ลักขณาทิจตุกกะ

สารบัญ
สติ vs สมาธิ อวิชชา ชรา
สติ vs สัญญา สังขาร มรณะ
สติ vs ญญา วิญญาณ โสกะ
นาม ปริเทวะ
รูป ทุก
สฬายตน โทมนัส
ผัสสะ อุปายาส
เวทนา
ตัณหา
อุปาทาน
ภพ
ชาติ
ข์
ปั
 สติ สมาธิ
1. อ ลาปนลกฺขณา วา อุปคฺคหณลกฺขณา 1. อวิสารลกฺขณา วา อวิกฺเขปนลกฺขณา
มีการไม่เลอะเลือนเ นลักษณะ หรือ มีการก หนดไว้ได้อย่าง มีการไม่กระจัดกระจายเ นลักษณะ หรือ มีความไม่ งซ่ าน
แม่นย เ นลักษณะ เ นลักษณะ

2. อสมฺโมหรสา 2. สหชาตานํ ส ณฺฑนรสา

มีการไม่หลงลืมเ นกิจ มีการรวบรวมสหชาตธรรม เกิดพร้อมกับตน เ นกิจ

3. อารกฺขปจฺจุปฺป านา วา วิสยาภิมุขภาวปจฺจุปฺป านา 3. อุปสมปจฺจุ)ฺป านา

มีการรักษาอารมณ์ไว้ไม่ให้ออกไปจากจิต เ นอาการปรากฏ มีความสงบเ นอาการปรากฏ
หรือมีความจดจ่อต่ออารมณ์เ นอาการปรากฏ
4. สุขปท านา
4. ถิรส าปท านา วา สติป านปท านา มีสุข โสมนัสเ นเหตุใกล้
สติมีความจ นคงเ นเหตุใกล้ให้เกิด หรือมีสติ ฏฐาน ง ๔
เ นเหตุใกล้ให้เกิด
ป็
ป็
ปิ
ญฺญ
ำ
ฏฺฐ
ป็
ำ
ป็
มฺปิ
ป็
ที่
ฏฺฐ
ฏฺฐ
มั่
ฏฺฐ
ป็
ป็
ป็
ป็
ที่
ป็
ฏฺฐ
ฏฺฐ
ป็
ำ
ป็
ปั
ฏฺฐ
ฟุ้
ทั้
 สติ สมาธิ
• ง ต ง บอารม ง เ นอ ต จ น และอนาคตไ • สภาวะธรรม แนบ ด ด บอารม น
อ าง นคง
• ผ กสภาวะธรรม นไ อ าง นคง หลอมรวม ต
• ง นในอารม และ สภาพธรรม เ ดพ อม น บ และเจต กใ ง นในอารม เห อน ผ กผง
ตนใ ง นในอารม แ งไ ใ กระ ดกระจาย

• กษาอารม นไ ไ ใ ห ดลอยไป • ส งอารม นมา อย ๆ สมา งเ าไปแนบ ด

ดไ เ อแนบ ดแ วส ถอยไปอ างห ง (เ อ
• ห า งมา และ งไ ใ ไ สมา ระ บฌาณ)

• จม งในอารม เห อนแ น น ไ ลอยเห อน ก เ า • ปมาเห อนความไ ไหว งของ า น

ลอยตาม

• ปมาเห อนตะ ต ง าไ บขอบห า าง

ดึ
ตั้
รั
ทำ
ที่
อุ
ติ
อุ
ห้
ย่
ป้
นึ
ติ
มั่
ดิ่
ดึ
ด้
ด้
น้
ห้
รึ
ม่
มั่
ตั้
มื่
ที่
สิ
จั
มื
มื
ห้
ดึ
มั่
ธิ
น้
ณ์
ณ์
ห้
ที่
นั้
นั้
ดั
ตั้
จั
ณ์
ณ์
ชิ
ปู
มั่
ณ์
นั้
ที่
ว้
ชิ
มื
ทั้
ดึ
บ่
ล้
ม่
ม่
รึ
ณ์
ว้
ทำ
ที่
ติ
ห้
ผ้
ว้
ย่
ติ
ป็
ผ่
กั
ติ
ก็
ลุ
ว้
มั่
หิ
กั
ณ์
ดี
ธิ
ผ้
ปั
ม่
จึ
มื
ณ์
นั้
จุ
นั้
ยู่
ที่
ข้
บั
ข้
น้
น้ำ
กิ
ต่
ที่
มื
ลั
ร้
นึ
จิ
ลู
ชิ
กั
พื่
น้ำ
กั
ต้
ว้
 สติ สั ญญา
1. อ ลาปนลกฺขณา วา อุปคฺคหณลกฺขณา 1. ส านนลกฺขณา
มีการไม่เลอะเลือนเ นลักษณะ หรือ มีการก หนดไว้ได้อย่าง มีความจ อารมณ์ได้เ นลักษณะ
แม่นย เ นลักษณะ
2. ปุน ส านนปจฺจยนิมิตฺตกรณรสา
2. อสมฺโมหรสา มีการท เหตุและเค องหมายเ อให้รู้ได้เ นกิจ
มีการไม่หลงลืมเ นกิจ
3. ยถาคหิตนิมิตฺตภินิเวสกรณปจฺจุปฺป านา
3. อารกฺขปจฺจุปฺป านา วา วิสยาภิมุขภาวปจฺจุปฺป านา มีการยึด นในอารมณ์ตาม จ ไว้ได้ (จะผิดหรือถูก
มีการรักษาอารมณ์ไว้ไม่ให้ออกไปจากจิต เ นอาการปรากฏ ก็ตาม) เ นอาการปรากฏ
หรือมีความจดจ่อต่ออารมณ์เ นอาการปรากฏ
4. ยถาอุ ตวิสยปท านา
4. ถิรส าปท านา วา สติป านปท านา มีอารมณ์ ปรากฏ เ นเหตุใกล้ให้เกิด
สติมีความจ นคงเ นเหตุใกล้ให้เกิด หรือมีสติ ฏฐาน ง ๔
เ นเหตุใกล้ให้เกิด
ป็
ปิ
ญฺช
ญฺญ
ญฺช
ปั
ำ
ำ
ฏฺฐิ
ป็
ป็
ำ
มั่
ที่
ำ
ที่
ฏฺฐ
มั่
ฏฺฐ
ป็
รื่
ป็
ป็
ฏฺฐ
ป็
ป็
ที่
ป็
พื่
ำ
ฏฺฐ
ฏฺฐ
ฏฺฐ
ป็
ป็
ำ
ปั
ฏฺฐ
ทั้
 สติ สั ญญา
• ส เ น งขาร น • ญญาเ น ญญา น

• ส น อธรรมชา ระ กไ ตามระ กไ ใน จ • เ น พพ ตตสาธารณเจต ก เ ดพ อม บ ต กดวง

ด แ นานไ ( อง ง ญญา) แ งเ นอ ศล ญญา บ ศล ญญา

• ห า งมา และ งไ • สามารถ เค องหมายไ ในอารม าง ๆ ไ ง

เ ยง ก น รส ม ส และ มมารม แ การจะระ ก ง
• งมา อ งอารม ญญา เค องหมายไ ในอ ต อารม นไ ห อไ นอ บส
นมา ง ญญา เค องหมายไ นคงเ าไร ส ง
งมาไ มาก • เห อนการเ นเ า า แ ว เค องหมายไ ตาม นไ
พอจะก บทางเ ม ส เลยมองหาเค องหมายเจอ
• ส ประกอบใน ศล ตเ า น ฉะ นการระ ก งอารม
าง ๆ แ ว ห ด าง ดเ อง าง วเมา มหลง าง
นเ นอ ศล ต เ ดพ อม บอ ศล ตก ระ ก ง
อารม ไ แ ไ ใ ส
คำ
ทำ
ดึ
นั้
ดึ
ต่
นั้
สั
ป็
สี
บ่
ติ
ติ
ติ
มื
ที่
นั้
ป็
ป็
สั
น้
พู
ป็
ณ์
ณ์
คื
คื
ยิ่
ด้
สั
ลั
ลิ่
ที่
นั้
ป็
ทำ
ล้
กุ
ด้
จิ
ดึ
ดึ
สั
กุ
ม้
สั
กำ
ด้
ดิ
ต่
จิ
รื่
ขั
สั
สั
กุ
รื
ม่
ดิ
นั
ข้
ที่
ทำ
ธ์
ด้
ติ
ผั
ณ์
ขั
ช่
กิ
ป่
ม่
บ้
ที่
จิ
ดึ
ที่
ส่
ติ
ธ์
ขึ้
ติ
สั
รื่
กั
ท่
ลึ
ว้
ร้
ล้
ขั
ถึ
ว้
กุ
ธั
ยู่
นั้
สิ
ทำ
สั
ด้
กั
คื
กั
ทำ
สั
กิ
รื่
ติ
บ้
กุ
นั้
ว้
รื่
มั่
ณ์
ณ์
ร้
รื่
ลึ
ต่
มั
วิ
ต่
กั
ด้
ท่
ลึ
ว้
จิ
ลุ่
ลึ
ด้
ว้
ถึ
กิ
ทุ
ทั้
ถึ
ติ
ที่
ต้
ลึ
สี
ก็
ท
ดี
บ้
ยิ่
ถึ
ม้
ณ์
 สติ ญญา
1. อ ลาปนลกฺขณา วา อุปคฺคหณลกฺขณา 1. ยถาภูตปฏิเวธลกฺขณา
มีการไม่เลอะเลือนเ นลักษณะ หรือ มีการก หนดไว้ได้อย่าง มีการรู ้แจ้งตามความเ นจริง เ นลักษณะ (รู ้ตามสมมติสัจจะ
แม่นย เ นลักษณะ หรือ ปรมัตถสั จจะ)

2. อสมฺโมหรสา 2. วิสโยภาสนรสา วา ธมฺมานํ ปฏิจฺฉาทกโมหนฺธการ วิทฺธํ

มีการไม่หลงลืมเ นกิจ สนรสา
มีการกระท อารมณ์ให้แจ่งแจ้ง เ นกิจ หรือ มีการก จัด
3. อารกฺขปจฺจุปฺป านา วา วิสยาภิมุขภาวปจฺจุปฺป านา ความมืด คือ อวิชชา อันปก ดสภาวธรรม เ นกิจ
มีการรักษาอารมณ์ไว้ไม่ให้ออกไปจากจิต เ นอาการปรากฏ
หรือมีความจดจ่อต่ออารมณ์เ นอาการปรากฏ 3. อสมฺโมหปจฺจุปฺป านา
มีความไม่หลงในอารมณ์ เ นอาการปรากฏ
4. ถิรส าปท านา วา สติป านปท านา
สติมีความจ นคงเ นเหตุใกล้ให้เกิด หรือมีสติ ฏฐาน ง ๔ 4. โยนิโสมนสิ การปท านา วา อินฺทฺริยปากตาปท านา
เ นเหตุใกล้ให้เกิด วา กิเลสทูรีภาวปท านา วา ติเหตุกปฏิสนฺธิกตาปทฏฺ
ฐานา วา สมาธิปท านา
มีโยนิโสมนสิ การ เ นเหตุใกล้ หรือ มีวัย บริบูรณ์ด้วย ญญา
( ญญาทสกวัย) เ นเหตุใกล้ หรือ มีความห่างไกลจากกิเลส
เ นเหตุใกล้ หรือ มีติเหตุกปฏิสนธิ เ นเหตุใกล้ หรือ มีสมาธิ
เ นเหตุใกล้ให้เกิด
ปั
ป็
ป็
ป็
ปั
ปิ
ญฺญ
ำ
ป็
ำ
ำ
ที่
ฏฺฐ
มั่
ฏฺฐ
ป็
ฏฺฐ
ป็
ป็
ฏฺฐ
ฏฺฐ
ฏฺฐ
ป็
ป็
ป็
ป็
ปิ
ป็
ฏฺฐ
ป็
ป็
ป็
ฏฺฐ
ที่
ป็
ป็
ำ
ปั
ฏฺฐ
ฏฺฐ
ำ
ปั
ทั้
 สติ ญญา
• ส องเ ด วม บ ญญา งเ นส ฏฐาน • ญญาเ นสภาวธรรม ด ดเ บ ก นตอน

• ง ต ง บอารม ง เ นอ ต จ น และอนาคตไ • ดสภาวะธรรมตามความเ นจ ง เห อน กแ นธ

อ าง นคง งตรงเ า

• ส ห า งไ เ อใ ญญาเ าไปตรวจสอบ • งสภาวะ กษณะ ( กษณะ รส จ ฏฐาน ป ฏฐาน)

อารม น ส ง งไ ไ ใ อารม นห ดลอยไป และสา ญ กษณะ (ไตร กษ )

• ส เห อน นค งของพระราชา ห า รายงานพระ • ส สามารถ ดบาปไ ส ดบาปไ แ าจะถอนราก

ราชา อ ญญา า อะไร างใน องพระค ง (กาย ถอนโคนอ ศล องใ ญญา
เวทนา ต ธรรม)
• ญญาเห อนพระราชา เ อส รายงานแ ว เ าไป
• ส เห อนป นายกแ วของพระเ า กรพรร ง เ น ตรวจตราโดยละเ ยดในกาย เวทนา ต ธรรม
ประโยช ( ล สมา ญญา) และ น ง ไ ใ
ประโยช (ราคะ โทสะ โมหะ)
ปั
ดึ
ปั
รู้
ยิ
รู้
ปั
ชั
ทั้
ย่
ติ
ติ
ติ
ติ
ติ
ต้
ทำ
รึ
คื
มั่
มื
มื
ณ์
มั
จิ
ป้
น้
นั้
ป็
กิ
จั
น์
น์
ปั
มื
ขุ
ที่
กุ
ลั
ลั
ศี
ร่
ปิ
ริ
ดึ
ติ
จึ
ลั
กั
ว่
ต้
ว้
ณ์
ดึ
อี
มี
ปั
พื่
ทั้
ธิ
ลั
ก้
ด้
ว้
ช้
ปั
ที่
ที่
ปั
ห้
ม่
ลั
รู้
ป็
กั
บ้
มื่
ปั
ชั
จึ
ห้
ป็
จั
ณ์
ดี
ติ
ป็
ท้
ทำ
ก็
ปั
จ้
ริ
ปั
ข้
ด้
ณ์
กั
ติ
จั
จุ
ทุ
นั้
จุ
ปั
น้
ปั
ต่
บั
สิ่
จิ
มื
ขั้
ถ้
ที่
ที่
ลุ
ล้
ลั
นั
ม่
ดิ
ก็
รู้
ช่
ข้
ทั
สิ่
ม่
ที่
นู
ป็
ว้
 เมตตา ราคะ
1. หิตาการปฺปวตฺติลกฺขณา 1. อารมฺมณคฺคหณลกฺขโณ
มีความเ นไปในอาการเ อกูล เ นลักษณะ มีการยึดอารมณ์ไว้ เ นลักษณะ เหมือนลิงติดตัง

2. หิตูปสํ หารรสา, อาฆาตวินยรสา วา 2. อภิสํคนรโส

มีอันน ประโยชน์เข้าไป เ นกิจ มีความยึดติดในอารมณ์ เ นกิจ เหมือน นเ อ ใส่ ลงใน
หรือ ก จัดความอาฆาต เ นกิจ กระเ องอันร้อน

3. โสมฺมภาวปจฺจุป านา 3. อปริจาคปจฺจุป าโน

มีความสงบเย็น เ นผลปรากฏ มีการไม่ยอมสละ (อารมณ์) เ นอาการปรากฏ เหมือนผ้า
เ อนสี มันและยาหยอดตา เ นต้น
4. สตฺตมนาปภาวทสฺสนปท านา
มีอันเ นสั ตว์เ น รัก เ นเหตุใกล้ให้เกิด 4. สํ โยชนียธมฺเมสุ อสฺสาททสฺสนปท าโน
มีความเห็นในธรรมอันเ น งแห่งสั งโยชน์ว่า เ น ง น่า
ยินดี เ นเหตุใกล้ให้เกิด
ปื้
บื้
ป็
ป็
ำ
ำ
น้
ป็
ำ
ป็
ฏฺฐ
ฏฺฐ
ป็
ที่
ป็
ป็
ป็
กื้
ฏฺฐ
ป็
ป็
ป็
ที่
ตั้
ป็
ป็
ป็
ฏฺฐ
ชิ้
นื้
ที่
ป็
สิ่
ที่
ที่
 เมตตา ราคะ
• เมตตา รักแล้ววาง • ตัณหา ราคะ รักแล้วยึด
• มองหาจุดเด่นของคน อยู่ด้วย • คอยจ้องจับผิด เ อความรักแปรเป ยนไปก็กลายเ น
โทสะ
มื่
ที่
ลี่
ป็
 อวิชชา อ าณลกฺขณา
มีความไม่รู้ เ นลักษณะ

สมฺโมหนรสา
มีความหลง เ นกิจ

ฉาทนปจฺจุปฺป านา
มีอันปก ดสภาพอารมณ์ เ นผลปรากฏ

อาสวปท านา
มีอาสวะ เ นเหตุใกล้ให้เกิด
ญฺญ
ปิ
ฏฺฐ
ป็
ป็
ป็
ฏฺฐ
ป็
สังขาร อภิสงฺขรณลกฺขณา
มีการปรุ งแต่ง เ นลักษณะ

อายูหนรสา
มีการขวนขวาย เ นกิจ

เจตนาปจฺจุป านา
มีเจตนา เ นผลปรากฏ

อวิชฺชาปท านา
มีอวิชชา เ นเหตุใกล้ให้เกิด
ป็
ป็
ฏฺฐ
ฏฺฐ
ป็
ป็
 วิชานนลกฺขณํ
วิญญาณ มีการรู ้แจ้งอารมณ์ เ นลักษณะ

ปุพฺพงฺคมรสํ
มีการสภาพถึงก่อน เ นกิจ

ปฏิสนฺธิปจฺจุป านํ
มีปฏิสนธิ เ นผลปรากฏ

สงฺขารปท านํ วา วตฺถารมฺมณปท านํ

มีสังขาร หรือ มีวัตถุและอารมณ์ เ นเหตุใกล้ให้เกิด
ฏฺฐ
ป็
ฏฺฐ
ป็
ป็
ป็
ฏฺฐ
 นมนลกฺขณํ
นาม มีการน้อมไป เ นลักษณะ

สมฺปโยครสํ
มีการประกอบพร้อมกัน เ นกิจ

อวินิพฺโภคปจฺจุป านํ
มีการไม่แยกจากจิต เ นผลปรากฏ

วิ าณปท านํ
มีวิญญาณ เ นเหตุใกล้ให้เกิด
ญฺญ
ป็
ฏฺฐ
ป็
ฏฺฐ
ป็
ป็
 รุ ปฺปนลกฺขณํ
ป มีการแปรปรวน เ นลักษณะ

วิกิรณรสํ
มีการกระจัดกระจาย เ นกิจ

อพฺยากตปจฺจุป านํ
มีการเ นอัพยากตธรรม เ นผลปรากฏ

วิ าณปท านํ
มีวิญญาณ เ นเหตุใกล้ให้เกิด
รู
ญฺญ
ป็
ป็
ฏฺฐ
ฏฺฐ
ป็
ป็
ป็
 อายตนลกฺขณํ
สฬายตนะ มีอันท วัฏฏะให้ยาวนาน เ นลักษณะ

ทสฺสนาทิรสํ
มีการเห็นเ นต้น เ นกิจ

วตฺถุทวารภาวปจฺจุป านํ
มีความเ นวัตถุและทวาร เ นผลปรากฏ

นามรู ปปท านํ

มีนามรู ป เ นเหตุใกล้ให้เกิด
ำ
ป็
ป็
ป็
ฏฺฐ
ป็
ฏฺฐ
ป็
ป็
 ผุสฺสนลกฺขโณ
ผัสสะ มีการกระทบอารมณ์ เ นลักษณะ

สงฺฆ นรโส
มีการประสานอารมณ์กับจิต เ นกิจ

สงฺคติปจฺจุป าโน
มีการไม่แยกจากจิต เ นผลปรากฏ

สฬายตนปท านํ
มีอายตน ๖ เ นเหตุใกล้ให้เกิด
ฏฺฏ
ฏฺฐ
ฏฺฐ
ป็
ป็
ป็
ป็
 อนุภวนลกฺขณา
เวทนา มีการเสวยอารมณ์ เ นลักษณะ

วิสยรสสมฺโภครสา
มีการส้ องเสพรสอารมณ์ เ นกิจ

สุขทุกฺขปจฺจุป านา
มีสุขและทุกข์ เ นผลปรากฏ

ผสฺสปท านา
มีผัสสะ เ นเหตุใกล้ให้เกิด
ฏฺฐ
ป็
ฏฺฐ
ป็
ป็
ป็
 เหตุลกฺขณา
ตัณหา มีความเ นตุ เ นลักษณะ

อภินนฺทนรสา
มีความเพลิดเพลิน ง เ นกิจ

อติตฺติภาวปจฺจุป านา
มีการไม่ มในอารมณ์ เ นผลปรากฏ

เวทนาปท านา
มีเวทนา เ นเหตุใกล้ให้เกิด
ป็
ป็
อิ่
ฏฺฐ
ป็
ฏฺฐ
ยิ่
ป็
ป็
 คหณลกฺขณํ
อุปาทาน มีการยึดไว้ เ นลักษณะ

อมุ นรสํ
มีการไม่ปล่อย เ นกิจ

ตณฺหาทฬฺ หตฺตทิ ปจฺจุป านํ

มีตัณหา มีก ลังและอัตตทิฏฐิ เ นผลปรากฏ

ตณฺหาปท านา
มีตัณหา เ นเหตุใกล้ให้เกิด
ญฺจ
ที่
ป็
ฏฺฐ
ป็
ำ
ป็
ฏฺฐิ
ฏฺฐ
ป็
 กมฺมกมฺมผลลกฺขโณ
ภพ มีกรรมและผลของกรรม เ นลักษณะ

ภาวนภวนรโส
มีการท ให้เกิด ความเกิด น เ นกิจ

กุสลากุสลาพฺยากตปจฺจุป าโน
มีความเ นกุศล อกุศล อัพยากต เ นผลปรากฏ

อุปาทานปท าโน
มีอุปาทาน เ นเหตุใกล้ให้เกิด
ขึ้
ำ
ป็
ป็
ฏฺฐ
ป็
ฏฺฐ
ป็
ป็
 ตตฺถ ตตฺถ ภเว ปฐมาภินิพฺพตฺติลกฺขณา
ชาติ มีการเกิด นค งแรกในภพ น ๆ เ นลักษณะ

นิยฺยาตนรสา
มีการมอบให้ เ นกิจ

อตีตภวโต อิธ อุมฺมุชฺชนปจฺจุป านา, ทุกฺขวิจิตฺตตฺตาปจฺจุป านา วา

มีการจากภพอดีตมาโผล่ นในภพ เ นผลปรากฏ หรือ
มีสภาพ เต็มไปด้วยทุกข์ เ นผลปรากฏ

อุปจิตนามรู ปปท านา

มีนามรู ป เกิด นค งแรก เ นเหตุใกล้ให้เกิด
ขึ้
ขึ้
ขึ้
ที่
ที่
รั้
ป็
ฏฺฐ
รั้
ป็
ฏฺฐ
นั้
ป็
นี้
ป็
ป็
ฏฺฐ
 ขนฺธปริปากลกฺขณา
ชรา มีความแก่แห่งขันธ์ เ นลักษณะ

มรณูปนยนรสา
มีการน เข้าไปหาความตาย เ นกิจ

โยพฺพนวินาสปจฺจุป าโน
มีความพินาสแห่งวัยหนุ่มสาว เ นผลปรากฏ

ปริปจฺจมานรู ปปท าโน

มีรูป ก ลังแก่ เ นเหตุใกล้ให้เกิด
ที่
ำ
ำ
ป็
ฏฺฐ
ฏฺฐ
ป็
ป็
ป็
 จุติลกฺขณํ
มรณะ มีการเค อนจากภพ เ นลักษณะ

วิโยครสํ
มีการพรากไป เ นกิจ

วิปฺปวาสปจฺจุป านํ
มีการไม่อยู่ในภพเก่า เ นผลปรากฏ

ปริภิชฺชมานนามรู ปปท านํ

มีนามรู ป ก ลังดับ เ นเหตุใกล้ให้เกิด
ลื่
ที่
ำ
ฏฺฐ
ป็
ป็
ป็
ป็
ฏฺฐ
 อนฺโต นิชฌายนลกฺขโณ
โสกะ มีการเผาไหม้ภายใน เ นลักษณะ

เจตโส ปรินิชฌายนรโส
มีการเผารนใจ เ นกิจ

อนุโสจนปจฺจุป าโน
มีความโศกเนือง ๆ เ นผลปรากฏ

โทสจิตฺตุปฺปาทปท านํ
มีโทสจิตตุปบาท เ นเหตุใกล้ให้เกิด
ฏฺฐ
ป็
ป็
ฏฺฐ
ป็
ป็
 ลาลปฺปนลกฺขโณ
ป เทวะ มีการพิไร เ นลักษณะ

คุณโทสปริกิตฺตนรโส
มีการร พันถึงคุณและโทษ เ นกิจ

อนุโสจนปจฺจุป าโน
มีความโศกเนือง ๆ เ นผลปรากฏ

โทสจิตฺตุปฺปาทปท านํ
มีโทสจิตตุปบาท เ นเหตุใกล้ให้เกิด
ริ
ำ
ร่
ำ
ป็
ฏฺฐ
ป็
ฏฺฐ
ป็
ป็
 ปรานุคฺคหลกฺขณา
บารมี มีการอนุเคราะห์ผู้ น เ นลักษณะ

ปเรสํ อุปการกรณรสา, อวิกมฺปนรสา วา

มีอันท อุปการะแก่ผู้ น เ นกิจ
หรือ มีความไม่ห นไหว เ นกิจ
หิเตสิ ตาปจฺจุป านา, พุทฺธตฺตปจฺจุป านา วา
มีการแสวงหาประโยชน์เ อกูล เ นผลปรากฏ
หรือ มีความเ นพระพุทธเจ้า เ นผลปรากฏ
มหากรุ ณาปท
านา, กรุ ณูปายโกสลฺลปท านา วา
มีมหากรุ ณา เ นเหตุใกล้ให้เกิด
หรือ มีความฉลาดในอุบายแห่งกรุ ณา เ นเหตุใกล้ให้เกิด
ำ
ป็
ป็
ฏฺฐ
ฏฺฐ
วั่
อื่
อื่
ป็
กื้
ป็
ป็
ป็
ป็
ฏฺฐ
ป็
ฏฺฐ
 ปริจฺจาคลกฺขณา
ทานบารมี มีการบริจาค เ นลักษณะ

เทยฺยธมฺเม โลภวิทฺธํสนรสา
มีการก จัดโลภะในไทยธรรม เ นกิจ

อนาสตฺติปจฺจุป านา, ภววิภวสมฺปตฺติปจฺจุป านา วา

มีก ลังสามารถ เ นผลปรากฏ
ถึงพร้อมด้วยภพและความเจริญ เ นผลปรากฏ
ปริจฺจชิ ตพฺพวตฺถุปท านา
มีวัตถุอันสมควรสละ เ นเหตุใกล้ให้เกิด
ำ
ำ
ป็
ฏฺฐ
ป็
ฏฺฐ
ป็
ป็
ป็
ฏฺฐ
 สี ลนลกฺขณา
ศีลบารมี มีการงดเว้น เ นลักษณะ

ทุสฺสีลยวิทฺธํสนรสา, อนวชฺ ชคุณรสา วา

มีอันก จัดความทุศีล เ นกิจ
หรือ มีคุณไม่มีโทษ เ นกิจ
โสเจยฺยปจฺจุป านา
มีความสะอาด เ นผลปรากฏ

หิโรตฺตปฺปปท านา
มีหิริและโอตตัปปะ เ นเหตุใกล้ให้เกิด
ำ
ป็
ฏฺฐ
ฏฺฐ
ป็
ป็
ป็
ป็
 กามโตจ ภวโตจ นิกฺขมนลกฺขณา
เนกขัมม มีอันออกจากกามและออกจากภพ เ นลักษณะ
บารมี
ตทาทีนววิภาวนรสา
มีการประกาศโทษของกามและภพ น เ นกิจ

ตโตเอว วิมุขภาวปจฺจุป านา

มีอันหันหลังจากโทษ นแหละ เ นผลปรากฏ

สํ เวคปท านา
มีสังเวคะญาณะ เ นเหตุใกล้ให้เกิด
ฏฺฐ
ป็
นั่
ฏฺฐ
ป็
นั้
ป็
ป็
 ยถาสภาวปฏิเวธลกฺขณา, อกฺขลิตปฏิเวธลกฺขณา วา
ญญา มีการแทงตลอดตามสภาวะ เ นลักษณะ
หรือ แทงตลอดไม่พลาด เ นลักษณะ
บารมี
วิสโยภาสนรสา
มีการรุ ่งเรืองในอารมณ์ เ นกิจ

อสมฺโมหปจฺจุป านา
มีความไม่หลง เ นผลปรากฏ

สมาธิปท านา, จตุสจฺจปท านา วา

มีสมาธิ เ นเหตุใกล้ให้เกิด
หรือ มีสัจจะ ๔ เ นเหตุใกล้ให้เกิด
ปั
ป็
ฏฺฐ
ฏฺฐ
ป็
ป็
ป็
ป็
ป็
ฏฺฐ
 อุสฺสาหลกฺขณา
วิ ย มีอุตสาหะ เ นลักษณะ

บารมี
อุปตฺถมฺภนรสา
มีการอุดหนุนสหชาตธรรม เ นกิจ

อสํ สีทนปจฺจุป านา

มีอันไม่ท้อถอย เ นผลปรากฏ

วิริยารมฺภวตฺถุปท านา, สํ เวคปท านา วา

มีวิริยารัมภวัตถุ เ นเหตุใกล้ให้เกิด
หรือ มีสังเวคะ เ นเหตุใกล้ให้เกิด
ริ
ป็
ฏฺฐ
ป็
ป็
ป็
ฏฺฐ
ป็
ฏฺฐ
 ขมนลกฺขณา
ขันติ มีความอดทน เ นลักษณะ
บารมี
อิ านิ สหนรสา
มีอันอดทนต่ออิฏฐะ และอนิฏฐะ เ นกิจ

อธิวาสนปจฺจุป านา, อวิโรธปจฺจุป านา วา

มีความอดก น เ นผลปรากฏ
หรือ มีความไม่โกรธ เ นผลปรากฏ
ยถาภูตทสฺสนปท านา
มีการเห็นตามความเ นจริง เ นเหตุใกล้ให้เกิด
ฏฺฐ
ฏฺฐ
ลั้
ป็
ฏฺฐ
ป็
ฏฺฐ
ป็
ป็
ป็
ป็
ฏฺฐ
 อวิสํวาทนลกฺขณา
สัจจ มีการไม่พูดให้ผิดจากความเ นจริง เ นลักษณะ
บารมี
ยถาสภาววิภาวนรสา
มีอันประกาศตามความจริง เ นกิจ

สาธุ ตาปจฺจุป านา

มีความ นใจ เ นผลปรากฏ

โสรจฺจปท านา
มีความสงบเส ยม เ นเหตุใกล้ให้เกิด
ชื่
ฏฺฐ
ฏฺฐ
งี่
ป็
ป็
ป็
ป็
ป็
 โพธิสมฺภาเรสุ อธิษฐานลกฺขณา
อธิษฐาน มีการ ง นในโพธิสมภาร เ นลักษณะ
บารมี
เตสํ ป กฺขาภิภวนรสา
มีอันครอบง ข้าศึ กของโพธิสมภาร เ นกิจ

ตตฺถ อจลตาปจฺจุป านา

มีการไม่ห นไหวในข้าศึ ก น เ นผลปรากฏ

โพธิสมฺภารปท านา
มีโพธิสมภาร เ นเหตุใกล้ให้เกิด
ตั้
ฏฺป
มั่
วั่
ำ
ป็
ฏฺฐ
ฏฺฐ
นั้
ป็
ป็
ป็
 หิตาการปฺปวตฺติลกฺขณา
เมตตา มีความเ นไปในอาการเ อกูล เ นลักษณะ
บารมี
หิตูปสํ หารรสา, อาฆาตวินยรสา วา
มีอันน ประโยชน์เข้าไป เ นกิจ
หรือ ก จัดความอาฆาต เ นกิจ
โสมฺมภาวปจฺจุป านา
มีความสงบเย็น เ นผลปรากฏ

สตฺตมนาปภาวทสฺสนปท านา
มีอันเห็นสั ตว์เ น รัก เ นเหตุใกล้ให้เกิด
ำ
ำ
ป็
ป็
ฏฺฐ
ป็
ที่
ป็
กื้
ฏฺฐ
ป็
ป็
ป็
 มชฺ ฌตฺตาการปฺปวตฺติลกฺขณา
อุเบกขา มีความเ นไปในอาการเ นกลาง เ นลักษณะ
บารมี
สมภาวทสฺสนรสา
มีอันเห็นความเสมอกัน เ นกิจ

ปฏิฆานุนยวูปสมปจฺจุป านา
มีอันเข้าไปสงบความโกรธและยินดี เ นผลปรากฏ

กมฺมสฺสกตาปจฺจเวกฺขณปท านา
มีการพิจารณากัมมัสสกตา เ นเหตุใกล้ให้เกิด
ป็
ฏฺฐ
ป็
ป็
ฏฺฐ
ป็
ป็
ป็