧﺰد ﭘﺮوردﮔﺎر آﺳﻤﺎﻧﮫﺎ ﺑﻪ ﺛﺒﺖ رﺳﯿﺪه اﺳﺖ و ھﺮ ﮐﺴﯽ ﺑﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﻋﻤﻠﺶ ﻣﺠﺎزات‬
‫ﺧﻮاھﺪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺄﻣﻮرﯾﺖ ﻣﺎ در اﯾﻦ ﺻﻔﺤﺎت اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ ھﻢ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل راه ﺣﻠﯽ ﺑﺮای روﯾﺎروﯾﯽ ﺑﺎ‬
‫ﭼﻨﯿﻦ ﺗﮫﺎﺟﻢ ﺷﺪﯾﺪی ﺑﮕﺮدﯾﻢ‪ ،‬ﺷﺎﯾﺪ ﮐﻪ اﻟﻠﻪ ﻣﮑﺮ و ﻧﯿﺮﻧﮓﺷﺎن را ﺑﻪ ﺧﻮدﺷﺎن ﺑﺎز‬
‫ﮔﺮداﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺎ ﺑﺮای روﯾﺎروﯾﯽ ﺑﺎ اﯾﻦ ﺗﮫﺎﺟﻢ ﺑﺎ ﭼﻪ ﻣﻮاﻧﻌﯽ ﻣﻮاﺟﮫﯿﻢ؟ ﭼﮕﻮﻧﻪ از اﯾﻦ ﺟﻨﺎﯾﺖ‪ ،‬ﮐﻔﺮ و‬
‫ﺑﯽدﯾﻨﯽ ﺑﭙﺮھﯿﺰﯾﻢ؟‬
‫ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﭼﻨﺪ ﻣﻮرد ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﻢ اﯾﻦ ﮐﺎر را ﺑﮑﻨﯿﻢ‪:‬‬
‫‪ -١‬ﺑﺎ ﺗﻘﻮای اﻟﻠﻪ ﻷ‪ ،‬ﭼﺮا ﮐﻪ ﻣﺎ ﺣﺎﻓﻆ و ﻧﮕﮫﺪاری ﺟﺰ اﻟﻠﻪ ﻧﺪارﯾﻢ‪.‬‬
‫ﺗﻘﻮای اﻟﻠﻪ ﺑﺎ اﺟﺮای ﺷﺮﯾﻌﺖ و دوری از ﻣﻨﮫﯿﺎﺗﺶ ﺣﺎﺻﻞ ﻣﯽﮔﺮدد و زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ زن از‬
‫اﻟﻠﻪ ﺑﺘﺮﺳﺪ و ﭘﺮھﯿﺰﮔﺎری ﭘﯿﺸﻪ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺮﺗﮑﺐ ﮐﺎرھﺎی ﺣﺮام و ﻓﺘﻨﻪ اﻧﮕﯿﺰی ﻧﻤﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺗﻘﻮای اﻟﮫﯽ ﺷﺎﻣﻞ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ آوردن ﺳﺨﺘﯽھﺎی روز ﻗﯿﺎﻣﺖ ﻧﯿﺰ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬اوﻟﯿﻦ ﺷﺒﯽ‬
‫ﮐﻪ اﯾﻦ زن در ﻗﺒﺮش ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬ﺣﻮادث ھﻮﻟﻨﺎﮐﯽ در آن ﺷﺐ ﺑﺎ آن ﻣﻮاﺟﻪ ﺧﻮاھﺪ‬
‫ﺷﺪ‪.‬‬
 ‫‪١٨٥‬‬ ‫در ﺧﺪﻣﺘﻢ ﺧﻮاﻫﺮ ﺟﺎن‬

‫ﯾﮑﯽ از ﺻﺎﻟﺤﺎن وﻗﺘﯽ ذﮐﺮ اوﻟﯿﻦ ﺷﺐ ﻗﺒﺮ ﺑﻪ ﻣﯿﺎن ﻣﯽآﻣﺪ‪ ،‬ﺑﯿﮫﻮش ﻣﯽﺷﺪ‪ .‬ﺷﺒﯽ‬
‫ﺑﺴﯿﺎر وﺣﺸﺘﻨﺎک اﺳﺖ‪ .‬زن ھﻤﺮاه ﺷﻮھﺮ‪ ،‬ﺧﺎﻧﻮاده و ﻓﺮزﻧﺪاﻧﺶ آراﺳﺘﻪ و در آراﻣﺶ‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬در اﯾﻦ ھﻨﮕﺎم ﻣﺮگ او را ﻣﯽرﺑﺎﯾﺪ و ﺑﻪ اوﻟﯿﻦ ﺷﺐ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻪ ﺟﺎﯾﯽ ﮐﻪ‬
‫ھﯿﭻ ﻣﻮﻧﺲ و ھﻤﺪﻣﯽ ﻧﺪارد‪ ،‬ﻧﻪ ﻣﺤﺒﻮﺑﯽ و ﻧﻪ دوﺳﺘﯽ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﺑﺮای ﺑﺮﺧﯽ از آﻧﺎن – ﭘﻨﺎه‬
‫ﺑﺮ اﻟﻠﻪ – روﺷﻦ ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ ﺑﻪ ھﻤﺴﺮش‪ ،‬ﺷﻮھﺮش‪ ،‬ﺧﺎﻧﻮادهاش‪ ،‬ﮐﺘﺎﺑﺶ و ﺳﻨﺖ‬
‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮش ج ﺧﯿﺎﻧﺖ ﻧﻤﻮده اﺳﺖ‪ ،‬ﭼﻪ ﻧﻨﮕﯽ‪ ،‬ﭼﻪ وﯾﺮاﻧﯽای‪ ،‬ﭼﻪ زﯾﺎﻧﯽ و ﭼﻪ ﻓﺮﺟﺎم‬
‫دردﻧﺎک و ﺗﺄﺳﻒ ﺑﺎری!‬
‫اﻟﻠﻪ ﻣﺘﻌﺎل ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪:‬‬
‫َّ َ َ َ ۡ ُ َ‬ ‫َ َّ ُ َّ ُ َ َّ ٰ ُ ُّ َ ۡ‬ ‫َ‬ ‫ُ‬ ‫َّ ُ ْ‬
‫ت َوه ۡم �‬‫� � �ف ٖس ما كسب‬ ‫﴿ َوٱ�قوا يَ ۡو ٗما ت ۡر َج ُعون �ِيهِ إِ� ٱ�ِۖ �م تو‬
‫ۡ َ َ‬
‫ُ�ظل ُمون‪] ﴾٢٨١‬اﻟﺒﻘﺮة‪.[٢٨١ :‬‬
‫»و ﺑﺘﺮﺳﯿﺪ از روزی ﮐﻪ در آن‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﻮی اﻟﻠﻪ ﺑﺎزﮔﺮداﻧﺪه ﻣﯽﺷﻮﯾﺪ‪ ،‬ﺳﭙﺲ ﺑﻪ ھﺮ ﮐﺴﯽ‬
‫]ﭘﺎداش[ آﻧﭽﻪ ﺑﻪ دﺳﺖ آورده اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﻤﺎم داده ﺷﻮد و آﻧﺎن ﻣﻮرد ﺳﺘﻢ ﻗﺮار ﻧﻤﯽﮔﯿﺮﻧﺪ«‪.‬‬ ‫ِ‬
‫ـــــــــﺮاءة‬ ‫ﹴ‬ ‫ﹺ‬ ‫ﹺ‬
‫ﹶﻓﻤﻨﹾـــــــــ ﹸﻪ ﹶﻣـــــــــﺎ ﻷﹶ ﹶﺣـــــــــﺪ ﹶﺑ‬ ‫ﹶا ﹾﻟــــــــ ﹶـﻤ ﹾﻮ ﹸت ﹶﻓــــــــﺎ ﹾذﻛ ﹾﹸﺮ ﹸه ﹶو ﹶﻣــــــــﺎ ﹶو ﹶرا ﹶءه‬
‫ﹶ‬
‫اﳊـــــــــ ﹸﺎل ﹶو ﹶﻻ ﹶﻳ ﹾﺸـــــــــﺘﹶﺒﹺﻪ‬
‫ﻒ ﹾﹶ‬ ‫ﹶﻳﻨﹾﻜ ﹺﹶﺸـــــــــ ﹸ‬ ‫ﹺ‬
‫ــــــــﻪ‬ ‫ﹶوإﹺﻧﱠــــــــ ﹸﻪ ﻟ ﹾﻠ ﹶﻔ ﹾﻴ ﹶﺼــــــــﻞ ا ﱠﻟــــــــ ﹺﺬي ﺑﹺ‬

‫ــــــــﻞ ﹺﻋﻨﹾــــــــﺪﹶ ﹶر ﱢﺑﻨﹶــــــــﺎ ﻟﹺ ﹶﻌ ﹾﺒــــــــ ﹺﺪه‬

‫ﹸ‬ ‫ﹶأ ﹾﻓ ﹶﻀ‬ ‫ــــﲑا ﹶﻓﺎ ﱠﻟــــ ﹺﺬي ﹺﻣــــ ﹾﻦ ﹶﺑ ﹾﻌــــ ﹺﺪ ﹺه‬ ‫إﹺ ﹾن ﻛ ﹶ‬
‫ﹶــــﺎن ﹶﺧ ﹾ ﹰ‬
‫ﹶو ﹾﻳــــ ﹲﻞ ﻟﹺ ﹶﻌ ﹾﺒــــ ﹴﺪ ﹶﻋـــــ ﹾﻦ ﹶﺳــــﺒﹺ ﹺ‬
‫ﻴﻞ اﷲﹺ ﹶﺻـــــﺪﹼ‬ ‫ــــــﲈ ﹶﺑ ﹾﻌــــــﺪﹸ ﹶأ ﹶﺷــــــﺪﹼ‬
‫ﴍا ﹶﻓ ﹶ‬ ‫ﹺ‬
‫ﹶوإ ﹾن ﹶﻳﻜﹸــــــ ﹾﻦ ﹶ ﹰﹼ‬
‫»ﺑﻪ ﯾﺎد ﻣﺮگ و ﭘﯿﺎﻣﺪھﺎی آن ﺑﺎش‪ ،‬ﭼﺮا ﮐﻪ ھﯿﭻﮐﺲ از آن در اﻣﺎن ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬او داوری‬
‫اﺳﺖ ﮐﻪ وﺿﻌﯿﺖ ﺑﻪ وﺳﯿﻠﻪی آن ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪه اﺳﺖ و ھﯿﭻ ﺷﺒﮫﻪای در آن ﻧﻤﯽﺑﺎﺷﺪ‪،‬‬
‫اﮔﺮ ﺧﯿﺮی در آن ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺷﺨﺺ ﭘﺲ از آن ﻧﺰد ﭘﺮوردﮔﺎر‪ ،‬ﺑﮫﺘﺮﯾﻦ وﺿﻌﯿﺖ را ﺧﻮاھﺪ‬
‫داﺷﺖ‪ ،‬و اﮔﺮ ﺷﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻌﺪش ﺑﺪﺗﺮ اﺳﺖ‪ .‬وای ﺑﻪ ﺣﺎل آن ﺑﻨﺪه ﮐﻪ از راه اﻟﻠﻪ ﺑﺎزدارد«‪.‬‬
‫اﯾﻦ ﻣﺴﺄﻟﻪی ﺑﺴﯿﺎر ﺑﺰرﮔﯽ اﺳﺖ‪ ،‬ﺷﺎﯾﺪ ﮐﻪ زن ﺑﯿﻨﺪﯾﺸﺪ و ﺑﺪان ﻓﮑﺮ ﮐﻨﺪ‪ ،‬اﻟﻠﻪ ﻣﺘﻌﺎل‬
‫ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪:‬‬
‫َ َ َ ۡ ۡ ُ ُ َ ُ َ َ ٰ َ َ َ َ ۡ َ ُ ۡ َ َّ َ َ َّ َ َ َ ۡ ُ َّ َ َّ ۡ َ ُ ۡ َ َ َٓ‬
‫جئتمونا ف�ٰدى كما خلق�ٰ�م أول مر� ٖ وتر�تم ما خول�ٰ�م وراء‬ ‫﴿ولقد ِ‬
‫ُ‬ ‫ُ‬
‫ظ ُهورِ� ۡمۖ﴾ ]اﻷﻧﻌﺎم‪.[٩٤ :‬‬
‫»و ھﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﮐﻪ ﺷﻤﺎ را ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﺑﺎر آﻓﺮﯾﺪﯾﻢ ]اﮐﻨﻮن ﻧﯿﺰ[ ﺗﻨﮫﺎ ﺑﻪ ﺳﻮی ﻣﺎ آﻣﺪهاﯾﺪ‪ ،‬و‬
‫آﻧﭽﻪ را ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﻋﻄﺎ ﮐﺮده ﺑﻮدﯾﻢ ﭘﺸﺖ ﺳﺮ ﺧﻮد ﻧﮫﺎدهاﯾﺪ«‪.‬‬
 ‫ﺧﺎﻧﻪای ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﻘﻮی‬ ‫‪١٨٦‬‬

‫اﺣــــ ﹶﺔ ﻛﹸــــ ﱢﻞ ﹶﺣــــ ﱢﻲ‬ ‫ﹶــــﺎن ا ﹾﻟــــ ﹶـﻤ ﹾﻮ ﹸ‬

‫ت ﹶر ﹶ‬ ‫ﹶﻟﻜ ﹶ‬ ‫ــــــــﻮ ﹶأ ﱠﻧـــــــــﺎ إﹺ ﹶذا ﹸﻣ ﹾﺘﻨﹶـــــــــﺎ ﺗ ﹺﹸﺮ ﹾﻛﻨﹶـــــــــﺎ‬
‫ﹾ‬ ‫ﹶو ﹶﻟـ‬

‫ﹶو ﹶﻳ ﹾﺴـــــــ ﹶﺄ ﹸل ﹶر ﱡﺑﻨﹶـــــــﺎ ﻋﹶـــــــ ﹾﻦ ﻛﹸـــــــ ﱢﻞ ﹶ ﹼ‬

‫ﳾ‬ ‫ﹶو ﹶﻟ ﹺﻜﻨﱠــــــــــــﺎ إﹺ ﹶذا ﹸﻣ ﹾﺘﻨﹶــــــــــــﺎ ﹸﺑ ﹺﻌ ﹾﺜﻨﹶــــــــــــﺎ‬
‫»اﮔﺮ ﭘﺲ از ﻣﺮگ ﺑﻪ ﺣﺎل ﺧﻮدﻣﺎن رھﺎ ﻣﯽﺷﺪﯾﻢ‪ ،‬اﯾﻦ ﺑﮫﺘﺮﯾﻦ ﺧﻮاﺳﺘﻪ و ﻣﺮاد ھﺮ‬
‫اﻧﺴﺎن زﻧﺪهای ﻣﯽﺑﻮد‪ ،‬وﻟﯽ ﭘﺲ از ﻣﺮگ ﻣﺒﻌﻮث ﻣﯽﺷﻮﯾﻢ و اﻟﻠﻪ در ﻣﻮرد ھﻤﻪ ﭼﯿﺰ ﻣﺎ را‬
‫ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﯽﮐﻨﺪ«‪.‬‬
‫‪ -٢‬از دﯾﮕﺮ ﻣﻮاﻧﻊ‪ :‬ﺣﺠﺎب ﺷﺮﻋﯽ اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﻧﺸﺎﻧﻪی ﺑﺰرﮔﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج‬
‫آن را ﺑﺎ ﺧﻮد آورده اﺳﺖ‪ ،‬اﯾﻦ ارزﺷﯽ ﺑﺮای زن اﺳﺖ ﮐﻪ ھﯿﭻ ﺟﺎﻣﻌﻪای ﺟﺰ‬
‫ﺟﺎﻣﻌﻪی ﻣﺴﻠﻤﺎن از آن ﺑﺮﺧﻮردار ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﺑﺴﯿﺎری از دﯾﮕﺮ ﺟﻮاﻣﻊ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ‬
‫ﻣﻨﺎﻓﻌﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ھﻤﺮاه دارد‪ ،‬ﺧﻮاھﺎن آن ھﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫در ﻓﺮاﻧﺴﻪ‪ ،‬زﻧﺎن ﻓﺮاﻧﺴﻮی ﻧﺪای ﺣﺠﺎب را ﺑﻠﻨﺪ ﮐﺮدهاﻧﺪ‪ ،‬زﯾﺮا ﻣﻠﺖ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل وﯾﺮاﻧﯽ و‬
‫ﺧﺮاﺑﯽ ھﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻧﺎﻣﻮسھﺎ درﯾﺪه ﺷﺪﻧﺪ و زن دﯾﮕﺮ از ھﯿﭻ ﺟﺎﯾﮕﺎه و ﻣﻨﺰﻟﺘﯽ ﺑﺮﺧﻮردار‬
‫ﻧﯿﺴﺖ و ﺟﻨﺎﯾﺖﮐﺎران ﭘﺎ را از ﮔﻠﯿﻢ ﻓﺮاﺗﺮ ﻧﮫﺎدهاﻧﺪ‪ ،‬اﻧﺴﺎن ﺟﺎﯾﯽ را ﻧﻤﯽﯾﺎﺑﺪ ﮐﻪ در آن ﺑﺎ‬
‫اﻣﻨﯿﺖ و آراﻣﺶ زﻧﺪﮔﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﻣﻨﻈﻮرم از ﺣﺠﺎب‪ ،‬ﭘﻮﺷﯿﺪن ﺻﻮرت و دﺳﺖھﺎی زن اﺳﺖ‪،‬‬
‫زﯾﺮا اﮔﺮ ﺻﻮرﺗﺶ را ﻧﭙﻮﺷﺪ‪ ،‬در ﺑﺮاﺑﺮ دﯾﮕﺮان ﭘﺪﯾﺪار ﻣﯽﮔﺮدد و زﯾﻨﺖ و زﯾﺒﺎﯾﯽاش آﺷﮑﺎر‬
‫ﻣﯽﮔﺮدد‪.‬‬
‫ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ ﮔﺮوھﯽ ھﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﻓﻘﻂ ﺑﻪ ﭘﻮﺷﺎﻧﺪن ﺳﺮ اﮐﺘﻔﺎ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ و ﺑﺮﺧﯽ ﺣﺠﺖھﺎی‬
‫واھﯽ را ﻣﺪ ﻧﻈﺮ ﻗﺮار دادهاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﯿﺎﺑﺎنھﺎ رﻓﺘﻪاﻧﺪ و ﺑﺎ ﻣﺮدان اﺧﺘﻼط ﻧﻤﻮدهاﻧﺪ‪ ،‬اﯾﻦ‬
‫ﻓﺎﺟﻌﻪ اﺳﺖ و ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ دﯾﻦ اﻟﻠﻪ ﻷ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﯾﻦ اوﻟﯿﻦ وﯾﺮاﻧﯽ اﺳﺖ‪ ،‬اﺑﺘﺪای آوارﮔﯽ از‬
‫ﻣﻨﮫﺞ اﻟﮫﯽ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﮐﺴﯽ ﮐﻪ در اﯾﻦ ﺑﺎره ﺷﮏ دارد‪ ،‬ﮐﺘﺎبھﺎی اھﻞ ﻋﻠﻢ و داﻧﺸﻤﻨﺪان را ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﮐﻨﺪ و‬
‫در دﻻﯾﻞ و ﺑﺮھﺎن ﺑﺎزﻧﮕﺮی ﻧﻤﺎﯾﺪ‪.‬‬
‫‪ -٣‬دﻋﻮت در راه اﻟﻠﻪ و دﻋﻮت ﺑﻪ ﺳﻮی ﻣﻨﮫﺞ اﻟﮫﯽ‪ :‬ﯾﻌﻨﯽ زن دﻋﻮﺗﮕﺮی ﺗﺄﺛﯿﺮﮔﺬار‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﻦ از ﺗﻤﺎم زﻧﺎن دﻋﻮﺗﮕﺮ ﮐﺸﻮرﻣﺎن ﮐﻪ ﺳﻌﯽ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﺑﻪ وﺳﯿﻠﻪی ﺗﻠﻔﻦ‪،‬‬
‫ﻧﺎﻣﻪ‪ ،‬ﮐﻼس درس و ھﺪﯾﻪ دادن ﻧﻮار‪ ،‬ﺑﺮ ﺧﻮاھﺮانﺷﺎن ﺗﺄﺛﯿﺮ ﺑﮕﺬارﻧﺪ ﺑﺴﯿﺎر‬
‫ﺳﭙﺎﺳﮕﺰارم‪ ،‬اﻟﻠﻪ ﮐﺴﺎﻧﯽ را ﮐﻪ ﺑﺪﯾﻦ ﮐﺎر اﻗﺪام ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﻨﺪ‪ ،‬ﺑﯿﺎﻣﺮزد‪ .‬ﺳﻔﺎرش ﻣﻦ‬
‫اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ زن‪ ،‬دﻋﻮﺗﮕﺮی ﺗﺄﺛﯿﺮ ﮔﺬار در ﻣﯿﺎن ھﻢ ﺟﻨﺴﺎن و اﻓﺮاد ﭘﯿﺮاﻣﻮﻧﺶ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﮐﺘﺎب اﻟﻠﻪ ﻷ و ﺳﻨﺖ رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج را ﺑﻪ ھﻤﺮاه داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
 ‫‪١٨٧‬‬ ‫در ﺧﺪﻣﺘﻢ ﺧﻮاﻫﺮ ﺟﺎن‬

‫ﻋﻠﻤﺎ در زﻣﯿﻨﻪی ﺟﻮاﻧﺎن و ﻣﺮدان ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ زﯾﺎدی داﺷﺘﻪاﻧﺪ‪ ،‬وﻟﯽ ﻗﺸﺮ ﻣﮫﻢ ﺟﺎﻣﻌﻪ‬
‫ﮐﻪ زﻧﺎن ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪ دﻋﻮﺗﮕﺮان ھﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬زﻧﺎﻧﯽ ﻣﺨﻠﺺ‪ ،‬ﭘﺎک و ﺑﺎ ﺻﺪاﻗﺖ ﺗﺎ ﺳﺨﻦ ﺣﻖ‬
‫را ﺑﻪ دلھﺎ ﺑﺮﺳﺎﻧﻨﺪ و درﺑﺎرهی وﻇﺎﯾﻒ ﻣﺎ ﺻﺤﺒﺖ ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺟﺎی ﺷﮕﻔﺘﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺮﺧﯽ از ﻣﻘﺎﻟﻪ ﻧﻮﯾﺴﺎن زن در روزﻧﺎﻣﻪھﺎ‪ ،‬ﺳﺨﻨﺎن ﻣﻀﺮ و زﯾﺎن‬
‫آوری ﻣﯽﻧﻮﯾﺴﻨﺪ و ﺑﻪ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺑﺎ دﯾﻦ اﻟﻠﻪ ﻓﺮا ﻣﯽﺧﻮاﻧﻨﺪ‪ ،‬ﭘﺲ زﻧﺎن ﭘﺎﯾﺒﻨﺪ و دﯾﻨﺪار‬
‫ﮐﺠﺎﯾﻨﺪ؟‬
‫‪ -٤‬ازدواج‪ :‬اﻟﻠﻪ ﻣﺘﻌﺎل ازدواج ﻣﯿﺎن ﻣﺮد و زن را ﺳﻨﺘﯽ ﮐﻮﻧﯽ ﻗﺮار داده اﺳﺖ‪.‬‬
‫َ َ َ ۡ َ ۡ َ ۡ َ ُ ُ ٗ ّ َ ۡ َ َ َ َ ۡ َ َ ُ ۡ َ ۡ َ ٰ ٗ َ ُ ّ َّ ٗ‬
‫﴿ولقد أرسلنا رس� مِن �بل ِك وجعلنا لهم أز�جا وذرِ�ة ۚ﴾ ]اﻟﺮﻋﺪ‪.[٣٨ :‬‬
‫ً‬
‫»و ﻗﻄﻌﺎ ﭘﯿﺶ از ﺗﻮ ]ﻧﯿﺰ[ رﺳﻮﻻﻧﯽ ﻓﺮﺳﺘﺎدﯾﻢ‪ ،‬و ﺑﺮای آﻧﺎن زﻧﺎن و ﻓﺮزﻧﺪاﻧﯽ ﻗﺮار‬
‫دادﯾﻢ«‪ .‬ﺗﺎ ﻧﺎﻣﻮس‪ ،‬ﻧﺴﺐ و ﺧﺎﻧﻮاده ﺣﻔﻆ ﺷﻮد‪ .‬ﺗﺎ اﻣﺖ‪ ،‬ﺷﺮاﻓﺘﻤﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﻋﻔﺖ و ﭘﺎک‬
‫ﺑﻤﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫در ﺟﺎﻣﻌﻪی ﻣﺎ اﻓﺮادی ﺑﻪ ﭼﺸﻢ ﻣﯽﺧﻮرﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ ازدواج زود ھﻨﮕﺎم زن ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﯾﺎ ﺑﺎ ﺣﺠﺖھﺎی واھﯽ و ﭘﻮچ‪ ،‬ازدواج دﺧﺘﺮانﺷﺎن را ﺑﻪ ﺗﺄﺧﯿﺮ ﻣﯽاﻧﺪازﻧﺪ ﮐﻪ‬
‫ﺑﺎﻋﺚ اﻧﺘﺸﺎر ﭘﺪﯾﺪهی در ﺧﺎﻧﻪ ﻣﺎﻧﺪن دﺧﺘﺮان ﮔﺸﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪:‬‬
‫َ‬ ‫ْ‬ ‫ْ ٌ‬ ‫َّ َ ْ َ ُ َ ُ‬ ‫َ َ َ َُ ُ َُ ُ َ‬ ‫َ ََ ُ‬
‫� ْﻦ ِﻓﺘﻨَﺔ ِﻲﻓ اﻷ ْر ِض«) ‪.(١‬‬ ‫» ِإذا أﺗﺎ� ْﻢ َﻣ ْﻦ ﺗ ْﺮﺿﻮن ِدﻳﻨﻪ َوﺧﻠﻘﻪ ﻓ َﺰ ِّو ُﺟﻮه ‪ِ ،‬إﻻ �ﻔﻌﻠﻮا ﺗ‬
‫»وﻗﺘﯽ ﮐﺴﯽ ﻧﺰد ﺷﻤﺎ آﻣﺪ ﮐﻪ از دﯾﻦ و اﺧﻼﻗﺶ راﺿﯽ ھﺴﺘﯿﺪ ﺑﻪ ازدواﺟﺶ در ﺑﯿﺎورﯾﺪ‬
‫ﮐﻪ اﮔﺮ ﭼﻨﯿﻦ ﻧﮑﻨﯿﺪ ﻓﺘﻨﻪ و ﻓﺴﺎد ﻋﻈﯿﻤﯽ در زﻣﯿﻦ روی ﻣﯽدھﺪ«‪.‬‬
‫زن ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ ﻣﺤﺾ ﺧﻮاﺳﺘﮕﺎری ﺷﺪن ﺗﻮﺳﻂ ﻓﺮد ﻣﻨﺎﺳﺐ ازدواج ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻃﺒﺮاﻧﯽ در ﺣﺪﯾﺜﯽ ﺑﺎ ﺳﻨﺪ ﺣﺴﻦ آورده اﺳﺖ‪:‬‬
‫ْ‬ ‫َ ْ َ َ َّ َ َ َ ْ َ ْ‬
‫ﺣ َﺼ َﻦ ﻧ ْﺼ َﻒ دﻳﻨﻪ ﻓَﻠْﻴَﺘَّﻖ َ‬
‫اﷲ ِﻲﻓ اﻨﻟِّ ْﺼ ِﻒ اﻵ ِﺧ ِﺮ«) ‪» .(٢‬ھﺮﮐﺲ ازدواج‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫»ﻣﻦ ﺗﺰوج �ﻘﺪ أ‬
‫ﮐﻨﺪ ﻧﺼﻒ دﯾﻨﺶ را ﺣﻔﺎﻇﺖ ﮐﺮده اﺳﺖ‪ ،‬ﭘﺲ ﺑﺎﯾﺪ در ﻧﺼﻒ دﯾﮕﺮ ﺗﻘﻮای اﻟﻠﻪ را ﭘﯿﺸﻪ‬
‫ﮐﻨﺪ«‪.‬‬

‫‪ -١‬ﺗﺮﻣﺬی‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ،١٠٧٩‬ﺑﯿﮫﻘﯽ در ﺳﻨﻨﺶ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ١٣٦٤٧‬و ر‪.‬ک‪ :‬اﻟﻤﺸﮑﺎة‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪.٣٠٩٠‬‬
‫‪ -٢‬ﻃﺒﺮاﻧﯽ در اﻷوﺳﻆ ر‪.‬ک‪ :‬ﺟﺎﻣﻊ اﻷﺣﺎدﯾﺚ واﻟﻤﺮاﺳﯿﻞ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ،٢٠٤٧٥‬اﻟﻔﺘﺢ اﻟﮑﺒﯿﺮ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ‬
‫‪ ١١٦١٧‬و اﻟﺪرر اﻟﻤﻨﺘﺸﺮة‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪.٤٠٤‬‬
 ‫ﺧﺎﻧﻪای ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﻘﻮی‬ ‫‪١٨٨‬‬

‫زن ﻧﺒﺎﯾﺪ ﭼﻨﯿﻦ ﻓﺮاﺧﻮانھﺎﯾﯽ ﮐﻪ او را ﺑﻪ ﻋﺪم ازدواج ﺗﺎ ﭘﺎﯾﺎن داﻧﺸﮕﺎه ﯾﺎ ﻓﻮق‬

‫ﻟﯿﺴﺎﻧﺲ ﻓﺮا ﻣﯽﺧﻮاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎور ﮐﻨﺪ! او ازدواج ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ ﺗﺎ اﯾﻦ ﮐﻪ زﯾﺒﺎﯾﯽ و ﺟﻮاﻧﯽاش از ﺑﯿﻦ‬
‫ﻣﯽرود و دﯾﮕﺮ ﻣﻮرد ﭘﺴﻨﺪ واﻗﻊ ﻧﻤﯽﮔﺮدد‪ .‬دوران زﻧﺎﺷﻮﯾﯽ‪ ،‬ﺧﺎﻧﻪداری و ﺑﭽﻪداری ﮐﻪ‬
‫ﺑﮫﺘﺮﯾﻦ ﭼﯿﺰ در زﻧﺪﮔﯽ و راه ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﯽ ﭘﺲ از اﯾﻤﺎن و ﻋﻤﻞ ﺻﺎﻟﺢ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺳﭙﺮی‬
‫ﻣﯽﮔﺮدد‪.‬‬
‫ﺳﻔﺎرش دﯾﮕﺮم‪ ،‬ﮔﺴﺘﺮش ﺗﻔﮑﺮ ازدواج ﺑﻪ ﻣﻮﻗﻊ ﺑﺮای زﻧﺎن و دﺧﺘﺮان اﺳﺖ‪ ،‬زﯾﺮا‬
‫ﻣﺎﻧﺪن در ﺧﺎﻧﻪ‪ ،‬ﯾﮏ ﺗﺮاژدی ﺑﻮده و ﻣﺎﯾﻪی ﺗﺄﺳﻒ اﺳﺖ‪.‬‬
‫از اﻟﻠﻪ ﻷ ھﺪاﯾﺖ‪ ،‬ﭘﺎﯾﺪاری‪ ،‬درﺳﺘﯽ‪ ،‬رھﻨﻤﻮن و ﯾﺎری را ﻣﺴﺄﻟﺖ دارم و از او‬
‫ﻣﯽﺧﻮاھﻢ ﮐﻪ ﻣﺎ را از ھﺮ اﺗﻔﺎق ﻧﺎﮔﻮار‪ ،‬ﺑﺪی و ھﺮ ﮐﺴﯽﮐﻪ ﻓﺴﺎد و ﺑﺪی را ﺑﺮای ﻣﺎ‬
‫ﻣﯽﺧﻮاھﺪ ﻣﺤﻔﻮظ ﺑﺪارد و ﺑﺎ آﻧﭽﻪ ﺧﻮد ﻣﯽﺧﻮاھﺪ‪ ،‬ﻣﺎ را ﮐﻔﺎﯾﺖ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻛﺜﲑا‪.‬‬
‫ﺗﺴﻠﻴﲈ ﹰ‬
‫ﹰ‬ ‫وﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯽ ﳏﻤﺪ وﻋﻠﯽ آﻟﻪ وﺻﺤﺒﻪ وﺳﻠﻢ‬
‫***‬
 ‫دﻏﺪﻏﻪﻫﺎی ﯾﮏ دﺧﺘﺮ‬

‫ﻛﺜﲑا‪.‬‬
‫ﺗﺴﻠﻴﲈ ﹰ‬
‫ﹰ‬ ‫اﳊﻤﺪ ﷲ واﻟﺼﻼة واﻟﺴﻼم ﻋﻠﯽ رﺳﻮل اﷲ وﻋﻠﯽ آﻟﻪ وﺻﺤﺒﻪ وﺳﻠﻢ‬
‫ای ﺧﻮاھﺮ ﻣﺴﻠﻤﺎن ﻣﺆﻣﻦ‪ ،‬ای ﺳﺎزﻧﺪهی ﻧﺴﻞھﺎ‪ ،‬ﻣﺎدر ﺟﻮاﻧﺎن اﺳﻼم‪ ،‬ﻓﺮﻣﺎﻧﺪھﺎن‪،‬‬
‫ﻋﻠﻤﺎ و رؤﺳﺎ! ﺗﻮ در ﻣﻮرد ﻧﻘﺸﺖ در زﻧﺪﮔﯽ‪ ،‬در ﺑﺮاﺑﺮ اﻟﻠﻪ ﺳﺒﺤﺎن ﻣﺴﺌﻮل ھﺴﺘﯽ‪.‬‬
‫ﭼﺮا آﻓﺮﯾﺪه ﺷﺪهای؟ ﭼﺮا ﺑﻪ وﺟﻮد آﻣﺪهای؟ ﭼﺮا ﺑﺮ روی اﯾﻦ زﻣﯿﻦ ھﺴﺘﯽ؟‬
‫رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج ﺑﺮای زن در زﻧﺪﮔﯽ‪ ،‬ﻣﺄﻣﻮرﯾﺘﯽ آورد‪ ،‬او را ﻣﺎدر‪ ،‬ھﻤﺴﺮ‪ ،‬ﺧﻮاھﺮ‪ ،‬ﻣﻌﻠﻢ‪،‬‬
‫ﻣﺮﺑﯽ‪ ،‬ﺳﺮﭘﺮﺳﺖ و ﻣﺤﺎﻓﻆ ﻗﺮار داد‪.‬‬
‫در اﯾﻦ ﭼﻨﺪ ﺻﻔﺤﻪ‪ ،‬دﺳﺘﻪ ﮔﻠﯽ ھﺴﺖ ﮐﻪ ﻣﯽﺧﻮاھﻢ آن را ﺑﺮ ﺳﺮ ھﺮ دﺧﺘﺮ و زﻧﯽ ﮐﻪ‬
‫ﺧﻮاھﺎن اﻟﻠﻪ و ﺳﺮای آﺧﺮت اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺮﯾﺰم‪ .‬در اﯾﻨﺠﺎ ﻣﺴﺎﯾﻠﯽ ھﺴﺖ ﮐﻪ ﻣﯽﺧﻮاھﻢ درﺑﺎرهی‬
‫آن ﺑﺎ ﺧﻮاھﺮان و ﻣﺎدران ﺻﺤﺒﺖ ﮐﻨﻢ‪.‬‬
‫زن و اﯾﻤﺎن‬
‫اﻟﻠﻪ ھﻤﻪی ﻣﺮدم‪ ،‬ﭼﻪ ﻣﺮد و ﭼﻪ زن را ﻣﻮرد ﺧﻄﺎب ﻗﺮار داده اﺳﺖ و ﭘﺲ از ذﮐﺮ‬
‫ﺻﺎﻟﺤﺎن ﻧﯿﮑﻮﮐﺎر و ﻓﺎﺳﻘﺎن اﺷﺮار ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪:‬‬
‫ُ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ ۡ َ َ َ َ ُ ۡ َ ُّ ُ ۡ َ ّ َ ٓ ُ‬
‫ِن�م ّمِن َذكر أ ۡو أ َ �ٰ‬
‫ن�‬
‫ّ ُ‬
‫م‬ ‫ل‬ ‫يع َ� َم َل َ� ِٰ‬
‫م‬ ‫ض ُ‬‫﴿فٱستجاب لهم ر�هم � ِ� � أ ِ‬
‫ٍ‬ ‫ٖ‬
‫َۡ ُ ُ ّ َۡ‬
‫ض�﴾ ]آل ﻋﻤﺮان‪.[١٩٥ :‬‬ ‫�عض�م ِم ۢن �ع ٖ‬
‫»ﭘﺲ‪ ،‬ﭘﺮوردﮔﺎرﺷﺎن دﻋﺎی آﻧﺎن را اﺟﺎﺑﺖ ﮐﺮد ]و ﻓﺮﻣﻮد ﮐﻪ‪ [:‬ﻣﻦ ِ‬
‫ﻋﻤﻞ ھﯿﭻ ﺻﺎﺣﺐ‬
‫ﻋﻤﻠﯽ از ﺷﻤﺎ را‪ ،‬از ﻣﺮد ﯾﺎ زن‪ ،‬ﮐﻪ ھﻤﻪ از ﯾﮑﺪﯾﮕﺮﯾﺪ‪ ،‬ﺗﺒﺎه ﻧﻤﯽﮐﻨﻢ«‪.‬‬
‫در ﺟﺎﯾﯽ دﯾﮕﺮ ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪:‬‬
‫ۡ َ‬ ‫ۡ‬ ‫ۡ َ‬ ‫ۡ‬ ‫َ ۡ ۡ َ‬ ‫َّ ۡ ۡ‬
‫ت َوٱل ُمؤ ِمن ِ� َوٱل ُمؤمِ�ٰ ِ‬
‫ت﴾ ]اﻷﺣﺰاب‪.[٣٥ :‬‬ ‫﴿إِن ٱل ُمسل ِ ِم� َوٱل ُمسل ِ� ٰ ِ‬
‫»ﻣﺮدان و زﻧﺎن ﻣﺴﻠﻤﺎن‪ ،‬و ﻣﺮدان و زﻧﺎن ﺑﺎ اﯾﻤﺎن«‪.‬‬
‫اﻟﻠﻪ ﻷ زﻧﯽ را ذﮐﺮ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ درﺳﺘﮑﺎر‪ ،‬ﻓﺮﻣﺎﻧﺒﺮدار و ﺑﻪ ﭘﺎس آﻧﭽﻪ اﻟﻠﻪ ]ﺑﺮای او[‬
‫ﺣﻔﻆ ﮐﺮده اﺳﺖ‪ ،‬اﺳﺮار را ﺣﻔﻆ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
 ‫ﺧﺎﻧﻪای ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﻘﻮی‬ ‫‪١٩٠‬‬

‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ آﻣﺪ و درﺑﺎرهی زن و ﻧﻘﺸﺶ در زﻧﺪﮔﯽ ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺖ و در ﻣﻮرد او ﺑﻪ ﻧﯿﮑﯽ‬

‫ﺳﻔﺎرش ﻧﻤﻮد‪ ،‬زﯾﺮا او ﻣﯽداﻧﺪ ﮐﻪ زن ﻧﯿﻤﻪی ﻣﺮد اﺳﺖ و وﻇﯿﻔﻪی ﭘﺮورش‪ ،‬ﺗﺮﺑﯿﺖ‬
‫ﻓﺮزﻧﺪان‪ ،‬آﻣﺎده ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻋﻠﻤﺎ و ﺷﮫﺪا ﺑﺮ ﻋﮫﺪهی اوﺳﺖ‪.‬‬
‫رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج در ﺣﺞ اﮐﺒﺮ ﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬
‫َ ْ ً َ َّ َ ُ َّ َ َ ٌ ْ َ ُ‬ ‫ِّ‬ ‫» َو ْ‬
‫� ْﻢ«) ‪» .(١‬ﺧﻮﺑﯽ ﺑﻪ زﻧﺎن را ﺑﻪ ﺧﻮد‬ ‫اﺳﺘَ ْﻮ ُﺻﻮا ِﺑﺎﻟن َﺴﺎ ِء ﺧ�ا ﻓ ِﺈ�ﻤﺎ ﻫﻦ ﻋﻮان ِﻋﻨﺪ‬
‫ﺗﻮﺻﯿﻪ ﮐﻨﯿﺪ‪ ،‬زﯾﺮا آﻧﮫﺎ ﻧﺰد ﺷﻤﺎ اﺳﯿﺮﻧﺪ«‪.‬‬
‫ﻧﯿﺰ ﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬
‫�ا«) ‪» .(٢‬ﺧﻮﺑﯽ ﺑﻪ زﻧﺎن را ﺑﻪ ﺧﻮد ﺗﻮﺻﯿﻪ ﮐﻨﯿﺪ«‪.‬‬ ‫اﺳﺘَ ْﻮ ُﺻﻮا ﺑﺎﻟنِّ َﺴﺎ ِء َﺧ ْ ً‬
‫» َو ْ‬
‫ِ‬
‫ھﻤﭽﻨﯿﻦ ﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬
‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫َ ُْ ُ ْ َ ُْ ُ ْ ْ َ َ َ ُْ ُ‬
‫� ْﻢ ِﻷﻫ ِ�«) ‪» .(٣‬ﺑﮫﺘﺮﯾﻦ ﺷﻤﺎ ﮐﺴﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ‬ ‫»ﺧ��ﻢ ﺧ��ﻢ ِﻷﻫ ِﻠ ِﻪ وأﻧﺎ ﺧ�‬
‫ﺑﺮای اھﻞ و ﻋﯿﺎل ﺧﻮد ﺑﮫﺘﺮ از دﯾﮕﺮان ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬و ﻣﻦ از ھﻤﻪی ﺷﻤﺎ ﺑﺮای اھﻞ و ﻋﯿﺎل ﺧﻮد‬
‫ﺑﮫﺘﺮم«‪.‬‬
‫در ﺻﺤﯿﺢ ﺑﺨﺎری آﻣﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ اﺳﻤﺎ دﺧﺘﺮ ﻋﻤﯿﺲ ﻧﺰد رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج رﻓﺖ و ﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫ﻣﺮدان در ﻣﻮرد ﺗﻮ ﺑﺮ ﻣﺎ ﭼﯿﺮه ﺷﺪهاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﻮ ﺣﺞ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬در ﮐﻨﺎر ﺗﻮ ﺟﮫﺎد ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ و‬
‫ھﻤﺮاه ﺗﻮ ﻧﻤﺎز ﻣﯽﺧﻮاﻧﻨﺪ‪ ،‬ﭘﺲ ﯾﮏ روز از وﻗﺘﺖ را ﺑﻪ ﻣﺎ اﺧﺘﺼﺎص ﺑﺪه‪ .‬در اﯾﻨﺠﺎ ﺑﺨﺎری‬
‫ﹶﻔﺴ ﹺﻪ« »ﺑﺎب ﻗﺮار دادن ﻋﺎﻟﻢ ﯾﮏ روز ﺑﺮای‬ ‫ﺎﱂ ﻳﻮﻣﺎ ﻟﹺﻠﻨ ﹺ‬
‫ﱢﺴﺎء ﻧ ﹺ‬ ‫ﹺ‬
‫ﺑﺎب ﹶأ ﹾن ﹶ ﹾ‬
‫ﳚ ﹶﻌ ﹶﻞ اﻟ ﹶﻌ ﹸ ﹶ ﹰ‬ ‫ﺑﺎﺑﯽ ﺑﺎ ﻋﻨﻮان‪ » :‬ﹲ‬
‫زﻧﺎن« ﻗﺮار داده اﺳﺖ‪ ،‬رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج ﻧﯿﺰ روز دوﺷﻨﺒﻪ را ﺑﺮایﺷﺎن در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫اﻟﻠﻪ ﭼﮫﺎر دﺧﺘﺮ ﭼﻮن ﺳﺘﺎره ﺑﻪ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ارزاﻧﯽ داﺷﺖ‪ ،‬زﻧﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﭘﺎس آﻧﭽﻪ اﻟﻠﻪ‬
‫]ﺑﺮای آﻧﺎن[ ﺣﻔﻆ ﮐﺮده اﺳﺖ‪ ،‬اﺳﺮار ]ﺷﻮھﺮان ﺧﻮد[ را ﺣﻔﻆ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬آﻧﺎن ﻓﺎﻃﻤﻪ‪ ،‬ام‬
‫ﮐﻠﺜﻮم‪ ،‬زﯾﻨﺐ و رﻗﯿﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫وﻗﺘﯽ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﺑﻪ ﺳﻔﺮ ﻣﯽرﻓﺖ ﺑﺎ آﻧﺎن ﺧﺪاﺣﺎﻓﻈﯽ ﻣﯽﻧﻤﻮد و اﮔﺮ از ﺳﻔﺮ‬
‫ﺑﺎزﻣﯽﮔﺸﺖ‪ ،‬دﯾﺪارش را ﺑﺎ آﻧﺎن ﺷﺮوع ﻣﯽﮐﺮد‪ .‬او در ﺷﺒﯽ ﺗﺎرﯾﮏ ﺑﻪ دﯾﺪار ﻓﺎﻃﻤﻪ ﻣﯽآﯾﺪ‬
‫و ﺑﻪ او و ﻋﻠﯽ ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪:‬‬

‫‪ -١‬ﭘﯿﺶ از اﯾﻦ ﺗﺨﺮﯾﺞ ﺷﺪ‪.‬‬

‫‪ -٢‬ﭘﯿﺶ از اﯾﻦ ﺗﺨﺮﯾﺞ ﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ -٣‬ﭘﯿﺶ از اﯾﻦ ﺗﺨﺮﯾﺞ ﺷﺪ‪.‬‬
 ‫‪١٩١‬‬ ‫دﻏﺪﻏﻪﻫﺎی ﯾﮏ دﺧﺘﺮ‬
‫َ ََ ً‬ ‫ُ َ ِّ َ‬ ‫َ َ َ ُ ُّ ُ‬
‫ََ َ ُ َ َ ٌْ َ ُ َ ْ َ‬ ‫»أَ َﻻ ﺗُ َﺼﻠِّﻴَ‬
‫اﷲ ﺛﻼﺛﺎ‬ ‫ﺎن‬ ‫ﺎن؟‪ ...‬أﻻ أدﻟﻜ َﻤﺎ‬
‫ﻰﻠﻋ ﻣﺎ ﻫﻮ ﺧ� ﻟﻜﻤﺎ ِﻣﻦ ﺧﺎ ِدمٍ ‪� ...‬ﺴﺒﺤ ِ‬ ‫ِ‬
‫�«) ‪» .(١‬آﯾﺎ ﻧﻤﺎز‬ ‫� ِّﺮﺒان أَ َ‬
‫ر� ًﻌﺎ َوﺛَ َﻼ� َ‬ ‫َََ َ َُ َ‬
‫َ ََ ً‬
‫وﺛﻼ ِ�� وﺗ‬
‫ان اﷲ ﺛﻼﺛﺎ‬
‫َََ َ َ ََْ َ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫وﺛﻼ ِ�� وﺤﺗﻤﺪ ِ‬
‫ﻧﻤﯽﺧﻮاﻧﯿﺪ؟‪ ...‬آﯾﺎ ﺷﻤﺎ را ﺑﻪ ﭼﯿﺰی ﮐﻪ از ﺧﺪﻣﺘﮑﺎر ﺑﺮای ﺷﻤﺎ ﺑﮫﺘﺮ اﺳﺖ راھﻨﻤﺎﯾﯽ‬
‫ﻧﮑﻨﻢ؟‪ ...‬ﺳﯽ و ﺳﻪ ﺑﺎر ﺳﺒﺤﺎن اﻟﻠﻪ ﺑﮕﻮﯾﯿﺪ‪ ،‬ﺳﯽ و ﺳﻪ ﺑﺎر‪ ،‬اﻟﺤﻤﺪ اﻟﻠﻪ ﺑﮕﻮﯾﯿﺪ و ﺳﯽ و‬
‫ﭼﮫﺎر ﺑﺎر اﻟﻠﻪ اﮐﺒﺮ ﺑﮕﻮﯾﯿﺪ«‪.‬‬
‫او دﺧﺘﺮش ﻓﺎﻃﻤﻪ را ﺑﺮ ﺗﻘﻮای اﻟﮫﯽ‪ ،‬ﺗﺴﺒﯿﺢ‪ ،‬ﻋﺒﺎدت‪ ،‬ﺣﻤﺪ و ﺳﭙﺎس و ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ اﻟﻠﻪ‬
‫ﺣﯽ و ﻗﯿﻮم ﺗﺮﺑﯿﺖ ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﺪ‪ .‬ﻣﺤﻤﺪ اﻗﺒﺎل در ﻣﻮرد ﻓﺎﻃﻤﻪ دﺧﺘﺮ رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج ﮔﻮﯾﺪ‪:‬‬
‫ﹶﻣــــ ﹾﻦ ﹶذا ﹸﻳ ﹶﺴـ ﹺ‬
‫ـــﺎوي ﹺﰲ ﹾاﻷﹶ ﹶﻧــــﺎ ﹺم ﹸﻋ ﹶﻼ ﹶﻫــــﺎ‬ ‫ﹺ‬ ‫ﹺ‬ ‫ﹺ‬
‫ﻫ ﹶﻲ ﺑﹺﻨﹾ ﹸﺖ ﹶﻣ ﹾﻦ؟ ﻫ ﹶ‬
‫ـﻲ ﹸأ ﱡم ﹶﻣـ ﹾﻦ؟ ﻫ ﹶ‬
‫ـﻲ زﹶ ﹾو ﹸج ﹶﻣـ ﹾﻦ؟‬
‫ﹺ‬ ‫ﹺ‬ ‫ﹺﺟ ﹾ ﹺﱪﻳـ ﹸ‬ ‫ﴍ ﹺف ﹸﻣ ﹾﺮ ﹶﺳ‬
‫ـــــﻞ ﺑﹺﺎﻟﺘ ﹾﱠﻮﺣﻴــــــﺪ ﹶﻗــــــﺪﹾ ﹶر ﱠﺑ ﹶ‬
‫ﺎﻫــــــﺎ‬ ‫ﹴ‬
‫ـــــــﻞ‬ ‫ﻮﻫـــــــﺎ ﹶﻓ ﹾﻬـــــــ ﹶﻮ ﹶأ ﹾ ﹶ‬
‫ﹶأ ﱠﻣـــــــﺎ ﹶأ ﹸﺑ ﹶ‬
‫ﹺ ﹺ ﹺ‬ ‫ﹺ‬ ‫ﹺ‬
‫ﹶﺳــــــــ ﹾﻴ ﹰﻔﺎ ﹶﻏــــــــﺪﹰ ا ﺑﹺ ﹶﻴﻤﻴﻨــــــــﻪ ﹶﺗ ﱠﻴ ﹶ‬
‫ﺎﻫــــــــﺎ‬ ‫ــــﲆ زﹶ ﹾو ﹸﺟ ﹶﻬـــــﺎ ﹶﻻﺗ ﹶﹶﺴـــــ ﹾﻞ ﹶﻋﻨﹾـــــ ﹸﻪ ﺳـ ﹶ‬
‫ــــﻮی‬ ‫ﹶو ﹶﻋـ ﱞ‬
‫»او دﺧﺘﺮ ﮐﯿﺴﺖ؟ ﻣﺎدر ﮐﯿﺴﺖ؟ ھﻤﺴﺮ ﮐﯿﺴﺖ؟ ﮐﯿﺴﺖ ﮐﻪ در ﻣﺨﻠﻮﻗﺎت از او واﻻﺗﺮ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ؟ ﭘﺪرش اﺷﺮف ﻓﺮﺳﺘﺎدﮔﺎن اﺳﺖ‪ ،‬ﮐﻪ ﺟﺒﺮﯾﯿﻞ او را ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﻮﺣﯿﺪ و ﯾﮑﺘﺎ ﭘﺮﺳﺘﯽ‬
‫ﺗﺮﺑﯿﺖ ﻧﻤﻮد‪ ،‬از ھﻤﺴﺮش ﻋﻠﯽ ﻧﯿﺰ ﭼﯿﺰی ﺟﺰ ﺷﻤﺸﯿﺮش ﮐﻪ ﺑﺎ دﺳﺖ راﺳﺖ آن را‬
‫ﻣﯽﮔﺮداﻧﺪ‪ ،‬ﻣﭙﺮس«‪.‬‬
‫او در ﺧﺎﻧﻪی ﻧﺒﻮت زﻧﺪﮔﯽ ﮐﺮد‪ ،‬از اﯾﻤﺎن و ﻗﺮآن ﻧﻮﺷﯿﺪ و ﺑﺮ ﮐﻠﻤﻪی ﻻ اﻟﻪ اﻻ اﻟﻠﻪ‬
‫ﻣﺘﻮﻟﺪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ای ﺧﻮاھﺮ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﻢ‪ ،‬اﯾﻤﺎن داﺷﺘﻪ ﺑﺎش و ﻗﻠﺒﺖ را آ ﮐﻨﺪه از اﯾﻤﺎن ﮐﻦ‪ ،‬ﭼﺮا ﮐﻪ‬
‫ﺑﺴﯿﺎری از زﻧﺎن ﺧﻮد را ﺑﺎ ﻃﻼ و ﻧﻘﺮه ﻣﯽآراﯾﻨﺪ اﻣﺎ ﻓﻀﯿﻠﺖ‪ ،‬ﻋﻔﺖ‪ ،‬ﻓﺮوھﺸﺘﮕﯽ ﭼﺸﻢ و‬
‫اﯾﻤﺎنﺷﺎن را از دﺳﺖ دادهاﻧﺪ‪.‬‬
‫آﻧﺎن رﺿﺎﯾﺖ اﻟﻠﻪ‪ ،‬ﻣﺤﺒﺖ او‪ ،‬ﭘﻮﺷﺶ او و زﻧﺪﮔﯽ ﻣﺮﻓﻪ را از دﺳﺖ دادهاﻧﺪ‪ ،‬زﯾﺮا ﻣﺮد و‬
‫زن ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺟﺰ در ﺳﺎﯾﻪی اﯾﻦ دﯾﻦ‪ ،‬ھﯿﭻ اﻣﻨﯿﺖ و آراﻣﺸﯽ ﻧﺪارﻧﺪ‪:‬‬
‫َ َّ َ ُ َ َ ٗ َ ٗ َ َ ۡ ُ ُ َ ۡ َ ۡ َ َ َۡ‬ ‫ۡ‬ ‫ََ ۡ َ َۡ َ َ‬
‫ٰ‬ ‫َ‬ ‫ٰ‬ ‫ُ‬
‫﴿ومن أعرض عن ذِك ِري فإِن �ۥ معِيشة ضن� و��هۥ يوم ٱلقِ�مةِ أ��‪١٢٤‬‬
‫َ َ َ َ َ ََۡ َ َ‬ ‫� َوقَ ۡد ُك ُ‬ ‫َ َ َۡ َ‬
‫� أ ۡ� َ ٰ‬ ‫َ َ َ ّ‬
‫��‪ ١٢٥‬قال ك�ٰل ِك ��تك َءا� ٰ ُت َنا‬ ‫نت بَ ِص ٗ‬ ‫ب ل َِم ح�ت ِ ٓ‬ ‫قال ر ِ‬
‫ۡ‬ ‫ََ َ َ‬
‫ن�‪] ﴾١٢٦‬ﻃﻪ‪.[١٢٦-١٢٤ :‬‬ ‫ِيت َهاۖ َو� َ�ٰل َِك ٱ�َ ۡو َم تُ َ ٰ‬
‫فنس‬

‫‪ -١‬ﺑﺨﺎری‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ٥٢٣٤ ،٣٦٢٣‬و ﻣﺴﻠﻢ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪.٦٨٦٥‬‬

 ‫ﺧﺎﻧﻪای ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﻘﻮی‬ ‫‪١٩٢‬‬

‫»و ھﺮﮐﺲ از ﯾﺎد ﻣﻦ دل ﺑﮕﺮداﻧﺪ‪ ،‬در ﺣﻘﯿﻘﺖ‪ ،‬زﻧﺪﮔﯽ ﺗﻨﮓ ]و ﺳﺨﺘﯽ[ ﺧﻮاھﺪ داﺷﺖ‪ ،‬و‬
‫ِ‬
‫روز رﺳﺘﺎﺧﯿﺰ او را ﻧﺎﺑﯿﻨﺎ ﻣﺤﺸﻮر ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‪ .‬ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ‪ :‬ﭘﺮوردﮔﺎرا‪ ،‬ﭼﺮا ﻣﺮا ﻧﺎﺑﯿﻨﺎ ﻣﺤﺸﻮر‬
‫ﮐﺮدی ﺑﺎ آﻧﮑﻪ ﺑﯿﻨﺎ ﺑﻮدم؟ ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪ :‬ھﻤﺎن ﻃﻮر ﮐﻪ ﻧﺸﺎﻧﻪھﺎی ﻣﺎ ﺑﺮ ﺗﻮ آﻣﺪ و آن را ﺑﻪ‬
‫ﻓﺮاﻣﻮﺷﯽ ﺳﭙﺮدی‪ ،‬اﻣﺮوز ھﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﻓﺮاﻣﻮش ﻣﯽﺷﻮی«‪.‬‬
‫ﺗﻮ ﺑﺎﯾﺪ در داﺳﺘﺎنھﺎی زﻧﺎن ﺻﺎﻟﺢ ﺗﺄﻣﻞ ﮐﻨﯽ‪ ،‬اوﺿﺎع و اﺣﻮالﺷﺎن را ﺑﺨﻮاﻧﯽ‪ ،‬ﺑﺎﺷﺪ‬
‫ﮐﻪ در راه ﺧﯿﺮ و ﺧﻮﺑﯽ از آﻧﺎن ﭘﯿﺮوی ﻧﻤﺎﯾﯽ‪ .‬اﮐﻨﻮن ﺑﺮﺧﯽ از اﯾﻦ داﺳﺘﺎنھﺎ ﻗﺼﻪھﺎ را‬
‫ﺑﺸﻨﻮ‪:‬‬
‫‪ -١‬ھﻤﺴﺮ ﻓﺮﻋﻮن‪ :‬آﺳﯿﻪ رﺿﯽ اﻟﻠﻪ ﻋﻨﮫﺎ و أرﺿﺎھﺎ – او داﻧﺴﺖ ﮐﻪ ﻣﻌﺒﻮد ﺑﺮﺣﻘﯽ ﺟﺰ‬
‫اﻟﻠﻪ وﺟﻮد ﻧﺪارد‪ ،‬ﺑﻪ او اﯾﻤﺎن آورد و دﻟﺶ را آ ﮐﻨﺪه از اﯾﻤﺎن ﻧﻤﻮد‪ .‬از اﻟﻠﻪ رﺣﻤﺎن‬
‫اﻃﺎﻋﺖ ﮐﺮد در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﺷﻮھﺮش دﺟﺎﻟﯽ ﻓﺎﺟﺮ و ﮐﺎﻓﺮ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﺎ ﺳﺮ در آﺗﺶ‬
‫اﻓﮑﻨﺪه ﺷﺪ‪ .‬او در ﺧﻮاھﺶ و دﻋﺎﯾﯽ ﺷﮕﻔﺖ اﻧﮕﯿﺰ‪ ،‬ﺑﻪ اﻟﻠﻪ ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ‪:‬‬
‫َۡ‬ ‫�� مِن ف ِۡر َع ۡو َن َو َ� َملهِۦ َو َ ّ‬
‫� ِ� م َِن ٱلق ۡو ِم‬ ‫ۡ َ َّ َ َ ّ‬ ‫َ َ َۡٗ‬ ‫﴿ َر ّ ۡ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ب ٱب ِن ِ� عِندك بيتا ِ� ٱ�نةِ و ِ ِ‬ ‫ِ‬
‫َ‬ ‫َّ‬
‫ٱل�ٰل ِ ِم�‪] ﴾١١‬اﻟﺘﺤﺮﯾﻢ‪.[١١ :‬‬
‫»ﭘﺮوردﮔﺎرا‪ ،‬ﭘﯿﺶ ﺧﻮد در ﺑﮫﺸﺖ ﺧﺎﻧﻪای ﺑﺮاﯾﻢ ﺑﺴﺎز‪ ،‬و ﻣﺮا از ﻓﺮﻋﻮن و ﮐﺮدارش ﻧﺠﺎت‬
‫ده‪ ،‬و ﻣﺮا از دﺳﺖ ﻣﺮدم ﺳﺘﻤﮕﺮ ِﺑ َﺮھﺎن«‪.‬‬
‫اﺑﻦ ﻗﯿﻢ ‪ /‬ﮔﻮﯾﺪ‪ :‬او ﺟﻮار و ھﻤﺴﺎﯾﮕﯽ را ﭘﯿﺶ از ﺳﺮا ﺧﻮاﻧﺪ‪ .‬او ھﻤﺴﺎﯾﮕﯽ ﺑﺎ اﻟﻠﻪ‬
‫ﯾﮕﺎﻧﻪی ﯾﮑﺘﺎ و ﺳﮑﻮﻧﺖ در ﺑﮫﺸﺘﯽ ﮐﻪ ﭘﮫﻨﺎﯾﺶ ﺑﻪ اﻧﺪازهی آﺳﻤﺎنھﺎ و زﻣﯿﻦ اﺳﺖ را‬
‫ﻃﻠﺒﯿﺪ‪ ،‬زﯾﺮا از ﮐﺎخھﺎی ﻓﺮﻋﻮن ﺧﺴﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﻮد‪ ،‬زﯾﺮا آﻧﮫﺎ ﮐﺎخھﺎ و ﺧﺎﻧﻪھﺎﯾﯽ ﻟﻌﻨﺖ ﺷﺪه‬
‫ﺑﻮد‪ ،‬او ھﻤﺴﺎﯾﮕﯽ و ﺟﻮار اﻟﻠﻪ ﻷ را درﺧﻮاﺳﺖ ﻧﻤﻮد و اﻟﻠﻪ ﻧﯿﺰ ﻧﺎﻣﺶ را در ﻟﯿﺴﺖ اﻓﺮاد‬
‫ﺟﺎودان ﺛﺒﺖ ﻧﻤﻮد و در ﻣﯿﺎن اﻓﺮاد ﻋﺎرف و داﻧﺎ ﻗﺮار داد‪ ،‬اﺳﻤﺶ را در ﺟﮫﺎﻧﯿﺎن ﺑﺎﻗﯽ‬
‫ﮔﺬاﺷﺖ ﺗﺎ در ﮐﺘﺎب ﭘﺮوردﮔﺎر ﻋﺎﻟﻤﯿﺎن ﺑﭙﯿﭽﺪ‪.‬‬
‫‪ -٢‬ﻣﺎدر اﻧﺲ‪ :‬وﻗﺘﯽ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﺑﻪ ﻣﺪﯾﻨﻪ آﻣﺪ‪ ،‬او ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ھﺪﯾﻪای ﺑﻮد ﺗﺎ ﺑﻪ رﺳﻮل‬
‫اﻟﻠﻪ ج ﺗﻘﺪﯾﻢ ﻧﻤﺎﯾﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﭼﯿﺰی ﺟﺰ ﭘﺴﺮ و ﺟﮕﺮ ﮔﻮﺷﻪاش اﻧﺲ ﻧﯿﺎﻓﺖ‪ .‬او را‬
‫ﺷﺴﺖ‪ ،‬ﻟﺒﺎس ﺑﻪ ﺗﻨﺶ ﻧﻤﻮد و ﺧﻮﺷﺒﻮ و ﻣﻌﻄﺮش ﮐﺮد‪ .‬او را ﮐﻪ ده ﺳﺎﻟﻪ ﺑﻮد ﻧﺰد‬
‫رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج ﺑﺮد و ﮔﻔﺖ‪ :‬ای رﺳﻮل اﻟﻠﻪ‪ ،‬اﻧﺲ ﭘﺴﺮم اﺳﺖ‪ ،‬او ﻣﺤﺒﻮبﺗﺮﯾﻦ‬
‫ﺷﺨﺺ ﻧﺰد ﻣﻦ اﺳﺖ‪ ،‬او را ﺑﻪ ﺗﻮ ھﺪﯾﻪ ﻣﯽدھﻢ ﺗﺎ در ﻃﻮل زﻧﺪﮔﯽ ﺧﺪﻣﺘﮕﺰارت‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﭘﺲ ﺑﺮاﯾﺶ دﻋﺎ ﮐﻦ‪ .‬رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج ﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬
 ‫‪١٩٣‬‬ ‫دﻏﺪﻏﻪﻫﺎی ﯾﮏ دﺧﺘﺮ‬

‫»ﭘﺮوردﮔﺎرا‪ ،‬ﻋﻤﺮش را ﻃﻮﻻﻧﯽ ﮐﻦ‪ ،‬ﻣﺎل و ﻓﺮزﻧﺪاﻧﺶ را زﯾﺎد ﻧﻤﺎ و ﮔﻨﺎھﺶ را ﺑﺒﺨﺶ«) ‪.(١‬‬
‫اﯾﻦ زﻧﯽ ﻣﺆﻣﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﮫﺮﯾﻪاش در اﺳﻼم‪ ،‬ﺑﺰرگﺗﺮﯾﻦ ﻣﮫﺮﯾﻪ ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﮫﺮﯾﻪاش اﺳﻼم ﺑﻮد‪ .‬اﺑﻮﻃﻠﺤﻪ س ﮐﻪ ﻓﺮدی ﻣﺸﺮک ﺑﻮد از او ﺧﻮاﺳﺘﮕﺎری ﮐﺮد‪،‬‬
‫ﻣﯽﺧﻮاﺳﺖ ﺑﺎ او ازدواج ﻧﻤﺎﯾﺪ‪ ،‬اﻣﺎ او ﺑﻪ اﺑﻮﻃﻠﺤﻪ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺗﻮ ﻣﺸﺮک ھﺴﺘﯽ و ﻣﻦ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﻢ‪،‬‬
‫ﺑﻪ اﻟﻠﻪ ﻗﺴﻢ ﺑﺎ ﺗﻮ ازدواج ﻧﻤﯽﮐﻨﻢ ﻣﮕﺮ اﯾﻦ ﮐﻪ ﺷﮫﺎدت دھﯽ ﻣﻌﺒﻮد ﺑﺮﺣﻘﯽ ﺟﺰ اﻟﻠﻪ ﯾﮕﺎﻧﻪ‬
‫ﻧﯿﺴﺖ و ﻣﺤﻤﺪ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ و ﻓﺮﺳﺘﺎدهی اوﺳﺖ‪.‬‬
‫او ﮔﻮاھﯽ داد ﮐﻪ ﻣﻌﺒﻮد ﺑﺮﺣﻘﯽ ﺟﺰ اﻟﻠﻪ ﯾﮕﺎﻧﻪ ﻧﯿﺴﺖ و ﻣﺤﻤﺪ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ و ﻓﺮﺳﺘﺎدهی‬
‫اﻟﻠﻪ اﺳﺖ‪ ،‬او ﺑﻪ درﮔﺎه اﻟﻠﻪ ﺳﺠﺪه ﻧﻤﻮد‪ .‬آن زن ﺑﺎ اﺑﻮﻃﻠﺤﻪ ازدواج ﻧﻤﻮد و ﻣﮫﺮﯾﻪاش‬
‫اﺳﻼم ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﻣﺎ ﻧﻪ در ﺟﺎھﻠﯿﺖ و ﻧﻪ در اﺳﻼم‪ ،‬ﻣﮫﺮﯾﻪای ﺑﺰرگﺗﺮ از ﻣﮫﺮﯾﻪی ام ﺳﻠﯿﻢ رﺿﯽ‬
‫اﻟﻠﻪ ﻋﻨﮫﺎ و أرﺿﺎھﺎ – ﻧﺪاﺷﺘﯿﻢ‪.‬‬
‫‪ -٣‬ﺧﻨﺴﺎ‪ :‬او ﭼﮫﺎر ﭘﺴﺮش را ﺑﺮ ﻃﺎﻋﺖ اﻟﮫﯽ ﺗﺮﺑﯿﺖ ﻧﻤﻮد و آﻧﺎن را ﺣﺎﻓﻆ ﻗﺮآن ﮐﺮد‬
‫و ﺳﻨﺖ را ﺑﻪ آﻧﺎن آﻣﻮﺧﺖ و ﺑﻪ ﻣﺴﺠﺪ ﺑﺮد‪.‬‬
‫وﻗﺘﯽ ﺟﻨﮓ ﻗﺎدﺳﯿﻪ آﻏﺎز ﺷﺪ‪ ،‬ﻧﺰد ﭼﮫﺎر ﭘﺴﺮش رﻓﺖ و ﺑﻪ آﻧﺎن ﮔﻔﺖ‪ :‬ﮐﻔﻦھﺎﯾﺘﺎن را‬
‫ﺑﭙﻮﺷﯿﺪ! آﻧﺎن ﻏﺴﻞ ﮐﺮدﻧﺪ و ﮐﻔﻦ ﭘﻮﺷﯿﺪﻧﺪ‪ .‬او ﺑﻪ آﻧﺎن ﭼﻨﯿﻦ ﺳﻔﺎرش ﻧﻤﻮد‪ :‬ﻓﺮزﻧﺪاﻧﻢ‪ ،‬ﺑﻪ‬
‫اﻟﻠﻪ ﻗﺴﻢ ھﺮﮔﺰ ﭘﺪرﺗﺎن را ﻓﺮﯾﺐ ﻧﺪادم و داﯾﯽﺗﺎن را ﮔﻮل ﻧﺰدم‪ ،‬وﻗﺘﯽ در ﻣﯿﺪان ﺟﻨﮓ‬
‫ﺣﺎﺿﺮ ﺷﺪﯾﺪ‪ ،‬ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﻗﮫﺮﻣﺎن دﺷﻤﻦ ﺑﮕﺮدﯾﺪ و در راه اﻟﻠﻪ ﺑﮑﺸﯿﺪ و ﺷﻤﺸﯿﺮ ﺑﺰﻧﯿﺪ ﺷﺎﯾﺪ‬
‫ﮐﻪ اﻟﻠﻪ ﺑﺎ ﺷﮫﺎدت ﺷﻤﺎ در راه ﺧﻮدش‪ ،‬ﭼﺸﻤﺎﻧﻢ را ﻧﻮراﻧﯽ ﮔﺮداﻧﺪ‪.‬‬
‫زن ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺻﺎﻟﺢ اﯾﻦﮔﻮﻧﻪ اﺳﺖ‪ ،‬او ﻓﺮزﻧﺪاﻧﺶ را ﺑﺮ اﺳﺎس اﺳﻼم‪ ،‬ﻗﺮآن و ﻋﺒﺎدت‬
‫اﻟﻠﻪ ﯾﮕﺎﻧﻪی ﯾﮑﺘﺎ ﺗﺮﺑﯿﺖ ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﺪ‪ ،‬دﺧﺘﺮاﻧﺶ را ﺑﺮ ﺣﺠﺎب و ﺗﺮس از اﻟﻠﻪ و ﻧﻈﺎرت اﻟﻠﻪ و‬
‫ﺳﯿﺮهی رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج ﺗﺮﺑﯿﺖ ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﺪ‪.‬‬
‫ﻓﺮزﻧﺪان ﺧﺴﻨﺎ ﺑﻪ ﺟﻨﮓ رﻓﺘﻨﺪ و در راه اﻟﻠﻪ ﮐﺸﺘﻪ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻣﮋده را ﺑﺮاﯾﺶ آوردﻧﺪ‪،‬‬
‫او ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺳﭙﺎس اﻟﻠﻪ را ﮐﻪ ﭼﺸﻤﺎﻧﻢ را ﺑﺎ ﺷﮫﺎدتﺷﺎن ﻧﻮراﻧﯽ ﮔﺮداﻧﺪ‪.‬‬
‫ای ﺧﻮاھﺮ ﻣﺴﻠﻤﺎن‪ ،‬ﻣﺎ در ﺧﺎﻧﻪھﺎﯾﻤﺎن ﺑﻪ ﺷﺪت ﺑﻪ اﯾﻤﺎن ﻧﯿﺎز دارﯾﻢ‪.‬‬
‫اﯾﻤﺎن در ﻧﻤﺎزھﺎی ﭘﻨﺠﮕﺎﻧﻪی ﭘﺴﺮان و دﺧﺘﺮان ﻧﮫﻔﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺎ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺎ ﺗﺮﺑﯿﺖ‪ ،‬آﻧﺎن را‬
‫ﺳﺮﭘﺮﺳﺘﯽ ﻧﻤﺎﯾﯿﻢ و ﺑﺎ ﮐﻠﻤﻪی ﻻ اﻟﻪ اﻻ اﻟﻠﻪ‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪ رﺳﻮل اﻟﻠﻪ‪ ،‬آﻧﺎن را ﺷﯿﺮ دھﯿﻢ‪.‬‬

‫‪ -١‬ﺑﺨﺎری‪ ٦٢٣٣ ،٦٢٣٤ ،٦١٩٩ ،٦١٨٩ ،‬و ﻣﺴﻠﻢ‪ ،‬ﺷﻤﺎرهی ‪.٦٣٢٩ ،٦٣٢٨ ،٦٣٢٥‬‬
 ‫ﺧﺎﻧﻪای ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﻘﻮی‬ ‫‪١٩٤‬‬

‫ﻣﺎدر داﻧﺸﮕﺎه ﺑﺰرﮔﯽ اﺳﺖ‪ ،‬روزی ﮐﻪ او اﺻﻼح ﮔﺮدد‪ ،‬اﻟﻠﻪ ﺑﻪ وﺳﯿﻠﻪی او اﯾﻦ دﯾﻦ را‬
‫اﺻﻼح ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﺪ و ﺑﺮﮔﺰﯾﺪﮔﺎن و ﻧﯿﮑﺎن را ﺗﺮﺑﯿﺖ ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﺪ‪.‬‬
‫زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ او ﺷﮑﺴﺖ ﺑﺨﻮرد‪ ،‬ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻧﯿﺰ ﺷﮑﺴﺖ ﻣﯽﺧﻮرد و اﯾﻦ اﻧﺤﺮاف ﺧﻄﺮﻧﺎﮐﯽ‬
‫ﮐﻪ اﻣﺮوزه در ﺟﻮاﻣﻊﻣﺎن ﺑﻪ ﭼﺸﻢ ﻣﯽﺧﻮرد‪ ،‬ﭘﺪﯾﺪاری ﻣﯽﮔﺮدد‪.‬‬
‫ﭘﺲ ای ﺑﻨﺪهی اﻟﻠﻪ! ﺗﻮ را ﺑﻪ اﻟﻠﻪ ﺳﻮﮔﻨﺪ ﻣﯽدھﯿﻢ ﮐﻪ در دﯾﻦ ﭘﺮوردﮔﺎر ﻋﺎﻟﻤﯿﺎن و‬
‫رﺳﺎﻟﺖ ﻣﺤﻤﺪ‪ ،‬ﺳﺮور ﭘﯿﺎﻣﺒﺮان ﺗﻘﻮا ﭘﯿﺸﻪ ﮐﻨﯽ‪ .‬ای ﺑﻨﺪهی اﻟﻠﻪ! ﺣﺠﺎب! ﺣﺠﺎب!‬
‫ای ﺑﻨﺪهی اﻟﻠﻪ‪ ،‬در ﻣﻮرد ﭘﺴﺮان و دﺧﺘﺮان ﺗﻘﻮای اﻟﻠﻪ را ﭘﯿﺸﻪ ﮐﻦ‪.‬‬
‫ای ﺑﻨﺪهی اﻟﻠﻪ‪ ،‬در اﻣﺮ ازدواج ﺗﻘﻮای اﻟﻠﻪ را ﭘﯿﺸﻪ ﮐﻦ‪.‬‬
‫ﻣﺴﺎﯾﻠﯽ ﮐﻪ ﺑﺮای زن ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺣﺎﯾﺰ اھﻤﯿﺖ اﺳﺖ‬
‫اول‪ :‬ﺣﻘﻮق ﺷﻮھﺮ ﮐﻪ ﺟﺰء ﺳﻨﺖ رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج اﺳﺖ و اﻟﻠﻪ اﺻﻮﻟﺶ را در ﻗﺮآن ﺑﯿﺎن‬
‫ﻧﻤﻮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫از ﺟﻤﻠﻪ‪ :‬اﻃﺎﻋﺖ از او در آﻧﭽﻪ اﻃﺎﻋﺖ اﻟﻠﻪ اﺳﺖ و ﺟﻠﺐ رﺿﺎﯾﺖ وی در آﻧﭽﻪ رﺿﺎﯾﺖ‬
‫اﻟﻠﻪ ﻣﺘﻌﺎل در آن اﺳﺖ و ﻧﯿﺰ ﻣﺤﺎﻓﻈﺖ از اﺳﺮار او ھﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺳﻔﺮ ﻣﯽرود و از ﺧﺎﻧﻪ‬
‫ﺧﺎرج ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬ﺣﻔﻆ آﻧﭽﻪ ﻣﯽﺑﯿﻨﺪ و ﻣﯽﺷﻨﻮد و آﻧﭽﻪ در ﺑﺴﺘﺮ رخ ﻣﯽدھﺪ و آﻧﭽﻪ اﻟﻠﻪ‬
‫ﺗﻮ را ﺣﺎﻓﻆ و ﻧﮕﻪدارﻧﺪهی آن ﮔﻤﺎﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻣﺎﻧﺖ اﻟﮫﯽ ﺑﺮ ﮔﺮدن زن‪ ،‬اﻣﺎﻧﺘﯽ ﺑﺲ ﺑﺰرگ اﺳﺖ‪:‬‬
‫ۡ َۡ‬ ‫َ‬ ‫ۡ‬ ‫َۡ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ۡ‬
‫�ض َوٱ� َبال فَ� َ� ۡ َ‬ ‫َۡ‬ ‫َّ َ َ ۡ َ ۡ َ َ َ َ َ َ‬
‫� ٱ َّ َ َ‬
‫� أن � ِمل َن َها َوأشفق َن‬ ‫ِ ِ‬ ‫ت َوٱ� ِ‬
‫لس�ٰ� ٰ ِ‬ ‫﴿إِنا عرضنا ٱ�مانة‬
‫ۡ َ َ َ َ َ َ ۡ َ ُ َّ ُ َ َ َ ُ ٗ َ ُ ٗ‬
‫��نۖ إِنهۥ �ن ظلوما جهو�‪] ﴾٧٢‬اﻷﺣﺰاب‪.[٧٢ :‬‬ ‫مِنها و�لها ٱ ِ� ٰ‬
‫»ﻣﺎ اﻣﺎﻧﺖ ]اﻟﮫﯽ و ﺑﺎ ﺗﮑﻠﯿﻒ[ را ﺑﺮ آﺳﻤﺎنھﺎ و زﻣﯿﻦ و ﮐﻮهھﺎ ﻋﺮﺿﻪ ﮐﺮدﯾﻢ‪ ،‬ﭘﺲ‪ ،‬از‬
‫ﺑﺮداﺷﺘﻦ آن ﺳﺮ ﺑﺎز زدﻧﺪ و از آن ھﺮاﺳﻨﺎک ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬و]ﻟﯽ[ اﻧﺴﺎن آن را ﺑﺮداﺷﺖ‪ ،‬راﺳﺘﯽ‬
‫او ﺳﺘﻤﮕﺮی ﻧﺎدان ﺑﻮد«‪.‬‬
‫اﻣﺎﻧﺘﺶ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ در ھﻨﮕﺎم ﻏﯿﺎب ﺷﻮھﺮ‪ ،‬از ﺧﺎﻧﻪاش ﻣﺤﺎﻓﻈﺖ و ﻧﮕﮫﺪاری ﻧﻤﺎﯾﺪ‪:‬‬
‫�ۚ﴾ ]اﻟﻨﺴﺎء‪.[٣٤ :‬‬
‫ت ّل ِۡل َغ ۡيب ب َما َ‬
‫حفِ َظ ٱ َّ ُ‬ ‫�ٰف َ�ٰ ‪ٞ‬‬
‫َ‬
‫ِ ِ‬ ‫﴿ ِ‬
‫]ﺷﻮھﺮان ﺧﻮد[ را ﺣﻔﻆ‬
‫ِ‬ ‫»]و[ ﺑﻪ ﭘﺎس آﻧﭽﻪ اﻟﻠﻪ ]ﺑﺮای آﻧﺎن[ ﺣﻔﻆ ﮐﺮده‪ ،‬اﺳﺮار‬
‫ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ«‪.‬‬
‫از ﺟﻤﻠﻪ ﻣﻮارد ﺣﻔﺎﻇﺘﺶ‪ ،‬اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺑﯿﮕﺎﻧﮕﺎن و ﭼﯿﺰھﺎی ﺣﺮام ﻧﮕﺎه ﻧﮑﻨﺪ‪:‬‬
‫َ ۡ َ ۡ ُ َ‬ ‫َۡ َ‬ ‫َ ُ ّ ۡ ُ ۡ َٰ َ ۡ ُ ۡ‬
‫ت �غضض َن م ِۡن �ب�ٰرِه َِّن َو�حفظ َن ف ُروج ُه َّن﴾ ]اﻟﻨﻮر‪.[٣١ :‬‬ ‫﴿وقل ل ِلمؤمِ� ِ‬
 ‫‪١٩٥‬‬ ‫دﻏﺪﻏﻪﻫﺎی ﯾﮏ دﺧﺘﺮ‬

‫»و ﺑﻪ زﻧﺎن ﺑﺎ اﯾﻤﺎن ﺑﮕﻮ‪ :‬دﯾﺪﮔﺎن ﺧﻮد را ]از ھﺮ ﻧﺎﻣﺤﺮﻣﯽ[ ﻓﺮو ﺑﻨﺪﻧﺪ و ﭘﺎﮐﺪاﻣﻨﯽ‬
‫ورزﻧﺪ«‪.‬‬
‫در ﺑﺎزارھﺎ ﺑﻪ ﮔﺸﺖ و ﮔﺬار ﻧﭙﺮدازد‪ ،‬ﻧﺰد ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن ﻧﺮود و ﺑﺎ ﺧﯿﺎطھﺎ اﺧﺘﻼط‬
‫ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﺧﺮﯾﺪاران و ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن ﻧﺎﻣﻮس ﮐﻪ ﻋﮫﺪ و ﭘﯿﻤﺎنھﺎ را ﻓﺮوﺧﺘﻪاﻧﺪ و‬
‫ﻧﺎﻣﻮس ﻣﺮدم را ﻣﯽﺧﺮﻧﺪ‪ ،‬ﻧﺸﺴﺖ و ﺑﺮﺧﺎﺳﺖ ﻧﮑﻨﺪ‪.‬‬
‫دوم‪ :‬ﺧﻮاھﺮ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﻢ‪ ،‬ﺑﺪان ﮐﻪ زﯾﺒﺎﯾﯽ زن‪ ،‬ﺷﮕﻔﺘﯽ و ﻧﯿﮑﯽاش در ﺗﻘﻮای اﻟﮫﯽ اﺳﺖ‬
‫ﻧﻪ در ﻃﻼﯾﺶ‪ ،‬ﻟﺒﺎﺳﺶ‪ ،‬زﯾﻮر آﻻﺗﺶ ﯾﺎ در ﺧﺎﻧﻪاش‪.‬‬
‫ﺑﻠﮑﻪ زﯾﺒﺎﯾﯽ و ﺟﻤﺎل آن اﺳﺖ ﮐﻪ از اﻟﻠﻪ ﺑﺘﺮﺳﺪ‪ ،‬ﭼﺸﻤﺶ را ﻓﺮوھﺸﺘﻪ دارد و‬
‫اﻣﺎﻧﺖھﺎﯾﯽ را ﮐﻪ اﻟﻠﻪ ﺑﺮﮔﺮدﻧﺶ ﻧﮫﺎده اﺳﺖ‪ ،‬ﺣﻔﻆ ﮐﻨﺪ‪ .‬آن وﻗﺖ اﺳﺖ ﮐﻪ در اﻣﻨﯿﺖ و‬
‫آراﻣﺶ زﻧﺪﮔﯽ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ‪ ،‬زﯾﺒﺎﯾﯽ‪ ،‬ﺗﻘﻮاﯾﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ اﻟﻠﻪ ﻣﺘﻌﺎل ﻣﯽﺧﻮاھﺪ‪.‬‬
‫ﺳﻮم‪ :‬ﺣﻖ زن ﺑﺮ ﺷﻮھﺮ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ او ﺗﻘﻮای اﻟﮫﯽ را ﭘﯿﺸﻪ ﻧﻤﺎﯾﺪ‪،‬‬
‫ﭼﻮن زن ﻣﻮﺟﻮد ﺿﻌﯿﻒ و ﻟﻄﯿﻔﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﻣﺤﺒﺖ‪ ،‬رﺣﻤﺖ و ﻧﯿﮑﯽ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺳﻔﺎرش ﻣﻦ ﺑﻪ ﻣﺮدان اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ در ﻣﻮرد ﻣﺎدران ﻧﺴﻞھﺎ‪ ،‬ﻣﺎدران ﻗﮫﺮﻣﺎﻧﺎن‪،‬‬
‫ﻣﺎدران داﻧﺸﻤﻨﺪان‪ ،‬رؤﺳﺎ و ﺷﮫﺪا از اﻟﻠﻪ ﺑﺘﺮﺳﻨﺪ و ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ آﻧﺎن رﺣﻤﺖ‪ ،‬ﻣﺤﺒﺖ‪ ،‬ﻧﺮﻣﯽ‪،‬‬
‫ﺳﺮﭘﺮﺳﺘﯽ‪ ،‬ﻧﻔﻘﻪ‪ ،‬ﻟﺒﺎس و ﺗﻌﮫﺪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ھﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﮐﻪ رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج در روز ﺣﺞ‬
‫اﮐﺒﺮ‪ ،‬ﺣﻘﻮق زن و ﺣﻘﻮق اﻧﺴﺎن را اﻋﻼم داﺷﺖ‪:‬‬
‫»در ﻣﻮرد زﻧﺎن اﻟﻠﻪ را ﻣﺪ ﻧﻈﺮ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﯿﺪ‪ ،‬اﻟﻠﻪ را ﻣﺪ ﻧﻈﺮ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﯿﺪ«‪.‬‬
‫ﭼﮫﺎرم‪ :‬اﻓﺮادی را ﻣﯽﺑﯿﻨﯿﻢ ﮐﻪ ﺷﻌﺎر آزادی زن را ﺳﺮ ﻣﯽدھﻨﺪ! ﻣﻔﮫﻮم آزادی زن‬
‫ﻧﺰد آﻧﺎن اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﯽﺣﺠﺎب و ﺑﺎ آراﯾﺶ ﮐﺎﻣﻞ از ﺧﺎﻧﻪ ﺧﺎرج ﺷﻮد و ﻧﺎﻣﻮﺳﺶ را ﺑﻪ‬
‫ھﺮ ﺧﺮﯾﺪاری ﺑﻔﺮوﺷﺪ‪ ،‬ارزشھﺎ‪ ،‬اﺧﻼق و رﻓﺘﺎرش را ﺑﻔﺮوﺷﺪ و ﺷﺮاﻓﺘﺶ را زﯾﺮ ﭘﺎ ﺑﮕﺬارد‪.‬‬
‫ﺑﻪ اﻟﻠﻪ ﻗﺴﻢ اﯾﻦ ﺧﯿﺎﻧﺘﯽ ﺑﺰرگ در رﺳﺎﻟﺖ ﻣﺤﻤﺪ ج اﺳﺖ ﮐﻪ زن ﺧﻮد را از دﯾﻦ‪،‬‬
‫اﺻﺎﻟﺖ‪ ،‬ﺣﺠﺎب و ﭘﻮﺷﺸﺶ آزاد ﺳﺎزد‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﮐﺴﯽﮐﻪ ﺑﻪ آزادی و ﺑﯽﺣﺠﺎﺑﯽ ﻓﺮا ﻣﯽﺧﻮاﻧﺪ‪ ،‬در واﻗﻊ ﺑﻪ وﯾﺮان ﻧﻤﻮدن ﺳﻨﺖ‬
‫ﻣﺤﻤﺪ ج و ﻧﺎﺑﻮدی ارزشھﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ اﮐﺮم ج آورده اﺳﺖ‪ ،‬ﻓﺮا ﻣﯽﺧﻮاﻧﺪ‪.‬‬
‫ای ﺧﻮاھﺮ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﻢ‪ ،‬ﻣﺒﺎدا! ﻣﺒﺎدا ﺑﻪ اﯾﻦ ﺳﺮ و ﺻﺪاھﺎی ﺷﺮور ﮔﻮش ﮐﻨﯽ‪.‬‬
‫او ﻣﯽﺧﻮاھﺪ دﯾﻦ‪ ،‬ﮐﺮاﻣﺖ و ﻧﺎﻣﻮس ﺧﻮاھﺮان‪ ،‬ﻣﺎدران‪ ،‬دﺧﺘﺮان و ھﻤﺴﺮاﻧﻤﺎن را‬
‫ﻧﺎﺑﻮد ﺳﺎزد‪:‬‬
‫َ‬
‫َ ٰ َ َ ُ ُ َّ ُ َّ ٰ ُ ۡ َ ُ َ‬
‫� يؤفكون﴾ ]اﻟﺘﻮﺑﺔ‪.[٣٠ :‬‬ ‫﴿�تلهم ٱ�ۖ �‬
 ‫ﺧﺎﻧﻪای ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﻘﻮی‬ ‫‪١٩٦‬‬

‫»اﻟﻠﻪ آﻧﺎن را ﺑﮑﺸﺪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ]از ﺣﻖ[ ﺑﺎزﮔﺮداﻧﺪه ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ؟«‬

‫ﭘﻨﺠﻢ‪ :‬ﮐﻪ در ﻣﻮرد ﻣﺠﺎﻟﺲ زﻧﺎﻧﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻏﯿﺒﺖ‪ ،‬ﺳﺨﻦ ﭼﯿﻨﯽ و ﺑﮫﺘﺎن از ﺟﻤﻠﻪ‬
‫ﻣﻮاردی اﺳﺖ ﮐﻪ در ﺑﺴﯿﺎری از زﻧﺎن ﺑﻪ ﭼﺸﻢ ﻣﯽﺧﻮرد‪ ،‬ﺟﺰ ﮐﺴﯽﮐﻪ اﻟﻠﻪ او را ﺣﻔﻆ‬
‫ﻧﻤﺎﯾﺪ‪ .‬زﺑﺎن زن ﻧﯿﺰ ﺟﺰ آن ﮐﻪ اﻟﻠﻪ ﺑﺪو رﺣﻢ ﮐﺮده اﺳﺖ‪ ،‬در ﻧﺎﻣﻮس ﻣﺮدم ﺑﺴﯿﺎر ﺗﯿﺰ و‬
‫زھﺮآ ﮔﯿﻦ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻪ ھﻤﯿﻦ ﺟﮫﺖ رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج در روز ﻋﯿﺪ ﺑﻪ زﻧﺎن ﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬
‫ّ‬ ‫َ َ ّ ْ َ َ ّ ََُْ ُ ّ َ ََْ َ ْ‬
‫ﺎر«‪» .‬ﺻﺪﻗﻪ ﺑﺪھﯿﺪ‪ ،‬ﭼﻮن ﻣﻦ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺳﺎﮐﻨﺎن‬ ‫»‪ ...‬ﺗﺼﺪ�ﻦ ﻓﺈِ� رأ�ﺘ�ﻦ أ�ﺮﺜ أﻫ ِﻞ اﻨﻟ ِ‬
‫آﺗﺶ ]ﺟﮫﻨﻢ[ را از ﺷﻤﺎ ]زﻧﺎن[ دﯾﺪم«‪.‬‬
‫زﻧﯽ ﮔﻔﺖ‪ :‬ای رﺳﻮل اﻟﻠﻪ‪ ،‬ﭼﺮا ﻣﺎ ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ اھﻞ آﺗﺶ ھﺴﺘﯿﻢ؟‬
‫ﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬
‫ﺐ لﻠُ ِّ‬
‫َْ َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫� ُﻔ ْﺮ َن اﻟ ْ َﻌﺸ َ‬
‫ُ ْ ْ َ َّ ْ َ َ َ ْ‬
‫ﺐ‬ ‫ﻳﻦ أذﻫ ِ‬ ‫ﺖ ِﻣ ْﻦ ﻧَﺎﻗِ َﺼ ِ َ ْ َ‬
‫�‪َ ،‬ﻣﺎ َرأﻳ ْ ُ‬ ‫»ﺗ� ِﺮﺜن الﻠﻌﻦ‪ ،‬وﺗ‬
‫ﺎت �ﻘ ٍﻞ و ِد ٍ‬ ‫ِ‬
‫ْ ْ َ ُ‬ ‫َّ ُ‬
‫ا� َّﻦ«) ‪» .(١‬ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ اﯾﻨﮑﻪ ﺷﻤﺎ ﺑﻪ ﮐﺜﺮت ﻧﻔﺮﯾﻦ ﻣﯽﮐﻨﯿﺪ و از‬ ‫ﺎزمِ ِﻣﻦ ِإﺣﺪ‬‫َ‬
‫الﺮﺟ ِﻞ اﺤﻟ ِ‬
‫ﺷﻮھﺮاﻧﺘﺎن ﻧﺎﻓﺮﻣﺎﻧﯽ ﻧﻤﻮده و ﻧﺎﺳﭙﺎﺳﯽ ﻣﯽﮐﻨﯿﺪ و ھﯿﭻ ﻧﺎﻗﺺ ﻋﻘﻞ و دﯾﻨﯽ ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﺪ‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺷﻤﺎ‪ ،‬ﻣﺮدان ﻋﺎﻗﻞ را ﻓﺮﯾﺐ ﺑﺪھﺪ«‪.‬‬
‫ای ﺧﻮاھﺮ ﻣﺴﻠﻤﺎن‪ ،‬ﺳﻔﺎرﺷﻢ ﺑﻪ ﺗﻮ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ در ﻣﺠﺎﻟﺴﺖ از اﻟﻠﻪ ﺑﺘﺮﺳﯽ و ﺑﺪاﻧﯽ‬
‫ﮐﻪ ﺑﺎ ﭼﻪ ﮐﺴﯽ ھﻤﻨﺸﯿﻨﯽ ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‪.‬‬
‫ھﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﮐﻪ در ﻣﺮدان اﻓﺮادی ﺑﺮﮔﺰﯾﺪه ھﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬در زﻧﺎن ﻧﯿﺰ اﻓﺮاد ﻧﯿﮑﻮﮐﺎر و‬
‫ﺑﺮﮔﺰﯾﺪه وﺟﻮد دارﻧﺪ‪ ،‬ﻋﻼوه ﺑﺮ اﯾﻦ ﮐﻪ زﻧﺎن ﺑﺪ‪ ،‬ﻏﯿﺒﺖ ﮐﻨﻨﺪه‪ ،‬دروﻏﮕﻮ و ﭘﺴﺖ وﺟﻮد‬
‫دارد‪.‬‬
‫ﭘﺲ از اﻟﻠﻪ ﺑﺘﺮس و ﺑﺎ زﻧﺎن ﺻﺎﻟﺤﻪ دوﺳﺘﯽ ﮔﺰﯾﻦ‪ ،‬وﻗﺘﺖ را ﺑﺎ ذﮐﺮ اﻟﻠﻪ و ﺗﻼوت ﻗﺮآن‪،‬‬
‫اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﮫﯽ از ﻣﻨﮑﺮ ﭘﺮ ﮐﻦ‪:‬‬
‫َ َ َ ۡ ُ ۡ َ َّ َ َ َ ۡ َ ٰ ُ ۡ َ َ ٗ َ َّ ُ ۡ َ ۡ َ َ ُ ۡ َ ُ َ َ َ َ ٰ َ َّ ُ ۡ َ ُ‬
‫َ‬
‫﴿أفحسِبتم ��ما خلق��م �بثا و�ن�م إِ�نا � ترجعون‪� ١١٥‬ت�� ٱ� ٱلمل ِك‬
‫ۡ َ‬ ‫ٱ ۡ َ ُّ َ ٓ َ َ َّ ُ ُّ ۡ َ‬
‫�ق ۖ� إِ�ٰه إِ� ه َو َرب ٱلع ۡر ِش ٱلكرِ� ِم‪] ﴾١١٦‬اﻟﻤﺆﻣﻨﻮن‪.[١١٦-١١٥ :‬‬
‫»آﯾﺎ ﭘﻨﺪاﺷﺘﯿﺪ ﮐﻪ ﺷﻤﺎ را ﺑﯿﮫﻮده آﻓﺮﯾﺪهاﯾﻢ و اﯾﻦ ﮐﻪ ﺷﻤﺎ ﺑﻪ ﺳﻮی ﻣﺎ ﺑﺎز ﮔﺮداﻧﯿﺪه‬
‫ﻧﻤﯽﺷﻮﯾﺪ؟ ﭘﺲ واﻻﺳﺖ اﻟﻠﻪ‪ ،‬ﻓﺮﻣﺎﻧﺮوای ﺑﺮ ﺣﻖ‪ ،‬ﻣﻌﺒﻮد ﺑﺮﺣﻘﯽ ﺟﺰ او ﻧﯿﺴﺖ‪] .‬اوﺳﺖ[‬
‫ﭘﺮوردﮔﺎر ﻋﺮش ﮔﺮاﻧﻤﺎﯾﻪ«‪.‬‬

‫‪ -١‬ﻣﺴﻠﻢ ﺣﺪﯾﺚ ‪ ١٩٩٨‬و اﺣﻤﺪ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪.١٤١٣٢‬‬

 ‫‪١٩٧‬‬ ‫دﻏﺪﻏﻪﻫﺎی ﯾﮏ دﺧﺘﺮ‬

‫آﯾﺎ ﮐﺘﺎﺑﯽ اﺳﻼﻣﯽ را ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪات آوردهای؟ آﯾﺎ ﻧﻮاری اﺳﻼﻣﯽ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪات ﺑﺮدهای؟ آﯾﺎ‬
‫ﺑﻪ دﻋﻮت‪ ،‬ﺗﻼوت‪ ،‬ﺟﻠﺴﻪ و ﮐﻼس درﺳﯽ ﮔﻮش دادهای؟ آﯾﺎ اﻟﻠﻪ را ﺑﺴﯿﺎر ﺗﺴﺒﯿﺢ‬
‫ﮔﻔﺘﻪای؟ آﯾﺎ اﻟﻠﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﺗﻮ‪ ،‬زن ﯾﺎ دﺧﺘﺮی را ﻣﺴﻠﻤﺎن ﮐﺮده اﺳﺖ ﮐﻪ ﻧﺰد اﻟﻠﻪ در ﺗﺮازوی‬
‫ﻧﯿﮑﯽھﺎﯾﺖ ﺛﺒﺖ ﺷﻮد؟‬
‫اﯾﻨﮫﺎ ﭘﺮﺳﺶھﺎﯾﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ از ﺗﻮ ﻣﯽﺧﻮاھﻢ ﺑﺎ ﺻﺮاﺣﺖ ﺗﻤﺎم ﺑﺎ ﺧﻮدت‪ ،‬ﺑﺪان ﭘﺎﺳﺦ‬
‫ﮔﻮﯾﯽ؟‬
‫ﺷﺸﻢ‪ :‬ﺳﻌﯽ و ﺗﻼش ﺑﺮای ﯾﺎدﮔﯿﺮی ﻋﻠﻮم ﺷﺮﻋﯽ و دﯾﻨﯽ‪:‬‬
‫َ ۡ َ ۡ َ َّ ُ َ ٓ َ ٰ َ َّ َّ ُ َ ۡ َ ۡ ۡ َ َ‬
‫﴿فٱعلم �نهۥ � إِ�ه إِ� ٱ� وٱستغفِر ِ��بِك﴾ ]ﻣﺤﻤﺪ‪.[١٩ :‬‬
‫»ﭘﺲ ﺑﺪان ﮐﻪ ھﯿﭻ ﻣﻌﺒﻮد ﺑﺮﺣﻘﯽ ﺟﺰ اﻟﻠﻪ ﻧﯿﺴﺖ و ﺑﺮای ﮔﻨﺎه ﺧﻮﯾﺶ آﻣﺮزش ﺟﻮ«‪.‬‬
‫ُ ُ ْ ۡ ۡ َ َ‬
‫َ َ‬ ‫ۡ َ َ‬ ‫َّ‬ ‫َ َ‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫ۡ‬ ‫َُ ْ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َ َ‬
‫﴿يرفعِ ٱ� ٱ�ِين ءامنوا مِن�م وٱ�ِين أوتوا ٱلعِلم در� ٰ ٖ �‬
‫ت﴾ ]اﻟﻤﺠﺎدﻟﺔ‪.[١١ :‬‬
‫»اﻟﻠﻪ ]رﺗﺒﻪی[ ﮐﺴﺎﻧﯽ از ﺷﻤﺎ را ﮐﻪ اﯾﻤﺎن آورده و ﮐﺴﺎﻧﯽ را ﮐﻪ داﻧﺸﻤﻨﺪﻧﺪ ]ﺑﺮ ﺣﺴﺐ[‬
‫درﺟﺎت ﺑﻠﻨﺪ ﮔﺮداﻧﺪ«‪.‬‬
‫َ‬ ‫َ ََۡ‬ ‫َّ‬
‫ِين �عل ُمون َوٱ� َ‬ ‫َ‬ ‫ََۡ‬ ‫َّ‬ ‫ُۡ َۡ َۡ َ‬
‫ِين � �عل ُمونۗ﴾ ]اﻟﺰﻣﺮ‪.[٩ :‬‬ ‫﴿قل هل �ستوي ٱ� َ‬
‫ِ‬
‫»ﺑﮕﻮ‪ :‬آﯾﺎ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻣﯽداﻧﻨﺪ و ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻧﻤﯽداﻧﻨﺪ ﯾﮑﺴﺎﻧﻨﺪ؟«‬
‫ب زِد ِ� عِلما‪] ﴾١١٤‬ﻃﻪ‪.[١١٤ :‬‬ ‫َ َّ‬ ‫ۡٗ‬ ‫ۡ‬ ‫ّ‬ ‫ُ‬
‫﴿وقل ر ِ‬
‫»و ﺑﮕﻮ‪ :‬ﭘﺮوردﮔﺎرا! ﺑﺮ داﻧﺸﻢ ﺑﯿﻔﺰای«‪.‬‬
‫َ َ َّ ُ َ َّ ُ َ ٓ َ َ َّ ُ َ َ ۡ َ َ َ ُ َ ُ ْ ُ ْ ۡ ۡ َ ٓ َ ۢ ۡ ۡ َ ٓ َ َّ‬
‫ط � إِ� ٰ َه إِ�‬ ‫﴿ش ِهد ٱ� �نهۥ � إِ�ٰه إِ� هو وٱلم ٰٓ‬
‫��ِكة وأولوا ٱلعِل ِم قا�ِم� بِٱلقِس ِ �‬
‫ِيم‪] ﴾١٨‬آل ﻋﻤﺮان‪.[١٨ :‬‬ ‫�ك ُ‬‫�ز ٱ ۡ َ‬
‫ُه َو ٱ ۡل َعز ُ‬
‫ِ‬
‫»اﻟﻠﻪ ﮐﻪ ھﻤﻮاره ﺑﻪ ﻋﺪل‪ ،‬ﻗﯿﺎم دارد‪ ،‬ﮔﻮاھﯽ ﻣﯽدھﺪ ﮐﻪ ﺟﺰ او ھﯿﭻ ﻣﻌﺒﻮدی ﻧﯿﺴﺖ و‬
‫ﻓﺮﺷﺘﮕﺎن ]او[ و داﻧﺸﻮران ]ﻧﯿﺰ ﮔﻮاھﯽ ﻣﯽدھﻨﺪ ﮐﻪ‪ [:‬ﺟﺰ او‪ ،‬ﮐﻪ ﺗﻮاﻧﺎ و ﺣﮑﯿﻢ اﺳﺖ‪،‬‬
‫ھﯿﭻ ﻣﻌﺒﻮد ﺑﺮﺣﻘﯽ ﻧﯿﺴﺖ«‪.‬‬
‫ﻣﻨﻈﻮر ﻣﺎ ﻋﻠﻢ و داﻧﺸﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﻮ را ﺑﻪ ﻧﻤﺎز‪ ،‬روزه‪ ،‬ﺣﺞ‪ ،‬ﺗﺮس از اﻟﻠﻪ و ﻣﺮاﻗﺒﺖ او و‬
‫ﻧﯿﺰ ﺗﻘﻮای اﻟﮫﯽ رھﻨﻤﻮن ﺳﺎزد‪.‬‬
‫ﻣﺎ ﺑﻪ ﺷﺪت ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪ ﻋﻠﻤﯽ ﺷﺮﻋﯽ ھﺴﺘﯿﻢ ﮐﻪ زن را ﺑﻪ ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ ﻧﻪ ﻋﻠﻮم‬
‫ﺑﯽﻓﺎﯾﺪه و ﮐﻠﯿﺸﻪای‪ ،‬ﻧﻪ ﻋﻠﻤﯽ ﮐﻪ ﻋﻤﺮ را ﺿﺎﯾﻊ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﻋﻠﻤﯽ ﮐﻪ او را ﺑﺮ ﺗﻘﻮای اﻟﻠﻪ و‬
‫ﭼﮕﻮﻧﮕﯽ ﺗﺮﺑﯿﺖ ﻓﺮزﻧﺪان راھﻨﻤﺎﯾﯽ ﺳﺎزد‪.‬‬
 ‫ﺧﺎﻧﻪای ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﻘﻮی‬ ‫‪١٩٨‬‬

‫زﻧﺪﮔﯽ‪ ،‬زن ﻣﺴﻠﻤﺎن را از ﺟﺴﺖ و ﺟﻮی اﻣﻮر دﯾﻨﺶ ﺑﺎز ﻧﻤﯽدارد‪ .‬از ﻋﻠﻤﺎ‪ ،‬دﻋﻮﺗﮕﺮان‬
‫و اﻓﺮادی ﮐﻪ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﻋﻠﻢ و داﻧﺶ ھﺴﺘﻨﺪ ﺑﭙﺮﺳﺪ ﺗﺎ ﺑﯿﻨﺸﺶ روﺷﻦ ﮔﺮدد و ﮐﺘﺎب اﻟﻠﻪ‬
‫را ﺑﯿﺎﻣﻮزد‪ ،‬در ﻣﺠﺎﻟﺲ ﺧﯿﺮ ﺑﻨﺸﯿﻨﺪ‪ ،‬ﺳﻮرهھﺎی ﻗﺮآن را ﺣﻔﻆ ﮐﻨﺪ‪ ،‬درﮐﯽ ﮐﻠﯽ از ﻓﻘﻪ‬
‫اﺳﻼﻣﯽ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺗﺎ ﺑﺎ ﺑﯿﻨﺶ‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﺒﺎدت اﻟﻠﻪ ﺑﭙﺮدازد‪:‬‬
‫َُ‬ ‫َ‬
‫اس ك َمن َّمثل ُهۥ‬ ‫﴿أَ َو َمن َ� َن َم ۡي ٗتا فَأَ ۡح َي ۡي َ�ٰ ُه َو َج َع ۡل َنا َ ُ�ۥ نُ ٗ‬
‫ور� َ� ۡم ِ� بِهِۦ ِ� ٱ�َّ ِ‬
‫َّۡ‬ ‫ُّ ُ َ ٰ َ ۡ َ َ‬
‫س ِ�ارِ ٖج مِنها ۚ﴾ ]اﻷﻧﻌﺎم‪.[١٢٢ :‬‬ ‫ت لي‬‫ِ� ٱلظل� ِ‬
‫»آﯾﺎ ﮐﺴﯽﮐﻪ ﻣﺮده]دل[ ﺑﻮد و زﻧﺪهاش ﮔﺮداﻧﯿﺪﯾﻢ و ﺑﺮای او ﻧﻮری ﭘﺪﯾﺪ آوردﯾﻢ ﺗﺎ در‬
‫ﭘﺮﺗﻮ آن‪ ،‬در ﻣﯿﺎن ﻣﺮدم راه ﺑﺮود‪ ،‬ﭼﻮن ﮐﺴﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﮔﻮﯾﯽ ﮔﺮﻓﺘﺎر در ﺗﺎرﯾﮑﯽھﺎﺳﺖ و‬
‫از آن ﺑﯿﺮون آﻣﺪﻧﯽ ﻧﯿﺴﺖ؟«‬
‫ھﻔﺘﻢ‪ :‬ﺑﺮﺧﯽ ﻓﺘﻨﻪھﺎ و ﺷﯿﻔﺘﮕﯽھﺎﯾﯽ در ﺟﺎﻣﻌﻪی اﺳﻼﻣﯽ ﻣﻄﺮح ﺷﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ‬
‫ﺷﺪت زن ﻣﺴﻠﻤﺎن را ﻣﻮرد ھﺠﻮم ﻗﺮار داده اﺳﺖ و ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ آن ﺑﺴﯿﺎری از دﺧﺘﺮان‬
‫ﮔﻤﺮاه ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬اﻟﻠﻪ آﻧﺎن را ﺑﻪ راه راﺳﺖ ھﺪاﯾﺖ ﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪.‬‬
‫از ﺟﻤﻠﻪ‪ :‬ﺗﺮاﻧﻪھﺎی ﺑﯽﺷﺮﻣﺎﻧﻪ ﮐﻪ در ھﻤﻪﺟﺎ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﮔﺸﺘﻪ اﺳﺖ و ﺑﺎﻋﺚ ﺟﻨﺎﯾﺖھﺎ‪،‬‬
‫ﻓﺤﺸﺎ و زﻧﺎ ﮔﺸﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬زﯾﺮا ﻋﻠﻤﺎ ﮔﻮﯾﻨﺪ‪» :‬ﺗﺮاﻧﻪ و آواز‪ ،‬ﭘﯿﮏ زﻧﺎ ھﺴﺘﻨﺪ«‪.‬‬
‫ﻣﺠﺎزات ﺗﺮاﻧﻪ و آواز ﭼﮫﺎر ﭼﯿﺰ اﺳﺖ‪:‬‬
‫اول‪ :‬ﺳﻨﮕﺪﻟﯽ و روی ﮔﺮداﻧﯽ از ذﮐﺮ اﻟﻠﻪ ﻷ؛ ھﺮ ﻣﺮد و زﻧﯽ ﮐﻪ ﻣﻌﺘﺎد ﺑﻪ ﺗﺮاﻧﻪ و آواز‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬دﻟﯽ ﺳﺨﺖ دارد و ھﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﮐﻪ اﻟﻠﻪ ﻣﺘﻌﺎل ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪ ،‬از ﺧﯿﺮ و ﻧﯿﮑﯽ ھﯿﭻ‬
‫ﺑﮫﺮهای ﻧﻤﯽ َﺑ َﺮد‪:‬‬
‫َ‬ ‫َ ٗ ُ ُ َ َۡ‬ ‫ِي�ٰ َق ُه ۡم لَ َع َّ�ٰ ُه ۡم َو َج َع ۡل َنا قُلُ َ‬
‫ّ َ‬ ‫َۡ‬ ‫َ‬
‫و� ُه ۡم �ٰس َِية ۖ �َ ّ ِرفون ٱل� َِم عن‬ ‫﴿فب ِ َما �ق ِ‬
‫ض ِهم م‬
‫َ َ ُ ْ َ ّٗ ّ ُ ّ ْ‬ ‫َّ‬
‫سوا حظا ِم َّما ذك ُِروا بِهِۚۦ﴾ ]اﻟﻤﺎﺋﺪة‪.[١٣ :‬‬ ‫اضعِهِۦ و�‬ ‫م َو ِ‬
‫»ﭘﺲ ﺑﻪ ]ﺳﺰای[ ﭘﯿﻤﺎن ﺷﮑﺴﺘﻦﺷﺎن ﻟﻌﻨﺖﺷﺎن ﮐﺮدﯾﻢ و دلھﺎﯾﺸﺎن را ﺳﺨﺖ‬
‫ﮔﺮداﻧﯿﺪﯾﻢ‪] .‬ﺑﻪ ﻃﻮری ﮐﻪ[ ﮐﻠﻤﺎت را از ﻣﻮاﺿﻊ ﺧﻮد ﺗﺤﺮﯾﻒ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬و ﺑﺨﺸﯽ از آﻧﭽﻪ‬
‫را ﺑﺪان اﻧﺪرز داده ﺷﺪه ﺑﻮدﻧﺪ ﺑﻪ ﻓﺮاﻣﻮﺷﯽ ﺳﭙﺮدﻧﺪ«‪.‬‬
‫دوم‪ :‬وﺣﺸﺖ ﻣﯿﺎن ﺑﻨﺪه و اﻟﻠﻪ‪ ،‬او ھﯿﭻ ﻧﺮﻣﯽ‪ ،‬ﻣﺤﺒﺖ و ﺧﺸﻮﻋﯽ در ﺧﻮد ﻧﻤﯽﺑﯿﻨﺪ‪،‬‬
‫زﯾﺮا ﭘﯿﻮﻧﺪ او ﺑﺎ اﻟﻠﻪ ﻗﻄﻊ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺳﻮم‪ :‬در ﺑﮫﺸﺖ از ﺷﻨﯿﺪن آوازی ﮐﻪ اﻟﻠﻪ ﺳﺒﺤﺎن ﺑﺮای ﻣﺘﻘﯿﺎن و ﻧﯿﮑﻮﮐﺎران ﺻﺎﻟﺢ در‬
‫ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺤﺮوم ﻣﯽﻣﺎﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ھﻤﯿﻦ ﺧﺎﻃﺮ اﺣﻤﺪ در ﻣﺴﻨﺪش آورده اﺳﺖ ﮐﻪ‬
 ‫‪١٩٩‬‬ ‫دﻏﺪﻏﻪﻫﺎی ﯾﮏ دﺧﺘﺮ‬

‫رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج ﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬

‫»در ﺑﮫﺸﺖ ﮐﻨﯿﺰﮐﺎﻧﯽ ھﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ آواز ﻣﯽﺧﻮاﻧﻨﺪ و ﻣﯽﮔﻮﯾﻨﺪ‪ :‬ﻣﺎ ﻧﺮم و ﻟﻄﯿﻒ ھﺴﺘﯿﻢ‬
‫و زﺑﺮ ﻧﻤﯽﺷﻮﯾﻢ‪ ،‬ﻣﺎ ھﻤﯿﺸﻪ ﺟﺎوﯾﺪ ھﺴﺘﯿﻢ و ﻧﺎﺑﻮد ﻧﻤﯽﺷﻮﯾﻢ ﺧﻮﺷﺎ ﺑﻪ ﺣﺎل ﮐﺴﯽﮐﻪ از‬
‫آن او ﺑﺎﺷﯿﻢ و او از آن ﻣﺎ ﺑﺎﺷﺪ«) ‪.(١‬‬
‫اﺑﻦ ﻗﯿﻢ ﮔﻮﯾﺪ‪:‬‬
‫ﹺرﳛـــــــﺎ ﹶﲥـــــــﺰﱡ ﹶذو ﹺاﺋـــــــﺐ اﻷﹶ ﹾﻏﺼـ ﹺ‬
‫ــــــﺎن‬ ‫ــــﺎس‪ :‬ﹶو ﹸﻳ ﹾﺮ ﹺﺳ ﹸ‬
‫ــــﻞ ﹶر ﱡﺑﻨﹶــــﺎ‬ ‫ﹴ‬ ‫ﹶﻗ ﹶ‬
‫ــــﺎل ا ﹾﺑــــ ﹸﻦ ﹶﻋ ﱠﺒ‬
‫ﹶ‬ ‫ﹶ‬ ‫ﹶ‬ ‫ﹸ‬ ‫ﹰ‬
‫ـــــــﺎﻷﹶوزﹶ ﹺ‬ ‫ـــــــﺎن ﻛﹶـــــــﺎﻟﻨﱠ ﹶﻐﲈ ﹺ‬
‫ت ﺑﹺ‬ ‫ﹺ‬ ‫ﹾﹺ‬ ‫ﹺ‬ ‫ﹺ‬
‫ان‬ ‫ﹾ ﹾ‬ ‫ﹶ‬ ‫اﻹ ﹾﻧ ﹶﺴ‬ ‫أﺻـــــــ ﹶﻮاﺗﹰﺎ ﹶﺗ ﹶﻠـــــــ ﱡﺬ ﻟـ ﹶ‬
‫ـــــــﻤ ﹾﺴ ﹶﻤ ﹺﻊ‬ ‫ﹶﻓﺘﹶﺜـ ﹸ‬
‫ــــــﲑ ﹾ‬
‫ان‬ ‫ﹺ ﹶ‬ ‫ـــــــــﺬا ﹶذ ﹺة ﹾاﻷﹶ ﹾو ﹶﺗـ‬
‫ـــــــــﺎر وا ﹾﻟ ﹺﻌﻴــــــــــﺪﹶ ﹺ‬ ‫ﹶ‬ ‫ﺑﹺ ﹶﻠ‬ ‫ــــــــﻮ ﹺﴈ‬
‫ﱠ‬
‫ﻳــــــــﺎ ﹶﺧﻴﺒــــــــ ﹶﺔ ﹾاﻵ ﹶذ ﹺ‬
‫ان ﹶﻻ ﹶﺗ ﹶﺘ ﹶﻌ‬ ‫ﹾﹶ‬ ‫ﹶ‬
‫»اﺑﻦ ﻋﺒﺎس ﮔﻮﯾﺪ‪ :‬ﭘﺮوردﮔﺎر‪ ،‬ﻧﺴﯿﻤﯽ را ﻣﯽﻓﺮﺳﺘﺪ ﮐﻪ ﮔﯿﺴﻮان ﺷﺎﺧﻪھﺎ را ﺑﻪ ﺣﺮﮐﺖ‬
‫در ﻣﯽآورد‪ ،‬و ﺻﺪاھﺎﯾﯽ ﺑﺴﺎن ﺗﺮاﻧﻪھﺎی ﻣﻮزون اﯾﺠﺎد ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﮐﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﻟﺬت ﮔﻮش و‬
‫ﺷﻨﻮﯾﯽ اﻧﺴﺎن ﻣﯽﮔﺮدد‪ ،‬ای وای ﺑﺮ ﮔﻮشھﺎ‪ ،‬ﻟﺬت ﺗﺎر و ﻋﻮد را ﺑﺎ اﯾﻦ ﻟﺬت ﻋﻮض‬
‫ﻧﮑﻨﯿﺪ«‪.‬‬
‫ﭼﮫﺎرم‪ :‬از دﯾﮕﺮ ﭘﯿﺎﻣﺪھﺎی ﮔﻮش دادن ﺑﻪ ﺗﺮاﻧﻪ‪ ،‬ﻣﺤﺒﻮب ﮐﺮدن ﻓﺤﺸﺎ و ﺟﻨﺎﯾﺖ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺴﯿﺎری از ﻋﻠﻤﺎ و ﻓﺎﺿﻼن و ﺑﺰرﮔﻮاران و ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ دارای ﺗﺠﺮﺑﻪ و ﺷﻨﺎﺧﺖ ﺟﺎﻣﻌﻪ‬
‫ھﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﮔﻔﺘﻪاﻧﺪ‪ :‬ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ زﻧﺎن و ﻣﺮداﻧﯽ ﮐﻪ ﻣﺮﺗﮑﺐ ﺟﻨﺎﯾﺖ زﻧﺎ ﮐﺎری ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ اﻓﺮادی‬
‫ھﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺗﺮاﻧﻪ ﮔﻮش ﻣﯽدھﻨﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺲ در ﺗﺮک اﯾﻦ ﺗﺮاﻧﻪھﺎی ﺑﯽﺷﺮﻣﺎﻧﻪ از اﻟﻠﻪ ﺑﺘﺮﺳﯿﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ اﻟﻠﻪ ﻗﺴﻢ ﺣﺮام اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻟﻠﻪ ﻣﺘﻌﺎل ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪:‬‬
‫َّ‬
‫يل ٱ�ِ﴾ ]ﻟﻘﻤﺎن‪.[٦ :‬‬
‫ِيث ِ�ُ ِ َّ َ َ‬ ‫اس َمن � َ ۡش َ�ي ل َ ۡه َو ٱ ۡ َ‬‫﴿ َوم َِن ٱ�َّ ِ‬
‫ضل عن سب ِ ِ‬ ‫�د ِ‬ ‫ِ‬
‫»و ﺑﺮﺧﯽ از ﻣﺮدم ﮐﺴﺎﻧﯽاﻧﺪ ﮐﻪ ﺳﺨﻦ ﺑﯿﮫﻮده را ﺧﺮﯾﺪارﻧﺪ ﺗﺎ ]ﻣﺮدم را[ ﺑﯽ ]ھﯿﭻ[‬
‫داﻧﺸﯽ از راه اﻟﻠﻪ ﮔﻤﺮاه ﮐﻨﻨﺪ«‪.‬‬
‫رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج ھﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﮐﻪ ﺑﺨﺎری از اﺑﻮﻣﻮﺳﯽ اﺷﻌﺮی) ‪ (٢‬آورده اﺳﺖ‪ ،‬ﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬

‫‪ -١‬اﺣﻤﺪ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ،١٣٥٥‬ﺗﺮﻣﺬی‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ،٢٦٢١‬اﺑﻦ اﺑﯽ ﺷﯿﺒﻪ در اﻟﻤﺼﻨﻒ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ٢٩٧٥٩‬و ر‪.‬ک‪:‬‬
‫اﻟﻤﺸﮑﺎة‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪.٥٦٤٩‬‬
‫‪ -٢‬اﯾﻦ ﺣﺪﯾﺚ در ﺑﺨﺎری و دﯾﮕﺮ ﮐﺘﺎبھﺎی ﺣﺪﯾﺚ از اﺑﻮ ﻣﺎﻟﮏ ﺑﺎ اﺑﻮ ﻋﺎﻣﺮ اﺷﻌﺮی رواﯾﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ‬
‫]ﻣﺘﺮﺟﻢ[‪.‬‬
 ‫ﺧﺎﻧﻪای ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﻘﻮی‬ ‫‪٢٠٠‬‬
‫َ َ ُ َ َّ ْ ُ َّ َ ْ َ ٌ َ ْ َ ُّ َ ْ َ َ ْ َ َ َ ْ َ ْ َ َ ْ َ َ َ‬
‫ﺎرف«) ‪» .(١‬در ﻣﯿﺎن‬
‫اﺤﻟﺮ واﺤﻟ ِﺮ�ﺮ واﺨﻟﻤﺮ والﻤﻌ ِ‬‫»ﻴﻟﻜﻮ�ﻦ ِﻣﻦ أﻣ ِﻲﺘ أﻗﻮام �ﺴﺘ ِﺤﻠﻮن ِ‬
‫اﻣﺖ ﻣﻦ اﻓﺮادی ﭘﯿﺪا ﺧﻮاھﻨﺪ ﺷﺪ ﮐﻪ زﻧﺎ‪ ،‬اﺑﺮﯾﺸﻢ‪ ،‬ﺷﺮاب و آﻻت ﻣﻮﺳﯿﻘﯽ را ﺣﻼل‬
‫ﻣﯽداﻧﻨﺪ«‪.‬‬
‫در ﺣﺪﯾﺚ ﺻﺤﯿﺢ دﯾﮕﺮی آﻣﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ ﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬
‫ٌ ْ‬ ‫ٌ ْ‬ ‫ِّ َ َ ْ ُ َ ْ َ ْ َ ْ َ ْ َ َ ْ َ‬
‫ﺎﺟ َﺮ�ْ ِﻦ‪َ :‬ﺻ ْﻮت ِﻋﻨ َﺪ ﻧِ ْﻌ َﻤ ٍﺔ‪َ ،‬و َﺻ ْﻮت ِﻋﻨ َﺪ ُم ِﺼﻴﺒَ ٍﺔ«) ‪.(٢‬‬
‫�ﻓ ِ‬‫� أﻤﺣﻘ ِ‬ ‫» ِإ� �ﻬﻴﺖ �ﻦ ﺻﻮ� ِ‬
‫ٌ ْ َْ‬ ‫وﰲ ﹴ‬
‫ﻟﻔﻆ » َﺻ ْﻮت ِﻋﻨ َﺪ �ﻐ َﻤ ٍﺔ« »ﻣﻦ از دو ﺻﺪای اﺣﻤﻖ و ﻓﺎﺟﺮ ﻧﮫﯽ ﮐﺮدم‪ :‬ﯾﮏ ﺻﺪا در‬
‫وﻗﺖ ﻧﻌﻤﺖ و ﯾﮏ ﺻﺪا در وﻗﺖ ﻣﺼﯿﺒﺖ« درﻟﻔﻆ دﯾﮕﺮی آﻣﺪه اﺳﺖ‪» :‬ﯾﮏ ﺻﺪا در وﻗﺖ‬
‫ﻧﻐﻤﻪ ﻣﻮﺳﯿﻘﯽ«‪.‬‬
‫از دﯾﮕﺮ اﻣﻮر ﻓﺮﯾﺒﻨﺪهای ﮐﻪ ﺑﻪ زن ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺿﺮر و آﺳﯿﺐ ﻣﯽرﺳﺎﻧﻨﺪ‪ :‬ﻣﺠﻠﻪھﺎی‬
‫ﻣﺒﺘﺬﻟﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ رواج ﯾﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺠﻠﻪی »ﺳﯿﺪﺗﯽ« و دﯾﮕﺮ ﻣﺠﻠﻪھﺎ‪.‬‬
‫ﭼﻨﯿﻦ ﻣﺠﻠﻪھﺎﯾﯽ ﻧﺴﻞ ﻣﺎ را ﻧﺎﺑﻮد ﮐﺮده اﺳﺖ‪ ،‬دلھﺎی ﺟﻮاﻧﺎن ﻣﺎ را ﺗﯿﺮه و ﺗﺎر ﮐﺮده‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬ﺧﺎﻧﻪھﺎﯾﻤﺎن را ﺧﺮاب ﮐﺮده اﺳﺖ و ھﻤﺖ ﻣﺎ را از راه اﻟﻠﻪ و ﺳﻨﺖ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮﻣﺎن‬
‫ﻣﻨﺤﺮف ﺳﺎﺧﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ھﻤﭽﻨﯿﻦ وﯾﺪﯾﻮھﺎی ﻣﺨﺮﺑﯽ ﮐﻪ ﭘﺮﯾﺸﺎﻧﯽھﺎ‪ ،‬آﺷﻔﺘﮕﯽھﺎ‪ ،‬ﮔﻤﺮاھﯽھﺎ‪ ،‬ﻓﺮھﻨﮓھﺎ‪،‬‬
‫ﺟﻨﺎﯾﺖھﺎ و ﻣﺸﮑﻼﺗﯽ در ﺧﺎﻧﻪھﺎﯾﻤﺎن اﯾﺠﺎد ﻧﻤﻮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺳﻔﺎرﺷﻢ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ‪ ،‬ﺗﻘﻮای اﻟﻠﻪ و دوری از ھﺮ آﻧﭽﻪ ﺑﺮای ﺳﺮای آﺧﺮت ﻣﻔﯿﺪ ﻧﻤﯽﺑﺎﺷﺪ‪،‬‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫ھﺸﺘﻢ‪ :‬از دﯾﮕﺮ اﻣﻮری ﮐﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺪان ﺗﻮﺟﻪ داﺷﺖ و ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﯽ ﻗﺮار داد‪ ،‬اﯾﻦ اﺳﺖ‬
‫ﮐﻪ ﺑﻌﻀﯽ از زﻧﺎن و دﺧﺘﺮان ﺟﻮان ﺑﺎ دﻻﯾﻞ ﭘﻮچ و ﺑﯽاﺳﺎس‪ ،‬از ازدواج ﺳﺮﺑﺎز زدهاﻧﺪ‪.‬‬
‫از ﺟﻤﻠﻪ‪ :‬اداﻣﻪی ﺗﺤﺼﯿﻞ ﯾﺎ اﯾﻦ ﮐﻪ ﻧﻤﯽﺧﻮاھﺪ ﺑﻪ ھﻮوھﺎ ﯾﺎ زﻧﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﭘﯿﺶ از او‬
‫ﺑﻮدهاﻧﺪ‪ ،‬ﺿﺮر ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ‪ ،‬ﯾﺎ ﻣﯽﺧﻮاھﺪ ﺷﻮھﺮی را اﻧﺘﺨﺎب ﮐﻨﺪ ﮐﻪ وﯾﮋﮔﯽھﺎی ﺧﺎﺻﯽ در او‬
‫ً‬
‫ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ اﺻﻼ در ﻣﯿﺎن ﻣﺮدم وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل زاھﺪ‪،‬‬
‫ﻋﺎﻟﻢ‪ ،‬ﻋﺎﺑﺪ‪ ،‬ﺣﺎﻓﻆ‪ ،‬ﺷﺐ زﻧﺪهدار و ﻣﺠﺎھﺪی ﺑﺰرگ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ اﯾﻦ ﺧﺎﻧﻢ ﺧﯿﻠﯽ‬
‫ً‬
‫ﻣﻨﺘﻈﺮ ﺷﻮد ﺗﺎ ﭼﻨﯿﻦ ﺷﺨﺼﯽ را ﭘﯿﺪا ﮐﻨﺪ و ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ اﺻﻼ ﭼﻨﯿﻦ ﺷﺨﺼﯽ را ﻧﯿﺎﺑﺪ‪.‬‬

‫‪ -١‬ﺑﺨﺎری‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ٥٤٦٣‬و اﺑﻮداود‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ٤٠٣٩‬و‬

‫‪ -٢‬ﺗﺮﻣﺬی‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ،٩٩٩‬ﺑﯿﮫﻘﯽ در ﺳﻨﻨﺶ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ،٧١٨٠‬ﺣﺎﮐﻢ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ٦٩٠٣‬و ﻃﯿﺎﻟﺴﯽ در‬
‫ﻣﺴﻨﺪش‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪.١٦٨٤‬‬
 ‫‪٢٠١‬‬ ‫دﻏﺪﻏﻪﻫﺎی ﯾﮏ دﺧﺘﺮ‬

‫ﺳﻔﺎرش ﻣﻦ ﺑﻪ دﺧﺘﺮان اﺳﻼم اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺪاﻧﻨﺪ ﮐﻪ ازدواج ﻣﻮﺟﺐ ﺣﻔﺎﻇﺖ‪،‬‬

‫ﺳﺮﭘﺮﺳﺘﯽ و زﻧﺪﮔﯽ ﺧﻮﺷﺒﺨﺖ ﻣﯽﮔﺮدد‪ .‬زﻧﺪﮔﯽ زن ﺑﺪون ﺷﻮھﺮ‪ ،‬ﻧﺎﻗﺺ اﺳﺖ‪ .‬زﻧﺪﮔﯽ‬
‫ﻣﺮد ﺑﺪون زن ﻧﯿﺰ ﻋﺎری از ھﺮﮔﻮﻧﻪ ﻋﺸﻖ و ﺑﻠﻨﺪ ﭘﺮوازﯾﺴﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ھﻤﯿﻦ ﺧﺎﻃﺮ اﻟﻠﻪ ﻣﺘﻌﺎل ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪:‬‬
‫َ‬
‫ٗ ّ َ ۡ َ َ َ ۡ َ َ ُ ۡ ۡ َ ٗ ُ ّ َّ ٗ‬ ‫ََ ۡ َۡ َ َۡ‬
‫﴿ َولقد أرسلنا ُر ُس� مِن �بل ِك َوجعلنا لهم أز�ٰجا َوذرِ�ة ۚ﴾ ]اﻟﺮﻋﺪ‪.[٣٨ :‬‬
‫ً‬
‫»و ﻗﻄﻌﺎ ﭘﯿﺶ از ﺗﻮ ]ﻧﯿﺰ[ رﺳﻮﻻﻧﯽ ﻓﺮﺳﺘﺎدﯾﻢ‪ ،‬و ﺑﺮای آﻧﺎن زﻧﺎن و ﻓﺮزﻧﺪاﻧﯽ ﻗﺮار‬
‫دادﯾﻢ«‪.‬‬
‫ﺳﻨﺖ اﻟﻠﻪ در ﺟﮫﺎن ھﺴﺘﯽ ﭼﻨﯿﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ زن را ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪای آﻓﺮﯾﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ ھﻤﺴﺮ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ و ﻣﺮد را ﭼﻨﯿﻦ آﻓﺮﯾﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ ﺷﻮھﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺟﻠﻮﮔﯿﺮی از ازدواج ﻓﻘﻂ در ﺻﻮﻓﯿﺎن‬
‫ﺗﻨﺪرو ﺑﻪ ﭼﺸﻢ ﻣﯽﺧﻮرد ﮐﻪ ﺑﺪون ھﻤﺴﺮ زﻧﺪﮔﯽ ﮐﺮدهاﻧﺪ و ﺧﻮد را در ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﯽﺳﺘﺎﯾﻨﺪ و‬
‫ﻣﯽﮔﻮﯾﻨﺪ‪ :‬ﻣﻦ ازدواج ﻧﮑﺮدهام‪ .‬ﺻﻮﻓﯿﺎن ﺗﻨﺪرو ﻣﯽﮔﻮﯾﻨﺪ ﮐﻪ ﭼﯿﺰی ﺑﻪ ﻧﺎم ازدواج را‬
‫ﻧﻤﯽﺷﻨﺎﺳﻨﺪ!‬
‫زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ دﺧﺘﺮ‪ ،‬ﻣﺮد ﺻﺎﻟﺤﯽ را ﺑﺮای ازدواج ﻧﭙﺬﯾﺮد‪ ،‬اﻟﻠﻪ او را ﺗﻨﺒﯿﻪ ﻣﯽﮐﻨﺪ و ﻣﻤﮑﻦ‬
‫اﺳﺖ ﺑﯽﺷﻮھﺮ ﺑﻤﺎﻧﺪ‪ .‬ﭘﺲ در ﺣﺮص ﺑﺮ ازدواج و اﺳﺘﻘﺮار زﻧﺪﮔﯽ از اﻟﻠﻪ ﺑﺘﺮﺳﯿﺪ‪.‬‬
‫ﻧﮫﻢ‪ :‬ای ﺧﻮاھﺮ ﻣﺴﻠﻤﺎن! ﺑﺪان ﮐﻪ اﺳﺮاف ﭘﺪﯾﺪهای راﯾﺞ در ﻣﯿﺎن ﻣﺎﺳﺖ‪.‬‬
‫اﺳﺮاف در ﻟﺒﺎس‪ ،‬اﺳﺮاف در ﻏﺬا‪ ،‬اﺳﺮاف در ﻧﻮﺷﯿﺪﻧﯽ و اﺳﺮاف در اﺛﺎﻧﯿﻪی ﺧﺎﻧﻪ‪.‬‬
‫ﭘﺲ دﯾﻦ ﮐﺠﺎﺳﺖ؟ ﺗﻘﻮای اﻟﮫﯽ ﮐﺠﺎﺳﺖ؟‬
‫ﻧﻪ ﺗﻨﮫﺎ اﯾﻦ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﺑﺮﺧﯽ از زﻧﺎن ﻧﺎدان و ﺑﯽﺧﺮد‪ ،‬ﺷﻮھﺮﺷﺎن را ﻣﺠﺒﻮر ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ در‬
‫ھﺮ ﺟﺸﻦ ﯾﺎ ﻣﺮاﺳﻢ ازدواﺟﯽ ﺑﺮاﯾﺶ ﻟﺒﺎس و زﯾﻮر آﻻت ﺟﺪﯾﺪی ﺑﺨﺮد! آن وﻗﺖ اﺳﺖ ﮐﻪ‬
‫او ﺧﺸﻤﮕﯿﻦ ﻣﯽﺷﻮد و رواﺑﻂ زﻧﺎﺷﻮﯾﯽ ﻣﯿﺎن زن و ﺷﻮھﺮ ﻗﻄﻊ ﻣﯽﮔﺮدد‪.‬‬
‫اﻟﻠﻪ ﻣﺘﻌﺎل ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪:‬‬
‫ّ َُ ٗ‬ ‫َّ ۡ ُ َ ّ َ َ ُ ٓ ْ ۡ َ ٰ َ َّ‬
‫لش َ�ٰ ِط َ َ َّ ۡ َ‬
‫�� َو�ن ٱلشي�ٰ ُن ل َِر�ِهِۦ كفور�‪] ﴾٢٧‬اﻹﺳﺮاء‪.[٢٧ :‬‬
‫ِ‬ ‫﴿إِن ٱلمبذِرِ�ن �نوا إِخ�ن ٱ‬
‫»ﭼﺮا ﮐﻪ اﺳﺮاﻓﮑﺎران ﺑﺮادران ﺷﯿﻄﺎنھﺎﯾﻨﺪ‪ ،‬و ﺷﯿﻄﺎن ھﻤﻮاره ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﭘﺮوردﮔﺎرش‬
‫ﻧﺎﺳﭙﺎس ﺑﻮده اﺳﺖ«‪.‬‬
‫ھﻤﭽﻨﯿﻦ ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪:‬‬
‫َ ََۡ َ َ َ ٗ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ َّ َ َ ٓ َ َ‬
‫نف ُقوا ل ۡم � ُ ۡ�فُوا َول ۡم َ� ۡق ُ ُ‬
‫�وا َو�ن �� �ٰل ِك ق َواما‪] ﴾٦٧‬اﻟﻔﺮﻗﺎن‪.[٦٧ :‬‬ ‫ِ‬ ‫﴿وٱ�ِين إِذا أ‬
 ‫ﺧﺎﻧﻪای ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﻘﻮی‬ ‫‪٢٠٢‬‬

‫»و ﮐﺴﺎﻧﯽاﻧﺪ ﮐﻪ ﭼﻮن اﻧﻔﺎق ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻧﻪ وﻟﺨﺮﺟﯽ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ و ﻧﻪ ﺗﻨﮓ ﻣﯽﮔﯿﺮﻧﺪ‪ ،‬و ﻣﯿﺎن‬
‫اﯾﻦ دو ]روش[ ﺣﺪ وﺳﻂ را ﺑﺮﻣﯽﮔﺰﯾﻨﻨﺪ«‪.‬‬
‫ﭘﺲ ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﯾﯽ ﮐﻨﯿﺪ! ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﯾﯽ ﮐﻨﯿﺪ!‬
‫ﺑﺪاﻧﯿﺪ ﮐﻪ زﯾﺒﺎﯾﯽ زن در ﻋﻔﺖ‪ ،‬ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﯾﯽ‪ ،‬اﻃﺎﻋﺖ از ﭘﺮوردﮔﺎر و ﺟﻠﺐ رﺿﺎﯾﺖ‬
‫ﺷﻮھﺮش اﺳﺖ‪.‬‬
‫در ﺣﺪﯾﺚ ﺻﺤﯿﺤﯽ آﻣﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬
‫َ‬ ‫ﺟ َﻬﺎ َد َﺧﻠَ ْ‬
‫ﺖ َﺟﻨَّﺔ َر ِّ� َﻬﺎ«) ‪.(١‬‬ ‫ﺖ َﺷ ْﻬ َﺮ َﻫﺎ َوأَ َﻃ َ‬
‫ﺎﻋ ْ‬
‫ﺖ َز ْو َ‬ ‫»إ َذا َﺻﻠَّﺖ ال ْ َﻤ ْﺮأَ ُة َﻤﺧْ َﺴ َﻬﺎ َو َﺻ َ‬
‫ﺎﻣ ْ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬
‫»وﻗﺘﯽ زن ﻧﻤﺎزھﺎی ﭘﻨﺞﮔﺎﻧﻪاش را ﺑﺨﻮاﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺎه رﻣﻀﺎﻧﺶ را روزه ﺑﮕﯿﺮد و از ﺷﻮھﺮش‬
‫اﻃﺎﻋﺖ ﮐﻨﺪ وارد ﺑﮫﺸﺖ ﭘﺮوردﮔﺎرش ﻣﯽﺷﻮد«‪.‬‬
‫ﭘﺲ ﮔﻮارای وﺟﻮدت ای ﻣﺎدر ﻗﮫﺮﻣﺎﻧﺎن‪ ،‬ای ﻣﺎدر داﻧﺸﻤﻨﺪان و ﺷﮫﺪا‪ ،‬ﺗﻘﻮای اﻟﮫﯽ‬
‫ﮔﻮارای وﺟﻮدت ﺑﺎد!‬
‫اﯾﻦ ﻓﺮاﺧﻮاﻧﯽ از ﻗﻠﺐ اﺳﺖ‪ ،‬دﺳﺘﻪ ﮔﻠﯽ ﺗﻘﺪﯾﻢ ﺑﻪ دﺧﺘﺮان اﺳﻼم ﮐﻪ ﺑﺮای دوﻣﯿﻦ و‬
‫ﺳﻮﻣﯿﻦ ﺑﺎر ﺑﻪ او ﺗﻘﺪﯾﻢ ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﻢ‪ ،‬ﺷﺎﯾﺪ ﮐﻪ ﮔﻮﺷﯽ ﺷﻨﻮا و ﻗﻠﺒﯽ آ ﮔﺎه ﯾﺎﺑﺪ‪ .‬ﺷﺎﯾﺪ ﮐﺴﯽ را‬
‫ﭘﯿﺪا ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ او ﮔﻮش ﻓﺮا دھﺪ و ﺑﺪان ﻋﻤﻞ ﻧﻤﺎﯾﺪ‪ .‬ﺗﺬﮐﺮ داده ﺷﺪ و ﭘﯿﺎم رﺳﯿﺪ اﻣﺎ آﯾﺎ‬
‫ﮐﺴﯽ ھﺴﺖ ﮐﻪ ﮔﻮش ﮐﻨﺪ؟ ﮐﺴﯽ ھﺴﺖ ﮐﻪ اﺟﺎﺑﺖ ﻧﻤﺎﯾﺪ؟‬
‫واﷲ أﻋﻠﻢ وﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯽ ﻧﺒﻴﻨﺎ ﳏﻤﺪ و آﻟﻪ وﺻﺤﺒﻪ وﺳﻠﻢ‪.‬‬
‫***‬

‫‪ -١‬اﺣﻤﺪ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ١٦٧٣‬از ﻋﺒﺪاﻟﺮﺣﻤﻦ ﺑﻦ ﻋﻮف‪ ،‬اﺑﻦ ﺣﺒﺎن‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ٤٠٨٧‬از اﺑﻮھﺮﯾﺮه س و ر‪.‬ک‪:‬‬
‫ﻣﺠﻤﻊ اﻟﺰواﺋﺪ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ٧٦٣٢‬و اﻟﻤﺸﮑﺎة‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪.٣٢٥٤‬‬
 ‫دﺧﺘﺮ ﻣﺼﯿﺒﺖ زده‬

‫اﳊﻤﺪ ﷲ‪ ،‬ﻧﺤﻤﺪه وﻧﺴﺘﻌﻴﻨﻪ وﻧﺴﺘﻬﺪﻳﻪ وﻧﻌﻮذ ﺑﺎﷲ ﻣﻦ ﴍور أﻧﻔﺴﻨﺎ وﺳﻴﺌﺎت أﻋﲈﻟﻨﺎ‪ ،‬ﻣﻦ‬
‫ﳞﺪه اﷲ ﻓﻼ ﻣﻀﻞ ﻟﻪ وﻣﻦ ﻳﻀﻠﻞ ﻓﻼ ﻫﺎدی ﻟﻪ‪.‬‬
‫وأﺷﻬﺪ أن ﻻ إﻟﻪ إﻻ اﷲ وأﺷﻬﻮد أن ﳏﻤﺪﹰ ا ﻋﺒﺪه ورﺳﻮﻟﻪ‪ ،‬ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ و ﻋﻠﯽ آﻟﻪ‬
‫ﻛﺜﲑا‪.‬‬
‫ﺗﺴﻠﻴﲈ ﹰ‬
‫ﹰ‬ ‫وﺻﺤﺒﻪ وﺳﻠﻢ‬
‫اﻣﺎ ﺑﻌﺪ‪...‬‬
‫او دﺧﺘﺮی اﺳﺖ ﮐﻪ ﭘﯿﺎﻣﯽ را ﻓﺮﯾﺎد زد و ﻣﻦ آن را ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﻋﺮﺿﻪ ﺧﻮاھﻢ داﺷﺖ و‬
‫ﺑﺪان ﭘﯿﻮﺳﺘﯽ اﺿﺎﻓﻪ ﺧﻮاھﻢ ﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫اﯾﻦ ﻧﺎﻣﻪ‪ ،‬ﺳﯿﺰده ﺻﻔﺤﻪی ﮐﻮﭼﮏ ﺑﻮد ﮐﻪ اﯾﻦ دﺧﺘﺮ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺑﻮد و در آﺧﺮش ﻗﺴﻢ‬
‫اﻟﻠﻪ داده ﺑﻮد و از ﻣﻦ ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺑﻮد آن را ﺑﺮای ﺗﻤﺎم ﻣﺮدم ﺑﺨﻮاﻧﻢ‪ ،‬وﻟﯽ ﻣﻦ از او‬
‫ﻋﺬرﺧﻮاھﯽ ﻣﯽﮐﻨﻢ‪ ،‬ﭼﻮن ﺗﻤﺎم ﻧﺎﻣﻪ را ﻧﻤﯽﺧﻮاﻧﻢ ﺑﻠﮑﻪ ﺑﺮﺧﯽ ﻋﺒﺎرات را ﺣﺬف ﻣﯽﮐﻨﻢ و‬
‫اﻣﺎ ھﯿﭻ ﭼﯿﺰ ﺑﻪ آن اﺿﺎﻓﻪ ﻧﻤﯽﮐﻨﻢ‪ ،‬ﺣﺘﯽ ﯾﮏ ﺣﺮف‪.‬‬
‫در واﻗﻊ زﻧﺎن ﺑﺴﯿﺎری ھﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ از ﺑﺴﯿﺎری از ﻣﺮدان ﺑﮫﺘﺮﻧﺪ‪ .‬ﻣﺘﻨﺒﯽ در ﻣﺮﺛﯿﻪ‬
‫ﺳﺮاﯾﯽ ﺧﻮاھﺮ ﺳﯿﻒ اﻟﺪوﻟﻪ ﭼﻨﯿﻦ ﻣﯽﺳﺮاﯾﺪ‪:‬‬
‫ـــــﲆ اﻟﺮ ﹶﺟـ ﹺ‬ ‫ﹺ‬
‫ـــــﺎل‬ ‫ﹶﻟ ﹸﻔ ﱢﻀــــــ ﹶﻠﺖ اﻟﻨ ﹶﱢﺴــــــﺎ ﹸء ﹶﻋـ ﹶ ﱢ‬ ‫ــــﺎن اﻟﻨ ﹶﱢﺴـــــﺎ ﹸء ﻛ ﹶﹶﻤـــــ ﹾﻦ ﻋ ﹶﹶﺮ ﹾﻓﻨﹶـــــﺎ‬
‫ــــﻮ ﹶﻛـ ﹶ‬ ‫ﹶو ﹶﻟـ ﹾ‬
‫ـــــــــﻼ ﹺل‬
‫ﹶ‬ ‫ـــــــــﺮ ﻟﹺ ﹾﻠ ﹺﻬ‬
‫ﹲ‬ ‫ﱠـــــــــﺬ ﹺﻛ ﹸﲑ ﹶﻓ ﹾﺨ‬
‫ﹾ‬ ‫ﹶو ﹶﻻ اﻟﺘ‬ ‫ﺐ‬‫ﺲ ﹶﻋ ﹾﻴـــ ﹲ‬ ‫ــﻤ ﹺ‬
‫اﻟﺸـ ﹾ‬‫ــﺚ ﹺﻻ ﹾﺳـــ ﹺﻢ ﱠ‬ ‫ﹶو ﹶﻣـــﺎ اﻟﺘ ﹾﱠﺄﻧﹺﻴـ ﹸ‬
‫»اﮔﺮ زﻧﺎن ھﻤﭽﻮن زﻧﺎﻧﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﺎ ﻣﯽﺷﻨﺎﺳﯿﻢ‪ ،‬ﭘﺲ زﻧﺎن ﺑﺮ ﻣﺮدان ﺑﺮﺗﺮی دارﻧﺪ‪،‬‬
‫ﻣﺆﻧﺚ ﺑﻮدن ﺑﺮای ﺧﻮرﺷﯿﺪ ﻋﯿﺐ ﻧﯿﺴﺖ و ﻣﺬﮐﺮ ﺑﻮدن ﻣﺎﯾﻪی اﻓﺘﺨﺎر ھﻼل ﻣﺎه‬
‫ﻧﻤﯽﺑﺎﺷﺪ«‪.‬‬
‫ﻧﺪای اﯾﻦ ﺧﻮاھﺮ را ﻟﺒﯿﮏ ﻣﯽﮔﻮﯾﻢ ﮐﻪ ﻓﺮﯾﺎد ﻣﯽزﻧﺪ و ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ ﺻﺪھﺎ ﻧﻔﺮ از ھﻤﯿﻦ‬
‫ﻣﺸﮑﻞ رﻧﺞ ﻣﯽﺑﺮﻧﺪ و در ﭼﻨﯿﻦ ﺷﺮاﯾﻄﯽ زﻧﺪﮔﯽ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ و اﻟﻠﻪ ﯾﺎرﯾﮕﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ون ﻓﹺﻴﻨﹶــــﺎ ﹸﻳ ﹾﺴــــ ﹶﻤ ﹸﻊ‬
‫ـــﻚ ا ﹾﻟـــــ ﹶﻤ ﹾﺤﺰﹸ ﹶ‬
‫اﺧـ ﹶ‬ ‫ﴏ ﹸ‬
‫ﹶو ﹸ ﹶ‬ ‫ﹸﻚ ﹺﰲ ا ﹾﻟــــ ﹶﻤ ﹶﺴ ﹺﺎﻣ ﹺﻊ ﹶﻳ ﹾﺼـــﺪﹶ ﹸع‬
‫ﹶﻟﺒﻴـــ ﹶﻚ ﺻـــﻮﺗ ﹺ‬
‫ﹶ ﹾ‬ ‫ﱠﹾ‬
‫ــــﻊ‬ ‫ــــﻞ ﹺﻣـــــ ﹾﻦ ﹶﻫـ ﹶ‬
‫ــــﺬا اﻟﻨﱢـــــﺪﹶ ا ﹸﻣ ﹶﺘ ﹶﻮ ﱢﺟـ ﹸ‬ ‫ﹶوا ﹾﻟ ﹸﻜـ ﱡ‬ ‫اﳊﹶــــ ﹶﺮی ﹶﲤﹶــــﺰﱠ ﹸق ﹶأ ﹾﺿــــ ﹸﻠ ﹺﻌﻲ‬ ‫ودﻣﻮﻋ ﹺ‬
‫ﹸــــﻚ ﹾ‬ ‫ﹶ ﹸﹸ‬
 ‫ﺧﺎﻧﻪای ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﻘﻮی‬ ‫‪٢٠٤‬‬

‫ﻟﺒﯿﮏ ﺻﺪای ﺗﻮ در ﮔﻮشھﺎ‪ ،‬ﻃﻨﯿﻦ ﻣﯽاﻓﮑﻨﺪ و ﻓﺮﯾﺎد ﻏﻤﮕﯿﻨﺖ در ﻣﯿﺎن ﻣﺎ ﺑﻪ ﮔﻮش‬

‫ﻣﯽرﺳﺪ‪ ،‬اﺷﮏھﺎی ﺳﻮزان ﺗﻮ ﺳﯿﻨﻪام را ﭼﺎک ﻣﯽدھﺪ و ھﻤﻪ از اﯾﻦ ﻧﺪا‪ ،‬دردﻣﻨﺪ‬
‫ﮔﺸﺘﻪاﻧﺪ«‪.‬‬
‫ﻣﻦ ھﻨﮕﺎم ﺧﻮاﻧﺪن اﯾﻦ ﻧﺎﻣﻪ‪ ،‬اﯾﻦ ﻓﺮﻣﺎﯾﺶ رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج را ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ آوردم ﮐﻪ ﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬
‫�ﺮ«) ‪» .(١‬ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻣﺪارا ﺑﺎ آﺑﮕﯿﻨﻪھﺎ!«‬ ‫ار‬‫ﻮ‬‫»ر ْ� ًﻘﺎ ﺑﺎﻟْ َﻘ َ‬
‫ِ ِ‬ ‫ِ ِ‬
‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻧﺮﻣﯽ زن و اﺣﺴﺎﺳﺎت وی‪ ،‬ﺧﻮاﺳﺘﺎر ﻣﻼﻃﻔﺖ و ﻣﻼﯾﻤﺖ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻧﺎﻣﻪ‪:‬‬
‫ﺷﯿﺦ ﻓﺎﺿﻞ ﻓﻼن ﺑﻦ ﻓﻼن‪ ،‬اﻟﺴﻼم ﻋﻠﯿﮑﻢ و رﺣﻤﺖ اﻟﻠﻪ‪ .‬ﺟﻠﺴﻪی درس ﺗﻮ را ﺑﺎ‬
‫ﻋﻨﻮان ﭘﯿﺎﻣﯽ ﺑﻪ ﻓﻘﺮا ﯾﺎ ﭘﯿﺎﻣﯽ از ﻓﻘﺮا ﺷﻨﯿﺪم و ﻧﯿﺰ آن ﻧﺎﻣﻪای ﮐﻪ آن ﺧﻮاھﺮ ﻏﯿﺮﺗﻤﻨﺪ‪،‬‬
‫ﺑﻠﮑﻪ ﻣﻈﻠﻮم از ﻇﻠﻢ و اﺳﺘﺒﺪاد ﭘﺪرش ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺑﻮد‪ .‬ﭘﺲ ﻏﻢ و اﻧﺪوھﻢ را ﺗﺤﺮﯾﮏ ﮐﺮد و‬
‫زﺧﻤﯽ را ﮐﻪ ھﺮﮔﺰ اﻟﺘﯿﺎم ﻧﯿﺎﻓﺖ ﺑﻪ درد آورد و ﻏﻢ ﺧﻄﺮﻧﺎک و ﮐﺸﻨﺪهام را ﺗﺎزه ﮐﺮد‪ ،‬ﭘﺲ‬
‫ﻗﻠﻢ را ﮐﻪ ﺟﻮھﺮش ﺧﻮن دل و اﺷﮏ دﯾﺪهام ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﺮداﺷﺘﻢ‪ ،‬ﮔﻮﯾﯽ ھﺎﻟﻪای از اﻣﯿﺪ و آرزو‬
‫از دور ﺑﺮاﯾﻢ ﻧﻤﺎﯾﺎن ﻣﯽﮔﺮدد وﮔﺮﻧﻪ ﺑﻪ اﻟﻠﻪ ﻗﺴﻢ و ﺑﺎزھﻢ ﺑﻪ اﻟﻠﻪ ﻗﺴﻢ و ﺑﻪ آن اﻟﻠﻪ ﮐﻪ‬
‫ﻣﻌﺒﻮد ﺑﺮﺣﻘﯽ ﺟﺰ او ﻧﯿﺴﺖ ﺳﻮﮔﻨﺪ ﮐﻪ از ھﻤﻪ ﭼﯿﺰ ﺟﺰ رﺣﻤﺖ اﻟﻠﻪ ﻧﺎاﻣﯿﺪ ﺷﺪه ﺑﻮدم‪.‬‬
‫اﻣﯿﺪ ﺑﻪ رﺣﻤﺖ اﻟﮫﯽ ﺗﻨﮫﺎ ﭼﯿﺰی اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﻦ دﻟﮕﺮﻣﯽ ﻣﯽﺑﺨﺸﺪ ﭼﺮا ﮐﻪ ﻣﻦ ﺑﻪ‬
‫رﺣﻤﺖ اﻟﻠﻪ اﻃﻤﯿﻨﺎن دارم ﺑﻠﮑﻪ ﺑﺪان ﯾﻘﯿﻦ و اﯾﻤﺎن دارم‪:‬‬
‫�ب ّم َِن ٱل ۡ ُم ۡح ِ َ‬
‫سنِ�﴾ ]اﻷﻋﺮاف‪.[٥٦ :‬‬
‫ت ٱ َّ� ِ قَر ‪ٞ‬‬ ‫﴿إ َّن َر ۡ َ‬
‫� َ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬
‫»رﺣﻤﺖ اﻟﻠﻪ ﺑﻪ ﻧﯿﮑﻮﮐﺎران ﻧﺰدﯾﮏ اﺳﺖ«‪.‬‬
‫ای ﺷﯿﺦ ﻓﺎﺿﻞ‪ ،‬ﭘﺪر ﮔﺮاﻣﯽ و ﺑﺮادر ﻣﮫﺮﺑﺎﻧﻢ‪ ،‬اﯾﻦ ﺑﺪان ﺟﮫﺖ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﻦ در‬
‫ﻣﺼﯿﺒﺘﯽ زﻧﺪﮔﯽ ﮐﺮدهام و زﻧﺪﮔﯽ ﻣﯽﮐﻨﻢ و از اﻟﻠﻪ ﯾﮕﺎﻧﻪی ﯾﮑﺘﺎی ﺑﯽھﻤﺘﺎ ﻣﯽﺧﻮاھﻢ ﮐﻪ‬
‫ﻋﺬاﺑﺶ را از ﻣﻦ دور ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﭼﺮا ﮐﻪ اﯾﻦ ﻋﺬاﺑﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ اﻟﻠﻪ ﻣﺮا ﺑﺪان ﮔﺮﻓﺘﺎر ﻧﻤﻮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫ای دﻋﻮﺗﮕﺮ ﮔﺮاﻣﯽ‪ ،‬اﯾﻦ اﺳﺖ ﻣﺼﯿﺒﺘﻢ و روزﮔﺎر ﺳﯿﺎھﻢ‪ ،‬اﯾﻦ اﺳﺖ ﻇﻠﻢ و ﺳﺘﻤﯽ ﮐﻪ‬
‫ﺑﺎ آن زﻧﺪﮔﯽ ﻣﯽﮐﻨﻢ‪ ،‬اﯾﻦ اﺳﺖ رﻧﺞ ﻣﻦ و ﺧﻮاھﺮان دﯾﻨﯽام‪ ،‬ھﺮ ﭼﻨﺪ ﮐﻪ ھﺮﯾﮏ از ﻣﺎ‬
‫ﻣﺼﯿﺒﺘﯽ دارﯾﻢ‪ ،‬وﻟﯽ در آﺧﺮ ﺑﻪ ﯾﮏ اﻣﺮ ﻣﻨﺘﮫﯽ ﻣﯽﺷﻮد و آن اﯾﻦ ﮐﻪ ﻣﺎ ﺷﻮھﺮ و ﻓﺮزﻧﺪ‬
‫ﻧﺪارﯾﻢ‪ ،‬ﻧﻪ زﻧﺪﮔﯽ دارﯾﻢ و ﻧﻪ روح و ﺟﺎﻧﯽ‪ ،‬ﺟﺴﺪھﺎﯾﯽ ﺑﺪون ﻗﻠﺐ ھﺴﺘﯿﻢ‪ ،‬زﻧﺪﮔﯽای ﮐﻪ‬
‫درد و ﻧﺎراﺣﺘﯽ آن را ﮐﺸﺘﻪ و ﻧﺎﺑﻮد ﮐﺮده اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ -١‬ﺑﺨﺎری‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ٦٠٦٦ ،٦٠٥٩ ،٦٠١٨‬و ﻣﺴﻠﻢ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪.٥٩٩٢ ،٥٩٨٩‬‬

 ‫‪٢٠٥‬‬ ‫دﺧﺘﺮ ﻣﺼﯿﺒﺖ زده‬

‫وﻗﺖ ارزﺷﻤﻨﺪت را ﺧﻮاھﻢ ﮔﺮﻓﺖ وﻟﯽ ﺗﺤﻤﻞ ﮐﻦ‪ ،‬زﯾﺮا ﺗﻮ ﺳﻨﮕﯿﻨﯽھﺎﯾﯽ ﺑﯿﺶ از اﯾﻦ‬
‫ﻧﺎﻣﻪ را ﺗﺤﻤﻞ ﮐﺮدهای‪.‬‬
‫ﻣﻦ ﻣﻌﻠﻢ ھﺴﺘﻢ‪ ،‬در آﺧﺮ ھﺮﻣﺎه ﻣﺄﻣﻮر ﻣﺎﻟﯿﺎت – ﭘﺪرم – دﺳﺘﺶ را دراز ﻣﯽﮐﻨﺪ و‬
‫ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ‪ :‬ﺟﺰﯾﻪ را ﭘﺮداﺧﺖ ﮐﻦ‪ ،‬ﺗﻮ و اﻣﻮاﻟﺖ از آن ﭘﺪرت ھﺴﺘﯿﺪ!‬
‫ﻣﺄﻣﻮر ﻣﺎﻟﯿﺎت از ھﻤﺎن زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ داﻧﺸﺠﻮ ﺑﻮدم ﻣﯽداﻧﺴﺖ ﮐﻪ دﺳﺘﻤﺰدم ﺑﻪ او ﺧﻮاھﺪ‬
‫رﺳﯿﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ھﻤﯿﻦ ﺧﺎﻃﺮ ھﺮ ﮐﺴﯽﮐﻪ در ﺧﺎﻧﻪی ﻣﺎ را ﻣﯽزد‪ ،‬ﺑﻪ او ﻣﯽﮔﻔﺖ‪ :‬ھﻨﻮز ﻧﻪ!‬
‫»ﯾﻌﻨﯽ ھﺮﮐﺲ ﺑﻪ ﺧﻮاﺳﺘﮕﺎریاش ﻣﯽآﻣﺪ او را ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺣﻘﻮﻗﺶ رد ﻣﯽﮐﺮد!«‬
‫ﺑﺴﯿﺎری از اﻓﺮاد ﺧﯿﺮ ﺧﻮاه ﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ او را ﻗﺎﻧﻊ ﮐﻨﻨﺪ اﻣﺎ او ﻗﺎﻧﻊ ﻧﺸﺪ و ﻧﺰد‬
‫ﺧﻮاﺳﺘﮕﺎران ﻣﯽرﻓﺖ و ﻣﯽﮔﻔﺖ‪ :‬دﺧﺘﺮم ﺗﻮ را ﻗﺒﻮل ﻧﮑﺮده اﺳﺖ و ﻧﻤﯽﺧﻮاھﺪ‪.‬‬
‫ﻋﻮاﻃﻒ ﻣﻦ ﺧﻮاﺳﺘﺎر ازدواج‪ ،‬ﺗﺸﮑﯿﻞ ﺧﺎﻧﻮاده‪ ،‬داﺷﺘﻦ ﺧﺎﻧﻪای آرام و ﺧﻮﺷﺒﺨﺖ و‬
‫داﺷﺘﻦ ﺑﭽﻪھﺎﯾﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﺮایﺷﺎن ﻣﺎدری ﮐﻨﻢ و ﺗﻤﺎم اﺣﺴﺎﺳﺎﺗﻢ را ﺑﻪ ﺧﻮد اﺧﺘﺼﺎص‬
‫دھﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻋﻤﻮھﺎ و ﭘﺪرﺑﺰرگھﺎ ﻣﯿﺎﻧﺠﯽﮔﺮی ﻧﻤﻮدﻧﺪ وﻟﯽ او ﺳﺮ ﺑﺎز زد و ﺑﺎ دﻻﯾﻞ ﺳﺮد و ﭘﻮچ‬
‫ﺑﮫﺎﻧﻪ آورد‪.‬‬
‫ﻣﻦ دوﺳﺖ داﺷﺘﻢ ﭘﺎﯾﺒﻨﺪ ﺑﻪ دﯾﻦ ﺑﺎﺷﻢ‪ ،‬ﺑﺎ ﺧﻮدم ﻣﯽﺟﻨﮕﯿﺪم و ﺑﺎ ھﻮا و ھﻮس و‬
‫ﺷﯿﻄﺎن ﻣﺒﺎرزه ﻣﯽﮐﺮدم و اﻟﻠﻪ ﻷ ﻣﺮا در ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺴﯿﺎری از ﮔﻨﺎھﺎن ﭘﯿﺮوز ﮔﺮداﻧﺪ‪ .‬دﺳﺖ‬
‫از آوازھﺎ و ﺗﺮاﻧﻪھﺎ ﺑﺮداﺷﺘﻢ‪ ،‬ﺑﺮ ﺳﻨﺖھﺎ‪ ،‬ﻣﺴﺘﺤﺐھﺎ و وﺗﺮ ﻣﺪاوﻣﺖ ورزﯾﺪم و در ﺑﺴﯿﺎری‬
‫ﻣﻮارد ﭘﯿﺮوز ﮔﺸﺘﻢ‪.‬‬
‫در آﺧﺮ ﮔﻮﯾﺪ‪ :‬ﯾﮑﯽ از ﻋﻤﻮھﺎﯾﻢ ﻣﺮدی را آورد و ﭘﺪرم ﻋﻠﯽ رﻏﻢ ﻣﯿﻠﻢ‪ ،‬ﻣﺮا ﺑﻪ ازدواج او‬
‫درآورد‪ ،‬زﯾﺮا اﯾﻦ ﻣﺮد ﻧﻪ از اﻟﻠﻪ ﻣﯽﺗﺮﺳﯿﺪ و ﻧﻪ ﺷﺨﺺ ﺻﺎﻟﺤﯽ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﭘﺪرم ﻣﯽﮔﻔﺖ‪ :‬ﺣﻘﻮﻗﺖ را ﺑﻪ ﺷﻮھﺮت ﻧﺪه‪ ،‬آن را ﺑﻪ ﻣﻦ ﺑﺪه! ﻣﻦ ﺑﺎ ﺷﻮھﺮم درﮔﯿﺮ‬
‫ﺷﺪم و ﺳﻌﯽ داﺷﺘﻢ او را ﺑﺮ ﻃﺎﻋﺎت و ﭘﺎﯾﺒﻨﺪی ﯾﺎری ﮐﻨﻢ‪ ،‬اﻣﺎ او ﻧﺰد ﭘﺪرم رﻓﺖ و از ﻣﻦ‬
‫ﺷﮑﺎﯾﺖ ﮐﺮد!‬
‫آن زن ﮔﻮﯾﺪ‪ :‬ﻣﻦ در ﺑﺮاﺑﺮ اﯾﻦ ﺷﻮھﺮ ﺻﺒﻮر و ﺑﺮدﺑﺎر ﺑﻮدم و او را ﺑﻪ ھﺪاﯾﺖ‬
‫ﻓﺮاﻣﯽﺧﻮاﻧﻢ و ﮐﺘﮏ و ﻣﺼﯿﺒﺘﺶ را ﺗﺤﻤﻞ ﻣﯽﮐﺮدم‪ ،‬ﭼﻮن اﮔﺮ ﻧﺰد ﭘﺪرم ﺑﺎزﻣﯽﮔﺸﺘﻢ‪،‬‬
‫وﺿﻌﯿﺘﻢ ﺑﺪﺗﺮ و ﺗﻠﺦﺗﺮ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﭘﺲ از رﻧﺠﯽ ﺗﻠﺦ و دردﻧﺎک‪ ،‬درﺧﻮاﺳﺖ ﻃﻼق ﮐﺮدم وﻟﯽ‬
‫او ﻧﭙﺬﯾﺮﻓﺖ و ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣﮫﺮﯾﻪام را ﺑﻪ ﻣﻦ ﭘﺲ ﺑﺪه ﺗﺎ ﺗﻮ را ﻃﻼق دھﻢ‪.‬‬
‫ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﺗﻮ ﻣﮫﺮﯾﻪای ﻧﺰد ﻣﻦ ﻧﺪاری‪.‬‬
 ‫ﺧﺎﻧﻪای ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﻘﻮی‬ ‫‪٢٠٦‬‬

‫او ھﻢﭼﻨﺎن اﺻﺮار ﮐﺮد‪.‬‬

‫ﻣﻦ ھﺮﭼﻪ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺴﺘﻢ ﺟﻤﻊ ﮐﺮدم و ﺑﻪ او دادم و ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪی ﭘﺪرم ﻓﺮار ﮐﺮدم‪ ،‬او‬
‫ﺧﺸﻤﮕﯿﻦ ﺷﺪ و ﻣﺮا ﺗﮫﺪﯾﺪ ﮐﺮد و ﻣﯽﺧﻮاﺳﺖ ﻣﺮا ﺑﻪ ازدواج ھﺮ ﺧﻮاﺳﺘﮕﺎری ﮐﻪ آﻣﺪ‪ ،‬در‬
‫آورد‪ ،‬ﭼﻪ ﺷﺮاﺑﺨﻮاری ﻣﺴﺖ ﺑﺎﺷﺪ و ﭼﻪ ﭘﯿﺮﻣﺮدی ﺷﺼﺖ‪ ،‬ھﻔﺘﺎد ﺳﺎﻟﻪ! ﻧﺰد ﻣﺎدرم‬
‫ﮔﺮﯾﺨﺘﻢ و ﭘﺪرم از ﺷﺪت ﺧﺸﻢ دﯾﻮاﻧﻪ ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ادارهی آﻣﻮزش و ﭘﺮورش رﻓﺖ و از ﻣﻦ‬
‫ﺷﮑﺎﯾﺖ ﮐﺮد‪.‬‬
‫ﺑﻪ اﻟﻠﻪ ﻗﺴﻢ‪ ،‬ﻣﺪﯾﺮ آﻣﻮزش و ﭘﺮورش ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺑﺎ ﻣﻦ ﺻﺤﺒﺖ ﮐﺮد و ﮔﻔﺖ‪ :‬ﭘﺪرت ﺑﻪ‬
‫اﯾﻨﺠﺎ آﻣﺪه و ﺗﮫﺪﯾﺪ ﮐﺮده اﺳﺖ و از ﻣﺎ ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺗﻮ را اﺧﺮاج ﮐﻨﯿﻢ!‬
‫ﺳﺒﺤﺎن اﻟﻠﻪ‪ ،‬اﯾﻦ دﯾﮕﺮ ﭼﻪ دﺷﻤﻨﯽ اﺳﺖ! ﻣﺪﯾﺮ ﭘﺪر را رد ﮐﺮد وﻟﯽ او ھﻢﭼﻨﺎن اﺻﺮار‬
‫ﻧﻤﻮد و ﺗﮫﺪﯾﺪ ﮐﺮده اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺮای اﯾﻦ ﮐﺎر ﺑﻪ رﯾﺎض ﺧﻮاھﺪ رﻓﺖ! ﻣﻦ ﺑﺎﯾﺪ ﭼﮑﺎر ﮐﻨﻢ؟ آﯾﺎ‬
‫ﺑﺎ ﮐﺴﯽﮐﻪ او ﻣﯽﺧﻮاھﺪ‪ ،‬ازدواج ﮐﻨﻢ ﯾﺎ از ﮐﺎر ﺑﺮ ﮐﻨﺎر ﺷﻮم در ﺧﺎﻧﻪی ﭘﺪرم ﺧﺎﻧﻪﻧﺸﯿﻦ‬
‫ﺷﻮم؟‬
‫اﯾﻦ ﺧﺎﻧﻢ ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ‪ :‬ای دﻋﻮﺗﮕﺮان‪ ،‬ﻋﻠﻤﺎ و ﻃﺎﻟﺒﺎن ﻋﻠﻢ‪ ،‬ﺷﻤﺎ ﻣﺴﺌﻮل اﯾﻦ ھﻤﻪ ﻇﻠﻢ و‬
‫ﺳﺘﻤﯽ ھﺴﺘﯿﺪ ﮐﻪ ﭘﺪراﻧﻤﺎن ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺎ روا ﻣﯽدارﻧﺪ‪ ،‬اﯾﻦ رﺣﻤﺖ اﺳﻼم ﮐﻪ ﺷﻤﺎ از آن‬
‫ﺳﺨﻦ ﻣﯽﮔﻮﯾﯿﺪ‪ ،‬ﮐﺠﺎﺳﺖ؟ ﺷﻤﺎ از اﯾﻦ ﮔﺮوه ﺷﺎدی ﮐﻪ در ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺣﻀﻮر دارﻧﺪ‪ ،‬ﭼﻪ‬
‫اﻃﻼﻋﯽ دارﯾﺪ؟‬
‫از اﯾﻨﮫﺎ ﮔﺬﺷﺘﻪ‪ ،‬آن ﺟﻮاﻧﺎن ﭘﺎﯾﺒﻨﺪی ﮐﻪ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل زﻧﯽ ﺻﺎﻟﺢ ھﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﮐﺠﺎﯾﻨﺪ؟‬
‫ﭼﺮا از اﯾﻦ دﺧﺘﺮان ﮐﻪ در ﭘﺸﺖ ﭘﺮدهی ﻇﻠﻢ ﭘﺪر‪ ،‬ﻣﺨﻔﯽ ﻣﺎﻧﺪهاﻧﺪ‪ ،‬ﺧﻮاﺳﺘﮕﺎری‬
‫ﻧﻤﯽﮐﻨﻨﺪ؟ ﯾﺎ اﯾﻦ ﮐﻪ ﻧﮑﺎت رﯾﺰ زﯾﺒﺎﯾﯽ زن ﺑﺎﻋﺚ روﯾﮕﺮداﻧﯽ آﻧﺎن از اﯾﻦ دﺧﺘﺮان ﺷﺪه‬
‫اﺳﺖ! آﯾﺎ آﻧﺎن ﺧﺸﻨﻮدﻧﺪ از اﯾﻦ ﮐﻪ اﯾﻦ دﺧﺘﺮان در آﻏﻮش ﻣﺮداﻧﯽ ﻓﺎﺳﻖ و ﻓﺎﺟﺮ زﻧﺪﮔﯽ‬
‫ﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ ﻧﻪ ﺣﻖ اﻟﻠﻪ را ﺑﻪﺟﺎ ﻣﯽآورﻧﺪ و ﻧﻪ ﺣﻖ دﯾﻦ را؟ اﯾﻦ ﺑﻮد ﭘﯿﺎم ﻣﻦ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ‬
‫ﺟﻨﺎب ﺷﯿﺦ ﻋﺮﺿﻪ ﻧﻤﻮدم‪ ،‬ﺷﺎﯾﺪ ﮐﻪ ﻧﺰد ﺷﻤﺎ راه ﺣﻠﯽ ﺑﯿﺎﺑﻢ و ﺷﺎﯾﺪ ﺷﻤﺎ و ﺑﺮادرانﺗﺎن‬
‫ﮔﺎﻣﯽ ﺟﮫﺖ ﯾﺎری ﻣﻦ ﺑﺮدارﯾﺪ واﻟﺴﻼم ﻋﻠﯿﮏ‪.‬‬
‫ﻣﻦ ﻣﯽﮔﻮﯾﻢ‪ :‬اﯾﻦ ﻧﺎﻣﻪای ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﺮای ﺷﻤﺎ ﺧﻮاﻧﺪم و ﺗﺎ ﺣﺪ ﺗﻮان ﻗﺴﻤﺖھﺎﯾﯽ از آن را‬
‫ﺣﺬف ﮐﺮدم‪ .‬در واﻗﻊ اﯾﻦ ﻧﺎﻣﻪ‪ ،‬ھﺮ ﺻﺎﺣﺐ ﻗﻠﺐ و ﯾﺎ ﺷﻨﻮﻧﺪهی ﺣﺎﺿﺮی را ﺑﻪ ﺷﮕﻔﺘﯽ‬
‫اﻧﺪاﺧﺖ‪.‬‬
 ‫‪٢٠٧‬‬ ‫دﺧﺘﺮ ﻣﺼﯿﺒﺖ زده‬

‫اﻟﻠﻪ ﻣﯽداﻧﺪ ﮐﻪ اﯾﻦ اﻣﺮ ﺑﺮای ﻣﻦ ﻋﺠﯿﺐ و ﻏﺮﯾﺐ ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬ﭼﺮا ﮐﻪ در ﺗﻤﺎسھﺎی‬
‫ﺗﻠﻔﻨﯽ‪ ،‬ﻧﺎﻣﻪھﺎ‪ ،‬ﺗﻮﺿﯿﺤﺎت و ﺳﺆاﻻت‪ ،‬ﺳﺨﺘﯽھﺎ و ﻣﺸﻘﺖھﺎی ﻣﺎدران‪ ،‬دﺧﺘﺮان و‬
‫ﺧﻮاھﺮان ﺑﺴﯿﺎری را ﻣﯽﺷﻨﻮم‪.‬‬
‫اﯾﻦھﺎ ﺑﯿﺎﻧﮕﺮ آن اﺳﺖ ﮐﻪ در ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻗﺸﺮی ھﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﻧﻪ ﻣﯽﺷﻨﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻧﻪ درک‬
‫ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻧﻪ ﻣﯽاﻧﺪﯾﺸﻨﺪ‪ ،‬ﻧﻪ ﺗﺪﺑﺮ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ و ﻋﺎری از ھﺮﮔﻮﻧﻪ ﻓﮫﻢ و ﺷﻌﻮر ھﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﭼﻨﺎنﮐﻪ روﺷﻦ ﺷﺪ‪ ،‬در ﺟﺎﻣﻌﻪ ﮔﺮوھﯽ از ﻣﺮدم ھﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ اﻟﻠﻪ رﺣﻤﺖ را از‬
‫دلھﺎﯾﺸﺎن ﺑﺮده اﺳﺖ‪ ،‬اﻟﻠﻪ ﺳﺒﺤﺎن ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪:‬‬
‫ْ َ ٰٓ َ‬ ‫ُ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫ۡ ِ َ َُ ّ ُ ْٓ ۡ َ َ ُ‬ ‫َ َ َّ ۡ ُ ۡ َ ُ ۡ ُ ْ‬ ‫َ ۡ َ‬
‫﴿� َهل ع َس ۡي ُت ۡم إِن تو�تم أن �فسِدوا ِ� ٱ��ض و�ق ِطعوا أرحام�م‪ ٢٢‬أو��ِك‬
‫ۡ‬
‫َّ َ َ َ َ ُ ُ َّ ُ َ َ َ َّ ُ ۡ َ َ ۡ َ ٰٓ َ ۡ َ ُ‬
‫� �ب� ٰ َره ۡم‪] ﴾٢٣‬ﻣﺤﻤﺪ‪.[٢٣-٢٢ :‬‬ ‫ٱ�ِين لعنهم ٱ� فأصمهم وأ�‬
‫»ﭘﺲ ]ای ﻣﻨﺎﻓﻘﺎن‪ [،‬آﯾﺎ اﻣﯿﺪ ﺑﺴﺘﯿﺪ ﮐﻪ ﭼﻮن ]از اﻟﻠﻪ[ ﺑﺮﮔﺸﺘﯿﺪ ]ﯾﺎ ﺳﺮﭘﺮﺳﺖ ﻣﺮدم‬
‫ﺷﺪﯾﺪ[ در ]روی[ زﻣﯿﻦ ﻓﺴﺎد ﮐﻨﯿﺪ و ﺧﻮﯾﺸﺎوﻧﺪیھﺎی ﺧﻮد را از ھﻢ ﺑﮕﺴﻠﯿﺪ؟ اﯾﻨﺎن‬
‫ھﻤﺎن ﮐﺴﺎﻧﻨﺪ ﮐﻪ اﻟﻠﻪ آﻧﺎن را ﻟﻌﻨﺖ ﻧﻤﻮده و ]ﮔﻮش دل[ اﯾﺸﺎن را ﻧﺎﺷﻨﻮا و‬
‫ﭼﺸﻢھﺎﯾﺸﺎن را ﻧﺎﺑﯿﻨﺎ ﮐﺮده اﺳﺖ«‪.‬‬
‫ﮔﻮﯾﯽ ھﺮﮔﺰ ﺳﯿﺮه و زﻧﺪﮔﯽﻧﺎﻣﻪی آن ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﻣﻌﺼﻮم ج ﮐﻪ در ﮐﻨﺎر دﺧﺘﺮ ﺑﯿﻤﺎرش‬
‫اﯾﺴﺘﺎده اﺳﺖ و ﻣﯽﮔﺮﯾﺪ‪ ،‬را ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻧﮑﺮدهاﻧﺪ‪.‬‬
‫وﻗﺘﯽ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﺑﻪ ﻣﺴﺎﻓﺮت ﻣﯽرﻓﺖ‪ ،‬ﺳﺮی ﺑﻪ دﺧﺘﺮاﻧﺶ ﻣﯽزد و ﺑﺎ آﻧﺎن ﺧﺪاﺣﺎﻓﻈﯽ‬
‫ﻣﯽﻧﻤﻮد و وﻗﺘﯽ از ﺳﻔﺮ ﺑﺎز ﻣﯽﮔﺸﺖ‪ ،‬دﯾﺪارش را ﺑﺎ دﺧﺘﺮاﻧﺶ آﻏﺎز ﻣﯽﮐﺮد‪.‬‬
‫ﻋﺎﯾﺸﻪ ﮔﻮﯾﺪ‪ :‬وﻗﺘﯽ ﻓﺎﻃﻤﻪ ﻧﺰد رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج ﻣﯽآﻣﺪ‪ ،‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﺑﺮ ﻣﯽﺧﻮاﺳﺖ و دم در‬
‫ﺑﻪ اﺳﺘﻘﺒﺎﻟﺶ ﻣﯽرﻓﺖ و ھﻤﺮاھﺶ ﻣﯽﻧﺸﺴﺖ ﺑﻠﮑﻪ او را در ﺟﺎﯾﮕﺎه ﺧﻮد ﻣﯽﻧﺸﺎﻧﺪ) ‪.(١‬‬
‫ﻣﺤﻤﺪ اﻗﺒﺎل درﺑﺎرهی ﻓﺎﻃﻤﻪ ﭼﻨﯿﻦ ﺳﺮوده اﺳﺖ‪:‬‬
‫ﹶﻣــــ ﹾﻦ ﹶذا ﹸﻳ ﹶﺴـ ﹺ‬
‫ـــﺎوي ﹺﰲ ﹾاﻷﹶ ﹶﻧــــﺎ ﹺم ﹸﻋ ﹶﻼ ﹶﻫــــﺎ‬ ‫ﹺ‬ ‫ﹺ‬ ‫ﹺ‬
‫ﻫ ﹶﻲ ﺑﹺﻨﹾ ﹸﺖ ﹶﻣ ﹾﻦ؟ ﻫ ﹶ‬
‫ـﻲ ﹸأ ﱡم ﹶﻣـ ﹾﻦ؟ ﻫ ﹶ‬
‫ـﻲ زﹶ ﹾو ﹸج ﹶﻣـ ﹾﻦ؟‬
‫ﹺ‬ ‫ﹺ‬ ‫ﹺﺟ ﹾ ﹺﱪﻳـ ﹸ‬ ‫ﴍ ﹺف ﹸﻣ ﹾﺮ ﹶﺳ‬
‫ـــــﻞ ﺑﹺﺎﻟﺘ ﹾﱠﻮﺣﻴــــــﺪ ﹶﻗــــــﺪﹾ ﹶر ﱠﺑ ﹶ‬
‫ﺎﻫــــــﺎ‬ ‫ﹴ‬
‫ـــــــﻞ‬ ‫ﻮﻫـــــــﺎ ﹶﻓ ﹾﻬـــــــ ﹶﻮ ﹶأ ﹾ ﹶ‬
‫ﹶأ ﱠﻣـــــــﺎ ﹶأ ﹸﺑ ﹶ‬
‫ﹺ ﹺ ﹺ‬ ‫ﹺ‬ ‫ﹺ‬
‫ﹶﺳــــــــ ﹾﻴ ﹰﻔﺎ ﹶﻏــــــــﺪﹰ ا ﺑﹺ ﹶﻴﻤﻴﻨــــــــﻪ ﹶﺗ ﱠﻴ ﹶ‬
‫ﺎﻫــــــــﺎ‬ ‫ــــﲆ زﹶ ﹾو ﹸﺟ ﹶﻬـــــﺎ ﹶﻻﺗ ﹶﹶﺴـــــ ﹾﻞ ﹶﻋﻨﹾـــــ ﹸﻪ ﺳـ ﹶ‬
‫ــــﻮی‬ ‫ﹶو ﹶﻋـ ﱞ‬

‫‪ -١‬اﺑﻮداود‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ،٥٢١٢‬ﺗﺮﻣﺬی‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ،٤٠٣٩‬ﻧﺴﺎﯾﯽ در اﻟﮑﺒﺮی‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ٩١٤٧‬و ر‪.‬ک‪ :‬اﻟﻤﺸﮑﺎة‪،‬‬
‫ﺣﺪﯾﺚ ‪.٤٦٨٩‬‬
 ‫ﺧﺎﻧﻪای ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﻘﻮی‬ ‫‪٢٠٨‬‬

‫»او دﺧﺘﺮ ﮐﯿﺴﺖ؟ ﻣﺎدر ﮐﯿﺴﺖ؟ ھﻤﺴﺮ ﮐﯿﺴﺖ؟ ﮐﯿﺴﺖ ﮐﻪ در ﻣﺨﻠﻮﻗﺎت از او واﻻﺗﺮ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ؟ ﭘﺪرش اﺷﺮف ﻓﺮﺳﺘﺎدﮔﺎن اﺳﺖ‪ ،‬ﮐﻪ ﺟﺒﺮﯾﯿﻞ او را ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﻮﺣﯿﺪ و ﯾﮑﺘﺎﭘﺮﺳﺘﯽ‬
‫ﺗﺮﺑﯿﺖ ﻧﻤﻮد‪ ،‬از ھﻤﺴﺮش ﻋﻠﯽ ﻧﯿﺰ ﭼﯿﺰی ﺟﺰ ﺷﻤﺸﯿﺮش ﮐﻪ ﺑﺎ دﺳﺖ راﺳﺖ آن را‬
‫ﻣﯽﮔﺮداﻧﺪ‪ ،‬ﻣﭙﺮس«‪.‬‬
‫ﺑﺎ وﺟﻮد اﯾﻦ‪ ،‬ﺑﻪ رﻧﺞھﺎ و ﺳﺨﺘﯽھﺎﯾﺶ ﮔﻮش ﮐﻨﯿﺪ‪ ،‬اﯾﻦ داﺳﺘﺎن در ﺻﺤﯿﺢ ﺑﺨﺎری‬
‫آﻣﺪه اﺳﺖ‪:‬‬
‫ً‬
‫ﻋﻠﯽ ﺗﺼﻤﯿﻢ ﮔﺮﻓﺖ در ﺣﯿﺎت ﻓﺎﻃﻤﻪ‪ ،‬ﻣﺠﺪدا ازدواج ﮐﻨﺪ و اﯾﻦ ﺣﻖ را داﺷﺖ‪ ،‬او‬
‫دﺧﺘﺮ اﺑﻮﺟﮫﻞ را ﮐﻪ ﭘﺪرش ﻣﺮده ﺑﻮد اﻧﺘﺨﺎب ﮐﺮد‪.‬‬
‫اﯾﻦ ﺧﺒﺮ در ﺧﺎﻧﻪ ﺑﻪ ﻓﺎﻃﻤﻪ رﺳﯿﺪ‪ ،‬او ﻧﺰد ﭘﺪر ﻣﻌﺼﻮﻣﺶ‪ ،‬ﺳﺮور ﺑﺸﺮﯾﺖ و ﺑﺰرگﺗﺮﯾﻦ‬
‫رھﺒﺮ دﻧﯿﺎ و آزاد ﮐﻨﻨﺪهی اﻧﺴﺎنھﺎ رﻓﺖ و ﮔﺮﯾﻪ ﺳﺮ داد‪ .‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ﺗﻮ را ﭼﻪ ﺷﺪه‬
‫اﺳﺖ؟«‬
‫او ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣﺮدم ادﻋﺎ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ ﺗﻮ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ دﺧﺘﺮاﻧﺖ ﻧﺎراﺣﺖ ﻧﻤﯽﺷﻮی و ﻣﺎﺟﺮا را‬
‫ﺑﺮاﯾﺶ ﺗﻌﺮﯾﻒ ﮐﺮد‪.‬‬
‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ اﮐﺮم ج ﺑﺮﺧﺎﺳﺖ و ﻣﺮدم را ﺟﻤﻊ ﮐﺮد و ﺑﺮ ﺑﺎﻻی ﻣﻨﺒﺮ رﻓﺖ‪ ،‬در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ‬
‫ﻋﻠﯽ ﺑﻦ اﺑﯽ ﻃﺎﻟﺐ ﻧﯿﺰ در ﻣﯿﺎن ﺟﻤﻊ ﺣﻀﻮر داﺷﺖ‪.‬‬
‫رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج ﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬
‫»ای ﻣﺮدم‪ ،‬ﻣﻦ ﺣﻼﻟﯽ را ﺣﺮام‪ ،‬ﺣﺮاﻣﯽ را ﺣﻼل ﻧﻤﯽﮐﻨﻢ‪ .‬وﻟﯽ ﺧﺒﺮ ﺑﻪ ﻣﻦ رﺳﯿﺪه‬
‫اﺳﺖ ﮐﻪ ﻋﻠﯽ دﺧﺘﺮ اﺑﻮﺟﮫﻞ دﺷﻤﻦ اﻟﻠﻪ را ﻣﯽﺧﻮاھﺪ‪ .‬ﻗﺴﻢ ﺑﻪ اﻟﻠﻪ ﮐﻪ ﻣﻌﺒﻮد ﺑﺮﺣﻘﯽ ﺟﺰ‬
‫او ﻧﯿﺴﺖ و ﻗﺴﻢ ﺑﻪ ذاﺗﯽ ﮐﻪ ﺟﺎﻧﻢ در دﺳﺖ اوﺳﺖ دﺧﺘﺮ ﺣﺒﯿﺐ اﻟﻠﻪ و دﺧﺘﺮ دﺷﻤﻦ اﻟﻠﻪ‬
‫ھﺮﮔﺰ در زﯾﺮ ﯾﮏ ﺳﻘﻒ ﺟﻤﻊ ﻧﻤﯽﺷﻮد«‪ .‬ﺳﭙﺲ از ﻣﻨﺒﺮ ﭘﺎﯾﯿﻦ آﻣﺪ) ‪.(١‬‬
‫ﻋﻠﯽ ﺑﻦ اﺑﯽ ﻃﺎﻟﺐ ﺑﺮﺧﺎﺳﺖ و در ﻣﺴﺠﺪ دﺧﺘﺮ اﺑﻮﺟﮫﻞ را ﻃﻼق داد‪.‬‬
‫ھﺮﯾﮏ از ﻣﺎ ﺗﺼﻮر ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﺴﯽﮐﻪ اﯾﻦ ﻧﺎﻣﻪ را ﻧﻮﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬دﺧﺘﺮ اوﺳﺖ و آﻧﭽﻨﺎن‬
‫ﻣﺘﺄﺳﻒ و دردﻣﻨﺪ ﻣﯽﮔﺮدد ﮐﻪ ﻓﻘﻂ اﻟﻠﻪ ﻣﯽداﻧﺪ‪ .‬در واﻗﻊ اﯾﻦ ﺧﺎﻧﻢ‪ ،‬دﻋﻮﺗﮕﺮان و ﻋﻠﻤﺎ را‬
‫ﻣﺴﺌﻮل داﻧﺴﺘﻪ اﺳﺖ و ﺑﺪون ﺷﮏ در اﯾﻦ اﻣﺮ‪ ،‬ﺣﻖ ﺑﺎ اوﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﮐﺎﻓﯽ ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ‬
‫ﺟﻠﺴﺎﺗﯽ را ﺑﺮﮔﺰار ﮐﻨﯿﻢ و ﺳﺨﻨﺮاﻧﯽ ﻧﻤﺎﯾﯿﻢ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﺑﺎﯾﺪ راه ﺣﻠﯽ ﺑﯿﺎﺑﯿﻢ ﯾﺎ ﺑﺮای ﭼﻨﯿﻦ‬
‫دﺧﺘﺮاﻧﯽ ﺷﻔﺎﻋﺘﯽ ﮐﻨﯿﻢ‪.‬‬

‫‪ -١‬ﺑﺨﺎری‪ ٥١١٠ ،٣٦٤٥ ،‬و ﻣﺴﻠﻢ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪.٦٢٦١ ،٦٢٦٠‬‬

 ‫‪٢٠٩‬‬ ‫دﺧﺘﺮ ﻣﺼﯿﺒﺖ زده‬

‫ﻣﺤﻤﺪ ج ﺗﻨﮫﺎ ﺑﻪ ﺳﺨﻦ اﮐﺘﻔﺎ ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﺧﻮدش ﻣﯽرود و ﺷﻔﺎﻋﺖ و‬

‫ﻣﯿﺎﻧﺠﯽﮔﺮی ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫داﺳﺘﺎﻧﺶ ﺑﺎ ﺟﻠﯿﺒﯿﺐ ﻧﯿﺰ ﻣﻌﺮوف اﺳﺖ‪ .‬ﺟﻠﯿﺒﯿﺐ ﯾﮑﯽ از ﺻﺤﺎﺑﻪ و ﻣﺮدی ﻓﻘﯿﺮ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﺑﻪ او ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ای ﺟﻠﯿﺒﯿﺐ‪ ،‬آﯾﺎ ازدواج ﻧﻤﯽﮐﻨﯽ؟«‬
‫او ﮔﻔﺖ‪ :‬ای رﺳﻮل اﻟﻠﻪ‪ ،‬ﭼﻪ ﮐﺴﯽ ﺑﺎ ﻣﻦ ازدواج ﻣﯽﮐﻨﺪ؟ ﻧﻪ ﺧﺎﻧﻮادهای دارم‪ ،‬ﻧﻪ‬
‫ﺛﺮوﺗﯽ و ﻧﻪ ﺣﺴﺐ و ﻧﺴﺒﯽ؟!‬
‫رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ﻧﺰد ﻓﻼن ﺧﺎﻧﻮاده ﺑﺮو و ﺳﻼﻣﻢ را ﺑﻪ آﻧﮫﺎ ﺑﺮﺳﺎن و ﺑﻪ آﻧﮫﺎ ﺑﮕﻮ‪:‬‬
‫رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ دﺳﺘﻮر ﻣﯽدھﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﻦ زن ﺑﺪھﯿﺪ«‪.‬‬
‫ﻻ اﻟﻪ اﻻ اﻟﻠﻪ‪ ،‬آﯾﺎ در ﻃﻮل ﺗﺎرﯾﺦ‪ ،‬ﺷﻔﺎﻋﺘﯽ ﺑﻪ اﯾﻦ ﺑﺰرﮔﯽ و ﻋﻈﻤﺖ دﯾﺪهاﯾﺪ؟‬
‫ﺟﻠﯿﺒﯿﺐ رﻓﺖ و در را زد‪.‬‬
‫ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﮐﯿﺴﺘﯽ؟‬
‫ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺟﻠﯿﺒﯿﺐ‪.‬‬
‫ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﭼﻪ ﻣﯽﺧﻮاھﯽ؟‬
‫ﮔﻔﺖ‪ :‬رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﺳﻼم ﻣﯽرﺳﺎﻧﺪ و ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ‪ :‬ﻣﺮا ﺑﻪ ازدواج دﺧﺘﺮﺗﺎن در‬
‫آورﯾﺪ‪.‬‬
‫آن ﻣﺮد ﺑﺎ ھﻤﺴﺮش ﻣﺸﻮرت ﮐﺮد‪ ،‬ﺟﻠﯿﺒﯿﺐ ﻧﻪ ﺧﺎﻧﻮادهای دارد و ﻧﻪ ﺛﺮوﺗﯽ وﻟﯽ‬
‫ﭼﮕﻮﻧﻪ درﺧﻮاﺳﺖ آن ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﻣﻌﺼﻮم ج را رد ﮐﻨﻨﺪ؟‬
‫دﺧﺘﺮ ﺳﺨﻨﺎن ﺟﻠﯿﺒﯿﺐ را ﺷﻨﯿﺪ و ﮔﻔﺖ‪ :‬رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﻓﺮﻣﺎن ﻣﯽدھﺪ و ﺷﻤﺎ‬
‫ﺳﺮﺑﺎز ﻣﯽزﻧﯿﺪ؟!‬
‫ﺳﺒﺤﺎن اﻟﻠﻪ‪ ،‬از ﺧﺸﻢ و ﻏﻀﺐ اﻟﻠﻪ ﻧﻤﯽﺗﺮﺳﯿﺪ‪ ،‬ﻣﻦ ﻣﯽﭘﺬﯾﺮم‪.‬‬
‫آﻧﺎن ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﻣﺎ ﭘﺬﯾﺮﻓﺘﯿﻢ‪.‬‬
‫ﺟﻠﯿﺒﯿﺐ ازدواج ﮐﺮد و اﻟﻠﻪ ﺑﻪ او ﭘﺴﺮاﻧﯽ داد‪ ،‬ﺳﭙﺲ ھﻤﺮاه رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج در ﺟﻨﮓ‬
‫ﺷﺮﮐﺖ ﮐﺮد و ھﻔﺖ ﻧﻔﺮ را ﮐﺸﺖ ﺳﭙﺲ ﮐﺸﺘﻪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ﮐﺸﺘﻪ ﺷﺪﮔﺎن را ﺑﺮرﺳﯽ ﮐﻨﯿﺪ«‪ .‬آﻧﺎن ﺑﺮرﺳﯽ ﮐﺮدﻧﺪ و ﺟﻠﯿﺒﯿﺐ را‬
‫ﻓﺮاﻣﻮش ﮐﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬آﯾﺎ ﮐﺴﯽ ﻣﺎﻧﺪه اﺳﺖ؟«‬
‫ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﺧﯿﺮ‪.‬‬
 ‫ﺧﺎﻧﻪای ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﻘﻮی‬ ‫‪٢١٠‬‬

‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬وﻟﯽ ﻣﻦ ﺟﻠﯿﺒﯿﺐ را ﻧﻤﯽﺑﯿﻨﻢ«‪.‬‬

‫ً‬
‫رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج ﺑﺮﺧﺎﺳﺖ و ﺷﺨﺼﺎ ﺑﻪ دﻧﺒﺎﻟﺶ ﮔﺸﺖ ﭘﺲ او را ﯾﺎﻓﺖ ﮐﻪ ھﻔﺖ ﻧﻔﺮ را‬
‫ﮐﺸﺘﻪ ﺑﻮد و ﺧﻮدش ﻧﯿﺰ ﮐﺸﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﻮد‪.‬‬
‫) ‪(١‬‬
‫در اﯾﻦ ھﻨﮕﺎم ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ﻣﻦ از ﺗﻮ ھﺴﺘﻢ و ﺗﻮ از ﻣﻦ ھﺴﺘﯽ!« ‪.‬‬
‫ﭼﺮا دﻋﻮﺗﮕﺮان و ﺷﯿﻮخ‪ ،‬ﺧﻮد اﻗﺪام ﺑﻪ ازدواج ﺟﻮاﻧﺎن ﺑﺎ دﺧﺘﺮان ﺻﺎﻟﺤﻪ و ﻧﯿﮑﻮﮐﺎر‬
‫ﻧﻤﯽﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬درﺳﺖ ﻣﺜﻞ رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج؟‬
‫ﺳﭙﺲ اﯾﻦ ﭘﺪری را ﮐﻪ ﺗﺎ اﯾﻦ ﺣﺪ دﺧﺘﺮش را ﺑﺪﺑﺨﺖ ﻧﻤﻮده اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻮرد ﺧﻄﺎب ﻗﺮار‬
‫ﻣﯽدھﯿﻢ‪ .‬اﯾﻤﺎﻧﺶ را ﻣﺨﺎﻃﺐ ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ اﮔﺮ ذرهای اﯾﻤﺎن در او ﺑﺎﺷﺪ‪ :‬ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻓﺮدا ﺑﻪ‬
‫ﻣﻼﻗﺎت ﭘﺮوردﮔﺎر ﻣﯽرود در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ اﯾﻦﮔﻮﻧﻪ ﺑﺎ دﺧﺘﺮش رﻓﺘﺎر ﮐﺮده اﺳﺖ؟‬
‫ﭼﻨﯿﻦ رﻓﺘﺎری ﺑﺎ زن ﮐﺎﻓﺮ درﺳﺖ ﻧﯿﺴﺖ ﭼﻪ رﺳﺪ ﺑﻪ دﺧﺘﺮ ﺧﻮدش؟‬
‫و راھﻨﻤﺎﯾﯽ ﺷﻮد‪ ،‬ﭼﺮا ﮐﻪ او ﺟﺎھﻞ و ﻧﺎدان اﺳﺖ و ﺑﺎ اﯾﻦ ﻧﺎداﻧﯽ و ﻇﻠﻤﺶ‪ ،‬ﺑﺪون اﯾﻦ‬
‫ﮐﻪ اﺣﺴﺎس ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺳﺪ راه دﺧﺘﺮ ﯾﺎ دﺧﺘﺮاﻧﺶ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺴﺄﻟﻪی دﯾﮕﺮی ﮐﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺪان ﺗﻮﺟﻪ داﺷﺖ‪ ،‬ﻣﺴﺄﻟﻪی ﻣﮫﺮﯾﻪھﺎی ﺳﻨﮕﯿﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ‬
‫رواج ﯾﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ و از ﺣﺪ و ﺣﺪودش ﺧﺎرج ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺗﺎ آﻧﺠﺎ ﮐﻪ ﺟﻮاﻧﯽ ﮐﻪ ﻣﯽﺧﻮاھﺪ‬
‫ازدواج ﮐﻨﺪ‪ ،‬از ﺗﺮس اﯾﻦ ﻣﺨﺎرج ﮐﻤﺮﺷﮑﻦ‪ ،‬ازدواج را ﺑﻪ ﺗﺄﺧﯿﺮ ﻣﯽاﻧﺪازد‪.‬‬
‫اﯾﻦ ﻓﺮاﺧﻮاﻧﯽ ﺑﺮای اوﻟﯿﺎی اﻣﺮ اﺳﺖ ﮐﻪ در اﻣﺮ ازدواج دﺧﺘﺮانﺷﺎن آﺳﺎن ﺑﮕﯿﺮﻧﺪ و‬
‫ﻣﺨﺎرج را ﭘﺎﯾﯿﻦ ﺑﯿﺎورﻧﺪ‪ .‬ھﺪف ﻣﺎ ﻟﺒﺎس زﯾﺒﺎ‪ ،‬زﯾﻮر آﻻت ﯾﺎ ﻣﺎﺷﯿﻦ ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ھﺪف ﻣﺎ‬
‫ﺑﺎﯾﺪ ﺷﻮھﺮ ﺻﺎﻟﺤﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ در ﮐﻨﺎر دﺧﺘﺮ ﻣﺎ ﺧﺎﻧﻪای ﺧﻮﺷﺒﺨﺖ ﺑﺴﺎزد‪.‬‬
‫ﻣﺴﺄﻟﻪی دﯾﮕﺮ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ دﺧﺘﺮان اﺳﺖ و آن اﯾﻦ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر اداﻣﻪی ﺗﺤﺼﯿﻞ از‬
‫ازدواج ﺻﺮف ﻧﻈﺮ ﻧﮑﻨﻨﺪ‪ ،‬اﮔﺮ آﻧﺎن ﻋﺎﻗﻼﻧﻪ ﺑﯿﻨﺪﯾﺸﻨﺪ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ﮐﻪ ازدواج ﻣﮫﻢﺗﺮ‬
‫از ﺗﺤﺼﯿﻞ اﺳﺖ‪ .‬ازدواج ﯾﻌﻨﯽ ﺧﺎﻧﻪ‪ ،‬ﺷﻮھﺮ‪ ،‬ﻓﺮزﻧﺪان و زﻧﺪﮔﯽ آﯾﻨﺪه اﻣﺎ ﺗﺤﺼﯿﻞ اﻣﺮی‬
‫روا ﯾﺎﻓﺘﻨﯽ اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ اﺻﺮار داﺷﺖ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ ﻣﺸﻮرت و ﻧﻈﺮ ﺳﻨﺠﯽ‪ ،‬ﺑﺎ ﺷﻮھﺮش در‬
‫اداﻣﻪی ﺗﺤﺼﯿﻞ ﺷﺮط ﺑﺒﻨﺪد‪.‬‬
‫اﻣﺎ رد ﮐﺮدن ﺧﻮاﺳﺘﮕﺎران ﺑﺎ اﯾﻦ دﻟﯿﻞھﺎی ﺑﯽاﺳﺎس ﯾﻌﻨﯽ ﻗﺮار دادن ﺟﺎﻣﻌﻪ در‬
‫ﻣﻌﺮض ﻓﺘﻨﻪھﺎ‪ .‬ﭼﻨﺎنﮐﻪ رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج ﺧﺒﺮ داده اﺳﺖ‪ ،‬آﻧﺠﺎ ﮐﻪ ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪:‬‬

‫‪ -١‬ﻣﺴﻠﻢ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ،٦٣١١‬اﺣﻤﺪ ﺣﺪﯾﺚ ‪ ١٩٤١١‬و اﺑﻦ ﺣﺒﺎن‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪.٣٩٦٩‬‬

 ‫‪٢١١‬‬ ‫دﺧﺘﺮ ﻣﺼﯿﺒﺖ زده‬
‫َ ٌ‬ ‫َْ‬ ‫َ َ َ ُ ْ َ ْ َ ْ َ ْ َ َ ُ َ ُ ُ َ ُ َ َ ِّ ُ ُ َّ َ ْ ُ َ ُ ْ َ ٌ‬
‫ﻮه‪ِ ،‬إﻻ �ﻔ َﻌﻠﻮا ﺗ� ْﻦ ِﻓﺘﻨﺔ ِﻲﻓ اﻷ ْر ِض َوﻓ َﺴﺎد‬ ‫» ِإذا أﺗﺎ�ﻢ ﻣﻦ ﺗﺮﺿﻮن ِدﻳﻨﻪ وﺧﻠﻘﻪ ﻓﺰوﺟ‬
‫ٌ‬
‫َﻋ ِﺮ�ﺾ«) ‪» .(١‬اﮔﺮ ﮐﺴﯽ ﻧﺰدﺗﺎن آﻣﺪ ﮐﻪ از دﯾﻦ و اﺧﻼﻗﺶ راﺿﯽ ھﺴﺘﯿﺪ‪ ،‬ﭘﺲ او را‬
‫ازدواج دھﯿﺪ وﮔﺮﻧﻪ ﻓﺘﻨﻪ و ﻓﺴﺎد ﻓﺮاﮔﯿﺮی ﺧﻮاھﺪ ﺷﺪ«‪.‬‬
‫ﭘﺲ اﯾﻦ دو ﺷﺮط ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺎ ھﻢ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ :‬دﯾﻨﺪاری و اﺧﻼق‪ .‬ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ دﯾﻨﺪاری در ﮐﻨﺎر‬
‫ﺧﻮش اﺧﻼﻗﯽ و اﺣﺴﺎن ﺑﻪ ھﻤﺴﺮ ﻧﺒﺎﺷﺪ و او ﺑﺎ وی ﺑﺪ رﻓﺘﺎری ﻧﻤﺎﯾﺪ‪.‬‬
‫ﭼﻨﯿﻦ ﺣﺎﻟﺘﯽ در ﮐﺴﯽﮐﻪ دﯾﻨﺪار اﺳﺖ‪ ،‬ﭼﻨﺪان ﻋﺠﯿﺐ ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ در زﻣﺎن رﺳﻮل‬
‫اﻟﻠﻪ ج ھﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﮐﻪ در ﺣﺪﯾﺚ ﻓﺎﻃﻤﻪ ﺑﻨﺖ ﻗﯿﺲ آﻣﺪه اﺳﺖ و او در ازدواج ﺑﺎ ﯾﮑﯽ از‬
‫ﻣﻌﺎوﯾﻪ‪ ،‬اﺑﻮﺟﮫﻢ ﯾﺎ اﺳﺎﻣﻪ ﺑﺎ رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج ﻣﺸﻮرت ﻧﻤﻮد‪ ،‬آﻣﺪه اﺳﺖ‪» :‬وﻟﯽ اﺑﻮﺟﮫﻢ‬
‫ﭼﻮﺑﺶ را از روی ﮔﺮدﻧﺶ ﺑﺮ زﻣﯿﻦ ﻧﻤﯽﮔﺬارد«) ‪ .(٢‬در ﯾﮑﯽ از ﺗﻮﺿﯿﺤﺎت اﯾﻦ ﺣﺪﯾﺚ‬
‫آﻣﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ او ھﻤﯿﺸﻪ زن را ﻣﯽزد و ﺷﻮاھﺪ ﺑﺴﯿﺎری وﺟﻮد دارد‪.‬‬
‫ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺧﻮش اﺧﻼق ﺑﺎﺷﺪ وﻟﯽ ﻧﻤﺎز ﻧﺨﻮاﻧﺪ ﯾﺎ ﻓﺎﺳﻖ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﭘﺲ در ازدواج ﺑﺎ او‬
‫ﻋﺠﻠﻪ ﻧﮑﻦ‪ ،‬زﯾﺮا او ﻓﺎﻗﺪ ﺑﺰرﮔﺘﺮﯾﻦ رﮐﻦ اﺳﻼم اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ او ﺑﺎﯾﺪ ھﻢ دﯾﻦ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و‬
‫ھﻢ اﺧﻼق‪.‬‬
‫ﻧﺼﯿﺤﺖ و ﺳﻔﺎرﺷﻢ ﺑﻪ ﺟﻮاﻧﺎن اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ دﺳﺖ از ﺷﺮط و ﺷﺮوطھﺎ و دﻗﺖ‬
‫زﯾﺎدﺷﺎن ﺑﺮدارﻧﺪ‪ ،‬زﯾﺮا آﻧﺎن ھﺮﮔﺰ ﺑﻪ آﺳﺎﻧﯽ ﺑﻪ ﺧﻮاﺳﺘﻪیﺷﺎن دﺳﺖ ﻧﺨﻮاھﻨﺪ ﯾﺎﻓﺖ‪:‬‬
‫َّ ٓ َ ُ ۡ ُ ْ‬ ‫َ‬
‫﴿ َول ۡس ُتم � ِ‬
‫خذِيهِ إِ� أن �غ ِمضوا �ِي �هِ﴾ ]اﻟﺒﻘﺮة‪.[٢٦٧ :‬‬
‫»در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﺟﺰ ﺑﺎ ﭼﺸﻢﭘﻮﺷﯽ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ آن‪ ،‬ﮔﯿﺮﻧﺪه آن ﻧﯿﺴﺘﯿﺪ«‪.‬‬
‫از ﺟﻤﻠﻪ ﻣﻮاردی ﮐﻪ از ﻧﺎﻣﻪی اﯾﻦ دﺧﺘﺮ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﻣﯽﺷﻮﯾﻢ‪ :‬زﯾﺎد ﺷﺪن دﺧﺘﺮان‬
‫ﺑﯽﺷﻮھﺮ در ﺧﺎﻧﻪھﺎﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺪون اﯾﻦ ﮐﻪ ﮐﺴﯽ از وﺟﻮدﺷﺎن ﻣﻄﻠﻊ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﭼﮕﻮﻧﻪ اﯾﻦ ﻣﺸﮑﻞ را ﻣﻌﺎﻟﺠﻪ ﮐﻨﯿﻢ؟‬
‫ﻣﻦ راه ﺣﻞ را در ﭼﻨﺪ ﭼﯿﺰ ﻣﯽﺑﯿﻨﻢ‪:‬‬
‫‪ -١‬ﺑﺮادر ﯾﺎ ﭘﺪر‪ ،‬دﺧﺘﺮاﻧﺶ را ﺑﻪ ھﺮ روﺷﯽ ﮐﻪ ﺻﻼح ﻣﯽﺑﯿﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮ اﻓﺮاد ﺻﺎﻟﺢ ﻋﺮﺿﻪ‬
‫ﻧﻤﺎﯾﺪ‪.‬‬
‫‪ -٢‬ﻋﺪهای از اﻓﺮاد ﻣﻮرد اﻋﺘﻤﺎد‪ ،‬ﺗﻮاﻓﻖ ﻣﯿﺎن ﭘﺴﺮان و دﺧﺘﺮان ﺟﻮان را ﺟﻠﺐ‬
‫ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ‪ ،‬ھﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﮐﻪ ﺑﺮﺧﯽ از داﻧﺸﺠﻮﯾﺎن اﯾﻦ ﮐﺎر را ﮐﺮدﻧﺪ و اﻟﻠﻪ ﻧﯿﺰ ﺑﺎ اﯾﺠﺎد‬

‫‪ -١‬ﭘﯿﺶ از اﯾﻦ ﺗﺨﺮﯾﺞ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ -٢‬ﭘﯿﺶ از اﯾﻦ ﺗﺨﺮﯾﺞ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
 ‫ﺧﺎﻧﻪای ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﻘﻮی‬ ‫‪٢١٢‬‬

‫ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ در ﻣﯿﺎن ﻣﺮدان و زﻧﺎن ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺟﮫﺖ ﺳﺎﺧﺖ ﮐﯿﺎن اﺳﻼﻣﯽ ﺟﺪﯾﺪ ﮐﻪ‬
‫ﺧﻮد ﺳﺒﺒﺶ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬آﻧﺎن را ﯾﺎری رﺳﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ -٣‬زﻧﺎن از ﭼﻨﺪ زﻧﯽ ﻣﺘﻨﻔﺮ و ﺑﯿﺰار ﻧﺒﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬زﯾﺮا اﯾﻦ ﺳﻨﺖ رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج و راه ﺣﻠﯽ‬
‫ﺑﺮای اﯾﻦ ﻣﺸﮑﻞ اﺳﺖ ﺑﻪ ﺷﺮﻃﯽ ﮐﻪ ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﺧﻮاﺳﺘﻪی اﺳﻼم ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫در ﭘﺎﯾﺎن‪ ،‬اﯾﻦ ﺑﻮد ﻣﺸﮑﻞ و اﯾﻦ ھﻢ راهﮐﺎرھﺎﯾﺶ و ای ﮐﺎش ﺑﻪ ﺟﺎی ﺳﺨﻨﺎﻧﯽ ﺑﺮ‬
‫ﮐﺎﻏﺬ‪ ،‬ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻋﻤﻠﯽ در ﺟﺎﻣﻌﻪ ﭘﯿﺎده ﺷﻮد‪.‬‬
‫واﷲ أﻋﻠﻢ وﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯽ ﻧﺒﻴﻨﺎ ﳏﻤﺪ وآﻟﻪ وﺻﺤﺒﻪ وﺳﻠﻢ‪.‬‬
‫***‬
 ‫وﯾﮋﮔﯽﻫﺎی زﻧﺎن ﻣﺆﻣﻦ‬

‫اﳊﻤﺪ ﷲ رب اﻟﻌﺎﳌﲔ‪ ،‬وﱄ اﻟﺼﺎﳊﲔ‪ ،‬وﻻ ﻋﺪوان إﻻ ﻋﻠﯽ اﻟﻈﺎﳌﲔ واﻟﺼﻼة واﻟﺴﻼم‬
‫ﻋﻠﯽ إﻣﺎم اﳌﺘﻘﲔ وﻗﺪوة اﻟﻨﺎس أﲨﻌﲔ وﻋﻠﯽ آﻟﻪ وﺻﺤﺒﻪ واﻟﺘﺎﺑﻌﲔ‪.‬‬
‫اﻣﺎ ﺑﻌﺪ‪...‬‬
‫اﯾﻦ ﻧﻮﺷﺘﻪای اﺳﺖ ﭘﯿﺮاﻣﻮن ﺑﺮﺧﯽ ﺻﻔﺎت و وﯾﮋﮔﯽھﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﺎﯾﺪ زن ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺑﺪان‬
‫آراﺳﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫اﯾﻦ ﻣﻮﺿﻮع را ﺑﻪ ﺳﻪ دﻟﯿﻞ ﺑﺮﮔﺰﯾﺪم‪:‬‬
‫اول‪ :‬اﻓﺰاﯾﺶ و ﻓﺰوﻧﯽ ﻓﺘﻨﻪھﺎﯾﯽ ﮐﻪ ھﻤﻪﺟﺎ را ﻓﺮا ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫دوم‪ :‬ﮐﻮﺗﺎھﯽ ﻣﺎ دﻋﻮﺗﮕﺮان‪ ،‬ﻋﻠﻤﺎ و ﻃﺎﻟﺒﺎن ﻋﻠﻢ در ﻣﻮرد زن‪.‬‬
‫ﺳﻮم‪ :‬ﺷﺎﯾﺪ ﮐﻪ اﻟﻠﻪ ﺑﺎ اﯾﻦ ﭘﯿﺎم‪ ،‬ﻣﻨﻔﻌﺘﯽ ﺣﺎﺻﻞ ﻧﻤﺎﯾﺪ‪.‬‬
‫رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج در اوﻟﯿﻦ روزھﺎی دﻋﻮت‪ ،‬ﺑﻪ ﻓﺎﻃﻤﻪ ﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬
‫َ ْ‬ ‫َ‬
‫َ َّ َ ِّ َ ْ ُ َ‬ ‫ﺖ ُ�َ َّﻤﺪ أَﻧ ْﻘﺬي َ� ْﻔ َ‬
‫»ﻳَﺎ ﻓَﺎﻃ َﻤ ُﺔ ﺑﻨْ َ‬
‫ﷲ ﺷيﺌًﺎ«) ‪.(١‬‬ ‫َ‬
‫ﺎر ‪ ،‬ﻓ ِﺈ� ﻻ أم ِﻠﻚ ل ِﻚ ِﻣﻦ ا ِ‬
‫ِ‬ ‫اﻨﻟ‬ ‫ﻦ‬ ‫ﻣ‬
‫ِ‬ ‫ﻚ‬
‫ِ‬ ‫ﺴ‬ ‫ٍ ِ ِ‬ ‫ِ ِ‬
‫»ای ﻓﺎﻃﻤﻪ دﺧﺘﺮ ﻣﺤﻤﺪ‪ ،‬ﺧﻮد را از آﺗﺶ ﻧﺠﺎت ﺑﺪه‪ ،‬ﭼﻮن در ﺑﺮاﺑﺮ اﻟﻠﻪ ﻣﻦ ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﻢ‬
‫ﮐﺎری ﺑﺮاﯾﺖ اﻧﺠﺎم دھﻢ«‪.‬‬
‫ﻣﻦ ﺑﻪ ھﺮ زن ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ اﻟﻠﻪ و روز ﻗﯿﺎﻣﺖ اﯾﻤﺎن دارد‪ ،‬ﻣﯽﮔﻮﯾﻢ‪ :‬ﺧﻮدت را از‬
‫آﺗﺶ ﺟﮫﻨﻢ ﺑﺮھﺎن‪ ،‬ﭼﺮا ﮐﻪ ﻣﺎ در ﺑﺮاﺑﺮ اﻟﻠﻪ ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﯿﻢ ﮐﺎری ﺑﺮاﯾﺖ ﺑﮑﻨﯿﻢ‪.‬‬
‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ اﮐﺮم ج در ﺣﺪﯾﺚ ﺻﺤﯿﺢ ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪» :‬آﺗﺶ را دﯾﺪم‪ ،‬ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺳﺎﮐﻨﺎﻧﺶ‬
‫زﻧﺎن ﺑﻮدﻧﺪ«‪.‬‬
‫زﻧﯽ ﮔﻔﺖ‪ :‬ای رﺳﻮل اﻟﻠﻪ‪ ،‬ﭼﺮا زﻧﺎن؟‬
‫ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ﮐﻔﺮ و ﻧﺎﺳﭙﺎﺳﯽ ﻣﯽورزﻧﺪ«‪.‬‬
‫ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﺑﻪ اﻟﻠﻪ ﮐﻔﺮ ﻣﯽورزﻧﺪ؟‬

‫‪ -١‬ﺑﺨﺎری‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ٤٦٥٣ ،٣٤٥١ ،٢٦٩٤‬و ﻣﺴﻠﻢ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪.٤‬‬

 ‫ﺧﺎﻧﻪای ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﻘﻮی‬ ‫‪٢١٤‬‬

‫ﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬
‫ْ ْ َ َ ْ‬ ‫َ‬ ‫ْ َ ُ َّ َّ ْ ُ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َّ‬
‫َ ُْْ َ َ َ َُ ْ ْ َ ْ َ ْ ْ‬
‫ﺣ َﺴﻨْ َ‬ ‫ْ‬
‫اﺪﻟﻫ َﺮ � َّﻢ َرأت ِﻣﻨﻚ ﺷيﺌًﺎ‬ ‫ﺖ إِﻰﻟ إِﺣﺪاﻫﻦ‬ ‫»ﻳ�ﻔﺮن اﻟﻌ ِﺸ� و�� ِﺮﺜن الﻠﻌﻦ‪ ،‬لﻮ أ‬
‫َ َ ْ َ ََْ ُ ْ َ َ ًْ َ‬
‫�ا � ُّﻂ«) ‪» .(١‬از ﺷﻮھﺮانﺷﺎن ﻧﺎﺳﭙﺎﺳﯽ ﮐﺮده‪ ،‬و زﯾﺎد ﻟﻌﻨﺖ‬ ‫ﻗﺎﻟﺖ‪ :‬ﻣﺎ رأﻳﺖ ِﻣﻨﻚ ﺧ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﺷﻤﺎ ﺗﻤﺎم ﻋﻤﺮ ﺑﻪ ﯾﮑﯽ از آﻧﺎن ﻧﯿﮑﯽ ﮐﻨﯽ‪ ،‬وﻟﯽ ﯾﮏ ﺑﺎر از ﺗﻮ‪ ،‬ﻗﺼﻮری‬
‫ﺑﺒﯿﻨﺪ‪ ،‬ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ‪ :‬ھﯿﭻﮔﺎه از ﺗﻮ ﺧﯿﺮی ﻧﺪﯾﺪهام«‪.‬‬
‫ھﻤﭽﻨﯿﻦ ﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬
‫ِّ‬ ‫ْ َ َ‬
‫ﻴﻞ َﺎﻛﻧَ ْ‬ ‫َ‬
‫ِّ َ َ َ َّ َ ْ َ‬ ‫َّ ُ‬ ‫ُّ ْ‬ ‫َّ ُ‬
‫ﺖ ِﻲﻓ اﻟن َﺴﺎ ِء«‪» .‬از دﻧﯿﺎ و‬ ‫ﺎء‪ ،‬ﻓﺈِن أ َّول ﻓِﺘﻨ ِﺔ ﺑَ ِ� إِﺮﺳا ِ�‬‫اﺪﻟ�ﻴَﺎ َوا�ﻘﻮا اﻟنﺴ‬ ‫»ا�ﻘﻮا‬
‫»ﻓﺘﻨﻪی« زﻧﺎن ﺑﭙﺮھﯿﺰﯾﺪ‪ ،‬زﯾﺮا اوﻟﯿﻦ ﻓﺘﻨﻪی ﺑﻨﯽاﺳﺮاﯾﯿﻞ از زﻧﺎن ﺑﻮد«‪.‬‬
‫اﯾﻦ ﺣﺪﯾﺚ ﺻﺤﯿﺢ اﺳﺖ) ‪.(٢‬‬
‫در ﺟﺎﯾﯽ دﯾﮕﺮ ﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬
‫ِّ‬ ‫ْ َ َ َّ َ َ ِّ َ‬‫َ‬ ‫ً‬ ‫َ ََْ ُ َ ْ‬
‫ﺎل ِﻣ َﻦ اﻟن َﺴﺎ ِء«) ‪» .(٣‬ﺑﻌﺪ از ﺧﻮدم‪ ،‬ھﯿﭻ ﻓﺘﻨﻪای‬ ‫»ﻣﺎ ﺗﺮ�ﺖ �ﻌ ِﺪي ﻓِﺘﻨﺔ أﺮﺿ ﻰﻠﻋ الﺮﺟ ِ‬
‫ﺑﺮای ﻣﺮدان‪ ،‬زﯾﺎﻧﺒﺎرﺗﺮ از ﻓﺘﻨﻪی زﻧﺎن‪ ،‬ﺑﻪ ﺟﺎی ﻧﮕﺬاﺷﺘﻢ«‪.‬‬
‫ﯾﺎ آنﮔﻮﻧﻪ ﮐﻪ رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺎ ﻋﻠﻢ ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﻄﻠﺐ‪ ،‬اﻟﻠﻪ در ﻃﻮل ﺗﺎرﯾﺦ‪ ،‬از آﻓﺮﯾﻨﺶ آدم ﺗﺎ زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺧﻮد زﻣﯿﻦ و‬
‫آﻧﭽﻪ ﺑﺮ آن اﺳﺖ را ارث ﺑﺒﺮد‪ ،‬ﻧﻤﻮﻧﻪھﺎی زﯾﺎدی از زﻧﺎن ﻣﺆﻣﻦ را اﯾﺠﺎد ﻧﻤﻮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫زﻧﺎﻧﯽ ﻣﺆﻣﻦ‪ ،‬ﻣﺴﻠﻤﺎن‪ ،‬ﻋﺒﺎدﺗﮕﺬار‪ ،‬ﻓﺮوﺗﻦ و ﺣﺎﻓﻆ اﺳﺮار ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ اﺳﺮاری ﮐﻪ اﻟﻠﻪ از‬
‫آن ﺣﻔﻆ ﮐﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل‪» ،‬ﺳﺎره« ھﻤﺴﺮ اﺑﺮاھﯿﻢ ÷ زﻧﯽ ﻋﺒﺎدﺗﮕﺬار و‬
‫ﻣﺘﻮاﺿﻊ ﺑﻮد و ﺧﻮد را ﺗﺴﻠﯿﻢ اﻟﻠﻪ ﯾﮕﺎﻧﻪی ﯾﮑﺘﺎ ﻧﻤﻮد‪ ،‬ﭘﺲ اﻟﻠﻪ ﻧﯿﺰ او را ﺣﻔﻆ ﮐﺮد و از‬
‫زﺷﺘﯽھﺎ و ﻓﺤﺸﺎ ﺑﺎز داﺷﺖ‪.‬‬
‫اﺑﺮاھﯿﻢ ÷ ھﻤﺮاه ھﻤﺴﺮش ﺳﺎره ﺑﻪ ﻣﺼﺮ رﻓﺖ‪ .‬ﭘﺎدﺷﺎھﯽ ﺳﺮﮐﺶ و ﻓﺎﺟﺮ ﺑﺮ ﻣﺼﺮ‬
‫ﺣﮑﻮﻣﺖ ﻣﯽﮐﺮد‪ .‬وﻗﺘﯽ ﺳﺎره را دﯾﺪ‪ ،‬ﺧﻮاﺳﺖ ﺑﻪ زور او را از اﺑﺮاھﯿﻢ ﺑﮕﯿﺮد‪.‬‬
‫وﻗﺘﯽ ﭘﺎدﺷﺎه ﺑﺮ ﺳﺎره وارد ﺷﺪ‪ ،‬او وﺿﻮ ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬ﻧﻤﺎز ﺧﻮاﻧﺪ و ھﻤﻪ ﭼﯿﺰ را ﺑﻪ اﻟﻠﻪ‬
‫ﺳﭙﺮد و از اﻟﻠﻪ ﯾﮕﺎﻧﻪ ﺧﻮاﺳﺖ او را از دﺳﺖ اﯾﻦ ﺷﺨﺺ ﻓﺎﺟﺮ ﺣﻔﻆ ﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ -١‬ﺑﺨﺎری‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ٥٠٧٦ ،١٠٣٧ ،٢٩‬و ﻣﺴﻠﻢ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪.٢٠٥٩‬‬

‫‪ -٢‬ﻣﺴﻠﻢ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ٦٨٩٧‬و اﺣﻤﺪ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪.١٠٩٣٩‬‬
‫‪ -٣‬ﺑﺨﺎری‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ٤٩٧٦‬و ﻣﺴﻠﻢ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪.٦٨٩٤‬‬
 ‫‪٢١٥‬‬ ‫وﯾﮋﮔﯽﻫﺎی زﻧﺎن ﻣﺆﻣﻦ‬

‫ھﺮﺑﺎر ﮐﻪ ﭘﺎدﺷﺎه ﻣﯽﺧﻮاﺳﺖ ﺑﻪ ﺳﺎره ﻧﺰدﯾﮏ ﺷﻮد‪ ،‬ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﺴﺖ ﮔﺎﻣﯽ ﺑﺮدارد‪ ،‬ﭘﺲ از‬
‫ﭼﻨﺪﯾﻦ ﺑﺎر ﺳﻌﯽ و ﺗﻼش ﺑﯽﻓﺎﯾﺪه‪ ،‬ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺷﻤﺎ ﺷﯿﻄﺎﻧﯽ ﻧﺰد ﻣﻦ آوردهاﯾﺪ‪ ،‬او را از اﯾﻨﺠﺎ‬
‫ﺑﺒﺮﯾﺪ و ﮐﻨﯿﺰﮐﯽ ﺑﻪ او داد‪.‬‬
‫ﺳﺎره ﺑﻪ اﺑﺮاھﯿﻢ ﮔﻔﺖ‪ :‬اﻟﻠﻪ ﻣﺎ را از ﺷﺮ اﯾﻦ ﻓﺎﺟﺮ ﻧﺠﺎت داد و ﮐﻨﯿﺰﮐﯽ ﺑﺮای ﺧﺪﻣﺖ‬
‫ﮔﺰاری ﺑﻪ ﻣﺎ ﻋﻄﺎ ﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫اﯾﻦ درﺳﯽ اﺳﺖ ﺑﺮای ﺗﻤﺎم زﻧﺎن‪ .‬ﮐﺴﯽﮐﻪ ﺑﻪ اﻟﻠﻪ ﭘﻨﺎه ﺑﺮد و ﺑﺮ او ﺗﻮﮐﻞ ﮐﻨﺪ‪ ،‬اﻟﻠﻪ او را‬
‫ﺣﻔﻆ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻧﺎﻣﻮﺳﺶ را ﻧﮕﮫﺪاری ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﺪ و ﻗﻠﺒﺶ را ﺗﺴﻠﯿﻢ اﻟﻠﻪ ﯾﮕﺎﻧﻪی ﯾﮑﺘﺎ‬
‫ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﺪ‪.‬‬
‫از دﯾﮕﺮ ﻣﺜﺎلھﺎ‪ ،‬ھﺎﺟﺮ‪ ،‬ھﻤﺴﺮ دﯾﮕﺮ اﺑﺮاھﯿﻢ ÷ و ﻣﺎدر اﺳﻤﺎﻋﯿﻞ اﺳﺖ‪ ،‬او ﻧﯿﺰ زﻧﯽ‬
‫ﯾﮑﺘﺎﭘﺮﺳﺖ و ﻋﺒﺎدﺗﮕﺬار ﺑﻮد‪ .‬ھﻤﺮاه اﺑﺮاھﯿﻢ ÷ ﺑﻪ ﻣﮑﻪ رﻓﺖ‪ .‬اﺑﺮاھﯿﻢ ÷ او را در ﻣﮑﻪ‬
‫رھﺎ ﮐﺮد‪ .‬او ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣﺎ را ﺑﻪ ﮐﻪ ﻣﯽﺳﭙﺎری ای اﺑﺮاھﯿﻢ؟ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﻪ اﻟﻠﻪ ﻣﯽﺳﭙﺎرم‪.‬‬
‫ﮐﺴﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ اﻟﻠﻪ اﮐﺘﻔﺎ ﮐﻨﺪ‪ ،‬اﻟﻠﻪ او را ﮐﺎﻓﯿﺴﺖ و ﮐﺴﯽﮐﻪ ﺑﻪ اﻟﻠﻪ ﭘﻨﺎه ﺑﺮد‪ ،‬ﺑﻪ او ﭘﻨﺎه‬
‫ﻣﯽدھﺪ‪ .‬او ﮔﻔﺖ‪ :‬آﯾﺎ اﻟﻠﻪ ﺑﻪ ﺗﻮ ﭼﻨﯿﻦ ﻓﺮﻣﺎن داده اﺳﺖ؟ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﻠﻪ‪ .‬ﮔﻔﺖ‪ :‬ﭘﺲ اﻟﻠﻪ ﻣﺎ را‬
‫ﺿﺎﯾﻊ و ﻧﺎﺑﻮد ﻧﻤﯽﺳﺎزد‪ .‬وﻗﺘﯽ اﺑﺮاھﯿﻢ از آﻧﺠﺎ دور ﺷﺪ‪ ،‬ﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫ك ٱل ۡ ُم َ‬
‫َ َۡ َ‬ ‫نت مِن ُذ ّر َّ�� ب َواد َ� ۡ‬ ‫َّ َّ َ ٓ ّ ٓ َ ۡ َ‬
‫ح َّر ِم َر َّ� َنا‬ ‫َ‬
‫� ذِي ز ۡر ٍع عِند بيت ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ ِ ِ‬
‫ك ُ‬ ‫﴿ر�نا إ ِ ِ� أس‬
‫َّ‬ ‫ّ‬ ‫ۡ‬ ‫َۡ ٓ َ‬ ‫َ‬
‫ُ ُ ْ َّ َ ٰ َ َ ۡ َ ۡ ۡ ٗ‬
‫ت‬‫ي إ ِ ۡ� ِه ۡم َوٱ ۡر ُز� ُهم م َِن ٱ� َم َ� ٰ ِ‬ ‫اس �هوِ‬ ‫� َدة ّم َِن ٱ�َّ ِ‬
‫ِ� ِقيموا ٱلصلوة فٱجعل أ ِٔ‬
‫َ َ َّ ُ ۡ َ ۡ ُ َ‬
‫لعلهم �شك ُرون‪] ﴾٣٧‬إﺑﺮاھﯿﻢ‪.[٣٧ :‬‬
‫»ﭘﺮوردﮔﺎرا‪ ،‬ﻣﻦ ]ﯾﮑﯽ از[ ﻓﺮزﻧﺪاﻧﻢ را در ّدرهای ﺑﯽﮐﺸﺖ‪ ،‬ﻧﺰد ﺧﺎﻧﻪی ﻣﺤﺘﺮم ﺗﻮ‪،‬‬
‫ﺳﮑﻮﻧﺖ دادم‪ .‬ﭘﺮوردﮔﺎرا‪ ،‬ﺗﺎ ﻧﻤﺎز را ﺑﻪ ﭘﺎ دارﻧﺪ‪ ،‬ﭘﺲ دلھﺎی ﺑﺮﺧﯽ از ﻣﺮدم را ﺑﻪ ﺳﻮی‬
‫آﻧﺎن ﮔﺮاﯾﺶ ده و آﻧﺎن را از ﻣﺤﺼﻮﻻت ]ﻣﻮرد ﻧﯿﺎزﺷﺎن[ روزی ده‪ ،‬ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﺳﭙﺎﺳﮕﺰاری‬
‫ﮐﻨﻨﺪ«‪.‬‬
‫اﻟﻠﻪ ﻣﺤﺼﻮﻻت و ﺛﻤﺮهھﺎی ﺑﺴﯿﺎری ﺑﻪ آﻧﺎن ﻋﻄﺎ ﮐﺮد و ھﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﮐﻪ ﻣﯽﺑﯿﻨﯿﻢ‬
‫ھﯿﭻﮐﺲ در ﻣﮑﻪ ﮔﺮﺳﻨﻪ ﻧﻤﯽﻣﺎﻧﺪ‪ .‬ﺣﺎﺟﯿﺎن از ﮔﺮﺳﻨﮕﯽ ﻧﻤﯽﻣﯿﺮﻧﺪ‪ .‬دلھﺎی ﻣﯿﻠﯿﻮنھﺎ‬
‫ﻧﻔﺮ‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﻮﯾﺶ ﭘﺮﮐﺸﯿﺪ‪ .‬وﻗﺘﯽ ﭘﺴﺮش ﺗﺸﻨﻪ ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺮﺧﺎﺳﺖ و ﺑﻪ دﻧﺒﺎل آب ﮔﺸﺖ‪ ،‬ھﻔﺖ‬
‫دور در دﺷﺖ ﻣﯿﺎن ﺻﻔﺎ و ﻣﺮوه ﮔﺸﺖ‪ .‬ﭘﺴﺮش ﭘﺎﯾﺶ را ﺑﻪ زﻣﯿﻦ ﻣﯽﮐﺸﯿﺪ و از آﻧﺠﺎ آب‬
‫ﺑﯿﺮون آﻣﺪ‪ .‬او در ھﻤﺎن ﺣﺎل ﮐﻪ اﻃﺮاف آب را ﻣﯽﺑﺴﺖ‪ ،‬ﻣﯽﮔﻔﺖ‪ :‬زم‪ ،‬زم‪.‬‬
 ‫ﺧﺎﻧﻪای ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﻘﻮی‬ ‫‪٢١٦‬‬

‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ و ﻣﺤﺒﻮب ﻣﺎ ج در ﺗﻌﻠﯿﻖ ﺑﻪ اﯾﻦ داﺳﺘﺎن ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬اﻟﻠﻪ ﻣﺎدر اﺳﻤﺎﻋﯿﻞ را‬
‫رﺣﻤﺖ ﮐﻨﺪ‪ ،‬اﮔﺮ زم زم را رھﺎ ﻣﯽﮐﺮد ﭼﺸﻤﻪای ﺟﻮﺷﺎن ﺑﻮد«) ‪.(١‬‬
‫در اﯾﻦ داﺳﺘﺎن درسھﺎ و ﭘﯿﺎمھﺎﯾﯽ ﺑﺮای زﻧﺎن‪ ،‬ﻣﺒﻨﯽ ﺑﺮ ﺗﻮﮐﻞ ﺑﺮ اﻟﻠﻪ ﺳﺒﺤﺎن اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﺳﻤﺎﻋﯿﻞ ﺑﻪ ﺳﻦ ﺟﻮاﻧﯽ رﺳﯿﺪ و ﺑﺎ زﻧﯽ ازدواج ﮐﺮد وﻟﯽ ﺗﻮﮐﻞ اﯾﻦ زن ﺑﻪ اﻟﻠﻪ ﮐﻢ ﺑﻮد‬
‫و ﺑﻪ اﻟﻠﻪ ﭘﻨﺎه ﻧﻤﯽﺑﺮد و دﻟﺶ ﻓﻘﯿﺮ و ﺑﯽﭼﯿﺰ ﺑﻮد‪.‬‬
‫او ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﺮﺧﯽ از زﻧﺎن ﺑﻮد ﮐﻪ اﮔﺮ ﺛﺮوت دﻧﯿﺎ‪ ،‬ﻃﻼ‪ ،‬ﻧﻘﺮه و ﻟﺒﺎسھﺎی دﻧﯿﺎ را ﺟﻤﻊ‬
‫ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ھﻨﻮز از ﺗﻨﮕﯽ و ﻓﻘﺮ ﺷﮑﺎﯾﺖ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫اﺑﺮاھﯿﻢ ÷ از ﻋﺮاق ﺑﺮای دﯾﺪن ﭘﺴﺮش آﻣﺪ‪ ،‬آﻧﺠﺎ ﮐﻪ ﺑﺮای اﻧﺘﺸﺎر ﺗﻮﺣﯿﺪ در دﻧﯿﺎ ﺑﻪ‬
‫ﮔﺸﺖ و ﮔﺬار ﻣﯽﭘﺮداﺧﺖ‪ .‬وﻗﺘﯽ ﺑﻪ ﻣﮑﻪ رﺳﯿﺪ‪ ،‬اﺳﻤﺎﻋﯿﻞ ﺑﺮای ﺷﮑﺎر ﺑﻪ ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﻧﻌﻤﺎن‪،‬‬
‫ﺑﺎﻻی ﻋﺮﻓﺎت رﻓﺘﻪ ﺑﻮد‪ .‬در را ﮐﻮﺑﯿﺪ‪ .‬ھﻤﺴﺮش ﺑﯿﺮون آﻣﺪ‪ .‬اﺑﺮاھﯿﻢ ÷ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺷﻮھﺮت‬
‫ﮐﺠﺎﺳﺖ – او اﺑﺮاھﯿﻢ را ﻧﻤﯽﺷﻨﺎﺧﺖ‪ .‬ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﺮای ﺷﮑﺎر ﺑﯿﺮون رﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬اﺑﺮاھﯿﻢ ﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫اوﺿﺎع و اﺣﻮالﺗﺎن ﭼﮕﻮﻧﻪ اﺳﺖ؟ ﮔﻔﺖ‪ :‬در ﺑﺪﺑﺨﺘﯽ‪ ،‬ﻓﻘﺮ و ﺑﯿﭽﺎرﮔﯽ ﺑﻪ ﺳﺮ ﻣﯽﺑﺮﯾﻢ‪.‬‬
‫اﺑﺮاھﯿﻢ ﮔﻔﺖ‪ :‬وﻗﺘﯽ ﺷﻮھﺮت آﻣﺪ ﺑﻪ او ﺳﻼم ﺑﺮﺳﺎن – ﻓﻘﻂ ﯾﮑﺘﺎﭘﺮﺳﺘﺎن و ﻣﻮﺣﺪان‬
‫ﺳﻼم را ﻣﯽﺷﻨﺎﺧﺘﻨﺪ‪ ،‬زﯾﺮا ﭘﯿﺮاﻣﻮنﺷﺎن ﻣﻤﻠﻮ از ﺟﮫﻞ و ﻧﺎداﻧﯽ ﺑﻮد – و ﺑﻪ او ﺑﮕﻮ آﺳﺘﺎﻧﻪی‬
‫درش را ﺗﻐﯿﯿﺮ دھﺪ‪ .‬ﺷﺒﺎﻧﮕﺎه اﺳﻤﺎﻋﯿﻞ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪ ﺑﺎزﮔﺸﺖ و ﮔﻔﺖ‪ :‬آﯾﺎ ﮐﺴﯽ ﻧﺰد ﺷﻤﺎ آﻣﺪه‬
‫اﺳﺖ؟ ھﻤﺴﺮش ﮔﻔﺖ‪ :‬ﭘﯿﺮﻣﺮدی ﮐﻪ ﺑﺮ ﻋﺼﺎ ﺗﮑﯿﻪ ﻣﯽزد آﻣﺪ و درﺑﺎرهی ﺗﻮ از ﻣﻦ ﭘﺮﺳﯿﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻦ ﻧﯿﺰ او را از اوﺿﺎع و اﺣﻮالﻣﺎن ﻣﻄﻠﻊ ﺳﺎﺧﺘﻢ‪ .‬او ﺑﻪ ﺗﻮ ﺳﻼم رﺳﺎﻧﺪ و ﮔﻔﺖ‪ :‬آﺳﺘﺎﻧﻪی‬
‫درش را ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺑﺪه‪.‬‬
‫اﺳﻤﺎﻋﯿﻞ ﮔﻔﺖ‪ :‬او ﭘﺪرم ﺑﻮده اﺳﺖ و ﺗﻮ آﺳﺘﺎﻧﻪ و ﭼﺎرﭼﻮب در ھﺴﺘﯽ‪ ،‬ﻧﺰد ﺧﺎﻧﻮادهات‬
‫ﺑﺮو‪ .‬او ﺑﺎ زﻧﯽ دﯾﮕﺮ ازدواج ﮐﺮد‪ .‬ﭘﺲ از ﻣﺪﺗﯽ اﺑﺮاھﯿﻢ ÷ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪ او رﻓﺖ و در را‬
‫ﮐﻮﺑﯿﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﺑﺎر زن ﺻﺎﻟﺢ و ذاﮐﺮ ﺑﯿﺮون آﻣﺪ‪ .‬اﺑﺮاھﯿﻢ ÷ درﺑﺎرهی ﺷﻮھﺮش از او ﭘﺮﺳﯿﺪ‪.‬‬
‫او ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﺮای ﺷﮑﺎر رﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬او ﮔﻔﺖ‪ :‬اوﺿﺎع و اﺣﻮالﺗﺎن ﭼﮕﻮﻧﻪ اﺳﺖ؟‬
‫زن ﮔﻔﺖ‪ :‬در ﺑﮫﺘﺮﯾﻦ ﺣﺎل ھﺴﺘﯿﻢ‪ ،‬زﻧﺪﮔﯽ ﻣﺮﻓﮫﯽ دارﯾﻢ و در ﮔﺸﺎﯾﺶ‪ ،‬ﻧﻌﻤﺖ و‬
‫آراﻣﺶ اﻟﮫﯽ ﺑﻪ ﺳﺮ ﻣﯽﺑﺮﯾﻢ‪.‬‬
‫اﺑﺮاھﯿﻢ ÷ ﮔﻔﺖ‪ :‬وﻗﺘﯽ ﺷﻮھﺮت آﻣﺪ‪ ،‬ﺑﻪ او ﺳﻼم ﺑﺮﺳﺎن و ﺑﮕﻮ‪ :‬آﺳﺘﺎﻧﻪی درش را‬
‫ﻧﮕﻪ دارد‪.‬‬

‫‪ -١‬ﺑﺨﺎری‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ٣٢٩٩ ،٢٣٢٨‬و اﺣﻤﺪ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪.٢٢٤٨‬‬

 ‫‪٢١٧‬‬ ‫وﯾﮋﮔﯽﻫﺎی زﻧﺎن ﻣﺆﻣﻦ‬

‫اﺳﻤﺎﻋﯿﻞ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪ ﺑﺎزﮔﺸﺖ‪ ،‬از او ﭘﺮﺳﯿﺪ و او ﻣﺎﺟﺮا را ﺑﺮاﯾﺶ ﺗﻌﺮﯾﻒ ﮐﺮد‪.‬‬

‫او ﮔﻔﺖ‪ :‬اﯾﻦ ﻣﺮد ﭘﺪرم ﺑﻮد و ﺑﻪ ﻣﻦ دﺳﺘﻮر داد ﺗﻮ را ﻧﮕﻪ دارم زﯾﺮا ﺗﻮ زﻧﯽ ﺻﺎﻟﺢ و‬
‫ﻧﯿﮑﻮﮐﺎر ھﺴﺘﯽ) ‪.(١‬‬
‫زن ﻋﻤﺮان ﻧﯿﺰ ﭘﺮﻧﺪهای را دﯾﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺟﻮﺟﻪاش ﺑﻮد‪ ،‬او ﮔﻔﺖ‪ :‬ﭘﺮوردﮔﺎرا! ﺑﻪ ﻣﻦ‬
‫ﻓﺮزﻧﺪی ﻋﻄﺎ ﮐﻦ‪.‬‬
‫زﯾﺮا ﻓﺮزﻧﺪ‪ ،‬ﺛﺮوﺗﯽ ﺑﺰرگ اﺳﺖ اﻣﺎ ﺑﮫﺘﺮﯾﻦ ﻓﺮزﻧﺪ‪ ،‬ﻋﻤﻞ ﺻﺎﻟﺢ اﺳﺖ‪.‬‬
‫او ﺑﺎردار ﺷﺪ و آرزو ﮐﺮد ﮐﻪ ﻓﺮزﻧﺪش ﭘﺴﺮ ﺑﺎﺷﺪ و ﻧﺬر ﮐﺮد ﮐﻪ اﮔﺮ ﻧﻮزادش ﺑﻪ دﻧﯿﺎ‬
‫آﯾﺪ‪ ،‬او را ﺧﺪﻣﺘﮕﺰار ﺑﯿﺖ اﻟﻤﻘﺪس ﻗﺮار دھﺪ‪.‬‬
‫او ﻣﺮﯾﻢ را ﺑﻪ دﻧﯿﺎ آورد ﭘﺲ ﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫ۡ‬ ‫َ‬ ‫ُ َ َّ ٗ َ َ َ َّ ۡ ّ ٓ َّ َ‬ ‫َ ّ ّ ََۡ ُ َ َ‬
‫يع ٱل َعل ُ‬
‫ِيم‪٣٥‬‬ ‫لس ِم ُ‬ ‫نت ٱ َّ‬ ‫كأ َ‬ ‫ت لك َما ِ� َ� ۡط ِ� �رر� �تقبل م ِِ�� إِن‬ ‫ب إ ِ ِ� نذر‬ ‫﴿ر ِ‬
‫َّ َُ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫� أ ۡعل ُم ب َما َو َض َع ۡ‬ ‫َ‬ ‫ن� َوٱ َّ ُ‬ ‫ُ‬ ‫ٓ‬
‫َ َ َُۡ َ‬ ‫ّ‬ ‫فَلَ َّما َو َض َع ۡت َها قَال ۡ‬
‫َ‬
‫ت َوليۡ َس ٱ�كر‬ ‫ِ‬ ‫ٰ‬ ‫أ‬ ‫ا‬‫ه‬‫ت‬ ‫ع‬‫ض‬ ‫و‬ ‫�‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫إ‬ ‫ب‬
‫ِ‬
‫ت َر ّ‬
‫َّ‬ ‫َ‬ ‫َّ‬ ‫ُ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫ّ‬ ‫�� َس َّم ۡي ُت َها َم ۡر� َ‬
‫َ‬ ‫ّ‬ ‫َ ُۡ َ‬
‫جي ِم‪﴾٣٦‬‬ ‫�� أ�ِيذها بك َوذ ّر�ت َها م َِن ٱلش ۡي َ�ٰن ٱ َّ‬
‫لر‬ ‫ٓ‬ ‫م‬ ‫�‬ ‫ٰ‬
‫ن�‬ ‫كٱ�‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫]آل ﻋﻤﺮان‪.[٣٦-٣٥ :‬‬
‫»ﭘﺲ ﭼﻮن ﻓﺮزﻧﺪش را ﺑﺰاد‪ ،‬ﮔﻔﺖ‪ :‬ﭘﺮوردﮔﺎرا‪ ،‬ﻣﻦ دﺧﺘﺮ زادهام – و اﻟﻠﻪ ﺑﻪ آﻧﭽﻪ او زاﯾﯿﺪ‬
‫داﻧﺎﺗﺮ ﺑﻮد – و ﭘﺴﺮ ﭼﻮن دﺧﺘﺮ ﻧﯿﺴﺖ و ﻣﻦ ﻧﺎﻣﺶ را ﻣﺮﯾﻢ ﻧﮫﺎدم‪ ،‬و او ﻓﺮزﻧﺪاﻧﺶ را از‬
‫ﺷﯿﻄﺎن راﻧﺪه ﺷﺪه‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﻮ ﭘﻨﺎه ﻣﯽدھﻢ«‪.‬‬
‫ﭼﻪ ﺳﺨﻦ زﯾﺒﺎﯾﯽ!‬
‫َ‬
‫َّ َ َ َّ‬‫َ‬ ‫َ‬ ‫َََ ََ ً َ َ ٗ‬ ‫َ‬ ‫َ َ‬ ‫َ َ َ َّ َ َ َ ُّ َ َ ُ‬
‫ول حس ٖن َوأ�بتها �باتا حسنا َو�فلها ز� ِر�اۖ﴾ ]آل ﻋﻤﺮان‪.[٣٧ :‬‬
‫﴿�تقبلها ر�ها بِقب ٍ‬
‫»ﭘﺲ ﭘﺮوردﮔﺎرش وی ]ﻣﺮﯾﻢ[ را ﺑﺎ ُﺣﺴﻦ ﻗﺒﻮل ﭘﺬﯾﺮا ﺷﺪ و او را ﻧﯿﮑﻮ ﺑﺎر آورد‪ ،‬و زﮐﺮﯾﺎ را‬
‫ِ‬
‫ﺳﺮﭘﺮﺳﺖ وی ﻗﺮار داد«‪.‬‬
‫او از ﻣﺮدان ﺑﺴﯿﺎری ﺑﮫﺘﺮ ﺑﻮد‪.‬‬
‫زﻧﯽ ﻋﺒﺎدﺗﮕﺬار ﺑﻮد ﮐﻪ روزیاش ھﺮ ﺻﺒﺤﮕﺎه و ﺷﺎﻣﮕﺎه ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﮐﺮاﻣﺘﺶ‪ ،‬از ﺟﺎﻧﺐ‬
‫اﻟﻠﻪ ﻧﺎزل ﻣﯽﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺮﯾﻢ ﻋﯿﺴﯽ ﺑﻦ ﻣﺮﯾﻢ را ﺑﻪ دﻧﯿﺎ آورد ﮐﻪ از ﭘﯿﺎﻣﺒﺮان اوﻟﯽاﻟﻌﺰم ﺑﻮد و ﻧﻮر ﭼﺸﻤﺶ‬
‫ﮔﺸﺖ‪.‬‬
‫ﺧﺪﯾﺠﻪ‪ ،‬ھﻤﺴﺮ ﻣﺤﻤﺪ ج ﻧﯿﺰ اوﻟﯿﻦ زن در ﺗﺎرﯾﺦ دﻋﻮت ﺑﻮد‪.‬‬

‫‪ -١‬داﺳﺘﺎن اﺑﺮاھﯿﻢ و اﺳﻤﺎﻋﯿﻞ إ‪ .‬ﺻﺤﯿﺢ ﺑﺨﺎری‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪.٣٢٩٩‬‬

 ‫ﺧﺎﻧﻪای ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﻘﻮی‬ ‫‪٢١٨‬‬

‫او ﺑﺮای ﻧﺼﺮت و ﯾﺎری اﯾﻦ اﻧﺴﺎن ﺑﺰرﮔﻮار ﮐﻪ ﮐﺸﺘﯽ زﻧﺪﮔﯽ را ﺑﻪ ﺳﺎﺣﻞ ﻧﺠﺎت رﺳﺎﻧﺪ‪،‬‬
‫اﺷﮏ و ﻋﺮق رﯾﺨﺖ‪.‬‬
‫رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج ﭘﺲ از اوﻟﯿﻦ ﻣﻼﻗﺎت و دﯾﺪار ﮔﺮﻣﺶ ﺑﺎ ﺟﺒﺮﯾﯿﻞ در ﻏﺎر در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ‬
‫َ ِّ ُ‬ ‫َ ِّ ُ‬
‫ﻮ�« »ﻣﺮا ﺑﭙﻮﺷﺎﻧﯿﺪ‪ ،‬ﻣﺮا‬ ‫ﻮ�‪ ،‬زﻣﻠ ِ‬‫ﺧﻮد ﻣﯽﻟﺮزﯾﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪ ﺑﺎزﮔﺸﺖ و ﻣﯽﮔﻔﺖ‪» :‬زﻣﻠ ِ‬
‫ﺑﭙﻮﺷﺎﻧﯿﺪ«‪.‬‬
‫ﺧﺪﯾﺠﻪ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻧﻪ ﺑﻪ اﻟﻠﻪ ﻗﺴﻢ‪ ،‬اﻟﻠﻪ ﺗﻮ را ﺗﻨﮫﺎ ﻧﻤﯽﮔﺬارد‪ ،‬ﺗﻮ ﺻﻠﻪی رﺣﻢ را ﺑﻪ ﺟﺎی‬
‫ﻣﯽآوری‪ ،‬ﺑﺎر]ھﺎی ﻣﺮدم[ را ﺑﺮﻣﯽداری‪ ،‬در ﻣﺼﯿﺒﺖھﺎی ﻧﺎزﻟﻪ ﮐﻤﮏ ﻣﯽﮐﻨﯽ‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﺪار‬
‫ﯾﺎری ﻣﯽرﺳﺎﻧﯽ و از ﻣﮫﻤﺎن ﭘﺬﯾﺮاﯾﯽ ﻣﯽﮐﻨﯽ) ‪.(١‬‬
‫اﯾﻦ اﻟﮕﻮی زﻧﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺳﻨﮕﯿﻨﯽ و ﺳﺨﺘﯽ زﻧﺪﮔﯽ را از دوش ھﻤﺴﺮش ﺑﺮﻣﯽدارد و‬
‫او را در روﯾﺎروﯾﯽ ﺑﺎ ﻣﺸﮑﻼت و ﺳﺨﺘﯽھﺎ ﯾﺎری ﻣﯽرﺳﺎﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺮ ﺧﻼف زﻧﯽ ﮐﻪ از ﮐﺎه ﮐﻮھﯽ‬
‫ﻣﯽﺳﺎزد و ﺑﺎ ﮐﻮﭼﮏﺗﺮﯾﻦ اﺗﻔﺎق ﯾﺎ ﺧﺒﺮی‪ ،‬وﻟﻮﻟﻪ و ﻏﻮﻏﺎ ﺑﻪ راه ﻣﯽاﻧﺪازد‪.‬‬
‫رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج در ﺣﺪﯾﺚ ﺻﺤﯿﺤﯽ ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪:‬‬
‫»ای ﺧﺪﯾﺠﻪ‪ ،‬ﺟﺒﺮﯾﯿﻞ ﺳﻼم اﻟﻠﻪ را ﺑﻪ ﺗﻮ ﻣﯽرﺳﺎﻧﺪ و ﺑﺸﺎرت ﺧﺎﻧﻪای در ﺑﮫﺸﺖ را ﺑﻪ‬
‫ﺗﻮ ﻣﯽدھﺪ ﮐﻪ از ﻣﺮوارﯾﺪ ﻣﯿﺎن ﺗﮫﯽ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ و ھﯿﭻﮔﻮﻧﻪ ﺧﺴﺘﮕﯽ و ﺳﺮ و‬
‫ﺻﺪاﯾﯽ در آن‪ ،‬وﺟﻮد ﻧﺪارد«) ‪ .(٢‬ﯾﻌﻨﯽ ﺑﺪون ھﯿﭻ ﺳﺮ و ﺻﺪا و ﺧﺴﺘﮕﯽ‪.‬‬
‫درﺑﺎرهی او ﮔﻔﺘﻪاﻧﺪ‪ :‬او داﻧﺎﺗﺮﯾﻦ و ﺧﺮدﻣﻨﺪﺗﺮﯾﻦ زن در ﺗﺎرﯾﺦ دﻋﻮت ﺑﻮد‪.‬‬
‫او زﻧﯽ ﺗﺎﺟﺮ ﺑﻮد‪ ،‬اﻣﻮاﻟﺶ را در اﺧﺘﯿﺎر رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج ﻗﺮار داد ﺗﺎ اﺟﺮ و ﭘﺎداش آﻏﺎز اﯾﻦ‬
‫دﻋﻮت از آن او ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺻﻔﺎت زن ﻣﺴﻠﻤﺎن‪:‬‬
‫اﮔﺮ اﯾﻦ ده ﺻﻔﺖ و وﯾﮋﮔﯽ در زﻧﯽ ﺑﻮد ﺑﺎﯾﺪ ﻣﮋدهی ﺑﮫﺸﺘﯽ را ﮐﻪ ﭘﮫﻨﺎﯾﺶ آﺳﻤﺎنھﺎ و‬
‫زﻣﯿﻦ اﺳﺖ ﺑﻪ او داد‪.‬‬
‫ﻣﺎ ﺷﺎھﺪان اﻟﻠﻪ ﺑﺮ زﻣﯿﻨﺶ ھﺴﺘﯿﻢ‪.‬‬
‫رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج از ﮐﻨﺎر دو ﺟﻨﺎزه ﻋﺒﻮر ﮐﺮد‪ ،‬اوﻟﯽ را ﺑﺎ اﯾﻤﺎن ﻣﻌﺮﻓﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ‬
‫ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬واﺟﺐ ﺷﺪ«‪.‬‬
‫دوﻣﯽ را ﺑﺎ ﺑﺪی ﻣﻌﺮﻓﯽ ﻧﻤﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﭘﺲ ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬واﺟﺐ ﺷﺪ«‪.‬‬

‫‪ -١‬ﺑﺨﺎری‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ٤٨٤٣ ،٣‬و ﻣﺴﻠﻢ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪.٣٥٨‬‬

‫‪ -٢‬ﺑﺨﺎری‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ٣٧٣٣‬و ﻣﺴﻠﻢ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪.٦٢٢٦‬‬
 ‫‪٢١٩‬‬ ‫وﯾﮋﮔﯽﻫﺎی زﻧﺎن ﻣﺆﻣﻦ‬

‫در اﯾﻦ ﺑﺎره از او ﺳﺆال ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬اوﻟﯽ را ﺑﻪ ﺧﻮﺑﯽ ﺳﺘﻮدﯾﺪ و ﻣﻦ ﮔﻔﺘﻢ ﺑﮫﺸﺖ‬
‫ﺑﺮاﯾﺶ واﺟﺐ ﺷﺪ‪ ،‬و دوﻣﯽ را ﺑﻪ ﺑﺪی ﯾﺎد ﮐﺮدﯾﺪ و ﻣﻦ ﮔﻔﺘﻢ ﮐﻪ آﺗﺶ ﺑﺮاﯾﺶ واﺟﺐ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺷﻤﺎ ﮔﻮاھﺎن اﻟﻠﻪ ﺑﺮ روی زﻣﯿﻨﺶ ھﺴﺘﯿﺪ«) ‪.(١‬‬
‫اوﻟﯿﻦ ﺻﻔﺖ‪ :‬اﯾﻤﺎن ﺑﻪ اﻟﻠﻪ ﺗﺒﺎرک و ﺗﻌﺎﻟﯽ ﮐﻪ در ﺷﺐ و روز‪ ،‬در ﺳﻔﺮ و ﺣﻀﺮ‪ ،‬در‬
‫ﺣﺎﻟﺖ اﯾﺴﺘﺎده‪ ،‬ﻧﺸﺴﺘﻪ ﯾﺎ ﺑﻪ ﭘﮫﻠﻮ ھﻤﺮاھﺶ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫اﯾﻤﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻣﺮاﻗﺒﺖ اﻟﻠﻪ ﻣﺘﻌﺎل را از رگ ﮔﺮدن ﺑﻪ او ﻧﺰدﯾﮏﺗﺮ ﮔﺮداﻧﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺲ در ﺧﻠﻮت و ﺟﻠﻮت‪ ،‬ﭘﯿﺪا و ﭘﻨﮫﺎن و ﺳﺨﺘﯽ و آﺳﺎﻧﯽ ھﻤﯿﺸﻪ ﺑﻪ ﯾﺎد اﻟﻠﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫اﻟﻠﻪ ﺳﺒﺤﺎن ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪:‬‬
‫﴿ َو َع َد ٱ َّ ُ ۡ ۡ َ ۡ ۡ َ‬
‫ت﴾ ]اﻟﺘﻮﺑﺔ‪.[٧٢ :‬‬‫� ٱل ُمؤ ِمن ِ� َوٱل ُمؤمِ�ٰ ِ‬
‫»اﻟﻠﻪ ﺑﻪ ﻣﺮدان و زﻧﺎن ﻣﺆﻣﻦ وﻋﺪه داده اﺳﺖ«‪.‬‬
‫اﻟﻠﻪ ﻣﺮدان و زﻧﺎن ﻣﺆﻣﻦ را ﺟﺪا از ھﻢ آورده اﺳﺖ ﺗﺎ ﺑﯿﺎﻧﮕﺮ آن ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ زﻧﺎن ﻣﺆﻣﻦ‬
‫ﻧﯿﺰ در اﯾﻦ دﯾﻦ‪ ،‬ﻣﺨﺎﻃﺐ ھﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ھﻤﭽﻨﯿﻦ ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪:‬‬
‫ّٗ‬ ‫َّ َّ َ َ َ ُ ْ َ َ ُ ْ َّ‬
‫ل�ٰل َِ�ٰت َسيَ ۡج َع ُل ل َ ُه ُم ٱ َّ ۡ َ‬
‫لرح� ٰ ُن ُودا‪] ﴾٩٦‬ﻣﺮﯾﻢ‪.[٩٦ :‬‬ ‫ِ‬ ‫﴿إِن ٱ�ِين ءامنوا وع ِملوا ٱ‬
‫»ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ اﯾﻤﺎن آورده و ﮐﺎرھﺎی ﺷﺎﯾﺴﺘﻪ ﮐﺮدهاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ زودی ]اﻟﻠﻪ[ رﺣﻤﺎن ﺑﺮای آﻧﺎن‬
‫ﻣﺤﺒﺘﯽ ]در دلھﺎ[ ﻗﺮار ﻣﯽدھﺪ«‪.‬‬
‫ﺑﺮﺧﯽ از ﻋﻠﻤﺎ ﮔﻔﺘﻪاﻧﺪ‪ُ » :‬و ّد« ﯾﻌﻨﯽ در ﻣﯿﺎن آﻧﺎن و ﻣﯿﺎن آﻧﺎن و اﻟﻠﻪ‪.‬‬
‫ھﻤﭽﻨﯿﻦ ﮔﻔﺘﻪاﻧﺪ‪ُ » :‬و ّد« در دلھﺎی ﻣﺮدم‪.‬‬
‫اﻟﻠﻪ ﻣﺤﺒﺖ و » ُو ّد« زن ﻣﺴﻠﻤﺎن را در دل ھﺮ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﯽ ﮐﻪ از ﻧﯿﮑﻮﮐﺎری و ﺗﻘﻮاﯾﺶ‬
‫ﻣﻄﻠﻊ ﮔﺮدد‪ ،‬ﻗﺮار ﻣﯽدھﺪ‪.‬‬
‫َ ً‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َّ َ ُ‬ ‫﴿إ َّن ٱ َّ� َ َ ُ ْ َ ُ ْ َّ َ‬
‫يع أ ۡج َر َم ۡن أ ۡح َس َن � َم�‪﴾٣٠‬‬
‫ض ُ‬ ‫ِين َءامنوا َوع ِملوا ٱل�ٰل ِ�ٰ ِ‬
‫ت إِنا � ن ِ‬ ‫ِ‬
‫]اﻟﮑﮫﻒ‪.[٣٠ :‬‬
‫»ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ اﯾﻤﺎن آورده و ﮐﺎرھﺎی ﺷﺎﯾﺴﺘﻪ ﮐﺮدهاﻧﺪ ]ﺑﺪاﻧﻨﺪ ﮐﻪ[ ﻣﺎ ﭘﺎداش ﮐﺴﯽ را ﮐﻪ‬
‫ﻧﯿﮑﻮﮐﺎری ﮐﺮده اﺳﺖ ﺗﺒﺎه ﻧﻤﯽﮐﻨﯿﻢ«‪.‬‬
‫اوﻟﯿﻦ وﯾﮋﮔﯽ زن ﺑﺎ اﯾﻤﺎن اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ھﻤﻮاره و ھﻤﯿﺸﻪ ﺑﺎ اﻟﻠﻪ در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎﺷﺪ‪،‬‬
‫اﯾﻤﺎن را در دﻟﺶ ﭘﺮورش دھﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ذﮐﺮ‪ ،‬ﻧﺎﻓﻠﻪھﺎ‪ ،‬ﺗﻔﮑﺮ و اﻧﺪﯾﺸﻪ در آﯾﺎت و ﻧﺸﺎﻧﻪھﺎی اﻟﮫﯽ‬

‫‪ -١‬ﺑﺨﺎری‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ١٣٤٣‬و ﻣﺴﻠﻢ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪.٢١٥٤‬‬

 ‫ﺧﺎﻧﻪای ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﻘﻮی‬ ‫‪٢٢٠‬‬

‫آن را ﺑﮑﺎرد‪ .‬ﺑﺪاﻧﺪ ﮐﻪ زﻧﺪﮔﯽ ﻃﻼ و ﻧﻘﺮه ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬زﻧﺪﮔﯽ ﺷﻮھﺮ ﻧﯿﺴﺖ‪.‬‬

‫زﯾﺮا زن ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ داﺷﺘﻦ اﯾﻤﺎن و ﻋﻤﻞ ﺻﺎﻟﺢ‪ ،‬ﺑﺪون ﺷﻮھﺮ‪ ،‬ﺑﺪون ﻃﻼ و ﻧﻘﺮه – ﺑﻪ‬
‫ﺧﻮاﺳﺖ اﻟﻠﻪ – زﻧﺪﮔﯽ ﺧﻮﺷﺒﺨﺖ و ﻣﻮﻓﻘﯽ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫اﻣﺎ اﮔﺮ در ﻧﻤﺎزھﺎی ﭘﻨﺠﮕﺎﻧﻪ‪ ،‬ﻋﺒﺎدت اﻟﮫﯽ‪ ،‬ﻓﺮاﯾﺾ و ﺣﺠﺎب ﺧﻠﻠﯽ اﯾﺠﺎد ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ اﻟﻠﻪ‬
‫ﻗﺴﻢ اﮔﺮ در ﮐﺎخھﺎی دﻧﯿﺎ زﻧﺪﮔﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬از ﺑﮫﺘﺮﯾﻦ ﻣﺎﺷﯿﻦھﺎ و ﻟﺬﯾﺬﺗﺮﯾﻦ ﺧﻮراﮐﯽھﺎ‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺗﻤﺎم اﯾﻨﮫﺎ ﺑﺮاﯾﺶ ﻟﻌﻨﺖ‪ ،‬ﺑﺪﺑﺨﺘﯽ و ﺧﺸﻢ اﻟﮫﯽ ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﯽآﯾﺪ‪.‬‬
‫اﻟﻠﻪ ﻣﺘﻌﺎل ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪:‬‬
‫ََ‬ ‫ُ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫ٗ‬
‫ن� َو ُه َو ُم ۡؤم ‪ِٞ‬ن فل ُن ۡحيِيَ َّن ُهۥ َح َي ٰو ٗة َط ّي ِ َبة ۖ‬‫﴿ َم ۡن َع ِم َل َ�ٰل ِٗحا ّمِن َذكر أ ۡو أ َ ٰ‬
‫ٍ‬
‫َ َ َ ۡ َ َّ ُ ۡ َ ۡ َ ُ َ ۡ َ َ َ ُ ْ َ ۡ َ ُ َ‬
‫و�ج ِز�نهم أجرهم بِأحس ِن ما �نوا �عملون‪] ﴾٩٧‬اﻟﻨﺤﻞ‪.[٩٧ :‬‬
‫ً‬
‫»ھﺮﮐﺲ – از ﻣﺮد ﯾﺎ زن – ﮐﺎر ﺷﺎﯾﺴﺘﻪ ﮐﻨﺪ و ﻣﺆﻣﻦ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻗﻄﻌﺎ او را ﺑﺎ زﻧﺪﮔﯽ ﭘﺎﮐﯿﺰهای‪،‬‬
‫ً‬
‫ﺣﯿﺎت ]ﺣﻘﯿﻘﯽ[ ﺑﺨﺸﯿﻢ‪ ،‬و ﻣﺴﻠﻤﺎ ﺑﻪ آﻧﺎن ﺑﮫﺘﺮ از آﻧﭽﻪ اﻧﺠﺎم ﻣﯽدادﻧﺪ ﭘﺎداش ﺧﻮاھﯿﻢ‬ ‫ِ‬
‫داد«‪.‬‬
‫ﮔﻔﺘﻪاﻧﺪ‪ :‬ﺟﺎی اﻣﻨﯿﺖ در دلھﺎﺳﺖ‪:‬‬
‫﴿ َ� َ� بذ ِۡ�ر ٱ َّ�ِ َ� ۡط َم� ُّن ٱلۡ ُقلُ ُ‬
‫وب‪] ﴾٢٨‬اﻟﺮﻋﺪ‪.[٢٨ :‬‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬
‫»آ ﮔﺎه ﺑﺎﺷﯿﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ ﯾﺎد اﻟﻠﻪ دلھﺎ آراﻣﺶ ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ«‪.‬‬
‫زﻧﺪﮔﯽای ﮐﻪ ﻓﻘﻂ اﻧﺴﺎن ﻣﺆﻣﻦ ﺑﺪان دﺳﺖ ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ‪.‬‬
‫ﻋﺪهای از ﻣﺮدم ﺑﺎ اﯾﻤﺎن‪ ،‬در روﺳﺘﺎھﺎ زﻧﺪﮔﯽ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬اﺣﺴﺎس ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﺗﻤﺎم‬
‫ﻟﺬتھﺎی دﻧﯿﺎ در اﺧﺘﯿﺎر آﻧﺎن اﺳﺖ‪ ،‬آﻧﺎن ھﻤﻮاره در ﺷﺎدی و ﺳﺮور ﺑﻪ ﺳﺮ ﻣﯽﺑﺮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻋﺪهای دﯾﮕﺮ در آﺳﻤﺎﻧﺨﺮاشھﺎ زﻧﺪﮔﯽ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ وﻟﯽ ﺑﺪﺑﺨﺘﯽ‪ ،‬ھﻢ و ﻏﻢ و ﮔﺮﻓﺘﮕﯽ‬
‫آﻧﺎن را رھﺎ ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﭼﺮا؟‬
‫َ َّ َ ُ َ َ ٗ َ ٗ َ َ ۡ ُ ُ َ ۡ َ ۡ َ َ َۡ‬ ‫ۡ‬ ‫ََ ۡ َ َۡ َ َ‬
‫ٰ‬ ‫َ‬ ‫ٰ‬ ‫ُ‬
‫﴿ومن أعرض عن ذِكرِي فإِن �ۥ معِيشة ضن� و��هۥ يوم ٱلقِ�مةِ أ��‪١٢٤‬‬
‫ك َء َا� ٰ ُتناَ‬ ‫َ َ َ َٰ َ َ َ ۡ َ‬ ‫ٗ‬ ‫َ‬ ‫ُ‬ ‫َ َ َ ّ َ َ َ َۡ ٓ َ ۡ َ ََۡ ُ‬
‫ب ل ِم ح�ت ِ� أ� ٰ‬
‫� وقد كنت ب ِص��‪ ١٢٥‬قال ك�ل ِك ��ت‬ ‫قال ر ِ‬
‫ۡ‬ ‫َ‬
‫ِيت َهاۖ َو� َ�ٰل َِك ٱ�َ ۡو َم تُ َ ٰ‬
‫ن�‪] ﴾١٢٦‬ﻃﻪ‪.[١٢٦-١٢٤ :‬‬
‫فَنَس َ‬
‫»و ھﺮﮐﺲ از ﯾﺎد ﻣﻦ دل ﺑﮕﺮداﻧﺪ‪ ،‬در ﺣﻘﯿﻘﺖ‪ ،‬زﻧﺪﮔﯽ ﺗﻨﮓ ]و ﺳﺨﺘﯽ[ ﺧﻮاھﺪ داﺷﺖ‪ ،‬و‬
‫ِ‬
‫روز رﺳﺘﺎﺧﯿﺰ او را ﻧﺎﺑﯿﻨﺎ ﻣﺤﺸﻮر ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‪ .‬ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ‪ :‬ﭘﺮوردﮔﺎرا‪ ،‬ﭼﺮا ﻣﺮا ﻧﺎﺑﯿﻨﺎ ﻣﺤﺸﻮر‬
‫ﮐﺮدی ﺑﺎ آﻧﮑﻪ ﺑﯿﻨﺎ ﺑﻮدم؟ ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪ :‬ھﻤﺎن ﻃﻮر ﮐﻪ ﻧﺸﺎﻧﻪھﺎی ﻣﺎ ﺑﺮ ﺗﻮ آﻣﺪ و آن را ﺑﻪ‬
‫ﻓﺮاﻣﻮﺷﯽ ﺳﭙﺮدی‪ ،‬اﻣﺮوز ھﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﻓﺮاﻣﻮش ﻣﯽﺷﻮی«‪.‬‬
 ‫‪٢٢١‬‬ ‫وﯾﮋﮔﯽﻫﺎی زﻧﺎن ﻣﺆﻣﻦ‬

‫اﯾﻦ ﻋﮫﺪ و ﭘﯿﻤﺎﻧﯽ از ﺟﺎﻧﺐ اﻟﻠﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﮐﺴﯽﮐﻪ اﯾﻤﺎن آورده اﺳﺖ و ﻋﻤﻞ ﺻﺎﻟﺢ اﻧﺠﺎم‬
‫دھﺪ‪ ،‬زﻧﺪﮔﯽ ﺧﻮﺑﯽ ﺑﻪ او ﺑﺒﺨﺸﺪ و ﮐﺴﯽﮐﻪ از ذﮐﺮ و ﯾﺎدش روی ﮔﺮداﻧﺪ‪ ،‬زﻧﺪﮔﯽ را ﺑﺮ او‬
‫ﺗﯿﺮه و ﺗﺎر ﮔﺮداﻧﺪه و ھﻤﻪی درھﺎ را ﺑﻪ روﯾﺶ ﺑﺒﻨﺪد‪.‬‬
‫اﻟﻠﻪ ﺳﺒﺤﺎن ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪:‬‬
‫ُ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ُ‬ ‫ّ َٓ‬ ‫َ‬ ‫َ ۡ َ َ َ َ‬
‫ِن�م ّمِن َذكر أ ۡو أ َ ٰ‬
‫ن��‬
‫ّ ُ‬ ‫ُ َ َ َ‬
‫يع � َمل � ٰ ِم ٖل م‬ ‫ض‬ ‫ُّ‬
‫اب ل ُه ۡم َر� ُه ۡم � ِ� � أ ِ‬ ‫﴿فٱستج‬
‫ٍ‬
‫َ‬ ‫ُ‬
‫َ ۡ َ ُ ْ‬ ‫ُ‬
‫َ َّ َ َ َ ُ ْ َ ۡ ُ ْ‬ ‫َۡ ُ ُ ّ َۡ‬
‫ي�‬‫ض فٱ�ِين هاجروا وأخ ِرجوا مِن دِ� ٰرِهِم وأوذوا ِ� سب ِ ِ‬ ‫�عض�م ِم ۢن �ع ٖ �‬
‫�تِهاَ‬‫َۡ‬ ‫َ َ ٰ َ ُ ْ َ ُ ُ ْ َ ُ َ ّ َ َّ َ ۡ ُ ۡ َ ّ َ ۡ َ َ ُ ۡ َ َّ ُ ۡ َ َّ ٰ َ ۡ‬
‫ت �رِي مِن‬ ‫و�تلوا وقتِلوا ��فِرن �نهم س ِ�ٔات ِ ِهم و�دخِلنهم ج� ٖ‬
‫َ‬ ‫َّ‬ ‫ُ‬ ‫ۡ‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫َ‬ ‫ُ‬ ‫َّ َ َّ‬ ‫ۡ‬ ‫ّ‬ ‫ٗ‬ ‫َ‬ ‫ۡ َۡ َٰ ُ َ‬
‫اب‪] ﴾١٩٥‬آل ﻋﻤﺮان‪.[١٩٥ :‬‬ ‫ٱ�ن�ر ثوابا مِن عِن ِد ٱ�ِۚ وٱ� عِندهۥ حسن ٱ�و ِ‬
‫ﻋﻤﻞ ھﯿﭻ ﺻﺎﺣﺐ‬ ‫»ﭘﺲ‪ ،‬ﭘﺮوردﮔﺎرﺷﺎن دﻋﺎی آﻧﺎن را اﺟﺎﺑﺖ ﮐﺮد ]و ﻓﺮﻣﻮد ﮐﻪ[‪ .‬ﻣﻦ ِ‬
‫ﻋﻤﻠﯽ از ﺷﻤﺎ را‪ ،‬از ﻣﺮد ﯾﺎ زن‪ ،‬ﮐﻪ ھﻤﻪ از ﯾﮑﺪﯾﮕﺮﯾﺪ‪ ،‬ﺗﺒﺎه ﻧﻤﯽﮐﻨﻢ ﭘﺲ‪ ،‬ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ‬
‫ھﺠﺮت ﮐﺮده و از ﺧﺎﻧﻪھﺎی ﺧﻮد راﻧﺪه ﺷﺪه و در راه ﻣﻦ آزار دﯾﺪه و ﺟﻨﮕﯿﺪه و ﮐﺸﺘﻪ‬
‫ﺷﺪهاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺪیھﺎﯾﺸﺎن را از آﻧﺎن ﻣﯽزداﯾﻢ‪ ،‬و آﻧﺎن را در ﺑﺎغھﺎﯾﯽ ﮐﻪ از زﯾﺮ ]درﺧﺘﺎن[ آن‬
‫ﻧﮫﺮھﺎ روان اﺳﺖ در ﻣﯽآورم ]اﯾﻦ[ ﭘﺎداﺷﯽ اﺳﺖ از ﺟﺎﻧﺐ اﻟﻠﻪ و ﭘﺎداش ﻧﯿﮑﻮ ﻧﺰد اﻟﻠﻪ‬
‫اﺳﺖ«‪.‬‬
‫اﯾﻦ ﭘﺎداش اﻟﻠﻪ ﯾﮕﺎﻧﻪی ﯾﮑﺘﺎ ﺑﺮای ﻣﺮد و زن ﻣﺆﻣﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﮐﻔﺮ – ﭘﻨﺎه ﺑﺮ اﻟﻠﻪ – ﻋﮑﺲ‬
‫آن را ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﻣﯽآورد‪ ،‬زﯾﺮا اﻟﻠﻪ ﺑﺎ ﺧﻮد اﯾﻦ ﻋﮫﺪ را ﺑﺴﺘﻪ اﺳﺖ ﮐﻪ ھﺮ ﻣﺮد و زن ﮐﺎﻓﺮ و‬
‫ھﺮ ﻣﺮد و زن ﻣﻨﺎﻓﻖ را ﻋﺬاب ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫زن ﻣﻨﺎﻓﻖ ﮐﺴﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻧﻤﺎز را ﻗﺒﻮل ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﯾﺎ ﻧﻤﺎز ﻧﺨﻮاﻧﺪ و ﯾﺎ ﻗﺴﻤﺘﯽ از‬
‫رﺳﺎﻟﺖ را اﻧﮑﺎر ﻧﻤﺎﯾﺪ‪ ،‬ﭘﻨﮫﺎﻧﯽ ﺑﻪ ﺷﻮھﺮش ﺧﯿﺎﻧﺖ ﮐﻨﺪ‪ ،‬در ﻇﺎھﺮ ﺧﻮد را ﺷﺨﺼﯽ ﺧﺎﺷﻊ و‬
‫ﻓﺮوﺗﻦ در راه راﺳﺖ ﻧﺸﺎن دھﺪ در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ اﻟﻠﻪ و ﭘﯿﺎﻣﺒﺮش ﺧﯿﺎﻧﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫دوﻣﯿﻦ ﺻﻔﺖ‪ :‬ﻣﺎﻧﺪن در ﺧﺎﻧﻪ و ﻋﺪم ﺑﯽﺣﺠﺎﺑﯽ و ﺑﺪﺣﺠﺎﺑﯽ‪.‬‬
‫زﯾﺮا ﻣﺨﺮﺑﺎن و وﯾﺮان ﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﻣﯽﺧﻮاھﻨﺪ زن ﻣﺴﻠﻤﺎن را از ﺧﺎﻧﻪ ﺑﯿﺮون ﺑﮑﺸﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ‬
‫وﯾﮋه در اﯾﻦ ﮐﺸﻮر ﮐﻪ ﺑﺮ ﮐﺘﺎب و ﺳﻨﺖ اﺳﺘﻮار اﺳﺖ و اوﻟﯿﺎی اﻣﻮر‪ ،‬ﺑﺮ اﺳﺎس ﮐﺘﺎب و‬
‫ﺳﻨﺖ ﺣﮑﻢ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫آﻧﺎن ﻣﯽﺧﻮاھﻨﺪ زن ﺧﻮد را آراﯾﺶ ﮐﻨﺪ و ﺑﺪﺣﺠﺎب ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺷﺮم و ﺣﯿﺎﯾﺶ از ﺑﯿﻦ رود‬
‫و ﻣﺎﻧﻨﺪ زن آﻣﺮﯾﮑﺎﯾﯽ‪ ،‬اﻧﮕﻠﯿﺴﯽ و روﺳﯽ ﮐﺎﻻﯾﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ در ھﻤﻪﺟﺎ ﺑﻪ ﮐﺎر ﻣﯽرود‪ .‬آﻧﺠﺎ‬
‫ﮐﻪ در ﺗﻤﺎم زﻣﯿﻨﻪھﺎ از زن اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ اﮔﺮﭼﻪ ﮐﻪ ﺑﺎ ﻃﺒﯿﻌﺖ و ﺳﺮﺷﺘﺶ ﻣﻨﺎﺳﺐ‬
‫ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﮐﺎر در ﮐﺎرﮔﺎهھﺎ‪ ،‬ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪھﺎ و از اﯾﻦ ﻗﺒﯿﻞ‪.‬‬
 ‫ﺧﺎﻧﻪای ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﻘﻮی‬ ‫‪٢٢٢‬‬

‫او ﺧﺎﻧﻪ‪ ،‬ﮐﻮدﮐﺎن‪ ،‬دﯾﻦ و ﻧﺎﻣﻮﺳﺶ را رھﺎ ﮐﺮد‪.‬‬

‫اﻣﺎ زن در ﮐﺸﻮر ﻣﺎ از ﮔﻮﻧﻪی دﯾﮕﺮی اﺳﺖ‪.‬‬
‫زﻧﺎن ﻣﺎ ﻣﺮاورﯾﺪھﺎﯾﯽ ﮔﺮانﺑﮫﺎﯾﻨﺪ‪.‬‬
‫اﻟﻠﻪ درﺑﺎرهی زﻧﺎن ﻣﺎ ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪:‬‬
‫ُ‬
‫ۡ َ‬ ‫� َج ٱ ۡل َ‬ ‫ِ� َّن َو َ� َ� َ َّ‬
‫� ۡج َن َ� َ ُّ‬ ‫ََۡ َ ُُ ُ‬
‫�ٰ ِهل َِّيةِ ٱ� ٰ‬
‫و��﴾ ]اﻷﺣﺰاب‪.[٣٣ :‬‬ ‫﴿وقرن ِ� �يوت‬
‫ّ‬
‫ﺟﺎھﻠﯿ ِﺖ ﻗﺪﯾﻢ زﯾﻨﺖھﺎی ﺧﻮد را آﺷﮑﺎر‬ ‫»و در ﺧﺎﻧﻪھﺎﯾﺘﺎن ﻗﺮار ﮔﯿﺮﯾﺪ و ﻣﺎﻧﻨﺪ روزﮔﺎر‬
‫ﻣﮑﻨﯿﺪ«‪.‬‬
‫ﯾﻌﻨﯽ‪ :‬زن در ﺧﺎﻧﻪ ﮐﻪ ﭘﻨﺎھﮕﺎھﺶ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻤﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫در ﺣﺪﯾﺜﯽ ﮐﻪ از ﻓﺎﻃﻤﻪ رواﯾﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ او ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﺑﮫﺘﺮﯾﻦ ﺳﻔﺎرش ﺑﺮای زﻧﺎن‬
‫ﭼﯿﺴﺖ؟ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣﺮدان را ﻧﺒﯿﻨﺪ و ﻣﺮدان او را ﻧﺒﯿﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫در ﺳﻨﻦ‪ ،‬در ﺣﺪﯾﺚ ﺣﺴﻦ از رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج آﻣﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ ﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬
‫»وﻗﺘﯽ زن ﺑﺎ ﻋﻄﺮ و آراﯾﺶ از ﺧﺎﻧﻪی ﺷﻮھﺮش ﺧﺎرج ﺷﻮد زﻧﺎﮐﺎر اﺳﺖ«) ‪.(١‬‬
‫ھﻤﭽﻨﯿﻦ ﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬
‫ﺠ َﺮﺗ َﻬﺎ َو َﺻ َﻼ ُ� َﻬﺎ ﻲﻓ َ� ْ َﺪ ِﻋ َﻬﺎ ٌ‬
‫ﺧ� ِﻣ ْﻦ‬
‫ُ ْ‬
‫ﺣ‬ ‫ﻲﻓ‬ ‫ﺎ‬ ‫ﻬ‬ ‫ِ‬ ‫» َﺻ َﻼ ُة ال ْ َﻤ ْﺮأَة ﻲﻓ ﺑَيْﺘ َﻬﺎ َﺧ ٌ‬
‫� ﻣ ْﻦ َﺻ َﻼﺗ َ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬
‫ْ‬ ‫َ‬
‫َﺻﻼﺗِ َﻬﺎ ِﻲﻓ ﺑَي ِﺘ َﻬﺎ«) ‪» .(٢‬ﻧﻤﺎز زن در ﺧﺎﻧﻪاش ﺑﮫﺘﺮ اﺳﺖ از ﻧﻤﺎزش در ﺣﺠﺮهاش و ﻧﻤﺎزش‬
‫در ﺧﻮابﮔﺎھﺶ ﺑﮫﺘﺮ اﺳﺖ از ﻧﻤﺎزش در ﺧﺎﻧﻪاش«‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل‪ :‬ﻧﻤﺎزش در اﺗﺎق ﺧﻮاب ﺑﮫﺘﺮ از ﻧﻤﺎز در ﺧﺎﻧﻪی ﺑﺰرگ ﯾﺎ در ﯾﮑﯽ از‬
‫ﮔﻮﺷﻪھﺎﯾﺶ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻧﻤﺎز در ﺧﺎﻧﻪ ﺑﮫﺘﺮ از ﻧﻤﺎز در ﻣﺴﺠﺪ اﺳﺖ اﮔﺮ ﭼﻪ ﮐﻪ رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪:‬‬
‫ﷲ«) ‪» .(٣‬ﮐﻨﯿﺰﮐﺎن اﻟﻠﻪ را از رﻓﺘﻦ ﺑﻪ ﻣﺴﺎﺟﺪ اﻟﻠﻪ ﺑﺎز‬ ‫َ َ َ‬
‫ﺎﺟﺪ ا ِ‬‫ﺴ‬‫م‬ ‫ﷲ‬
‫ِ‬ ‫ا‬ ‫» َﻻ َ� ْﻤﻨَ ُﻌﻮا إ َﻣ َ‬
‫ﺎء‬
‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﻧﺪارﯾﺪ«‪.‬‬

‫‪ -١‬اﺣﻤﺪ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ،١٩٣٧٤ ،١٩٣٣٨‬اﺑﻮداود‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ،٤١٧٣‬ﺗﺮﻣﺬی‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ،٢٨٦٣‬ﻧﺴﺎﯾﯽ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ‬

‫‪ ٥١١٠‬و ر‪.‬ک‪ :‬اﻟﻤﺸﮑﺎة‪ ،‬ﺷﻤﺎرهی ‪.١٠٦٥‬‬
‫‪ -٢‬اﺑﻮداود‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ،٥٧٠‬اﺑﻦ ﺧﺰﯾﻤﻪ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ،١٦٨٦‬ﺑﯿﮫﻘﯽ در اﻟﺴﻨﻦ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ٥٣٩٩‬و ر‪.‬ک‪:‬‬
‫اﻟﻤﺸﮑﺎة‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪.١٠٦٣‬‬
‫‪ -٣‬ﺑﺨﺎری‪ ،‬ﺷﻤﺎره ‪ ٨٨٩‬و ﻣﺴﻠﻢ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪.٩٤١‬‬
 ‫‪٢٢٣‬‬ ‫وﯾﮋﮔﯽﻫﺎی زﻧﺎن ﻣﺆﻣﻦ‬

‫اﻣﺎ ﻣﺎﻧﺪن در ﺧﺎﻧﻪ‪ ،‬ﭘﻮﺷﺶ‪ ،‬ﻋﻔﺖ و ﭘﺎﮐﺪاﻣﻨﯽ ﻧﺰد اﻟﻠﻪ از اﺟﺮ و ﭘﺎداش ﺑﯿﺸﺘﺮ و‬
‫ﺑﺰرگﺗﺮی ﺑﺮﺧﻮردار اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﭘﺲ ﺑﺮ زن واﺟﺐ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺳﻔﺎرش اﻟﻠﻪ و ﭘﯿﺎﻣﺒﺮش را اﺟﺮا ﮐﻨﺪ و از ﺧﺎﻧﻪاش ﺑﯿﺮون‬
‫ﻧﺮود‪.‬‬
‫ﻋﺮب ﮔﻮﯾﻨﺪ‪ :‬ﺳﻪ ﭼﯿﺰ زن را ﺣﻔﻆ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ :‬ﺷﻮھﺮش‪ ،‬ﺧﺎﻧﻪاش ﯾﺎ ﻗﺒﺮش‪.‬‬
‫ﺧﺎرج ﺷﺪن زن از ﺧﺎﻧﻪ ﯾﻌﻨﯽ ﻧﺎﺑﻮدی و ﺗﺒﺎھﯽ – ﭘﻨﺎه ﺑﺮ اﻟﻠﻪ‪.‬‬
‫ﺳﻮﻣﯿﻦ ﺻﻔﺖ‪ :‬ﻓﺮوھﺸﺘﻦ ﭼﺸﻢ و ﺣﻔﻆ و ﻧﮕﮫﺪاری ﻧﻔﺲ‪ .‬اﻟﻠﻪ ﺳﺒﺤﺎن ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪:‬‬
‫َ‬ ‫َ َ ُ َّ َ ٰ َ ۡ‬
‫ان﴾ ]اﻟﻨﺴﺎء‪» [٢٥ :‬و ﻧﻪ دوﺳﺖﮔﯿﺮان ﭘﻨﮫﺎﻧﯽ« ﯾﻌﻨﯽ دوﺳﺘﺎن ﭘﻨﮫﺎﻧﯽ‬ ‫ت أخد ٖ �‬ ‫خ� ِ‬
‫﴿و� مت ِ‬
‫درﺳﺖ ھﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﮐﻪ در ﮐﺸﻮرھﺎی ﻏﺮﺑﯽ ﮐﺎﻓﺮ اﺗﻔﺎق ﻣﯽاﻓﺘﺪ‪ ،‬آﻧﺠﺎ ﮐﻪ زن ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ ﺟﺰ‬
‫ﺷﻮھﺮش‪ ،‬دوﺳﺘﺎن دﯾﮕﺮی داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫حفِ َظ ٱ َّ ُ‬ ‫ۡ‬
‫ت ّل ِل َغ ۡيب ب َما َ‬‫�ٰف َ�ٰ ‪ٞ‬‬
‫َ‬
‫�ۚ﴾ ]اﻟﻨﺴﺎء‪» [٣٤ :‬ﺑﻪ ﭘﺎس آﻧﭽﻪ‬ ‫ِ ِ‬ ‫اﻟﻠﻪ ﻣﺘﻌﺎل ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪ِ ﴿ :‬‬
‫]ﺷﻮھﺮان ﺧﻮد[ را ﺣﻔﻆ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ«‪ .‬او در ﻏﯿﺎب‬ ‫ِ‬ ‫اﻟﻠﻪ ]ﺑﺮای آﻧﺎن[ ﺣﻔﻆ ﮐﺮده‪ ،‬اﺳﺮار‬
‫ﺷﻮھﺮش‪ ،‬ﺟﺎﯾﮕﺎه او را ﺣﻔﻆ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج در روز ﻋﺮﻓﻪ‪ ،‬ﺣﻘﻮق اﻧﺴﺎن را اﻋﻼم داﺷﺖ‪ ،‬در آن روزی ﮐﻪ ﻣﺒﺎدی و‬
‫اﺻﻮل اﻧﺴﺎﻧﯿﺖ و ﺣﻘﻮق زن را ﺑﯿﺎن ﮐﺮد‪ ،‬ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ﮐﺴﯽ ﮐﻪ دوﺳﺖ ﻧﺪارﯾﺪ روی ﻓﺮش‬
‫ﺷﻤﺎ ﻧﻨﺸﯿﻨﺪ«) ‪ .(١‬ﯾﻌﻨﯽ‪ :‬در ﻏﯿﺎب ﺷﻤﺎ‪ ،‬ﮐﺴﯽ ﺟﺰ ﻣﺤﺎرﻣﺶ را ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪ ﻧﯿﺎورد‪.‬‬
‫اﻟﻠﻪ ﺗﺒﺎرک و ﺗﻌﺎﻟﯽ ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪:‬‬
‫َۡ َ‬ ‫َ ُ ّ ۡ ُ ۡ َٰ َ ۡ ُ ۡ‬
‫ت �غضض َن م ِۡن �ب�ٰرِه َِّن﴾ ]اﻟﻨﻮر‪.[٣١ :‬‬ ‫﴿وقل ل ِلمؤمِ� ِ‬
‫»و ﺑﻪ زﻧﺎن ﺑﺎ اﯾﻤﺎن ﺑﮕﻮ‪ :‬دﯾﺪﮔﺎن ﺧﻮد را ]از ھﺮ ﻧﺎﻣﺤﺮﻣﯽ[ ﻓﺮو ﺑﻨﺪﻧﺪ«‪.‬‬
‫ﯾﻌﻨﯽ در ھﻨﮕﺎم ﺷﺒﮫﻪ و ﺷﮫﻮت‪ ،‬ﭼﺸﻤﺶ را ﻓﺮوھﺸﺘﻪ دارد و ﺑﻪ ﻣﺮدان ﻧﮕﺎه ﻧﮑﻨﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺲ زن ﺑﺎﯾﺪ از زﯾﺎد ﻧﮕﺎه ﮐﺮدن ﺑﻪ ﻣﺮدان ﺧﻮدداری ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﭼﮫﺎرﻣﯿﻦ ﺻﻔﺖ‪ :‬ﺣﻔﻆ زﺑﺎن از ﻏﯿﺒﺖ و ﺳﺨﻦ ﭼﯿﻨﯽ‪.‬‬
‫اﻟﻠﻪ ﻣﺘﻌﺎل ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪:‬‬
‫َ‬ ‫ۡ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫� َل َ ۡ‬
‫� َم أخِيهِ َم ۡي ٗتا‬
‫َ ُ‬ ‫ُ ُّ َ ُ‬
‫ح ُد� ۡم أن يأ‬
‫ً‬ ‫ُ ُ‬ ‫َ ۡ‬
‫﴿ َو� َ�غ َتب َّ� ۡعض�م َ� ۡعضا ۚ ��ِب أ‬
‫َ َ ُۡ‬
‫فك ِرهت ُموهُ ۚ﴾ ]اﻟﺤﺠﺮات‪.[١٢ :‬‬

‫‪ -١‬ﻣﺴﻠﻢ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ٢٩٠٣‬و اﺑﻮداود‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪.١٩٠٦‬‬

 ‫ﺧﺎﻧﻪای ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﻘﻮی‬ ‫‪٢٢٤‬‬

‫»و ﺑﻌﻀﯽ از ﺷﻤﺎ ﻏﯿﺒﺖ ﺑﻌﻀﯽ را ﻧﮑﻨﺪ آﯾﺎ ﮐﺴﯽ از ﺷﻤﺎ دوﺳﺖ دارد ﮐﻪ ﮔﻮﺷﺖ ﺑﺮادر‬
‫ﻣﺮدهاش را ﺑﺨﻮرد؟ از آن ﮐﺮاھﺖ دارﯾﺪ«‪.‬‬
‫ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﭼﯿﺰی ﮐﻪ در ﻣﯿﺎن زﻧﺎن رواج دارد – ﭘﻨﺎه ﺑﺮ اﻟﻠﻪ – ﻏﯿﺒﺖ و اﺷﺎره ﮐﺮدن و‬
‫ﺗﮫﻤﺖ زدن ﺑﻪ دﯾﮕﺮان اﺳﺖ ﺑﻪ وﯾﮋه ﺑﻪ زﻧﺎن دﯾﮕﺮ‪.‬‬
‫زن ﺑﺎﯾﺪ زﺑﺎﻧﺶ را از ﭼﻨﯿﻦ ﮔﻨﺎھﺎن ﺑﺰرﮔﯽ ﮐﻪ ﺑﻨﺎ ﺑﻪ ﻓﺮﻣﻮدهی ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ اﮐﺮم ج او را ﺑﻪ‬
‫آﺗﺶ ﻣﯽاﻓﮑﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎزدارد و در ﺳﺨﻨﺎن و ﺣﺮفھﺎﯾﺶ راﺳﺘﮕﻮ و درﺳﺖ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫َ‬
‫َ ُ ۡ َ ُ‬ ‫ٗ‬ ‫َ َ ُّ َ َّ َ َ َ ُ ْ َّ ُ ْ َّ َ ُ ُ ْ َ ٗ‬
‫� َوقولوا ق ۡو� َسدِيدا‪ ٧٠‬يُ ۡصل ِۡح ل� ۡم أع َ�ٰل� ۡم‬ ‫﴿ ٰٓ‬
‫���ها ٱ�ِين ءامنوا ٱ�قوا ٱ‬
‫يما‪﴾٧١‬‬‫از فَ ۡو ًزا َع ِظ ً‬ ‫� َو َر ُس َ ُ‬
‫و�ۥ َ� َق ۡد فَ َ‬ ‫َ ُ ُُ َ ُ‬
‫� ۡم َو َمن يُطِعِ ٱ َّ َ‬ ‫َۡ‬
‫َو�غفِ ۡر ل� ۡم ذنو� ۗ‬
‫]اﻷﺣﺰاب‪.[٧١-٧٠ :‬‬
‫»ای ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ اﯾﻤﺎن آوردهاﯾﺪ‪ ،‬ﺗﻘﻮای اﻟﻠﻪ را ﭘﯿﺸﻪ ﮐﻨﯿﺪ و ﺳﺨﻨﯽ اﺳﺘﻮار ﮔﻮﯾﯿﺪ‪ .‬ﺗﺎ‬
‫اﻋﻤﺎل ﺷﻤﺎ را ﺑﻪ ﺻﻼح آورد و ﮔﻨﺎھﺎنﺗﺎن را ﺑﺮ ﺷﻤﺎ ﺑﺒﺨﺸﺎﯾﺪ‪ ،‬و ھﺮﮐﺲ اﻟﻠﻪ و ﭘﯿﺎﻣﺒﺮش‬
‫ً‬
‫را ﻓﺮﻣﺎن َﺑ َﺮد ﻗﻄﻌﺎ ﺑﻪ رﺳﺘﮕﺎری ﺑﺰرﮔﯽ ﻧﺎﯾﻞ آﻣﺪه اﺳﺖ«‪.‬‬
‫َ ْ ُ ُ ْ َّ َ‬
‫در ﺣﺪﯾﺚ ﺻﺤﯿﺢ از رﺳﻮل اﮐﺮم ج آﻣﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ﻻ ﻳَﺪﺧﻞ اﺠﻟَﻨﺔ‬
‫َ ٌ‬
‫�ﺘَّﺎت«) ‪» .(١‬ﺳﺨﻦﭼﯿﻦ وارد ﺑﮫﺸﺖ ﻧﻤﯽﺷﻮد«‪ .‬در رواﯾﺖ ﺻﺤﯿﺢ دﯾﮕﺮی ﭼﻨﯿﻦ آﻣﺪه‬
‫َ َْ ُُ ْ‬
‫اﺠﻟَﻨَّ َﺔ َ� َّﻤ ٌ‬
‫ﺎم«) ‪» .(٢‬ﺳﺨﻦﭼﯿﻦ وارد ﺑﮫﺸﺖ ﻧﻤﯽﺷﻮد«‪.‬‬ ‫اﺳﺖ‪» :‬ﻻ ﻳﺪﺧﻞ‬
‫ﺳﺨﻦﭼﯿﻦ ﮐﺴﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺳﺨﻦھﺎ را ﺑﻪ اﯾﻦ ﻃﺮف و آن ﻃﺮف ﻣﯽﺑﺮد و زن را ﻧﯿﺰ در‬
‫ﻧﮫﯽ از اﯾﻦ ﮐﺎر ﺷﺮﯾﮏ ﻣﯽﮔﺮداﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ آﻧﺎن ﺑﯿﺶ از ﻣﺮدان ﺑﻪ اﯾﻦ ﮔﻨﺎه آﻟﻮده ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ و‬
‫آن ﻣﻨﺘﻘﻞ ﮐﺮدن ﺳﺨﻨﺎن و ﺳﺨﻦﭼﯿﻨﯽ ﻣﯿﺎن ﻣﺮدم اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﭘﻨﺠﻤﯿﻦ ﺻﻔﺖ‪ :‬ﮔﻮش ﻧﺪادن ﺑﻪ ﺗﺮاﻧﻪ و دﺷﻨﺎم و ھﺮ آﻧﭽﻪ در اﯾﻦ ﺣﮑﻢ وارد ﻣﯽﺷﻮد‪،‬‬
‫ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫آواز و ﺗﺮاﻧﻪ ﻧﺰد ﺗﻤﺎم ﻋﻠﻤﺎی اﺳﻼم ﺣﺮام اﺳﺖ و ﮐﺴﯽﮐﻪ ﺑﺮﺧﯽ ﻓﺘﻮاھﺎی ﺑﯽاﺳﺎس را‬
‫ﺑﺮای ﻣﺎ ﺣﺠﺖ ﻗﺮار ﻣﯽدھﺪ‪ ،‬ﻣﺎ ﺑﺎ ﮐﺘﺎب و ﺳﻨﺖ ﺑﺮاﯾﺶ دﻟﯿﻞ و ﺑﺮھﺎن ﻣﯽآورﯾﻢ‪.‬‬
‫ﺗﺤﺮﯾﻢ‪ ،‬در ﻣﺬھﺐ اﺣﻨﺎف‪ ،‬ﻣﺎﻟﮑﯽھﺎ‪ ،‬ﺷﺎﻓﻌﯽھﺎ و ﺣﻨﺒﻠﯽھﺎﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻟﻠﻪ ﻣﺘﻌﺎل ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪:‬‬
‫َّ‬
‫يل ٱ�ِ﴾ ]ﻟﻘﻤﺎن‪.[٦ :‬‬
‫ِيث ِ�ُ ِ َّ َ َ‬ ‫اس َمن � َ ۡش َ�ي ل َ ۡه َو ٱ ۡ َ‬‫﴿ َوم َِن ٱ�َّ ِ‬
‫ضل عن سب ِ ِ‬ ‫�د ِ‬ ‫ِ‬

‫‪ -١‬ﺑﺨﺎری‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ٥٩١٧‬و ﻣﺴﻠﻢ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪.٢٥١‬‬

‫‪ -٢‬ﻣﺴﻠﻢ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪.٢٥٠‬‬
 ‫‪٢٢٥‬‬ ‫وﯾﮋﮔﯽﻫﺎی زﻧﺎن ﻣﺆﻣﻦ‬

‫»و از ﻣﺮدم ﮐﺴﯽ ھﺴﺖ ﮐﻪ ﺧﺮﯾﺪار ﺳﺨﻨﺎن ﺑﯿﮫﻮده اﺳﺖ ﺗﺎ از راه اﻟﻠﻪ ﮔﻤﺮاه ﺳﺎزد«‪.‬‬
‫َ َ ُ َ َّ ْ ُ َّ َ ْ ٌ َ ْ َ ُّ َ ْ َ َ ْ َ َ َ ْ َ ْ َ َ ْ َ َ َ‬
‫ﺎزف«) ‪» .(١‬در ﻣﯿﺎن‬
‫اﺤﻟﺮ واﺤﻟ ِﺮ�ﺮ واﺨﻟﻤﺮ والﻤﻌ ِ‬‫»ﻴﻟﻜﻮ�ﻦ ِﻣﻦ أﻣ ِﻲﺘ أﻗ ِﻮام �ﺴﺘ ِﺤﻠﻮن ِ‬
‫اﻣﺖ ﻣﻦ اﻓﺮادی ﭘﯿﺪا ﺧﻮاھﻨﺪ ﺷﺪ ﮐﻪ زﻧﺎ‪ ،‬اﺑﺮﯾﺸﻢ‪ ،‬ﺷﺮاب و آﻻت ﻣﻮﺳﯿﻘﯽ را ﺣﻼل‬
‫ﻣﯽداﻧﻨﺪ«‪.‬‬
‫ﺣﻼل داﻧﺴﺘﻦ آن ﭘﺲ از ﺣﺮام ﺑﻮدﻧﺶ ﻣﯽآﯾﺪ‪.‬‬
‫اﺑﻦ ﺧﺰﯾﻤﻪ در ﺣﺪﯾﺜﯽ ﺑﺎ ﺳﻨﺪی ﺻﺤﯿﺢ آورده اﺳﺖ ﮐﻪ رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬
‫ٌ ْ‬ ‫ٌ ْ‬ ‫ِّ َ َ ْ ُ َ ْ َ ْ َ ْ َ ْ َ َ ْ َ‬
‫ﺎﺟ َﺮ�ْ ِﻦ‪َ :‬ﺻ ْﻮت ِﻋﻨ َﺪ ِﻧ ْﻌ َﻤ ٍﺔ‪َ ،‬و َﺻ ْﻮت ِﻋﻨ َﺪ ُم ِﺼﻴﺒَ ٍﺔ«) ‪.(٢‬‬
‫�ﻓ ِ‬‫� أﻤﺣﻘ ِ‬ ‫» ِإ� �ﻬﻴﺖ �ﻦ ﺻﻮ� ِ‬
‫»ﻣﻦ از دو ﺻﺪای اﺣﻤﻖ و ﻓﺎﺟﺮ ﻧﮫﯽ ﮐﺮدم‪ :‬ﯾﮏ ﺻﺪا در وﻗﺖ ﻧﻌﻤﺖ و ﯾﮏ ﺻﺪا در وﻗﺖ‬
‫ﻣﺼﯿﺒﺖ«‪.‬‬
‫ﮐﺴﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ آواز و ﺗﺮاﻧﻪ ﮔﻮش ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺳﻪ ﻣﺠﺎزات دارد‪:‬‬
‫‪ -١‬وﺣﺸﺖ و ﻗﻄﻊ راﺑﻄﻪ ﻣﯿﺎن او و اﻟﻠﻪ ﯾﮕﺎﻧﻪ‪.‬‬
‫‪ -٢‬ﻗﺮآن‪ ،‬ذﮐﺮ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ﻧﺒﻮی و ﺳﯿﺮه را دوﺳﺖ ﻧﻤﯽدارد‪.‬‬
‫‪ -٣‬اﻟﻠﻪ او را از ﺷﻨﯿﺪن آواز ﺑﮫﺸﺘﯽ ﻣﺤﺮوم ﻣﯽﺳﺎزد‪.‬‬
‫اﺑﻦ ﻗﯿﻢ ﮔﻮﯾﺪ‪:‬‬
‫ﹺرﳛـــــــﺎ ﹶﲥـــــــﺰﱡ ﹶذو ﹺاﺋـــــــﺐ اﻷﹶ ﹾﻏﺼـ ﹺ‬
‫ــــــﺎن‬ ‫ــــﺎس‪ :‬ﹶو ﹸﻳ ﹾﺮ ﹺﺳ ﹸ‬
‫ــــﻞ ﹶر ﱡﺑﻨﹶــــﺎ‬ ‫ﹴ‬ ‫ﹶﻗ ﹶ‬
‫ــــﺎل ا ﹾﺑــــ ﹸﻦ ﹶﻋ ﱠﺒ‬
‫ﹶ‬ ‫ﹶ‬ ‫ﹶ‬ ‫ﹸ‬ ‫ﹰ‬
‫ـــــــﺎﻷﹶوزﹶ ﹺ‬ ‫ت ﺑﹺ‬ ‫ـــــــﺎن ﻛﹶـــــــﺎﻟﻨﱠ ﹶﻐﲈ ﹺ‬
‫ﹺ‬ ‫ﹾﹺ‬ ‫ﹺ‬ ‫ﹺ‬
‫ان‬ ‫ﹾ ﹾ‬ ‫ﹶ‬ ‫اﻹ ﹾﻧ ﹶﺴ‬ ‫أﺻـــــــ ﹶﻮاﺗﹰﺎ ﹶﺗ ﹶﻠـــــــ ﱡﺬ ﻟـ ﹶ‬
‫ـــــــﻤ ﹾﺴ ﹶﻤ ﹺﻊ‬ ‫ﹶﻓﺘﹶﺜـ ﹸ‬
‫ــــــﲑ ﹾ‬
‫ان‬‫ـــــــــﺎر وا ﹾﻟ ﹺﻌﻴــــــــــﺪﹶ ﹺ‬
‫ﹺ ﹶ‬ ‫ـــــــــﺬا ﹶذ ﹺة ﹾاﻷﹶ ﹾو ﹶﺗـ‬
‫ﹶ‬ ‫ﺑﹺ ﹶﻠ‬ ‫ــــــــﻮ ﹺﴈ‬
‫ﱠ‬
‫ﻳــــــــﺎ ﹶﺧﻴﺒــــــــ ﹶﺔ ﹾاﻵ ﹶذ ﹺ‬
‫ان ﹶﻻ ﹶﺗ ﹶﺘ ﹶﻌ‬ ‫ﹾﹶ‬ ‫ﹶ‬
‫»اﺑﻦ ﻋﺒﺎس ﮔﻮﯾﺪ‪ :‬ﭘﺮوردﮔﺎر‪ ،‬ﻧﺴﯿﻤﯽ را ﻣﯽﻓﺮﺳﺘﺪ ﮐﻪ ﮔﯿﺴﻮان ﺷﺎﺧﻪھﺎ را ﺑﻪ ﺣﺮﮐﺖ‬
‫ﻣﯽآورد‪ ،‬و ﺻﺪاھﺎﯾﯽ ﺑﺴﺎن ﺗﺮاﻧﻪھﺎی ﻣﻮزون اﯾﺠﺎد ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﮐﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﻟﺬت ﮔﻮش و‬
‫ﺷﻨﻮاﯾﯽ اﻧﺴﺎن ﻣﯽﮔﺮدد‪ ،‬ای وای ﺑﺮ ﮔﻮشھﺎ‪ ،‬ﻟﺬت ﺗﺎر و ﻋﻮد را ﺑﺎ اﯾﻦ ﻟﺬت ﻋﻮض‬
‫ﻧﮑﻨﯿﺪ«‪.‬‬
‫اﯾﻦ ﺟﺰای ﮐﺴﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺗﺮاﻧﻪ و آواز ﮔﻮش ﻣﯽﮐﻨﺪ و ھﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﮐﻪ ﻋﻠﻤﺎ‬
‫ﮔﻔﺘﻪاﻧﺪ‪ ،‬آواز‪ ،‬ﭘﯿﮏ زﻧﺎﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ -١‬ﭘﯿﺶ از اﯾﻦ ﺗﺨﺮﯾﺞ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ -٢‬ﭘﯿﺶ از اﯾﻦ ﺗﺨﺮﯾﺞ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
 ‫ﺧﺎﻧﻪای ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﻘﻮی‬ ‫‪٢٢٦‬‬

‫ﭘﺲ ﺑﺮ زن واﺟﺐ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺧﺎﻧﻪ و ﮔﻮﺷﺶ را از اﯾﻦ ﻧﺎﭘﺎﮐﯽ و ﺧﺒﺎﺛﺖ ﭘﺎک ﺳﺎزد ﺗﺎ در‬
‫دﻧﯿﺎ و آﺧﺮت در ﻧﺎز و ﻧﻌﻤﺖ ﺑﻪ ﺳﺮ ﺑﺒﺮد‪.‬‬
‫ﺷﺸﻤﯿﻦ ﺻﻔﺖ‪ :‬اﺣﺘﺮام ﺷﻮھﺮ ادای ﺣﻘﻮﻗﺶ و ﺳﻌﯽ ﺑﺮ راﺣﺘﯽ او و اﻃﺎﻋﺖ وی در‬
‫آﻧﭽﻪ اﻃﺎﻋﺖ اﻟﻠﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫در ﺣﺪﯾﺜﯽ از رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج آﻣﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ ﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬
‫َ‬ ‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫ْ ُ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ﺖ َﺷ ْﻬ َﺮ َﻫﺎ َوأَ َﻃ َ‬
‫ﺎﻋ ْ‬
‫ﺖ َز ْو َﺟ َﻬﺎ ِ�ﻴﻞ ل َﻬﺎ‪ :‬ادﺧ ِ� اﺠﻟ َﻨﺔ ِﻣ ْﻦ‬ ‫»إ َذا َﺻﻠَّﺖ ال ْ َﻤ ْﺮأَ ُة َﻤﺧْ َﺴ َﻬﺎ َو َﺻ َ‬
‫ﺎﻣ ْ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬
‫اب اﺠﻟَﻨ ِﺔ ِﺷﺌ ِﺖ«) ‪» .(١‬وﻗﺘﯽ زن ﻧﻤﺎزھﺎی ﭘﻨﭻﮔﺎﻧﻪاش را ﺑﺨﻮاﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺎھﺶ را روزه‬
‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫أَ ِّى أَﺑ ْ َ‬
‫ﻮ‬
‫ِ‬
‫ﺑﮕﯿﺮد و از ﺷﻮھﺮش اﻃﺎﻋﺖ ﮐﻨﺪ وارد ﺑﮫﺸﺖ ﭘﺮوردﮔﺎرش ﻣﯽﺷﻮد«‪.‬‬
‫آﯾﺎ زن ﻣﯽﺧﻮاھﺪ ﺑﺪون اﻃﺎﻋﺖ از ﺷﻮھﺮ در آﻧﭽﻪ اﻃﺎﻋﺖ از اﻟﻠﻪ اﺳﺖ‪ ،‬وارد ﺑﮫﺸﺖ‬
‫ﺷﻮد؟‬
‫از ﺟﻤﻠﻪ ﻣﻮارد اﻃﺎﻋﺖ از ﺷﻮھﺮ‪ ،‬ﻓﺮاھﻢ آوردن وﺳﺎﯾﻞ راﺣﺖ و آراﻣﺶ او ھﻨﮕﺎم‬
‫ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -‬ﺑﻪ روﯾﺶ ﻟﺒﺨﻨﺪ ﺑﺰﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ -‬اﻃﻤﯿﻨﺎن ﺧﺎﻃﺮش را ﺟﻠﺐ ﻧﻤﺎﯾﺪ‪.‬‬
‫‪ -‬ﺳﺮ ﻣﺸﮑﻼت و درﮔﯿﺮیھﺎ را ﺑﺎ او ﺑﺎز ﻧﮑﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ -‬او را ﻣﺘﺤﻤﻞ ﻣﺨﺎرج ﺳﻨﮕﯿﻦ و ﺧﺎرج از ﺗﻮان ﻧﺴﺎزد‪.‬‬
‫‪ -‬در ﻏﯿﺎب او اﺳﺮارش را ﺣﻔﻆ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ -‬ھﻨﮕﺎم ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﻨﺶ‪ ،‬ﺳﮑﻮت اﺧﺘﯿﺎر ﻧﻤﺎﯾﺪ‪.‬‬
‫‪ -‬ﻓﺮزﻧﺪاﻧﺶ را ﺑﺮ اﺳﺎس اﺳﻼم ﺗﺮﺑﯿﺖ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ -‬در اواﻣﺮش ﺑﺎ او ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﻧﮑﻨﺪ‪.‬‬
‫ھﻔﺘﻤﯿﻦ ﺻﻔﺖ‪ :‬ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﯾﯽ در ﻣﺨﺎرج زﻧﺪﮔﯽ و ﻋﺪم اﺳﺮاف در ﺧﻮراک‪ ،‬ﭘﻮﺷﺎک و‬
‫ﻣﺴﮑﻦ‪.‬‬
‫ﺧﺪواﻧﺪ ﺳﺒﺤﺎن ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪:‬‬
‫ّ َُ ٗ‬ ‫لش َ�ٰ ِط َ َ َّ ۡ َ‬ ‫َّ ۡ ُ َ ّ َ َ ُ ٓ ْ ۡ َ ٰ َ َّ‬
‫�� َو�ن ٱلشي�ٰ ُن ل َِر�ِهِۦ كفور�‪] ﴾٢٧‬اﻹﺳﺮاء‪.[٢٧ :‬‬ ‫ِ‬ ‫﴿إِن ٱلمب ِذرِ�ن �نوا إِخ�ن ٱ‬
‫»ﭼﺮا ﮐﻪ اﺳﺮافﮐﺎران ﺑﺮادران ﺷﯿﻄﺎنھﺎﯾﻨﺪ و ﺷﯿﻄﺎن ھﻤﻮاره ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﭘﺮوردﮔﺎرش‬
‫ﻧﺎﺳﭙﺎس ﺑﻮده اﺳﺖ«‪.‬‬

‫‪ -١‬ﭘﯿﺶ از اﯾﻦ ﺗﺨﺮﯾﭻ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

 ‫‪٢٢٧‬‬ ‫وﯾﮋﮔﯽﻫﺎی زﻧﺎن ﻣﺆﻣﻦ‬

‫ھﻤﭽﻨﯿﻦ ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪:‬‬
‫ۡ‬ ‫﴿ َو َ� � ُ ۡ�فُ ۚ ٓوا ْ إنَّ ُهۥ � ُ� ُّ‬
‫ِب ٱل ُم ۡ َ‬
‫��ِ�‪] ﴾١٤١‬اﻷﻧﻌﺎم‪.[١٤١ :‬‬
‫َ‬
‫ِ‬ ‫ِ ِ‬
‫»زﯾﺎدهروی ﻣﮑﻨﯿﺪ ﮐﻪ او اﺳﺮافﮐﺎران را دوﺳﺖ ﻧﺪارد«‪.‬‬
‫ھﻤﭽﻨﯿﻦ ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪:‬‬
‫َ َّ َ َ ٓ َ َ‬
‫نف ُقوا ْ ل َ ۡم � ُ ۡ�فُوا ْ َول َ ۡم َ� ۡق ُ ُ ْ َ َ َ ۡ َ َ َ َ ٗ‬
‫�وا َو�ن �� �ٰل ِك ق َواما‪] ﴾٦٧‬اﻟﻔﺮﻗﺎن‪.[٦٧ :‬‬ ‫ِ‬ ‫﴿وٱ�ِين إِذا أ‬
‫»ﮐﺴﺎﻧﯽاﻧﺪ ﮐﻪ ﭼﻮن اﻧﻔﺎق ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻧﻪ وﻟﺨﺮﺟﯽ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ و ﻧﻪ ﺗﻨﮓ ﻣﯽﮔﯿﺮﻧﺪ‪ ،‬و ﻣﯿﺎن اﯾﻦ‬
‫دو ]روش[ ﺣﺪ وﺳﻂ را ﺑﺮﻣﯽﮔﺰﯾﻨﻨﺪ«‪.‬‬
‫وﻇﯿﻔﻪی زن اﺳﺖ ﮐﻪ در اﻣﻮر ﺧﻮد و ﺧﺎﻧﻪاش ﺻﺮﻓﻪ ﺟﻮﯾﯽ ﮐﻨﺪ و ﺷﻮھﺮ را ﺑﻪ دﻻﯾﻞ‬
‫ﭘﻮچ و ﺑﯽاﺳﺎس‪ ،‬ﻣﺘﺤﻤﻞ آﻧﭽﻪ ﺧﺎرج از ﺗﻮان و ﻗﺪرت اوﺳﺖ‪ ،‬ﻧﺴﺎزد‪.‬‬
‫ﺷﺎﯾﺪ ﺧﺎﻧﻪای ﺑﺪون وﺟﻮد ﺧﯿﻠﯽ وﺳﺎﯾﻞ ﺟﺪﯾﺪ‪ ،‬اﺧﺘﺮاﻋﺎت ﺟﺰﯾﯽ و ﺗﮑﻤﯿﻞ ﮐﻨﻨﺪه‪،‬‬
‫ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺧﻮﺷﺒﺨﺖ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻠﮑﻪ ﺧﺮجھﺎی ﺑﯿﺶ از ﺣﺪ ﺷﻮھﺮ و ﻓﺸﺎر آوردن ﺑﺮ او‪ ،‬ﻣﺸﮑﻼت ﺑﺴﯿﺎری را ﺑﺎ‬
‫ھﻤﺴﺮش اﯾﺠﺎد ﻣﯽﮐﻨﺪ ﺗﺎ آﻧﺠﺎ ﮐﻪ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﻪ ﺟﺎﯾﯽ ﺑﺮﺳﺪ ﮐﻪ ﻋﺎﻗﺒﺖ ﺧﻮﺑﯽ ﻧﺪارد‪.‬‬
‫زن ﺑﺎﯾﺪ ﺳﻌﯽ ﮐﻨﺪ ﺑﺎﻗﯿﻤﺎﻧﺪهی ﭘﻮﻟﺶ را ﺑﻪ ﺟﺎی اﯾﻨﮑﻪ در اﻣﻮری ﻣﺼﺮف ﮐﻨﺪ ﮐﻪ روز‬
‫ﻗﯿﺎﻣﺖ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮش ﺑﺎزﺧﻮاﺳﺖ ﺧﻮاھﺪ ﺷﺪ‪ ،‬ﺻﺮف ﺻﺪﻗﺎﺗﯽ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﻧﺰد اﻟﻠﻪ ﭘﺲ اﻧﺪاز‬
‫ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻣﻌﺎوﯾﻪ س ﺑﻪ ﻋﺎﯾﺸﻪ اماﻟﻤﺆﻣﻨﯿﻦ‪ ،‬در ﯾﮏ روز ﺻﺪھﺰار درھﻢ داد‪ .‬او ھﻤﻪ را ﺻﺪﻗﻪ‬
‫داد و ﺧﻮدش را ﻓﺮاﻣﻮش ﮐﺮد‪ .‬او در آن روز روزه ﺑﻮد و ﺑﺎ آب و ﺧﺮﻣﺎ اﻓﻄﺎر ﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫ھﺸﺘﻤﯿﻦ ﺻﻔﺖ‪ :‬ﻋﺪم ﺗﺸﺒﯿﻪ ﺑﻪ ﻣﺮدان‪.‬‬
‫زن ﻧﺒﺎﯾﺪ در راه رﻓﺘﻦ‪ ،‬ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﻦ‪ ،‬ﻟﺒﺎس ﭘﻮﺷﯿﺪن ﯾﺎ در ھﺮ آﻧﭽﻪ ﻣﺨﺼﻮص ﻣﺮدان‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬ﺧﻮد را ﺷﺒﯿﻪ آﻧﺎن ﮔﺮداﻧﺪ‪ .‬ﺧﻠﻘﺖ اﻟﻠﻪ را ﻧﯿﺰ ﻧﺒﺎﯾﺪ ﺗﻐﯿﯿﺮ دھﺪ‪.‬‬
‫) ‪(١‬‬
‫اﻟﻠﻪ زﻧﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺧﻮد را ﺷﺒﯿﻪ ﻣﺮدان ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻟﻌﻨﺖ ﻧﻤﻮده اﺳﺖ ‪.‬‬
‫ھﻤﭽﻨﯿﻦ »واﺻﻠﻪ« و »ﻣﺴﺘﻮﺻﻠﻪ« را ﻧﯿﺰ ﻟﻌﻨﺖ ﻧﻤﻮده اﺳﺖ) ‪.(٢‬‬
‫واﺻﻠﻪ ﮐﺴﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺮای ﻓﺮﯾﻔﺘﻦ و ﻧﺸﺎن دادن ﺑﻪ ﻣﺮدم ﮐﻪ ﻣﻮﯾﺶ ﺑﻠﻨﺪ اﺳﺖ‪،‬‬
‫ﭼﯿﺰی ﺑﻪ ﻣﻮﯾﺶ وﺻﻞ ﮐﻨﺪ و ﻣﺴﺘﻮﺻﻠﻪ ﮐﺴﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ اﯾﻦ ﮐﺎر را درﺧﻮاﺳﺖ ﻧﻤﺎﯾﺪ‪.‬‬

‫‪ -١‬ﺑﺨﺎری‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ٥٧٥١‬و اﺣﻤﺪ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪.٣١٤٩ ،٢٢٧١‬‬

‫‪ -٢‬ﺑﺨﺎری‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ٥٧٩٦ ،٥٧٩٥‬و ﻣﺴﻠﻢ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪.٥٥٢٣‬‬
 ‫ﺧﺎﻧﻪای ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﻘﻮی‬ ‫‪٢٢٨‬‬

‫»ﻧﺎﻣﺼﻪ« و »ﻣﺘﻨﻤﺼﻪ« را ﻧﯿﺰ ﻟﻌﻨﺖ ﮐﺮده اﺳﺖ) ‪.(١‬‬

‫ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻣﻮی اﺑﺮوی ﺧﻮد را ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ و آن را ﺑﺎرﯾﮏ و ﻧﺎزک ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ھﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ‬
‫ﮐﻪ ﺑﺮﺧﯽ از زﻧﺎن اﯾﻦ ﮐﺎر را ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ – اﻟﻠﻪ آﻧﺎن را ھﺪاﯾﺖ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫) ‪(٢‬‬
‫ھﻤﯿﻦ ﻃﻮر »اﻟﻮاﺷﻤﻪ« و »اﻟﻤﺴﺘﻮﺷﻤﻪ« را ﻟﻌﻨﺖ ﻧﻤﻮده اﺳﺖ ‪.‬‬
‫ﮐﺴﯽ ﮐﻪ ﺑﺮای زﯾﺒﺎﯾﯽ ﺳﻮزﻧﯽ را ﮐﻪ ﺣﺎوی ﺟﻮھﺮ ﺳﯿﺎه ﯾﺎ ﻗﺮﻣﺰ اﺳﺖ در ﮔﻮﻧﻪ ﯾﺎ ﺑﯿﻨﯽ‬
‫ﺧﻮد ﻓﺮو ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ھﻤﭽﻨﯿﻦ »اﻟﻤﺘﻔﻠﺠﻪ« را ﻟﻌﻨﺖ ﻧﻤﻮده اﺳﺖ) ‪.(٣‬‬
‫ﮐﺴﯽﮐﻪ ﻣﯿﺎن دﻧﺪانھﺎﯾﺶ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﻣﯽاﻧﺪازد‪ ،‬ﭼﺮا ﮐﻪ ﺗﻤﺎم اﯾﻨﮫﺎ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺣﻼل اﺳﺖ‪،‬‬
‫ﺧﻮد را ﺑﯿﺎراﯾﺪ‪ ،‬ﺑﺪون اﯾﻨﮑﻪ از ﻣﺤﺮﻣﺎﺗﯽ ﮐﻪ اﻟﻠﻪ و ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ اﮐﺮم ج از آن ﻧﮫﯽ ﻧﻤﻮده اﺳﺖ‪،‬‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻧﮫﻤﯿﻦ ﺻﻔﺖ‪ :‬ﺑﺮ ﻃﺎﻋﺎت‪ ،‬ﻧﻤﺎز‪ ،‬روزه و ﺻﺪﻗﻪی ﻧﺎﻓﻠﻪ ﻣﺪاوﻣﺖ ورزد‪.‬‬
‫َّ‬ ‫َّ ُ َ ۡ‬ ‫َ ُّ‬ ‫َ‬
‫� �ف ًسا إِ� ُو ۡس َع َها ۚ﴾ ]اﻟﺒﻘﺮة‪» [٢٨٦ :‬اﻟﻠﻪ ھﯿﭻﮐﺲ را ﺟﺰ ﺑﻪ ﻗﺪر‬ ‫ﺑﻠﻪ! ﴿� يُ�ل ِف ٱ‬
‫ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽاش ﺗﮑﻠﯿﻒ ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ«‪.‬‬
‫زﯾﺮا ﻣﺸﻐﻮﻟﯿﺖھﺎی زن در ﺧﺎﻧﻪ ﺑﻪ وﯾﮋه ﺑﺎ ﻓﺮزﻧﺪان ﺑﺴﯿﺎر زﯾﺎد اﺳﺖ‪ .‬وﻟﯽ ﻧﺒﺎﯾﺪ‬
‫ﺑﮫﺮهاش را از ﻋﺒﺎدات ﺑﻪ ﺧﺼﻮص ﻗﺮآن و ذﮐﺮ ﻓﺮاﻣﻮش ﮐﻨﺪ‪ ،‬زﯾﺮا اﯾﻦ دو ﺑﺮ زﺑﺎن ﺳﺒﮏ و‬
‫در ﺗﺮازوی اﻋﻤﺎل ﺳﻨﮕﯿﻦ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﯾﻦ ﮐﺎر ﺟﺰ ﺑﺎ ﺗﻨﻈﯿﻢ وﻗﺖ و ﺳﻌﯽ ﺑﺮ ﻋﺪم ھﺪر دادن آن ﺣﺎﺻﻞ ﻧﻤﯽﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻪ وﯾﮋه در‬
‫زﻣﺎن آراﻣﺶ و ﺳﮑﻮت ﺻﺒﺢﮔﺎھﺎن و ھﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﻓﺮﺻﺖ ﺑﺮاﯾﺶ ﻣﮫﯿﺎﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺘﻤﺮﮐﺰ ﺷﺪن ﺑﺮ اﻣﻮر ﻋﺒﺎدت ﺑﺪان ﻣﻌﻨﺎ ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ زن در ﺧﺎﻧﻪ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺑﻪ راھﺒﻪای‬
‫ﺷﻮد ﮐﻪ ﭼﯿﺰی ﺟﺰ ﺟﺎﻧﻤﺎزش را ﻧﻤﯽﺷﻨﺎﺳﺪ و ﺑﺎ اﯾﻦ ﮐﺎر ﺑﻪ ﺑﮫﺎﻧﻪی ﻃﺎﻋﺖ و ﻋﺒﺎدت‪،‬‬
‫ﺣﻘﻮق ﺷﻮھﺮش را ﭘﺎﯾﻤﺎل ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻧﻪ! ھﺮ ﭼﯿﺰی ﺟﺎﯾﮕﺎھﯽ دارد‪.‬‬
‫ﺑﻠﮑﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺮ ﻋﺒﺎدات ﻣﺪاوﻣﺖ ورزد و ﺳﻌﯽ ﮐﻨﺪ ﺣﻘﻮق ﺷﻮھﺮش را ادا ﻧﻤﺎﯾﺪ و ﺑﺎ‬
‫ﺧﻮﺷﺒﻮﯾﯽ‪ ،‬زﯾﺒﺎﯾﯽ و ﻧﻈﺎﻓﺖ ﺑﻪ اﺳﺘﻘﺒﺎل ﺷﻮھﺮش ﺑﺮود‪.‬‬

‫‪ -١‬ﺑﺨﺎری‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ٥٨٠٢ ،٥٧٩٤ ،٤٧٦٦‬و ﻣﺴﻠﻢ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪.٥٥٢٨‬‬

‫‪ -٢‬ھﻤﺎن‪.‬‬
‫‪ -٣‬ھﻤﺎن‪.‬‬
 ‫‪٢٢٩‬‬ ‫وﯾﮋﮔﯽﻫﺎی زﻧﺎن ﻣﺆﻣﻦ‬

‫ﯾﮑﯽ از ﺷﻌﺮا در ﻣﺪح و ﺳﺘﺎﯾﺶ ھﻤﺴﺮش ﮔﻮﯾﺪ‪:‬‬

‫ــــــﻪ زﹶ ﻳﻨﹶـــــــﺐ ﹺﰲ ﻧﹺﺴــــــﻮ ﹴة ﻋﹶﻄﹺـــــــﺮ ﹺ‬
‫ات‬ ‫ﺑﹺ ﹺ‬ ‫ﹶﺗ ﹶﻀـــ ﱠﻮ ﹶع ﹺﻣ ﹾﺴـــﻜﹰﺎ ﹶﺑ ﹾﻄـــ ﹸﻦ ﹶﻧ ﹾﻌـــ ﹶﲈ ﹶن ﹶأ ﹾن ﹶﻣ ﹶﺸـ ﹾ‬
‫ــﺖ‬
‫ﹶ‬ ‫ﹾ ﹶ‬ ‫ﹲ‬ ‫ﹾ‬
‫»ﺷﮑﻢ ﻧﻌﻤﺎن ﻋﻄﺮ ﺑﺨﺶ ﻣﯽﮐﻨﺪ اﮔﺮ زﯾﻨﺐ ﺑﺎ آن در ﻣﯿﺎن زﻧﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻋﻄﺮ زدهاﻧﺪ راه‬
‫ﺑﺮود«‪.‬‬
‫ﻧﻔﺲ ﺑﺮ ﺣﺐ ﺧﻮﺷﺒﻮﯾﯽ و زﯾﺒﺎﯾﯽ آﻓﺮﯾﺪه ﺷﺪه اﺳﺖ و زن ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺑﺎﯾﺪ اﯾﻦ را ﺑﻔﮫﻤﺪ‪.‬‬
‫دھﻤﯿﻦ ﺻﻔﺖ‪ :‬زن ﺑﺎﯾﺪ اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﮫﯽ از ﻣﻨﮑﺮ ﻧﻤﺎﯾﺪ و در ﻣﯿﺎن زﻧﺎن دﻋﻮﺗﮕﺮی‬
‫ﺑﻪ ﺳﻮی ﺧﯿﺮ و ﻧﯿﮑﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫زﯾﺮا ﻣﺮدان ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ زﻧﺎن را دﻋﻮت ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ و ﺑﺎ آﻧﺎن ﺧﻠﻮت ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ و ﺑﻪ‬
‫ﻣﺸﮑﻼتﺷﺎن ﭘﯽﺑﺒﺮﻧﺪ‪.‬‬
‫اﻣﺎ زن ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ در ﻣﯿﺎن زﻧﺎن ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬زﯾﺮا ﯾﮑﯽ از ھﻤﺠﻨﺴﺎنﺷﺎن اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺲ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ‬
‫در آﻧﮫﺎ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﮔﺬار ﺑﺎﺷﺪ و آﻧﺎن را ﺑﺎ ﺳﺨﻦ‪ ،‬ھﺪﯾﻪ‪ ،‬ﻧﺎﻣﻪ و ﻏﯿﺮه ﺑﻪ ﺳﻮی ﺧﯿﺮ و ﺧﻮﺑﯽ‬
‫ﺑﮑﺸﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮای ﺧﻮد و ﺗﻤﺎم ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن از اﻟﻠﻪ ﻣﺘﻌﺎل ﺗﻮﻓﯿﻖ و ﺳﺮﺑﻠﻨﺪی را ﻣﺴﺄﻟﺖ دارم و از او‬
‫ﻣﯽﺧﻮاھﻢ ھﻤﺴﺮان و ﻓﺮزﻧﺪان ﻣﺎ را اﺻﻼح ﮐﻨﺪ و آﻧﺎن را ﻧﻮر ﭼﺸﻤﯽ ﺑﺮای ﻣﺎ ﺑﮕﺮداﻧﺪ‪.‬‬
‫واﷲ أﻋﻠﻢ‪ ،‬وﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯽ ﻧﺒﻴﻨﺎ ﳏﻤﺪ وآﻟﻪ وﺻﺤﺒﻪ وﺳﻠﻢ‪.‬‬
‫***‬
 ‫ﻧﺎﺳﭙﺎﺳﯽ ﺷﻮﻫﺮ را ﻧﮑﻨﯿﺪ‬

‫اﳊﻤﺪ ﷲ رب اﻟﻌﺎﳌﲔ واﻟﺼﻼة واﻟﺴﻼم ﻋﻠﯽ أﴍف اﳌﺮﺳﻠﲔ ﻧﺒﻴﻨﺎ ﳏﻤﺪ وآﻟﻪ وﺻﺤﺒﻪ‬
‫أﲨﻌﲔ‪.‬‬
‫أﻣﺎ ﺑﻌﺪ‪...‬‬
‫از اﺑﻦ ﻋﺒﺎس ب آورده اﺳﺖ ﮐﻪ ﮔﻔﺖ‪ :‬رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج ﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬
‫ُْ َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ُ ُ َّ َ َ َ َ ْ ُ َ ْ َ ِّ َ ُ َ ْ ُ ْ َ َ َ َ َ ْ ُ ْ َ‬
‫ﷲ؟ ﻗﺎل‪» :‬ﻳَ�ﻔ ْﺮن‬ ‫»»أ ِر�ﺖ اﻨﻟﺎر ﻓ ِﺈذا أ�ﺮﺜ أﻫ ِﻠﻬﺎ اﻟنﺴﺎء ﻳ�ﻔﺮن« ﻗﻴﻞ‪ :‬أﻳ�ﻔﺮ ِ ِ‬
‫ﺎ‬ ‫ﺑ‬ ‫ن‬
‫ﻚ َﺷيْﺌًﺎ‪ ،‬ﻗَﺎﻟَ ْ‬‫َّ ْ َ ُ َ َ ْ ْ َ‬ ‫ْ َ َ َْ َ ْ َ ْ َ َ ْ َ ُ‬ ‫َْ ُ ََ ُْ ْ َ‬
‫ﺖ‪َ :‬ﻣﺎ‬ ‫ﺖ ِإﻰﻟ ِإﺣﺪاﻫﻦ اﺪﻟﻫﺮ ﺛﻢ رأت ِﻣﻨ‬ ‫اﻹﺣﺴﺎن‪ ،‬لﻮ أﺣﺴﻨ‬ ‫اﻟﻌ ِﺸ�‪ ،‬و��ﻔﺮن ِ‬
‫ََْ ُ ْ َ َ ًْ َ‬
‫�ا � ُّﻂ« »دوزخ ﺑﻪ ﻣﻦ ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪ‪ ،‬دﯾﺪم ﮐﻪ ﺑﯿﺸﺘﺮ اھﻞ دوزخ‪ ،‬زﻧﺎن‬ ‫رأﻳﺖ ِﻣﻨﻚ ﺧ‬
‫ھﺴﺘﻨﺪ‪ .‬زﯾﺮا ﻧﺎﺳﭙﺎﺳﯽ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ«‬
‫ﺳﺆال ﺷﺪ‪ :‬آﯾﺎ از اﻟﻠﻪ ﻧﺎﺳﭙﺎﺳﯽ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ؟‬
‫ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬از ﺷﻮھﺮانﺷﺎن ﻧﺎﺳﭙﺎﺳﯽ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪] .‬ﯾﻌﻨﯽ ﺧﺪﻣﺖ و ﻣﺤﺒﺖ ﺷﻮھﺮان ﺧﻮد را‬
‫ﻧﺎدﯾﺪه ﻣﯽﮔﯿﺮﻧﺪ[‪ .‬اﮔﺮ ﺗﻤﺎم ﻋﻤﺮ ﺑﻪ ھﻤﺴﺮت ﺧﺪﻣﺖ ﮐﻨﯽ‪ ،‬وﻟﯽ ﯾﮏ ﺑﺎر از ﺷﻤﺎ‪ ،‬ﭼﯿﺰی‬
‫َ‬
‫)ﺧﻼف ﻣﯿﻠﺶ( ﻣﺸﺎھﺪه ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ‪ :‬ﻣﻦ ھﺮﮔﺰ از ﺗﻮ ﺧﯿﺮی ﻧﺪﯾﺪهام«) ‪.(١‬‬
‫اﯾﻦ ﺣﺪﯾﺚ ﻣﻨﺎﺳﺒﺘﯽ دارد و آن اﯾﻨﮑﻪ رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج ﺑﺮای اﻣﺎﻣﺖ ﻧﻤﺎز ﻋﯿﺪ‪ ،‬ﺧﺎرج‬
‫ﺷﺪ‪.‬‬
‫ھﻤﯿﺸﻪ ﺑﺮای ﺧﻮاﻧﺪن ﻧﻤﺎز ﻋﯿﺪ‪ ،‬ﻣﺪﺗﯽ ﺻﺒﺮ ﻣﯽﮐﺮد ﺗﺎ ﺧﻮرﺷﯿﺪ ﺑﻪ اﻧﺪازهی ﻧﯿﺰهای‬
‫ﺑﺎﻻ رود ﺳﭙﺲ ﻟﺒﺎﺳﺶ را ﻣﯽﭘﻮﺷﯿﺪ‪ ،‬ﻟﺒﺎس زﯾﺒﺎﯾﯽ و ﺗﻮاﺿﻊ و ﻧﺰد ﻣﺮدﻣﯽ ﮐﻪ ﻣﻨﺘﻈﺮش‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻣﯽرﻓﺖ‪.‬‬
‫او ﺑﺎ ﻣﻘﺪم ﻣﺒﺎرک و ﺑﮫﺠﺖ اﻧﮕﯿﺰی ﮐﻪ ﭼﺸﻢ را آ ﮐﻨﺪه از ﺑﺰرﮔﯽ و ﺟﻼﻟﺖ ﻧﻤﻮده ﺑﻮد‬
‫و دل را ﺑﻪ وﺣﺸﺖ ﻣﯽاﻓﮑﻨﺪ‪ ،‬آﻧﺎن را ﮐﻤﯽ ﻣﻨﺘﻈﺮ ﮔﺬاﺷﺖ و در ﻣﯿﺎن ﻣﺮدم از وﺣﯿﯽ ﮐﻪ‬
‫اﻟﻠﻪ از آﺳﻤﺎن ﻧﺎزل ﮐﺮده ﺑﻮد‪ ،‬ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺖ‪.‬‬

‫‪ -١‬ﭘﯿﺶ از اﯾﻦ ﺗﺨﺮﯾﺞ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

 ‫ﺧﺎﻧﻪای ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﻘﻮی‬ ‫‪٢٣٢‬‬

‫وﻗﺘﯽ ﺳﺨﻨﺎﻧﺶ ﺗﻤﺎم ﺷﺪ در ﮔﻮﺷﻪی ﻣﺼﻠﯽ‪ ،‬ﻧﺰد زﻧﺎن رﻓﺖ و اﯾﻦ دال ﺑﺮ ﻋﺪم‬
‫اﺧﺘﻼط اﺳﺖ‪.‬‬
‫ھﻤﭽﻨﯿﻦ آﻣﻮزﺷﯽ اﺳﺖ ﻣﺒﻨﯽ ﺑﺮ اﯾﻦ ﮐﻪ زن ﻣﺴﻠﻤﺎن در ﻣﺠﺎﻟﺲ و ﮐﻨﻔﺮاﻧﺲھﺎی‬
‫ﺧﯿﺮ و ﻧﯿﮑﯽ ﺣﻀﻮر ﯾﺎﺑﺪ و ﺑﻪ ﺳﺨﻨﺎن ﻣﻔﯿﺪ‪ ،‬درسھﺎی اﺳﻼﻣﯽ و ﮐﻼسھﺎی ﺑﺎ ارزش‬
‫ﮔﻮش ﻓﺮا ﻣﯽدھﺪ‪.‬‬
‫اﯾﻦ از ﻣﺴﺎﯾﻞ ﺑﺴﯿﺎر ﻣﮫﻢ اﺳﺖ‪ ،‬وﻟﯽ ﺑﻪ ﺷﺮط اﯾﻦ ﮐﻪ ﭼﺸﻤﺶ را ﻓﺮوھﺸﺘﻪ دارد‪،‬‬
‫ﺗﻘﻮای ﭘﺮوردﮔﺎر را ﭘﯿﺸﻪ ﻧﻤﺎﯾﺪ و در ﻏﯿﺎب ﺷﻮھﺮ‪ ،‬ﻣﻘﺎﻣﺶ را ﺣﻔﻆ ﻧﻤﺎﯾﺪ‪.‬‬
‫رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج در ﺣﺪﯾﺚ ام ﻋﻄﯿﻪ در ﺻﺤﯿﺢ ﺑﺨﺎری ﺑﻪ زﻧﺎن ﺣﺎﺋﻀﻪ و دﺧﺘﺮان در‬
‫ﺧﺎﻧﻪ ﻓﺮﻣﺎن داده اﺳﺖ ﮐﻪ روز ﻋﯿﺪ‪ ،‬از ﺧﺎﻧﻪ ﺑﯿﺮون روﻧﺪ) ‪ .(١‬زن ﺣﺎﺋﻀﻪ در ﮔﻮﺷﻪای از‬
‫ﻣﺼﻠﯽ ﻣﯽﻧﺸﯿﻨﺪ و در دﻋﺎی ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺷﺮﮐﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪ و ﺑﻪ ﻣﻮﻋﻈﻪ و ﺧﻄﺒﻪ ﮔﻮش ﻓﺮا‬
‫ﻣﯽدھﺪ و اﯾﻦ اﻣﺮ دال ﺑﺮ آن اﺳﺖ ﮐﻪ زن ﺣﺎﺋﻀﻪ وارد ﻣﺴﺠﺪ ﯾﺎ ﻣﺼﻼﯾﯽ ﮐﻪ ﻣﺮدم در آن‬
‫ﻧﻤﺎز ﻣﯽﺧﻮاﻧﻨﺪ‪ ،‬ﻧﻤﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫اﺑﻮداود ﺣﺪﯾﺜﯽ دارد ﻣﺒﻨﯽ ﺑﺮ اﯾﻦ ﮐﻪ ﻧﻤﺎز زن در ﺧﺎﻧﻪاش ﺑﮫﺘﺮ از ﻧﻤﺎز در ﻣﺴﺠﺪ‬
‫اﺳﺖ) ‪.(٢‬‬
‫ﻋﺎﯾﺸﻪ ل آﻧﮕﻮﻧﻪ ﮐﻪ در ﺻﺤﯿﺢ ﺑﺨﺎری آﻣﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﮔﻮﯾﺪ‪ :‬اﮔﺮ رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج‬
‫ﮐﺎرھﺎﯾﯽ را ﮐﻪ زﻧﺎن ﭘﺲ از او اﻧﺠﺎم ﻣﯽدھﻨﺪ ﻣﯽدﯾﺪ‪ ،‬آﻧﺎن را ﺑﺴﺎن زﻧﺎن ﺑﻨﯽ اﺳﺮاﯾﯿﻞ‬
‫ﻣﻨﻊ ﻣﯽﮐﺮد) ‪.(٣‬‬
‫اﮔﺮ ﻋﺎﯾﺸﻪ ﺻﺤﻨﻪھﺎی اﻣﺮوزی را ﻣﯽدﯾﺪ‪ ،‬ﭼﻪ ﻣﯽﺷﺪ؟! اﮔﺮ اﯾﻦ ھﻤﻪ ﺧﻮد آراﯾﯽ‪،‬‬
‫اﺧﺘﻼط‪ ،‬ﺿﻌﻒ اﯾﻤﺎن‪ ،‬ﺷﻨﺎﺧﺖ ﮐﻢ از ﺳﻨﺖ و ﺷﺮﯾﻌﺖ را ﻣﯽدﯾﺪ‪ ،‬ﭼﻪ ﻣﯽﺷﺪ؟! از اﻟﻠﻪ‬
‫ﻣﺘﻌﺎل ﻋﺎﻓﯿﺖ و ﺳﻼﻣﺘﯽ را ﻣﺴﺄﻟﺖ دارﯾﻢ‪.‬‬
‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﻧﺰد ﻣﺮدم رﻓﺖ و در ﻣﯿﺎنﺷﺎن ﺻﺤﺒﺖ ﮐﺮد‪ ،‬وﻗﺘﯽ ﺳﺨﻨﺎﻧﺶ ﺗﻤﺎم ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻪ‬
‫ﺑﻼل ﺑﻦ رﺑﺎح ﮐﻪ ﻣﺆذﻧﺶ ﺑﻮد‪ ،‬ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ﺑﯿﺎ ﺑﺎ ھﻢ ﻧﺰد زﻧﺎن ﺑﺮوﯾﻢ«‪.‬‬
‫او ﻧﺰد زﻧﺎن رﻓﺖ و ﺑﺎ ھﻤﺎن ﻣﻮﻋﻈﻪی ﻗﺒﻠﯽ‪ ،‬آﻧﺎن را ﭘﻨﺪ و ﻧﺼﯿﺤﺖ ﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫ﭘﺲ از ﺣﻤﺪ و ﺳﺘﺎﯾﺶ اﻟﻠﻪ و ﺳﻼم و درود ﺑﺮ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮش ﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬

‫‪ -١‬ﺑﺨﺎری‪ ،‬ﺷﻤﺎره ‪.٩٦٩‬‬

‫‪ -٢‬ﭘﯿﺶ از اﯾﻦ ﺗﺨﺮﯾﺞ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -٣‬ﺑﺨﺎری‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ٨٦٠‬و ﻣﺴﻠﻢ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪.٩٥٠‬‬
 ‫‪٢٣٣‬‬ ‫ﻧﺎﺳﭙﺎﺳﯽ ﺷﻮﻫﺮ را ﻧﮑﻨﯿﺪ‬

‫»ﺻﺪﻗﻪ ﺑﺪھﯿﺪ ﮐﻪ ﻣﻦ ﺷﻤﺎ را ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺳﺎﮐﻨﺎن آﺗﺶ دﯾﺪم«‪.‬‬

‫زﻧﯽ از ﻣﯿﺎن زﻧﮫﺎ ﺑﺮﺧﺎﺳﺖ و ﮔﻔﺖ‪ :‬ﭼﺮا ﻣﺎ ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ اھﻞ آﺗﺶ ھﺴﺘﯿﻢ؟ ﭼﻪ دﻟﯿﻠﯽ ﺑﺮ‬
‫اﯾﻦ اﻣﺮ دﻻﻟﺖ دارد و ﻋﻠﺘﺶ ﭼﯿﺴﺖ؟‬
‫اﯾﻦ ﺑﯿﺎﻧﮕﺮ آن اﺳﺖ ﮐﻪ ﻃﺎﻟﺐ ﻋﻠﻢ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺤﺚ و ﺑﺮرﺳﯽ ﮐﻨﺪ و اﮔﺮ زن ﻣﺴﻠﻤﺎن‬
‫ﻣﻮﺿﻮﻋﯽ را ﻣﺘﻮﺟﻪ ﻧﺸﺪ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ از ﻋﺎﻟﻢ ﺑﭙﺮﺳﺪ و درﺧﻮاﺳﺖ ﻓﺘﻮا ﻧﻤﺎﯾﺪ‪.‬‬
‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ اﮐﺮم ج ﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬
‫ُ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫ُ ْ ْ َ َّ ْ َ َ َ ْ‬
‫ﺐ‬‫ﺐ لﻠ ِّ‬‫َ َ‬
‫ﻳﻦ أذﻫ ِ‬ ‫د‬
‫ِ‬ ‫ﺎت َ� ْﻘﻞ َ‬
‫و‬ ‫ِ‬
‫ﺖ ﻣ ْﻦ ﻧَﺎﻗ َ‬
‫ﺼ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫� ُﻔ ْﺮ َن اﻟ َﻌﺸ َ‬
‫�‪َ ،‬ﻣﺎ َرأﻳ ْ ُ‬
‫ِ‬ ‫»ﺗ� ِﺮﺜن الﻠﻌﻦ‪ ،‬وﺗ‬
‫ٍ‬ ‫ٍ‬
‫ا� َّﻦ«) ‪» .(١‬ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ اﯾﻦ ﮐﻪ ﺷﻤﺎ ﺑﻪ ﮐﺜﺮت ﻧﻔﺮﯾﻦ ﻣﯽﮐﻨﯿﺪ و از‬ ‫ْ ْ َ ُ‬
‫ﺎزمِ ِﻣﻦ ِإﺣﺪ‬‫َْ‬ ‫َّ ُ‬
‫الﺮﺟ ِﻞ اﺤﻟ ِ‬
‫ﺷﻮھﺮانﺗﺎن ﻧﺎﻓﺮﻣﺎﻧﯽ ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﯿﺪ و ﻧﺎﺳﭙﺎﺳﯽ ﻣﯽﮐﻨﯿﺪ و ھﯿﭻ ﻧﺎﻗﺺ ﻋﻘﻞ و دﯾﻨﯽ‬
‫ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﺪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺷﻤﺎ‪ ،‬ﻣﺮدان ﻋﺎﻗﻞ را ﻓﺮﯾﺐ ﺑﺪھﺪ«‪.‬‬
‫در اﯾﻦ ھﻨﮕﺎم زﻧﺎن ﺑﺎ زﯾﻮر آﻻت و ھﺮ آﻧﭽﻪ داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺻﺪﻗﻪ دادﻧﺪ و ﺑﻼل ﻧﯿﺰ ﻟﺒﺎﺳﺶ‬
‫را ﭘﮫﻦ ﮐﺮد‪ ،‬زﯾﺮا اﯾﻨﮫﺎ ﺑﺮای ﺑﯿﺖاﻟﻤﺎل ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﯾﻦ اﻣﺮ ﻧﯿﺰ ﺑﯿﺎﻧﮕﺮ آن اﺳﺖ ﮐﻪ زن ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺑﺎ ﺳﺨﻨﺎن‪ ،‬ﭘﻮل و زﯾﻮرآﻻﺗﺶ ﻣﺸﺎرﮐﺖ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪ و ﭼﯿﺰی ﺟﺰ آﻧﭽﻪ ﻧﺰد اﻟﻠﻪ ﻣﺘﻌﺎل ﭘﯿﺶ ﻓﺮﺳﺘﺎده اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺮاﯾﺶ ﺑﺎﻗﯽ ﻧﻤﯽﻣﺎﻧﺪ و‬
‫زﯾﻮرآﻻت و ﮔﻨﺠﯿﻨﻪھﺎی واﻗﻌﯽ‪ ،‬ادب‪ ،‬ﭘﺮھﯿﺰﮔﺎری و ﭘﺎﮐﺪاﻣﻨﯽ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﻨﻈﻮر ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج از »ﻧﺎﻗﺺ ﻋﻘﻞ و دﯾﻦ« اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺷﮫﺎدت او ھﻤﺮاه ﯾﮏ زن دﯾﮕﺮ‬
‫ﻣﻌﺎدل ﯾﮏ ﺷﮫﺎدت ﻣﺮد اﺳﺖ‪ ،‬زﯾﺮا او ﻓﺮاﻣﻮﺷﮑﺎر اﺳﺖ و ﺑﻪ ﻣﺴﺎﯾﻞ ﺧﺎﻧﻪ و ﮐﺎرھﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ‬
‫او ﻣﺮﺑﻮط ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬رﺳﯿﺪﮔﯽ ﻣﯽﮐﻨﺪ و اﯾﻦ اﻣﺮ ﺑﺎﻋﺚ ﻓﺮاﻣﻮﺷﯽ و ﺿﻌﻒ ﯾﺎدآوری‬
‫ﻣﯽﮔﺮدد‪.‬‬
‫ﻧﻘﺼﺎن دﯾﻦ ﻧﯿﺰ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺣﯿﺾ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻧﻤﺎز و روزه را از او ﺳﺎﻗﻂ ﻣﯽﮔﺮداﻧﺪ‪.‬‬
‫در اﯾﻨﺠﺎ ﻣﻨﻈﻮر‪ ،‬ﭼﯿﺰی ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ ﺑﺮﺧﯽ از ﻣﺮدم ﮔﻤﺎن ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ و اﯾﻨﮑﻪ در آن‬
‫ﻧﮑﻮھﺶ زﻧﺎن اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﭼﻄﻮر ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ اﻟﻠﻪ ﻣﺘﻌﺎل ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪:‬‬
‫ُ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ ۡ َ َ َ َ ُ ۡ َ ُّ ُ ۡ َ ّ َ ٓ ُ‬
‫ِن�م ّمِن َذكر أ ۡو أ َ ٰ‬
‫ن��‬
‫ّ ُ‬
‫م‬ ‫ل‬ ‫م‬
‫ِ‬ ‫يع َ� َم َل َ� ٰ‬
‫ض ُ‬‫ِ‬ ‫﴿فٱستجاب لهم ر�هم � ِ� � أ‬
‫ٍ‬ ‫ٖ‬
‫َۡ ُ ُ ّ َۡ‬
‫ض�﴾ ]آل ﻋﻤﺮان‪.[١٩٥ :‬‬ ‫�عض�م ِم ۢن �ع ٖ‬
‫»ﭘﺲ‪ ،‬ﭘﺮوردﮔﺎرﺷﺎن دﻋﺎی آﻧﺎن را اﺟﺎﺑﺖ ﮐﺮد ]و ﻓﺮﻣﻮد ﮐﻪ‪ [:‬ﻣﻦ ِ‬
‫ﻋﻤﻞ ھﯿﭻ ﺻﺎﺣﺐ‬
‫ﻋﻤﻠﯽ از ﺷﻤﺎ را‪ ،‬از ﻣﺮد ﯾﺎ زن‪ ،‬ﮐﻪ ھﻤﻪ از ﯾﮑﺪﯾﮕﺮﯾﺪ‪ ،‬ﺗﺒﺎه ﻧﻤﯽﮐﻨﻢ«‪.‬‬

‫‪ -١‬ﺑﺨﺎری‪ ،‬ﺷﻤﺎره ‪.١٤٤٤ ،٢٠٢‬‬

 ‫ﺧﺎﻧﻪای ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﻘﻮی‬ ‫‪٢٣٤‬‬

‫ﭼﮕﻮﻧﻪ ﭼﻨﯿﻦ ﭼﯿﺰی ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ در ﻣﯿﺎن آﻧﺎن داﻧﺸﻤﻨﺪان‪ ،‬ﻓﺎﺿﻼن‪،‬‬
‫ﭘﺮھﯿﺰﮔﺎران و ﻧﯿﮑﻮﮐﺎران وﺟﻮد دارد‪.‬‬
‫ـــﻢ ﹶأ ﹾﻫــــ ﹲﻞ ﹶو ﹶأ ﹾﺧــــﺪﹶ ا ﹸن‬ ‫ـــﻞ اﻟﺰﱠ ﹶﻳﺎﻧﹺـ ﹺ‬
‫ـــﺐ ﹸﻫـ ﹾ‬ ‫ﹸﻛـ ﱡ‬ ‫ــــﻼ ﹶو ﹶﻟﻨﹶــــﺎ‬ ‫ــــﻮاﻃﹺ ﹸﻢ ﹶر ﹶﺑــــ ﹸ‬
‫ﺎت ا ﹾﻟ ﹸﻌ ﹶ‬ ‫ﹺ‬
‫ﻣﻨﱠــــﺎ ا ﹾﻟ ﹶﻔ ﹶ‬
‫ــﻬ ﹶﺮ ﹸ‬
‫ان‬ ‫ــﻮ ﹶﺳـ ﹾ‬ ‫ــﺠ ﹶﻞ ا ﹾﻟــــ ﹶﻤ ﹾﺠﺪﹶ ﹶﻋـ ﹾ‬
‫ــﺬ ﹰﺑﺎ ﹶو ﹶﻫـ ﹶ‬ ‫ﹶﻟ ﹶﺴـ ﱠ‬ ‫ﻳﺦ ﹸأ ﱠﻣ ﹶﺘﻨﹶـــــﺎ‬ ‫ﻒ اﻟﺘ ﹺ‬
‫ﱠـــــﺎر ﹸ‬ ‫ـــــﻮ ﹶأ ﹾﻧ ﹶﺼـــــ ﹶ‬
‫ﹶواﷲﹺ ﹶﻟ ﹾ‬
‫»در ﻣﯿﺎن ﻣﺎ ﻓﺎﻃﻤﻪھﺎ وﺟﻮد دارﻧﺪ ﮐﻪ ﺗﺮﺑﯿﺖ ﮐﻨﻨﺪهی واﻻ ﻣﻘﺎمھﺎ ﺑﻮدﻧﺪ و ﺗﻤﺎم‬
‫زﯾﻨﺐھﺎ ﮐﻪ از ﻣﺎ و دوﺳﺘﺎن ﻣﺎ ھﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ اﻟﻠﻪ ﺳﻮﮔﻨﺪ اﮔﺮ ﺗﺎرﯾﺦ اﻧﺼﺎف را در ﻣﻮرد اﻣﺖ‬
‫ﻣﺎ رﻋﺎﯾﺖ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺷﺐھﺎ ﺑﯿﺪار ﻣﯽﻣﺎﻧﺪ و ﻣﺠﺪ و ﻋﻈﻤﺖ را ﺑﻪ ﺷﯿﺮﯾﻨﯽ ﺛﺒﺖ ﻣﯽﮐﺮد«‪.‬‬
‫از اﯾﻨﮫﺎ ﮔﺬﺷﺘﻪ‪ ،‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ اﮐﺮم ج ھﻤﺮاه زﻧﺎن در ﻧﻘﺶھﺎی ﺑﺴﯿﺎری زﻧﺪﮔﯽ ﮐﺮد‪ ،‬او ﭘﺪر‬
‫ﺑﻮد و ﭼﻨﺪ دﺧﺘﺮ داﺷﺖ‪ ،‬ﺑﺮادر ﺑﻮد و ﭼﻨﺪ ﺧﻮاھﺮ داﺷﺖ‪ ،‬ﺷﻮھﺮ ﺑﻮد و ﭼﻨﺪ ھﻤﺴﺮ داﺷﺖ‬
‫و از ﻧﺰدﯾﮑﺎن ﺑﻮد و ﻋﻤﻪ و ﺧﺎﻟﻪ داﺷﺖ‪.‬‬
‫از ﺟﻤﻠﻪ ﻣﺴﺎﯾﻞ ﺟﺪﯾﺪ و ﺗﺎزه‪:‬‬
‫اول‪ :‬ﻓﻀﻞ و ﺑﺮﺗﺮی ﺻﺪﻗﻪی زﻧﺎن و ھﻤﭽﻨﯿﻦ ﻣﺮدان و اﯾﻨﮑﻪ از آﺗﺶ رھﺎﯾﯽ‬
‫ﻣﯽﺑﺨﺸﺪ‪.‬‬
‫ﻓﺮزﻧﺪان »ﻻ اﻟﻪ اﻻ اﻟﻠﻪ« و ای ﻧﻮادﮔﺎن ﻣﺤﻤﺪ ﻓﺮﺳﺘﺎدهی اﻟﻠﻪ! ﺻﺪﻗﻪ ﺑﺪھﯿﺪ‪.‬‬ ‫ِ‬ ‫ای‬
‫ﺻﺪﻗﻪ ﭼﯿﺴﺖ؟ ﺻﺪﻗﻪ ھﯿﭻ ﻣﺮز ﭘﺎﯾﯿﻦ و ﺑﺎﻻﯾﯽ ﻧﺪارد‪ .‬ﭘﺎﯾﯿﻦﺗﺮﯾﻦ ﻣﻘﺪار ﺻﺪﻗﻪ‪،‬‬
‫ﻟﺒﺨﻨﺪ‪ ،‬ﺳﺨﻦ ﻧﯿﮑﻮ و ﺑﺮداﺷﺘﻦ ﻣﻮﺟﺒﺎت آزار و اذﯾﺖ از ﺳﺮ راه ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻣﺎ در ﻣﻮرد‬
‫ﺑﺎﻻﺗﺮﯾﻦ ﻣﻘﺪار ﺻﺪﻗﻪ‪ ،‬ﺑﻪ اﯾﻦ ﻓﺮﻣﺎﯾﺶ اﻟﮫﯽ ﮔﻮش ﮐﻦ‪:‬‬
‫�‬
‫ُّ‬
‫�‬ ‫ل‬ ‫ب‬‫ا‬‫ن‬‫س‬ ‫ع‬‫ب‬‫س‬ ‫ت‬ ‫ت‬‫ب‬‫�‬
‫َ‬
‫َّ َ َ َ َ َّ َ َ ۡ َ ۡ َ َ َ َ‬
‫أ‬ ‫ة‬ ‫ب‬‫ح‬ ‫ل‬ ‫ث‬‫م‬ ‫ك‬ ‫ِ‬ ‫�‬ ‫ٱ‬ ‫يل‬ ‫ب‬ ‫ون أَ ۡم َ�ٰل َ ُه ۡم � َ‬
‫س‬
‫َّ َ ُ َّ َ ُ ُ َ‬
‫﴿مثل ٱ�ِين ينفِق‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫� َ�ٰس ٌِع َعل ٌ‬‫� يُ َ�ٰعِ ُف ل َِمن � َ َشا ٓ ُء َوٱ َّ ُ‬ ‫�بلَة ّمِاْئ َ ُة َح َّبة� َوٱ َّ ُ‬
‫ُ ُ‬
‫ِيم‪] ﴾٢٦١‬اﻟﺒﻘﺮة‪.[٢٦١ :‬‬ ‫ۚ‬ ‫ٖ‬ ‫س ٖ‬
‫َ‬
‫اﻣﻮال ﺧﻮد را در راه اﻟﻠﻪ اﻧﻔﺎق ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ھﻤﺎﻧﻨﺪ داﻧﻪای‬
‫ِ‬ ‫]ﺻﺪﻗﺎت[ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ‬
‫ِ‬ ‫» َﻣﺜﻞ‬
‫اﺳﺖ ﮐﻪ ھﻔﺖ ﺧﻮﺷﻪ ﺑﺮوﯾﺎﻧﺪ ﮐﻪ در ھﺮ ﺧﻮﺷﻪای ﺻﺪ داﻧﻪ ﺑﺎﺷﺪ و اﻟﻠﻪ ﺑﺮای ھﺮﮐﺲ ﮐﻪ‬
‫ﺑﺨﻮاھﺪ ]آن را[ ﭼﻨﺪ ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬و اﻟﻠﻪ ﮔﺸﺎﯾﺸﮕﺮ داﻧﺎﺳﺖ«‪.‬‬
‫و در ﺣﺪﯾﺚ ﺻﺤﯿﺤﯽ از رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج آﻣﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ ﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬
‫َ َّ َ َ ُ ُ ْ ُ ْ َ‬
‫ﺊ اﺨﻟ َ ِﻄﻴﺌَﺔ«) ‪» .(١‬ﺻﺪﻗﻪ ﮔﻨﺎه را ﺧﺎﻣﻮش ﻣﯽﮐﻨﺪ«‪.‬‬‫»والﺼﺪﻗﺔ �ﻄ ِﻔ‬

‫‪ -١‬اﺣﻤﺪ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ،٢١٧٥٦ ،٢١٦٣٩‬ﺗﺮﻣﺬی‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ،٢٦٨٣‬ﻧﺴﺎﯾﯽ در اﻟﮑﺒﺮی‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ،١١٢٨٩‬اﺑﻦ‬

‫ﻣﺎﺟﻪ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ٤٠٥٩‬و ر‪.‬ک‪ :‬اﻟﻤﺸﮑﺎة‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪.٢٩‬‬
 ‫‪٢٣٥‬‬ ‫ﻧﺎﺳﭙﺎﺳﯽ ﺷﻮﻫﺮ را ﻧﮑﻨﯿﺪ‬

‫در ﺣﺪﯾﺚ دﯾﮕﺮی از ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج آﻣﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ ﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬

‫َّ ِّ َ َ َّ َ َ َ ُ‬ ‫َّ‬ ‫» َﻣ ْﻦ ﺗَ َﺼ َّﺪ َق ﺑ َﻌ ْﺪل َ� ْﻤ َﺮ ٍة ِﻣ ْﻦ َﻛ ْﺴﺐ َﻃﻴِّﺐ‪َ ،‬و َﻻ َ� ْﻘﺒَ ُﻞ ُ‬
‫اﷲ �ﺘَﻘﺒَّﻠ َﻬﺎ‬ ‫اﷲ إِﻻ اﻟﻄﻴﺐ ‪،‬و�ن‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬
‫ْ َ َ ) ‪(١‬‬ ‫َ َ ُ َ ِّ َ َ ُ ُ ْ َ ُ َّ ُ َ َّ َ ُ َ ْ َ‬ ‫ُ َّ ُ ِّ َ َ‬ ‫َ‬
‫ﺎﺣ ِﺒ ِﻪ‪ ،‬ﻛﻤﺎ ﻳﺮ� أﺣﺪ�ﻢ ﻓﻠﻮه‪ ،‬ﺣﻰﺘ ﺗ�ﻮن ِﻣﺜﻞ اﺠﻟﺒ ِﻞ« ‪» .‬اﻟﻠﻪ‬ ‫ِ�ﻴ ِﻤﻴ ِﻨ ِﻪ ‪� ،‬ﻢ ﻳ َﺮ�ﻴﻬﺎ لِﺼ ِ‬
‫ﻓﻘﻂ از ﻣﺎل ﺣﻼل‪ ،‬ﺻﺪﻗﻪ ﻗﺒﻮل ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬و ھﺮﮐﺲ ﺑﻪ اﻧﺪازهی ﯾﮏ داﻧﻪ ﺧﺮﻣﺎ‪ ،‬از ﻣﺎل‬
‫ﺣﻼل‪ ،‬ﺻﺪﻗﻪ دھﺪ‪ ،‬اﻟﻠﻪ آن را در دﺳﺖ راﺳﺖ ﺧﻮد ﻣﯽﮔﯿﺮد و ﺑﺮای ﺻﺎﺣﺒﺶ ﭼﻨﺎن‬
‫ﭘﺮورش ﻣﯽدھﺪ »ﺑﺰرگ ﻣﯽﮐﻨﺪ« ﮐﻪ ﺷﻤﺎ ﮐﺮه اﺳﺐ ﺧﻮد را ﭘﺮورش ﻣﯽدھﯿﺪ ﺗﺎ اﯾﻨﮑﻪ آن‬
‫داﻧﻪی ﺧﺮﻣﺎ‪ ،‬ﺑﻪاﻧﺪازهی ﯾﮏ ﮐﻮه ﺷﻮد«‪.‬‬
‫در ﺣﺪﯾﺚ ﺻﺤﯿﺢ دﯾﮕﺮی آﻣﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ ﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬
‫ِّ َ َ َ ُ ْ َ َ ْ َ‬ ‫ُ ُّ ْ‬
‫ﺎس«) ‪» .(٢‬ھﺮ ﺷﺨﺺ در ﺳﺎﯾﻪی ﺻﺪﻗﺎﺗﺶ‬ ‫»ﻞﻛ ام ِﺮي ٍء ِﻲﻓ ِﻇﻞ ﺻﺪﻗ ِﺘ ِﻪ �ﻘﻰﻀ �� اﻨﻟَّ ِ‬
‫اﺳﺖ ﺗﺎ اﯾﻨﮑﻪ در ﻣﯿﺎن ﻣﺮدم داوری ﺷﻮد«‪.‬‬
‫و اﺣﺎدﯾﺚ دﯾﮕﺮ از ﺟﻤﻠﻪ ﺣﺪﯾﺜﯽ ﮐﻪ در ﺻﺤﯿﺤﻦ آﻣﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ ﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬
‫ْ ً‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َّ‬ ‫َ ُ ُ َ ُ‬ ‫َّ َ َ َ َ ْ َ‬ ‫َ ْ َْ ُ ْ ُ ْ َ ُ‬
‫�ﻻ ِن‪� ،‬ﻴَﻘﻮل أ َﺣ ُﺪﻫ َﻤﺎ‪ :‬الﻠ ُﻬ َّﻢ أﻋ ِﻂ ُﻣﻨ ِﻔﻘﺎ‬ ‫»ﻣﺎ ِﻣﻦ ﻳﻮمٍ ﻳﺼ ِﺒﺢ اﻟ ِﻌﺒ َﺎد ِ�ﻴ ِﻪ‪ِ ،‬إﻻ مﻠﺎﻜ ِن � ِ‬
‫ً ًََ‬ ‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫ُ ُ ْ َ‬ ‫َ ًَ‬
‫ﺧﻠﻔﺎ ‪َ ،‬و َ�ﻘﻮل اﻵﺧ ُﺮ‪ :‬الﻠ ُﻬ َّﻢ أﻋ ِﻂ ُم ْﻤ ِﺴﺎﻜ ﺗﻠﻔﺎ«) ‪» .(٣‬ھﺮ روزی ﮐﻪ ﺑﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬ﺻﺒﺢ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪،‬‬
‫دو ﻓﺮﺷﺘﻪ از آﺳﻤﺎن ﻧﺎزل ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﯾﮑﯽ ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ‪ :‬ﯾﺎ اﻟﻠﻪ! ﺑﻪ ﮐﺴﯽﮐﻪ در راه ﺗﻮ اﻧﻔﺎق‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻋﻮض ﺑﺪه و دﯾﮕﺮی ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ‪ :‬ﯾﺎ اﻟﻠﻪ! ﺑﻪ ﮐﺴﯽﮐﻪ از اﻧﻔﺎق‪ ،‬ﺧﻮدداری ﻣﯽﮐﻨﺪ‪،‬‬
‫ﺿﺮر و زﯾﺎن ﺑﺮﺳﺎن«‪.‬‬
‫ﺻﺪﻗﻪ اﻧﻮاع و اﻗﺴﺎم ﺑﺴﯿﺎری دارد ﮐﻪ ﺑﺰرگﺗﺮﯾﻦ و واﻻﺗﺮﯾﻨﺶ‪ ،‬ﺑﻨﺎ ﺑﺮ ﮔﻔﺘﻪی اﺑﻦ‬
‫ﻗﯿﻢ‪ ،‬ﺻﺪﻗﻪ ﺑﺎ ﻋﻠﻢ‪ ،‬ﺳﭙﺲ ﺻﺪﻗﻪ ﺑﺎ ﻧﻔﺲ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺪﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﮐﻪ ﺧﻮﻧﺖ در راه اﻟﻠﻪ رﯾﺨﺘﻪ‬
‫ﺷﻮد و روﺣﺖ را ﺑﻪ اﻟﻠﻪ ﺑﻔﺮوﺷﯽ‪.‬‬
‫اﳉ ﹺ‬ ‫ﹺ‬ ‫ﹺ‬ ‫ﳚﻮ ﹸد ﺑﹺﺎﻟﻨﱠ ﹾﻔ ﹺ‬
‫ﻮد‬‫ﺲ ﹶأ ﹾﻗ ﹶﺼﯽ ﹶﻏﺎ ﹶﻳﺔ ﹾ ﹸ‬ ‫ﺲ ﹶأ ﹾن ﹶﺿ ﱠﻦ اﻟﺒﹶﺨ ﹸﻴﻞ ﹺ ﹶﲠﺎ ‪ ...‬ﹶو ﹾ ﹸ‬
‫اﳉﻮ ﹸد ﺑﹺﺎﻟﻨﱠ ﹾﻔ ﹺ‬ ‫ﹶﹸ‬
‫»او ﺟﺎﻧﺶ را ﻣﯽﺑﺨﺸﺪ اﮔﺮ ﺑﺨﯿﻞ‪ ،‬از ﺑﺨﺸﺶ آن ﺑﺨﻞ ﻣﯽورزد‪ ،‬ﺑﺨﺸﺶ و ﻋﻄﺎی‬
‫ﺟﺎن‪ ،‬ﺑﺰرگﺗﺮﯾﻦ ﺳﺨﺎوت اﺳﺖ«‪.‬‬

‫‪ -١‬ﺑﺨﺎری‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ٧٢٦٤ ،١٣٩٠‬و ﻣﺴﻠﻢ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ٢٢٩٦‬و »ﻓﻠﻮ« ھﻤﺎن ﮐﺮه اﺳﺐ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -٢‬اﺣﻤﺪ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ،١٧٠٠٦‬اﺑﻦ ﺧﺰﯾﻤﻪ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ،٢٤١٦‬اﺑﻦ ﺣﺒﺎن‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ،٣٢٧٦‬ﺑﯿﮫﻘﯽ در ﺳﻨﻨﺶ‪،‬‬
‫ﺣﺪﯾﺚ ‪ ،٧٧٧٣‬و ﺣﺎﮐﻢ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪.١٥٥٠‬‬
‫‪ -٣‬ﺑﺨﺎری‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ١٤٢٣‬و ﻣﺴﻠﻢ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪.٢٢٨٩‬‬
 ‫ﺧﺎﻧﻪای ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﻘﻮی‬ ‫‪٢٣٦‬‬

‫از ﺟﻤﻠﻪ اﻧﻮاع ﺻﺪﻗﻪ‪ ،‬ﺻﺪﻗﻪ ﺑﺎ وﻗﺖ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮﺧﯽ از اﻓﺮاد ﻧﯿﮑﻮﮐﺎر ﺻﺎﻟﺢ را ﻣﯽﺑﯿﻨﯿﻢ‬
‫ﮐﻪ ﺷﺒﺎﻧﻪ روز وﻗﺖﺷﺎن را ﺻﺮف ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻧﻪ اﺳﺘﺮاﺣﺘﯽ دارﻧﺪ و ﻧﻪ ﺧﻮاﺑﯽ‪،‬‬
‫ﺑﻠﮑﻪ ھﻤﻪ را ﺻﺮف ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻫـــﺐ ﹺﱄ ﹸﻓـ ﹺ‬ ‫ــــﺎل ﺻـ ﹺ‬
‫ــﺪﻳﺖ ﹶﻛـــ ﹶﺮی ﹶﻋ ﹾﻴﻨﹶ ﹾﻴـــ ﹶﻚ ﹶﱂ ﹾ ﹶﻳـــﻨﹶ ﹺﻢ‬ ‫ﹶ ﹾ‬ ‫ــــﺎﺣ ﹸﺒ ﹸﻪ‬ ‫ﹸﻣ ﹶﺘـــــ ﱠﻴ ﹲﻢ ﺑﹺﺎﻟﻨﱠـــــﺪﹶ ی ﹶﻟـ ﹾ‬
‫ــــﻮ ﹶﻗـ ﹶ ﹶ‬
‫ﮔﻮﯾﺪ‪ :‬اﮔﺮ ﺧﻮاب ﭼﺸﻤﺎﻧﺶ را ﺑﺨﻮاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﮐﺮم و ﺑﺨﺸﺶ ھﺮﮔﺰ ﻧﻤﯽﺧﻮاﻧﺪ‪.‬‬
‫اﯾﻦ از وﯾﮋﮔﯽھﺎی ﺟﻮانﻣﺮدان اﺳﺖ ﮐﻪ وﻗﺖﺷﺎن را ﻣﯽﺑﺨﺸﻨﺪ و در اﺧﺘﯿﺎر دﯾﮕﺮان‬
‫ﻗﺮار ﻣﯽدھﻨﺪ‪.‬‬
‫از دﯾﮕﺮ اﻧﻮاع آن‪ ،‬ﺑﺨﺸﺶ ﻣﺎل اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺪﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﮐﻪ در ھﺮﮔﻮﻧﻪ ﻧﯿﺎز و اﺣﺘﯿﺎﺟﯽ‬
‫اﻧﻔﺎق ﮐﻨﯽ‪.‬‬
‫رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج زن را ﺑﻪ ﺻﺪﻗﻪ دادن ﺑﺴﯿﺎر ﺳﻔﺎرش ﻧﻤﻮده اﺳﺖ زﯾﺮا ﺑﺮﺧﯽ از زﻧﺎن‬
‫ﭘﺴﺖ ﺻﻔﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺴﯿﺎر ﻟﻌﻨﺖ‪ ،‬دﺷﻨﺎم و ﻧﺎﺳﺰا ﻣﯽﮔﻮﯾﻨﺪ و اﯾﻦ از ﮔﻨﺎھﺎﻧﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻓﻘﻂ‬
‫ﺻﺪﻗﻪ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺟﺎﯾﺶ را ﺑﮕﯿﺮد‪ .‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج‪ ،‬زﻧﺎن را ﻣﺘﻮﺟﻪ اﯾﻦ ﻣﻄﻠﺐ ﻧﻤﻮد ﮐﻪ او‬
‫ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ از ﻟﺒﺎس‪ ،‬ﻃﻼ‪ ،‬ﻣﺎل و ﺛﺮوت و ﮐﺎر ﻧﯿﮑﺶ ﺻﺪﻗﻪ دھﺪ و ﭘﺎداش آن را ﻧﺰد اﻟﻠﻪ‬
‫ﺗﺒﺎرک و ﺗﻌﺎﻟﯽ ﺧﻮاھﺪ ﯾﺎﻓﺖ‪.‬‬
‫وﻗﺘﯽ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ اﻟﻠﻪ ج در ﻣﺼﻠﯽ‪ ،‬ﺑﻪ دادن ﺻﺪﻗﻪ ﻓﺮﻣﺎن داد – اﯾﻦ ﺣﺪﯾﺚ در ﺻﺤﯿﺤﯿﻦ‬
‫آﻣﺪه اﺳﺖ – زﯾﻨﺐ ھﻤﺴﺮ ﻋﺒﺪاﻟﻠﻪ ﺑﻦ ﻣﺴﻌﻮد س ﻧﯿﺰ در ﻣﯿﺎن ﺣﺎﺿﺮان ﻧﺸﺴﺘﻪ ﺑﻮد‪ .‬او‬
‫ﺑﺮﺧﺎﺳﺖ و ﭘﺲ از ﺷﻨﯿﺪن ﻣﻮﻋﻈﻪ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪ رﻓﺖ و زﯾﻮرآﻻت و ﻃﻼ و ﻧﻘﺮهاش را ﺑﺮداﺷﺖ‬
‫و از ﺧﺎﻧﻪ ﺧﺎرج ﺷﺪ‪ .‬اﺑﻦ ﻣﺴﻌﻮد او را در راه دﯾﺪ و ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﻪ ﮐﺠﺎ ﻣﯽروی؟‬
‫او ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣﯽروم ﺗﺎ آﻧﮫﺎ را ﺻﺪﻗﻪ ﺑﺪھﻢ‪ .‬اﺑﻦ ﻣﺴﻌﻮد ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣﻦ و ﻓﺮزﻧﺪت ﺑﻪ اﯾﻦ‬
‫ﺻﺪﻗﻪ ﻣﺴﺘﺤﻖﺗﺮﯾﻢ‪.‬‬
‫او ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻧﻪ‪ ،‬ﺗﺎ وﻗﺘﯽ ﮐﻪ از رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ﺑﭙﺮﺳﻢ‪ .‬او ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪی رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج رﻓﺖ و‬
‫ﺑﻼل‪ ،‬ﺟﻠﻮی در ﻧﮕﮫﺒﺎﻧﯽ ﻣﯽداد‪ .‬زﯾﻨﺐ ﺑﻪ ﺑﻼل ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣﯽﺧﻮاھﻢ ﺑﺎ رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ﻣﻼﻗﺎت‬
‫ﮐﻨﻢ‪ .‬ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺗﻮ ﮐﻪ ھﺴﺘﯽ؟ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣﻦ زﯾﻨﺐ ھﻤﺴﺮ اﺑﻦ ﻣﺴﻌﻮد ھﺴﺘﻢ‪.‬‬
‫اﯾﻦ دال ﺑﺮ آن اﺳﺖ ﮐﻪ داﻧﺴﺘﻦ ﻧﺎم زﻧﺎن در اﺳﻼم‪ ،‬در ﺻﻮرﺗﯽ ﮐﻪ زن ﻋﺎﻗﻞ‪،‬‬
‫ﺑﺎﺣﺠﺎب و ﺧﺮدﻣﻨﺪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﯾﺮادی ﻧﺪارد‪.‬‬
 ‫‪٢٣٧‬‬ ‫ﻧﺎﺳﭙﺎﺳﯽ ﺷﻮﻫﺮ را ﻧﮑﻨﯿﺪ‬

‫ﺑﻼل س ﻧﺰد ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج رﻓﺖ و ﮔﻔﺖ‪ :‬زﯾﻨﺐ از ﺷﻤﺎ اﺟﺎزهی ورود ﻣﯽﺧﻮاھﺪ – در‬
‫ﻣﺪﯾﻨﻪ ﺣﺪودا ھﻔﺖ زﯾﻨﺐ ﺑﻮد‪ .‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﻟﺒﺨﻨﺪی زد و ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ﮐﺪام زﯾﻨﺐ« او ﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫زﯾﻨﺐ ھﻤﺴﺮ اﺑﻦ ﻣﺴﻌﻮد‪.‬‬
‫زﯾﻨﺐ ﻧﺰد رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج آﻣﺪ و در اﯾﻦ ﺑﺎره از او ﭘﺮﺳﯿﺪ‪ ،‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﺑﻪ او ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬اﺑﻦ‬
‫ﻣﺴﻌﻮد راﺳﺖ ﮔﻔﺖ‪ .‬ھﻤﺴﺮ و ﻓﺮزﻧﺪت ﻣﺴﺘﺤﻖﺗﺮﯾﻦ ﮐﺴﺎن ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺻﺪﻗﻪات ھﺴﺘﻨﺪ«‪.‬‬
‫او زﯾﻮرآﻻﺗﺶ را ﺑﻪ ﺷﻮھﺮ ﻓﻘﯿﺮش داد) ‪.(١‬‬
‫اﯾﻦ ﺑﯿﺎﻧﮕﺮ آن اﺳﺖ ﮐﻪ زن ﺑﺎﯾﺪ زﮐﺎت ﻣﺎﻟﺶ را ﺑﻪ ﺷﻮھﺮ ﻓﻘﯿﺮش ﺑﺪھﺪ و اﯾﻦ ﻓﺘﻮای‬
‫ﻋﻠﻤﺎﺳﺖ‪.‬‬
‫دوم‪ :‬اﯾﻦ ﮔﻔﺘﻪ رﺳﻮل اﻟﻠﻪ‪» :‬ﻧﺎﺳﭙﺎﺳﯽ ﺷﻮھﺮانﺷﺎن را ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ«‪ .‬ﮐﻔﺮان‪ ،‬ﻣﺼﺪر‬
‫اﺳﺖ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎی ﭘﻮﺷﺎﻧﺪن‪.‬‬
‫وف«‬ ‫رض« ﯾﻌﻨﯽ ﮔﯿﺎه را در زﻣﯿﻦ ﭘﻮﺷﺎﻧﺪم و » ﹶﻛ ﹶﻔ ﹶﺮ اﳌﹶ ﹸ‬
‫ﻌﺮ ﹶ‬ ‫ﺎت ﹺﰲ اﻷﹶ ﹺ‬ ‫ﮔﻮﯾﻨﺪ‪ » :‬ﹶﻛ ﹶﻔ ﹸ‬
‫ﺮت اﻟﻨﱠ ﹶﺒ ﹶ‬
‫ﯾﻌﻨﯽ ﭘﻮﺷﺎﻧﺪن ﻧﯿﮑﯽ‪.‬‬
‫ﮐﺎﻓﺮ ﺑﺪﯾﻦ ﺧﺎﻃﺮ ﭼﻨﯿﻦ ﻧﺎﻣﯿﺪه ﺷﺪه اﺳﺖ زﯾﺮا ﻧﯿﮑﯽ اﻟﻠﻪ و آﯾﺎت و ﻧﺸﺎﻧﻪھﺎی اﻟﮫﯽ را‬
‫اﻧﮑﺎر ﻧﻤﻮده اﺳﺖ‪ .‬اﻟﻠﻪ ﺳﺒﺤﺎﻧﻪ و ﺗﻌﺎﻟﯽ ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪:‬‬
‫ُ ۡ ُ‬
‫ك َّف َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫﴿ ُ� ۡعج ُ‬
‫ار ۗ﴾ ]اﻟﻔﺘﺢ‪.[٢٩ :‬‬ ‫ب ٱ ُّلز َّراع ِ�َغِيظ ب ِ ِهم ٱل‬ ‫ِ‬
‫»ﺑﺮﺧﯽ از ﻣﻔﺴﺮان ﮔﻮﯾﻨﺪ‪» :‬ﮐﻔﺎر« ھﻤﺎن ﮐﺸﺎورزاناﻧﺪ‪ ،‬زﯾﺮا آﻧﺎن ﮔﯿﺎه را در زﻣﯿﻦ‬
‫ﻣﺨﻔﯽ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ و آن را ﺑﺎ ﺧﺎک ﻣﯽﭘﻮﺷﺎﻧﻨﺪ‪.‬‬
‫دﯾﮕﺮان ﮔﻔﺘﻪاﻧﺪ‪ :‬ﻣﻨﻈﻮر از »ﮐﻔﺎر« ھﻤﺎن ﮐﺎﻓﺮان ﻣﻌﺮوف اﺳﺖ‪ ،‬ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ اﻟﻠﻪ‪،‬‬
‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ و روز ﻗﯿﺎﻣﺖ را اﻧﮑﺎر ﮐﺮدهاﻧﺪ‪.‬‬
‫» َاﻟﻌ ِﺸﯿﺮ« ھﻤﺎن ﺷﻮھﺮ اﺳﺖ و از ﮐﻠﻤﻪی ﻣﻌﺎﺷﺮت و ھﻤﻨﺸﯿﻨﯽ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ۡ ۡ‬ ‫َ ُ ُ‬
‫�وه َّن ب ِٱل َمع ُر ِ �‬
‫وف﴾ ]اﻟﻨﺴﺎء‪» [١٩ :‬و ﺑﺎ آﻧﮫﺎ ﺑﻪ ﺷﺎﯾﺴﺘﮕﯽ رﻓﺘﺎر‬ ‫اﻟﻠﻪ ﻣﺘﻌﺎل ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪ِ �﴿ :‬‬
‫ﮐﻨﯿﺪ« از ﺟﻤﻠﻪ ﻋﻠﻞ وارد ﺷﺪن ﺑﻪ آﺗﺶ‪ ،‬اﻧﮑﺎر ﻧﯿﮑﯽ ﺷﻮھﺮ از ﺟﺎﻧﺐ ھﻤﺴﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﭼﻨﯿﻦ اﻧﮑﺎری از ﻃﺒﯿﻌﺖ و ﺳﺮﺷﺖ زﻧﺎن اﺳﺖ – ﺟﺰ ﮐﺴﯽﮐﻪ اﻟﻠﻪ ﺑﻪ آﻧﺎن رﺣﻢ ﮐﻨﺪ –‬
‫ﭘﺲ ﻧﯿﮑﯽھﺎ و ﮐﺎرھﺎﯾﺖ ھﺮﮔﺰ او را راﺿﯽ و ﺧﺸﻨﻮد ﻧﻤﯽﺳﺎزد ﻣﮕﺮ اﯾﻨﮑﻪ زﻧﯽ ﺻﺎﻟﺢ‪،‬‬
‫ﺑﺎﺗﻘﻮا و ﻋﺒﺎدتﮔﺰار ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪ -١‬اﯾﻦ ﺣﺪﯾﺚ ﭘﯿﺶ از اﯾﻦ از اﺑﯽ ﺳﻌﯿﺪ ﺧﺪری س رواﯾﺖ ﺷﺪ و در ﺑﺨﺎری ﻧﯿﺰ از زﯾﻨﺐ ھﻤﺴﺮ ﻋﺒﺪاﻟﻠﻪ‬
‫رواﯾﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ١٤٤٨‬و ﻣﺴﻠﻢ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪.٢٢٧١‬‬
 ‫ﺧﺎﻧﻪای ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﻘﻮی‬ ‫‪٢٣٨‬‬

‫ﺣﮑﻤﺖ اﻟﻠﻪ اﯾﺠﺎب ﻧﻤﻮد ﮐﻪ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج در ﺧﺎﻧﻪاش ﺑﺎ ھﻢ و ﻏﻢ‪ ،‬ﻏﯿﺮت‪ ،‬ﻣﺸﮑﻼت و‬

‫ُ‬
‫روﯾﺪادھﺎی زن زﻧﺪﮔﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬او ﻧﻪ زن داﺷﺖ و درون و اﻓﮑﺎرﺷﺎن را ﺷﻨﺎﺧﺖ و از ﺣﺎل و‬
‫روز ﻣﺮدم ﻣﻄﻠﻊ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺮدی ﻧﺰد او آﻣﺪ و از ھﻤﺴﺮش ﺷﮑﺎﯾﺖ ﮐﺮد‪ .‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬آﻧﺎن ﺷﺮی ﻏﺎﻟﺐ‬
‫ﺑﺮای ﻏﻠﺒﻪﮐﻨﻨﺪه ھﺴﺘﻨﺪ«) ‪ .(١‬ﯾﻌﻨﯽ زﻧﺎن ھﻤﻮاره ﭼﯿﺰه و ﻏﺎﻟﺐ ھﺴﺘﻨﺪ اﮔﺮﭼﻪ ﮐﻪ ﺗﻮ ﺑﺎرھﺎ‬
‫و ﺑﺎرھﺎ ﺳﻌﯽ و ﺗﻼش ﮐﻨﯽ‪.‬‬
‫اﺑﻮ اﯾﻮب س ﺑﻪ دﯾﺪار ﻋﺒﺪاﻟﻠﻪ ﺑﻦ ﻋﻤﺮ ب در ﺧﺎﻧﻪاش رﻓﺖ‪ ،‬او ﯾﮑﯽ از ﭘﺮھﯿﺰﮔﺎران‬
‫ﺻﺤﺎﺑﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎ اﯾﻦ ﺣﺎل دﯾﺪ ﺑﺮ دﯾﻮارھﺎی ﺧﺎﻧﻪاش ﭘﺮدهھﺎی زﯾﺒﺎ آوﯾﺰان اﺳﺖ و اﯾﻦ‬
‫ھﻤﻪ رﻓﺎه و ﺗﺠﻤﻼﺗﺶ را اﻧﮑﺎر ﻧﻤﻮد‪ .‬اﺑﻦ ﻋﻤﺮ ﮔﻔﺖ‪ :‬در اﯾﻦ اﻣﺮ‪ ،‬زﻧﺎن ﺑﺮ ﻣﺎ ﭼﯿﺮه ﮔﺸﺘﻨﺪ‬
‫ای اﺑﻮ اﯾﻮب!‬
‫ﻣﺮدی ﻧﺰد ﻋﻤﺮ ﺑﻦ ﺧﻄﺎب آﻣﺪ ﺗﺎ از ھﻤﺴﺮش ﺷﮑﺎﯾﺖ ﮐﻨﺪ‪ .‬وﻗﺘﯽ ﺑﻪ در ﻧﺰدﯾﮏ ﺷﺪ‬
‫اﻟﻠﻪ‬
‫ﺻﺪای ھﻤﺴﺮش را ﺷﻨﯿﺪ ﮐﻪ از ﺻﺪای ﻋﻤﺮ ﺑﻠﻨﺪﺗﺮ ﺑﻮد! او ﺑﺎ ﺧﻮد ﮔﻔﺖ‪» :‬ای ﺑﻨﺪهی ِ‬
‫اﻟﻠﻪ ﯾﺎرﯾﮕﺮ‪ ،‬ﻧﯿﺎز ﺑﻪ ﯾﺎری رﺳﺎﻧﯽ‬
‫ﯾﺎرﯾﮕﺮ‪ ،‬ﻧﺰد ﺗﻮ آﻣﺪم ﺗﺎ ﻣﺮا ﯾﺎری دھﯽ‪ ،‬ﺗﻮ ﺧﻮد ای ﺑﻨﺪهی ِ‬
‫داری؟!«‬
‫او در زد و اﯾﻦ ﻣﻄﻠﺐ را ﺑﻪ او ﮔﻔﺖ‪ .‬ﻋﻤﺮ ﻣﺮدی ﺑﺎ ﺣﮑﻤﺖ ﺑﻮد ﭘﺲ ﮔﻔﺖ‪ :‬زﻧﺪﮔﯽ ﺑﺎ‬
‫ﻧﯿﮑﯽ ﻣﯽﮔﺬرد‪ ،‬او ھﻤﺴﺮم اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺮاﯾﻢ ﻧﺎن ﻣﯽﭘﺰد‪ ،‬ﻟﺒﺎﺳﻢ را ﻣﯽﺷﻮﯾﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻦ ﺧﺪﻣﺖ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪ و اﮔﺮ ﻣﻦ ﺑﺎ او ﻟﻄﯿﻒ و ﻣﮫﺮﺑﺎن ﻧﺒﺎﺷﻢ‪ ،‬ھﺮﮔﺰ ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﺴﺘﯿﻢ ﺳﺎلھﺎ در ﮐﻨﺎر ھﻢ‬
‫زﻧﺪﮔﯽ ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬ﯾﺎ آنﮔﻮﻧﻪ ﮐﻪ او ﻓﺮﻣﻮد‪.‬‬
‫ﭘﺲ ﺑﺎﯾﺪ زن را ﺑﺎ ﻣﻼﯾﻤﺖ و ﻧﺮﻣﯽ ﻧﺼﯿﺤﺖ ﮐﺮد و رﻓﺘﺎرش را ﺗﺤﻤﻞ ﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫در ﺣﺪﯾﺚ ﺻﺤﯿﺤﯽ آﻣﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪی ﻓﺎﻃﻤﻪ دﺧﺘﺮش آﻣﺪ ﺗﺎ‬
‫ﺑﺒﯿﻨﺪ ﻋﻠﯽ ﮐﺠﺎﺳﺖ‪ .‬او ﮔﻔﺖ‪ :‬او را ﺧﺸﻤﮕﯿﻦ ﻧﮑﺮدم و او از ﺧﺎﻧﻪ ﺑﯿﺮون رﻓﺖ) ‪ .(٢‬ﯾﻌﻨﯽ‬
‫ﻓﺎﻃﻤﻪ و ﻋﻠﯽ ﺑﺎ ھﻢ ﺑﮕﻮ ﻣﮕﻮ ﮐﺮدهاﻧﺪ‪.‬‬
‫آﻧﮫﺎ ﻋﻠﯽ و ﻓﺎﻃﻤﻪ ھﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﭘﺲ دﯾﮕﺮان ﭼﻪ ﮐﻨﻨﺪ؟!‬
‫زن ﺑﺎﯾﺪ در ﻣﻮرد ﺷﻮھﺮش از اﻟﻠﻪ ﺑﺘﺮﺳﺪ‪ .‬در ﺣﺪﯾﺚ ﺻﺤﯿﺤﯽ از اﺑﯽ اﻣﺎﻣﻪ از رﺳﻮل‬
‫اﻟﻠﻪ ج آﻣﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ ﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬

‫‪ -١‬اﺣﻤﺪ ﺷﻤﺎرهی ‪.٦٨٦٧‬‬

‫‪ -٢‬ﺑﺨﺎری‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ٤٣٦‬و ﻣﺴﻠﻢ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪.٦١٨٢‬‬
 ‫‪٢٣٩‬‬ ‫ﻧﺎﺳﭙﺎﺳﯽ ﺷﻮﻫﺮ را ﻧﮑﻨﯿﺪ‬
‫َ‬ ‫ﺟ َﻬﺎ َد َﺧﻠَ ْ‬
‫ﺖ َﺟﻨَّﺔ َر ِّ� َﻬﺎ«) ‪.(١‬‬ ‫ﺖ َﺷ ْﻬ َﺮ َﻫﺎ َوأَ َﻃ َ‬
‫ﺎﻋ ْ‬
‫ﺖ َز ْو َ‬ ‫الﻤ ْﺮأَ ُة َﻤﺧْ َﺴ َﻬﺎ َو َﺻ َ‬
‫ﺎﻣ ْ‬ ‫»إ َذا َﺻﻠَّﺖ َ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬
‫»وﻗﺘﯽ زن ﻧﻤﺎزھﺎی ﭘﻨﺞﮔﺎﻧﻪاش را ﺑﺨﻮاﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺎھﺶ را روزه ﺑﮕﯿﺮد و از ﺷﻮھﺮش اﻃﺎﻋﺖ‬
‫ﮐﻨﺪ وارد ﺑﮫﺸﺖ ﭘﺮوردﮔﺎرش ﻣﯽﺷﻮد«‪.‬‬
‫ﯾﺎ آنﮔﻮﻧﻪ ﮐﻪ رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج ﻓﺮﻣﻮد‪.‬‬
‫ھﯿﭻ ﻧﯿﮑﯽ را اﻧﮑﺎر ﻧﮑﻦ زﯾﺮا ﭘﺴﺖ ﻓﻄﺮتﺗﺮﯾﻦ ﻣﺮدم ﮐﺴﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻧﯿﮑﯽ را اﻧﮑﺎر‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪ و ﺑﻪ ھﻤﯿﻦ ﺧﺎﻃﺮ ﻧﺰد ﻋﺮبھﺎ او را »ﻟﺌﯿﻢ« ﯾﻌﻨﯽ »ﭘﺴﺖ و ﻓﺮوﻣﺎﯾﻪ« ﮔﻮﯾﻨﺪ‪.‬‬
‫ﹺ‬
‫ﹶوإﹺ ﹾن ﹶأﻧﹾـــــ ﹶﺖ ﹶأ ﹾﻛ ﹶﺮ ﹾﻣـــــ ﹶﺖ اﻟ ﱠﻠﺌ ﹶ‬
‫ـــــﻴﻢ ﹶﲤ ﹶ ﹼ‬
‫ـــــﺮ ﹶدا‬ ‫ﻳﻢ ﹶﻣ ﹶﻠ ﹾﻜ ﹶﺘـــــ ﹸﻪ‬ ‫إﹺ ﹶذا ﹶأ ﹾﻧـــــ ﹶﺖ ﹶأ ﹾﻛ ﹶﺮ ﹾﻣـــــ ﹶﺖ ا ﹾﻟ ﹶﻜـ ﹺ‬
‫ــــﺮ ﹶ‬
‫»اﮔﺮ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﻧﺴﺎن ﺑﺰرﮔﻮار‪ ،‬ﺑﺬل و ﺑﺨﺸﺶ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﯽ‪ ،‬او را ﺑﻪ دﺳﺖ آوردهای‪ ،‬و‬
‫اﮔﺮ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﻧﺴﺎن ﭘﺴﺖ و ﻓﺮوﻣﺎﯾﻪ ﺑﺨﺸﺶ ﮐﻨﯽ‪ ،‬او ﺳﺮﮐﺸﯽ و ﻃﻐﯿﺎن ﻣﯽﮐﻨﺪ«‪.‬‬
‫ﻧﻔﺮت اﻧﮕﯿﺰﺗﺮﯾﻦ ﻣﺮدم ﻧﺰد ﻣﺮدم‪ ،‬ﮐﺴﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻧﯿﮑﯽ را اﻧﮑﺎر ﻧﻤﺎﯾﺪ و اﺣﺴﺎنﺷﺎن را‬
‫از ﯾﺎد ﻣﯽﺑﺮد و ﮐﺮم و ﺑﺨﺸﺶ آﻧﺎن را ﺑﻪ دﺳﺖ ﻓﺮاﻣﻮﺷﯽ و ﻏﻔﻠﺖ ﻣﯽﺳﭙﺎرد‪ .‬ﺣﺎل ﭼﻪ‬
‫رﺳﺪ ﺑﻪ ﮐﺴﯽﮐﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ھﻤﺴﺮش ﺑﺰرﮔﻮاریھﺎی ﺑﺴﯿﺎری داﺷﺘﻪ اﺳﺖ؟‬
‫ﺳﻮم‪ :‬رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج زﻧﺎن را ﻣﻮرد ﺧﻄﺎب ﻗﺮار داده اﺳﺖ و در ﺟﻠﺴﺎت ﺧﺼﻮﺻﯽ و‬
‫ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺑﺎ آﻧﺎن ﺳﺨﻦ ﻣﯽﮔﻔﺖ‪.‬‬
‫اﺳﻤﺎ دﺧﺘﺮ زﯾﺪ ﻧﺰد او آﻣﺪ و ﮔﻔﺖ‪ :‬ای رﺳﻮل اﻟﻠﻪ‪ ،‬ﻣﺮدان در ﻣﻮرد ﺗﻮ ﺑﺮ ﻣﺎ ﭼﯿﺮه‬
‫ﮔﺸﺘﻪاﻧﺪ‪ ،‬ھﻤﺮاه ﺗﻮ ﺣﺞ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻤﺮه ﻣﯽروﻧﺪ و در ﮐﻨﺎر ﺗﻮ ﺟﮫﺎد ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﭘﺲ‬
‫روزی را ھﻢ ﺑﺮای ﻣﺎ در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﯿﺮ‪.‬‬
‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج روﯾﺶ را ﮔﺮداﻧﺪ و ﺑﻪ ﺻﺤﺎﺑﻪ ﮔﻔﺖ‪» :‬آﯾﺎ ﺳﺨﻨﺮاﻧﯽای ﺑﮫﺘﺮ از اﯾﻦ‬
‫ﺷﻨﯿﺪهاﯾﺪ«‪.‬‬
‫) ‪(٢‬‬
‫و روز دوﺷﻨﺒﻪ را ﺑﺮایﺷﺎن در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺖ ‪.‬‬
‫رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ از زﻧﺎن ﺑﯿﻌﺖ ﻣﯽﮔﺮﻓﺖ ھﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﮐﻪ در ﺣﺪﯾﺚ‬
‫ﺻﺤﯿﺤﯽ آﻣﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ ھﻨﺪ دﺧﺘﺮ ﻋﺘﺒﻪ آﻣﺪ ﺗﺎ ﺑﺎ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﺑﯿﻌﺖ ﮐﻨﺪ‪ .‬رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج‬
‫ﺑﺮای ﺑﯿﻌﺖ ﺑﺎ آﻧﺎن ﭼﻨﺪ ﺷﺮط داﺷﺖ از ﺟﻤﻠﻪ اﯾﻦ ﮐﻪ در ھﯿﭻ ﮐﺎر ﻧﯿﮑﯽ از او ﻧﺎﻓﺮﻣﺎﻧﯽ‬
‫ﻧﮑﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺣﻘﻮق زﻧﺎﺷﻮﯾﯽ را ادا ﮐﻨﻨﺪ و از اﯾﻦ ﻣﻮارد‪.‬‬

‫‪ -١‬اﺣﻤﺪ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ١٦٧٣‬و ر‪.‬ک‪ :‬اﻟﻤﺸﮑﺎة‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪.٣٢٥٤‬‬

‫‪ -٢‬ﺑﺨﺎری در ﺣﺪﯾﺜﯽ ﺷﺒﯿﻪ آن‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ٧١٤٦ ،١٠١‬و ﻣﺴﻠﻢ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪.٦٦٥١‬‬
 ‫ﺧﺎﻧﻪای ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﻘﻮی‬ ‫‪٢٤٠‬‬

‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ اﮐﺮم ج ﺑﻪ ﭘﺮﺳﺶھﺎﯾﺸﺎن ﮔﻮش ﻣﯽداد و ﺑﺪان ﭘﺎﺳﺦ ﻣﯽﮔﻔﺖ‪ .‬آﻧﺎن ﻧﯿﺰ از‬
‫ﻓﮫﻢ و درک ﻣﺴﺎﯾﻞ دﯾﻦ ﺷﺮم و ﺣﯿﺎ ﻧﻤﯽﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬در اﺣﺎدﯾﺚ‪ ،‬ﭘﺮﺳﺶھﺎی ﺑﺴﯿﺎر زﻧﺎن از‬
‫رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج آﻣﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻓﺎﻃﻤﻪ دﺧﺘﺮ اﺑﯽ ﺣﺒﯿﺶ‪ ،‬ﺣﻤﻨﻪ دﺧﺘﺮ ﺟﺤﺶ‪ ،‬ھﻨﺪ دﺧﺘﺮ ﻋﺘﺒﻪ‪ ،‬ام اﻧﺲ ش و‬
‫دﯾﮕﺮان‪ .‬آﻧﺎن درﺑﺎرهی ﻣﺴﺎﯾﻞ ﺧﺼﻮﺻﯽ ﺧﻮد از او ﺳﺆال ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ و او ﻧﯿﺰ ﺑﻪ آﻧﺎن ﮔﻮش‬
‫ﻓﺮا ﻣﯽداد و ﺑﺪون ھﯿﭻ ﻧﺎراﺣﺘﯽ و اﻧﺰﺟﺎری ﺑﻪ آﻧﺎن ﭘﺎﺳﺦ ﻣﯽﮔﻔﺖ«‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺑﺮ ھﺮ ﻋﺎﻟﻤﯽ واﺟﺐ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻗﺴﻤﺘﯽ از وﻗﺘﺶ را ﺑﺮای زﻧﺎن در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﯿﺮد‪،‬‬
‫آﻧﺎن را ﻣﻮﻋﻈﻪ و ﻧﺼﯿﺤﺖ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺴﺎﯾﻞ ﺧﺼﻮﺻﯽ زﻧﺪﮔﯽ آﻧﺎن ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺴﺎﯾﻞ ﺣﯿﺾ‪،‬‬
‫ﻧﻔﺎس و ﻣﺎﻧﻨﺪ آن ﭘﺎﺳﺦ ﮔﻮﯾﺪ‪ ،‬ﭼﺮا ﮐﻪ اﺳﻼم ھﻢ ﺑﺮای ﻣﺮد اﺳﺖ و ھﻢ ﺑﺮای زن و ﻣﺤﺪود‬
‫ﺑﻪ ﮔﺮوه ﺧﺎﺻﯽ ﻧﻤﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺳﻮﻣﯿﻦ ﻣﺴﺄﻟﻪای ﮐﻪ ھﺮ زن ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺪاﻧﺪ – و آن را ﭘﯿﺶ از اﯾﻦ ﺑﯿﺎن ﮐﺮدهام – رﻓﺘﺎر و‬
‫اﻃﺎﻋﺖ در ﮐﺎرھﺎی ﻧﯿﮏ را ﺑﮫﺒﻮد ﺑﺨﺸﺪ‪ ،‬ﻧﻔﺲ ﺧﻮد و اﻣﻮال ﺷﻮھﺮش را ﺣﻔﻆ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﭘﺲ‬
‫ﮐﺴﯽ را ﮐﻪ ﺷﻮھﺮش راﺿﯽ ﻧﯿﺴﺖ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪ ﻧﯿﺎورد‪ ،‬ﺧﻮد را آراﯾﺶ ﻧﮑﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺪﺣﺠﺎﺑﯽ ﻧﮑﻨﺪ‪،‬‬
‫ﭘﻨﮫﺎﻧﯽ ﺑﻪ او ﺧﯿﺎﻧﺖ ﻧﮑﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﭼﻨﯿﻦ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺑﺪﺗﺮﯾﻦ وﺟﻪ ﺑﻪ او ﺑﺪی ﮐﺮده اﺳﺖ و ﭘﯿﻮﻧﺪ‬
‫رﺣﻢ و ارﺗﺒﺎط زﻧﺎﺷﻮﯾﯽ ﻣﯿﺎن ﺧﻮد و او را از ﺑﯿﻦ ﺑﺮده اﺳﺖ و ﻣﺎ از اﯾﻦ ﮐﺎر زن ﺑﻪ اﻟﻠﻪ‬
‫ﭘﻨﺎه ﻣﯽﺑﺮﯾﻢ ﭼﺮا ﮐﻪ اﻟﻠﻪ در اﯾﻦ ﺑﺎره ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪:‬‬
‫�ۚ﴾ ]اﻟﻨﺴﺎء‪.[٣٤ :‬‬
‫ت ّل ِۡل َغ ۡيب ب َما َ‬
‫حفِ َظ ٱ َّ ُ‬ ‫�ٰف َ�ٰ ‪ٞ‬‬
‫َ‬
‫ِ ِ‬ ‫﴿ ِ‬
‫]ﺷﻮھﺮان ﺧﻮد[ را ﺣﻔﻆ‬
‫ِ‬ ‫»]و[ ﺑﻪ ﭘﺎس آﻧﭽﻪ اﻟﻠﻪ ]ﺑﺮای آﻧﺎن[ ﺣﻔﻆ ﮐﺮده اﺳﺖ‪ ،‬اﺳﺮار‬
‫ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ«‪.‬‬
‫زﻧﯽ ﮐﻪ در ﭘﻨﮫﺎن‪ ،‬اﻟﻠﻪ را ﺣﺎﺿﺮ و ﻧﺎﻇﺮ ﻣﯽداﻧﺪ و ﻣﺮاﻗﺒﺖ اﻟﻠﻪ را اﺣﺴﺎس ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬در‬
‫ﺧﻔﺎ ﺧﻮد و اﻣﻮال ﺷﻮھﺮش را ﻧﯿﺰ ﺣﻔﻆ ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﺪ‪.‬‬
‫اﻣﺎ ﺣﻘﻮق زن؛ ﺑﺮﺧﯽ از ﺣﻘﻮق زن رﺣﻤﺖ و ﻣﮫﺮﺑﺎﻧﯽ ﺑﺎ او‪ ،‬ﻟﻄﺎﻓﺖ‪ ،‬ﭘﻮﺷﺎک‪ ،‬ﻧﻔﻘﻪ و‬
‫ﯾﺎری او ﺑﺮ ﻃﺎﻋﺖ اﻟﻠﻪ ﻷ‪ ،‬ادای ﺣﻘﻮﻗﺶ ﺑﻪ ﻣﻮﻗﻊ و ﺻﺒﺮ و ﺑﺮدﺑﺎری در ﺑﺮاﺑﺮ او ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪،‬‬
‫ﭼﺮا ﮐﻪ او از دﻧﺪهای ﺧﻤﯿﺪه آﻓﺮﯾﺪه ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫واﷲ أﻋﻠﻢ وﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯽ ﻧﺒﻴﻨﺎ ﳏﻤﺪ وآﻟﻪ وﺻﺤﺒﻪ وﺳﻠﻢ‪.‬‬
‫***‬
 ‫ﺣﺪﯾﺚ ام زرع‬

‫ﺑﺨﺎری ﮔﻮﯾﺪ‪ :‬ﺳﻠﯿﻤﺎن ﺑﻦ ﻋﺒﺪاﻟﺮﺣﻤﻦ و ﻋﻠﯽ ﺑﻦ ﺣﺠﺮ ﺑﻪ ﻣﺎ ﮔﻔﺘﻪاﻧﺪ‪ :‬ﻋﯿﺴﯽ ﺑﻦ‬

‫ﯾﻮﻧﺲ ﺑﻪ ﻣﺎ ﮔﻔﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ھﺸﺎم ﺑﻦ ﻋﺮوه از ﻋﺒﺪاﻟﻠﻪ ﺑﻦ ﻋﺮوه از ﻋﺮوه از ﻋﺎﯾﺸﻪ رواﯾﺖ‬
‫ﮐﺮده اﺳﺖ ﮐﻪ او ﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫ﯾﺎزده زن ﻧﺸﺴﺘﻨﺪ و ﺑﺎ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ‪ ،‬ﻋﮫﺪ و ﭘﯿﻤﺎن ﺑﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ھﯿﭻ ﭼﯿﺰ از اﺣﻮال‬
‫ﺷﻮھﺮانﺷﺎن را ﮐﺘﻤﺎن ﻧﮑﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ْ‬
‫�‬
‫َ‬
‫ََُْ َ َ‬ ‫َ‬ ‫َ ْ‬ ‫َ‬ ‫ََ‬ ‫ٍّ َ َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َْ ُ َ َ‬ ‫ُ َ َْ‬ ‫َ َ‬
‫ﺖ اﻷو�‪ :‬زو ِﻲﺟ ﺤﻟﻢ ﻤﺟ ٍﻞ ﻏﺚ‪ ،‬ﻰﻠﻋ رأ ِس ﺟﺒ ٍﻞ‪ :‬ﻻ ﺳﻬ ٍﻞ ���ﻰﻘ وﻻ ﺳ ِﻤ ٍ‬ ‫»ﻗﺎﻟ ِ‬
‫ْ َْ ُ َْ ُ‬ ‫َ َ ُ ُّ َ َ َ ِّ َ َ ُ َ ْ َ َ َ‬ ‫ُ‬ ‫َ ُ ََْ ُ َ َ‬
‫ﺮﺒ ُه‪ِ ،‬إ� أﺧﺎف أن ﻻ أذ َر ُه‪ِ ،‬إن أذﻛ ْﺮ ُه أذﻛ ْﺮ ُﻋ َﺠ َﺮ ُه‬ ‫ﺖ اﺜﻟَّﺎ ِ�ﻴَﺔ‪َ :‬ز ْو ِﻲﺟ ﻻ أﺑﺚ ﺧ‬ ‫�ﻴنﺘﻘﻞ‪ ،‬ﻗﺎﻟ ِ‬
‫َّ ُ‬ ‫َّ َ ُ َ ْ َ َ َ َّ ُ ْ َ ْ ْ ُ َ َّ ْ ْ َ ْ ُ ْ ُ َ َّ ْ َ َ‬ ‫َُ ُ َ َ‬
‫الﺮ ِاﺑ َﻌﺔ‪:‬‬ ‫ﺖ‬ ‫ﻲﺟ اﻟﻌﺸﻨﻖ‪ِ ،‬إن أﻧ ِﻄﻖ أﻃﻠﻖ َو ِ�ن أﺳﻜﺖ أﻋﻠﻖ‪ ،‬ﻗﺎﻟ ِ‬ ‫ﺖ اﺜﻟ ِﺎﺜﻟﺔ‪ :‬زو ِ‬ ‫َوﺠﺑ َﺮه‪ ،‬ﻗﺎﻟ ِ‬
‫ْ َ ََ‬ ‫ُ‬ ‫َ ََ ََ َ َ َ َ َ َ‬ ‫َ ُ‬ ‫ََْ َ َ َ َ َ‬
‫ﺖ اﺨﻟَﺎ ِم َﺴﺔ‪َ :‬ز ْو ِﻲﺟ إِن دﺧﻞ‬ ‫زو ِﻲﺟ ﻠﻛﻴ ِﻞ ﺗِﻬﺎﻣﺔ‪ ،‬ﻻ ﺣ ٌّﺮ َوﻻ ﻗ ٌّﺮ‪َ ،‬وﻻ �ﺎﻓﺔ َوﻻ ﺳﺂﻣﺔ‪ ،‬ﻗﺎﻟ ِ‬
‫َْ‬

‫ب‬ ‫الﺴﺎد َﺳ ُﺔ‪َ :‬ز ْوﻲﺟ إ ْن أَ َ� َﻞ ﻟَ َّﻒ‪َ ،‬و� ْن َﺮﺷ َ‬ ‫ﻻ � َ ْﺴﺄَ ُل َ� َّﻤﺎ َﻋﻬ َﺪ‪ ،‬ﻗَﺎﻟَﺖ َّ‬ ‫َ َ َ ْ ََ َ َ َ َ َ‬
‫ﻓ ِﻬﺪ‪ ،‬و�ِن ﺧﺮج أ ِﺳﺪ‪ ،‬و‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫الﺴﺎﺑ َﻌ ُﺔ‪َ :‬ز ْو ِﻲﺟ َ�ﻴَﺎﻳَ ُ‬ ‫ﺚ‪ .‬ﻗَﺎﻟَﺖ َّ‬ ‫ْ َ َ َ َ َّ َ َ ُ ُ َ َّ َ ْ َ َ َ َّ‬ ‫ْ َّ‬
‫ﺎء ‪-‬‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫اﺷﺘَﻒ‪َ ،‬و�ِ ِن اﺿﻄﺠﻊ اﺘﻟﻒ‪ ،‬وﻻ ﻳﻮ ِﻟﺞ الﻜﻒ ِﻴﻟﻌﻠﻢ اﺒﻟ‬
‫َُ‬ ‫َ ْ َ َ َ ُ َ َ َ ُ ُ ُّ َ َ ُ َ ٌ َ َّ َ ْ َ َّ َ ْ َ َ َ ُ ًّ َ َ َ‬
‫ﺖ اﺜﻟَّﺎ ِﻣﻨﺔ‪َ :‬ز ْو ِﻲﺟ‬ ‫اء‪ ،‬ﺷﺠ ِﻚ أو ﻓﻠ ِﻚ أو ﻤﺟﻊ ﺎﻠﻛ ل ِﻚ‪ ،‬ﻗﺎﻟ ِ‬ ‫أو �ﻴﺎﻳﺎء ‪ -‬ﻃﺒﺎﻗﺎء‪ ،‬ﻞﻛ دا ٍء ﻪﻟ د‬
‫ُ‬
‫ﻴﻊ اﻟﻌ َﻤﺎد‪َ ،‬ﻃﻮ�ﻞ اﻨﻟِّ َ‬ ‫اﺘﻟﺎﺳ َﻌﺔ‪َ :‬ز ْوﻲﺟ َر� ُ‬ ‫ُ‬ ‫َّ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ ِّ ُ ُ َ ْ َ‬ ‫َ ُّ َ ُّ َ ْ َ‬
‫ﺠﺎ ِد‪،‬‬ ‫ِ ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ﺖ‬
‫ِ‬ ‫ﺎﻟ‬ ‫ﻗ‬ ‫‪،‬‬ ‫ﺐ‬ ‫ٍ‬ ‫ﻧ‬ ‫ر‬ ‫ز‬ ‫�ﺢ‬ ‫ر‬
‫ِ‬ ‫�ﺢ‬ ‫الﺮ‬ ‫و‬ ‫‪،‬‬‫ﺐ‬ ‫الﻤﺲ مﺲ أرﻧ ٍ‬
‫ﻚ َﺧ ْ ٌ‬ ‫َ ٌ ََ َ ٌ َ ٌ‬ ‫اﻟﻌ َ ُ َ‬ ‫اﺒﻟﻴْﺖ ﻣ َﻦ اﻨﻟَّﺎد‪ ،‬ﻗَﺎﻟَﺖ َ‬ ‫ﻴﻢ َّ َ َ ُ‬ ‫َﻋﻈ ُ‬
‫�‬ ‫ﺎﺮﺷة‪ :‬ز ْو ِﻲﺟ ﻣﺎل ِﻚ وﻣﺎ ﻣﺎلِﻚ‪ ،‬ﻣﺎل ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫الﺮﻣﺎ ِد‪ ،‬ﻗ ِﺮ�ﺐ َ ِ ِ‬ ‫ِ‬
‫َْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫ُ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ ُ‬ ‫َ‬ ‫ٌ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫ﺎر ِح ‪َ ،‬و ِ�ذا َﺳ ِﻤﻌ َﻦ َﺻ ْﻮت ال ِﻤ ْﺰﻫ ِﺮ ‪ ،‬أ�ﻘ َّﻦ‬ ‫ِ‬ ‫الﻤ َﺴ‬ ‫ت َ‬ ‫ﺎر ِك ‪ ،‬ﻗ ِﻠﻴﻼ‬ ‫ِ‬
‫الﻤﺒَ‬ ‫ات َ‬ ‫ِﻣ ْﻦ ذل ِ ِﻚ ‪ُ ،‬ﻪﻟ إِ ِﺑﻞ ﻛ ِﺜ�‬
‫�‪،‬‬ ‫� أ ُذ َ َّ‬
‫ْ ُ ُ‬
‫ﺎس ِﻣﻦ ﺣ ٍّ‬ ‫ﺮﺸ َة‪َ :‬ز ْوﻲﺟ أَﺑُﻮ َز ْر ٍع‪َ ،‬و َﻣﺎ أَﺑُﻮ َز ْر ٍع‪ ،‬أَﻧَ َ‬ ‫َ‬ ‫َ ََ َ ْ‬
‫ﻋ‬ ‫ﺔ‬ ‫ﻳ‬‫د‬ ‫ﺎ‬‫اﺤﻟ‬ ‫ﺖ‬
‫َ َّ ُ َّ َ َ ُ َ َ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫��ﻬﻦ ﻫﻮالِﻚ‪ ،‬ﻗﺎﻟ ِ‬
‫ْ َُ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ َ َ ْ َ َّ َ ْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ ْ‬ ‫ََ‬
‫ﻲﻟ �ﻔ ِﻲﺴ‪َ ،‬و َﺟﺪ ِ� ِﻲﻓ أﻫ ِﻞ �ﻨﻴْ َﻤ ٍﺔ � ِ ِﺸ ٍّﻖ‪،‬‬ ‫َو َمﻸ ِﻣ ْﻦ ﺷﺤ ٍﻢ َﻋ ُﻀﺪ َّي‪َ ،‬وﺠﺑَّ َﺤ ِ� �ﺒ ِﺠﺤﺖ ِإ‬
‫َ ُ َََ‬ ‫َ َ َْ َُ ُ َ َ َُ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ﻓَ َﺠ َﻌﻠَ� ﻲﻓ أَ ْﻫﻞ َ‬
‫ﻴﻂ ‪َ ،‬ودا� ِ ٍﺲ َو ُﻣﻨ ٍّﻖ ‪،‬ﻓ ِﻌﻨﺪ ُه أﻗﻮل ﻓﻼ أ�ﺒَّ ُﺢ ‪َ ،‬وأ ْرﻗ ُﺪ ﻓﺄﺗ َﺼﺒَّ ُﺢ‪،‬‬ ‫ﻴﻞ َوأ ِﻃ ٍ‬ ‫ﻬ‬
‫ِ ُ َِ ٍ‬ ‫ﺻ‬ ‫ِ ِ‬
‫َ‬ ‫َ‬
‫اح‪َ ،‬و َ�يْﺘُ َﻬﺎ ﻓ َﺴ ٌ‬
‫ﺎح‪ْ ،‬‬ ‫ﻮم َﻬﺎ َر َد ٌ‬ ‫ُ‬ ‫َ‬ ‫ُ‬
‫ﺮﺷ ُب ﻓَﺄ َ� َﻘﻨَّ ُﺢ‪ ،‬أ ُّم أﻲﺑ َز ْر ٍع‪َ � ،‬ﻤﺎ أ ُّم أﻲﺑ َز ْر ٍع‪ُ ،‬ﻋﻜ ُ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َوأَ ْ َ‬
‫ا� ُﻦ أ ِﻲﺑ َز ْر ٍع‪،‬‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ْ‬
‫ﺖ أﻲﺑ َز ْر ٍع‪َ � ،‬ﻤﺎ ﺑﻨ ُ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ� َﻤﺎ ا�ْ ُﻦ أَﻲﺑ َز ْر ٍع‪َ ،‬مﻀ َﺠ ُﻌﻪ ﻛ َﻤ َﺴﻞ ﺷ ْﻄﺒَﺔ‪َ ،‬و�ُﺸﺒ ُﻌﻪ ذ َراع اﺠﻟَﻔ َﺮة‪ ،‬ﺑﻨ ُ‬
‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫ِّ‬ ‫َ‬ ‫ُ‬ ‫ْ‬
‫ﺖ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬
‫ﺎرﺗ َﻬﺎ‪َ ،‬ﺟﺎر�َ ُﺔ أﻲﺑ َز ْر ٍع‪�َ ،‬ﻤﺎَ‬ ‫َ‬ ‫ﺟ َ‬ ‫ع أُ ِّم َﻬﺎ‪َ ،‬وم ْﻞ ُء ﻛ َﺴﺎﺋ َﻬﺎ‪َ ،‬و َ�ﻴْ ُﻆ َ‬ ‫َ َْ َ ْ ُ َ َ ََ ْ ُ‬
‫ِ ُ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫أ ِﻲﺑ زر ٍع‪ ،‬ﻃﻮع أ ِ�ﻴﻬﺎ‪ ،‬وﻃﻮ‬
‫َ َ ُ ُّ َ َ َ ْ ً َ ُ َ ِّ ُ َ َ َ َ ْ ً َ َ ْ َ ْ َ َ َ ْ ً‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ َُ َ‬
‫ﺎر�ﺔ أ ِﻲﺑ زرع‪ ،‬ﻻ �ﺒﺚ ﺣ ِﺪﻳثﻨﺎ ﺗب ِﺜيﺜﺎ‪ ،‬وﻻ �ﻨﻘﺚ ِﻣ��ﻨﺎ �ﻨ ِﻘﻴﺜﺎ‪ ،‬وﻻ �ﻤﻸ ﺑيﺘﻨﺎ �ﻌ ِﺸيﺸﺎ‪،‬‬ ‫ٍ‬ ‫ﺟ ِ‬
 ‫ﺧﺎﻧﻪای ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﻘﻮی‬ ‫‪٢٤٢‬‬
‫ﻟﻔ ْﻬ َﺪﻳْﻦ‪ ،‬ﻳَﻠْ َﻌﺒَ‬ ‫َ َ ْ َ َ َ َُ َ ْ َ َ ْ َ ُ ُ ْ َ ُ َ َ َ ْ ًََ َ َ َ َ ََ ََ َ َ‬
‫ﺎن‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ان لﻬﺎ ﺎﻛ‬ ‫ﻗﺎﻟﺖ‪ :‬ﺧﺮج أﺑﻮ زر ٍع واﻷوﻃﺎب �ﻤﺨﺾ‪ ،‬ﻓﻠ ِﻲﻘ امﺮأة ﻣﻌﻬﺎ وﺪﻟ ِ‬
‫َ ْ َ ُ َّ َ َ ْ َ َ َّ َ َ َ َ َ َ َ َ َ ْ ُ َ ْ َ ُ َ ُ ً َ ًّ َ َ َ‬ ‫ْ َْ‬
‫ﺮﺷ�ًّﺎ‪،‬‬ ‫ﺮﺳ� ُﺎ‪ ،‬ر ِ�ﺐ ِ‬ ‫�‪� ،‬ﻄﻠﻘ ِ� َ وﻧ�ﺤﻬﺎ‪� ،‬ﻨﻜﺤﺖ �ﻌﺪه رﺟﻼ ِ‬ ‫ﺮﺼﻫﺎ ِﺑﺮﻣﺎﻧت ِ‬ ‫ﺖ ﺧ َِ‬ ‫ِﻣﻦ ﺤﺗ ِ‬
‫�ي‬ ‫ﻣ‬ ‫اﺤﺋَ ٍﺔ َز ْو ًﺟﺎ‪َ ،‬وﻗَ َﺎل‪ُ :‬ﻲﻠﻛ أ َّم َز ْر ٍع َ‬
‫و‬ ‫ر‬
‫ْ ُ ِّ‬
‫ﻞﻛ َ‬ ‫ﻦ‬ ‫ﻣ‬ ‫ﺎ�‬ ‫ﻄ‬ ‫َوأَ َﺧ َﺬ َﺧ ِّﻄﻴًّﺎ‪َ ،‬وأ َر َ‬
‫اح َ َ َّ‬
‫ﻲﻠﻋ َ� َﻌ ًﻤﺎ ﺛَﺮ ًّ�ﺎ‪َ ،‬وأ ْ� َ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫َ َََ َ ْ ََ َ َ َْ َ َ ْ َ َ ُ َ َ‬ ‫َ‬ ‫َ ْ َ َ َ ْ َ َ ْ َ َ ْ ُ ُ َّ َ ْ َ ْ‬
‫أﻫﻠ ِﻚ‪ ،‬ﻗﺎﻟﺖ‪ :‬ﻓﻠﻮ ﻤﺟﻌﺖ ﻞﻛ ﻲﺷ ٍء أ�ﻄﺎ ِ�ﻴ ِﻪ‪ ،‬ﻣﺎ ﺑﻠﻎ أﺻﻐﺮ آ ِ�ﻴ ِﺔ أ ِﻲﺑ زر ٍع‪ ،‬ﻗﺎﻟﺖ ﺎﻋ�ِﺸﺔ‪ :‬ﻗﺎل‬
‫ُ‬ ‫َ ُ ُ َّ َ َّ ُ َ َ ْ َ َّ َ ُ ْ ُ َ َ َ‬
‫ﺖ ل ِﻚ ﻛﺄ ِﻲﺑ َز ْر ٍع ِﻷ ِّم َز ْر ٍع««‪» .‬اوﻟﯽ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺷﻮھﺮم‬ ‫ا� ﺻ� اﷲ ﻋﻠﻴ ِﻪ َوﺳﻠﻢ‪» :‬ﻛﻨ‬ ‫رﺳﻮل ِ‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺷﺘﺮ ﻻﻏﺮی اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎﻻی ﮐﻮھﯽ ﻗﺮار دارد‪ .‬ﻧﻪ ھﻤﻮار اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ آن ﺻﻌﻮد ﺷﻮد‬
‫و ﻧﻪ ﮔﻮﺷﺖ ﭼﺎﻗﯽ دارد ﮐﻪ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪھﺎ ﺑﺮده ﺷﻮد »ﯾﻌﻨﯽ ﺑﺪ اﺧﻼق اﺳﺖ و وﯾﮋﮔﯽ ﻣﺜﺒﺘﯽ‬
‫ﻧﺪارد ﮐﻪ ﻣﺮدم ﺑﻪ او ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﮐﻨﻨﺪ«‪.‬‬
‫دوﻣﯽ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣﻦ اﺳﺮار ﺷﻮھﺮم را ﻓﺎش ﻧﻤﯽﮐﻨﻢ‪ ،‬زﯾﺮا ﻣﯽﺗﺮﺳﻢ ﮐﻪ ﺑﻪ اﺗﻤﺎم ﻧﺮﺳﺪ و‬
‫اﮔﺮ از او ﺳﺨﻦ ﺑﮕﻮﯾﻢ‪ ،‬ھﻤﻪی ﻋﯿﻮﺑﺶ را ذﮐﺮ ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﻢ‪.‬‬
‫ﺳﻮﻣﯽ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺷﻮھﺮم ﻓﺮد ﻗﺪ ﺑﻠﻨﺪی اﺳﺖ ﮐﻪ اﮔﺮ ﺣﺮف ﺑﺰﻧﻢ‪ ،‬ﻃﻼﻗﻢ ﻣﯽدھﺪ و اﮔﺮ‬
‫ﺳﮑﻮت ﮐﻨﻢ‪ ،‬ﻣﺮا ﻣﻌﻠﻖ ﻣﯽﮔﺬارد‪» .‬ﺑﻪ ﺟﺰ ﺑﺪی‪ ،‬ھﯿﭻ ﺣﺴﻨﯽ ﻧﺪارد«‪.‬‬
‫ﭼﮫﺎرﻣﯽ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺷﻮھﺮم ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺷﺐ ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﺗﮫﺎﻣﻪ‪ ،‬ﻣﻌﺘﺪل اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﻪ ﺑﺴﯿﺎر ﺳﺮد اﺳﺖ‬
‫و ﻧﻪ ﺑﺴﯿﺎر ﮔﺮم‪ .‬ﺗﺮس و وﺣﺸﺘﯽ از او ﻧﺪارم‪» .‬ﭼﻮن ﺧﻮش اﺧﻼق اﺳﺖ »و ھﻤﻨﺸﯿﻨﯽ ﺑﺎ‬
‫وی‪ ،‬ﻣﻼل آور ﻧﯿﺴﺖ‪«.‬‬
‫ﭘﻨﺠﻤﯽ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺷﻮھﺮم ھﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ وارد ﺧﺎﻧﻪ ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﯾﻮزﭘﻠﻨﮓ اﺳﺖ »زﯾﺎد‬
‫ﻣﯽﺧﻮاﺑﺪ«‪ .‬و ھﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ از ﺧﺎﻧﻪ ﺑﯿﺮون ﻣﯽرود‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺷﯿﺮ اﺳﺖ »ﺑﺴﯿﺎر ﺷﺠﺎع اﺳﺖ«‪.‬‬
‫و از ﻣﺎل و اﻣﻮاﻟﯽ ﮐﻪ در ﺧﺎﻧﻪ وﺟﻮد دارد‪ ،‬ﻧﻤﯽﭘﺮﺳﺪ‪.‬‬
‫ﺷﺸﻤﯽ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺷﻮھﺮم ھﻨﮕﺎم ﺧﻮردن‪ ،‬ھﻤﻪ ﭼﯿﺰ را ﻣﯽﺧﻮرد و ھﯿﭻ ﭼﯿﺰ ﺑﺎﻗﯽ‬
‫َ‬
‫ﻧﻤﯽﮔﺬارد و اﮔﺮ آب ﺑﻨﻮﺷﺪ‪ ،‬ﺗﺎ ﺗﻪ ﻣﯽﻧﻮﺷﺪ و ﻇﺮف را ﺧﺎﻟﯽ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬و ھﻨﮕﺎم ﺧﻮاﺑﯿﺪن‪،‬‬
‫ﺧﻮد را ﯾﮏ ﮔﻮﺷﻪ ﻣﯽﭘﯿﭽﺪ و ﻣﯽﺧﻮاﺑﺪ و دﺳﺘﺶ را وارد ﻟﺒﺎﺳﻢ ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ ﺗﺎ ﻣﺤﺒﺖ ﻣﺮا‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺧﻮدش ﺑﺪاﻧﺪ‪.‬‬
‫ھﻔﺘﻤﯽ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺷﻮھﺮم‪ ،‬ﻓﺮد ﮐﻮدﻧﯽ اﺳﺖ و ﯾﺎ اﯾﻨﮑﻪ ﺗﻮان ﻧﺰدﯾﮑﯽ ﺑﺎ زﻧﺎن را ﻧﺪارد‪.‬‬
‫اﺣﻤﻖ و ﻧﺎدان اﺳﺖ‪ .‬ھﻤﻪی ﻋﯿﻮب‪ ،‬در او ﺟﻤﻊ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺳﺮت را زﺧﻤﯽ ﻣﯽﮐﻨﺪ و ﯾﺎ‬
‫ﻋﻀﻮی از اﻋﻀﺎﯾﺖ را ﻣﯽﺷﮑﻨﺪ و ﯾﺎ اﯾﻨﮑﻪ ھﻢ زﺧﻤﯽ ﻣﯽﮐﻨﺪ و ھﻢ ﻣﯽﺷﮑﻨﺪ‪.‬‬
‫ھﺸﺘﻤﯽ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻧﻮازش ﺷﻮھﺮم ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻧﻮازش ﺧﺮﮔﻮش اﺳﺖ‪ ،‬ﯾﻌﻨﯽ ﺑﺴﯿﺎر ﻣﺘﻮاﺿﻊ و‬
‫ﺧﻮش اﺧﻼق ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ .‬و ﺑﻮﯾﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﻮی زرﻧﺐ »ﯾﮏ ﮔﯿﺎه ﺧﻮﺷﺒﻮ« دارد‪.‬‬
 ‫‪٢٤٣‬‬ ‫ﺣﺪﯾﺚ ام زرع‬

‫ﻧﮫﻤﯽ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺷﻮھﺮم از ﻧﺴﺐ ﺑﺎﻻﯾﯽ ﺑﺮﺧﻮردار اﺳﺖ‪ .‬ﻗﺪ ﺑﻠﻨﺪی دارد‪ .‬ﺧﺎﮐﺴﺘﺮ‬
‫ﺧﺎﻧﻪاش ﺑﺴﯿﺎر زﯾﺎد اﺳﺖ »ﯾﻌﻨﯽ ﻓﺮد ﺳﺨﺎوﺗﻤﻨﺪی ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ«‪ .‬ھﻤﭽﻨﯿﻦ ﺧﺎﻧﻪاش ﻧﺰدﯾﮏ‬
‫ﻣﺤﻞ ﺗﺠﻤﻊ ﻣﺮدم اﺳﺖ‪.‬‬
‫دھﻤﯽ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺷﻮھﺮم‪ ،‬ﻣﺎﻟﮏ ﻧﺎم دارد‪ .‬ﻣﺎﻟﮏ ﮐﯿﺴﺖ؟ ﻣﺎﻟﮏ ﺑﮫﺘﺮ از اﯾﻦ ﺣﺮفھﺎ اﺳﺖ‪.‬‬
‫او ﺷﺘﺮان زﯾﺎدی دارد ﮐﻪ ﺑﯿﺸﺘﺮ اوﻗﺎت‪ ،‬ﮐﻨﺎر ﺧﺎﻧﻪ ﺧﻮاﺑﯿﺪهاﻧﺪ و ﮐﻤﺘﺮ ﺑﻪ ﭼﺮا ﻣﯽروﻧﺪ‪ .‬و‬
‫ھﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﺻﺪای ﻣﻮﺳﯿﻘﯽ را ﺑﺸﻨﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻣﯽداﻧﻨﺪ ﮐﻪ ھﻢ اﮐﻨﻮن ذﺑﺢ ﺷﺪهاﻧﺪ‪» .‬ﯾﻌﻨﯽ‬
‫ﻓﺮدی ﺑﺴﯿﺎر ﺳﺨﺎوﺗﻤﻨﺪ اﺳﺖ ﻃﻮری ﮐﻪ ﺷﺘﺮان را ﺑﯿﺸﺘﺮ اوﻗﺎت‪ ،‬ﮐﻨﺎر ﺧﺎﻧﻪ ﻧﮕﻪ ﻣﯽدارد‬
‫ﺗﺎ ھﻨﮕﺎم آﻣﺪن ﻣﮫﻤﺎن در دﺳﺘﺮس ﺑﺎﺷﻨﺪ و ﺑﻪ ﻣﺤﺾ اﯾﻨﮑﻪ ﻣﮫﻤﺎن ﺑﯿﺎﯾﺪ‪ ،‬ﻣﺠﻠﺲ‬
‫ﻣﻮﺳﯿﻘﯽ ﺑﺮﭘﺎ ﻣﯽﮐﻨﺪ و ﺷﺘﺮی ذﺑﺢ ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﺪ«‪.‬‬
‫ﯾﺎزدھﻤﯽ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺷﻮھﺮم اﺑﻮزرع اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﯽداﻧﯿﺪ اﺑﻮزرع ﭼﻪ ﮐﺴﯽ اﺳﺖ؟ او ﮔﻮشھﺎﯾﻢ‬
‫را ﺑﺎ زﯾﻮرآﻻت آراﺳﺘﻪ و ﺑﺎزوھﺎﯾﻢ را ﭼﺎق و ﻓﺮﺑﻪ ﻧﻤﻮده اﺳﺖ و ﺑﺎﻋﺚ ﺧﻮﺷﺤﺎﻟﯽ ﻣﻦ‬
‫ﮔﺮدﯾﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻦ ھﻢ ﺧﻮﺷﺤﺎل ﺷﺪهام‪ .‬او ﻣﺮا در ﻣﯿﺎن ﺻﺎﺣﺒﺎن ﮔﻮﺳﻔﻨﺪ ﯾﺎﻓﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ‬
‫دﺷﻮاری زﻧﺪﮔﯽ ﻣﯽﮐﺮدم‪ .‬ﭘﺲ ﻣﺮا ﺑﻪ ﻣﯿﺎن اﺳﺐ داران و ﺷﺘﺮداران و ﮐﺸﺎورزان آورد‪.‬‬
‫ﺳﺨﻨﺎﻧﻢ را ﻣﯽﭘﺬﯾﺮد‪ .‬ﺻﺒﺢھﺎ ﻣﯽﺧﻮاﺑﻢ ﭼﺮا ﮐﻪ ﺑﻪ اﻧﺪازهی ﮐﺎﻓﯽ‪ ،‬ﺧﺪﻣﺘﮕﺰار دارد‪ .‬ﻧﺰد ﻣﺎ‬
‫آب زﯾﺎدی وﺟﻮد دارد‪.‬‬
‫اﻣﺎ ﻣﺎدر اﺑﻮزرع‪ ،‬آﯾﺎ ﻣﺎدرش را ﻣﯽﺷﻨﺎﺳﯿﺪ؟ او اﻧﺒﺎرھﺎی ﺑﺴﯿﺎر وﺳﯿﻌﯽ دارد ﮐﻪ ﻣﻤﻠﻮ‬
‫از ﻏﺬا و ﺳﺎﯾﺮ ﮐﺎﻻھﺎ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ و دارای ﺧﺎﻧﻪی ﺑﺴﯿﺎر ﺑﺰرﮔﯽ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻣﺎ ﻓﺮزﻧﺪ اﺑﻮزرع‪ ،‬آﯾﺎ ﻓﺮزﻧﺪ اﺑﻮزرع را ﻣﯽﺷﻨﺎﺳﯿﺪ؟ ﺧﻮاﺑﯿﺪﻧﺶ ﺑﻪ ﺷﻤﺸﯿﺮی ﺷﺒﺎھﺖ‬
‫دارد ﮐﻪ از ﻧﯿﺎم‪ ،‬ﺑﯿﺮون آورده ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ ﯾﻌﻨﯽ زﯾﺒﺎ اﺳﺖ‪ .‬و ﺑﺎ ﯾﮏ ران ﺑﺰﻏﺎﻟﻪ‪ ،‬ﺳﯿﺮ‬
‫ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﯾﻌﻨﯽ ﮐﻢ ﺧﻮراک اﺳﺖ‪.‬‬
‫و دﺧﺘﺮ اﺑﻮزرع‪ ،‬آﯾﺎ ﻣﯽداﻧﯿﺪ ﮐﻪ دﺧﺘﺮ اﺑﻮزرع ﭼﻪ ﮐﺴﯽ اﺳﺖ؟ او دﺧﺘﺮی ﻓﺮﻣﺎﻧﺒﺮدار‬
‫اﺳﺖ‪ .‬از ﻣﺎدرش اﻃﺎﻋﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﭼﺎق و ﭼﮫﺎرﺷﺎﻧﻪ اﺳﺖ و ﺑﻪ اﻧﺪازهای زﯾﺒﺎ اﺳﺖ ﮐﻪ‬
‫ﺑﺎﻋﺚ ﻧﺎراﺣﺘﯽ ھﻮوﯾﺶ ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫اﻣﺎ ﮐﻨﯿﺰ اﺑﻮزرع‪ ،‬آﯾﺎ ﻣﯽداﻧﯿﺪ او ﮐﯿﺴﺖ؟ او ﻓﺮد رازداری اﺳﺖ ﮐﻪ ﺳﺨﻨﺎن ﻣﺎ را ﺑﻪ‬
‫ﻣﺮدم ﻧﻤﯽﮔﻮﯾﺪ و اﻣﺎﻧﺖ داری اﺳﺖ ﮐﻪ ﻏﺬای ﻣﺎ را ﺣﯿﻒ و ﻣﯿﻞ ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ و ﻧﻈﺎﻓﺖ ﮐﺎری‬
‫اﺳﺖ ﮐﻪ اﺟﺎزه ﻧﻤﯽدھﺪ ﺧﺎﻧﻪی ﻣﺎ ﺧﺲ و ﺧﺎﺷﺎک ﺑﮕﯿﺮد‪.‬‬
‫روزی‪ ،‬اﺑﻮزرع از ﺧﺎﻧﻪ ﺑﯿﺮون رﻓﺖ در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﻣﺸﮏھﺎ ﭘﺮ از ﺷﯿﺮ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬او در ﻣﺴﯿﺮ‬
‫راه ﺑﺎ زﻧﯽ ﺑﺮﺧﻮرد ﮐﺮد ﮐﻪ دو ﺑﭽﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪ دو ﯾﻮزﭘﻠﻨﮓ داﺷﺖ‪ .‬آن ﺑﭽﻪھﺎ‪ ،‬ﺑﺎ ﭘﺴﺘﺎنھﺎی‬
 ‫ﺧﺎﻧﻪای ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﻘﻮی‬ ‫‪٢٤٤‬‬

‫ﻣﺎدرﺷﺎن ﮐﻪ ﺑﻪ اﻧﺎر ﺷﺒﯿﻪ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﺎزی ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬اﺑﻮزرع ﻣﺮا ﻃﻼق داد و ﺑﺎ آن زن‪ ،‬ازدواج‬
‫ﮐﺮد‪.‬‬
‫ﻣﻦ ھﻢ ﺑﻌﺪ از او ﺑﺎ ﻣﺮدی ﺷﺮﯾﻒ‪ ،‬و ﺳﺮﻣﺎﯾﻪدار‪ ،‬اﺳﺐ ﺳﻮار و ﻧﯿﺰه ﺑﻪ دﺳﺖ‪ ،‬ازدواج‬
‫ﮐﺮدم ﮐﻪ ﺷﺘﺮان زﯾﺎدی ﺑﻪ ﻣﻦ ارزاﻧﯽ داﺷﺖ و از ھﺮﭼﯿﺰ‪ ،‬ﯾﮏ ﻧﻮع ﺑﺮای ﻣﻦ ﺗﺪارک دﯾﺪ و‬
‫ﺑﻪ ﻣﻦ ﮔﻔﺖ‪ :‬ای ام زرع! ﺑﺨﻮر و ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻮادهات ﻧﯿﺰ ﺑﺨﻮران‪ .‬وﻟﯽ در ﻋﯿﻦ ﺣﺎل‪ ،‬اﮔﺮ‬
‫ھﻤﻪی ﭼﯿﺰھﺎﯾﯽ را ﮐﻪ او ﺑﻪ ﻣﻦ داده اﺳﺖ‪ ،‬ﯾﮑﺠﺎ ﺟﻤﻊﮐﻨﻢ‪ ،‬ﺑﻪ اﻧﺪازهی ﮐﻮﭼﮏﺗﺮﯾﻦ‬
‫ﻇﺮف اﺑﻮزرع ﻧﻤﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻋﺎﯾﺸﻪ ل ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ‪ :‬رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج ﺑﻌﺪ از ﺷﻨﯿﺪن اﯾﻦ ﺳﺨﻨﺎن ﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬
‫»ﻣﻦ ﺑﺮای ﺗﻮ ﻣﺎﻧﻨﺪ اﺑﻮزرع ﺑﺮای ام زرع ھﺴﺘﻢ«‪.‬‬
‫ً‬
‫اﯾﻦ ﻋﺠﯿﺐﺗﺮﯾﻦ ﺣﺪﯾﺚ در ﮐﺘﺎبھﺎی ﺳﻨﺖ ﻧﺒﻮی اﺳﺖ‪ .‬ﺗﻘﺮﯾﺒﺎ ده ﺗﻦ از ﻋﻠﻤﺎ آن را‬
‫ﺗﻔﺴﯿﺮ ﮐﺮدهاﻧﺪ و ﺑﮫﺘﺮﯾﻦ ﺷﺮح از ﻗﺎﺿﯽ ﻋﯿﺎض‪ ،‬ﻗﺎﺿﯽ و ﻋﺎﻟﻢ ﻣﻐﺮﺑﯽ اﺳﺖ‪ .‬اﺑﻦ ﺣﺠﺮ در‬
‫ﺳﯽ ﺻﻔﺤﻪ آن را ﺷﺮح داده اﺳﺖ و ﺣﺪﯾﺚ ﺷﮕﻔﺖ اﻧﮕﯿﺰی اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﯿﺶ از ھﻔﺪه ﻓﺎﯾﺪه‬
‫از آن اﺳﺘﻨﺒﺎط ﺷﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺧﻮاﺳﺖ اﻟﻠﻪ‪ ،‬آن را ﻣﺮور ﺧﻮاھﯿﻢ ﮐﺮد‪ .‬اﮐﻨﻮن ﺑﻪ ﺷﺮح‬
‫اﯾﻦ ﺣﺪﯾﺚ ﻣﯽﭘﺮدازﯾﻢ‪.‬‬
‫ﺑﺨﺎری در ﺑﺎب »رﻓﺘﺎر ﻧﯿﮑﻮ ﺑﺎ ﺧﺎﻧﻮاده« ﮔﻮﯾﺪ‪ :‬ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺑﺎ ﺧﺎﻧﻮادهاش ﺧﻮش‬
‫رﻓﺘﺎر ﺑﺎﺷﺪ؟ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﺮﺧﻮرد ﺧﻮﺑﯽ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ؟ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻧﺮمﺧﻮ ﺑﺎﺷﺪ؟ ﭼﮕﻮﻧﻪ آﺳﺎنﮔﯿﺮ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ؟ ﺳﭙﺲ ﺣﺪﯾﺚ رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج ﺑﺎ ﻋﺎﯾﺸﻪ را ﻣﯽآورد و ﺑﯿﺎن ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ‬
‫اﮐﺮم ج ﺑﺎ وﺟﻮد ﻣﺸﻐﻠﻪھﺎی ﺑﺴﯿﺎر‪ ،‬ﮐﺎرھﺎ و ارﺗﺒﺎﻃﺎﺗﺶ و ﻧﯿﺰ ﻣﺼﯿﺒﺖھﺎی روزﮔﺎر و‬
‫ﻣﺴﺌﻮﻟﯿﺖھﺎی اﻣﺖ ﮐﻪ ﺑﺮ دوش وی ﻧﮫﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ھﻤﭽﻨﯿﻦ روﯾﺪادھﺎی اﻣﺖ‪ ،‬ﺟﮫﺎد‪،‬‬
‫اداره و رھﺒﺮی اﻣﺖ ﺑﺎ وﺟﻮد ھﻤﻪی اﯾﻨﮫﺎ وﻗﺘﯽ را ﺑﺮای ﮔﻮش دادن ﺑﻪ ﭼﻨﯿﻦ ﺳﺨﻨﺎﻧﯽ‬
‫اﺧﺘﺼﺎص ﻣﯽدھﺪ‪.‬‬
‫اﯾﻦ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻧﺮم ﺧﻮﯾﯽ‪ ،‬ﺑﺮدﺑﺎری و رﻓﺘﺎر ﻧﯿﮑﻮی اوﺳﺖ‪ .‬اﻟﻠﻪ ﻣﺘﻌﺎل ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪:‬‬
‫َّ َ َ َ َ ٰ ُ ُ َ‬
‫ي�‪] ﴾٤‬اﻟﻘﻠﻢ‪.[٤ :‬‬
‫� خل ٍق ع ِظ ٖ‬ ‫﴿�نك لع‬
‫»ﺗﻮ دارای ﺧﻮی ﺳﺘﺮﮔﯽ ھﺴﺘﯽ«‪.‬‬
‫َ َ ُ ۡ َ َ ۡ ُ َ َ ًّ َ َ ۡ َ ۡ َ َ ُّ ْ‬ ‫َ َ َ ۡ َ ّ َ َّ‬
‫ب �نفضوا م ِۡن‬ ‫﴿فبِما ر�ةٖ مِن ٱ�ِ �ِ ت لهمۖ ولو كنت �ظا غل ِيظ ٱلقل ِ‬
‫َ َ‬
‫ح ۡول ِك ‪] ﴾...‬آل ﻋﻤﺮان‪.[١٥٩ :‬‬
 ‫‪٢٤٥‬‬ ‫ﺣﺪﯾﺚ ام زرع‬

‫»از ﭘﺮﺗﻮ رﺣﻤﺖ اﻟﮫﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﻮ ﺑﺎ آﻧﺎن ﻧﺮﻣﺶ ﻧﻤﻮدی و اﮔﺮ درﺷﺘﺨﻮی و ﺳﻨﮕﺪل‬
‫ﺑﻮدی از ﭘﯿﺮاﻣﻮن ﺗﻮ ﭘﺮاﮐﻨﺪه ﻣﯽﺷﺪﻧﺪ«‪.‬‬
‫ﻋﺎﯾﺸﻪ ل ﮐﻪ راوی اﯾﻦ ﺣﺪﯾﺚ اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﯿﺰ دﺧﺘﺮ ﭘﺪرش اﺳﺖ‪ ،‬ﭼﺮا ﮐﻪ اﺑﻮﺑﮑﺮ ﺑﺎ‬
‫ﺣﺎﻓﻈﻪﺗﺮﯾﻦ و ﻓﺼﯿﺢﺗﺮﯾﻦ ﻣﺮدم ﺑﻮد‪ .‬زﻧﺪﮔﯽﻧﺎﻣﻪھﺎ‪ ،‬ﻧﺴﺐھﺎ‪ ،‬اﺧﺒﺎر و اﺷﻌﺎر را ﺣﻔﻆ‬
‫ِ‬
‫ﻣﯽﮐﺮد و وﻗﺘﯽ در ﻣﺠﻠﺴﯽ ﺳﺨﻦ ﻣﯽﮔﻔﺖ‪ ،‬ﻋﺮب ھﻤﻪ ﺳﮑﻮت ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻋﺎﯾﺸﻪ دﺧﺘﺮ‬
‫اﺑﻮﺑﮑﺮ ﻧﯿﺰ ﺷﺒﺎھﺖ ﺑﺴﯿﺎری ﺑﻪ او داﺷﺖ و ﮐﺴﯽﮐﻪ ﺷﺒﯿﻪ ﭘﺪرش ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻇﺎﻟﻢ و ﺑﯽﺟﺎ‬
‫ﻧﯿﺴﺖ‪.‬‬
‫اﳊ ﱠﻴـــــــــــ ﹶﺔ إﹺ ﱠﻻ ﹾ ﹶ‬
‫اﳊ ﱠﻴـــــــــــ ﹾﺔ‬ ‫ﹺ‬
‫ﻻﹶ ﺗﹶﻠـــــــــــﺪﹸ ﹾ ﹶ‬ ‫ــــﺬ ﹺه اﻟ ﹸﻌ ﹶﺼـــــ ﱠﻴ ﹾﺔ‬
‫ــــﻚ ا ﹾﻟﻌﺼــــﺎ ﹺﻣــــﻦ ﻫ ﹺ‬
‫ﹾ ﹶ‬ ‫ﺗ ﹾﻠ ﹶ ﹶ ﹶ‬
‫ﹺ‬

‫»آن ﭼﻮﺑﺪﺳﺘﯽ از اﯾﻦ ﻋﺼﺎھﺎ درﺳﺖ ﻣﯽﺷﻮد و ﻣﺎر ﭼﯿﺰی ﺟﺰ ﻣﺎر ﻧﻤﯽزاﯾﺪ«‪.‬‬
‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ اﮐﺮم ج از ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﻦ ﺑﺎ ﻋﺎﯾﺸﻪ اﻧﺲ ﻣﯽﮔﺮﻓﺖ و درﺑﺎرهی اوﺿﺎع و اﺣﻮال‬
‫ﻣﺮدم از او ﻣﯽﭘﺮﺳﯿﺪ‪ ،‬زﯾﺮا ھﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﮐﻪ زھﺮی ﮔﻮﯾﺪ‪ :‬او ھﺠﺪهھﺰار ﺑﯿﺖ ﺷﻌﺮ ﺣﻔﻆ ﺑﻮد‬
‫و اﺧﺒﺎر‪ ،‬روﯾﺪادھﺎ و داﺳﺘﺎنھﺎی زﯾﺎدی از ﻋﺮب را ﺣﻔﻆ داﺷﺖ‪.‬‬
‫در ﯾﮑﯽ از ﺑﺎﻣﺪادان‪ ،‬رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج راﺣﺖ و آﺳﻮده ﺧﺎﻃﺮ ﻧﺸﺴﺘﻪ ﺑﻮد و ﺑﺎ ھﻤﺴﺮ ﭘﺎک‬
‫و ﺻﺪﯾﻘﻪاش دﺧﺘﺮ ﺻﺪﯾﻖ‪ ،‬ﺷﻮﺧﯽ و ﻣﺰاح ﻣﯽﮐﺮد‪ .‬او ﮔﻔﺖ‪ :‬ای رﺳﻮل اﻟﻠﻪ! در زﻣﺎنھﺎی‬
‫ﻗﺪﯾﻢ‪ ،‬ﭼﻨﺪ زن دور ھﻢ ﻧﺸﺴﺘﻨﺪ و آﻧﺎن ﺑﻨﺎﺑﺮ ﮔﻔﺘﻪی اﺑﻮ ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ ﺣﺰم ﻇﺎھﺮی از‬
‫ﻗﺒﯿﻠﻪی ﺧﺸﻌﻢ‪ ،‬ﻗﺒﯿﻠﻪای ﻧﺰدﯾﮏ ﺑﻪ ﻗﺒﯿﻠﻪی ﺷﻤﺮان ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ از ﻗﺒﺎﯾﻞ ﺟﻨﻮﺑﯽ ﻣﺸﮫﻮر‬
‫در ﺗﺎرﯾﺦ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺷﺨﺼﯽ از ھﻤﯿﻦ ﻗﺒﯿﻠﻪ ﮔﻮﯾﺪ‪:‬‬
‫اك وﺟــﺪﹰ ا ﻋﹶــ ﹶﲆ وﺟ ﹺ‬
‫ﹺ‬ ‫ﹺ‬ ‫ﹶﺠـ ﹺـﺪ‬ ‫ﹺ ﹺ ﹺ‬ ‫ﹶأ ﹶﻻ ﻳـﺎ ﺻـﺒﺎ ﻧ ﹴ‬
‫ــﺪ‬ ‫ﹶ ﹾ‬ ‫ﹶﻟ ﹶﻘــﺪﹾ زﹶ ا ﹶدﲏ ﹶﻣ ﹾﺴ ﹶ‬
‫ـــﺮ ﹶ ﹾ‬ ‫ﹶﺠــﺪ ﹶﻣﺘﹶـﯽ ﻫ ﹾﺠـﺖ ﻣـ ﹾﻦ ﻧ ﹾ‬
‫ﹶ ﹶ ﹶ ﹾ‬
‫»ای ﺑﺎد ﺻﺒﺎی ﻧﺠﺪ‪ ،‬ﮐﯽ از ﻧﺠﺪ وزﯾﺪی؟ ﻣﻘﺼﺪ ﺷﺒﺎﻧﻪات ﺑﺮ وﺟﺪم اﻓﺰود«‪.‬‬
‫ﻋﺎﯾﺸﻪ در ﺣﯿﻦ ﺻﺤﺒﺖ ﺑﺎ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﯾﺎزده زن ﮔﺮد ھﻢ ﻧﺸﺴﺘﻨﺪ و ﻋﮫﺪ و ﭘﯿﻤﺎن‬
‫ﺑﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﭼﯿﺰی از اوﺿﺎع و اﺣﻮال ﺷﻮھﺮانﺷﺎن را ﻣﺨﻔﯽ ﻧﮑﻨﻨﺪ و ھﻤﻪاش را ﺑﺎزﮔﻮ‬
‫ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ زﯾﺮا ﺷﻮھﺮانﺷﺎن از ﺧﺎﻧﻪ ﺑﯿﺮون رﻓﺘﻪاﻧﺪ و آﻧﺎن ﮔﺮد ھﻢ آﻣﺪهاﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻋﻠﻤﺎ ﻣﺎﻧﻨﺪ اﺑﻦ ﺣﺠﺮ ﮔﻮﯾﻨﺪ‪ :‬وﻗﺘﯽ زﻧﺎن دور ھﻢ ﺟﻤﻊ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ‬
‫ﺳﺨﻨﺎنﺷﺎن درﺑﺎرهی ﻣﺮدان اﺳﺖ و اﮔﺮ ﻣﺮدان دور ھﻢ ﺟﻤﻊ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ‬
‫ﺻﺤﺒﺖﺷﺎن درﺑﺎرهی اﻣﻮر زﻧﺪﮔﯽ اﺳﺖ!‬
 ‫ﺧﺎﻧﻪای ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﻘﻮی‬ ‫‪٢٤٦‬‬

‫ﻋﺎﯾﺸﻪ ﮔﻮﯾﺪ‪ :‬آﻧﺎن ﺑﺎ ﻧﺎم اﻟﻠﻪ ﺳﻮﮔﻨﺪ ﯾﺎد ﮐﺮدﻧﺪ ﮐﻪ در اﯾﻦ اﻣﺮ ﺑﻪ ﺧﻮاھﺮانﺷﺎن دروغ‬
‫ﻧﮕﻮﯾﻨﺪ و ﭘﯿﻤﺎن ﺑﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﭼﯿﺰی از اﺣﻮال ﺷﻮھﺮانﺷﺎن را ﻣﺨﻔﯽ و ﭘﻨﮫﺎن ﻧﺴﺎزﻧﺪ‪ .‬اوﻟﯽ‬
‫ﺷﺮوع ﮐﺮد ﺑﻪ ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﻦ و ﺗﻮﺻﯿﻒ ﺷﻮھﺮش‪» :‬ﺷﻮھﺮم ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺷﺘﺮ ﻻﻏﺮی اﺳﺖ ﮐﻪ‬
‫ﺑﺎﻻی ﮐﻮھﯽ ﻗﺮار دارد‪ .‬ﻧﻪ ھﻤﻮار اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ آن ﺻﻌﻮد ﺷﻮد و ﻧﻪ ﮔﻮﺷﺖ ﭼﺎﻗﯽ دارد ﮐﻪ‬
‫ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪھﺎ ﺑﺮده ﺷﻮد«‪ .‬او را ﺑﺎ زﺷﺖﺗﺮﯾﻦ ﺻﻔﺎت ﺗﻮﺻﯿﻒ ﮐﺮد‪ ،‬زﯾﺮا ﮔﻮﺷﺖ ﺷﺘﺮ از ﺑﺪﺗﺮﯾﻦ‬
‫و ﺑﯽارزشﺗﺮﯾﻦ ﮔﻮﺷﺖھﺎﺳﺖ‪ .‬ﮔﻮﯾﻨﺪ‪ :‬ﺑﺎﻋﺚ ﺟﺮاﺣﺖ ﻗﻠﺐ ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬ﮐﺴﯽﮐﻪ ﺑﺮ‬
‫ﺧﻮردﻧﺶ ﻣﺪاوﻣﺖ ورزد‪ ،‬ﺑﯿﻤﺎر ﻣﯽﺷﻮد و از ﺳﻔﺖﺗﺮﯾﻦ ﮔﻮﺷﺖھﺎﺳﺖ و ﺑﺴﯿﺎری از‬
‫ﭘﺰﺷﮑﺎن‪ ،‬ﺧﻮردن آن را ﻣﻤﻨﻮع ﮐﺮدهاﻧﺪ‪.‬‬
‫ای ﮐﺎش ﻓﻘﻂ ﻣﯽﮔﻔﺖ‪ :‬ﮔﻮﺷﺖ ﺷﺘﺮ و ﺳﮑﻮت ﻣﯽﮐﺮد و در اﯾﻦ ﺻﻮرت ﻣﺴﺄﻟﻪ‬
‫آﺳﺎنﺗﺮ ﻣﯽﺷﺪ‪ ،‬وﻟﯽ او ﺷﺘﺮی ﻻﻏﺮ و ﺿﻌﯿﻒ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﮔﻮﯾﺪ‪ :‬ﺑﺮ ﺳﺮ ﮐﻮه‪ ،‬ﭘﺲ از ﺷﺪت وﺣﺸﺘﻨﺎﮐﯽ اﺧﻼﻗﺶ‪ ،‬ﺑﺴﺎن ﮐﻮھﯽ ﺷﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ‬
‫ﮐﺴﯽ از آن ﺑﺎﻻ ﻧﻤﯽرود‪.‬‬
‫ﮔﻮﯾﺪ‪ :‬دﺷﺘﯽ ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ از آن ﺑﺎﻻ رﻓﺖ‪ ،‬ﯾﻌﻨﯽ ای ﮐﺎش ﮐﻮه دﺷﺘﯽ ﻣﯽﺑﻮد ﮐﻪ ﻣﯽﺷﺪ‬
‫از آن ﺑﺎﻻ ﺑﺮوﯾﻢ و اﯾﻦ ﮔﻮﺷﺖ ﻻﻏﺮ را ﺑﺮدارﯾﻢ‪.‬‬
‫ھﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ در ﻣﻮرد ﻓﻠﺴﻔﻪ و ﻣﻨﻄﻖ از اﺑﻦ ﺗﯿﻤﯿﻪ ﭘﺮﺳﯿﺪﻧﺪ‪ ،‬اﯾﻦ ﺳﺨﻦ را ﮔﻮاه ﻗﺮار‬
‫داد و ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻋﻠﻢ ﻣﻨﻄﻖ و ﻓﻠﺴﻔﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﮔﻮﺷﺖ ﺷﺘﺮ ﻻﻏﺮی ﺑﺮ ﺑﺎﻻی ﮐﻮھﯽ اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﻪ‬
‫زﻣﯿﻦ ھﻤﻮاری ﮐﻪ ﺑﺘﻮان از آن ﺑﺎﻻ رﻓﺖ و ﻧﻪ ﮔﻮﺷﺖ ﭼﺎﻗﯽ ﮐﻪ ﺑﺘﻮان ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪ ﺑﺮد و اﯾﻦ‬
‫ﺑﮫﺘﺮﯾﻦ ﺗﺸﺒﯿﮫﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ در ﭼﻨﯿﻦ ﻣﻮاردی ﻣﯽﺗﻮان از آن ﺑﮫﺮه ﺑﺮد‪.‬‬
‫دوﻣﯽ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻣﻦ اﺳﺮار ﺷﻮھﺮم را ﻓﺎش ﻧﻤﯽﮐﻨﻢ«‪ .‬ﯾﻌﻨﯽ ﻧﻤﯽﺧﻮاھﻢ ﺷﻤﺎ را از‬
‫اﺧﺒﺎرش ﻣﻄﻠﻊ ﺳﺎزم وﻟﯽ ﻣﺨﺘﺼﺮی از اﺣﻮاﻟﺶ را از ﻣﻦ ﺑﺸﻨﻮﯾﺪ‪ .‬او ﺑﺪﺗﺮ از آن اﺳﺖ ﮐﻪ‬
‫درﺑﺎرهاش ﺳﺨﻦ ﮔﻮﯾﻢ! او ﻣﺮدی اﺳﺖ ﺑﺎﻻﺗﺮ از آﻧﭽﻪ درﺑﺎرهاش ﺳﺨﻦ ﮔﻮﯾﻢ و ﻣﻦ‬
‫ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﻢ ﺑﺪیاش را ﺗﻮﺻﯿﻒ ﮐﻨﻢ!‬
‫»و اﮔﺮ از او ﺳﺨﻦ ﺑﮕﻮﯾﻢ‪ ،‬ھﻤﻪی ﻋﯿﻮﺑﺶ را ذﮐﺮ ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﻢ«‪» .‬ﻋﺠﺮ« رگھﺎی ﺷﮑﻢ و‬
‫»ﺑﺠﺮ« رگھﺎی ﭘﺸﺖ و ﮐﻤﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﯾﻌﻨﯽ ﻏﻢ و اﻧﺪوه او را ﻓﺮا ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
 ‫‪٢٤٧‬‬ ‫ﺣﺪﯾﺚ ام زرع‬

‫ﻋﻠﯽ س ﮔﻮﯾﺪ‪ » :‬ﹶاﷲﹸ إﹺ ﱢﲏ ﹶأ ﹾﺷ ﹸﻜﻮ إﹺ ﹶﻟ ﹾﻴ ﹶﻚ ﻋ ﹶ‬

‫ﹸﺠ ﹺﺮي ﹶو ﹸﺑ ﹶﺠ ﹺﺮي«) ‪ (١‬ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﯾﻌﻨﯽ‪ :‬ﺑﺎر اﻟﮫﺎ! ﻣﻦ از‬
‫ھﻢ و ﻏﻢ و اﻧﺪوھﻢ‪ ،‬آﻧﭽﻪ ﺑﺮاﯾﻢ اﺗﻔﺎق اﻓﺘﺎده اﺳﺖ و ﻣﺸﮑﻼت و ﻣﺼﯿﺒﺖھﺎﯾﻢ ﺑﻪ ﺗﻮ‬
‫ﺷﮑﺎﯾﺖ ﻣﯽﮐﻨﻢ‪ .‬زﯾﺮا او رﺳﻮل اﻟﻠﻪ و ﺳﭙﺲ ھﻤﺴﺮش ﻓﺎﻃﻤﻪ ﺳﭙﺲ اﺑﻮﺑﮑﺮ‪ ،‬ﻋﻤﺮ و‬
‫ﻋﺜﻤﺎن را از دﺳﺖ داده ﺑﻮد ﺳﭙﺲ اﻣﺖ در ﻣﻘﺎﺑﻞ دﯾﺪﮔﺎﻧﺶ ﺑﺎ ھﻢ اﺧﺘﻼف ﮐﺮدﻧﺪ و‬
‫ﺧﻮارج در ﺑﺮاﺑﺮش ﺷﻮرش ﻧﻤﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫زن ﮔﻮﯾﺪ‪ :‬ﻣﻦ از ﭼﻨﯿﻦ ﻣﺮدی ﭼﯿﺰی ﻧﻤﯽﮔﻮﯾﻢ و ﮐﺎﻓﯿﺴﺖ ﮐﻪ ﻣﺨﺘﺼﺮی از ﺣﺎل او را‬
‫ﺑﺎزﮔﻮ ﻧﻤﺎﯾﻢ و ﺑﮫﺘﺮ اﺳﺖ ھﯿﭻ ﻧﮕﻮﯾﻢ زﯾﺮا ﺳﺨﻦ از ﺑﯿﺎن ﺗﻮﺻﯿﻔﺶ ﻋﺎﺟﺰ اﺳﺖ!‬
‫ﺳﻮﻣﯽ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺷﻮھﺮم ﺷﺨﺼﯽ ﻗﺪ ﺑﻠﻨﺪ اﺳﺖ« درﺑﺎرهی »ﻋﺸﻖ« ﮔﻮﯾﻨﺪ‪ :‬ﺷﺨﺼﯽ ﮐﻪ‬
‫ﺑﺴﯿﺎر ﻗﺪ ﺑﻠﻨﺪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮﺧﯽ از ﻋﺮبھﺎ در وﺻﻒ ﻓﺮدی ﮐﻪ ﺑﺴﯿﺎر ﻗﺪﺑﻠﻨﺪ اﺳﺖ ﮔﻮﯾﻨﺪ‪ :‬او‬
‫اﺣﻤﻖ و ﺑﯽﺷﻌﻮر اﺳﺖ!‬
‫اﺑﻦ ﺣﺠﺮ ﮔﻮﯾﺪ‪ :‬دﻟﯿﻠﺶ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻋﻘﻠﺶ از ﻗﻠﺒﺶ دور اﺳﺖ و اﯾﻦ دوری ﻣﺴﺎﻓﺖ‪،‬‬
‫ﺑﺮ ﻋﻘﻠﺶ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﮔﺬاﺷﺘﻪ اﺳﺖ!‬
‫ﮔﻔﺘﻪاﻧﺪ‪ :‬او ﺑﺪاﺧﻼق و ﺗﻨﺪﺧﻮﺳﺖ‪ ،‬اﮔﺮ ﺑﻪ او ﺳﻼم ﮐﻨﯽ‪ ،‬دﻧﯿﺎ را زﯾﺮ و رو ﻣﯽﮐﻨﺪ‬
‫ﯾﻌﻨﯽ‪ :‬از ﭼﯿﺰی ﮐﻪ ارزش ﺧﺸﻢ و ﻧﺎراﺣﺘﯽ ﻧﺪارد‪ ،‬ﺧﺸﻤﮕﯿﻦ ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻋﻠﻤﺎ و ادﯾﺒﺎن ﮔﻮﯾﻨﺪ‪ :‬ﮐﺴﯽﮐﻪ ﺑﺮای ﭼﯿﺰی ﮐﻪ ارزش ﺧﺸﻢ را ﻧﺪارد‪ ،‬ﺧﺸﻤﮕﯿﻦ‬
‫ﮔﺮدد اﺣﻤﻖ اﺳﺖ‪.‬‬
‫زن ﮔﻮﯾﺪ‪» :‬ﺷﻮھﺮم ﺑﺴﯿﺎر ﺑﻠﻨﺪ ﻗﺪ اﺳﺖ‪ ،‬اﮔﺮ ﺳﺨﻦ ﺑﮕﻮﯾﻢ‪ ،‬ﻃﻼق داده ﻣﯽﺷﻮم«‪.‬‬
‫ﯾﻌﻨﯽ اﮔﺮ ﺣﺮﻓﯽ ﺑﺰﻧﻢ‪ ،‬ﻃﻼﻗﻢ ﺑﺮ ﺳﺮ زﺑﺎن آﻣﺎده اﺳﺖ! »و اﮔﺮ ﺳﺎﮐﺖ ﺑﻤﺎﻧﻢ ﻣﻌﻠﻖ‬
‫َ َ َ َ َ ۡ َ َّ َ‬
‫ھﺴﺘﻢ«‪ .‬اﮔﺮ ﺳﮑﻮت اﺧﺘﯿﺎر ﮐﻨﻢ ﺑﻼﺗﮑﻠﯿﻒ ھﺴﺘﻢ‪�﴿ :‬تذ ُروها كٱل ُمعلقةِ�﴾ ]اﻟﻨﺴﺎء‪[١٢٩ :‬‬
‫»آن زن دﯾﮕﺮ را ﺳﺮﮔﺸﺘﻪ ]ﺑﻼ ﺗﮑﻠﯿﻒ[ رھﺎ ﮐﻨﯿﺪ« ھﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﮐﻪ اﻟﻠﻪ ﻣﺘﻌﺎل ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‬
‫ﻣﻌﻠﻖ ﮐﺴﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﻄﻠﻘﻪ ﻧﯿﺴﺖ و ﺑﺎ ﺷﻮھﺮش در ﺧﺎﻧﻪ اﺳﺖ وﻟﯽ او ﻧﯿﺎزی ﺑﻪ وی‬
‫ﻧﺪارد‪.‬‬
‫ﭼﮫﺎرﻣﯽ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺷﻮھﺮم ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺷﺐ ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﺗﮫﺎﻣﻪ‪ ،‬ﻣﻌﺘﺪل اﺳﺖ ﻧﻪ ﺑﺴﯿﺎر ﺳﺮد اﺳﺖ‬
‫و ﻧﻪ ﺑﺴﯿﺎر ﮔﺮم‪ .‬ﺗﺮس و وﺣﺸﺘﯽ از او ﻧﺪارم«‪ .‬او ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ‪ :‬ﺷﻮھﺮش ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺷﺐ ﺗﮫﺎﻣﻪ‬
‫اﺳﺖ و درﺑﺎرهی ﺷﺐ ﺗﮫﺎﻣﻪ ﮔﻮﯾﻨﺪ‪ :‬از ﺷﺪت ﮔﺮﻣﺎ و ﺣﺮارت روز‪ ،‬ﺷﺒﺶ ﺑﮫﺘﺮﯾﻦ ﺷﺐھﺎی‬

‫‪ -١‬ر‪.‬ک‪ :‬ﻓﺘﺢ اﻟﺒﺎری ﺑﺸﺮح ﺻﯿﺤﯽ اﻟﺒﺨﺎری‪ (١٦٣/٩) ،‬در ﺷﺮح اﯾﻦ ﺣﺪﯾﺚ‪ ،‬ﻣﺆﻟﻒ ﺗﻤﺎم ﺷﺮﺣﺶ را از‬
‫ﻓﺘﺢ اﻟﺒﺎری آورده اﺳﺖ‪.‬‬
 ‫ﺧﺎﻧﻪای ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﻘﻮی‬ ‫‪٢٤٨‬‬

‫ﺣﺠﺎز اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﺴﯿﻤﯽ ﺧﻨﮏ از درﯾﺎ ﻣﯽورزد‪ ،‬ﮐﻪ ﭘﮫﻠﻮھﺎ و رانھﺎ را ﻣﯽﻧﻮازد‪ .‬او ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ‬
‫آراﻣﺶ و ﻧﯿﮑﻮﯾﯽ‪ ،‬ﺧﯿﺮ‪ ،‬ﻧﺰدﯾﮑﯽ و ﺗﻮاﺿﻌﺶ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺷﺐ ﺗﮫﺎﻣﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﻪ ﮔﺮم اﺳﺖ و ﻧﻪ‬
‫ﺳﺮد‪ .‬ﮔﺮﻣﺎﯾﺶ ﺗﻨﺪ و ﺷﺪﯾﺪ ﻧﯿﺴﺖ ﯾﻌﻨﯽ ﺧﺸﮏ ﻧﯿﺴﺖ و ﺳﺮﻣﺎﯾﺶ ﻧﯿﺰ ﺧﺸﮏ و ﺳﻮزان‬
‫ً‬
‫ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬زﯾﺮا ﺑﻌﻀﯽ از ﻣﺮدم ﭼﻨﺎن ﺳﺮد ﻣﺰاج و ﺧﻮﻧﺴﺮد ھﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ اﺻﻼ ﺧﺸﻤﮕﯿﻦ‬
‫ﻧﻤﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺷﺎﻓﻌﯽ ﮔﻮﯾﺪ‪ :‬ﮐﺴﯽﮐﻪ دﯾﮕﺮان ﮐﺎری ﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﺧﺸﻤﺶ ﻣﯽﺷﻮد و او‬
‫ﺧﺸﻤﮕﯿﻦ ﻧﮕﺮدد‪ ،‬اﻻغ اﺳﺖ!‬
‫ﭘﻨﺠﻤﯽ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺷﻮھﺮم ھﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ وارد ﺧﺎﻧﻪ ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﯾﻮزﭘﻠﻨﮓ اﺳﺖ و‬
‫ھﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ از ﺧﺎﻧﻪ ﺑﯿﺮون ﻣﯽرود‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺷﯿﺮ اﺳﺖ و از ﻣﺎل و اﻣﻮاﻟﯽ ﮐﻪ در ﺧﺎﻧﻪ وﺟﻮد‬
‫دارد‪ ،‬ﻧﻤﯽﭘﺮﺳﺪ«‪ .‬اﯾﻦ ﮐﻠﻤﻪ از ﻓﮫﺪ ﮐﻪ ﺣﯿﻮاﻧﯽ ﮐﻮﭼﮏﺗﺮ از ﺷﯿﺮ اﺳﺖ ﻣﺸﺘﻖ ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺑﺴﯿﺎری از ﻋﻠﻤﺎ در ﺗﻮﺻﯿﻒ زن ﭘﻨﺠﻢ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺷﻮھﺮش ﺣﯿﺮت زده ﻣﺎﻧﺪهاﻧﺪ‪ ،‬آﯾﺎ او‬
‫ﺷﻮھﺮش را دﺷﻨﺎم ﻣﯽدھﺪ ﯾﺎ ﻣﯽﺳﺘﺎﯾﺪ؟ اﮔﺮ ﻧﺎﺳﺰا ﮔﻔﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﭼﻨﯿﻦ اﺳﺖ‪ :‬او ﻣﺎﻧﻨﺪ‬
‫ﯾﻮزﭘﻠﻨﮓ ﺑﺴﯿﺎر ﻣﯽﺧﻮاﺑﺪ ﮐﻪ ﻓﺎﯾﺪهای در آن ﻧﯿﺴﺖ‪.‬‬
‫ﺟﺎﺣﻆ ﮔﻮﯾﺪ‪ :‬ﯾﻮزﭘﻠﻨﮓ از ھﻤﻪی ﺣﯿﻮاﻧﺎت ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﯽﺧﻮاﺑﺪ‪ ،‬ﻣﺪت ﺧﻮاب او ﺑﯿﺶ از‬
‫ﻣﺪت ﺑﯿﺪاریاش اﺳﺖ و ھﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﮐﻤﯽ ﺧﺴﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬ﺳﺮش را ﻣﯽﮔﺬارد و‬
‫ﻣﯽﺧﻮاﺑﺪ‪ ،‬ﺷﺎﯾﺪ ھﻢ ﺑﺪون اﯾﻨﮑﻪ اﺣﺴﺎس ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻮشھﺎ از روﯾﺶ ﻋﺒﻮر ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫اﮔﺮ او را ﺳﺘﺎﯾﺶ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﭼﻨﯿﻦ اﺳﺖ‪ :‬او ﺑﺴﺎن ﯾﻮزﭘﻠﻨﮓ اﺳﺖ‪ ،‬زﯾﺮا ﯾﻮزﭘﻠﻨﮓ در ﺷﺮم و‬
‫ﺣﯿﺎ از دﯾﮕﺮ ﺣﯿﻮاﻧﺎت ﺑﺮﺗﺮی دارد‪ ،‬ﺟﺎﻟﺐ اﯾﻦ ﺟﺎﺳﺖ ﮐﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ اﮔﺮ ﯾﻮزﭘﻠﻨﮕﯽ‬
‫زﻧﯽ را ﺑﺒﯿﻨﺪ از او روی ﻣﯽﮔﺮداﻧﺪ! زﯾﺮا او ﺑﺰرﮔﻮار اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﮔﺮ از ﺧﺎﻧﻪ ﺑﯿﺮون رود ﺑﺴﺎن ﺷﯿﺮ اﺳﺖ ﯾﻌﻨﯽ در ﺷﺠﺎﻋﺘﺶ ﺑﺴﺎن ﺷﯿﺮ اﺳﺖ‪ ،‬زﯾﺮا‬
‫ﺷﯿﺮ ﺷﺠﺎعﺗﺮﯾﻦ ﺣﯿﻮاﻧﺎت اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺷﺸﻤﯽ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺷﻮھﺮم ھﻨﮕﺎم ﺧﻮردن‪ ،‬ھﻤﻪ ﭼﯿﺰ را ﻣﯽﺧﻮرد و ھﯿﭻ ﭼﯿﺰ ﺑﺎﻗﯽ‬
‫ﻧﻤﯽﮔﺬارد و اﮔﺮ آب ﺑﻨﻮﺷﺪ‪ ،‬ﺗﺎ ﺗﻪ ﻣﯽﻧﻮﺷﺪ و ﻇﺮف را ﺧﺎﻟﯽ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬و ھﻨﮕﺎم ﺧﻮاﺑﯿﺪن‪،‬‬
‫ﺧﻮد را ﯾﮏ ﮔﻮﺷﻪ ﻣﯽﭘﯿﭽﺪ و ﻣﯽﺧﻮاﺑﺪ و دﺳﺘﺶ را وارد ﻟﺒﺎﺳﻢ ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ ﺗﺎ ﻣﺤﺒﺖ ﻣﺮا‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺧﻮدش ﺑﺪاﻧﺪ«‪ .‬ﯾﻌﻨﯽ ﺳﺮ ﺳﻔﺮهی ﻧﺎھﺎر‪ ،‬ﺷﺎم و ﺻﺒﺤﺎﻧﻪ ﭼﯿﺰی ﺑﺮای ھﻤﺴﺮش‬
‫ﻧﮕﻪ ﻧﻤﯽدارد‪ .‬ﮔﻮﯾﺪ‪ :‬ھﻨﮕﺎم ﺧﻮردن‪ ،‬ھﻤﻪ ﭼﯿﺰ را ﻣﯽﭘﯿﭽﺪ ﯾﻌﻨﯽ ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ اﻧﮕﺸﺘﺎﻧﺶ‬
‫ﺑﺨﻮرد!‬
‫وﻗﺘﯽ ﻣﯽﻧﻮﺷﺪ ھﻤﻪ را ﺗﺎ ﺗﻪ ﻣﯽﻧﻮﺷﺪ ﯾﻌﻨﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﮔﺎو ﻣﯿﺶ ﺳﺮ ﻣﯽﮐﺸﺪ‪ .‬ﻣﺎ ﻃﺒﻖ‬
‫ﺳﻨﺖ دﺳﺘﻮر دارﯾﻢ ﮐﻪ آب را ﺑﻨﻮﺷﯿﻢ ﻧﻪ ﺳﺮ ﺑﮑﺸﯿﻢ‪ ،‬زﯾﺮا اﯾﻦ ﮐﺎر ﺑﻪ ﻣﺮی آﺳﯿﺐ ﻣﯽرﺳﺎﻧﺪ‪.‬‬
 ‫‪٢٤٩‬‬ ‫ﺣﺪﯾﺚ ام زرع‬

‫ھﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﻣﯽﺧﻮاﺑﺪ‪ ،‬روﯾﺶ را ﺑﺮ ﻣﯽﮔﺮداﻧﺪ‪ .‬از ﺷﺪت وﺣﺸﺘﺶ ﮔﻮﯾﺪ‪ :‬وﻗﺘﯽ‬

‫ﻣﯽﺧﻮاﺑﺪ‪ ،‬رﺧﺘﺨﻮاﺑﺶ را ﺑﺎ ﺧﻮدش ﻣﯽﺑﺮد و ﺑﻪ ھﻤﺴﺮش ﻧﺰدﯾﮏ ﻧﻤﯽﺷﻮد‪ ،‬ﭼﺮا ﮐﻪ او‬
‫ﺗﻨﺪﺧﻮﺳﺖ و ﮐﺴﯽ ﺑﻪ او ﻧﺰدﯾﮏ ﻧﻤﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫دﺳﺘﺶ را ﺑﻪ او ﻧﻤﯽزﻧﺪ ﺗﺎ ﮔﺮﻣﺎﯾﺶ را ﺣﺲ ﮐﻨﺪ زن ﮔﻮﯾﺪ‪ :‬ﻣﻦ ﺑﺴﯿﺎر ﺑﯿﻤﺎر ﻣﯽﺷﻮم و‬
‫ﺗﺐ ﻣﯽﮐﻨﻢ در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﺷﻮھﺮم آن ﻗﺪر ﻟﻄﻒ و ﻣﺤﺒﺖ ﻧﺪارد ﮐﻪ ﺳﻼﻣﺘﯽام را ﺟﻮﯾﺎ‬
‫ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻣﺮد ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺎ ﺧﺎﻧﻮادهاش ﻣﮫﺮﺑﺎن ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﺧﻮاھﺮش‪ ،‬ھﻤﺴﺮش‪ ،‬دﺧﺘﺮش و ﻣﺎﻧﻨﺪ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ‬
‫اﮐﺮم ج ﺑﻪ آﻧﺎن ﻧﺰدﯾﮏ ﺷﻮد و دﺳﺘﺶ را ﺑﺮ ﺷﺎﻧﻪ‪ ،‬ﺳﺮ ﯾﺎ ﮐﻒ دﺳﺘﺶ ﺑﮕﺬارد ﺗﺎ ﮔﺮﻣﺎی‬
‫وﺟﻮدش را ﺣﺲ ﮐﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﮐﺎر ﺑﺎﻋﺚ آراﻣﺶ و اﻧﺲ و اﻟﻔﺖ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻠﮑﻪ رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج ﺑﻪ‬
‫ﺧﺎﻃﺮ اﻧﺲ و اﻟﻔﺖ ﺑﺎ ﺻﺤﺎﺑﻪ اﻧﮕﺸﺘﺎﻧﺶ را در اﻧﮕﺸﺘﺎنﺷﺎن ﻓﺮو ﻣﯽﺑﺮد و ﺷﺎﯾﺪ از روی‬
‫ﻣﺰاح و ﺷﻮﺧﯽ ﺑﻪ ﺳﯿﻨﻪی آﻧﺎن ﻣﯽزد‪.‬‬
‫ھﻔﺘﻤﯽ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺷﻮھﺮم‪ ،‬ﻓﺮد ﮐﻮدﻧﯽ اﺳﺖ و ﯾﺎ اﯾﻨﮑﻪ ﺗﻮان ﻧﺰدﯾﮑﯽ ﺑﺎ زﻧﺎن را ﻧﺪارد‪.‬‬
‫اﺣﻤﻖ و ﻧﺎدان اﺳﺖ‪ .‬ھﻤﻪی ﻋﯿﻮب‪ ،‬در او ﺟﻤﻊ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺳﺮت را زﺧﻤﯽ ﻣﯽﮐﻨﺪ و ﯾﺎ‬
‫ﻋﻀﻮی از اﻋﻀﺎﯾﺖ را ﻣﯽﺷﮑﻨﺪ و ﯾﺎ اﯾﻨﮑﻪ ھﻢ زﺧﻤﯽ ﻣﯽﮐﻨﺪ و ھﻢ ﻣﯽﺷﮑﻨﺪ«‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﮐﻠﻤﻪ »ﻏﯿﺎﯾﺎ« ﺑﺎﺷﺪ ﯾﻌﻨﯽ ﻣﻨﺖھﺎی ﻓﺠﻮر و ﺑﯽﺣﯿﺎﯾﯽ – ﭘﻨﺎه ﺑﺮ اﻟﻠﻪ‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﮐﻠﻤﻪ »ﻋﯿﺎﯾﺎ« ﺑﺎﺷﺪ ﯾﻌﻨﯽ اﺣﻤﻘﯽ ﮐﻪ ھﯿﭻ ﭼﯿﺰ ﺳﺮش ﻧﻤﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻃﺒﺎق ھﻢ ﯾﻌﻨﯽ ﮐﺴﯽﮐﻪ ﻧﺎداﻧﯽ و ﺟﮫﻞ از ﻧﺎﺧﻦ ﭘﺎ ﺗﺎ ﻣﻮی ﺳﺮ او را ﻓﺮاﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻋﻼوه ﺑﺮ اﯾﻦﭼﻨﺎن او را ﮐﺘﮏ ﻣﯽزﻧﺪ ﮐﻪ وی را زﺧﻤﯽ ﮐﺮده و اﺳﺘﺨﻮانھﺎش را‬
‫ﻣﯽﺷﮑﻨﺪ‪ .‬او ﺻﻠﺢ و آﺷﺘﯽ را ﻧﻤﯽﺷﻨﺎﺳﺪ‪ .‬ھﺮﮔﺎه ﮐﻪ ﻣﯽزﻧﺪ‪ ،‬زﺧﻤﯽ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﯾﺎ دﻧﺪان را‬
‫ﻣﯽﺷﮑﻨﺪ ﯾﺎ دﺳﺖ را زﺧﻤﯽ ﻣﯽﮐﻨﺪ و ﯾﺎ اﻧﮕﺸﺘﯽ را ﻣﯽﺷﮑﻨﺪ! از اﻟﻠﻪ ﻣﺘﻌﺎل ﻋﺎﻓﯿﺖ و‬
‫ﺳﻼﻣﺘﯽ را ﺧﻮاﺳﺘﺎرﯾﻢ‪ ،‬او ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺑﺪ رﻓﺘﺎرﯾﺶ اﯾﻦ ﮐﺎر را ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ھﺸﺘﻤﯽ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻧﻮازش ﺷﻮھﺮم ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻧﻮازش ﺧﺮﮔﻮش اﺳﺖ«‪ .‬ﮔﻮﯾﺪ‪ :‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﻮی‬
‫ﺧﺮﮔﻮش ﻧﺮم ﺧﻮ اﺳﺖ »و ﺑﻮﯾﺶ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﻮی زرﻧﺐ اﺳﺖ«‪ .‬زرﻧﺐ‪ ،‬درﺧﺖ ﺧﻮﺷﺒﻮﯾﯽ اﺳﺖ‬
‫ﮐﻪ در ﻧﺠﺪ ﻣﯽروﯾﺪ و ﺑﺮ ﺳﺨﻨﺶ ﭼﻨﯿﻦ ﮔﻮاه آوردهاﻧﺪ‪:‬‬
‫ﹺ‬ ‫ﹺ‬ ‫ﹺ‬
‫ﺐ‬‫ﹶﻛــــــــــــ ﹶﺄﻧ ﹶﱠﲈ ﹸذ ﱠر ﹶﻋ ﹶﻠ ﹾﻴــــــــــــﻪ زﹶ ﹾر ﹶﻧــــــــــــ ﹸ‬ ‫ﺐ‬‫ﺑﹺـــــــ ﹶﺄ ﹺﰊ ﹶأ ﹾﻧـــــــﺖ ﹶو ﹸﻓـــــــﻮك ﹾاﻷﹶ ﹾﺷـــــــﻨﹶ ﹸ‬
‫»ﭘﺪرم ﻓﺪاﯾﺖ‪ ،‬ﺗﻮ و دھﺎﻧﺖ ﻧﺮم و ﺑﺎ ﺻﻔﺎ ﺑﻮدﯾﺪ‪ ،‬ﮔﻮﯾﯽ زرﻧﺐ ﺑﺮ آن رﯾﺨﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ«‪.‬‬
‫ﯾﻌﻨﯽ از ﺷﺪت ﻧﺮﻣﯽ و ﺧﻮش اﺧﻼﻗﯽاش ﺷﺒﯿﻪ زرﻧﺐ اﺳﺖ‪.‬‬
 ‫ﺧﺎﻧﻪای ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﻘﻮی‬ ‫‪٢٥٠‬‬

‫ﻧﮫﻤﯽ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺷﻮھﺮم رﻓﯿﻊ اﻟﻌﻤﺎد اﺳﺖ«‪ .‬ﯾﻌﻨﯽ از ﺷﺪت ﮐﺮم و آﻗﺎﯾﯽاش‪ ،‬ﺧﺎﻧﻪاش را‬
‫ﺑﺮ ﺳﺮ راهھﺎ ﻣﯽﺳﺎزد‪.‬‬
‫ﺑﻪ ھﻤﯿﻦ ﺧﺎﻃﺮ آوردهاﻧﺪ ﮐﻪ اﺑﺮاھﯿﻢ ÷ ﺧﺎﻧﻪاش را در ﺻﺤﺮا درﺳﺖ ﮐﺮده ﺑﻮد و‬
‫ﻗﺼﺮی داﺷﺖ ﮐﻪ دو در داﺷﺖ‪ .‬او ﮔﻮﯾﺪ‪ :‬ﮐﺴﯽﮐﻪ ﻏﺬا ﻣﯽﺧﻮرد از اﯾﻨﺠﺎ وارد ﻣﯽﺷﻮد و‬
‫از اﯾﻨﺠﺎ ﺑﯿﺮون ﻣﯽرود‪ .‬او ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺑﺰرﮔﻮاریاش ﺑﻪ ﺧﺪﻣﺘﮑﺎران و ﻏﻼﻣﺎن و ﺑﺮدﮔﺎن‬
‫ﻣﯽﮔﻔﺖ‪ :‬ھﺮﮐﺲ از ﺷﻤﺎ ﮐﻪ اﻣﺮوز ﻣﮫﻤﺎﻧﯽ ﺑﯿﺎورد‪ ،‬در راه اﻟﻠﻪ آزاد اﺳﺖ‪.‬‬
‫»ﻃﻮﻳﻞ اﻟﻨﺠﺎد« ﯾﻌﻨﯽ ﻏﻼف ﺷﻤﺸﯿﺮش ﺑﻠﻨﺪ اﺳﺖ‪ ،‬زﯾﺮا ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺷﺠﺎﻋﺘﺶ ﻏﻼف‬
‫ﺷﻤﺸﯿﺮش ﺑﺰرگ اﺳﺖ و ﻗﺪ و ﻗﺎﻣﺖ ﺑﻠﻨﺪ دارد‪.‬‬
‫»ﻋﻈﻴﻢ اﻟﺮﻣﺎد« ﯾﻌﻨﯽ ﺧﺎﮐﺴﺘﺮ ﺧﺎﻧﻪاش ﺑﺴﯿﺎر زﯾﺎد اﺳﺖ‪ .‬ﯾﻌﻨﯽ ﻓﺮد ﺳﺨﺎوﺗﻤﻨﺪی‬
‫ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫»ﻗﺮﻳﺐ اﻟﺒﻴﺖ ﻣﻦ اﻟﻨﺎد« ھﻢﭼﻨﯿﻦ ﺧﺎﻧﻪاش ﻧﺰدﯾﮏ ﻣﺤﻞ ﺗﺠﻤﻊ ﻣﺮدم اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ‬
‫ﺳﺮاﻏﺶ را ﺑﮕﯿﺮی او را ﺑﻪ راﺣﺘﯽ ﭘﯿﺪا ﻣﯽﮐﻨﯽ‪.‬‬
‫دھﻤﯽ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺷﻮھﺮم‪ ،‬ﻣﺎﻟﮏ‪ ،‬ﻧﺎم دارد‪ .‬ﻣﺎﻟﮏ ﮐﯿﺴﺖ؟ ﻣﺎﻟﮏ ﺑﮫﺘﺮ از اﯾﻦ ﺣﺮفھﺎ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬او ﺷﺘﺮان زﯾﺎدی دارد ﮐﻪ ﺑﯿﺸﺘﺮ اوﻗﺎت‪ ،‬ﮐﻨﺎر ﺧﺎﻧﻪ ﺧﻮاﺑﯿﺪهاﻧﺪ و ﮐﻤﺘﺮ ﺑﻪ ﭼﺮا‬
‫ﻣﯽروﻧﺪ و ھﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﺻﺪای ﻣﻮﺳﯿﻘﯽ را ﺑﺸﻨﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻣﯽداﻧﻨﺪ ﮐﻪ ھﻢ اﮐﻨﻮن ذﺑﺢ ﺧﻮاھﻨﺪ‬
‫ﺷﺪ«‪.‬‬
‫او ﺷﻮھﺮش را ﺑﻪ ﺑﺰرﮔﻮاری و ﺑﺨﺸﺶ ﺗﻮﺻﯿﻒ ﻣﯽﮐﻨﺪ و ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ‪ :‬ﺷﺘﺮان ﺑﺴﯿﺎری‬
‫دارد و ﺑﻪ ﻣﺤﺾ اﯾﻨﮑﻪ ﺑﺮاﯾﺶ ﻣﮫﻤﺎن ﻣﯽآﯾﺪ ﮐﺎرد را ﺣﺮﮐﺖ ﻣﯽدھﺪ و ﺷﺘﺮان ﻣﯽﻓﮫﻤﻨﺪ‬
‫ﮐﻪ ﮐﺎرﺷﺎن ﺗﻤﺎم اﺳﺖ‪ ،‬ﭘﺲ ﺷﺘﺮ ﮔﺮدﻧﺶ را دراز ﻣﯽﮐﻨﺪ و ﺑﺮ زﻣﯿﻦ ﻣﯽﺧﻮاﺑﺪ‪.‬‬
‫ﺎﺣ ﹸﻠ ﹸﻪ‬ ‫اﳉــــﻮد ﺳــــ ﹺ‬ ‫ﹶﻓﺪﹸ ﱠر ﹸﺗــــ ﹸﻪ ا ﹾﻟـــــ ﹶﻤ ﹾﻌ ﹸﺮ ﹸ‬ ‫اﺣﻲ ﹶأ ﹶﺗ ﹾﻴ ﹶﺘــــ ﹸﻪ‬ ‫ﻫـــﻮ ا ﹾﻟﺒﺤــــﺮ ﹺﻣــــﻦ ﹶأي اﻟﻨﱠــــﻮ ﹺ‬
‫وف ﹶو ﹾ ﹸ ﹸ ﹶ‬ ‫ﹶ‬ ‫ﹾ ﱢ‬ ‫ﹸ ﹶ ﹶ ﹾ ﹸ‬
‫ــــــﻖ اﷲﹶ ﹶﺳـــــــ ﹺﺎﺋ ﹸﻠ ﹾﻪ‬
‫ﹶﳉﹶـــــــﺎ ﹶد ﹺ ﹶﲠـــــــﺎ‪ ،‬ﹶﻓ ﹾﻠ ﹶﻴ ﱠﺘـ ﹺ‬ ‫و ﹶﻟــــﻮ ﹶﱂ ﻳ ﹸﻜـــــﻦ ﹺﰲ ﹶﻛ ﱢﻔـــــ ﹺﻪ ﹶﻏـــــﲑ ﹶﻧ ﹾﻔ ﹺﺴـ ﹺ‬
‫ــــﻪ‬ ‫ﹾﹸ‬ ‫ﹾ‬ ‫ﹶ ﹾ ﹾﹶ‬
‫»او درﯾﺎﯾﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ از ھﺮﺳﻮ ﺑﻪ ﺳﻤﺘﺶ ﺑﯿﺎﯾﯽ‪ ،‬ﻧﯿﮑﯽ ﻣﺮوارﯾﺪ و ﺑﺨﺸﺶ ﺳﺎﺣﻠﺶ‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬اﮔﺮ ﭼﯿﺰی ﺟﺰ ﺟﺎﻧﺶ در ﺑﺴﺎط ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬آن را ﻣﯽﺑﺨﺸﺪ ﭘﺲ ﮐﺴﯽﮐﻪ از او‬
‫ﭼﯿﺰی ﻣﯽﺧﻮاھﺪ ﺑﺎﯾﺪ از اﻟﻠﻪ ﺑﺘﺮﺳﺪ«‪.‬‬
‫ﻣﺰھﺮ‪ :‬آﻟﺘﯽ اﺳﺖ‪ ،‬ﮔﻔﺘﻪاﻧﺪ ﺳﺎزی اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ آن ﺷﺘﺮھﺎ را ﺟﻤﻊ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﯾﺎزدھﻤﯽ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺷﻮھﺮم اﺑﻮزرع اﺳﺖ – اﺳﻤﺶ اﺑﻮزرع اﺳﺖ«‪ .‬ﻣﯽداﻧﯿﺪ اﺑﻮزرع ﭼﻪ‬
‫ﮐﺴﯽ اﺳﺖ؟ »او ﮔﻮشھﺎﯾﻢ را ﺑﺎ زﯾﻮرآﻻت آراﺳﺘﻪ اﺳﺖ«‪ .‬ﯾﻌﻨﯽ ﺑﺎ زﯾﻮر آﻻت ﯾﺎ ﺑﺎ او اﻧﺲ‬
 ‫‪٢٥١‬‬ ‫ﺣﺪﯾﺚ ام زرع‬

‫ﮔﺮﻓﺘﻪاﻧﺪ و ﺑﺎ ﻟﻄﺎﻓﺖ و ﻧﺮﻣﯽ و ﺷﻔﺎﻓﯿﺖ ﺑﺎ وی رﻓﺘﺎر ﻧﻤﻮدهاﻧﺪ و ﺑﺎﻋﺚ آراﺳﺘﮕﯽ ﮔﻮش‬

‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪» .‬و ﺑﺎزوھﺎﯾﻢ را ﭼﺎق و ﻓﺮﺑﻪ ﻧﻤﻮده اﺳﺖ«‪ .‬ﯾﻌﻨﯽ ﻧﻌﻤﺖھﺎی ﺑﺴﯿﺎری در‬
‫اﺧﺘﯿﺎرش ﮔﺬاﺷﺘﻪ اﺳﺖ ﺗﺎ ﭼﺎق و ﻓﺮﺑﻪ ﮔﺸﺘﻪ اﺳﺖ‪» .‬و ﺑﺎﻋﺚ ﺧﻮﺷﺤﺎﻟﯽ ﻣﻦ ﮔﺮدﯾﺪه‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻦ ھﻢ ﺧﻮﺷﺤﺎل ﺷﺪهام«‪ .‬ﮔﻮﯾﻨﺪ‪ :‬ﻣﺮا ﺑﺰرﮔﺪاﺷﺖ و ﻣﻦ اﺣﺴﺎس ﺑﺰرﮔﻮاری ﻧﻤﻮدم‬
‫و ﺑﻪ ﻣﻦ اﻓﺘﺨﺎر ﮐﺮد و ﻣﻦ ﻧﯿﺰ اﺣﺴﺎس اﻓﺘﺨﺎر ﻧﻤﻮدم‪» .‬او ﻣﺮا در ﻣﯿﺎن ﺻﺎﺣﺒﺎن ﮔﻮﺳﻔﻨﺪ‬
‫ﯾﺎﻓﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ دﺷﻮاری زﻧﺪﮔﯽ ﻣﯽﮐﺮدم‪ .‬ﭘﺲ ﻣﺮا ﺑﻪ ﻣﯿﺎن اﺳﺐداران و ﺷﺘﺮداران و‬
‫ﮐﺸﺎورزان آورد«‪» .‬داﺋﺲ و ﻣﻨﻖ« ﻋﻠﻤﺎ ﮔﻮﯾﻨﺪ‪» :‬ﻣﻨﻖ« از ﮐﻠﻤﻪی »ﻧﻘﺘﻘﻪ« ﺻﺪای ﻗﺪﻗﺪ‬
‫ﻣﺮغ ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬آوردهاﻧﺪ ﮐﻪ ﻋﺮبھﺎ ﺑﻪ داﺷﺘﻦ ﻣﺮغ اﻓﺘﺨﺎر ﻧﻤﯽﮐﺮدن‪ .‬ﺷﺎﯾﺪ او ﺑﺎ‬
‫داﺷﺘﻦ ﺣﯿﻮاﻧﺎت ﺑﺴﯿﺎر وی را ﺳﺘﻮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫»ﻧﺰدش ﺻﺤﺒﺖ ﻣﯽﮐﻨﻢ و ﺗﻘﺒﯿﺢ ﻧﻤﯽﺷﻮم«‪ .‬ﯾﻌﻨﯽ ﺑﺪون ﺗﺮس و ﻟﮑﻨﺖ ﺻﺤﺒﺖ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﻢ‪ .‬ﺷﻮھﺮی ﮐﻪ ﺳﻌﻪی ﺻﺪر و ﻓﮑﺮ ﺑﺎزی داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ زن ھﻤﯿﺸﻪ ﻧﺰد او ﺻﺤﺒﺖ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬وﻟﯽ ﻧﺰد ﺳﺮﺳﺨﺖ ﭼﻨﺪ ﮐﻠﻤﻪ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻧﻤﯽﮔﻮﯾﺪ‪:‬‬
‫ﺻﺒﺢھﺎ ﻣﯽﺧﻮاﺑﻢ‪» ،‬ﺻﺒﺤﻪ« ﻧﺰد ﻋﺮبھﺎ ﺧﻮاب ﭘﺲ از ﻧﻤﺎز ﺻﺒﺢ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻋﺮبھﺎ ﺑﺮای ﺧﻮاب ﻧﺎمھﺎی ﻣﺘﻔﺎوﺗﯽ دارﻧﺪ ﻣﺎﻧﻨﺪ‪ :‬ھﯿﻠﻮﻟﻪ‪ ،‬ﻓﯿﻠﻮﻟﻪ‪ ،‬ﻏﯿﻠﻮﻟﻪ و ﻗﯿﻠﻮﻟﻪ‪.‬‬
‫»ھﯿﻠﻮﻟﻪ« ﺧﻮاب ﭘﺲ از ﻧﻤﺎز ﺻﺒﺢ اﺳﺖ و ﻧﺰد ﻋﺮبھﺎ ﺧﻮاب ﭘﺲ از ﻧﻤﺎز ﺻﺒﺢ اﺳﺖ‪.‬‬
‫»ﻓﯿﻠﻮﻟﻪ« ﺧﻮاب ﭼﺎﺷﺖ اﺳﺖ‪.‬‬
‫»ﻗﯿﻠﻮﻟﻪ« ﺧﻮاب ﭘﺲ از ﻧﻤﺎز ﻇﮫﺮ ﯾﺎ ﻗﺒﻞ از ﻧﻤﺎز ﻇﮫﺮ اﺳﺖ و ﻧﺰد ﺳﻠﻒ‪ ،‬ﭘﯿﺶ از ﻧﻤﺎز‬
‫ﻇﮫﺮ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪».‬ﻏﯿﻠﻮﻟﻪ« ﺧﻮاب ﭘﺲ از ﻋﺼﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﹶﺧﺒـــــﺎﻻﹰ وﻧﹶﻮﻣـ ﹺ‬
‫ــــﺎت ا ﹾﻟ ﹸﻌ ﹶﺼـــــ ﹾ ﹺﲑ ﹸﺟﻨﹸـ ﹸ‬
‫ــــﻮن‬ ‫ث اﻟ ﹶﻔﺘﹶــﻰ‬ ‫ــﺤﻰ ﺗ ﹺ‬
‫ﹸــﻮر ﹸ‬ ‫ﹶأ ﹶﻻ إﹺ ﱠن ﻧﹶﻮﻣ ﹺ‬
‫ﹶ ﹾ ﹶ‬ ‫ﹶ‬ ‫اﻟﻀ ﹶ‬
‫ــﺎت ﱡ‬ ‫ﹾ ﹶ‬
‫»ﺑﺪان ﮐﻪ ﺧﻮاب ﭼﺎﺷﺖ‪ ،‬اﻧﺴﺎن را ﮐﺴﻞ و ﺧﻮاب ﻋﺼﺮ اﻧﺴﺎن را دﯾﻮاﻧﻪ ﻣﯽﮐﻨﺪ«‪.‬‬
‫ﺣﺪﯾﺚ ﺻﺤﯿﺤﯽ در ﻧﮫﯽ از ﺧﻮاب ﭘﺲ از ﻋﺼﺮ ﻧﯿﺎﻣﺪه اﺳﺖ و ھﺮ ﺣﺪﯾﺜﯽ در اﯾﻦ‬
‫زﻣﯿﻨﻪ ﺑﺎﻃﻞ ﯾﺎ ﻣﻮﺿﻮع اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﺳﺨﻦ اﺑﻦ ﻗﯿﻢ و دﯾﮕﺮ ﻋﻠﻤﺎﺳﺖ‪.‬‬
‫اﯾﻦ زن ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ‪ :‬ﻣﻦ ﺑﺎ اﯾﻦ ﺷﻮھﺮم ﺧﯿﻠﯽ ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﻢ زﯾﺮا ﺗﺎ ﺻﺒﺢ ﻣﯽﺧﻮاﺑﻢ‪.‬‬
‫»ﻣﯽﻧﻮﺷﻢ ﺗﺎ ﺳﯿﺮاب ﻣﯽﺷﻮم«‪ .‬ﺳﭙﺲ ﺑﺎ ﻧﻮﺷﯿﺪن ﺷﯿﺮ و آب و ﺷﺮاب ﺑﺮ ﻟﺬت‬
‫ﻧﻮﺷﯿﺪن ﻣﯽاﻓﺰاﯾﻢ‪.‬‬
‫»اﻣﺎ ﻣﺎدر اﺑﻮزرع‪ ،‬آﯾﺎ ﻣﺎدرش را ﻣﯽﺷﻨﺎﺳﯿﺪ؟« ﮔﻮﯾﺪ‪ :‬ﻣﺎدر اﺑﻮزرع از ﺷﺪت ﻧﺎز و‬
‫ﻧﻌﻤﺖ‪ ،‬ﭼﺎق و ﻓﺮﺑﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬دارای ﺧﺎﻧﻪی ﺑﺴﯿﺎر ﺑﺰرگ و وﺳﯿﻌﯽ اﺳﺖ‪.‬‬
 ‫ﺧﺎﻧﻪای ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﻘﻮی‬ ‫‪٢٥٢‬‬

‫»اﻣﺎ ﻓﺮزﻧﺪ اﺑﻮزرع‪ ،‬آﯾﺎ ﻓﺮزﻧﺪ اﺑﻮزرع را ﻣﯽﺷﻨﺎﺳﯿﺪ؟ ﺧﻮاﺑﯿﺪﻧﺶ ﺑﻪ ﺷﻤﺸﯿﺮی ﺷﺒﺎھﺖ‬
‫دارد ﮐﻪ از ﻧﯿﺎم‪ ،‬ﺑﯿﺮون آورده ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ«‪ .‬ﯾﻌﻨﯽ در وﻗﺖ ﺧﻮاﺑﯿﺪن ﺟﺎی ﮐﻤﯽ را اﺷﻐﺎل‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﻣﺜﻞ ﺷﻤﺸﯿﺮی ﮐﻪ از ﻏﻼف ﺧﺎرج ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫»و ﺑﺎ ﯾﮏ ران ﺑﺰﻏﺎﻟﻪ‪ ،‬ﺳﯿﺮ ﻣﯽﺷﻮد«‪ .‬ﺟﻔﺮه ﺑﺰﻏﺎﻟﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺮه‬
‫اﺳﺖ ﯾﻌﻨﯽ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ اﯾﻦ ﮐﻪ ﻣﺸﻐﻮل ﻣﺴﺎﯾﻞ ﻣﮫﻢ اﺳﺖ ﺑﺎ ﯾﮏ ران ﺳﯿﺮ ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫»و دﺧﺘﺮ اﺑﻮزرع‪ ،‬آﯾﺎ ﻣﯽداﻧﯿﺪ ﮐﻪ دﺧﺘﺮ اﺑﻮزرع ﭼﻪ ﮐﺴﯽ اﺳﺖ؟ او ﻓﺮﻣﺎﻧﺒﺮدار ﭘﺪرش‬
‫اﺳﺖ«‪ .‬ﯾﻌﻨﯽ از ﭘﺪرش اﻃﺎﻋﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪» .‬ﻓﺮﻣﺎﻧﺒﺮدار ﻣﺎدرش اﺳﺖ و ﻟﺒﺎس ﮐﺎﻣﻞ ﺑﻪ ﺗﻦ‬
‫دارد«‪ .‬ﯾﻌﻨﯽ در رﻓﺎه و آﺳﺎﯾﺶ ﺑﻪ ﺳﺮ ﻣﯽﺑﺮد‪» .‬و ﻣﻮﺟﺐ ﺧﺸﻢ زﻧﺎن ھﻤﺴﺎﯾﻪ اﺳﺖ«‪.‬‬
‫ﭼﻮن زﯾﺒﺎﺳﺖ‪.‬‬
‫»اﻣﺎ ﮐﻨﯿﺰ اﺑﻮزرع‪ ،‬آﯾﺎ ﻣﯽداﻧﯿﺪ او ﮐﯿﺴﺖ؟ او ﻓﺮد رازداری اﺳﺖ ﮐﻪ ﺳﺨﻨﺎن ﻣﺎ را ﺑﻪ‬
‫ﺧﺒﺮﮐﺶ ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬ﺳﺎﮐﺖ‪ ،‬ﺧﺎﻣﻮش و رازدار اﺳﺖ‪» .‬و اﻣﺎﻧﺖ داری اﺳﺖ‬ ‫ِ‬ ‫ﻣﺮدم ﻧﻤﯽﮔﻮﯾﺪ«‪.‬‬
‫ﮐﻪ ﻏﺬای ﻣﺎ را ﺣﯿﻒ و ﻣﯿﻞ ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ و ﻧﻈﺎﻓﺖ ﮐﺎری اﺳﺖ ﮐﻪ اﺟﺎزه ﻧﻤﯽدھﺪ ﺧﺎﻧﻪی ﻣﺎ‬
‫را ﺧﺲ و ﺧﺎﺷﺎک ﺑﮕﯿﺮد و زﺑﺎﻟﻪھﺎ را در ﺧﺎﻧﻪ ﺟﻤﻊ ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ«‪.‬‬
‫»روزی‪ ،‬اﺑﻮزرع از ﺧﺎﻧﻪ ﺑﯿﺮون رﻓﺖ در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﻣﺸﮏھﺎ ﭘﺮ از ﺷﯿﺮ ﺑﻮدﻧﺪ«‪ .‬ﯾﻌﻨﯽ‬
‫آﻧﺎن ﺷﯿﺮ را ھﺪﯾﻪ ﻣﯽدادﻧﺪ و ﺷﯿﺮ داﺷﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫»او در ﻣﺴﯿﺮ راه ﺑﺎ زﻧﯽ ﺑﺮﺧﻮرد ﮐﺮد ﮐﻪ دو ﺑﭽﻪ داﺷﺖ«‪ .‬او از آن زن ﺧﻮﺷﺶ آﻣﺪ‬
‫زﯾﺮا ﭘﺴﺘﺎنھﺎﯾﺶ ﺑﺴﺎن دو اﻧﺎر ﺑﻮدﻧﺪ ﯾﻌﻨﯽ او زﯾﺒﺎ ﺑﻮد و ھﻨﻮز ﺟﻮان ﺑﻮد و دو ﮐﻮدﮐﺶ‬
‫ﺑﺎ او ﺑﺎزی ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ‪» .‬اﺑﻮزرع ﻣﺮا ﻃﻼق داد و ﺑﺎ آن زن ازدواج ﮐﺮد«‪.‬‬
‫»ﻣﻦ ھﻢ ﺑﻌﺪ از او ﺑﺎ ﻣﺮدی ﺷﺮﯾﻒ‪ ،‬و ﺳﺮﻣﺎﯾﻪدار‪ ،‬اﺳﺐ ﺳﻮار و ﻧﯿﺰه ﺑﻪ دﺳﺖ‪ ،‬ازدواج‬
‫ﮐﺮدم‪ .‬ﮐﻪ ﺷﺘﺮان زﯾﺎدی ﺑﻪ ﻣﻦ ارزاﻧﯽ داﺷﺖ و از ھﺮﭼﯿﺰ‪ ،‬ﯾﮏ ﻧﻮع ﺑﺮای ﻣﻦ ﺗﺪارک دﯾﺪ‬
‫و ﺑﻪ ﻣﻦ ﮔﻔﺖ‪ :‬ای ام زرع! ﺑﺨﻮر و ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻮادهات ﻧﯿﺰ ﺑﺨﻮران‪ .‬وﻟﯽ در ﻋﯿﻦ ﺣﺎل‪ ،‬اﮔﺮ‬
‫ھﻤﻪی ﭼﯿﺰھﺎﯾﯽ را ﮐﻪ او ﺑﻪ ﻣﻦ داده اﺳﺖ‪ ،‬ﯾﮑﺠﺎ ﺟﻤﻊ ﮐﻨﻢ‪ ،‬ﺑﻪ اﻧﺪازهی ﮐﻮﭼﮏﺗﺮﯾﻦ‬
‫ﻇﺮف اﺑﻮزرع ﻧﻤﯽﺷﻮد«‪.‬‬
‫ﯾﻌﻨﯽ ﻗﻠﺒﺶ واﺑﺴﺘﻪ و ﻋﺎﺷﻖ اﺑﻮزرع اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻋﺎﯾﺸﻪ ل ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ‪ :‬رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج ﺑﻌﺪ از ﺷﻨﯿﺪن اﯾﻦ ﺳﺨﻨﺎن ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ﻣﻦ ﺑﺮای ﺗﻮ‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪ اﺑﻮزرع ﺑﺮای ام زرع ھﺴﺘﻢ«‪.‬‬
 ‫‪٢٥٣‬‬ ‫ﺣﺪﯾﺚ ام زرع‬

‫ﻓﺎﯾﺪهھﺎ و ﻧﮑﺎت ﺑﺮﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه از اﯾﻦ ﺣﺪﯾﺚ‪:‬‬

‫اول‪ :‬ﺣﺴﻦ ﻣﻌﺎﺷﺮت ﻓﺮد ﺑﺎ ﺧﺎﻧﻮادهاش و ﺻﺤﺒﺖ درﺑﺎرهی اﻣﻮر ﻣﺒﺎﺣﯽ ﮐﻪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ‬
‫ﺳﺨﻦ از ﻣﻤﻨﻮﻋﺎت ﻧﮕﺮدد و اﯾﻦ وﻇﯿﻔﻪی ﻣﺮد اﺳﺖ‪.‬‬
‫دوم‪ :‬ﺟﺎﯾﺰ ﺑﻮدن ﻋﺸﻖ و ﻣﺤﺒﺖ ﻣﺮد ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻮادهاش ﺑﻪ ﺷﺮط اﯾﻦ ﮐﻪ ﺑﺎﻋﺚ‬
‫ﺗﮑﺒﺮ زن ﻧﮕﺮدد‪ ،‬زﯾﺮا اﮔﺮ ﺑﻪ ﺑﺮﺧﯽ از زﻧﺎن ﺑﮕﻮﯾﯽ ﮐﻪ دوﺳﺘﺶ داری‪ ،‬ﺧﻮد را ﺑﻪ دﯾﻮاﻧﮕﯽ‬
‫ﻣﯽزﻧﻨﺪ و ﺑﺎ ﺗﻮ ﻗﻄﻊ ارﺗﺒﺎط ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ و ﺧﺸﻢ و ﻏﻀﺒﺖ را ﺑﺮﻣﯽاﻧﮕﯿﺰﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﺒﯿﻨﺪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﺮ‬
‫دوری آﻧﺎن اﻓﺴﻮس ﻣﯽﺧﻮری!‬
‫ﺳﻮم‪ :‬ﻣﻨﻊ اﻓﺘﺨﺎر ﺑﻪ ﻣﺎل و ﺛﺮوت و ﺟﻮاز ذﮐﺮ ﻓﻀﻞ و ﺑﺮﺗﺮی ﺑﻪ اﻣﻮر دﯾﻦ‪ .‬اﯾﻦ زﻧﺎن‬
‫ﺑﻪ اﻣﻮر دﻧﯿﺎ اﻓﺘﺨﺎر ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ و رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج ﺑﯿﺎن ﮐﺮد ﮐﻪ اﻓﺘﺨﺎر ﺑﻪ ﺗﻘﻮا و دﯾﻦ اﺳﺖ و‬
‫ﺑﮫﺘﺮﯾﻦ وﯾﮋﮔﯽھﺎ‪ ،‬ﭘﺲ از دﯾﻨﺪاری ﺧﻮش اﺧﻼﻗﯽ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﭼﮫﺎرم‪ :‬ﺑﯿﺎن اﺣﺴﺎن و ﻧﯿﮑﯽھﺎی ﺷﻮھﺮ ﺗﻮﺳﻂ زن‪ .‬زن ﻋﺎﻗﻞ‪ ،‬ﺧﺮدﻣﻨﺪ ﻣﺆﻣﻦ ﮐﺴﯽ‬
‫اﺳﺖ ﮐﻪ از اﻟﻠﻪ ﻣﯽﺗﺮﺳﺪ و اﯾﻦ رﻓﺘﺎر ﻣﺆدﺑﺎﻧﻪ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻧﯿﮑﯽھﺎی ﺷﻮھﺮش را ﻧﺰد دﯾﮕﺮان‬
‫ذﮐﺮ ﮐﻨﺪ و اﮔﺮ درﺑﺎرهی او از وی ﭘﺮﺳﯿﺪﻧﺪ‪ ،‬از او ﺑﻪ ﻧﯿﮑﯽ ﯾﺎد ﮐﻨﺪ و اﯾﻦﮐﻪ او دﯾﻨﺪار و ﺑﺮ‬
‫دﯾﻦ اﺳﺘﻮار اﺳﺖ و اﻟﻠﻪ ﺑﻪ او ﭘﺎداش ﺧﯿﺮ ﺑﺪھﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﮐﺎر ﻣﻘﺎم و ﻣﻨﺰﻟﺘﺶ را ﻧﺰد اﻟﻠﻪ‬
‫ﻣﺘﻌﺎل ﺑﺎﻻﺗﺮ ﻣﯽﺑﺮد و ﭘﺎداﺷﺶ ﻧﺰد اﻟﻠﻪ ﺑﯿﺸﺘﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﭘﻨﭽﻢ‪ :‬اﮐﺮام و ﺑﺰرﮔﺪاﺷﺖ ﺑﺮﺧﯽ زﻧﺎن ﺗﻮﺳﻂ ﺷﻮھﺮانﺷﺎن در ﺑﺮاﺑﺮ ھﻮویﺷﺎن در‬
‫آﻧﭽﻪ از وﯾﮋﮔﯽھﺎ و ﺻﻔﺎت ﺷﺨﺼﯽﺷﺎن ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ اﮐﺮم ج ﻋﺎﯾﺸﻪ را ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ‬
‫ﺑﺮﺧﯽ ھﻮوھﺎﯾﺶ ﮔﺮاﻣﯽ داﺷﺘﻨﺪ و ﮔﺎھﯽ ﺑﺮاﯾﺶ ھﺪﯾﻪ ﻣﯽﺑﺮدﻧﺪ و اﯾﻦ در ﻋﺪاﻟﺖ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ‬
‫اﮐﺮم ج ھﯿﭻ ﺧﺪﺷﻪای وارد ﻧﻤﯽﺳﺎزد‪ ،‬زﯾﺮا او ﻋﺎدلﺗﺮﯾﻦ‪ ،‬ﻧﺰدﯾﮏﺗﺮﯾﻦ و ﺑﺎ اﻧﺼﺎفﺗﺮﯾﻦ‬
‫ﻣﺮدم اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺷﺸﻢ‪ :‬ﺟﺎﯾﺰ ﺑﻮدن ﺻﺤﺒﺖ ﻣﺮد ﺑﺎ ھﻤﺴﺮش در ﻏﯿﺮ ﻧﻮﺑﺘﺶ‪.‬‬
‫ھﻔﺘﻢ‪ :‬ﺻﺤﺒﺖ از اﻣﺖھﺎی ﭘﯿﺸﯿﻦ و ﻣﺜﺎل زدن ﺑﻪ آﻧﺎن ﺟﮫﺖ ﭘﻨﺪ و ﻋﺒﺮت‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ‬
‫اﯾﺮادی ﻧﺪارد ﮐﻪ درﺑﺎرهی اﺟﺪاد و ﻗﺒﺎﯾﻞ ﭘﯿﺸﯿﻦ ﺳﺨﻦ ﺑﮕﻮﯾﯿﺪ زﯾﺮا در آن ﻋﺒﺮت و ﺗﺠﺮﺑﻪ‬
‫ھﺴﺖ‪.‬‬
‫ﺟﺎﺑﺮ ﺑﻦ ﺳﻤﺮه ﮔﻮﯾﺪ‪ :‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ اﮐﺮم ج ﭘﺲ از ﻧﻤﺎز ﺻﺒﺢ در ﮐﻨﺎر ﻣﺎ ﻣﯽﻧﺸﺴﺖ و ﻣﺎ‬
‫درﺑﺎرهی روزﮔﺎر ﺟﺎھﻠﯿﺖ ﺻﺤﺒﺖ ﻣﯽﮐﺮدﯾﻢ و ﻣﯽﺧﻨﺪﯾﺪﯾﻢ و او ج ﻟﺒﺨﻨﺪ ﻣﯽزد‪.‬‬
‫ھﺸﺘﻢ‪ :‬ﺟﺎﯾﺰ ﺑﻮدن ﻧﺸﺎط و ﺳﺮور ﻧﻔﺲ ﺑﺎ ﺑﯿﺎن ﻟﻄﯿﻔﻪھﺎی اﺧﺒﺎر و اﻣﻮر ﺟﺎﻟﺐ ﺑﺮ‬
‫ﺧﻼف ﺑﺮﺧﯽ از ﻋﺒﺎدت ﮔﺰاران ﺗﻨﺪرو و ﺻﻮﻓﯿﺎن ﻣﺘﺸﺪد‪ ،‬ﭼﺮا ﮐﻪ آﻧﺎن ﭼﻨﯿﻦ ﻋﻘﯿﺪهای‬
 ‫ﺧﺎﻧﻪای ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﻘﻮی‬ ‫‪٢٥٤‬‬

‫ﻧﺪارﻧﺪ و آن را ھﺪر دادن وﻗﺖ ﻣﯽداﻧﻨﺪ‪ .‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ اﮐﺮم ج در ﻣﻮرد ﭼﻨﯿﻦ ﻣﺴﺎﯾﻠﯽ ﺳﺨﻦ‬
‫ﮔﻔﺘﻪ اﺳﺖ و ﺑﺪان ﮔﻮش ﻓﺮا داده اﺳﺖ ﭘﺲ اﯾﺮادی ﻧﺪارد ﮐﻪ ﺑﺎ ﻣﺮدم ﭘﯿﺮاﻣﻮن ﻧﺮخھﺎ‪،‬‬
‫اﻣﺎﮐﻦ و اوﺿﺎع و اﺣﻮال ﺳﺨﻦ ﺑﮕﻮﯾﯽ‪.‬‬
‫ﻧﮫﻢ‪ :‬ﺗﺸﻮﯾﻖ زﻧﺎن ﺑﺮ وﻓﺎداری ﺑﻪ ﺷﻮھﺮانﺷﺎن و اﮐﺘﻔﺎ ﺑﻪ آﻧﺎن و ﺳﭙﺎﺳﮕﺰاری از‬
‫ﮐﺎرھﺎی ﻧﯿﮏﺷﺎن و اﯾﻦ ادﺑﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ اﻟﻠﻪ ﻣﺎ را ﺑﺮ آن ﺗﺮﺑﯿﺖ ﻧﻤﻮده اﺳﺖ‪ .‬زﻧﺎن ﺑﺎﯾﺪ در‬
‫ﻣﻮرد ﺷﻮھﺮانﺷﺎن از اﻟﻠﻪ ﺑﺘﺮﺳﻨﺪ و ﻧﯿﮑﯽھﺎﯾﺸﺎن را ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ و‬
‫ﺑﺪیھﺎﯾﺸﺎن را ﺑﺮﻧﺸﻤﺎرﻧﺪ‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻪ اﯾﻦ ﮐﺎر ﺷﺪ اﯾﺮادی ﻧﺪارد ﮐﻪ او را ﺑﻪ ﺧﻮﺑﯽ ﯾﺎ ﺑﺪی ﯾﺎد ﮐﻨﺪ‪ ،‬در ﺻﻮرﺗﯽ‬
‫ﮐﻪ در اﯾﻦ ﺧﺒﺮ دادن و ﭘﺮﺳﯿﺪن از اﺣﻮال او ﻣﺼﻠﺤﺘﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫دھﻢ‪ :‬ﺟﻮاز ﺑﯿﺎن ﻋﯿﺐ و ﻧﻘﺺھﺎ در ﺻﻮرﺗﯽ ﮐﻪ ھﺪف دوری از اﯾﻦ ﮐﺎر ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻪ ﺷﺮط‬
‫اﯾﻦ ﮐﻪ ﻧﺎﻣﯽ را ذﮐﺮ ﻧﮑﻨﺪ ﺗﺎ ﻏﯿﺒﺖ ﻧﺸﻮد و ﮐﺎر اﯾﻦ زﻧﺎن در ﺟﺎھﻠﯿﺖ و زﻣﺎﻧﯽ ﺑﻮده اﺳﺖ‬
‫ﮐﻪ ﻏﯿﺒﺖ ﺗﺤﺮﯾﻢ ﻧﺸﺪه ﺑﻮد‪.‬‬
‫در اﺳﻼم درﺳﺖ ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ زن ﺑﻨﺎﺑﺮ ﮔﻔﺘﻪی ﺣﺎﻓﻆ اﺑﻦ ﺣﺠﺮ‪ ،‬از ﺷﻮھﺮش ﻏﯿﺒﺖ ﮐﻨﺪ‬
‫ً‬
‫در ﺻﻮرﺗﯽ ﮐﻪ ﻣﺼﻠﺤﺘﯽ در آن ﺑﺎﺷﺪ ﻣﺜﻼ ﻧﺰد ﻗﺎﺿﯽ ﯾﺎ ﺣﺎﮐﻢ از او ﺷﮑﺎﯾﺖ ﮐﻨﺪ و از او‬
‫ﺑﭙﺮﺳﻨﺪ‪ :‬ﭼﻪ اﯾﺮادی در ﺷﻮھﺮت ﻣﯽﺑﯿﻨﯽ؟ او ﺑﮕﻮﯾﺪ‪ :‬ﺧﺴﯿﺲ و ﺑﺨﯿﻞ‪ ،‬ﺑﺪرﻓﺘﺎر‪ ،‬ﻗﻄﻊ‬
‫ﮐﻨﻨﺪهی ﺻﻠﻪی رﺣﻢ ﯾﺎ ﻋﺪم ھﻤﺒﺴﺘﺮ ﺷﺪن‪.‬‬
‫ﺑﻪ ھﻤﯿﻦ ﺧﺎﻃﺮ ھﻨﺪ زن اﺑﻮﺳﻔﯿﺎن ﻧﺰد رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج آﻣﺪ و ﮔﻔﺖ‪ :‬ای رﺳﻮل اﻟﻠﻪ‪،‬‬
‫اﺑﻮﺳﻔﯿﺎن ﻣﺮدی ﺑﺨﯿﻞ و ﺧﺴﯿﺲ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ﺗﻮ و ﻓﺮزﻧﺪاﻧﺖ ﺑﻪ ﻧﯿﮑﯽ از ﻣﺎﻟﺶ ﺑﺮدارﯾﺪ«) ‪ .(١‬او ﺷﮑﺎﯾﺘﺶ را ﮐﺮد ﯾﺎ‬
‫ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻧﯿﺎز‪ ،‬ﻋﯿﺒﺶ را ﺑﯿﺎن ﮐﺮد‪.‬‬
‫ﯾﺎزدھﻢ‪ :‬ﺗﺸﻮﯾﻖ زﻧﺎن ﺑﺮ اﯾﻦ ﮐﻪ اﺻﺮار ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﮐﻪ ﭘﯿﺶ از آﻧﺎن ﺷﻮھﺮﺷﺎن زﻧﯽ‬
‫ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬وﻟﯽ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺮ ازدواج ﺑﺎ ﻣﺮدی ﻧﯿﮑﻮﮐﺎر‪ ،‬دﯾﻨﺪار‪ ،‬ﭘﺎﯾﺪار ﺑﺮ دﯾﻦ و ﺧﻮش‬
‫اﺧﻼق اﺻﺮار ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬زﯾﺮا ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺎ او ﮐﻪ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺳﻪ زن دﯾﮕﺮ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪،‬‬
‫ﺧﻮﺷﺒﺨﺖﺗﺮ ﺑﺎﺷﻨﺪ از اﯾﻦ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺷﻮھﺮی ﺑﺎﺷﻨﺪ ﮐﻪ ﻓﻘﻂ او را دارد‪ .‬ﭘﺲ ﻣﺴﺄﻟﻪ‪ ،‬ﻣﺴﺄﻟﻪی‬
‫دﯾﻨﺪاری‪ ،‬رﻓﺘﺎر و اﺧﻼق اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ -١‬ﺑﺨﺎری‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ٧٠٢١ ،٥٢٤٣ ،٢١٨٣‬و ﻣﺴﻠﻢ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪.٤٤٣١‬‬

 ‫‪٢٥٥‬‬ ‫ﺣﺪﯾﺚ ام زرع‬

‫دوازدھﻢ‪ :‬ﻋﺸﻖ و ﻣﺤﺒﺖ زﻧﺎن را اﺳﯿﺮ ﺧﻮد ﻣﯽﮔﺮداﻧﺪ ﭼﻮن ﺑﺎ اﯾﻨﮑﻪ اﺑﻮزرع ﺑﺎ‬
‫ازدواﺟﺶ ﺑﺎ زن دﯾﮕﺮ و ﻃﻼق وی ﺑﻪ او ﺑﺪی ﻧﻤﻮد‪ ،‬اﻣﺎ اﯾﻦ اﻣﺮ او را از ﺗﻮﺻﯿﻒ وی ﺑﺎ اﯾﻦ‬
‫ھﻤﻪی ﻏﻠﻮ و زﯾﺎده روی ﺑﺎزﻧﺪاﺷﺖ‪.‬‬
‫اﺑﻮ ﺗﻤﺎم ﮔﻮﯾﺪ‪:‬‬
‫ﹶو ﹶﺣﻨﹺﻴﻨﹸــــــــــ ﹸﻪ ﹶأ ﹶﺑــــــــــﺪﹰ ا ﹺﻷﹶ ﱠو ﹺل ﹶﻣﻨﹾــــــــــ ﹺﺰ ﹺل‬ ‫ض ﹶﻳ ﹾﻌ ﹺﺸـــ ﹸﻘ ﹸﻪ ا ﹾﻟ ﹶﻔﺘﹶـــﻰ‬
‫ﹶـــﻢ ﹶﻣﻨﹾـــ ﹺﺰ ﹴل ﹺﰲ ﹾاﻷﹶ ﹾر ﹺ‬
‫ﻛ ﹾ‬
‫»در زﻣﯿﻦ ﭼﻨﺪﯾﻦ ﻣﻨﺰﻟﮕﺎه اﺳﺖ ﮐﻪ اﻧﺴﺎن ﺑﺪان ﻋﺸﻖ ﻣﯽورزد و آن را دوﺳﺖ دارد‬
‫اﻣﺎ ﻓﻘﻂ ﺑﺮای ﻣﻨﺰﻟﮕﺎه اول دﻟﺘﻨﮓ ﻣﯽﺷﻮد«‪.‬‬
‫ﺳﯿﺰدھﻢ‪ :‬ﺟﺎﯾﺰ ﺑﻮدن ﺗﻮﺻﯿﻒ زﻧﺎن در ﺻﻮرﺗﯽ ﮐﻪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ذﮐﺮ ﻧﯿﮑﯽھﺎ و ﺻﻔﺎت‬
‫دروﻧﯽ آﻧﺎن ﻧﮕﺮدد‪ ،‬زﯾﺮا اﯾﻦ ﮐﺎر ﻣﻤﻨﻮع اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﭼﮫﺎردھﻢ‪ :‬ﺟﺎﯾﺰ ﺑﻮدن اﺳﺘﻔﺎده از ﺳﺠﻊ و ﮐﻠﻤﺎت ﻣﻮزون ﺑﻪ ﺷﺮﻃﯽ ﮐﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﺗﮑﻠﯿﻒ‬
‫ﻧﺸﻮد‪ .‬ﺳﺠﻊ ﯾﻌﻨﯽ ﮐﻠﻤﻪ ﯾﺎ ﻋﺒﺎرات را ﺑﺎ ﯾﮏ ﺣﺮف ﺧﺎﺗﻤﻪ دھﯽ ﺗﺎ آھﻨﮓﺷﺎن ﯾﮑﯽ ﺷﻮد و‬
‫ﺑﺎﻋﺚ زﯾﺒﺎﯾﯽ ﺳﺨﻦ ﮔﺮدد اﻣﺎ اﮔﺮ ﺑﺎﻋﺚ ﺗﮑﻠﯿﻒ ﺷﻮد‪ ،‬ﻣﺬﻣﻮم و ﻧﮑﻮھﯿﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫دو زن ﻧﺰد رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج ﺷﮑﺎﯾﺖ ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﯾﮑﯽ از آﻧﮫﺎ دﯾﮕﺮی را زده ﺑﻮد و ﺟﻨﯿﻨﯽ‬
‫را ﮐﻪ در ﺷﮑﻢ داﺷﺖ ﺳﻘﻂ ﻧﻤﻮده ﺑﻮد‪ .‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ اﮐﺮم ج او را ﻣﺤﮑﻮم ﺑﻪ ﭘﺮداﺧﺖ دﯾﻪ‬
‫ﻧﻤﻮد‪ .‬وﻟﯽ آن زن ﮐﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﻏﺮاﻣﺖ ﻣﯽداد ﺑﺮﺧﺎﺳﺖ و ﮔﻔﺖ‪ :‬ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﺮای ﮐﺴﯽﮐﻪ ﻧﻪ‬
‫ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﻪ ﺑﻪ دﻧﯿﺎ آﻣﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﻪ ﻧﻮﺷﯿﺪه و ﻧﻪ ﺧﻮرده اﺳﺖ‪ ،‬دﯾﻪ ﺑﺪھﯿﻢ‪ ،‬ﭼﻨﯿﻦ‬
‫ﮐﺎری ﭘﺎﯾﻤﺎل ﮐﺮدن ﺣﻖ اﺳﺖ‪.‬‬
‫رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬آﯾﺎ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﮐﺎھﻨﺎن ﺳﺠﻊ و ﻣﻮزون ﺳﺨﻦ ﻣﯽﮔﻮﯾﯽ؟«) ‪ .(١‬زﯾﺮا‬
‫ﺑﺎﻋﺚ ﺗﮑﻠﻒ اﺳﺖ‪ .‬در ﻗﺮآن ﻧﯿﺰ ﺳﺠﻊ و ﮐﻠﻤﺎت ﻣﻮزون ﺑﻪ ﮐﺎر رﻓﺘﻪ اﺳﺖ اﻣﺎ ﺑﺪون ﺗﮑﻠﻒ‬
‫و زﯾﺒﺎﺳﺖ‪ .‬ﺳﺨﻨﺎن رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج ﻧﯿﺰ ﺣﺎوی ﺳﺠﻊ ﺑﻮد وﻟﯽ ﺑﺪون ﺗﮑﻠﻒ و ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر‬
‫زﯾﺒﺎﯾﯽ و ﻣﺤﺒﻮب ﮐﺮدن ﺑﺮای ﻧﻔﺲھﺎ ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﭘﺎﻧﺰدھﻢ‪ :‬ﻃﻼق دادن ﺑﺎ ﺗﺸﺒﯿﻪ ﻧﻤﻮدن واﻗﻊ ﻧﻤﯽﮔﺮدد‪ .‬زﯾﺮا رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج ﮔﻮﯾﺪ‪» :‬ﻣﻦ‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪ اﺑﻮزرع ھﺴﺘﻢ«‪ .‬در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ اﺑﻮزرع زﻧﺶ را ﻃﻼق داده ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺷﺎﻧﺰدھﻢ‪ :‬ﻣﺸﺒﻪ ﻻزم ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺸﺒﻪ ﺑﻪ ﺑﺎﺷﺪ و ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ در ﺑﺮﺧﯽ اﻣﻮر ﺑﺎ او‬
‫ﻣﺘﻔﺎوت ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﯽﮔﻮﯾﯽ‪ :‬ﻣﺤﻤﺪ در ﺷﺠﺎﻋﺘﺶ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺷﯿﺮ اﺳﺖ وﻟﯽ در ﭼﻨﮕﺎل‪ ،‬ﭘﻨﺠﻪ‪،‬‬

‫‪ -١‬ﺑﺨﺎری‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪ ٥٦٢٦‬و ﻣﺴﻠﻢ‪ ،‬ﺣﺪﯾﺚ ‪.٤٣٤٥‬‬

 ‫ﺧﺎﻧﻪای ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﻘﻮی‬ ‫‪٢٥٦‬‬
‫ً‬
‫ﭘﻮﺳﺖ و ﭼﺸﻤﺎﻧﺶ ﺑﻪ او ﺷﺒﺎھﺘﯽ ﻧﺪارد‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ در ﺷﺠﺎﻋﺘﺶ ﺷﺒﯿﻪ اﺳﺖ و اﯾﻦ ﮐﺎﻣﻼ‬
‫واﺿﻊ و آﺷﮑﺎر اﺳﺖ‪.‬‬
‫ھﻔﺪھﻢ‪ :‬ﺳﺘﺎﯾﺶ ﻓﺮد در ﺑﺮاﺑﺮش در ﺻﻮرﺗﯽ ﮐﻪ ﺑﺪاﻧﯽ اﯾﻦ ﮐﺎر ﺿﺮری ﺑﻪ رﻓﺘﺎرش‬
‫ﻧﻤﯽرﺳﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺴﺎﯾﻞ اﺳﺘﻨﺒﺎﻃﯽ از اﯾﻦ ﺣﺪﯾﺚ ﺑﺴﯿﺎر اﺳﺖ و ﻗﺎﺿﯽ ﻋﯿﺎض آن را در ﮐﺘﺎب ﺑﺰرﮔﯽ‬
‫ﺷﺮح داده اﺳﺖ‪ .‬ﺣﺎﻓﻆ ﮔﻮﯾﺪ‪ :‬ﻣﻦ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ اﯾﻦ ﺣﺪﯾﺚ را ﺷﺮح دادهاﻧﺪ‪ ،‬ﺷﻤﺮدهام و‬
‫آﻧﺎن ده ﺗﻦ از ﻋﻠﻤﺎ ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻦ آن را ﺑﺮ اﺳﺎس اﺣﮑﺎم و ﻓﻮاﯾﺪی ﮐﻪ در آن ﺑﻮد ﺷﺮح دادم و اﻣﻮر ﻟﻄﯿﻒ و‬
‫ﻣﺎﻧﻮﺳﯽ ﮐﻪ در آن ﺑﻮد‪ ،‬زﯾﺮا ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ از ﺑﺮﺧﯽ ﻃﺎﻟﺒﺎن ﻋﻠﻢ ﺳﺆال ﺷﻮد و در آن‬
‫ﮐﻠﻤﺎت ﻋﺠﯿﺒﯽ ھﺴﺖ ﮐﻪ ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪ ﺗﻮﺟﻪ و ﺑﺎزﺑﯿﻨﯽ اﺳﺖ‪.‬‬

‫واﷲ أﻋﻠﻢ وﺻﲆ اﷲ ﻋﲆ ﻧﺒﻴﻨﺎ ﳏﻤﺪ وﻋﲆ آﻟﻪ وﺻﺤﺒﻪ وﺳﻠﻢ‪.‬‬