İLERİ AKIŞKANLAR MEKANİĞİ

DİFERANSİYEL AKIŞ ANALİZİ

Dr. Öğr. Üyesi Fırat GÜMGÜM

Yararlanılan Kaynaklar:
• Hibbeler, R. C. (2017). Fluid mechanics in SI units. Pearson Education
India.
 DİFERANSİYEL AKIŞ ANALİZİ
Kütlenin Korunumu
Bu bölümde yalnızca açık kontrol yüzeyleri olan bir
sabit bir kontrolden hacminden geçen akım için
süreklilik denklemini elde edeceğiz (Şekil 5). Hız alanı
bileşenlerinin u = (x,y,z,t,), v = (x,y,z,t,), w = (x,y,z,t,)
olduğu üç boyutlu bir akımı ele alacağız.
Şekil 5 – Diferansiyel kontrol hacmi
(x,y,z) noktası kontrol hacminin merkezi olmakla birlikte bu noktada yoğunluk ρ = ρ
(x,y,z,t). Kontrol hacminden akışkanın sıkıştırılabilirliğinden dolayı kütlede yersel
değişimler meydana gelebilir. Bununla birlikte akış üniform değilse kontrol yüzeyleri
arasında taşınsal değişiklikler meydana gelebilir. Örneğin Şekil 5'te bu taşınsal değişiklik x
doğrultusunda gösterilmiştir.
 DİFERANSİYEL AKIŞ ANALİZİ
𝜕𝜕
� 𝜌𝜌 𝑑𝑑∀ + � 𝜌𝜌𝑉𝑉𝑓𝑓/𝐶𝐶𝐶𝐶 𝑑𝑑𝑑𝑑 = 0
𝜕𝜕𝑡𝑡 𝐶𝐶𝑉𝑉 𝐶𝐶𝑆𝑆

Süreklilik denkleminde CV, kontrol hacmi; CS kontrol

yüzeyi, f/CS de kontrol yüzeyine göre ölçülen akışkan
hızına karşılık gelmektedir. Eğer kontrol hacmine x
doğrultusunda süreklilik denklemini uygularsak: Şekil 5 – Diferansiyel kontrol hacmi

𝜕𝜕𝜌𝜌 𝜕𝜕 𝜌𝜌𝜌𝜌
∆𝑥𝑥∆𝑦𝑦∆𝑧𝑧 + 𝜌𝜌𝜌𝜌 + ∆𝑥𝑥 ∆𝑦𝑦∆𝑧𝑧 − 𝜌𝜌𝜌𝜌∆𝑦𝑦∆𝑧𝑧 = 0
𝜕𝜕𝑡𝑡 𝜕𝜕𝑥𝑥
Bu denklemde ilk terim kütledeki yerel, diğer terimler ise net taşınsal değişikliğe karşılık
gelmektedir. ∆𝑥𝑥∆𝑦𝑦∆𝑧𝑧'ye bölersek:
𝜕𝜕𝜌𝜌 𝜕𝜕 𝜌𝜌𝜌𝜌
+ =0
𝜕𝜕𝑡𝑡 𝜕𝜕𝜕𝜕
elde ederiz.
 DİFERANSİYEL AKIŞ ANALİZİ
Eğer y ve z yönlerindeki kontrol yüzeylerini de dahil edersek, süreklilik denklemi:
𝜕𝜕𝑝𝑝 𝜕𝜕 𝜌𝜌𝜌𝜌 𝜕𝜕 𝜌𝜌𝑣𝑣 𝜕𝜕 𝜌𝜌𝑤𝑤
+ + + =0
𝜕𝜕𝑡𝑡 𝜕𝜕𝜕𝜕 𝜕𝜕𝑦𝑦 𝜕𝜕𝑧𝑧
olur.
İdeal bir akışkanın iki boyutlu kararlı akımı: Süreklilik denklemini en genel haliyle elde
etmiş olsak da sıklıkla ideal bir akışkanın iki boyutlu kararlı akımı haline uygulanır. Bu
özel durumda ρ sabit olduğundan yukarıdaki denklem:
𝜕𝜕𝑢𝑢 𝜕𝜕𝑣𝑣
+ =0
𝜕𝜕𝜕𝜕 𝜕𝜕𝑦𝑦
halini alır ve kararlı akım-sıkıştırılamaz akışkan durumunda kullanılabilir. Diğer bir deyişle
hacimsel dilatasyon oranının sıfır olması gerekir. Örneği, eğer x yönündeki uzunlukta
pozitif bir değişim gerçekleşirse 𝜕𝜕𝑢𝑢/𝜕𝜕𝜕𝜕 > 0 , yukarıdaki denklemden yola çıkarak y
yönündeki uzunlukta negatif bir değişiklik meydana gelmelidir 𝜕𝜕𝑣𝑣/𝜕𝜕𝑦𝑦 < 0 .
 DİFERANSİYEL AKIŞ ANALİZİ
Kutupsal koordinatlar: Süreklilik denklemi kutupsal koordinat
sisteminde tanımlanmış (r, θ, z) bir diferansiyel kontrol hacmine de
uygulanabilir (Şekil 6). Genel denklem:
𝜕𝜕𝜌𝜌 1 𝜕𝜕 𝑟𝑟𝜌𝜌𝑣𝑣𝑟𝑟 1 𝜕𝜕 𝑟𝑟𝜌𝜌𝑣𝑣𝜃𝜃 𝜕𝜕 𝜌𝜌𝑣𝑣𝑧𝑧
+ + + =0
𝜕𝜕𝑡𝑡 𝑟𝑟 𝜕𝜕𝑟𝑟 𝑟𝑟 𝜕𝜕𝜃𝜃 𝜕𝜕𝑧𝑧
Sıkıştırılamaz akışkan durumunda iki boyutlu (r, θ) kararlı akım için:
𝑣𝑣𝑟𝑟 𝜕𝜕𝑣𝑣𝑟𝑟 1 𝜕𝜕𝑣𝑣𝜃𝜃
+ + =0
𝑟𝑟 𝜕𝜕𝑟𝑟 𝑟𝑟 𝜕𝜕𝜃𝜃

Şekil 6 – Kutupsal
koordinatlar
 DİFERANSİYEL AKIŞ ANALİZİ
Bir akışkan parçacığının hareket denklemleri
Bu bölümde Newton'ın ikinci hareket kanununu diferansiyel bir
akışkan parçacığına uygulayacak ve sonucunu en genel haliyle ifade
edeceğiz. Fakat öncesinde ΔA diferansiyel alanı üzerine etkiyen bir
ΔF kuvvetinin etkisini temsil eden ifadeleri formüle etmeliyiz. Şekil
7a'da gösterildiği gibi ΔF 'in bir ΔFz normal ve iki ΔFx ve ΔFy kayma
(kesme) bileşenleri vardır. Gerilme bu bileşenlerin sonucudur.
Normal bileşen bir normal gerilmeye yol açar ve bu da
Şekil 7a - ΔF bileşenleri

∆𝐹𝐹𝑧𝑧
𝜎𝜎𝑧𝑧𝑧𝑧 = lim
∆𝐴𝐴→0 ∆𝐴𝐴

şeklinde ifade edilir. Kayma bileşenleri de aşağıda gösterilen kayma gerilmelerine yol açar.
∆𝐹𝐹𝑥𝑥 ∆𝐹𝐹𝑦𝑦
𝜏𝜏𝑧𝑧𝑧𝑧 = lim ; 𝜏𝜏𝑧𝑧𝑦𝑦 = lim
∆𝐴𝐴→0 ∆𝐴𝐴 ∆𝐴𝐴→0 ∆𝐴𝐴
 DİFERANSİYEL AKIŞ ANALİZİ
Alt indis gösterimlerindeki ilk karakter (z), ΔA alan elemanının dışa
doğru normal yönünü yönünü temsil eder. İkinci karakter ise
gerilmenin yönünü gösterir. Eğer bunu kontrol hacminin bütün
yüzeyleri için düşünürsek, Şekil 7b'de gösterildiği gibi her bir yüzeye
gerilmenin üç bileşeni etkileyecektir.
Akışkanın her bir noktasında bu üç gerilmeyi tanımlayan bir gerilme Şekil 7b - Gerilme
alanı meydana gelecektir. Bu alan bir noktadan diğerine değişeceği bileşenleri
için bu gerilmelerin akışkan elemanı üzerinde oluşturduğu kuvvetler
hesaba katılmalıdır. Örneğin x doğrultusundaki gerilme bileşenlerinin
neden olduğu kuvvetleri gösteren parçacığın serbest cisim
diyagramını düşünelim (Şekil 7c). x yönündeki yüzey kuvvetinin
bileşkesi:

Şekil 7c – Serbest Cisim

Diyagramı
 DİFERANSİYEL AKIŞ ANALİZİ
𝜕𝜕𝜎𝜎𝑥𝑥𝑥𝑥
∆𝐹𝐹𝑥𝑥 𝑠𝑠𝑠𝑠 = 𝜎𝜎𝑥𝑥𝑥𝑥 + ∆𝑥𝑥 ∆𝑦𝑦∆𝑧𝑧 − 𝜎𝜎𝑥𝑥𝑥𝑥 ∆𝑦𝑦∆𝑧𝑧
𝜕𝜕𝜕𝜕
𝜕𝜕𝜏𝜏𝑦𝑦𝑥𝑥
+ 𝜏𝜏𝑦𝑦𝑥𝑥 + ∆𝑦𝑦 ∆𝑥𝑥∆𝑧𝑧 − 𝜏𝜏𝑦𝑦𝑦𝑦 ∆𝑥𝑥∆𝑧𝑧
𝜕𝜕𝑦𝑦
𝜕𝜕𝜏𝜏𝑧𝑧𝑥𝑥
+ 𝜏𝜏𝑧𝑧𝑥𝑥 + ∆𝑧𝑧 ∆𝑥𝑥∆𝑦𝑦 − 𝜏𝜏𝑧𝑧𝑧𝑧 ∆𝑥𝑥∆𝑦𝑦
𝜕𝜕𝑦𝑦
Denklemi sadeleştirir ve y ve z yüzeylerindeki gerilmenin Şekil 7c – Serbest Cisim
Diyagramı
oluşturduğu bileşke kuvvetleri de benzer şekilde ifade etmek istersek:
𝜕𝜕𝜎𝜎𝑥𝑥𝑥𝑥 𝜕𝜕𝜏𝜏𝑦𝑦𝑦𝑦 𝜕𝜕𝜏𝜏𝑧𝑧𝑧𝑧
∆𝐹𝐹𝑥𝑥 𝑠𝑠𝑠𝑠 = + + ∆𝑥𝑥∆𝑦𝑦∆𝑧𝑧
𝜕𝜕𝜕𝜕 𝜕𝜕𝜕𝜕 𝜕𝜕𝑧𝑧
𝜕𝜕𝜏𝜏𝑥𝑥𝑥𝑥 𝜕𝜕𝜎𝜎𝑦𝑦𝑦𝑦 𝜕𝜕𝜏𝜏𝑧𝑧𝑦𝑦
∆𝐹𝐹𝑦𝑦 = + + ∆𝑥𝑥∆𝑦𝑦∆𝑧𝑧
𝑠𝑠𝑠𝑠 𝜕𝜕𝜕𝜕 𝜕𝜕𝑦𝑦 𝜕𝜕𝑧𝑧
𝜕𝜕𝜏𝜏𝑥𝑥𝑥𝑥 𝜕𝜕𝜏𝜏𝑦𝑦𝑦𝑦 𝜕𝜕𝜎𝜎𝑧𝑧𝑧𝑧
∆𝐹𝐹𝑧𝑧 𝑠𝑠𝑠𝑠 = + + ∆𝑥𝑥∆𝑦𝑦∆𝑧𝑧
𝜕𝜕𝜕𝜕 𝜕𝜕𝜕𝜕 𝜕𝜕𝑧𝑧
 DİFERANSİYEL AKIŞ ANALİZİ
Bu kuvvetlere ek olarak parçacığın kendi ağırlığı vardır. Parçacığın kütlesi Δm olduğu
taktirde ağırlığı ∆𝑊𝑊 = ∆𝑚𝑚 𝑔𝑔 = 𝜌𝜌𝜌𝜌∆𝑥𝑥∆𝑦𝑦∆𝑧𝑧 olacaktır. Bu ifadeleri daha da
genelleştirebilmek için x, y, z koordinatlarının rastgele konumlanmış olduğunu
varsayacağız. Dolayısıyla akışkan parçacığına etkiyen bütün ağırlık ve yüzey kuvvetlerinin
toplamı:
𝜕𝜕𝜎𝜎𝑥𝑥𝑥𝑥 𝜕𝜕𝜏𝜏𝑦𝑦𝑦𝑦 𝜕𝜕𝜏𝜏𝑧𝑧𝑧𝑧
∆𝐹𝐹𝑥𝑥 = 𝜌𝜌𝑔𝑔𝑥𝑥 + + + ∆𝑥𝑥∆𝑦𝑦∆𝑧𝑧
𝜕𝜕𝜕𝜕 𝜕𝜕𝜕𝜕 𝜕𝜕𝜕𝜕
𝜕𝜕𝜏𝜏𝑥𝑥𝑥𝑥 𝜕𝜕𝜎𝜎𝑦𝑦𝑦𝑦 𝜕𝜕𝜏𝜏𝑧𝑧𝑦𝑦
∆𝐹𝐹𝑦𝑦 = 𝜌𝜌𝑔𝑔𝑦𝑦 + + + ∆𝑥𝑥∆𝑦𝑦∆𝑧𝑧
𝜕𝜕𝜕𝜕 𝜕𝜕𝑦𝑦 𝜕𝜕𝑧𝑧
𝜕𝜕𝜏𝜏𝑥𝑥𝑥𝑥 𝜕𝜕𝜏𝜏𝑦𝑦𝑦𝑦 𝜕𝜕𝜎𝜎𝑧𝑧𝑧𝑧
∆𝐹𝐹𝑧𝑧 = 𝜌𝜌𝑔𝑔𝑧𝑧 + + + ∆𝑥𝑥∆𝑦𝑦∆𝑧𝑧
𝜕𝜕𝜕𝜕 𝜕𝜕𝜕𝜕 𝜕𝜕𝑧𝑧
Bu denklemleri elde ettiğimize göre artık parçacığa Newton'ın ikinci hareket kanununu
uygulayabiliriz. İvmeyi belirlemek için maddesel türevi kullanırsak:
 DİFERANSİYEL AKIŞ ANALİZİ
𝐷𝐷𝐷𝐷 𝜕𝜕𝜕𝜕 𝜕𝜕𝜕𝜕 𝜕𝜕𝜕𝜕 𝜕𝜕𝜕𝜕
Σ𝐹𝐹 = ∆𝑚𝑚 = 𝜌𝜌∆𝑥𝑥∆𝑦𝑦∆𝑧𝑧 + 𝑢𝑢 + 𝑣𝑣 + 𝑤𝑤
𝐷𝐷𝐷𝐷 𝛿𝛿𝛿𝛿 𝜕𝜕𝜕𝜕 𝜕𝜕𝜕𝜕 𝜕𝜕𝑧𝑧
x, y, z doğrultuları için elde ettiğimiz bileşke kuvvet denklemlerini yukarıdaki denklem ile
birleştirdiğimizde ∆𝑥𝑥∆𝑦𝑦∆𝑧𝑧 değeri sadeleşecektir. V = ui + vj + wk şeklinde ifade edersek:
𝜕𝜕𝜎𝜎𝑥𝑥𝑥𝑥 𝜕𝜕𝜏𝜏𝑦𝑦𝑦𝑦 𝜕𝜕𝜏𝜏𝑧𝑧𝑧𝑧 𝜕𝜕𝑢𝑢 𝜕𝜕𝑢𝑢 𝜕𝜕𝑢𝑢 𝜕𝜕𝑢𝑢
𝜌𝜌𝑔𝑔𝑥𝑥 + + + = 𝜌𝜌 + 𝑢𝑢 + 𝑣𝑣 + 𝑤𝑤
𝜕𝜕𝜕𝜕 𝜕𝜕𝜕𝜕 𝜕𝜕𝑧𝑧 𝛿𝛿𝛿𝛿 𝜕𝜕𝜕𝜕 𝜕𝜕𝜕𝜕 𝜕𝜕𝜕𝜕
𝜕𝜕𝜏𝜏𝑥𝑥𝑥𝑥 𝜕𝜕𝜎𝜎𝑦𝑦𝑦𝑦 𝜕𝜕𝜏𝜏𝑧𝑧𝑧𝑧 𝜕𝜕𝑣𝑣 𝜕𝜕𝑣𝑣 𝜕𝜕𝑣𝑣 𝜕𝜕𝑣𝑣
𝜌𝜌𝑔𝑔𝑦𝑦 + + + = 𝜌𝜌 + 𝑢𝑢 + 𝑣𝑣 + 𝑤𝑤
𝜕𝜕𝜕𝜕 𝜕𝜕𝜕𝜕 𝜕𝜕𝜕𝜕 𝛿𝛿𝛿𝛿 𝜕𝜕𝜕𝜕 𝜕𝜕𝜕𝜕 𝜕𝜕𝜕𝜕
𝜕𝜕𝜏𝜏𝑥𝑥𝑥𝑥 𝜕𝜕𝜏𝜏𝑦𝑦𝑦𝑦 𝜕𝜕𝜎𝜎𝑧𝑧𝑧𝑧 𝜕𝜕𝑤𝑤 𝜕𝜕𝑤𝑤 𝜕𝜕𝑤𝑤 𝜕𝜕𝑤𝑤
𝜌𝜌𝑔𝑔𝑧𝑧 + + + = 𝜌𝜌 + 𝑢𝑢 + 𝑣𝑣 + 𝑤𝑤
𝜕𝜕𝜕𝜕 𝜕𝜕𝜕𝜕 𝜕𝜕𝜕𝜕 𝛿𝛿𝛿𝛿 𝜕𝜕𝜕𝜕 𝜕𝜕𝜕𝜕 𝜕𝜕𝜕𝜕
Kısacası, bunlar hareketin üç denklemidir. Denklemlerin sol tarafı ∑F, sağ tarafı ise m.a'nın
sonucudur. Sonraki bölümde bu denklemleri ideal akışkanın hareketine uygulayacağız.
Daha sonrasında ise Newtonyen akışkanın daha genel halini ele alacağız.
 DİFERANSİYEL AKIŞ ANALİZİ
Euler ve Bernoulli Denklemleri
Eğer akışkanı ideal kabul edersek, hareket denklemleri daha basit bir
forma indirgenecektir. Parçacığa etkiyen viskoz kayma gerilmeleri
olmayacak, üç normal gerilme bileşeni basıncı temsil edecektir. Şekil
7b'deki normal gerilmeler dışarı yönlü pozitif tanımlandığı için ve
pozitif basınç sıkışmaya karşılık geldiğinden 𝜎𝜎𝑥𝑥𝑥𝑥 = 𝜎𝜎𝑦𝑦𝑦𝑦 = 𝜎𝜎𝑧𝑧𝑧𝑧 = −p.
Sonuç olarak hareketin genel denklemleri, ideal bir akışkan parçacığı
için aşağıdaki hali alır (Hareketin Euler Denklemleri): Şekil 7b - Gerilme
bileşenleri
𝜕𝜕𝜕𝜕 𝜕𝜕𝜕𝜕 𝜕𝜕𝜕𝜕 𝜕𝜕𝜕𝜕 𝜕𝜕𝜕𝜕
𝜌𝜌𝑔𝑔𝑥𝑥 − = 𝜌𝜌 + 𝑢𝑢 + 𝑣𝑣 + 𝑤𝑤
𝜕𝜕𝜕𝜕 𝛿𝛿𝛿𝛿 𝜕𝜕𝜕𝜕 𝜕𝜕𝜕𝜕 𝜕𝜕𝜕𝜕
𝜕𝜕𝜕𝜕 𝜕𝜕𝜕𝜕 𝜕𝜕𝜕𝜕 𝜕𝜕𝜕𝜕 𝜕𝜕𝜕𝜕
𝜌𝜌𝑔𝑔𝑦𝑦 − = 𝜌𝜌 + 𝑢𝑢 + 𝑣𝑣 + 𝑤𝑤
𝜕𝜕𝑦𝑦 𝛿𝛿𝛿𝛿 𝜕𝜕𝜕𝜕 𝜕𝜕𝜕𝜕 𝜕𝜕𝜕𝜕
𝜕𝜕𝜕𝜕 𝜕𝜕𝜕𝜕 𝜕𝜕𝜕𝜕 𝜕𝜕𝜕𝜕 𝜕𝜕𝜕𝜕
𝜌𝜌𝑔𝑔𝑧𝑧 − = 𝜌𝜌 + 𝑢𝑢 + 𝑣𝑣 + 𝑤𝑤
𝜕𝜕𝑧𝑧 𝛿𝛿𝛿𝛿 𝜕𝜕𝜕𝜕 𝜕𝜕𝜕𝜕 𝜕𝜕𝜕𝜕
 DİFERANSİYEL AKIŞ ANALİZİ
İki Boyutlu Kararlı Akım: Bir çok durumda iki boyutlu kararlı akımla çalışırız ve
hızın z bileşeni w = 0'dır. Eğer x ve y eksenlerini g = -gj olacak şekilde
konumlandırırsak:
1 𝜕𝜕𝜕𝜕 𝜕𝜕𝜕𝜕 𝜕𝜕𝜕𝜕
− = 𝑢𝑢 + 𝑣𝑣
𝜌𝜌 𝜕𝜕𝜕𝜕 𝜕𝜕𝜕𝜕 𝜕𝜕𝜕𝜕
1 𝜕𝜕𝜕𝜕 𝜕𝜕𝑣𝑣 𝜕𝜕𝑣𝑣
− − 𝑔𝑔 = 𝑢𝑢 + 𝑣𝑣
𝜌𝜌 𝜕𝜕𝜕𝜕 𝜕𝜕𝜕𝜕 𝜕𝜕𝜕𝜕
Bu iki kısmi diferansiyel denklemini süreklilik denklemiyle birlikte çözersek, akışkan
içindeki herhangi bir noktadaki u, v hız bileşenlerini ve p basıncını belirleyebiliriz.
 DİFERANSİYEL AKIŞ ANALİZİ
Bernoulli Denklemi: Bernoulli denklemi Euler denklemine akım çizgisi bileşeni dahil
edilerek elde edilebilir. Fakat irrotasyonel akımın mevcut olduğu durumda (ω = 0) farklı
akım çizgileri üzerindeki iki nokta arasında da Bernoulli denklemi uygulanabilir. Bunu
göstermek için iki boyutlu ve irrotasyonel olan bir akımı ele alalım (𝜔𝜔𝑧𝑧 = 0 ya da
𝜕𝜕𝜕𝜕/𝜕𝜕𝜕𝜕 = 𝜕𝜕𝜕𝜕/𝜕𝜕𝜕𝜕). Bu durumu iki boyutlu kararlı akım denklemlerinde gösterirsek:
1 𝜕𝜕𝜕𝜕 𝜕𝜕𝜕𝜕 𝜕𝜕𝑣𝑣 1 𝜕𝜕𝜕𝜕 𝜕𝜕𝑢𝑢 𝜕𝜕𝑣𝑣
− = 𝑢𝑢 + 𝑣𝑣 ; − − 𝑔𝑔 = 𝑢𝑢 + 𝑣𝑣
𝜌𝜌 𝜕𝜕𝜕𝜕 𝜕𝜕𝜕𝜕 𝜕𝜕𝑥𝑥 𝜌𝜌 𝜕𝜕𝜕𝜕 𝜕𝜕𝑦𝑦 𝜕𝜕𝜕𝜕
1 𝜕𝜕𝜕𝜕 1 𝜕𝜕 𝑢𝑢2 + 𝑣𝑣 2 1 𝜕𝜕𝜕𝜕 1 𝜕𝜕 𝑢𝑢2 + 𝑣𝑣 2
− = ; − − 𝑔𝑔 =
𝜌𝜌 𝜕𝜕𝜕𝜕 2 𝜕𝜕𝜕𝜕 𝜌𝜌 𝜕𝜕𝜕𝜕 2 𝜕𝜕𝑦𝑦
İlk denklemin x'e, ikinci denklemin y'ye göre integralini alırsak:
𝑝𝑝 1 2 2
1 2
− + 𝑓𝑓 𝑦𝑦 = 𝑢𝑢 + 𝑣𝑣 = 𝑉𝑉
𝜌𝜌 2 2
𝑝𝑝 1 2 2
1 2
− − 𝑔𝑔𝑔𝑔 + ℎ 𝑥𝑥 = 𝑢𝑢 + 𝑣𝑣 = 𝑉𝑉
𝜌𝜌 2 2
 DİFERANSİYEL AKIŞ ANALİZİ
𝑝𝑝 1 2 2
1 2
− + 𝑓𝑓 𝑦𝑦 = 𝑢𝑢 + 𝑣𝑣 = 𝑉𝑉
𝜌𝜌 2 2
𝑝𝑝 1 2 2
1 2
− − 𝑔𝑔𝑔𝑔 + ℎ 𝑥𝑥 = 𝑢𝑢 + 𝑣𝑣 = 𝑉𝑉
𝜌𝜌 2 2
İki denklemi eşitleyecek olursak f(y) = -gy + h(x) elde edilir. x ve y bağımsız
değişkenler olduğundan h (x)'in sabit olduğu görülür. Yani bilinmeyen f (y) fonksiyonu
"–gy + sabit"e eşittir. Yukarıdaki denklemlerden herhangi birine bu eşitliği yansıtırsak:
𝑝𝑝 𝑉𝑉 2
+ + 𝑦𝑦 = 𝑆𝑆𝑆𝑆𝑆𝑆𝑆𝑆𝑆𝑆
𝛾𝛾 2𝑔𝑔
Dolayısıyla ideal akışkan, kararlı ve irrotasyonel akım durumunda Bernoulli denklemi,
aynı akım çizgisinde olması gerekmeyen herhangi iki (x1, y1) ve (x2, y2) noktaları
arasında uygulanabilir.
 DİFERANSİYEL AKIŞ ANALİZİ
Önemli Noktalar
 Genel olarak bir akışkanın diferansiyel elemanı kuvvete maruz kaldığında "katı-
cisim" ötelenmesi, rotasyon, doğrusal ve açısal şekil değiştirme eğiliminde olur.
 Bir akışkan elemanının ötelenme oranı (hızı), hız alanı ile tanımlanır.
 Doğrusal şekil değiştirme, akışkan elemanının birim hacmindeki hacim değişikliği
olarak ölçülür. Bu değişimin oranı ise hacimsel dilatasyon oranı olarak adlandırılır.
 Bir akışkan elemanının rotasyonu, iki kenarındaki ortalama açısal hızlarla tanımlanır.
Rotasyon vortisite ile de nitelendirilebilir ζ = 2ω.
 Eğer ω = 0, akım irrotasyonel akım olarak adlandırılır.
 Açısal şekil değiştirme, akışkan parçacığının kayma gerinimi oranıyla ya da iki
komşu kenar arasındaki 90°'lik açının değişim oranıyla tanımlanır. Bu gerinimler
akışkan viskozitesinin bir sonucu olan kayma gerilmesinden kaynaklanmadır.
Dolayısıyla ideal akışkanlarda açısal şekil değiştirme yoktur.
 DİFERANSİYEL AKIŞ ANALİZİ
Önemli Noktalar
 İdeal akışkan sıkıştırılamaz olduğu için kararlı akımlarda süreklilik denklemi
gereğince bir akışkan elemanının birim hacmindeki hacim değişim oranı sıfır
olmalıdır.
 Euler'in denklemleri ideal bir diferansiyel akışkan elemanına etkiyen basınç ve
yerçekimsel kuvvetleri elemanın ivmesi ile ilişkilendirir. Eğer bu denklemler kararlı
irrotasyonel akım için birleştirilir ve integrali alınırsa Bernoulli denklemi elde
edilmiş olur.
 Akışkanın ideal, akımın kararlı ve irrotasyonel olması durumunda Bernoulli
denklemi aynı akım çizgisi üzerinde olmayan herhangi iki nokta arasında
uygulanabilir.
 DİFERANSİYEL AKIŞ ANALİZİ
Örnek: Şekilde iki duvar arasındaki yatay düzlemde iki
boyutlu ideal akışkanın akımı, V = {-6xi + 6yj} m/s hız alanı
ile tanımlanmaktadır. B (1m, 2m) noktasındaki akışkan
elemanının hacimsel dilatasyon oranını ve rotasyonunu
hesaplayın. A (1m, 1m) noktasındaki basınç 250 kPa ise, B
noktasındaki basınç ne olur? (ρ = 1200 kg/m3)
Akışkanın tanımı: Hız zamanın bir fonksiyonu olmadığı için
akım kararlıdır. Akışkan ideal olarak tanımlanmıştır.
Hacimsel Dilatasyon Oranı: u = (-6x) m/s ve y = (6y) m/s
𝛿𝛿∀/𝑑𝑑∀ 𝜕𝜕𝜕𝜕 𝜕𝜕𝜕𝜕 𝜕𝜕𝜕𝜕
= + + = −6 + 6 + 0 = 0
𝑑𝑑𝑑𝑑 𝜕𝜕𝜕𝜕 𝜕𝜕𝜕𝜕 𝜕𝜕𝜕𝜕

Rotasyon: Akışkan elemanının B noktasındaki açısal hızı:

1 𝜕𝜕𝜕𝜕 𝜕𝜕𝜕𝜕 1
𝜔𝜔𝑧𝑧 = − = 0−0 =0
2 𝜕𝜕𝜕𝜕 𝜕𝜕𝜕𝜕 2
 DİFERANSİYEL AKIŞ ANALİZİ
Dolayısıyla bu noktada akışkanın rotasyonu yoktur. Aslında
akışkan ideal olduğu x ve y'den bağımsız olarak hiçbir
noktada rotasyon olmayacaktır.
Basınç: Akım irrotasyonel ve kararlı olduğu için aynı akım
çizgisi üzerinde olmayan iki nokta için Bernoulli denklemini
uygulayabiliriz. A ve B noktalarındaki hızlar:
𝑉𝑉𝐴𝐴 = −6 1 2 + 6 1 2 = 8,485 𝑚𝑚/𝑠𝑠
𝑉𝑉𝐵𝐵 = −6 1 2 + 6 2 2 = 13,42 𝑚𝑚/𝑠𝑠
Akım yatay düzlemde olduğundan:
𝑝𝑝𝐴𝐴 𝑉𝑉𝐴𝐴2 𝑝𝑝𝐵𝐵 𝑉𝑉𝐵𝐵2
+ + 𝑧𝑧𝐴𝐴 = + + 𝑧𝑧𝐵𝐵
𝛾𝛾 2𝑔𝑔 𝛾𝛾 2𝑔𝑔
250 � 103 8,4852 𝑝𝑝𝐵𝐵 13,422
+ + 𝑧𝑧 = + + 𝑧𝑧
1200 � 9,81 19,62 1200 � 9,81 19,62
pB = 185 kPa