बस्ती विकास, सहरी योजना तथा भवन निर्माण सम्बन्धी आधारभूत निर्माण मापदण्ड२०७२

You might also like

Download as pdf or txt
Download as pdf or txt
You are on page 1of 16

a:tL ljs

sf;, ;x/L of]hgf tyf ejg lggdf{0f ;DaGwL


cfwf/e"t lgdf{0f dfkb08, @))&@

ljifo-;"rL
1. k|f/lDes .......................................................................................... 1
2. kfl/eflifs zAbx?............................................................................... 1
3. s]G›Lo ;x/L of]hgf tyf ejg lgdf{0f dfkb08 ;'b[9Ls/0f tyf ;'k/Lj]If0f ;ldlt .... 3
4. ejg lgdf{0f dfkb08 sfof{Gjogfy{ cfjZos Go"gtd hgzlQm Joj:yfkg ............ 4
5. ejgsf] 9fFrf tof/ ug{ / lgdf{0f ;'/kl/j]If0f ;DaGwL Joj:yfx?....................... 4
6. ;8ssf] If]qflwsf/ leq ag]sf u}/ sfg"gL ;+/rgfx? x6fpg] ............................ 5
7. v'Nnf If]q ;DaGwL Joj:yf.................................................................... 5
8. k"j{ lgld{t ejg lgoldt ug{ ;Sg] ......................................................... 5
9. ejg lgdf{0f:yndf lgdf{0f cg'dltkq /fVg'kg]{M ............................................. 6
10. ejg lgdf{0f ;DaGwL gd"gf dfkb08sf cfwf/df lgdf{0f cg'dlt lbg' kg]{ ........... 6
11. e"-pkof]u of]hgf sfof{Gjog ;DjGwL Joj:yf ................................... 6
12. ;fj{hlgs hldg / ;8ssf] ;Ldf 36\g] u/L xfn;fljs ug{ aGb]h ................ 6
!#= of]hgf tyf ejg lgdf{0f ;DaGwL cfwf/e"t lgdf{0f dfkb08x? ................... 7

14. ;'/lIft j:tL ljsf;sf nflu cfjZos gd\{; / :6]088M................................. 12


15. afwf c8rg km'sfpg]M ...................................................... 14
16. ljljw............................................................................................14
17. dfkb08 th'{df u/L nfu" ug{ ;Sg] ..........................................................14

i
a:tL ljsf;, ;x/L of]hgf tyf ejg lgdf{0f ;DaGwL
cfwf/e"t lgdf{0f dfkb08, @)&@
!= k|f/lDesM
@)&@ j}zfv !@ ut] uPsf] ljgfzsf/L e"sDkaf6 hgwgsf] ck"/0fLo Iflt ePsf] 5 . e"sDkn] b]zsf
clwsf+z lhNnfx?nfO{ k|efljt u/]sf] eP klg sf7df08f}+ nufot !$ kxf8L lhNnfx? o;af6 a9L
k|efljt ePsf 5g\ . cfjf;Lo, z}lIfs, :jf:Yo, Jofkfl/s tyf sfof{no ejgx?; a:tLx?, vfg]kfgL,
af6f] h:tf ef}lts ;+/rgfx? / ;fdflhs tyf cfly{s ;DjGwsf cfwf/x? ;d]t Ifltu|:t ePsf 5g\.
b]zsf s]xL :yfgLo lgsfox?df :jLs[t ejg lgdf{0f dfkb08 nfu" ePsf] cj:yf eP klg w]/}h;f]
:yfgLo lgsfox?df ;f] cj:yf g/x]sfn] clgolGqt / c;'/lIft a:tLx? a9b} uO/x]sf 5g\ . o:tf]
clgolGqt ljsf;nfO{ Pp6f ;sf/fTds lbzf tk{m 8f]¥ofpg'' cfjZos eO;s]sf] 5 . o;y{, gu/
ljsf; P]g @)$% sf] bkmf @# / sf7df08f+} pkTosf ljsf; k|flws/0f P]g @)$% sf] bkmf @^ n]
ef}lts of]hgf sfof{Gjog ug{ lgb]{zg lbg] / g]kfn ;/sf/ -sfo{ ljefhg_ lgodfjnL @)^( sf]
cg';"rL-@, v08 @# sf] a"Fbfx? @ / $ n] lbPsf] clwsf/ k|of]u u/L ;'/lIft Pj+ e"sDk k|lt/f]wfTds
j;f]jf;, ef}lts of]hgfsf] th{'df tyf sfof{Gjog, / ejg P]g @)%% n] tf]s]sf s, v, u / 3 ju{sf
ejgx? lgdf{0f ug{ u/fpgsf nflu g]kfn ;/sf/n] of] a:tL ljsf;, ;x/L of]hgf tyf ejg lgdf{0f
;DjGwL cfwf/e"t lgdf{0f dfkb08, @)&@ nfu" u/]sf] 5 .
xfn dfkb08 nfu' ul//x]sf :yfgLo lgsfox?n] o; cfwf/e"t lgdf{0f dfkb08 ljkl/t gx'g] u/L
cfˆgf dfkb08 kl/jt{g u/L nfu" ug]{5g\ . t/, cfkm'n] nfu' ul//x]sf] dfkb08sf k|fjwfgx? o;
cfwf/e"t lgdf{0f dfkb08df Joj:yf ul/Psf k|fjwfgx? eGbf ;;Qm ePsf] cj:yfdf cfkm'n] nfu"
ul//x]sf] dfkb08 cg';f/ g} ug]{5g\ . pbfx/0ffy{M hUuf vl08s/0f u/L ljs|L-ljt/0f ug{ k|:tfljt
ef}lts of]hgfnfO{ :jLs[lt lbg s'g} :yfgLo lgsfon] xfn nfu" ul//x]sf] dfkb08df Go"gtd v'Nnf
If]q *) ju{ld6/ eGbf a9L x'g'kg]{ jf ef}lts of]hgf If]qsf] %% eGbf a9L x'g'kg]{ Joa:yf u/]sf] eP
o; cfwf/e"t lgdf{0f dfkb08sf] a+"bf g+= !#=^=% cg';f/ geO{ :yfgLo lgsfon] nfu" ul//x]sf]
dfkb08 cg';f/ g} ef}lts of]hgfnfO{ :jLs[lt lbg]5g\ .
@= kfl/eflifs zJbx?M
cfwf/e"t lgdf{0f dfkb08M gu/ ljsf; P]g @)$%, ejg P]g @)%% / ejg ;+lxtf @)^) cg'?ksf
Joj:yfx?nfO{ sfof{Gjogdf Nofpg tof/ ul/Psf] o; a:tL ljsf;, ;x/L of]hgf tyf ejg lgdf{0f
;DaGwL cfwf/e"t lgdf{0f dfkb08, @)&@ nfO{ hgfpFb5 .
hUuf pkof]u k|ltzt -Ground Coverage_M eGgfn] ejgsf] e"FO{ tnfsf] If]qkmn / ejg aGg] hUuf
jf 38]/Lsf] If]qkmnsf] cg'kftnfO{ !)) n] u'0ff ubf{ x'gcfpg] k|ltztnfO{ hgfpFb5 .
e"FO{ If]qsf] cg'kft -FAR: Floor Area Ratio_M eGgfn] ejgsf] ;Dk"0f{ tnfx?df lgld{t If]qkmnsf]
of]ukmnnfO{ ejg aGg] hUuf jf 38]/L sf] If]qkmnn] efu u/]/ cfPsf] efukmnnfO{ hgfpFb5 .
;8ssf] clwsf/ If]q -Right of Way_M eGgfn] P]g, lgod tyf :jLs[t dfkb08n] tf]s]sf] ;8ssf]
rf}8fOnfO{ hgfpFb5 .
;]6Jofs -Set Back_M eGgfn] cfk'mn] cfˆgf] hUufdf ejg jgfpFbf ;fFwl;dfgf, ;fj{hlgs ;DklQ /
;8s clwsf/ If]qjf6 5f8\g' kg]{ Go"gtd b'/LnfO{ hgfpFb5 .
ls/0f ;tx -Light Plane_M eGgfn] ;]6Jofs /]vf dfyL ;8ssf] clwsf/ If]q / b'j} tk{msf]] ;]6Jofs
hf]8bf x'gcfpg] of]ukmnsf] b'O{ u'0ff prfO{jf6 ;8ssf] csf]{ tk{msf] ;]6Jofs /]vf hf]8g]
sfNklgs ;txnfO{ hgfpFb5 .
1
v'Nnf If]q -Open Space_M eGgfn] a:tL ljsf; If]qdf hldg leq cTofjZos ;fj{hlgs k"jf{wf/ ;]jf
lj:tf/ ug{ jfx]s s'g} ef}lts ;+/rgf lgdf{0f ug{ lgMz]w ul/Psf] If]qnfO{ hgfpFb5 .
6fFl;Psf] ejg (Attached Building_M eGgfn] hUufsf] ;fFw;Ldfgfdf 6fF;]/ agfpg k|:tfj ul/Psf]
jf agfPsf] ejgnfO{ hgfpFb5 .
hf]l8Psf] ejg (Joined Building_M eGgfn] j]Uufj]Un} :jfleTj ePsf] Ps cfk;df ef/jxg c+ux?
;+o'Qm ?kdf lgdf{0f ePsf] ejgx?nfO{ hgfpFb5 .
cf+lzs lgdf{0f ;DkGgM eGgfn] pkof]u ug{ ldNg] u/L Go"gtd ! tnf lgdf{{0f ePsf] ejgnfO{
hgfpFb5 .
gu/kflnsfM o; dfkb08sf] k|of]hgsf nflu gu/kflnsf eGgfn] dxfgu/kflnsf, pk-dxfgu/kflnsf
;d]tnfO{ hgfpFb5 .
:yfgLo lgsfoM o; cfwf/e"t lgdf0f{ dfkb08sf] k|of]hgsf nflu :yfgLo lgsfo eGgfn] gu/kflnsf,
pk-dxfgu/kflnsf, dxfgu/kflnsf / ufpFkflnsf / ;a}nfO{ hgfpFb5 .
;x/L ljsf; sfof{noM eGgfn] ;DjlGwt lhNnf x]g]{ ;x/L ljsf; tyf ejg lgdf{0f ljefu, l8lehg
sfof{nonfO{ hgfpFb5 .
k|fljlws ;ldltM eGgfn] :yfgLo lgsfosf k|d'vsf] ;+of]hsTjdf lghn] tf]s]sf] OlGhlgo/, ;x/L
ljsf; tyf ejg lgdf{0f ljefu / lhNnf k|fljlws sfof{nosf] k|ltlglw, gfkL clws[t tyf
cfdlGqt ljz]if1x? ;lxtsf] ;ldltnfO{ hgfpFb5 .
lgolGqt ef}lts of]hgf (Secured Physical Plan)M eGgfn] lgolGqt ?kdf dfq k|of]u x'g],
;fFwl;dfgfnfO{ kvf{n nufP/ ;'/lIft ul/Psf] ef}lts of]hgfnfO{ hgfpFb5 .
;fj{hlgs ef}lts of]hgf (Public Physical Plan)M eGgfn] s]xL :jfldTjstf{x?n] cfˆgf] nufgLdf
ljsf; u/]sf] t/ ltgsf ;8s, v'Nnf If]q cflb ;fj{hlgs k|of]usf] nflu ;d]t v'Nnf ul/Psf]
ef}lts of]hgfnfO{ hgfpFb5.
jftfj/0f d}qL :yfgLo zf;gsf] k|f?kM eGgfn] g]kfn ;/sf/n] @)&).^.@# df :jLs[t u/]sf] jftfj/0f
d}qL :yfgLo zf;g k|f?k, @)&) -Environment Friendly Local Governance Framework,
2013_ nfO{ hgfpFb5 .
s ju{sf ejgM eGgfn] ejg P]g @)%% sf] bkmf * -s_ cg';f/sf] cTofw'lgs k|ljlw ckgfO{ lgdf{0f
x'g] jf ePsf ejgx?nfO{ hgfpFb5 .
v ju{sf ejgM eGgfn] ejg P]g @)%% sf] bkmf * -v_ cg';f/sf] e"FO tnfsf] If]qkmn !))) ju{
lkm6 eGbf a9L, # tnf eGbf cUnf jf Structural Span $=% ld6/ eGbf a9L ePsf ejgx?nfO{
hgfpFb5 .
u ju{sf ejgM eGgfn] ejg P]g @)%% sf] bkmf * -u_ cg';f/sf] e"FO tnfsf] If]qkmn !))) ju{ lkm6
;Dd / prfO{ # tnf ;Dd jf Structural Span $=% ld6/ eGbf sd ePsf ejgx?nfO{
hgfpFb5.
3 ju{sf ejgM eGgfn] ejg P]g @)%% sf] bkmf * -3_ cg';f/sf] s, v, / u ju{df gk/]sf O+{6f,
9"+uf, df6f], afF;, v/, cflb k|of]u u/L lgdf{0f ePsf] clwstd b'O{ tn] ejgnfO{ hgfpFb5 .
df6f] k/LIf0fM eGgfn] ;x/L ljsf; dGqfnon] hf/L u/]sf] 'df6f] k/LIf0f lgb]{lzsf' n] tf]s]sf] kl/If0f
k|s[of/ljlwnfO{ hgfpFb5 .
cfwf/e"t ;fj{hlgs k"jf{wf/ ;]jfx?M eGgfn] ;8s, 9n, vfg]kfgL, ljh'nL cflbnfO{ hgfpFb5 .
;Dj]bglzn If]qM eGgfn] /fi6«ktL lgjf; nufot ;x/L ljsf; dGqfnon] tf]s]sf] cGo If]qx?nfO{
hgfp+b5 .
;+:yfut ejgM eGgfn] ljBfno, pRr ljBfno, c:ktfn, ;/sf/L, lglh tyf klJns lnld6]8sf
sfof{no ejg cflbnfO{ hgfpFb5 .

2
;ef-;Dd]ng ejgM eGgfn] dflg;x? hd36 x'g]u}/ cfjf;Lo k|of]hgsfl;g]df xn, ;+o'Qm/ljzfn
ahf/, dlN6Nk]S;, tf/] xf]6n cflbnfO{ hgfpFb5 .
;fj{hlgs ejgM eGgfn] ;+:yfut ejg, ;ef-;Dd]ngejg nufot ;efxn, ;fF:s[lts ;df/f]x tyf
ef]het]/ :yn, cflbnfO{ hgfpFb5 .
Jofkfl/s ejgM eGgfn] tNnf] tnf Jofkfl/s k|of]hgdf /x]sf] / dflyNnf] tnf cfjf;Lo k|of]hgdf
/x]sf] ejgnfO{ hgfpFb5 .
ejg Plss/0f -House Pooling_M eGgfn] Psn :jfldTjsf 5'§f–5'§} k'/fgf ejgx?nfO{ eTsfP/
gofF aGg] ax':jfldTjsf] Pp6} ejgnfO{ hgfpFb5 .
cfls{6]S6/OlGhlgo/M eGgfn] g]kfn OlGhlgol/Ë kl/ifb\df btf{ eO{ OlGhlgol/Ë Joj;fo ug]{ cg'dlt
k|fKt ljz]if1nfO{ hgfpFb5 .
#= s]G›Lo ;x/L of]hgf tyf ejg lgdf{0f dfkb08 ;'b[9Ls/0f tyf ;'k/Lj]If0f ;ldltM
a:tL ljsf;, ;x/L of]hgf tyf ejg lgdf{0f dfkb08sf] sfof{Gjog Pj+ ;'k/Lj]If0f sf] lgoldt
;dLIff tyf :yfgLo lgsfonfO{ cfjZos ;xhLs/0f Pj+ k[i7kf]if0fsf] lgldQ b]xfosf] Ps ;ldlt
/xg]5 . o; ;ldltn] k|rlnt sfg"gsf] kl/lw leq /xL cfˆgf] sfo{ljlw cfkm}+ lgwf{/0f ug]{]5 . ;ldltsf]
lgoldt sfo{ ug{ ;x/L ljsf; tyf ejg lgdf{0f ljefun] o; ;DaGwL ;lrjfnosf] sfd ug]{5 .
!= ;+of]hs M;lrj, ;x/L ljsf; dGqfno
@= ;b:o M;x–;lrj, k|wfgdGqL tyf dlGqkl/ifb\sf] sfof{no
#= ;b:o M;x–;lrj, /fli6«o of]hgf cfof]usf] ;lrjfno
$= ;b:o M;x–;lrj, u[x dGqfno
%= ;b:o M;x–;lrj , e"ld ;"wf/ tyf Joj:yf dGqfno
^= ;b:o M;x–;lrj, ef}lts k"jf{wf/ tyf oftfoft dGqfno
&= ;b:o M;x–;lrj, k"jf{wf/ ljsf; dxfzfvf, ;ª3Lo dfldnf tyf :yfgLo ljsf; dGqfno
*= ;b:o M;x–;lrj, gu/kflnsf tyf jftfj/0f Joj:yf dxfzfvf, ;ª3Lo dfldnf tyf
:yfgLo ljsf; dGqfno
(= ;b:o M ;x–;lrj, ;x/L ljsf; dGqfno, ef}lts of]hgf tyf ;x/L ljsf; dxfzfvf
!)= ;b:o M ljsf; cfo'Qm, sf7df8f}+ pkTosf ljsf; k|flws/0f
!!= ;b:o M dxflgb]{zs, vfgL tyf e"ue{ ljefu
!@= ;b:o M dxflgb]{zs, gfkL ljefu
!#= ;b:o M dxflgb]{zs, k'/ftTj laefu
!$= ;b:o M dxflgb]{zs, ;x/L ljsf; tyf ejg lgdf{0f laefu
!%= ;b:o M sfo{sf/L clws[t, sf7df8f}+ dxfgu/kflnsf
!^= ;b:o ;lrjM pk–dxflgb]{zs -;x/L_, ;x/L ljsf; tyf ejg lgdf{0f laefu
o; ;ldltn] cfjZostf cg';f/ cfˆgf] a}7sdf ljz]if1x?nfO{ cfdGq0f ug{ ;Sg]5 . o; ;ldltsf]
sfd, st{Jo / clwsf/ b]xfo adf]lhd x'g]5 .

3
s= a:tL ljsf;, ;x/L of]hgf tyf ejg lgdf{0f dfkb08 sfof{Gjogsf ;DaGwdf cg'udg ug{'sf
;fy} :yfgLo lgsfox?nfO{ gLltut dfu{bz{g k|bfg ug]{ .
v= :yfgLo lgsfosf] kl/ifb\af6 kfl/t ;x/L of]hgf tyf ejg lgdf{0f dfkb08sf] ljlgodfjnL
;DaGwdf cfjZos k|fljlws k[i7kf]if0f k|bfg ug]{ .
u= ;x/L of]hgf, ejg lgdf{0f dfkb08 P+j ejg ;+lxtf sfof{Gjog ;DaGwdf cfjZos ;"rgf tyf
z}lIfs ;fdfu|Lx?sf] u'0f:t/ ;'lglZrt ug]{ .
3= ;x/L of]hgf / ejg lgdf{0f dfkb08sf] sfof{Gjogsf] lgldQ :yfgLo lgsfosf] Ifdtf ljsf;
sfo{qmdx? th{'df ug{ ;xof]u ug]{ .
$= ejg lgdf{0f dfkb08 sfof{Gjogfy{ cfjZos Go"gtd hgzlQm Joj:yfkg
of] ejg lgdf{0f dfkb08 sfof{Gjog ug{ ;x/L ljsf; dGqfno / ;+3Lo dfldnf tyf :yfgLo ljsf;
dGqfnon] cf-cfkm\gf dftxtsf lgsfox?df cfjZostf cg';f/ hgzlQm Joj:yf ug]{5g\ .
ufpFkflnsfx?df kof{Kt k|fljlws hgzlQm Joj:yf gx'Gh]n ejg lgdf{0f dfkb08 sfof{Gjogsf] nflu
cfjZos kg]{ k|fljlws hgzlQm Joj:yfkgsf] lgldQ o:tf ufpFkflnsfx?sf] 5gf}6 / o;sf] sfo{
k|lqmof lgwf{/0f ;d]t ;+3Lo dfldnf tyf :yfgLo ljsf; dGqfnon] ug]{5 . :yfgLo lgsfosf]
kl/ifb\jf6 :jLs[t eO{ kbk"lt{ gx'Gh]n ;Ddsf nflu s/f/af6 oL hgzlQmsf] Joj:yf ug{ ;lsg]5 .
%= ejgsf] 9fFrf tof/ ug{ / lgdf{0f ;'k/Lj]If0f ;DaGwL Joj:yfx?M
%=! gS;f l8hfOg ug{ gkfpg]M lhNnf ljsf; ;ldlt / :yfgLo lgsfosf] cfˆgf] sfo{qmd afx]ssf
lgdf{0f x'g] ;+/rgfx?sf] of]hgf, 9fFrf / gS;f agfpg] sfo{df ;f]xL :yfgLo lgsfodf sfo{/t
k|fljlws k|ToIf jf ck|ToIf ?kdf ;+nUg x'g kfpg] 5}g .
%=@ ejgsf] 9fFrf/gS;f tof/ ug]{ tyf lgdf{0f ;'k/Lj]If0f cg'dltM cfly{s jif{ @)&@.&# b]lv ejg P]g
@)%% sf] bkmf * cg';f/ s / v ju{sf ejgx?sf] 9fFrf, gS;f, :6«Sr/ tyf ljz]if ;'ljwfx?sf]
l8hfOg / lgdf{0f ;'k/Lj]If0f cfls{6]S6 jf OlGhlgo/af6 u/fpg' kg]{5 . g]kfn OlGhlgol/Ë kl/ifb\n]
OlGhlgo/x?sf] ;"rL tof/ u/L Jofj;flos cg'dlt (Professional Engineering License) k|bfg
gu?Gh]n s / v ju{sf] ejgsf] nflu l;len OlGhlgol/Ë ljifodf :gfts pQL0f{ u/L % jif{
;DjlGwt If]qdf cg'ej xfl;n u/]sf] OlGhlgo/jf6 :6«Sr/ tyf ljz]if ;'ljwfx?sf] l8hfOg u/fpg'
kg]{5 . u / 3 ju{sf ejgsf] nflu ejg ;DjGwL ljwfdf sd;]sd k|df0fkq tx pQL0f{ u/]sf]
k|fljlwsjf6 ejgsf] 9fFrf/gS;f tof/ / lgdf{0f ;'k/Lj]If0f u/fpg' kg]{5 .
%=# lgdf{0f ;DkGg k|df0fkq lbg]M ejg lgdf{0f dfkb08 cg';/0f u/L gS;f tof/, :6«Sr/n l8hfOg /
;'k/Lj]If0f ul/Psf] egL k|fljlwsn] l;kmfl/z u/]sf] ejgnfO{ dfq :yfgLo lgsfon] cfˆgf
k|fljlwsaf6 ;d]t hfFrkf; u/fO{ lgdf{0f ;DkGg k|df0fkq lbg]5 . dfkb08 ljkl/t gS;f tyf
l8hfOg k|dfl0ft ug]{ k|fljlwsnfO{ g]kfn O{lGhlgol/ª kl/ifb\n] 5fgljg u/L sfg"gL sf/jfxL ug{' kg]{5.
%=$ cfwf/e"t ;fj{hlgs k"jf{wf/ ;]jfx?sf] pkef]uM k"0f{ jf cf+lzs ?kdf lgdf{0f ;DkGg k|df0fkq lnPsf
ejgx?df dfq :yfgLo lgsfon] cfwf/e"t ;fj{hlgs k"jf{wf/ ;]jfx? h8fgsf] l;kmfl/; ug]{5 .
:yfgLo lgsfosf] :jLs[lt lagf ;DjlGwt lgsfox?n] pkef]Qmfx?nfO{ oL ;]jfx? k|bfg ug]{5}gg\ .

4
%=% ufpFkflnsfn] s / v ju{sf] ejg lgdf{0f :jLs[lt lbg]M ufpFkflnsfn] s / v ju{sf ejg lgdf{0fsf]
cg'dlt lb+bf /fli6«o ejg ;+lxtf @)^) cg';f/ tf]lsPsf] k|fljlws ;ldltsf] l;kmfl/;df ejg P]g
@)%% sf] bkmf !!-@_ cg';f/sf] k|s[of k'/f u/L dfq :jLs[lt lbg]5 .
%=^ ufpFkflnsfn] u / 3 ju{sf] ejg lgdf{0f :jLs[lt lbg]M ufpFkflnsfn] u / 3 ju{sf ejg lgdf{0fsf]
cg'dlt lb+bf /fli6«o ejg ;+lxtf @)^) df Joj:yf eP adf]lhd k|fljlws ;ldlt ;/xsf] ;ldltsf]
l;kmfl/;df dfq lgdf{0f :jLs[lt lbg]5 .
%=& t]>f] kIf hfFr -Third Party Verification_ ug{' kg]{M s / v ju{sf] ejgnfO{ lgdf{0f cg'dlt tyf
lgdf{0f ;DkGg k|ltj]bg lbFbf :yfgLo lgsfon]] t]>f] kIf hfFrsf] Joj:yf ug{ ;Sg]5 . ;f]sf] nflu
:yfgLo lgsfon] OlGhlgo/x?sf] /f]i6/ tof/ u/L cfls{6]S6 jf l;len O{lGhlgo/af6 dfq t];|f] kIfLo
hfFr u/fpg' kb{{5 . /fli6«o tyf cGt/f{li6«o dxTjsf tyf hl6n k|s[ltsf] ejg ;+/rgfsf] l8hfOgdf
:yfgLo lgsfon] cfdlGqt ljz]if1x? ;d]tjf6 ;dsIfL k'g/fjnf]sg (Peer Review) sf] Joj:yf
;d]t ug{ ;Sg]5 .
%=* ejg lgdf{0fsf] cg'dlt lbg]M ejg lgdf{0fsf] cg'dlt lbFbf ;Dk"0f{ lgdf{0fsf] cg'dlt glbO{ klxnf] k6s
l8lkl; ;Ddsf] dfq lgdf{0f cg'dlt lbOg]5 . ejg lgdf{0f dfkb08 cg';f/ ;f] l8lk;L agfOPsf] eP
dfq dflyNnf] tNnfsf] lgdf{0f cg'dlt lbOg]5 . k|lqmof k"/f u/L lgj]bg k|fKt ePsf] ldltn] !% lbg
leq :yfgLo lgsfon] lgj]bg dfyL lg0f{o lbg]5 .
%=( ;fj{hlgs lgsfon] lgod kfngf gu/L ejg lgdf{0f ug{ gx'g]M lgdf{0f dfkb08 ljkl/t x'g] u/L
;fj{hlgs lgsfon]] cfˆgf] nufgLaf6 ejg lgdf{0f ug'{ x'+b}g . o;f] u/]df ejgsf] l8hfOg tyf
lgdf{0fdf ;+nUg x'g] sd{rf/Lx? JolQmut ?kdf lhDd]jf/ x'g]5g\ .
%=!) lgdf{0f ;DkGg k|df0fkq glnPsf ejgx? ;fj{hlgs k|of]hgdf Nofpg gkfOg]M ;/sf/L tyf
cw{;/sf/L lgsfox?, :jf:Yo;+:yf, ljBfno / ;+ul7t ;F:yfx?n] ejg ef8fdf ln+bf lgdf{0f ;DkGg
k|df0fkq kfPsf ejg dfq ef8fdf lng]5g\ .
^= ;fj{hlgs If]qflwsf/ leq ag]sf u}/ sfg"gL ;+/rgfx? x6fpg]M
k|d'v lhNnf clwsf/Lsf] g]t[Tjdf :yfgLo ljsf; clwsf/L, k|x/L k|d'v, ;DalGwt ;x/L ljsf;
sfof{no k|d'v, :yfgLo lgsfo k|d'v, dfnkf]t k|d'v, gfkL k|d'v, jg k|d'v, ;8s l8lehg sfof{no
eP ;f]sf k|d"v, lhNnf k|fljlws sfof{nosf k|d'v /x]sf] ;ldlt u7g u/L ;f] ;ldtsf] lg0f{odf
;8s, ;fj{hlgs, P]nfgL, klt{ hUuf leq ag]sf ;+/rgfx? x6fOg]5 .
&= v'Nnf If]q ;DaGwL Joj:yfM
:yflgo lgsfox?n] cfˆgf] If]qdf /x]sf ;fj{hlgs hUufx? tyf v'Nnf If]qx?sf] ;+/If0f ug]{5g\ .
cfˆgf] If]qdf /x]sf ;fj{hlgs hUufx?nfO{ v'Nnf If]qsf] ?kdf 3f]if0ff u/L ;f] If]qnfO{ ;fj{hlgs
xl/ofnL pBfgx?df ?kfGt/0f ug]{5g\ . ;fj{hlgs, P]nfgL / klt{ hUufx?nfO{ g]kfn ;/sf/
-dlGqkl/ifb_ sf] lg0f{o lagf xsef]u x:tfGt/0f ug{ tyf lnh jf ef8fdf lbOg]] 5}g .
*= k"j{ lgld{t ejg lgoldt ug{ ;Sg]M
s= cf+lzs ?kdf gSzf kf; u/]sf] !& ld6/ eGbf sd prfOsf] ejgn] :yfgLo lgsfoåf/f nfu'
ul/Psf] ejg lgdf{0f dfkb08, ejg ;+lxtf tyf ;8s P]g cg';/0f u/]sf], ;fj{hlgs jf ;/sf/L
5
hUuf cltlqmd0f gu/]sf] cj:yfdf of] cfwf/e"t lgdf{0f dfkb08 nfu" ePsf] ldltn] Ps jif{sf]
;do lbO{ gSzf kf; ug{ cfXjfg ubf{ ejg :jfldTjstf{n] pQm ejg tTsflng dfkb08 cg';f/
/x]sf] eGg] k|fljlws k|ltj]bg ;lxt lgj]bg lbPdf :yfgLo lgsfon] tf]s]sf] k|s[of k'¥ofO{ gS;f
kf; ul/lbg]5 . of] Joj:yf cg';f/ lgj]bg glbPsf / ;8s, ;/sf/L, P]nfgL, klt{ hUuf cflb
cltqmd0f u/]sf ejgx? :yfgLo lgsfon] eTsfpg nufpg] jf eTsfpg]5 .
v= lgdf{0f eO;s]sf] !& ld6/ eGbf cUnf ejgnfO{ dfyL k|fjwfg -s_ cg';f/ lgoldt ubf{ ;x/L
ljsf; sfof{nosf]] l;kmfl/;df gS;fkf; ul/lbOg]5 .
u= o; cfwf/e"t lgdf{0f dfkb08 nfu" x'g k"j{ ejg ;+lxtf nfu" gePsf :yfgLo lgsfox?df ejg
;+lxtf cg';/0f gu/L t/ :yfgLo lgsfosf] :jLs[lt k|fKt u/L lgdf{0f ePsf ejgx? of]
cfwf/e"t lgdf{0f dfkb08 nfu" ePsf] Ps jif{ leq :yfgLo lgsfon] tf]s]sf] k|s[of cg';f/
:yfgLo lgsfosf] clen]vdf btf{ u/fpg' kg]{5 . clen]lvs/0f gul/Psf ejgx?nfO{ ;/sf/L,
cw{;/sf/L jf ;+:yfx?n] ef8fdf lng] kfpg] 5}gg\ .
(= ejg lgdf{0f:yndf lgdf{0f cg'dltkq /fVg'kg]{M
ejgsf] :jfldTjstf{n] ejg lgdf{0f cjlw ;Dd cfjZos ljj/0fx? v'Ng] u/L :yfgLo lgsfon]
lbPsf] lgdf{0f cg'dltkq / :jLs[t gS;fsf] ;fO6 Knfg -Site Plan_ lgdf{0f:yndf ;j{;fwf/0fn] k|i6
b]Vg] u/L /fVg' kg]{5 .
!)= ejg lgdf{0f ;DaGwL gd"gf dfkb08sf cfwf/df lgdf{0f cg'dlt lbg' kg]{M
of] dfkb08 eGbf Go"g dfkb08 nfu" u/]sf :yfgLo lgsfox?n] o; dfkb08df pNn]v ePsf] ljifodf
o;} adf]lhd / o;df pNn]v gePsf]df ;x/L ljsf; dGqfnojf6 tof/ ul/Psf] æejg lgdf{0fsf]
gd"gf dfkb08, @)&!Æ sf] cfwf/df dfkb08 agfO{ cfˆgf] kl/ifb\af6 ^ dlxgf leq cg'df]bg u/fO{
sfof{Gjogdf Nofpg] 5g\ . sf7dfG8f} pkTosf leqsf :yfgLo lgsfox?n] o; dfkb08df pNn]v
ePsf]df afx]s cGo ljifodf æsf7dfG8f} pkTosf leqsf gu/kflnsf / gu/f]Gd'v uflj;df ul/g]
lgdf{0f ;DaGwL dfkb08, @)^$Æ sf k|fjwfg cg';f/ dfkb08 kl/ifb\af6 ^ dlxgf leq cg'df]bg
u/fO sfof{Gjogdf Nofpg] 5g\ .
!!= e"–pkof]u of]hgf sfof{Gjog ;DaGwL Joj:yfM
:yfgLo lgsfox?n] :yfgLo :jfoQ zf;g P]gn] tf]s]sf] k|lsof k"/f u/L gu/ If]qdf k"0f{ jf
cf+lzs?kdf hf]lvd ;+j]bglzn e"-pkof]u gSzf (Risk Sensitive Land Use Map) sfof{Gjogdf
Nofpg] 5g\ . o; k|of]hgsf nflu :yfgLo lgsfosf] kl/ifb\n] /fli6«o jg gLlt, @)&! n] cfTd;fy
u/]sf] æPs 3/ – Ps ?v, Ps ufpF – Ps jg, Ps gu/ – cg]s pBfgÆ sf] cjwf/0ffnfO{ dWogh/
ub}{ æ/fli6«o e"-pkof]u gLlt @)^(Æ sf cfwf/df e"ldnfO{ ljefhg ug]{ u/L e"-pkof]u gS;f tof/
u/L tf]lsPsf] If]qdf tf]lsPsf] k|of]hgsf] nflu dfq ejg lgdf{0f cg'dlt k|bfg ug]{5 . lhNnf b}jL
k|sf]k p4f/ ;ldltn] ljz]if1x?sf] ;+nUgtfdf hf]lvdo'Qm If]qsf] klxrfg u/L ejg lgdf{0f ug{
k|ltaGw nufpg l;kmfl/z u/]df :yfgLo lgsfon] To:tf] If]qdf ejg lgdf{0f :jLs[lt lbg] 5}g .

6
!@= ;fj{hlgs hdLg / ;8ssf] ;Ldf 36\g] u/L xfn;fljs ug{ aGb]hM
;fj{hlgs, P]nfgL, klt{, gbL, gfnf, /fhs'nf], af6f], rf}tf/f, rf]s / jgIf]q cflb tyf cGo k/Dk/fut
v'Nnf If]q Pj+ ;/sf/L hdLgsf] ;fljssf] If]qkmn / ;8ssf] ;fljssf] rf}8fO{ 36g] u/L lghL
hUufx?sf] xfn;fljs ul/g]] 5}g . o;f] ul/Pdf ;f]jf6 x'g cfpg]] gf]S;fgL o;df ;+nUg
kbflwsf/Laf6 sfg"g adf]lhd sf/jfxL ;lxt ;/sf/L afFsL ;/x c;"n pk/ ul/g]5 .
!#= of]hgf tyf ejg lgdf{0f ;DaGwL cfwf/e"t lgdf{0f dfkb08x?M
!#=!= dfkb08x? k'¥ofpg] k|of]hgsf] nflu s;}sf] ;lwof/sf] dGh"/Lgfdfsf] cfwf/df ejg lgdf{0f
cg'dlt lbOg] 5}g . dfkb08 k'¥ofP/ ejg lgdf{0f cg'dlt jf lgdf{0f ;DkGg k|df0fkq lnO;s]sf]
ejgn] kl5 lsQfsf6 u/L jf s'g} vfnL lsQf a]rlavg ubf{ :jLs[t dfkb08 sfod gx'g] u/L
lsQfsf6 jf a]rljvg u/]df ;f] ejgsf] lgdf{0f ;DkGg k|df0fkq :jtM vf/]h x'g]5 / :yfgLo
lgsfon] To:tf] ejg cfk}+mn] eTsfpg]5 jf eTsfpg nufpg]5 .
!#=@= ejg lgdf{0f dfkb08 k|lts"n x'g] u/L s'g} klg sj'lnot u/fO{ jf zt{ tf]sL ejg lgdf{0f
cg'dlt lbOg]] 5}g .
!#=#= lgdf{0f ;DkGg k|df0fkq glnO ;fj{hlgs ejgnfO{ pkof]udf Nofpg lbOg]5}g . t/, Jofkfl/s /
cfjf;Lo ejgx? cf+lzs lgdf{0f ;DkGg k|df0fkq k|fKt u/L pkof]udf Nofpg lbOg]5 .
!#=$= ejgsf] k|of]hg kl/jt{g ug{' k/]df ejg lgdf{0f dfkb08 / ejg ;+lxtf ljkl/t gx'g] u/L :yflgo
lgsfoaf6 :jLs[lt lnP/ dfq ug{ lbOg]5 . :jLs[lt ljgf pkof]u kl/jt{g u/]df :yfgLo lgsfon]
pQm ejgnfO{ cfˆgf] ;]jfjf6 alGrt ug'{sf] ;fy} cfwf/e"t ;fj{hlgs ;]jfx?af6 alGrt ug{
;DalGwt lgsfonfO{ n]lvk7fpg]5 / ;DalGwt lgsfox?n] klg n]lvcfP adf]lhd ul/lbg]5g\ .
!#=%= hlt;'s} tnfsf ;fj{hlgs / s ju{sf ejg tyf v ju{sf # tnf eGbf cUnf ;a} ejg lgdf{0f
ug{ clgjfo{ ?kdf ;x/L ljsf; dGqfnon] hf/L u/]sf] 'df6f] k/LIf0f lgb]{lzsf' cg';f/ df6f]
kl/If0f ug'{ kg]{5 . vfgL tyf e"ue{ ljefun] g]kfn /fhkqdf k|sflzt u/L lgif]w u/]sf If]qdf
ejg lgdf{0f ug{ kfOg] 5}g . :yfgLo lgsfon] cfkm}+ df6f] k/LIf0f u/fO{ tf]lslbPsf] If]qdf dfq !&
ld6/ eGbf cUnf ;+/rgf lgdf{0f ug{ cg'dlt lbg]5 .
!#=^= hUuf vl08s/0f ;DaGwL Joj:yfM
!#=^=! hUuf Plss/0f k4ltåf/f jf 7"nf lsQfnfO{ -Ps jf w]/}_ lsQfsf6 u/L hUufsf] sf/f]af/, ;fd'lxs
cfjf; jf ;fj{hlgs ejg lgdf{0f h:tf ef}lts of]hgf sfof{Gjog ug{'kbf{ ljsf; k|flws/0f jf
gu/ ljsf; ;ldlt ePsf]df ;f] / gePsf]df k|fljlws ;ldltsf] l;kmfl/;df :yfgLo lgsfon] o;}
pk-a"Fbf !#=^=^ sf] k|lts'n gx'g] u/L of]hgf sfof{Gjogsf] :jLs[lt -Planning Permit_ lbg]5 .
!#=^=@ Ps ld6/ eGbf ulx/f] df6f] k'/]/ tof/ ug{] ef}lts ljsf; jf hUuf vl08s/0f of]hgf k|:tfj ubf{
;f] hdLg slt ef/jxg Ifdtfsf] nflu lx;fj ul/Psf] xf] ;f]sf] k|ltj]bg ;d]t of]hgf :jLs[ltsf]
nflu k]z ug{] lgj]bg;fy ;+nUg ug'{ kg]{5 . hdLgsf] ef/ jxg Ifdtf gv'n]sf] of]hgf k|:tfj
:jLs[t u/]df ;+nUg clwsf/Lx?nfO{ sfg"gL sf/jfxL ul/g]5 .

7
!#=^=# cfjf;Lo k|of]hgsf] nflu k|:tfljt ef}lts of]hgf If]qsf] xsdf -s_ k|:tfljt 38]/Lsf] If]qkmn
e"ld ;DjGwL lgodx? @)@! n] tf]s]sf] eGbf sd lsQf sf6 gx'g] u/L of]hgf k|:tfj ug'{ kb{5 .
-v_ Pp6} prfOsf clwstd # tn] ejgx? ePsf] v08df dfq hf]l8Psf ejgx? -Row
Housing_ lgdf{0f ug{ lbOg]5 . hf]l8Psf ejgx? lgdf{0f ubf{ kl5 ejgsf] dd{t ug'{ kbf{sf]
cj:yfdf ejg :jfldTjstf{x?df kg{ cfpg] bfloTj ;d]t ejg lgdf{0f :jLs[ltsf] nflu k]z ul/g]
lgj]bg;fy ;+nUg x'g' kg]{5 .
!#=^=$ ;fj{hlgs k|of]hgsf] nflu ul/g] hUuf ljsf; jf ejg Plss/0f of]hgf k|:tfj ubf{ ejgx?sf]
u''? of]hgf ;lxt k]z x'g' kg]{5 / k|fljlws ;ldltsf] l;kmfl/;df :yfgLo lgsfon] To:tf] of]hgf
:jLs[t ug]{5 .
!#=^=% ef}lts of]hgf sfof{Gjog cg'dlt -Planning Permit_ lb+bf of]hgf k|:tfj ul/Psf] s"n hUufsf]
-s_ slDtdf !% k|ltzt af6f]sf] nflu / -v_ slDtdf % k|ltzt v'Nnf If]qsf] nflu 5'6\ofOPsf]
x'g' kg]{5 . ;fy}, o:tf] v'Nnf If]qsf] If]qkmn *) ju{ ld6/ eGbf sd / ;f] sf] rf}8fO{ * ld6/
eGbf sd x'g' x'Fb}g / o:tf] v'Nnf If]qn] k|:tfljt ef}lts of]hgf If]qsf] aflx/L ;fFw jf l;dfgf
5f]Psf] x'g' x'Fb}g .
!#=^=^ k|:tfljt ef}lts of]hgfx?df jf6f]sf] Joj:yfM
s= ;fj{hlgs ef}lts of]hgfsf] xsdfM ljBdfg ;fj{hlgs ;8s;+u hf]l8g] k|:tfljt of]hgfsf] d"n
;8ssf] rf}8fO slDtdf * ld6/ x'g' kg]{5 . ljBdfg 3gf a:tLnfO{ ejg Plss[t of]hgfåf/f k'gM
lgdf{0f ug]{ :jLs[lt dfu ePsf] cj:yfdf pk-a"Fbf !#=!# -ª_ cg';f/ :jLs[lt lbOg]5 .
v= lgolGqt ef}lts of]hgfsf] xsdfM ljBdfg ;fj{hlgs d"n ;8s;+u hf]l8g] k|:tfljt of]hgfsf]
k|To]s ;8sdf pQm ;fj{hlgs ;8s b]lv @) ld6/ leq ;Dd rf/kfFu|] uf8L l5g]{ / lg:sg]
a]Unfa]Un} 9f]sf tyf jf6f] (gate and lane) x'g' kg]{5 . ^ ld6/ ;Dd rf}8f ;fj{hlgs af6f]n]
5f]Psf] hUufdf !) ld6/ ;Dd cUnf] cfjf;Lo k|of]hgsf] nflu k|:tfljt of]hgfnfO{ dfq :jLs[tL
lbOg]5 . * ld6/ jf ;f] eGbf a9L rf}8f ;fj{hlgs ;8sn] 5f]Psf] hUufdf dfq !) ld6/ eGbf
cUnf cfjf;Lo/;fj{hlgs ejg lgdf{0f ug{ k|:tfljt of]hgfnfO{ :jLs[lt lbOg]5 .
u= s'g} klg af6f]sf] 3'DtL jf df]8sf] Go"gtd cw{Jof;
#=% ld6/ eGbf a9L x'g' kg]5
{ ;
3= 9n tyf af6f] lgdf{0f ;DkGg ug]{ bfloTj of]hgf
k|:tfj ug]{ ;+:yfsf] g} x'g]5;
ª= af6f] tyf v'Nnf If]qsf] :jfldTj To; ef}lts
of]hgfjf6 nfeflGjt x'g] ejg/hUuf vl/bstf{{x?df
;+o'Qm ?kdf /xg] sfg"gL Joj:yf vl/bstf{{x?n] gu/L
of]hgf k|:tfj ug]{ ;+:yfn] g} ug]{5 .
!#=&= ejgsf] prfO / ;]6Aofssf] cg'kftM
s= !) dL6/ ;Dd cUnf ejgx?sf] ;Flwof/ tk{msf]
Go"gtd ;]6Aofs !=% dL6/ x'g' kg]{5; e\mofn-9f]sf

8
tyf e]lG6n]6/ g/fVg] eP
;Flwof/ tk{m tyf Pp6}
lsQfsf] hUufdf :jLs[lt k|fKt
u/L alg;s]sf] 3/ eP ;f]
tk{m ejg ;+lxtf @)^) sf]
k|lts"n gx'g] u/L 6fFl;Psf]
ejg agfpg lbOg]5 .
v= !) ld6/ eGbf a9L t/ !&
ld6/ ;Dd cUnf ejgx?sf]
xsdf ;fj{hlgs ejgx?sf]
;Flwof/ tk{msf] ;]6Aofs
Go"gtd # dL6/ / cGo ejgx?sf] ;Flwof/ tk{msf] ;]6Jofs Go"gtd @ ld6/ x'g] u/L :jLs[lt
lbOg]5 .
u= k|fljlws ;ldltsf] l;kmfl/; tyf :yfgLo lgsfosf] kl/ifb\n] :jLs[t u/]sf] d"n ahf/ If]qdf aGg]
Jofkfl/s ejgsf] xsdf ;8s;+u nDj eP/ /x]sf] ;Ffw tk{m ejg ;+lxtf @)^) sf] k|lts"n gx'g]
u/L 6fF;]/ jf Pp6} lsQfsf] hUufdf :jLs[lt k|fKt u/L alg;s]sf] 3/ eP ;f]nfO{ cfjZos kg]{
;]6Jofs 5f8L gofF ejgdf ‰ofn-9f]sf g/fVg] ePdf hUuf g5f]8L !& ld6/ ;Dd cUnf] ejg
lgdf{0f ug{{ :jLs[lt lbg ;lsg]5 . gofF ejgdf ‰ofn-9f]sf /fVg] ePdf dfyL a"Fbf !#=& -v_
cg';f/ hUuf 5f8\g] u/L dfq ejg lgdf{0f :jLs[lt lbOg]5 .
3= !& ld6/ eGbf cUnf h'g;'s} ejgx?sf] prfO / ;Flwof/ tk{msf] ;]6Aofssf] cg'kft $M! x'g] u/L
t/ Go"gtd ;]6Jofs % dL6/ eGbf sd gx'g] u/L :jLs[lt lbOg]5 .
ª = Pp6} lsQf jf w]/} lsQf ldn]/ ag]sf] 38]/Ldf Ps eGbf a9L ejgx? lgdf{0f ug{ :jLs[lt lb+bf jf
3/-af6f] l;kmfl/; lb+bf b'O{ ejgx? aLrsf] b"/L o;} pk-a"Fbf !#=& -s,v,u,3_ cg';f/ x'g] u/L
:jLs[lt lbOg]5 .
r = d"n-;8s lsgf/df ejg lgdf{0f ug{ :jLs[lt lb+bf af6f]sf] rf}8fO{df ;8ssf] b'a} tk{msf] ;]6Jofs
hf]8\bf hlt of]ukmn x'G5,
;f]sf] @ u'0ff eGbf cUnf] x'g]
u/L -nfO6-Kn]gnfO{ 5]Sg] u/L_
:jLs[lt lbOg]5}g .
!#=*= :yfgLo lgsfosf] If]q leq
kg]{ nf]sdfu{x?sf] 5]pdf
ejg lgdf{0f ug{ k|rlnt P]g
lgodx?sf] clwgdf /
gu/kflnsf If]qdf :jLs[t
Municipal Transportation
Master Plan ;d]tsf]

9
clwgdf ejg lgdf{0f :jLs[lt lbOg]5 .
!#= (= cfjf;Lo k|of]hgsf] :jLs[lt k|fKt u/]sf] ejg jf ;f]sf] s]xL c+z Jofkfl/s k|of]hgdf /x]df ;f]
ejg ;Dk"0f{nfO{ :jtM Jofkfl/s ejg dflgg]5 . t/, ef}lts of]hgfa4 If]q leq tf]lsPsf
cfjf;Lo If]qdf s'g} klg ejgnfO{ Jofkfl/s k|of]hgdf Nofpg lbOg] 5}g .
!#=!)= dfkb08 nfu" ePsf] If]qdf ;f]sf] kfng gu/L ag]sf] s'g} klg ejgnfO{ :yfgLo lgsfon] k"0f{ jf
cf+lzs ?kdf eTsfpg nufpg] jf eTsfpg]5 . ejgsf] :jfldTjstf{n] cfgfsfgL u/]sf] sf/0fn]
dfkb08 ljkl/t lgdf{0f ePsf] s'g} ejg :yfgLo lgsfo+mn] eTsfpg' k/]df jf eTsfpg nufpg'
k/]df, eTsfpg nfUg] vr{ lgh :jfldTjstf{jf6 ;/sf/L afFsL ;/x c;'n pk/ ul/g]5 .
!#=!!= hUuf pkof]u k|ltzt -Ground Coverage_M
s= cfjf;Lo ejg lgdf{0f ug{ @%) ju{ dL6/ ;Dd If]qkmn ePsf] 38]/LnfO{ &)% / ;f] eGbf
a9Lsf]nfO{ ^)% eGbf a9L gx'g] u/L hUuf pkof]u k|ltzt -Ground Coverage_ :jLs[lt lbOg]5 .
v= ;/sf/L, cw{ ;/sf/L jf ;fj{hlgs ejgx?nfO{ lgdf{0f :jLs[lt lb+bf hUuf pkof]u k|ltzt %)%
eGbf a9L gx'g] u/L :jLs[lt lbOg]5 .
!#=!@= eF'O{ If]qsf] cg'kft (Floor Area Ratio: FAR)M
s= :yfgLo lgsfosf] kl/ifb\n] cfˆgf] If]qflwsf/ leq dfkb08 :jLs[t u/L nfu" ubf{ tf]lsPsf]
k|fljlws ;ldltsf] l;kmfl/;df FAR sfod ug{ ;Sg]5 .
v= xfn g]kfn ;/sf/sf] :jLs[lt k|fKt u/L dfkb08 nfu" ul//x]sf :yfgLo lgsfo tyf ljsf;
k|flws/0fx?n] ;f]xL dfkb08 adf]lhd FAR sfod ug{ ;Sg]5g\ .
!#=!#= :yfgLo ;8ssf] If]qflwsf/ -Right of Way: RoW_M
s= gofF lgdf{0f x'g] ;8ssf] If]qflwsf/ ;f] ;8ssf] s]G› /]vfjf6 Go"gtd # ld6/ sfod ug{' kb{5 .
t/, k|fljlws ;ldltsf] l;kmfl/;df hl6n ef}uf]lns If]qdf ;8ssf] rf}8fO{ s]G› /]vfjf6 Go"gtd
@ ld6/ sfod ug{ ;lsg]5 . o:tf gofF lgdf{0f x'g];8s 5]pdf ejg lgdf{0f ug{ :jLs[lt lb+bf
;8s tk{msf] Go"gtd ;]6Jofs !=% ld6/ sfod ul/g]5 .
v= of] dfkb08 nfu' x'g' cufj} sfod /x]sf / :jLs[lt k|fKt u/L ejgx? lgdf{0f eO;s]sf %) dL6/
eGbf 5f]6f af6f] -Cul-de-Sac / dead-end_ sf] If]qflwsf/ ;f] jf6f]sf] s]Gb|/]vfjf6 Go"gtd !=%
ld6/ sfod ul/g]5 .
u= :jLs[lt k|fKt u/L ejgx? lgdf{0f eO;s]sf $ ld6/ eGbf sd rf}8f ;fj{hlgs ;8sx?sf]
If]qflwsf/ ;f] ;8ssf] s]Gb|/]vfjf6 @ ld6/ sfod ul/g]5 .
3= s'g} klg af6f]sf] 3'DtL jf df]8sf] Go"gtd cw{Jof; #=% ld6/ sfod ul/g]5 .
oL pka"Fbf v, u / 3 cg';f/ af6f]sf] rf}8fO{ a9fpg cfjZos ejg / hUuf k|fKt ug{ :yfgLo
lgsfon] cfˆg} >f]tjf6 jf ;f] af6f] k|of]u ug]{ pkef]Qmfx?jf6 ejg/hUufwgLnfO{ Ifltk'lt{ lbnfO{
dfq k|fKt ug'{ kg]{5 . ;fy}, o;/L rf}8f u/]sf] af6f]df ejg lgdf{0f ug{ ;]6Jofs 5f8\g' kg]{ 5}g .

10
ª= 3gf ;x/L If]qdf ejg PsLs[t -House Pooling_ u/L k'gMlgdf{0f ug{ :jLs[lt lb+bf k|:tfljt
af6f]sf] rf}8fO{ / s"n If]qkmn ;fljs af6f]sf] rf}8fO{ / s"n If]qkmn eGbf sd gx'g] u/L lbOg]5 .
!#=!$= ;fj{hlgs ejg/;+/rgfx? lgdf{0f ug{ ;DalGwt lgsfo -h:t}M gful/s p•og k|flws/0f, rnlrq
ljsf; af]8{ cflb_ af6 k"j{ :jLs[lt lng' kg]{ eP To:tf lgsfox?af6 :jLs[lt lnO;s]sf
cfj]bsx?sf] ejg lgdf{0f lgj]bg pk/ dfq :yfgLo lgsfon] :jLs[ltsf] sfo{jfxL cufl8
a9fpg]5 . k|frLg :df/s ;+/If0f P]g, @)!# nfu' x'g] If]qdf k'/ftTj ljefusf] :jLs[lt k|fKt u/]sf]
ejg lgdf{0f k|:tfjnfO{ dfq :yfgLo lgsfon] lgdf{0f :jLs[lt lbg]5 . ;DjlGwt lgsfosf]
l;kmfl/; lagf gS;f kf;sf] lgj]bg :jLsfg]{ tyf ejg lgdf{0f :jLs[lt lbg] :yfgLo lgsfosf]
clwsf/LnfO{ ;+3Lo dfldnf tyf :yfgLo ljsf; dGqfnon] cfjZos sf/jfxL ug]{5 .
!#=!%= ;Ldf kvf{n lgdf{0f ug{{ :jLs[lt lbFbf ;fwf/0ftof !=@ ld6/ cUnf] uf/f] / ;f] dfyL )=^ ld6/
cUnf] hfnL /fVg] u/L lbOg]5 . )=^ ld6/ eGbf cUnf] hfnL /fvL lgdf{0f :jLs[lt lng rfx]df
;Dk"0f{ kvf{nsf] :6«Sr/n l8hfOg ;d]t lgj]bg ;fy k]z ug'{ kg]{5 . ;/sf/L jf s'6gLlts
lgsfon] ;'/Iffsf] sf/0f cUnf] kvf{n nufpg' kg]{ ePdf u[x dGqfnosf]] l;kmfl/; ;lxt ;f]sf]
:6«Sr/n l8hfOg ;lxt lgj]bg k]z u/]df :yfgLo lgsfon] o:tf] kvf{n nufpg :jLs[lt lbOg]5 .
!#=!^= Go"gtd Ps tnfsf] lgdf{0f ;DkGg k|df0fkq -cf+lzs jf k"0f{_ lnPsf] ejgnfO{ dfq :yfgLo
lgsfon] kfgL, ljh'nL cflb ;fj{hlgs cfwf/e"t ;]jfx? h8fg ug{ l;kmfl/z lbg]5 .
!#=!&= ejg ;+lxtf @)^) cg';f/sf] u ju{sf] ejg lgdf{0f ubf{ hUufsf] ;fFw;Ldfgfjf6 Go"gtd ! dL6/
5f]8]/ dfq ejgsf] lkn/ -Column_ jf ef/jxg uf/f] lgdf{0f ug{ lbOg]5 . dfyL a"Fbf !#=&=-v_
cg';f/ 6fFl;Psf] ejg lgdf{0f ug{ o; a"Fbfn] aGb]h ug]{ 5}g .
!#=!*= s, v / u ju{sf ejgx?sf] lgdf{0f :jLs[ltsf] nflu lgj]bg lb+bf ejgsf] :jfldTjstf{n] ejg
lgdf{0fsf] ;'k/Lj]If0f ejg P]g @)%% sf] bkmf !! -#_ cg';f/ of]Uotf k'u]sf] k|fljlws;Fu
tf]lsPsf] 9fFrfdf ePsf] ;Demf}tfkq ;d]t ;dfj]z ug{' kg]{5 . ejg :jfldTjstf{n] rfx]df o;}
lgodfg';f/ cs{} k|fljlws dfkm{t\ lgdf{0f ;'kl/j]If0f u/fpg ;Sg]5 . cfkm"n] ;Demf}tf cg';f/
;'kl/j]If0f sfo{ ug{ g;Sg] ePsf] cj:yfdf k|fljlwsn] ;f]sf] ;"rgf cljnDj :yfgLo lgsfonfO{
lbg' kg]{5 . o:tf] ;"rgf glbg] k|fljlwsnfO{ :yfgLo lgsfon] sfnf] ;"rLdf /fVg]5 .
!#=!(= ejgsf] lKnGysf] prfO{ jf6f]sf] clwsf/ If]qnfO{ xfgL gk'¥ofpg] u/L /fVg' kg]{5 . ;8ssf]
clwsf/ If]q clts|d0f u/L v'8lsnf, ¥ofDk cflb /flvPdf ejg lgdf{0f ;DkGg k|df0fkq lbOg]
5}g .
!#=@)= Ps dL6/ eGbf nfdf] 5Hhf jf jfb{nLsf] :6«Sr/n l8hfOg k]z gePsf]] u ju{sf] ejgnfO{ lgdf{0f
:jLs[lt lbOg]5}g .
!#=@!= cfly{s jif{ @)&#/)&$ b]lv e"sDk k|lt/f]wfTds ejg lgdf{0f ;DjGwL cfwf/e"t tflnd lnO{
;"rLs[t ePsf] sflnu9 jf 7]s]bf/n] dfq ;'kl/j]If0fsf] nflu lgo'Qm ePsf] k|fljlwssf] /f]xj/df
ejg :jfldTjstf{;+u låkIfLo ;Demf}tf u/L ejg lgdf{0f ug{ kfpg]5 . sflnu9 tyf 7]s]bf/x?n]
o:tf] tflnd lgMz'Ns kfpgsf] nflu cfk'mnfO{ kfos kg]{ :yfgLo lgsfodf lgj]bg lbg ;Sg]5g\ .
!#=@@= :yfgLo lgsfox?n] :yfgLo ;xeflutf ;lxtsf] cfˆgf] kl/ifb\sf] lg0f{on] o; dfkb08 ljkl/t
gx'g] u/L tf]lsPsf d"n af6f]df tf]lsPsf] tnf, 9fFrf, cfsf/ / /+usf ejgx?dfq lgdf{0f ug]{
11
k|fjwfgx? nfu" ug{ ;Sg]5g\ . ;fj{hlgs ejgx? /+ufpFbf ;fj{hlgs ejgdf k|of]u x'g] /+u
;DaGwL lgb]l\z
{ sf, @)^( adf]lhd x'g]5 .
!#=@#= gofF lgdf{0f x'g] s / v ju{sf ejgn] 5fgfsf] kfgL hldg d'lg k7fpg] / hldgn] ;f]:g g;Sg]
kfgL dfq 9ndf k7fpg] Joj:yf ug'{ kg]{5 . o:tf] Joj:yf gu/]sf ejgnfO{ ejg lgdf{0f ;DkGg
k|df0fkq lbOg]5}g .
!#=@$= zx/sf] :j?kdf gsf/fTds c;/ kfg]{ egL k|fljlws ;ldltn] l;kmfl/; u/]df s'g} klg ejgdf
xf]l8{+u af]8{, 6fj/ cflb /fVg lbO{g]5}g . ;fy}, ejgsf] :6«Sr/n l8hfOgdf g} o:tf ;+/rgfx?sf]
ef/nfO{ ;dfj]z u/]sf] eP dfq ejgdf o:tf ;+/rgfx? h8fg ug{ lbOg]5 .
!#=@%= tf]lsPsf d"n ;8s lsgf/fsf ejgx?n] lgdf{0f eO;s]sf] efunfO{ /+u/f]ug (finishing) gu/]sf
ejgnfO{ lgdf{0f ;DkGg k|df0fkq tyf tNnf yksf] :jLs[lt lbOg]5}g .
!#=@^= Emergency Response Plan ;+nUg gePsf ;+o'Qm cfjf; tyf ;fj{hlgs ejgx?nfO{ ejg
lgdf{0f cg'dlt lbOg]5}g .
!#=@&= :jLs[lt k|bfg ul/Psf] cjlw leq lgdf{0f sfo{ ;DkGg x'g g;s]df ejgsf] hlt tnfsf]] lgdf{0f
sfo{ ;DkGg ePsf] 5, ;f]sf] lgdf{0f ;DkGg k|df0fkq lbOg]5 . o;/L cfFlzs lgdf{0f ;DkGg
k|df0fkq lnO;s]sf ejgn] yk lgdf{0f sfo{ ug{ k'gM cg'dlt lng' kg]{5 .
!#=@*= ;fj{hlgs kfgLsf] d'xfg / lgsf;nfO{ c;/ kg]{ u/L s'g} ;+/rgf lgdf{0f ug{ lbO{g]5}g .
!#=@(= gbL psf;af6 cfPsf] hldgdf ;fj{hlgs ;8s, 9n / pBfg afx]s s'g} ;+/rgf lgdf{0f ug{
lbO{g]5}g .
!#=#)= g]kfn ;/sf/n] :jLs[t u/]sf ef}lts ljsf; cfof]hgfx?df -h:t}M clwsf/ ;DkGg afudlt
;Eotf Plss[t ljsf; cfof]hgf, dgf]x/f hUuf Plss/0f cfof]hgf, sf7df8f+} cflb_ nfu" ePsf
dfkb08x?df To; cfof]hgf;+u ;DjlGwt gbLsf] lsgf/jf6 hlt ;]6Jofs 5f8L :yfoL ef}lts
;+/rgf lgdf{0f ug{ kfOg] egL tf]lsPsf] 5 ;f]sf] k|lts'n gx'g] u/L dfq ejg lgdf{0f :jLs[lt
lbOg]5 .
!#=#!= ljljwM
s= gfkLgS;f tyf >]itfdf af6f] sfod gePsf] ;fj{hlgs hUufnfO{ af6f] sfod u/L ejg
lgdf{0f :jLs[lt lbOg] 5}g .
v= k|To]s 3/df ;]ˆ6L 6\ofª\s clgjfo{ ?kdf /fVg] u/L dfq ejg lgdf{0f :jLs[lt lbOg]5 .
u= k|fs[lts tfn, wfk, kf]v/L, kfgLsf d'xfg cfbL df:g] u/L ejg lgdf{0f :jLs[lt lbOg] 5}g .
3= ;+:yfut ejg, ;ef–;Dd]ng ejg / ;fj{hlgs ejg lgdf{0f ug{ :yflgo lgsfoaf6 of]hgf
cg'dlt -Planning Permit_ lnP/ dfq gSzfkfzsf] k|lqmof cufl8 a9fpg kg]{5 .
!$= ;'/lIft a:tL ljsf;sf nflu cfjZos gd{;\ / :6]G88{M
xfd|f] ;dfhdf k|s[ltdf lglxt hf]lvdx?sf] d"NofÍg ljgf g} a:tLx?sf] clgolGqt ljsf; /
lj:tf/ eO/x]sf] 5 . hf]lvd ;Fu;Fu} 5l/Psf a:tLx?df k"jf{wf/ ;]jfx? k'¥ofpg' r'gf}ltk"0f{ x'g'sf]
12
;fy} dx+uf] klg x'g] ub{5 . olx @)&@ a}zfv !@ sf] e"sDkn] ljBdfg a:tLx?df lr/f kf/L
cTolws Iflt k'¥ofP/ af9L klx/f] h:tf cGo k|sf]knfO{ klg lgdTofPsf] 5 / a:tLx? hf]lvdk"0f{
ePsf 5g\ . ljBdfg s]xL a:tLx?df hf]lvd df]n]/ al;/x]sf kl/jf/x?nfO{ ;'/lIft :yfgdf
:yfgfGt/0f u/fpg' cfjZos ePsf]n] gofF a:tLx? lgdf{0f ubf{ hf]lvd Go"lgs/0f ug{ of]
cfwf/e"t gd{;\ / :6]G88{ hf/L ul/Psf] 5 .
xfdLsxfF ce}m ;Dd klg sxfF a:tL a;fNg x'G5, sxfF x'Fb}g eg]/ j}1flgs ?kdf e"-If]qx?sf]
klxrfg eO;s]sf] 5}g . vfgL tyf e"ue{ ljefujf6 tof/ eO{ hf/L ePsf ef}ule{s gS;fx?
(Engineering and Environmental Geological Maps) n] a:tL ljsf;nfO{ s]xL dfqfdf
lgb]{zg lbg ;Sg] eP klg ljleGg sf/0fx?n] ubf{ oL gS;fx? lj:t[t ?kdf k|of]udf cfO;s]sf
5}gg\ . o:tf] k|of]hgsf nflu tof/ x'Fb} u/]sf] lj:t[t ef}ule{s gS;f g]kfn ;/sf/jf6 :jLs[t eO{
nfu" ePkl5 ;f]nfO{ cfwf/ dfgL a:tL ljsf; ul/g] p4]Zo /fVb} a:tL ljsf;sf] :jLs[lt lb+bf
xfnnfO{ vfgL tyf e"ue{ ljefusf e"ue{ljb\x?sf] ;+nUgtfdf tof/ kfl/Psf oL gd{;\ / :6]G88{
cg'';/0f ul/g]5g\ . cflwsfl/s ef}ule{s gS;f nfu" ePkl5 oL gd{; / :6]G88{x? :jtM ;f]xL
ef}ule{s gS;f cg';f/ kl/dflh{t x'g]5g\ .
!$=! ;'/lIft :yfg klxrfgsf cfwf/x?
e'sDk, klx/f] / af9L h:tf k|fs[lts k|sf]kx?af6 Go"gtd hf]lvd ePsf 7fFpx?df dfq j:tL
ljsf;nfO{ k|f]T;fxg ul/g]5 . lgDg cfwf/x?df ;'/lIft :yfgsf] klxrfg ul/g]5M
!$=!=!= vfgL tyf e"ue{ ljefujf6 gSzf+sg u/L klxrfg ul/Psf g]kfnsf ljleGg :yfgdf /x]sf ;ls|o
b/f/x?sf cf;kf; s'g} klg lsl;dsf] lgdf{0fsfo{ ug'{ k"j{ ef}ule{s cWoog u/fO{ k|ltj]bg k]z
ug'{ kg]{5; ;fy}, ulx/f] lr/f k/sf] e"–efu, l;d;f/ If]q, tfn-tn}of jf To:tf k|fs[lts :yfg
dfyL df6f] el/Psf If]qx?af6 %) ld6/ 6f9f x'g] u/L ef}lts ;+/rgf lgdf{0f ug{ lbOg]5 .
!$=!=@= klx/f]jf6 aRg ckgfpg' kg]{ ;fjwfgLM :yfg 5gf]6 ubf{ ;dtn hldg jf #) l8u|L eGbf sd
le/fnf] If]q /f]Hg'' kb{5 / le/fnf] hdLgsf] km]bLaf6 slDtdf # dL6/ 5f8]/ dfq ejg lgdf{0f ug{
lbOg]5 . t/, #) l8u|L eGbf sd le/fnf] If]q eP klg vfgL tyf e"ue{ ljefun] /fhkqdf ;"rgf
k|sflzt u/L lgMz]lwt u/]sf] If]qdf a:tL a;fNg x'Fb}g eg] s8f r§fg ePsf] #) l8u|L eGbf a9L
le/fnf] If]qdf laz]if1x?sf] ;Nnfx adf]lhd a:tL a;fNg lbOg]5 .
!$=!=#= af9Ljf6 aRg ckgfpg kg]{ ;fjwfgLM :yfg 5gf]6 ubf{ P]ltxfl;s af9Lsf] ;tx eGbf dflysf]
hdLgnfO{ 5gf]6 ug{' kb{5 . To:tf If]q ;fgf gfnfaf6 Go"gtd !) dL6/ / afX|df;] gbLsf]
P]ltxfl;s af9Lsf] ;txaf6 #) dL6/ 6f9f x'g' kb{5 .
!$=@ ;'/lIft :yfg klxrfg ug]{M
!$=@=!= cfkt\sfnLg :yfgfGt/0f jf k'gM:yfkgf u/fpFbf ;xeflutf d'ns l56f] Pj+ ;/n d"Nof+sg lalw -
Participatory Rapid Appraisal_ ckgfO{ vt/f / ;+efljt hf]lvdx? klxrfg ul/ ;'/lIft
:yfgsf] 5gf]6 ug{ :yfgLo afl;Gbfx?sf] cg'ejnfO{ a6'nL pQm If]qdf 36]sf ljleGg k|fs[lts
k|sf]k ;DalGw P]ltxfl;s hfgsf/Lx? ;+sng ul/ To:tf hfgsf/Lx?nfO{ ;fwf/0f ?kn] xftn]
sf]l/Psf lrq Pj Dofkåf/f lrq0f ug{ ;lsg]5 .
!$=@=@= bL3{sfnLg j:tL ljsf; / k"jf{wf/ nufgLsf] nflu eg] e"-j}1flgs / hn-lj1fgsf ljz]if1x?åf/f
pQm :yfgsf] lj:t[t hf+r u/fpg' kg]{5 . To:tf cWoogdf e"sDk, af9L, klx/f]sf 36gfx¿, jiff{
tyf af9Lsf] tYof+s cflb ;lDdlnt ljj/0f / ljZn]if0f ;dfj]z ug{' kg]{5 . o:tf cWoogsf
cfwf/df ejg / ef}lts ;+/rgfx¿ lgdf{0f ubf{ ckgfpg kg]{ pko'Qm ;fjwfgLx? lgwf{/0f ug{
;lsg]5 .

13
!$=# hf]lvdo'Qm a:tLsf] :yfgfGt/0f: k|fs[lts k|sf]ksf] b[li6sf]0fn] hf]lvdo'Qm a:tLx? :yfgLo lgsfo
;d]tnfO{ hfgsf/L u/fO{{ :yfgLo ;xeflutfsf] cfwf/df ;'/lIft :yfgdf k'gM:yfkgf ul/g]5 .
!$=$ a:tL ljsf;sf] nflu cGo cfwf/e"t cfofdx?
!$=$=!=:yfgsf] 5gf]6 ubf{ cGo cfwf/e"t kIfx? h:t}M e"ldsf] pkNawtf, vfg] kfgLsf] ;|f]t, ;8s /
lah'nLsf] kx'Fr, / cGo cfly{s ljsf;sf ;DefJotfx?sf] cfwf/df 5gf}6 ug'{' kg]{5 .
!$=$=@=a:tL :yfgfGt/0f ubf{ cfTd lge{/ ;d'bfosf] lasf; ug{ d2t k'Ug] jf gk'Ug] jf/] ;fdflhs
cWoog u/]/ dfq :yfgfGt/0f ug'{ kg]{5 .
!$=$=#=o:tf j:tLx?df lgdf{0f ul/g] cfjf; ejgx?df df}lns ;F:s[lt / :jfldTj emNsg] lgdf{0f
k4ltnfO{ k|fyldstf lbg' kg]{5 .
!$=$=$=:yfgfGt/0f :yfg k|:tfj ubf{ of]hgfj4 ?kdf yk a:tL ljsf;sf nflu hdLgsf] pknAwtf
ePsf] hldg If]qnfO{ k|fyldstf lbOg]5 .
!$=% e"-pkof]u of]hgf / lgoGq0f
!$=%=!= ;fj{hlgs v'nf 7fpF / ;fd'bflos :yfgsf] k|fjwfg ubf{ o:tf If]qx? df]6/ u'8\g ;Sg] 7'nf af6f]n]
hf]l8Psf / Ps csf{sf] k'/s x'g] u/L ltgsf] Joj:yfkg ug'{ kb{5 .
!$=%=@= of]hgfsf] qmddf k|fs[lts ;|f]tx? h:t} hnfwf/ If]q, jg If]q, pj{/ e"ld / r/g If]qx?sf] ;+/If0f
ug]{ k|fjwfg /fVg' kg]{5 .
!$=^ k|fs[lts k|sf]ksf] hf]lvd Joj:yfkgdf ;fd'bflos Ifdtf
3/kl/jf/ / ;d'bfo b'j}sf] k|fs[lts hf]lvdx?;Fu ;fdgf ug]{ Ifdtf a[l4 ug{ k|lzIf0f
sfo{qmdx?sf] dfWodaf6 ;d'bfodf kof{Kt hfgsf/L lbg / ljkb\;+u h'‰g] Ifdtf ljsf; ug{
cfjZos sfo{qmdx? ;drfng ug{' kg]{5 . gofF ejg lgdf{0f ubf{ e'sDk k|lt/f]wfTds agfO{g] /
k'/fgf ejgx?nfO{ e"sDkLo ;'b[9Ls/0f -Retrofitting_ ug]{ k|fjwfgnfO{ sfof{Gjog ug{' kg]{5 .
j:tLsf] slDtdf %)% efu v'nf If]qsf] ?kdf 5'6\ofpg' kg]{5 . v'nf 7fpF, ;fd'bflos ejgx?, /
cGo ;fd'bflos ;'ljwfx?sf] plrt Joj:yfkg ul/ a:tL leqsf] ;fdflhs ;DaGwnfO{ uf9f
agfpg k|f]T;fxg ug{' kg]{5 .
!%= afwf c8rg km'sfpg]
!%=! o; dfkb08sf] sfof{Gjogdf s'g} afwf c8rg cfPdf o; dfkbG8sf k|fjwfgnfO{ k|lts"n c;/
gkg]{ u/L ;+3Lo dfldnf tyf :yfgLo ljsf; dGqfnosf] k/fdz{df ;x/L ljsf; dGqfnon] afwf
c8rg km'sfpg ;Sg]5 .
!%=@ o; dfkb08n] tf]s]sf s'/fx? o;} adf]lhd / o;n] gtf]s]sf s'/fx? xfn ejg lgdf{0f dfkb08
nfu" ePsf :yfgLo lgsfox?df ;f]xL adf]lhd / ;f] nfu" gePsf :yfgLo lgsfox?df ;x/L
ljsf; dGqfnon] :jLs[t u/L hf/L u/]sf] ejg lgdf{0f ;DjGwL gd"gf dfkb08 cg';f/ x'g]5 .
!^= ljljw
lgdf{0f :jLs[lt lbg] ;Gbe{df b:t'/ sfod ubf{ ejgsf] k|of]hg cg';f/ ug'{ kb{5 . ;fy}, Ps}
k|of]hgsf] nflu lgdf{0f :jLs[lt lb+bf Psn ?kdf lgdf{0f x'g] / ;+o'Qm ?kdf lgdf{0f x'g] ejgx?
aLr leGg leGg b/ sfod ug{ kfOg] 5}g .

14
!&= dfkb08 th'{df u/L nfu" ug{ ;Sg]M
s= o; cfwf/e"t lgdf{0f dfkb08nfO{ cfwf/ agfO{ :yfgLo lgsfox?n] cf-cfˆgf 5'§} dfkb08 th'{df
u/L nfu" ug{ ;Sg]5g\; t/, gofF dfkb08sf k|fjwfgx? o; cfwf/e"t lgdf{0f dfkb08 / :yflgo
lgsfox?n] xfn nfu" ul//x]sf] dfkb08 eGbf sdhf]/ x'g] 5}g .
v= :yflgo lgsfox?n] xfn nfu" ul//x]sf] dfkb08sf k|fjwfgx? of] cfwf/e"t lgdf{0f dfkb08df
Joj:yf ul/Psf k|fjwfgx? eGbf ;zQm ePsf] cj:yfdf :yflgo lgsfox?n] nfu" ul//x]sf]
dfkb08 cg';f/ g} ug'{ kg]{5 .
u= o; cfwf/e"t lgdf{0f dfkb08 nfu" x'g' cufl8 :yfgLo lgsfox?n] nfu" u/]sf ejg lgdf{0f tyf
ef}lts of]hgf dfkb08 cg';f/ lgdf{0f :jLs[tL k|fKt ul/;s]sf k|:tfljt ejg tyf hUuf ljsf;
of]hgfx? ltg} dfkb08x? cg';f/ tyf :yfgLo lgsfox?n] To; ;dodf nfu" u/]sf k|s[of
cg';f/ g} lgdf{0f/ljsf; ug{ lbOg]5 .

15

You might also like