1~ÇFAR ËSHT TEKNOLOGJIA INFORMATIVE

 term gjenerik që Ka të bëj me përpunimin e informatave she të dhënave duke shfrytëzuar hardverin
dhe Softverin (kompjuterik)
 Synimi Kryesor – Konvertimi ruajtja memorimi procesimi
 Bartja dhe rikthimi i sigurt i informatave në formë të rezulteve për të cilet ka nevoje shfrytezuesi i
një Konfiguracioni Kompjuterik T.I paraqet çdo forme teknologjis e përdorur nga njeriu për të
trajtuar një informacion të caktuar për të krijuar një rezultat të nevojshem për shfrytezuesin

2~INFORMATIKA

 Fjala informatik paraqitet për her të parë në franc në Vitin 1960 ndërsa më von e
përvetësojnë edhe vendet tjera në Europ dhe në Bot
 Vetë fjala është nxjerë nga fjalët informacion (Information) dhe automatik
(Automatique) dhe paraqet shkencën për informatat dhe lajmërimet Shkenc mbi
mbledhjen përpunimin bartjen shfrytëzimin e të dhënave Informatave në kuadër të
sistemit të caktuar Informativ

3~EDHËNA DHE INFORMATA

 EDHËN ËSHTË ÇFARDO LLOJ NUMRI APO SIMBOLI APO KOMBINIM
SHKRONJASH NUMRASH DHE SIMBOLESH PA NDONJ DOMETHËNJE TË
VEÇANT
 INFORMATA PARAQET NJË BASHKËSI TË DHËNAVE KUPTIMEVE OSE
SHENJAVE TË CILAT PRANUESIT IA ZVOGËLOJNË OSE IA ELIMINOJNË
PAPARITSHMËRIN DHE PACAKTUESHMËRIN DHE E CILA MUNDËSON
VEPRIMIN DUKE BËR ZGJEDHJEN MË OPTIMALE

4~TEKNOLOGJIA INFORMATIVE

 TERM GJENERIK QË KA TË BËJ ME PËRPUNIMIN E INFORMATAVE DHE TË

DHËNAVE DUKE SHFRYTËZUAR HARDVERIN DHE SOFTVERIN (KOMPJUTERIK)
 SYNIMI KRYESOR – KONVERTIMI RUAJTJA MEMORIMI PROCESIMI BARTJA
DHE RIKTHIMI I SIGURT I INFORMATAVE NË FORME TË REZULTATEVE PËR TË
CILET KAN NEVOJE SHFRYTEZUESI I NJË KONFIGURACIONI KOMPJUTERIK
 T.I PARAQET ÇDO FORM TEKNOLOGJIE E PËRDORUR NGA NJERIU PËR TË
TRAJTUAR NJË INFORMACION TË CAKTUAR PËR TË KRIJUAR NJË REZULTAT
TË NEVOJSHME PËR SHFRYTËZUESIN

5~BAZAT E INFORMATIKËS
 EDHËNA DHE INFORMATA
 INFORMATIKA DHE INFORMATIKA E BIZNESIT
 PËRPUNIMI I TË DHËNAVE
 MODELI LOGJIK I KOMPJUTERIT TË SOTËM
 GJENERATAT TEKNOLOGJIKE TË KOMPJUTERËVE
 6~DICIPLINAT E INFORMATIKS
 (INFORMATIKA TEORIKE) KA TË BËJ ME ASPEKTE TË NDRYSHME TË
ALGORITMEVE DHE MUND TË TRAJTOHET SI BAZ PËR DICIPLINAT E TJERA
INFORMATIKËS
 (INFORMATIKA PRAKTIKE )KA TË BËJ ME ZGJIDHJEN E PROBLEMEVE
KONKRETE TË INFORMATIKS POSAÇËRISHT ME ZHVILLIMIN E PROGRAMEVE
KOMPJUTERIK NË TË ASHTUQUAJTURËN TEKNIK SOFTUERIKE
 INFORMATIKA TEKNIKE
 KA TË BËJ ME ASPEKTET HARDVERIKE ( ARKITEKTURA KOMPJUTERIKE
MIKROPROCESORËT )
 INFORMATIKA APLIKATIVE
 APLIKIMI I INFORMATIKËS NË FUSHA TË NDRYSHME TË JETËS SË
PËRDITSHME SI PSH INFORMATIKA E BIZNESIT

7~INFORMATIKA E BIZNESIT
 ZBATIMI I GJITHANSHËM I INFORMATIKS NË VITET 70 SJELL NDARJEN E SAJ
NË DICIPLINA TË VEÇANTA QË PËRPUNOJN TËRSI TË NDRYSHME MES TË
CILAVE ËSHTË EDHE INFORMATIKA BIZNESIT
 PRA INFORMATIKA E BIZNESIT ËSHTË LËMI E VEÇANT NË KUADËR TË
INFORMATIKS SI SHKENC DHE MERRET KRYESISHT ME ROLIN E
INFORMATAVE DHE MENAXHIMIN E TYRE LIDHUR ME VEPRIMTARIT
EKONOMIKO BIZNESORE

8~ME ÇKA MERRET INFORMATIKA E BIZNESIT

 INFORMATIKA E BIZNESIT MERRET ME INFORMATA KOMERCIALE
 INFORMATA KOMERCIALE ËSHTË E DHËNË QË KA VLER
(INFORMATIVE) PËR MARRËSIN E INFORMATES NË KUPTIMIN E VENDIMEVE
BIZNESORE
 PSH INFORMATAT KOMERCIALE JAN
 OFERTA
 KOMUNIKIMI BIZNESOR
 LAJMËRIMET
 DOKUMENTET KONTABËL

9~SISTEMI INFORMATIV
KOMPONENTE TË INTEGRUARA QË GRUMBULLOJN PROCESJON APO
PËRPUNOJN RUAJNË DHE SHPËRNDAJN INFORMATA NË ORGANIZAT DHE
JASHT SAJ
SOFTVER ADEKUATE TË CILAT AKUMULOJN INFORMATA TË SHUMTA I
ANALIZOJN SINTETIZOJN DHE NXJERRIN REZULTATE
 DETYRAT E SISTEMIT INFORMATIV KAN 3 NIVELE
 SIGURIMI I ORGANEVE TË UDHËHEQJES ME INFORMACION PARA MARRIES SË
VENDIMEVE
  FUTJA E INFORMACIONEVE TË NEVOJSHM TË PRODHUARA NGA SISTEMI
INFORMATIV NË PROFESIN E AFARIZMIT
 NDËRLIDHJA INFORMATIVE E SISTEMIT AFARIST ME RRETHIN E TIJ

10~ÇFAR PARAQET HARDUERI

 HARDUERI PARAQET PJESËT FIZIKE

KONKRETE (ATO VENDOSJEN PËRPUNIMIN
PREZANTIMIN SI DHE RUAJTJEN E PROGRAMEVE DHE TË DHËNAVE NË
BRENDI TË SISTEMEVE LLOGARITESE APO KOMPJUTERVE

11~RËNDËSIA E HARDUERIT
 NË TË SHUMTËN E RASTEVE NJERZIT E BIZNESIT JAN TË MENDIMIT SE PËR
PRODUKTIVITETIN DHE AFTËSIT KONKURUESE TË NDËRMARRJEVE TË TYRE
NUK ËSHT E NEVOJSHME TË DIN PËR DETAJET TEKNIKE POR MJAFTON QË
ATA TË DIN TA SHFRYTËZOJN TEKNIKËN KOMPJUTERIKE
 HARDVERI NDIKON NË PËRMISIMIN DHE NDRYSHIMIN E FUQISE PRODHUESE
DHE UDHEHEQESE TË NJË NDËRMARRJE

12~MODELI LOGJIK I NJË KOMPJUTERIT MORERN

 NJËSIT HYRSE
 NJËSIT DALSE
 MEMORJA OPERATIVE APO KRYESORE
 PROCESORI
 PJESËT KOMUNIKUESE
 MEMORJET EXTERNE APO SEKUNDARE

13~TRANSISTORT DHE QARQET E INTEGRUARA

TRANSISTORI ËSHT ELEMENT GJYSËMPËRÇUES I CILI SHFRYTËSON PËR TË

PËRFORCUAR APO PËR TË KYÇUR DHE ÇKYÇUR SINJALE

 VETIA E TRANSISTORI ËSHTË SE AI FUNKSIONON SI NDËRPRERËS

ELEKTRONIK
 KJO MUNDËSON PËRDORIMIN E TRANSISTORVE NË QARQE LOGJIKE
DIGJITALE NË QARQET ARITMETIKE TË PROCESORVE TË KOMPJUTERVE NË
MEMORJET E KOMPJUTERVE DHE NË SHUM ZBATIME TË TJERA
 TRANSISTORI ËSHTË NJËSIA THEMELORE NGA TË CILAT PËRBËHEN
KOMPJUTERËT DHE ELEMENTET E TJERA ELEKTRONIKE MODERNE KURSE
MË SË SHPESHTI NDËRLIDHEN (MË SHUM TRANSISTOR) NË QARK TË
INTEGRUAR

14~QARQET INTEGRUAR
PËRBËHEN PREJ NJË NUMRI KOMPONENTËSH
 ELEKTRONIK
QË SË BASHKU E KRYEJN NJË FUNKSION TË CAKTUAR KTO MUND TË JEN QI
TË THJESHTA QË SI RREGULL PËRBËHEN NGA NJË NUMËR I VOGL
ELEMENTESH NDËRSA QARQET MË KOMPLEKSE TË INTEGRUARA PSH
PROCESORI I KOMPJUTERIT PERSONAL PËRMBAN ME DHJETËRA MILIONA
ELEMETE

15~MEMORJET KLASIFIKIMI DHE HIERARKIA

 SASIA DHE LLOJI I MEMORJES QË E SHFRYTËZON KOMPJUTERI NË SASI TË
MADHE VARET NGA QËLLIMI I PËRDORIMIT TË SAJ
DY KATEGORI KRYESORE TË MEMORJEVE
 (A) MEMORJA PRIMARE (BRENDSHME)SHËRBEN PËR RUAJTJEN E NJË NUMRI
RELATIVISHT TË VOGL TË TË DHËNAVE TË CILAT I SHFRYTËZON PROCESORI
 E PËRFSHIR NË MË SHUM ÇIPE FIZIKISHT TË VENDOSURA SA MË AFËR
PROCESORI
 (B)MEMORJA SEKUNDARE (E JASHTME) SHËRBEN PËR RUAJTJEN E SASIVE MË
TË MËDHA TË DHËNAVE DHE INFORMATAVE NË PERIUDH MË TË GJAT
KOHORE

16~MEMORJA PRIMARE (E BRENDSHME)

 LLOJET TË MEMORJES PRIMARE (TË BRENDSHME)
 REGJISTRAT JAN PJESE TË PROCESORIT POSEDOJN KAPACITET MË TË VOGËL
DHE SHËRBEJN PËR RUAJTJEN E NJË SASIE SHUMA TË KUTIZUAR TË
INSTRUKCIONEVE DHE TË DHËNAVE DHE AT VETËM DIREKT (ATYRE PËR ATY)
PARA DHE PAS PËRPUNIMIT
 KESH MEMORJA (CACHE MEMORY) NDODHET NDËRMJET PROCESORIT DHE
MEMORJES SË BRENDSHME EDHE KËTU VENDOSEN INSTRUKSIONET
PËRKOHSISHT
 MEMORJA ME QASJE TË DREJTPËRDREJT (RADOM ACCESS MEMORY RAM)
 MEMORJA NGA E CILA VETËM MUNDET TË LEXOHET (READ ONLY MEMORY
ROM)

17~MEMORJA PRIMARE E BRENDSHME -RAM

 RAM MEMORJA ME QASJE DREJTPËRDREJT
 NË KRAHASIM ME REGJISTRAT SHËRBEN PËR RUAJTJEN E SASIVE MË TË
MËDHA
 TË INFORMACIONEVE KURSE FIZIKISHT JAN MË TË LARG NGA PROCESORI
 NË KRAHASIM ME MEMORJET SEKUNDARE KAN KAPACITET MË TË VOGL PP
FIZIKISHT JAN MË AFËR PROCESORIT
 KUR NË KOMPJUTER DO TË AKTIVIZOHET NDONJ PROGRAM ATËHER I GJITH
PROGRAMI LEXOHET NGA MEMORJA SEKUNDARE NË RAM
 PËRMBAJTJA E RAM MEMORJES ËSHTË E PA QËNDRUEHME TË DHËNAT
EKZISTOJN DY LLOJE TË RAM MEMORJEVE
  RAM DINAMIK DRAM I CILI KA ÇMIM MË TË LIR POR ËSHTË MË I
NGADALSHËM DHE RAM STATIK SRAM I CILI ËSHTË MË I SHTRENJTË DHE MË
I SHPEJT

18~ MEMORJA SEKUNDARE (E JASHME)

 MEMORJE E DIZAJNUAR PËR RUAJTJEN E SASIVE TË MËDHA TË TË DHËNAVE
NË AFAT MË TË GJAT KOHOR
 KAPACITETI MUNDET TË JETË DISA TETABAJT KURSE NË NJË MOMENT NË
MEMORJEN PRIMARE BARTEN VETËM NJË PJES E VOGL E TË DHËNAVE
 NJËSI TË MEMORJES SEKUNDARE
 SHIRITI MAGNETIK
 DISKU MAGNETIK (HARD DISKU)
 DISKETA (FLOPPY DISKU)
 KOMPAKT DISKU (CD-ROM)
 USB (FLASH DRIVE)
 DVD
 EXTERNAL DISC DRIVE ETJ

19~MEMORJA SEKUNDARE KARAKTERISTIKAT

 PËRMBAJTJA E MEMORJES SEKUNDARE ËSHTË E QËNDRUESHME
NË KRAHASIM ME RAM – MEMORJEN ËSHTË E NEVOJSHME KOHË SHUM MË E
GJAT PËR QASJE TË DHËNAVE
 MEMORJA SEKUNDARE ËSHTË SHUM MË E LIR DHE MUND TË VENDOSET NË
MEDIUME APO PAJISJE TË NDRYSHME
 TENDENCA PËRFAQSIM MË I MADH I METODAVE ME QASJE TË
DREJTPËRDREJT DIREKTE KAPACITETI MË TË MADH SHPENZIME MË TË
VOGLA

20~ÇKA PARAQET SOFTUERI

 SOFTUERI PARAQET TËRSIN E PROGRAMEVE APO

APLIKACIONEVE KOMPJUTERIK TË NEVOJSHME PËR PUNEN E PËRDITSHME
TË SISTEMIT KOMPJUTERIK
PROGRAM NJË SËR INSTRUKCIONESH TË CILAT KOMPJUTERI DUHËT TI
KRYEJ NË MËNYR QË TË REALIZOHET DETYRA E DHËNA NGA SHFRYTËZUESI
PROGRAMIMI – PARAQET PROCESIN E SHKRUARJES (KORIMIT) TË
PROGRAMIT
PROGRAMER – SECILI SHKRUAJTËS I KODIT PROGRAMOR

21~SOFTUERI SISTEMOR
 SOFTUERI I DOMOSDOSHM APO SOFTUERI SISTEMOR PARAQET NOCION I CILI
SHFRYTËZOHET PËR TË PËRSHKRUAR APO EMËRUAR NJË GRUP TË POSAÇËM
 TË PROGRAMEVE TË CILËT NEVOJITEN PËR TË PASUR FUNKSIONALIZIM TË
KOMUNIKIMIT NDËRMJET HARDUERIT DHE SOFTUERIY APLIKATIV
 FUNKSIONI THEMELOR I SOFTUERIT SISTEMOR ËSHTË QË TË KORDINOJ
PUNËN E HARDUERIT NË PAJTUSHMËRI ME KËRKESA E SOFTUERIT
APLIKATIV NJËKOHËSISHT DUKE SIGURUAR EDHE SHFRYTËZIM OPTIMAL TË
RESURSEVE KOMPJUTERIKE GJITHASHTU NË THELB EKZISTOJN 3 LLOJE TË
SOFTUERIT SISTEMOR EHDE AT
 SISTEMET OPERATIVE
 PROGRAMER PËR PËRKTHIM DHE UTILITY PROGRAMS APO PROTRAMET
SHËRBYESE

22~SOFTUERI SISTEMOR

 SOFTUERI SISTEMOR PARAQET GRUP APO BASHKËSI TË PROGRAMEVE E CILA

ËSHTË E ORIENTUAR NË FUNKSIONIMIN E SISTEMIT KOMPJUTERIK DUKE I
KORDINUAR AKTIVITETET E HARDUERIT DHE KËRKESAT E SOFTUERIT
APLIKATIV
 MUND TË THUHET SE MBËSHTETJA E PËRGJITHSHME E SISTEMEVE
KOMPJUTERIK NGA ASPEKTI SOFTUERIK NDAHET NË 4 NIVELE TRE NIVELET
E PARA I TAKOJN SOFTUERIT SISTEMOR KURSE I KATRI SOFTUERIT
APLIKATIV
 NIVELI I PARË UDHEHEQ ME RESURSET E SISTEMIT KOMPJUTERIK (ME
PROCESORI MEMORJEN NJËSIT HYRSE DHE ATO DALSE) DUKE SIGURUAR APO
MUNDËSUAR PUNËN E TYRE EFIKASE DHE RACIONALE
 NIVELI I DYT PËRFSHIN PROGRAMET TË CILËT SIGUROJN TRANSFERIN E TË
DHËNAVE NGA NJËSIT PERIFERIKE NË MEMORJEN PRIMARE OPERATIVE APO
TË BRENDSHME
 NË KËTË NIVEL GJINDEN PROGRAMET PËR EDITIMIN E TEKSTEVE
(EDITORËT)
 PROGRAME PËR ZBULIMIN DHE KORIGJIMIN E GABIMEVE(DEBUGGER) SI
DHE PROGRAMET PËR SORTIM DHE BASHKIM SHKRIRJE (SORT/MERGE)

23~SISTEMI OPERATIV

 SISTEMI OPERATIV PARAQET BASHKËSI APO GRUP TË PROGRAMEVE TË

CILËT
 MUNDSOJN FUNKSIONIMIN E SISTEMIT KOMPJUTERIK DUKE SIGURUAR
SHFRYTËZIM
 OPTIMAL TË RESURSEVE TË TIJ
SISTEMI OPERATIV LUAN ROLIN KRYESOR NË FUNKSIONIMIN E SISTEMIT
KOMPJUTERIK
DHE ZAKONISHT ËSHTË VENDOSUR NË DISKUN MAGNETIK / HARD DISKU
 PASKYÇJES SË KOMPJUTERIT SISTEMI OPERATIV NGA DISKU BARTET NË
MEMORJEN OPERATIVE APO TË BRENDSHME DHE PAS KSAJ I NJEJTI VENDOS
KONTROLL MBI ELEMENTET E SISTEMIT KOMPJUTERIK DUKE SIGURUAR
GADISHMËRIN E TYRE PËR FUNKSIONIMIN DHE VETËM PAS KSAJ
SHFRYTËZUESI AKTIVIZON PROGRAMIN APLIKATIV I CILI DO TË ZGJIDH
PROBLEMUN E CAKTUAR