Professional Documents
Culture Documents
667 Sayfa
667 Sayfa
Not ve Soru
HAZİNESİ
İÇERİK
• Tarih
• Coğrafya
• Vatandaşlık
• Genel Kültür Bilgileri
• Güncel Bilgiler
• Türkçe
2022 TÜİK TARIM VERİLERİ
(YAYIMLANAN EN GÜNCEL VERİLER)
CEVAPLAR:
1- B 2-E 3-C 4-E 5-C 6-D 7-B 8-A 9-A 10-D 11-C 12-C 13-D 14-A
15-B 16-D 17-D 18-E 19-B 20-C 2 1-E 22-B 23-C 24-A 25-C 26-D 27-D 2 8- A 29-
C 30-D
BİL BAKALIM
Cevaplar
1- Tekirdağ 4-Aydın 7- Yozgat
2- Edirne 5-Afyonkarahisar 8- Konya
3- Isparta 6- Adıyaman
2022 TÜİK HAYVANCILIK VERİLERİ
(YAYIMLANAN EN GÜNCEL VERİLER)
Koyun: Van
Kıl keçisi: Mersin
Tiftik keçisi: Ankara
Yaş koza üretimi (İpek böcekçiliği): Diyarbakır
Kümes hayvancılığı: Manisa Manda: Samsun
Arıcılık: Adana !!DİKKAT!!
Büyükbaş besi: Konya
-Teke Platosu
-Taşeli Platosu
53-Karstik oluşumlar?
-En fazla Akdeniz Bölgesinde bulunurlar.
*Büyüklüklerine göre Polye> Uvala > Dolin > Lapya
-Çernezyum Toprağı’dır.
Erzurum-Kars bölümünde bulunur.
COĞRAFYA SORULAR
1- Türkiye de en çok enerji üreten baraj 5- GAP tan en fazla hangi ilimiz
hangisidir? yararlanmıştır?
A) Keban A) Gaziantep
B) Hirfanlı B) Şanlıurfa
C) Atatürk C) Şırnak
D) Almus D) Batman
E) Deriner E) Diyarbakır
2- Dünya’nın en uzun nehri hangisidir? 6-Türkiye’nin en büyük gölü?
A) Fırat A) Tuz
B) Tuna B) Salda
C) Volga C) Van
D) Nil D) Beyşehir
E) Ganj E) Eğirdir
İlk yerli
Tank: Altay
Uçan araç projesi: Cezeri
Helikopter: T625
Savaş helikopteri: Atak
Savaş gemisi: TCG Heybeliada
Sismik araştırma gemisi: TCG Oruç Reis
Acil müdahale gemisi: Nene Hatun
İstihbarat gemisi: TCG Ufuk
Yapımı süren ilk uçak gemisi: TCG Anadolu
Amfibi tank çıkarma gemisi: TCG Bayraktar
Hava gemisi: Kuzgun
Temel eğitim uçağı: Hürkuş
Savaş uçağı projesi: FX/TX
Gözlem uydusu: Rasat
İnsansız hava aracı: Anka
Silahlı drone: Songar
Deniz karakol uçağı: Meltem
Kriminal inceleme aracı: Kıraç
Midibüs: Adba
Hava savunma füzesi: Hisar
Solunum cihazı: Sahra
İlk milli füze: Cirit
Seyir füzesi: SOM
Elektro optik gözetleme sistemi: Atmaca
Kızılötesi arama takip sistemi: Piri
Uzun mesafe tanksavar füzesi: UMTAS
Milli piyade tüfeği: MPT-76
Keskin nişancı tüfeği: Bora-12
Zırhlı ve yüzme özelliği olan dozer: Azmim
Mayına dayanıklı askeri araç: Kirpi
Baz istasyonu: Ulak
Tramvay: İpek Böceği
Solunum cihazı: Sahra
Sondaj gemisi: Fatih
Cevaplar
1- Cezeri 2- Kuzgun 3- Songar 4- Hisar
5- Nene Hatun 6- Bora-12 7-MPT-76 8- ULAK
TÜRK VE DÜNYA TARİHİNDE DESTANLAR
Milletvekili: 18 Muhtar: 18
Cumhurbaşkanı: 40
Kaymakam: 35 yaşını doldurmamış olmak
gerekir(Dikkat)
Anayasa Mahkemesi üyesi: 45
Olağan evlenme: 17
Olağanüstü evlenme: 16
Kaza-i Rüşt: 15
Vasiyetname yazabilme: 15
Normal bireylerde
Ceza ehliyeti başlangıcı: 12
Tam ceza ehliyeti: 18
Sağır ve dilsiz bireylerde
Ceza ehliyeti başlangıcı: 15
Tam ceza ehliyeti: 21
NOT: Sağır ve dilsiz bireylerde +3 yaş ekliyoruz.
NOT: ÖSYM’nin sıkça sorduğu bir konudur bunları mutlaka
bilmeliyiz.
YAŞ SORULARI
1-Olağan evlenme yaşı kaçtır? 6-Olağanüstü evlenme yaşı kaçtır?
A) 15 A) 15
B) 16 B) 16
C) 17 C) 17
D) 18 D) 18
E) 20 E) 19
2-Milletvekili seçilme yaşı kaçtır? 7-Kaza-i Rüşt yaşı?
A) 20 A) 15
B) 25 B) 16
C) 18 C) 17
D) 30 D) 18
E) 35 E) 19
A) 45 A) 19
B) 50 B) 20
C) 55 C) 21
D) 40 D) 15
E) 20 E) 16
5-Muhtar seçilme yaşı kaçtır? 10-Kaymakam olabilme yaşı kaçtır?
A) 18 A) 30 yaşını doldurmamış olmak
B) 20 B) 35 yaşını doldurmamış olmak
C) 21 C) 40 yaşını doldurmamış olmak
D) 25 D) 45 yaşını doldurmamış olmak
E) 30 E) 42 yaşını doldurmamış olmak
CEVAPLAR: 1-C 2-C 3-D 4-D 5-A 6-B 7-A 8-D 9-C 10-B
BİL BAKALIM
Cevaplar
1- 18 2- 17 3- 16 4- 40
5- 15 6- 18 7- 12 8- 21
KURUMLAR VE GENEL MERKEZLERİ
CEVAPLAR: 1-D 2-C 3-D 4-C 5-E 6-A 7-A 8-D 9-B 10-C
KURUMLAR VE BAŞKANLARI
CEVAPLAR: 1-D 2-A 3- E 4-B 5-B 6-C 7-A 8-D 9-E 10-D
VATANDAŞLIK KAVRAMLARI
A) Ölüm Karinesi
B) Zaruret
C) Gaiplik
D) Hukuki Olay
E) Hukuki Fiil
A) İbra
B) Hukuki fiil
C) Haksız fiil
D) Gabin
E) Karine
10- Ayırt etme gücü olan, 18 yaşını doldurmuş ve kısıtlı olmayanlar hangi tür
ehliyetlidir?
A) Sınırlı Ehliyetliler
B) Tam Ehliyetliler
C) Tam Ehliyetsizler
D) Sınırsız Ehliyetliler
E) Yarı Ehliyetliler
Cevaplar: 6-C 7-B 8-A 9-D 10-B
EDEBİYATIMIZDA İLKLER
İLK
Köy romanı: Karabibik – Nabizade Nazım
Tarihi roman: Cezmi – Namık Kemal
Edebi roman: İntibah – Namık Kemal
Realist roman: Araba Sevdası – Recaizade Mahmut Ekrem
Çeviri roman: Telemak – Yusuf Kamil Paşa
Psikolojik roman: Eylül – Mehmet Rauf
Pastoral şiir: Sahra – A.Hamit Tarhan
Tiyatro: Şair Evlenmesi – Şinasi
Sahnelenen Tiyatro: Vatan Yahut Silistre – Namık Kemal
Batı tekniğine uygun roman: Aşk-ı Memnu – Halit Ziya
Uşaklıgil
Resmi Türkçe gazete: Takvim-i Vekayi
Yarı resmi gazete: Ceride-i Havadis
Özel gazete: Tercüman-ı Ahval
Noktalama işaretlerini ilk kez kullanan: Şinasi
İlk bibliyografya: Keşfü’z Zünun – Katip Çelebi
Mizah dergisi: Diyojen – Teodor Kasap
İlk makale: Tercüman-ı Ahval Mukaddimesi
İlk seyahatname: Miratül Memalik – Seydi Ali Reis İlk
sözlük: Divan-ı Lügat’it Türk – Kaşgarlı Mahmut
İlk alfabemiz: Göktürk Alfabesi
İlk kadın romancı: Fatma Aliye
İlk divan şairi: Hoca Dehhani
Cevaplar
1- Hoca Dehhani 2- Şinasi 3- Araba Sevdası 4- Diyojen
5- İntibah 6- Cezmi 7- Eylül 8- Takvim-i Vekayi
BİLİM DALLARI
CEVAPLAR: 1-D 2-A 3-B 4- B 5-B 6-C 7-E 8-E 9-A 10-B
ÜYE SAYILARI
4-Siyasi parti Kurmak için kaç kişi? 8-Siyasi parti grubu kurmak için?
A) 20 A) 20
B) 25 B) 25
C) 30 C) 30
D) 15 D) 40
E) 10 E) 45
Kariyer Basamakları
Softa: Orta düzeyde medrese öğrencileri
Danişment: Yükseköğretim düzeyindeki öğrenciler
Muid: Müderrislerin yardımcıları
Mülazım: Atama bekleyen öğretmen müderris adayları
Müderris: Öğretmen
Karadeniz
Cankurtaran: Artvin’in Hopa ve Borçka ilçeleri arasındadır.
Zigana: Trabzon-Gümüşhane arasındadır. Diğer adı Kalkanlı
Geçidi’dir.
Kop: Bayburt-Erzurum arasındadır. Diğer adı Çimenli
Geçidi’dir.
Ecevit: İnebolu-Kastamonu arasındadır.
OVİT: Rize-Erzurum arasındadır.
Ilgaz: Kastamonu-Çankırı arasındadır.
Akdeniz
Çubuk: Antalya-Burdur arasında
Sertavul: Mersin(Silifke) – Karaman arasında
Gülek: Çukurova’yı (Adana) İç Anadolu’ya bağlar.
Belen: İskenderun-Hatay arasında
KODLAMA
Akdeniz’de bulunan geçitleri soldan sağa
Çok Sayıda Geçit Bulunur Şeklinde
kodluyoruz.
GEÇİTLER ve TÜNELLER SORULARI
Cevaplar
İç Anadolu’da bulunanlar
Karacadağ: Konya
Erciyes: Kayseri
Karadağ: Karaman
Melendiz: Niğde
Hasan: Aksaray-Niğde arasında bulunur.
Ege’de bulunan
Kula: Manisa
Güneydoğu Anadolu’da bulunan
Karacadağ: Diyarbakır-Şanlıurfa arasında
Marmara’da bulunanlar
Uludağ: Bursa Bilgiler
1. Tek iç püskürük volkanımız Uludağ’dır.
2. En son aktif olan volkanımız Nemrut’tur.
3. En genç oluşumlu volkanımız Kula’dır.
ŞİFRE
-Karadağ
-Erciyes
-Karacadağ
-Melendiz
-Hasan
-Nemrut
-Süphan
-Tendürek
-Ağrı
VOLKANİK DAĞLAR SORULARI
1- Tendürek Dağı nerede? 5-Erciyes Dağı nerede?
A) Akdeniz A) İç Anadolu
B) Güneydoğu Anadolu B) Akdeniz
C) Doğu Anadolu C) Ege
D) Karadeniz D) Marmara
E) Marmara E) Karadeniz
CEVAPLAR: 1-B 2-C 3-C 4-C 5-E 6-B 7-D 8-D 9- C 10-B
PARALAR
Ek Bilgiler
1. Paralardan altı sıfır “2005” yılında atılmıştır.
2. Ülkemizde kağıt para basma yetkisi Merkez Bankası’na aittir.
3. Ülkemizde madeni para basımı Darphane tarafından
gerçekleştirilir.
4. Türkiye Cumhuriyeti paralarında resmi bulunan tek padişah
Fatih Sultan Mehmet’tir.
PARALAR SORULARI
1- 5 TL arkasında resmi bulunan 5- 10 TL arkasında resmi bulunan?
A) Fatma Aliye A) Cahit Arf
B) Mevlana B) Yunus Emre
C) Mimar Kemaleddin C) Fatma Aliye
D) Cahit Arf D) Mimar Kemaleddin
E) Aydın Sayılı E) Afife Jale
DİKKAT!
1. Toprak ve Bakımı
3. Gübreleme
4. Tohum Islahı
6. Toprak Analizi
7. Makineleşme
- Van gölü
- Haçlı gölü
- Nazik gölü
- Balık gölü
- Erçek gölü
- Çıldır gölü
- Kralkızı
- Ilısu
- Devegeçidi
- Batman
BAŞLICA KARSTİK GÖLLERİMİZ
TAKKE
- Tefenni
- Acıpayam
- Korkuteli
- Kestel
- Elmalı
İÇ ANADOLU’DAKİ PLATOLAR
HUCOB
- Haymana
- Uzunyayla
- Cihanbeyli
- Obruk
- Bozok
MARMARA’DAKİ TEKTONİK GÖLLER
KULİS
DOĞALGAZ TESİSLERİ
OHA
- Ovaakça
- Hamitabat
- Ambarlı
HOKKA
- Hirfanlı
- Kesikköprü
- Kapulukaya
- Altınkaya
YEŞİLIRMAK ÜZERİNDEKİ BARAJLAR
HAS
BASİT MUHASEBE
- Burdur gölü
- Acıgöl
- Sapanca gölü
- İznik gölü
- Tuz gölü
- Manyas gölü
- Uluabat gölü
- Hazar gölü
- Akşehir gölü
- Seyfe gölü
- Eber gölü
- Beyşehir gölü
- Eğirdir gölü
BOR MADENİ ÇIKARILAN YERLER
BEBeK
Kün: Halk
Yumuş: Çeyiz
Börk: Başlık
Tamga: Damga
Ög: Anne
Kang: Baba
Törün: Düğün yemeği
Ülüş: Pay
Kalıng: Başlık parası
Nevbet: Davul
Örgin: Taht
Yarlığ: Kağan emirleri
Ağılığ: Hazine görevlisi
Şad: Hanedan üyesi vali
Tudun: Vergi memuru
Tutuk: Askeri vali
Ataman: Tigin hocası
Yalvaç: Elçi
Tilmaç: Tercüman
Tayanç: Danışman
Toygun: Kurultay üyesi
Apa: Sivil idareci
Sü: Asker
Kargu: Gözetleme kulesi
Yarık: Zırh
Tarkan: Komutan
Böri: Asker
Yelme: Öncü Birlik
Tolga: Asker başlığı
Uçmağ: Cennet
Tamu: Cehennem
Yuğ: Cenaze töreni
Kurgan: Mezar
Umay: Tanrıça
Sav: Atasözü
Sagu: Ağıt
Yek: Şeytan
Eşük: Kefen
Yazuk: Suçlu
Kısık: Hapishane
Çav: Kağıt para
Yarmak: Madeni para
Küg: Melodi
Ir: Beste
Dipnot: Önemli olanları işaretliyorum onlara özellikle dikkat
edelim.
İSLAMİYET ÖNCESİ TÜRK TARİHİ
KAVRAMLAR SORULARI
1-Ög nedir? 6-Kang nedir?
A) Anne A) Doktor
B) Baba B) Asker
C) Asker C) Şair
D) Öğretmen D) Baba
E) Doktor E) Öğretmen
Cevaplar
1- Yalvaç 2- Nevbet 3- Sav 4- Uçmağ
5- Tamu 6- Yazuk 7- Yek 8- Yelme
TÜRK TARİHİ’NDE İLKLER
CEVAPLAR: 1-C 2-C 3-D 4-E 5-D 6-C 7-C 8-A 9-E 10-D
TÜRK TARİHİNDE İLKLER SORULARI
1-Museviliği ilk kabul eden? 6-Hristiyanlığı ilk kabul eden?
A) Avarlar A) Uygurlar
B) Uygurlar B) Göktürkler
C) Hazarlar C) Hunlar
D) Bulgarlar D) Avarlar
E) Hunlar E) Macarlar
2-İlk kez İstanbul’u kuşatan? 7-Moğol hakimiyetine giren ilk
devlet?
A) Asya Hun A) Anadolu Selçuklu
B) Göktürkler B) Avarlar
C) Avarlar C) Harzemşahlar
D) Macarlar D) Altınordu
E) Hazarlar E) Kırgızlar
CEVAPLAR: 1-C 2-C 3-E 4-D 5-B 6-D 7-E 8-A 9-D 10-B
BİL BAKALIM
Cevaplar
1- İskitler’de 2- Uygurlar 3- Tonyukuk 4- Avarlar
5- İskitler 6- Kırgızlar 7- Baga Tarkan 8- Hazarlar
TÜRK İSLAM TARİHİ
Türkler ve Müslümanların ilk kez komşu olması: Hz.Ömer
dönemi
3-Mısır’da kurulan ilk Türk Devleti? 8-Kutsal Bölgelere ilk sahip olan?
A)Memlukler A) Eyyübiler
B) Eyyubiler B) İhşidiler
C) Tolunoğulları C) Fatimiler
D) İhşidiler D) Tolunoğulları
E) Fatimiler E) Osmanlı
4-Sultan unvanını ilk kullanan? 9- İlk Türk Hattat?
A) Sultan Mesut A) Levni
B) Gazneli Mahmut B) Şeyh Hamdullah
C) 1.Murat C) Amasyalı Yakut
D) Yavuz Sultan Selim D) Nasuh Paşa
E) Kanuni E) Yunus Emre
5-Matematiğe 0’ı kazandıran? 10-Bilimleri İlk kez sınıflandıran?
A) Cezeri A)İbni Sina
B) Farabi B) Cezeri
C) İbni Sina C) Farabi
D) Gazali D) İbni Rüşt
E) Harezmi E) Harezmi
CEVAPLAR: 1-A 2-C 3-C 4-B 5-E 6-B 7-B 8-B 9-C 10-C
BİL BAKALIM
Cevaplar
Batı etkisi ile inşa edilen ilk cami: Nuru Osmaniye Camii
3-İlk Kağıt para hangi dönem? 8-Rumeli’de alınan ilk toprak parçası?
A)Abdulaziz A) Edirne
B) Abdulmecit B) Çimpe Kalesi
C) Abdulhamit C) Selanik
D) 2.Mahmut D) Mora
E) 3.Selim E) Budapeşte
Cevaplar
1- Sultan Abdülmecit 2- Sultan Abdülaziz 3- Tarhuncu Ahmet Paşa
4- Şeker Ahmet Paşa 5- II.Mahmut 6- Bank-ı Dersaadet
7- Venedik 8- Molla Fenari 9- Orhan Bey 10- İznik
İNKILAP TARİHİ İLKLER
I.Dünya Savaşı’nda Osmanlı’nın savaştığı ilk
cephe:
Kafkas
Abdurrahman Melek
Başbakanı:
Cevaplar
1- Amasya Genelgesi 2- Samsun Raporu 3- Erzurum Kongresi
4- Ağnam 5- Fransa 6- Ermenistan 7- Sakarya Savaşı
CEVAPLAR: 1-C 2-B 3-E 4-A 5-C 6-B 7-B 8-E 9 -A 10-B
İNKILAP TARİHİ İLKLER SORULARI
1- Atatürk’ün şapkayı ilk tanıttığı yer? 6 –T.C. İlk Meclis Başkanı?
A)Yalova A) İsmet İnönü
B) Kastamonu B) Adnan Adıvar
C) Ankara C) Ali Fethi Okyar
D) İstanbul D)Refet Bele
E) İzmir E) Rauf Orbay
4-Soğuk Savaş tabirini ilk kullanan? 9-Tek dereceli seçim ilk kez?
A) İsmet İnönü A) 1924
B) Churchil B) 1940
C) Bernard Baruch C) 1946
D) Truman D) 1950
E) Monreo E) 1954
5-Soğuk Savaş döneminin ilk buhranı? 10-İdam edilen Başbakanımız?
A) Küba A) Adnan Menderes
B) Vietnam B) Celal Bayar
C) Filistin C) Kenan Evren
D) Berlin D) Fatin Rüştü Zorlu
E) Bosna E) Refik Saydam
CEVAPLAR: 1-B 2-E 3-B 4-C 5-D 6-C 7-B 8-A 9-C 10-A
ATATÜRK’ÜN SÖZLERİ
“Bu bir din meselesi değil, dil meselesidir” dediği olay ->
Bursa Olayı
TBMM’yi tanıyan
3. Celal Bayar
5. Cevdet Sunay
7. Kenan Evren
2- 9. Cumhurbaşkanımız kimdir?
A) Abdullah Gül
B) Ahmet Necdet Sezer
C) Süleyman Demirel
D) Turgut Özal
E) Kenan Evren
Kodlama
İÇiNiS şeklinde kodluyoruz kodluyoruz.
OSMANLI DONANMASI SORULARI
1-Osmanlı’nın ilk Tershanesi nerede açıldı?
A) Gelibolu
B) Sinop
C) Karamürsel
D) İnebahtı
E) Mersin
Kaldıran: I.Abdülhamit
CÜLUS BAHŞİŞİ SORULARI
1-Cülus Bahşişini kaldıran padişah?
A) 1.Mahmut
B) 2.Mahmut
C) 1.Abdulhamit
D) Abdulmecit
E) Abdulaziz
Cevaplar
KAPIKULU ORDUSU
I. Murat zamanında oluşturulmuştur.
Temelini pençik ve devşirme sistemi oluşturur.
3 ayda bir ulufe adlı maaş ve her taht değişikliğinde cülus
adı verilen bahşiş alırlar. Evlenmeleri yasaktır.
PİYADELER
Yeniçeriler: Devletin asıl savaş gücüdür.
Cebeciler: Silah bakım ve onarım ve yapımdan sorumlu.
Topçular: Top dökümünden sorumlu.
Lağımcılar: Savaşlarda surların altından tünel kazarlar.
Humbaracılar: Bomba yapımından sorumlu.
Bostancılar: Saray ve köşkleri korur.
SÜVARİLER
Sipahi-Silahtarlar: Padişahı korur.
Ulufeciler: Sancakları korur. Garipler: Hazineyi korur.
EYALET ORDUSU
DENİZ KUVVETLERİ
İlk Osmanlı Donanması Orhan Bey zamanında
Karesioğulları Beyliği’nin alınmasıyla olmuştur.
Donanma en güçlü dönemini Kanuni zamanında
yaşamıştır.
Donanma askerlerine Levent adı verilir.
Önemli Kaptan-ı Deryalar
Barbaros Hayrettin Paşa: Preveze Zaferi’ni kazanmıştır.
Divan’a katılan ilk Kaptan-ı Derya’dır.
Piri Reis: Kitab-ı Bahriye adlı eseri vardır.
Seydi Ali Reis: Miratü’l Memalik adlı eseri vardır.
OSMANLI’DA ORDU SORULARI
1-Silah bakım ve onarım ve yapımdan sorumlu olan birlik?
A) Lağımcılar
B) Cebeciler
C) Yeniçeriler
D) Bostancılar
E) Humbarıcılar
Takvim-i Vekayi
Sened-i İttifak
Sekban-ı Cedid
Eşkinci Ocağı
Vakayi Hayriye
Asakir-i Mansurei Muhammediye
Yeniçeri Ocağı kaldırıldı.
Anadolu’da Redif birlikleri kuruldu.
Rumeli’de Müşirlikler kuruldu. Mürür tezkeresi
Meclis-i Valayı Ahkamı Adliye
Daruş Şura-i Bab-ı Ali Kabine Sistemi Mızıka-ı
Hümayun Harp Okulu
Askeri Tıp Okulu
Yurtiçi gezi
Mekteb-i Maarifi Adliye
Sultan Abdülmecit Dönemi Gelişmeler
Tanzimat Fermanı
Islahat Fermanı
Kaime-i Mutabere
Bank-ı Dersaadet (İlk banka)
Darül Muallimin
Kuleli Olayı
Arazi Kanunnamesi
Tercüman-ı Ahval
Ercüman-ı Daniş
İltizam yerine Muhassılık
Jandarma Teşkilatı
Polis Teşkilatı
Bank-ı Osmani (Yabancı sermayeli banka)
Belediye teşkilatı
Vekay-ı Tıbbiye (İlk dergi)
Ceride-i Havadis (Yarı resmi gazete) Tasvir-i Efkar
Şirketi Hayriye (İlk deniz şirketi)
Maarif-i Umumiye Nezzareti
İlk dış borç
Anadolu’da ilk demiryolu işletmesi (Aydın-İzmir)
Osmanlıcılık politikası uyguladı
Sultan Abdülaziz Dönemi Gelişmeler
Yurtdışı gezisi
Memleket sandıkları
Şuray-ı Devlet (Danıştay)
Divan-ı Ahkam-ı Adli (Sayıştay)
Nizamiye Mahkemeleri
Vilayet Nizzzamnamesi
Mecelle hazırlandı
Hilal-ı Ahmer (Kızılay)
Diyojen (İlk mizah dergisi)
İlk resim sergisi (Şeker Ahmet Paşa)
Terakki Muhadderat (İlk kadın dergisi)
Darül Muallimat
Darüşşafaka
Galatasaray Sultanisi
İlk posta pulu
Tarih dersi zorunlu
Darülfünun
Muhbir
II.Abdülhamit Dönemi Gelişmeler
I.Meşrutiyet
Kanun-i Esasi (İlk anayasa)
İstibdat Dönemi
Heyet-i Vükela
Mebusan Meclisi
Parlamentolu Dönem
Çırağan Baskını
Duyun-u Umumiye
Ziraat Bankası
Darülaceze
Şişli Etfal Hastanesi
Sanayi Nefise Mektebi
Mecelle yayımlandı
Yıldız Sarayı
İslamcılık politikası
Muharrem Kararnamesi
Şükufezar dergisi
31 Mart Vakası
II.Meşrutiyet
PADİŞAH ISLAHATLAR SORULARI
1- Yeniçeri Ocağını kaldıran? 6-Tanzimat Fermanı’nı ilan eden?
A) 2.Abdulhamit A) Abdulmecit
B) 2.Mahmut B) 3.Selim
C) Abdulmecit C) 2.Mahmut
D) Abdulaziz D) Abdulaziz
E) 3.Selim E) 2.Abdulhamit
2-İlk Yurt dışı gezisine çıkan? 7-1.Meşrutiyeti ilan eden?
A) 2.Mahmut A) 2.Abdulhamit
B) 3.Ahmet B) 3.Mustafa
C) Abdulaziz C) Abdulaziz
D) Abdulmecit D) Abdulmecit
E) 4.Murat E) 3.Selim
3-İstibdat Dönemi hangi padişah? 8-İlk dış borç hangi padişah
Döneminde yaşandı Döneminde alındı?
A) 3.Selim A) Abdulaziz
B) 2.Mahmut B) 2.Mahmut
C) Abdulaziz C) 2.Abdulhamit
D) 2.Abdulhamit D) V.Mehmet
E) 3.Mehmet E) Abdulmecit
3- Memleket sandıkları………………….döneminde
kurulmuştur.
Cevaplar
Oğuzlar: Tirnek
Peçenekler: Komenton
Osmanlı: Divan
Cevaplar
2-Nüfus yoğunlu en fazla olan bölge? 7- Şehir sayısı en fazla olan bölge?
A) Ege A) Doğu Anadolu
B) Karadeniz B) Marmara
C) Marmara C) Ege
D) İç Anadolu D) Karadeniz
E) Doğu Anadolu E) İç Anadolu
Darülelhan: Konservatuvar
Darülbedayi: Tiyatro
TAARRUZ CEPHELERİ
Kafkas Cephesi
• Osmanlı topraklarında açılan ilk cephedir.
Kanal Cephesi
• Cephe Almanlar’ın isteği üzerine açılmıştır.
• Osmanlı Devleti’nin Süveyş Kanalı’nda, İngiltere’ye
karşı açtığı saldırı amaçlı bir cephedir.
SAVUNMA CEPHELERİ
Çanakkale Cephesi
• İtilaf kuvvetleri tarafından açılan bir cephedir.
Irak Cephesi
• Cephede İngilizler ile mücadele edilmiştir.
• Savunma cephesidir.
Hicaz-Yemen Cephesi
• Osmanlı Devleti Hicaz-Yemen Cephesi’nde kutsal
yerleri korumak için İngiliz ve Araplar’a karşı
mücadele etmiştir.
Suriye-Filistin Cephesi
• Osmanlı Devleti’nin Kanal Harekatı‘nda başarısız
olup geri çekilmesi üzerine İngilizler karşı taarruza
geçerek büyük bir saldırı başlatmışlardır.
Asker Saime
• Darülfünun öğrencisiyken Batı cephesi’ne katılmıştır.
• İstihbarata destek sağlamıştır.
Tayyar Rahime
• Güney Cephesi’nde gönüllü komutanlık yapmıştır.
• Fransızlarla çarpışmada şehit düşmüştür.
Binbaşı Ayşe
• İzmir’in işgaline karşı silahlı mücadeleye girmiştir.
• Rütbeli olarak orduya katılan ilk kadındır.
Nazife Kadın
• Batı Cephesi’nde Yunana karşı savaşmıştır. Taşıdığı
istihbarata ulaşmak isteyen Yunan askeri tarafından
şehit edilmiştir.
Kılavuz Hatice
• Pozantı’da Fransız ve Ermenilere karşı savaşmıştır.
• Fransızlara klavuzluk ederek onları Türk ateş hattına
sokmuştur.
Kara Fatma
• I.Dünya Savaşı ve Kurtuluş Savaşı’nda cephede yer
almıştır.
• Sivas Kongresi’nde Mustafa Kemal ile görüşmüş ve Batı
Cephesi Milis Müfreze Komutanlığı yapmıştır.
Gördesli Makbule
• Batı Cephesi’nde Akhisar, Balıkesir bölgelerinde
savaşmıştır.
Küçük Nezahat
• Türk Jan Dark’ı olarak bilinir.
• Katıldığı 70.Alay “Kızlı Alay” olarak anılır.
2) Kahramanmaraş (1925)
• İstiklal Madalyası alan ilk ildir.
3) Gaziantep (2008)
4) Şanlıurfa (2016)
• İstiklal Madalyası alan son ilimizdir.
İSTİKLAL MADALYASI SORULARI
SIRASIYLA
Gaziantep: 1921
Kahramanmaraş: 1973
Şanlıurfa: 1984
MANDA-HİMAYE SORULARI
GEZEGENLER
GEZEGEN SORULARI
1-Kızıl gezegen hangisidir? 5-En büyük gezegen hangisidir?
A)Merkür A) Dünya
B) Dünya B) Merkür
C) Jüpiter C) Mars
D) Mars D) Uranüs E) Venüs
E) Jüpiter
Kolezyum: İtalya
5-Kolezyum nerededir?
A) Almanya
B) İsveç
C) İtalya
D) Fransa
E) Hollanda
SAKİN ŞEHİRLER
Türkiye’de Sakin Şehir “Citta Slow” Unvanı Alan Yerler
1) Seferihisar: İzmir (ilk)
2) Akyaka: Muğla
3) Yenipazar: Aydın
4) Gökçeada: Çanakkale
5) Vize: Kırklareli
6) Taraklı: Sakarya 7) Gerze: Sinop
8) Perşembe: Ordu
9) Şavşat: Artvin
10) Uzundere: Erzurum
11) Halfeti: Şanlıurfa
12) Yalvaç: Isparta
13) Eğirdir: Isparta
14) Göynük: Bolu
15) Mudurnu: Bolu 16) Ahlat: Bitlis 17) Köyceğiz: Muğla
18) Güdül: Ankara (En son)
19) Arapgir: Malatya
20) Foça: İzmir
21) İznik: Bursa
Edirne Sarayı
Topkapı Sarayı’ndan sonra Osmanlı’nın en büyük
ikinci sarayıdır.
Yapımına II.Murat döneminde başlanıp Fatih Sultan
Mehmet döneminde Mimar Şehabettin’e
tamamlatırılmıştır.
Saray en görkemli zamanını IV.Mehmet Döneminde
görmüştür. İçine birçok yeni köşk, çeşme ve havuzlar
yapılmıştır.
Topkapı Sarayı
Fatih Sultan Mehmet tarafından yaptırılmıştır.
Yaklaşık 380 sene ile Osmanlı’ya en uzun süre
merkezlik yapan saray olmuştur.
1924 yılında müzeye dönüştürülmüştür.
1985 yılında UNESCO Dünya Mirası Listesi’ne giren
Tarihi Yarımada içerisindeki eserlerin başında
gelmektedir.
Yıldız Sarayı
III.Selim tarafından annesi Mihrişah Sultan için
yaptırılmıştır.
Özellikle II.Abdülhamit döneminde Osmanlı’nın ana
sarayı olarak kullanılmıştır.
Dolmabahçe Sarayı
Sultan Abdülmecit döneminde inşa ettirilmiştir.
Batı tarzında inşa edilen ilk saraydır.
Mustafa Kemal Atatürk bu sarayda vefat etmiştir.
Beylerbeyi Sarayı
Sultan Abdülaziz döneminde inşa edilmiştir.
Mimarı Sarkis Balyan’dır.
Çırağan Sarayı
Sultan Abdülmecit döneminde yapımına başlanmış
ancak vefat ettiğinden yapımı yarım kalmıştır. Daha
sonra Sultan Abdülaziz döneminde inşası
tamamlanmıştır.
Mimarı Nigoğos Balyan’dır.
BİL BAKALIM
Cevaplar
1-İshak Paşa Sarayı 4-Edirne Sarayı
2-Topkapı Sarayı 5-Beylerbeyi
3- III.Selim 6-Bey Sarayı
YAKIN TARİH
OPERASYONLARIMIZ
Fırat Kalkanı
Cerablus, El Bab, Dabık gibi şehirler IŞİD’in elinden
alındı.
İlk şehidimiz Ercan Çelik (Vatan size minnettar)
OPERASYONLARIMIZDAN SORULAR
ANADOLU YERLEŞMELERİ
Anadolu’da ilk şehir yerleşkesi: Çatalhöyük-Konya
Mesnevi: Mevlana
Divan-ı Kebir: Mevlana
Mektubat: Mevlana
Otomata: El Cezeri
Şehname: Firdevsi
Siyasetname: Nizamülmülk
CEVAPLAR:1-C 2-E 3-D 4-E 5-C 6-C 7-B 8-C 9-D 10-B
BİL BAKALIM
2-Otomata…………………..’ ye aittir.
Maarifperver: II.Abdülhamit
İlhami: III.Selim
Aksak: Timur
Farisi: II.Osman
Muhibbi: Kanuni
Avni: Fatih
Hüdavendigar: I.Murat
Şanyü: Metehan
İl Kağan: Bumin
Etzel: Attila
Bahti: I.Ahmet
Necip: III.Ahmet
Cihangir: III.Mustafa
KAHRAMANLAR&UNVANLAR SORULARI
1-Eğri Fatihi kimdir? 6-Edirne Fatihi kimdir?
A) 4.Murat A) Kazım Karabekir
B) 4.Mehmet B) İsmet İnönü
C) 3.Mehmet C) Refet Bele
D) 2.Murat D) Rauf Orbay E)
3.Selim E) Enver Paşa
CEVAPLAR:1-C 2-D 3-C 4-D 5-D 6-E 7-E 8-C 9-E 10-B
BİL BAKALIM
6-Etzel………………..’dır.
7-Çöl Kaplanı…………………...’dır.
8-Farisi…………..…’dır.
Cevaplar
ŞEHİR UNVANLARI
Toprak Ana: Ötüken
Cevaplar
1-Kurtuba 4-Bağdat 7-Buhara
2-Konya 5-Belgrad 8- Semerkant
3-Tokat 6-Sinop
MİMAR SİNAN
KANUNLAR VE ALINDIĞI
ÜLKELER
Azerbaycan
ANTİK KENTLERİMİZ
Alacahöyük: Çorum
Afrodisias: Aydın
Aspendos: Antalya
Assos: Çanakkale
Dara: Mardin
Didyma: Aydın
Efes: İzmir
Gordion: Ankara
Göbeklitepe: Şanlıurfa
Hattuşa: Çorum
Hierapolis: Denizli
Kaunos: Muğla
Kibyra: Burdur
Knidos: Muğla
Laodikeia: Denizli
Myra: Antalya
Nemrut: Adıyaman
Olympos: Antalya
Patara: Antalya
Pergamon: İzmir
Perge: Antalya
Sagalassos: Burdur
Sardes: Manisa
Side: Antalya
Tripolis: Denizli
Troya: Çanakkale
Xanthos: Antalya
ANTİK KENT SORULARI
1-Olympos nerededir? 6-Nemrut Heykelleri nerededir?
A) İzmir A) Şanlıurfa
B) Aydın B) Mardin
C) Muğla C) Diyarbakır
D) Manisa D) Van
E) Antalya E) Adıyaman
CEVAPLAR:1-E 2-B 3-E 4-D 5-C 6-E 7-A 8-C 9-D 10-B
MADENLER
KROM
• Çeliği sertleştirmede kullanılır.
• Paslanmaya karşı etkilidir koruma amaçlı
ürünlerde kaplama olarak kullanılır.
• Elazığ(Guleman) ve Fethiye(Muğla’da) çıkarılır.
• Elazığ ve Antalya Ferro Krom tesislerinde işlenir.
BOR
• Dünya rezervinin %60’tan fazlası ülkemizde
bulunur.
• Cam sanayi, temizlik malzemeleri, roket ve jet
yakıtı gibi alanlarda kullanılır.
• İhraç ürünümüzdür
• Eskişehir(Seyitgazi), Balıkesir (Bigadiç ve
Susurluk), Kütahya (Emet), Bursa (Mustafa
Kemalpaşa)’da çıkarılmaktadır.
• Eskişehir (Kırka) ve Balıkesir (Bandırma’da)
işleme tesisi bulunmaktadır.
DEMİR
• Sanayide en çok kullanılan madenimizdir.
• Hem ithalat hem ihracatımızda kullanılmaktadır.
• Divriği ve Kangal (Sivas), Hekimhan ve
Hasançelebi (Malatya) başlıca çıkarılan yerlerdir.
• Sivas, İskenderun, Ereğli, Kırıkkale, Karabük
işlendiği alanlardır.
LÜLE TAŞI
• Süs eşyası yapımında kullanılır.
• Eskişehir’de çıkarılmaktadır.
OLTU TAŞI
• Süs eşyası, tesbih yapımında kullanılmaktadır. •
Erzurum’da çıkarılmaktadır. ALTIN
• Değerli madendir, süs eşyası ve ticari amaçlı
kullanılmaktadır.
• Bergama ve Ovacık (İzmir), Cerattepe (Artvin),
Maden (Niğde) ve Gümüşhane başlıca çıkarım
alanlarıdır.
• İzmir-Bergama işlenildiği alandır.
• Ülkemizde rezervi azdır.
BAKIR
• Doğada işlenen ilk madendir.
• İşlenmesi kolaydır.
• Elektrik-elektronik sanayide özellikle
kullanılmaktadır.
• Murgul (Artvin), Maden (Elazığ), Küre
(Kastamonu), Ergani (Diyarbakır) başlıca çıkarım
alanlarıdır.
• Samsun, Artvin ve Elazığ’da işlenmektedir.
BOKSİT
• Alüminyumun hammeddesidir.
• Hafif, paslanmaz bir madendir.
• Elektrik-elektronik sanayi, izolasyon malzemeleri
yapımı, konserve ve ambalaj sanayi, inşaat ve
otomotiv sektöründe kullanılır.
• Seydişehir (Konya), Akseki (Antalya), Milas
(Muğla), Saimbeyli (Adana) başlıca çıkarım
alanlarıdır.
• Konya-Seydişehir’de işlenmektedir.
MERMER
• En fazla ihraç ettiğimiz madendir.
• Maden rezervi bakımından Dünya’da önemli bir
konumdayız.
• Çıkarıldığı yerde işlenen bir madendir.
• Ülkemizdeki başlıca mermer yatakları Balıkesir,
Afyon, Bursa, Bilecik, Denizli ve Elazığ’dır.
BARİT
• Sondaj çalışmalarında, boya sanayisi başlıca
kullanım alanlarıdır.
• Alanya (Antalya), Elbistan (Kahramanmaraş),
Muş ve Eskişehir başlıca çıkarım alanlarıdır.
• Elazığ, Antalya, Eskişehir’de işlenmektedir.
FOSFAT
• Ülkemizde rezervi yetersiz olduğundan ithal
ettiğimiz bir madendir. (ülkemizde foss çıktı o
yüzden dışarıdan alıyoruz 😊 )
• Çimento, cam, petrokimya gibi alanlarda
kullanılır.
• Gübre yapımında kullanılmaktadır.
• Başlıca çıkarım alanı Mardin-Mazıdağı’dır.
• Ve başlıca işleme alanı yine MardinMazıdağı’dır.
• Bunun dışında Bingöl, Şanlıurfa, Bitlis, ve
Adıyaman’da da rezervleri bulunmaktadır.
ASFALTİT
•
Petrol kökenli katı bir yakıttır.
•
Yüksek yumuşama noktasına sahiptir.
•
Oto lastiği, boya, vernik gibi alanlarda kullanılır.
•
Ülkemizde özellikle Şırnak ve Mardin’de
çıkarılıp işlenir.
VOLFRAM
• Isıya dayanıklı malzeme yapımında kullanılır.
• Bursa-Uludağ başlıca çıkarım alanıdır.
CİVA
• Sıvı olan tek madendir.
• İzmir-Ödemiş ve Konya-Sarayönü başlıca
çıkarım ve işleme alanlarıdır.
• Termometre, pil, böcek ilaçları gibi alanlarda
kullanılır.
PETROL
• Ülkemizde ilk petrol rafinerisi Batman-Raman’da
açılmıştır.
• Ülkemizde çıkarılan petrol bize yetmediği için
dışarıdan ithal etmekteyiz.
• Petrol alanında dışarıya bağımlı bir durumdayız ve
ithalatımızda çok büyük bir pay almaktadır.
DOĞALGAZ
• Petrol ile beraber ithalatımızda en önemli bir paya
sahip diğer madenimizdir.
• Doğalgaz konusunda dışa bağımlı durumdayız.
• Kırklareli-Hamitabat, Mardin-Çamurlu,
DüzceAkçakoca’da çıkarılır.
• Ovaakça-Bursa, Hamitabat-Kırklareli, Ambarlı-
İstanbul’da elektrik enerjisine dönüştüren
santrallerimiz vardır.
• En büyük doğalgaz depolama alanımız
Aksaray’dadır.
Ülkemizde maden çeşitliliğinin en fazla olduğu
Bölge: Doğu Anadolu
Bölüm: Yukarı Fırat
İl: Elazığ
MADENLER SORULARI
1-Sanayide en çok kullanılan? 5-En fazla ihraç ettiğimiz maden?
A) Bakır A) Bor
B) Bor B) Kükürt
C) Demir C) Bakır
D) Krom D) Linyit
E) Boksit E) Mermer
2-Gübre yapımında kullanılan? 6-Sıvı olan tek maden?
A) Boksit A) Volfram
B) Kükürt B) Boksit
C) Volfram C) Civa
D) Aliminyum D) Fosfat
E) Fosfat E) Asfaltit
3- En büyük doğalgaz depolama 7-Maden çeşitliliği en fazla bölgemiz?
Alanımız nerede?
A) Balıkesir A) Güneydoğu
Anadolu
B) Kırıkkale B) Doğu Anadolu
C) Aksaray C) Marmara
D) İstanbul D) Karadeniz
E) Kırklareli E) İç Anadolu
BİL BAKALIM
1-Çeliği sertleştirmede kullanılan maden…………dur
3- Alüminyumun hammaddesi…………………..tir.
KITALAR
KITALAR SORULARI
1-Dünya’nın en fazla nüfusa sahip kıtası hangidir?
A) Afrika
B) Amerika
C) Asya
D) Avrupa
E) Antartika
AKARSULAR ve ÜZERİNDEKİ
BARAJLAR
Enderun: İç saray
Dersaadet: Başkent
Rüştiye: Ortaokul
İdadi: Lise
Nazır: Bakan
CEVAPLAR:1-B 2-C 3-D 4-B 5-D 6-C 7-C 8-D 9-C 10-D
BİL BAKALIM
Cevaplar
1-Muhtesip 4-Voyvoda 7-Reis’ül Küttap
2-Şehzadegan 5- Kasr-ı Adl 8-Amin Alayı
3-Menzil Teşkilatı 6- Redif
OSMANLI’DA TOPRAKLAR
Vakıf: Sosyal hizmetlere ayrılan toprak
Mevat: Kullanıma elverişsiz topraklar (Bataklık, taşlık vs)
Metruk: Halkın ortak kullanımına açık arazi (Panayır alanı gibi)
Yurtluk: Uç beylerine ayrılan toprak
Ocaklık: Kale ve tersane muhafızlarına ayrılan toprak
Arpalık: Emekliye ayrılan yeniçeri askerlerine ayrılan toprak
Paşmaklık: Padişahın eşi ve kızlarına ayrılan toprak
Mukataa: Geliri doğrudan hazineye aktarılan toprak
Malikane: Savaşlarda üstün hizmet gösterenlere ayrılan toprak
CUMHURBAŞKANLIĞI FORSU
SICAKLIK ve NEM
HAT SANATI
Arapça güzel yazı yazma sanatıdır.
Bu sanatlara uğraşanlara “Hattat” denir. İlk Osmanlı hattatı
Amasyalı Yakut’tur.
En önemli Osmanlı hattatı Şeyh Hamdullah’tır.
Şeyh Hamdullah için “Hattatların Kıblesi” denilmiştir.
Karahisarlı Ahmet, Hafız Osman, Ali Bin Yahya Sofi diğer önemli
Osmanlı hattatlarıdır.
MİNYATÜR SANATI
Çok ince işlenmiş ve küçük boyutlu resimlere ve bu tür resim
sanatına verilen genel addır
Minyatür sanatçılarına “Nakkaş” denir.
Önemli Osmanlı Nakkaşları; Levni, Matrakçı Nasuh, Nakkaş Sinan
Bey(Gül Koklayan Fatih Portesi’ni yapan) ve Haydar Reis’dir.
TEZHİP SANATI
Kitap süsleme sanatıdır.
“Yaldızlama” “Altınlama” sanatı olarak da bilinir.
Tezhip sanatçılarına “Müzehhip” denir. En önemli temsilcisi
Kara Mehmet’tir.
RESİM SANATI
Portresini yaptıran ilk padişah Fatih Sultan Mehmet’tir.
Fatih Sultan Mehmet bu portreyi İtalyan ressam Bellini’ye
yaptırmıştır.
Portresini devlet dairelerine astıran ilk padişah II.Mahmut’tur.
İlk Türk kadın ressam Mihri Müşfik’tir.
İlk resim sergisini açan Şeker Ahmet Paşa’dır.
Osman Hamdi Bey ilk güzel sanatlar okulu olan Sanayi-i Nefise
Mektebi’ni açmıştır.
Osman Hamdi Bey Türk müzeciliğinin kurucusudur aynı zamanda.
MÜZİK SANATI
Ruhsal hastalıkların tedavisinde de kullanılmıştır.
II.Mahmut “Mızıka-i Hümayun”u kurmuştur.
Donizetti Paşa tarafından hazırlanan “Mahmudiye Marşı” Osmanlı
Devleti’nin ilk marşıdır.
Osmanlı Devleti’nde çok önemli bestekarlar yetişmiştir. Bunlardan bazıları;
Hacı Arif Bey, Tamburi Cemil Bey, İsmail Dede Efendi (Itri) ve Zekai
Dede’dir.
Batı tarzında müzik dersi alan ve bu yüzden “Alafranga Padişah” olan
bilinen Sultan Abdülmecit’tir.
III.Selim Suzidilara makamını bulmuştur.
DİĞER SANATLAR
BİL BAKALIM
3- Minyatür sanatçılarına………………………..denir.
6-Gümüş işlemeciliği…………………..dir.
Cevaplar
1-Hat 4-Vitray 7-Malakari
2-Fatih Sultan Mehmet 5-Abdulaziz 8-III.Selim
3-Nakkaş 6-Telkari
MAHKEMELER
Anayasa Mahkemesi
15 üyeden oluşur
En yüksek mahkemedir
Başkanı Zühtü Arslan’dır
Başkanın görev süresi 4 yıldır
Görev süresi dolan başkan tekrar seçilebilir
Başkanı, üyeleri kendi arasından seçer
Üyelerinin görev süresi 12 yıldır
Anayasa Mahkemesi üyesi olabilme yaşı en az 45’tir
Üyelerinin 12’si Cumhurbaşkanı 3’ü TBMM tarafından seçilir
YARGITAY
Yüksek mahkemedir
Osmanlı’daki karşılığı Meclis-i Ahkam-ı Adliye’dir.
Adli yargının temyiz mercidir.
Üyelerini Hakim ve Savcılar Kurulu seçer
Yargıtay başkanını, üyeleri kendi arasından seçer
Yargıtay başkanımız Mehmet Akarca’dır
Başkanın görev süresi 4 yıldır
Görev süresi dolan başkan yeniden seçilebilir
Üyelerinin görev süresi 12 yıldır
Görev süresi dolan üyeler tekrar seçilemez
Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı ve vekilini
Cumhurbaşkanı seçer
DANIŞTAY
Yüksek mahkemedir
Osmanlı’daki karşılığı Şuray-ı Devlet’tir
İdari yargının temyiz mercidir
Üyelerinin 4’te 3’ünü HSK, 4’te 1’ini Cumhurbaşkanı seçer
Danıştay başkanını, üyeleri kendi arasından seçer
Danıştay başkanı Zeki Yiğit’tir (Yeni seçildi)
Başkanın görev süresi 4 yıldır
Görev süresi dolan başkan yeniden seçilebilir
Üyelerinin görev süresi 12 yıldır
Görev süresi dolan üyeler yeniden seçilemez
SAYIŞTAY
Yüksek mahkeme değildir
Siyasi partilerini mali açıdan denetleyen Anayasa Mahkemesi’ne
yardımcı olur
Üyelerini TBMM Genel Kurulu seçer
Başkanını TBMM seçer
Sayıştay başkanımız Metin Yener’dir.
MAHKEMELER SORULARI
1-Anayasa Mahkemesi üye sayısı kaçtır?
A) 9
B) 11
C) 13
D) 14
E) 15
4-HSK Başkanı………………………..’dür
7-Sayıştay Başkanı’nı…………………..seçer.
Cevaplar
1-Anayasa Mahkemesi 4-Abdulhamit Gül 7-TBMM
2-Mehmet Akarca 5-Cemal Mümtaz Akıncı 8- 13 üye
3-12 yıl 6- 6 yıl
MİLLİ MÜCADELE DÖNEMİ
RAPORLARLAR VE BELGELER
HRİSANTOS RAPORU
Paris Barış Konferansı’nda sunulan bir rapordur Hristiyan din
adamı Hrisantos tarafından sunulmuştur
Karadeniz’de özerk bir Pontus Rum devleti kurulmasından
bahsedilmiştir
Bölgede Rum nüfusun Türkler’den fazla olduğu iddia edilmiştir.
SAMSUN RAPORU
Mustafa Kemal’in İstanbul’a gönderdiği rapordur
Bölgedeki karışıklıklara Türklerin değil Rumların ve işgalci
İngilizlerin sebep olduğunu
Türklerin manda ve himayeye karşı olduğunu
İzmir’in işgalinde Yunanlıların haksız olduğunu bildirmiştir
SANDLER RAPORU
Hatay sorunu konusunda yazılan rapordur.
Hatay ve çevresinde Türk nüfusun çoğunlukta olduğu
belirtilmiştir.
RAPORLAR VE BELGELER SORULARI
1-Kuvay-i Milliye ifadesinin yer aldığı ilk belge hangisidir?
A) Amiral Bristol Raporu
B) Milne Hattı Raporu
C) Dr. Esat Işık Raporu
D) Samsun Raporu
E) General Harbourd Raporu
2- Doğu Anadolu’da Türklerin Ermenilerden fazla olduğunu belirten
belge hangisidir? A) Samsun Raporu
B) Brüksel Raporu
C) Milne Hattı Raporu
D) General Harbourd Raporu
E) Amiral Bristol Raporu
ON İKİ ADA
Trablusgarp Savaşı sonrası İtalya ile imzalanan Uşi
Anltaşması sonucu geçici olarak İtalya’ya bırakıldı.
KARASAL İKLİM
• Yazlar sıcak ve kurak, kışlar soğuk ve kar yağışlıdır.
• Ülkemizde en geniş alanda görülen iklimdir.
• Bitki örtüsü bozkırdır.
• Doğal yapı malzemesi kerpiçtir.
• En fazla yağış ilkbahar mevsiminde görülür.
• Konveksiyonel(yükselim) yağış tipi hakimdir.
• İç Anadolu, Güneydoğu Anadolu ve Doğu Anadolu ve Trakya’nın
bir kısmında görülür.
• Temel tarım ürünü tahıllardır.
AKDENİZ İKLİMİ
• Yazlar sıcak ve kurak, kışlar ılık ve yağışlı geçer.
• Tarım mevsimi en uzun olan iklimdir.
• Bitki örtüsü kısa boylu bodur ağaçlardan oluşan makidir.
• Doğal yapı malzemesi taştır.
• En fazla yağış kış mevsiminde görülür.
• Cephe(Frontal) yağışları hakimdir.
• Akdeniz, Ege, Güney Marmara ve Güneydoğu Anadolu’nun
batısında görülür.
• Temel tarım ürünleri turinçgiller, zeytin, üzüm, incir, pamuktur.
KARADENİZ İKLİMİ
• Her mevsim yağışlıdır.
• Yıllık yağış ortalamasının en yüksek olduğu iklimdir.
• Bitki örtüsü ormandır.
• Doğal yapı malzemesi ahşaptır.
• En fazla yağış sonbahar mevsiminde görülür.
• Yamaç(Orografik) yağışları görülür.
• Karadeniz ve Marmara’nın kuzeyinde görülür.
• İklimi yansıtan temel tarım ürünü fındıktır.
TÜRKİYE’DE İKLİMLER SORULARI
Cevaplar:
1-Şukufezar 4- Vakay-ı Tibbiye 7- Takvim-i Vekayi
2-Diyojen 5- Ceride-i Muhakim 8-Mecelle
3-Tercuman-ı Ahval 6- Terakki Muhadderat
AKARSULARIMIZ
GEMİLER
GEMİLER SORULARI
MİLLETLER CEMİYETİ
SALTUKLULAR
Anadolu’da kurulan ilk Türk beyliğidir. Erzurum merkezli
kurulmuştur.
Kurucusu Ebu’l Kasım Saltuk Bey’dir.
Erzurum Ulu Camii ve Mama Hatun Kümbeti önemli eserleridir.
DANİŞMENTLİLER
Kurulan beylikler arasında en güçlüsüdür.
Anadolu Selçuklu Devleti’ni en çok uğraştıran beyliktir.
Danişment Ahmet Gazi tarafından Sivas merkezli kurulmuştur.
Daha sonra Tokat-Kayseri-Malatya çevresinde de hüküm
sürmüştür.
Anadolu’nun ilk medresesi olan Yağıbasan Medresesi en önemli
eserleridir.
Anadolu’da ilk defa para bastıran beyliktir.
MENGÜCEKLİLER
Kurucusu Mengücek Gazi’dir.
Erzincan merkezli kurulmuşlardır.
En önemli eserleri Divriği Ulu Camii ve Darüşşifası’dır.
(UNESCO tarafından korunmaktadır.)
ÇAKA BEYLİĞİ
İlk Türk denizci olarak bilinen Çaka Bey tarafından kurulmuştur.
İzmir merkezli kurulmuşlardır.
Denizci bir beyliktir.
Çaka Bey’in 1081 yılında oluşturduğu donanma Deniz
Kuvvetleri’nin kuruluş tarihi olarak kabul edilir.
ARTUKLULAR
Kurulan beylikler arasında en son yıkılan beyliktir.
Hasankeyf, Mardin ve Harput olmak üzere 3 kola ayrılmışlardır.
Artuklular döneminde önemli bilim insanı El-Cezeri yaşamıştır.
Hasankeyf, Malabadi Köprüsü, Mardin Hatuniye Medresesi önemli
eserlerindendir.
VİLAYET-İ SİTTE
Mondros Ateşkes Antlaşması’nın 24. maddesinde belirtilen 6
ildir. Bu illerde bir karışıklık çıkarsa işgal edileceği
belirtilmiştir. Asıl amaç Doğu’da bu illeri de içine alan bir
Ermeni devleti kurmaktır.
Bitlis
Elazığ Sivas Diyarbakır
Erzurum
Van
ANTLAŞMA VE İMZALAYAN
SORULARI
1) Aşağıdakilerden hangisi Lozan Barış Antlaşması’nı imzalayan heyet
içerisinde yer almaktadır? A- Rauf Orbay
B- Ali Fethi Okyar
C- Rıza Nur
D- Refet Bele
E- Ali Fuat Cebesoy
BOYUNA KIYI
Dağların denize paralel uzandığı yerlerde görülür.
Girinti çıkıntı çok azdır.
Kıyı ile iç kesim arasında ulaşım zordur.
Doğal liman sayısı azdır.
Kıta sahanlığı dardır.
Falezler yaygındır.
Akdeniz ve Karadeniz bölgelerimizde görülür.
ENİNE KIYI
Dağların denize dik uzandığı yerlerde görülür.
Girinti çıkıntı çok fazladır.
Kıyı ile iç kesim arasında ulaşım kolaydır.
Deniz etkisi iç kesimlere kadar girebilir.
Doğal liman sayısı fazladır. Kıta sahanlığı geniştir.
Koy ve körfezler yaygındır.
Ege bölgemizde görülür.
KALANKLI KIYILAR
Ülkemizde Mersin’de görülür.
HUKUK ÇEŞİTLERİ
Bir ülkede yürürlükte bulunan yazılı ve yazısız kuralların
tümüne Pozitif Hukuk denir.
YAPTIRIM TÜRLERİ
CEZA
Yasayı çiğneyen kişiye, yöntemine göre mahkemelerce
uygulanan yaptırımdır.
CEBRİ İCARA
Kişilerin yapmakla yükümlü olduğu durumlarda, davranışlarını
yerine getirmediyse bu davranışın kamu gücü uygulanarak zorla
yerine getirilmesidir.
Askerlik, vergi, haciz, nafaka vs cebri icra örnekleridir.
TAZMİNAT
Hukuka aykırı olarak, başkalarına verilen zararın ödetilmesi
biçimindeki yaptırım türüdür.
Tazminat türleri de kendi içinde ikiye ayrılır.
1) Maddi Tazminat: Mal varlığına yönelik olarak parasal açıdan zarar
vermektir. Mutlak olarak zarar para ile giderilmektedir. 2) Manevi
Taminat: Kişilik hakları, vücut bütünlüğü gibi para ile ölçülemeyen
değerlere verilen zarardır. Bu zarar para ile giderilebileceği gibi her
zaman para da olmayabilir. (Özür, tekzip vs.)
İPTAL
Hukuk kurallarına aykırı bir biçimde yapılmış olan idari işlemin
ortadan kaldırılmasıdır.
HÜKÜMSÜZLÜK
Hukuka ters bir şekilde yapılan işlemin kanunun öngördüğü
şekilde yapılmaması sonucu veya kanuna aykırı olarak
yapılması sonucu hukuki işlem yetkisinin doğmamasıdır.
Hukuki işlemleri, hukukun aradığı şekilde yapmalıyız.
Aksi durumlarda hükümsüzlük ortaya çıkar.
Yapılan bu işlem sonuç doğurmaz, sakattır. Hükümsüzlük
türleri üçe ayrılmaktadır.
1) Yokluk: Hukuki işlemin hiç oluşmaması halidir. Yani
hukuksal işlemin kurucu unsuru eksiktir.
İmam nikahı, imzasız senet vs yokluk kavramına
örnektir.
2) Butlan: Yapılan hukuksal işlemin kurucu unsurları yapılmış
olsa da, içeriğinde yani konusunda hukuka aykırılık olması
durumudur. Yani hukuken işlem var, doğmuştur ama
sakattır.
*Mutlak butlan: Akıl hastası bir kimsenin evlenmesi.
*Nispi butlan: Sarhoşluk anında evlenilmesi.
3) Tek taraflı bağlamazlık: Yapılan hukuki işlemin taraflardan
birisi için geçerli olmaması halidir.
CEVAPLAR:1-B 2- C 3- E 4-D
SEÇİM İLKELERİ
A) Gizli Oy
B) Eşit Oy
C) Tek Oy
D) Genel Oy
E) Seçim Serbestliği
3- Oyların sayımının açık olarak yapılması hangi ilkedir?
A) Seçim Serbestliği
B) Tek Sayım
C) Açık Sayım
D) Tek Dereceli Sistem
E) Seçim Serbestliği
35. Yapımı süren ve ilk yerli savaş uçak gemisi özelliğine sahip
olacak amfibi hücum gemisi TCG Anadolu’dur.
85. 4 kez üst üste Dünya Şampiyonu olan milli güreşçimiz Rıza
Kayaalp’tir.
156. Dünya’da ilk kez toplu taşımayı ücretsiz hale getiren ülke
Lüksemburg’tur.
157. Şubat 2020’de hayatını kaybeden eski Mısır başbakanı Hüsnü
Mübarek’tir.
233. Uzayda 328 gün kalarak “tek bir seferde uzayda en fazla kalan
kadın astronot” unvanını Christina Koch kazanmıştır.
238. “Sophia” adlı robota ilk defa vatandaşlık veren ülke Suudi
Arabistan’dır.
240. 2020 Mayıs’ta çekirge istilası yüzünden OHAL ilan eden ülke
Pakistan’dır.
276. Türkiye’de “Sakin Şehir” ağına dahil olan son yer Bursa’nın
“İznik” ilçesidir.
304. İlk kez uluslararası ödül alan sinema filmimiz “Susuz Yaz”dır.
313. “Gülün Adı” romanı ile ünlü İtalyan yazar Umberto Eco’dur.
340. Tarihte ilk kez Papa tarafından ziyaret edilen Arap ülkesi
Birleşik Arap Emirlikleri’dir.
341. Osmanlı’nın ilk kadın hakları savunucusu Fatma Aliye’dir.
342. İlk Türk arkeolog olarak kabul edilen isim Osman Hamdi
Bey’dir.
418. İlk çocuk felci aşısını geliştiren bilim insanı Jonas Salk’tır.
419. Suyun çekilmesiyle beraber tarihi “Kral Yolu” Muğla’da
ortaya çıkmıştır.
432. Bitcoin’i resmi para birimi olarak kabul eden ilk ülke El
Salvador’dur.
434. 2021 yılında Van Gölü’nde “Küçük Mercan” adlı yeni bir
balık türü keşfedilmiştir.
435. 2021 yılını “Afet Eğitim Yılı” ilan eden bakanlık İçişleri
Bakanlığı’dır.
470. Ünlü bilim insanı Canan Dağdeviren icat ettiği beyin iğnesine
“Aşık Veysel” adını vermiştir.
480. Türkiye’nin ilk prefabrik kar tüneli olan “Karabet Kar Tüneli”
Van’dadır.
23-1.2 milyar dolarlık borcunu ödeyemediği için iflas açıklayan ülke hangisidir?
A) Mısır
B) Yemen
C) Libya
D) Lübnan
E) Irak
39- 4 kez üst üste Dünya Şampiyonu olan milli güreşçimiz kimdir?
A) Taha Akgül
B) Rıza Kayaalp
C) Yakup Bor
D) Kerem Kemal
E) Süleyman Atlı
40-2020 yılına kadar tüm nükleer santrallerini kapatma kararı alan ülke?
A) İran
B) İngiltere
C) Almanya
D) Fransa
E) ABD
68- “Sophia” adlı robota ilk defa vatandaşlık veren ülke neresidir?
A) Çin
B) Suudi Arabistan
C) Katar
D) Hindistan
E) Japonya
98-Yunanistan ile yaşadığı sorundan dolayı başına “Kuzey” ismi getiren ülke
hangisidir?
A) Sırbistan
B) Arnavutluk
C) Makedonya
D) Karadağ
E) Romanya
100- Dünya’da ilk kez toplu taşımayı ücretsiz hale getiren ilk ülke hangisidir?
A) İsviçre
B) Danimarka
C) Lüksemburg
D) İzlanda
E) İrlanda
Taktik 6:
Anlatım Özellikleri:
1.“BETİMLEME(TASVİR ETME):
Betimlemede gözlemlerin okurun gözü önünde canlanacak biçimde
olması gerektiğini, bu anlatım biçiminde niteleme sıfatlarının çokça
kullanıldığını, bir yerin ya da bir kişinin genellikle dış görünüşünün
anlatıldığını, hareketin olmadığını, kısaca betimlemenin sözcüklerle
resim çizme işi olduğunu unutmayın!
Örnek: (Adamın üzerinde açık mavi bir pardösü vardı. Kirli ve
birazda eski bu pardösünün üzerindeki açık kırmızı ve temiz atkı bir
çelişki gibi görünüyordu.)
2. “ÖYKÜLEME: Öyküleme, tasarlanan ya da yaşanan bir olayın
anlatımıdır. Roman, hikaye ve masalların anlatımı öyküleyici anlatım
biçimindedir. Öykülemede bir olay, hareket olduğunu unutmayın!
5. Özel ada dahil olmayan ili, ilçesi, köyü küçük harfle başlar.!!
İzmir ili
Konak ilçesi
İstanbul ili
Çile köyü
6. Dağ, deniz, göl, ova, ırmak adları büyük harfle yazılır.
Konya Ovası Ege Denizi
Van Gölü
7. Dağ, deniz, göl, ova, ırmak adları büyük harfle yazılır. Gelen ek kesme
işaretiyle ayrılır.
Konya Ovası’nın
Van Gölü’nün
8.Kurum, kurul ve kuruluş adları büyük harfle yazılır.
Türk Dil Kurumu
İstanbul Üniversitesi
Milli Eğitim Bakanlığı
9. Kurum, kurul ve kuruluş adlarına gelen ekler kesme işaretiyle
ayrılmaz. Tek istisnası!! Avrupa Birliği’ne , Avrupa Birliği’ne
24. Yön adları özel adın başında olursa büyük sonunda olursa küçük
harfle yazılır.
Kuzey Afrika (büyük ) Afrika’nın kuzeyi (küçük)
25. Ara yönler bitişik yazılır.
Kuzeybatı
güneybatı
26. Şey her zaman ayrı yazılır.
Bir şey,
çok şey
27. Din ve mitoloji ile ilgili özel adlar büyük harfle başlar.
Tanrı
İlah
Allah
28. Tanrı, Allah, İlah sözleri özel ad olarak kullanılmadıklarında küçük
harfle başlar.
Müzik dünyasının ilahı
Eski Yunan tanrıları
35. Bir yere özgü şeyler taşınabilirse küçük, taşınamazsa büyük harfle
başlar.
36. Dereotu, çöreotu, semizotu bitişik diğer bütün otlar ayrı yazılır.
44. Doğu ve batı sözcükleri düşünce, hayat tarzı, politika vb. anlamlar
bildirdiğinde büyük harfle yazılır.
Batı medeniyeti
Doğu mistisizmi
54. Saatlerin arasına iki nokta değil, tek nokta konur. 21.00 18.15
İSTİSNA: Çek, senet, fatura vb. işlemlerde sayılar bitişik yazılır.
Altmışbeşmilyon
Sekizyüzseksenaltıbin
55. Somut olarak yer bildirmeyen “alt, üst, üzeri” sözcükleri bitişik
yazılır.
Bilinçaltı
Akşamüzeri
Olağanüstü
Şuuraltı
56. Somut olarak yer bildirirse “alt, üst, üzeri” sözcükleri ayrı yazılır.
Tepe üstü
Böbrek üstü Su altı
Deri altı
57. Sıfat fiil ekleriyle kurulan kalıplaşmış birleşik kelimeler bitişik yazılır
Dalgakıran
Kuşkonmaz
Gökdelen
Demirkapan
Çöpçatan
Sıfat Fiil Şifre: ANASIMEZARDİKECEKMİŞ
58. Bir veya iki ögesi emir kipiyle kurulan kalıplaşmış kelimeler bitişik
yazılır.
Albeni
Ateşkes
Çalçene
Kapkaç
Örtbas
Çekyat
Tutkal
Yapboz
61. “Ağa, baba, bey, hanım, efendi” vb. sözcüklerle kurulan bitişik
kelimeler
Beyefendi
Hanımefendi
Hacıağa
Ağababa
Paşababa
Hanımanne
62. Renk adlarıyla kullanılan bitki, hayvan veya hastalık adları bitişik
yazılır.
Karadut
Sarıçiçek
Alabalık
Beyazsinek
Bozayı
Maviküf
Hayvan Adları:
Köpek balığı
Ada balığı
Kılıç balığı
Dil balığı
Sonuçta hepsi balık anlam değişikliğine uğramamış ayrı yazılır.
Bitki adları:
Yüksük otu
Ayrık otu
Çörek otu
Beşparmak otu
Güzelavrat otu
Sonuçta hepsi ot anlam değişikliğine uğramamış ayrı yazılır.
İstisna: Dereotu, semizotu, çöreotu bitişik yazılır.
A) Anayol B) Anadil
C) Anayasa D) Anadüşünce
2.
1. O filmi bende izlemiştim.
2. Resimlerin hepsini dosyada saklıyoruz. 3. Arkadaşlarda
toplanacağız bugün.
4. Gelde onun söylediklerine inan.
A) 2 ve 4 B) 1 ve 2
C) 3 ve 4 D) 1 ve 4
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4
11. (1) Nemrut’ta ay tutulmasını izledik. (2) Batı Karadeniz’de yağmuru dinledik.
(3) Marmaris’te Gökçebeyli Köy’ünde zeytin topladık. (4) Efes Harabeleri’ni
turistlerle dolaştık.
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4
A) 8 B) 5 C) 2 D) 1
14.
1. Annesi de bizimle sinemaya gelecekmiş.
2. Evde gözleme de yapabilmesi çok şaşırtıcı.
3. Gözden uzak olan gönüldende uzak olur. 4. Mart ayınıda çok severim.
A) 2 ve 4 B) 1 ve 2
C) 3 ve 4 D) 1 ve 4
A) Havva’nın Üç Kızı
B) Bahar ve Kelebekler
C) İstanbul’un Bir Yüzü
D) Ayaşlı ve Kiracı’ları
18. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde sayıların yazımı ile ilgili bir yanlışlık
yapılmıştır?
19. (1)Bu işten de bıktı hemen. (2) Böyle olacağını biliyordum. (3) Maymun
iştahlının biriydi. (4) Onun bir yer de uzun süre çalıştığı görülmemiştir. (5) Gelde
sinirlenme şimdi.
A) 1 ve 3 B) 3 ve 4
C) 4 ve 5 D) 2 ve 4
A) alfabe B) alabora
C) anane D) anfi
YAZIM KURALLARI - 1
CEVAPLAR
1.C 2.D 3.A 4.B 5.B 6.B 7.C 8.C 9.B 10.C 11.A 12.C 13.C 14.C 15.A 16.C 17.D 18.B 19.C 20.D 21.A 22.D
YAZIM KURALLARI 2
2.
1. Bilgi yarışmasında kız kardeşimde dereceye girdi.
2. Havuzda yüzerken de dikkatli olmalıyız.
3. Arkadaşlarda parti yapacağız bugün. 4. Yüksek lisansı yurt dışında mı yaptın?
6. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yön adlarının yazımıyla ilgili bir yazım yanlışı
vardır?
7. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde sayıların kullanımı ile ilgili bir yazım yanlışı
yapılmıştır?
13. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde “ki” bağlacının yazımıyla ilgili bir yazım yanlışı
yapılmıştır?
16. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde büyük harflerin kullanımıyla ilgili yazım yanlışı
yapılmıştır?
18. Aşağıdaki cümlelerde yer alan "ki" lerden hangisi, sözcükten ayrı yazılmalıdır?
19. "de" bağlacı ve "mi" soru edatı, kendinden önceki kelimeye bitişik yazılmaz.
Aşağıdakilerin hangisinde, bu kurala uyulmadığından yazım yanlışı
yapılmıştır?
20. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yön adlarının yazımıyla ilgili bir yanlışlık
yapılmıştır?
21. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde büyük harflerin yazımıyla ilgili bir yanlışlık
yapılmıştır?
CEVAPLAR
1.D 2.A 3.D 4.B 5.C 6.A 7.A 8.D 9.D 10.B 11.D 12.C 13.D 14.A 15.C 16.B 17.A 18.D 19
.D 20.A 21.D
YAZIM KURALLARI 3
1. Aşağıdakilerin hangisinde “Konuyu anlamıyan var mı?” cümlesine benzer bir yazım
yanlışı vardır?
A) Bu peynir ekşimiş.
B) Bu adamı bir yerden tanıyacağım ama...
C) Sokaklar da ne çok insan var. D) Kuşumu gören oldu mu?
3. (1) Herhangi bir işi yoktu. (2) Bu yüzden bir şeyler yapmak istedi. (3) Biraz
düşündü. (4) Sonra birkaç adım attı.
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4
5.
1.Onbaşı
2.On binlerce
3.Okuryazar
4.Orta öğretim
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4
6. “Gökbilim ve coğrafya ile ilgili konuların anlatımında, dünya ile öteki gezegen
adları, güneş ve ay sözcükleri büyük harfle başlar.”
9.
1. Uludağda bir hafta kaldık.
2. Otel fiyatları seksendokuz liraydı.
3. Kayak yapmak için ders aldık. 4. Teleferik seyahati ilginçdi.
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4
11. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde kısaltmalarla ilgili bir yazım yanlışı vardır?
13. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde büyük harflerin kullanımı ile ilgili yazım yanlışı
vardır?
A) Ağızın içi
B) Nehrin yatağı
C) Traktörün freni
D) Asfaltın onarımı
19.
1. Bu şehri adım adım geziyorum.
2. Saatlerce elele dolaştık.
3. Aşağı yukarı bir saate geleceğim. 4. Annemlere güle oynaya gitti.
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4
YAZIM KURALLARI – 3
CEVAPLAR
1.A 2.C 3.D 4.C 5.D 6.B 7.D 8.C 9. C 10.D 11.D 12.A 13.D 14.D 15.B 16.D 17.A 18.A 19. B 20.A 21.B
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4
A) Hayin B) Kiler
C) Kuaför D) Laboratuvar
A) çarşamba - proğram
B) mart - çarşamba
C) proğram - mart
D) sabırsızlıkla – mart
13.
Kurallar:
14.
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4
15. “3 Haziran 2011 tarihinde yapılan YGS de göstermiştir ki Türkçe soruları git
gide zorlaşmaktadır.”cümlesindeki yazım yanlışı aşağıdakilerden hangisiyle
giderilebilir?
A) illüzyon B) konservatuvar
C) tehtit D) seyahat
CEVAPLAR
1.D 2.C 3.B 4.B 5.A 6.A 7.D 8.A 9.C 10.C 11.B 12.A 13.D 14.D 15.C 16.D 17.A 18.C 19.C
CÜMLEDE ANLAM
ÖN YARGI (PEŞİN HÜKÜM): Bir olay veya kişi hakkında önceden karar
vermektir. Ön yargı olumlu veya olumsuz olabilir.
Örnek:
YAKINMA: Herhangi bir durum, olay ya da kişiyle ilgili olarak dert yanma,
sızlanma, şikayette bulunmaktır.
Örnek: Çocuğunuz az çalışıyor, ders dinlemiyor.
SİTEM: Bir kişi, durum ya da söz karşısında hissedilen kırgınlık, alınganlık
gibi duyguların öfkelenmeden ifade edilmesidir.
Örnek: Bizi düğüne çağırmadılar, alacakları olsun.
ÖNERİ: Bir konuya çözüm getirmek için öne sürülen düşünce veya tekliftir.
Örnek: Biraz daha çalışırsanız daha iyi olur.
BEĞENME: Bir şeyi iyi ve güzel bulma, ondan hoşlanma, onu takdir
etmedir.
Örnek:
CÜMLEDE ANLAM - 1
A) Hayıflanma B) Şaşırma
C) Uyarma D) Ön yargı
3. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde “olmamış bir eylem, olmuş gibi” kabul edilmiştir?
A) Sitem - beğenme
B) Hayıflanma - özlem
C) Şaşırma - beğenme
D) Beğenme – hayıflanma
5. (1) Stres insanın içindeki tüm huzuru tüketir.(2) Bu nedenle de insanları olumsuz
olarak etkiler. (3) Bunun için kullanılan ilacın dozunu ayarlayabilirsiniz. (4) Aksi
halde derdiniz artar, mutluluğu arar durursunuz.
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4.
6.
Ah bu kadrini bilmediğim günler
Koklamadan attığım gül demeti
Suların sebil ettiğim çeşme
A) Pişmanlık B) Üzülme
C) Özlem D) Kızgınlık
10. Aşağıdakilerin hangisinde hem olumlu hem de olumsuz eleştiri söz konusudur?
A) Öykünün dili oldukça akıcı ama bazı sözcükler yerli yerinde değil.
B) Düzenli çalışmayı öğrenemedi, rastgele çalışıyor.
C) Eser inandırıcılıktan uzak, anlatımda çok fazla abartı var. D) Resim çok canlı,
renk uyumu mükemmel.
13. (1) Mozart’ın bir peri masalından farksız olan “Sihirli Flüt’ü, yönetmenin elinde
daha da büyülü bir havaya kavuşmuş. (2) Opera sahnesine eski Mısır’ı düşündüren
renkte dekorlar yerleştirilmiş. (3) Bu dekorlarda piramitler tüm görkemleriyle
gözler önünde. (4) Kostümlerde de Mısır renklerinden oluşan soyut bir görüntü
egemen.
“Sihirli Flüt” ile ilgili parçada numaralarla verilmiş cümlelerin hangilerinde bir
“beğeni” dile getirilmiştir?
A) 1 ve 2 B) 1 ve 3
C) 3 ve 4 D) 2 ve 3
14. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde diğerlerinden farklı bir anlam ilişkisi vardır?
A) Anahtarı kaybettiği için çilingir çağırdık. B) Sınavda başarılı olmak için gece
gündüz çalışıyordu. C) Çok çabuk sıkıldığı için konuyu hızlı anlatıyorum.
D) Yükseklik korkusu olduğu için yukarı çıkmak istemiyor.
A) Özlem - beğenme
B) Beğenme - şaşırma
C) Sitem - beğenme
D) Varsayım – şaşırma
16.
1. Yazın ne kadar güzelmiş
2. Sana haksızlık yaptılar
3. Derste not tutsan iyi olur 4. Ne kadar farklı biriymiş!
CÜMLEDE ANLAM – 1
CEVAPLAR:
1.A 2.C 3.B 4.D 5.C 6.D 7.B 8.D 9.C 10.A 11.D 12.D 13.B 14.B 15.B 16.B 17.B 18.A 19.D 20.B
CÜMLEDE ANLAM - 2
4.
1. Tut ki seni aramadı, ne yapacaksın.(Varsayım)
2. Bu hafta o filme gideceğiz galiba. (Olasılık)
3. Göreceksin bu işler yetişmeyecek. (Ön yargı)
4. Tekrar ederek çalışırsan daha iyi olur. (Yakınma)
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4
5. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde “onaylatma” anlamı vardır?
8.
1. Küçük
2. başlangıcıdır
3. büyük
4. fırsatlar
5. hamlelerin
A) 1-5-3-4-2 B) 1-4-3-5-2
C) 4-3-5-1-2 D) 3-4-1-5-2
9. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde “ön yargı” söz konusudur?
10. “Hangi dağda kurt öldü de sen kitap okuyorsun!” Cümlesinde “alay” ile
birlikte hangi anlam vardır?
A) Azarlama B) Şaşma
C) Sistem D) Kızma
11.
1. Gürültü, insan yaşamında verimi düşüren en önemli nedenlerden biridir.
2. Gürültünün insan sağlığı üzerindeki olumsuz etkisi tartışma götürmez.
3. Sessiz ortam, insanın daha üretken olmasına olanak tanır. 4. Gürültünün,
insanlar arasındaki iletişime zarar verdiği gerçektir.
A) 1 ve 3 B) 2 ve 3
C) 3 ve 4 D) 1 ve 4
12.
1. Atatürk çok yönlü bir liderdi.
2. Sanata ve sanatçıya büyük önem vermiş, sanatın tüm dallarının gelişmesi için
özel bir çaba göstermiştir.
3. Kurtuluş Savaşı’nın zaferler kazanmış komutanı, yeni bir devlet kurarken güzel
sanatları da ihmal etmemiştir.
4. Fırsat buldukça sanatsal etkinlikleri izlemiş, sanatçıları yüreklendirici
konuşmalar yapmıştır.
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4
13. “Böyle güzel havalarda dışarıya çıkıp gezerim.................”
15. “Sınav sonuçlarını öğrenince mutlu oldu.” Cümlesindeki anlam ilişkisi aşağıdaki
seçeneklerin hangisinde görülür?
A) Eğer dilde bir yenileşme ve dili kurtarma gibi bir çabamız varsa öncelikle
kavramları doğru ifade eden adları bulup yerine kullanırız.
B) Senin yaşamımıza kattığın renk ve ışık bize hala yaşama coşkusu veriyor.
C) Sevginin yalnızca sözünü edenlerle onu yaşayanlar arasındaki farkı görmek
zor değildir.
D) Bir tartışma ortamına girdiğinde düşünceni açıkça savunabilmek için
çalışmalısın.
18. Aşağıdakilerin hangisinde koşul gerçekleşse de yargının gerçekleşmesi mümkün
değildir?
CÜMLEDE ANLAM - 2
CEVAPLAR:
1.A 2.C 3.A 4.D 5.C 6.D 7.C 8.B 9.A 10.B 11.A 12.B 13.C 14.A 15.B 16.A 17.A 18.C 19.B
FİİLİMSİLER(EYLEMSİ)
FİİLİMSİLER : Fiillerden türeyen, cümlede “ ad, sıfat ve zarf ”
olmalarının yanı sıra eylem (fiil) anlamalarını da kaybetmeyen, fakat
fiiller gibi çekime girmeyen sözcüklere fiilimsi denir.
FİİLİMSİLERİN ÖZELLİKLERİ
1. Fiil kip ve kişi eklerini almazlar, yani fiiller gibi çekime girmezler.
2. Fiilimsilerin olumsuzu yapılabilir.
3. Fiilimsiler isim çekim eklerini alabilirler.
4. Fiilimsiler cümlede doğrudan yüklem olamazlar. Yüklem olabilmeleri için
ek fiil almaları gerekir.
5. Fiilimsiler, bulundukları cümleyi birleşik yapılı hale getirir.
6. Fiilimsiler birleşik cümlelerde yan cümle kurarlar.
7. Fiilimsi ekleri yapım ekidir.
İsim filler, fiillere getirilen “-me, -ma, -mek, -mak, -ış, -iş, -uş, -üş” ekleriyle
yapılırlar.
NOT: İsim fiil eki olan “–me, -ma” ile olumsuzluk eki olan “–me, -ma” yı
birbirine karıştırmamaya da dikkat etmemiz gerekir
Örnekler:
Örnekler:
ÖNEMLİ: İsim fiil ve sıfat fiil ekleriyle türetilen bazı kelimeler kalıplaşarak
fiilimsi özelliklerini kaybeder ve kalıcı isim olurlar. Bu eklerle yapılan bir
kelimenin kalıcı isim olup olmadığı ancak cümle içindeki kullanımına bakılarak
anlaşılır. Kalıcı isim durumuna gelmiş olanların olumsuzu yapılamaz, bu da
ayırıcı bir özelliktir.
Örnekler:
2. ZARF FİİLLER Fiillere getirilen “-ken, -alı (-eli), -madan (-meden ), -ince
(ınca, -unca, -ünce), -ip (-ıp, -up, -üp), -arak (-erek), -dıkça (-dikçe, -dukça,
dükçe, -tıkça, -tikçe, tukça, -tükçe), -e… -e (-a… -a), -r… -maz (-r… -mez),
casına (-cesine), -meksizin (-maksızın) ekleriyle yapılan fiilimsilerdir.
EKLERİ: ASİYE/-KEN/(Y)ALI/-E/-MADAN/-İNCE/-İP/-ARAK
LA/DIKÇA
Örnekler:
» Çocuklar güle oynaya evlerine gittiler. (durum)
FİİLİMSİLER
4. Aşağıda verilen cümlelerin türleri yay ayraç içinde belirtilmiştir. Buna göre hangi
seçenek yanlıştır?
A) Ederek
B) Yorumlayarak
C) Anlatmalı
D) Vermeyi
A) 2 B) 3 C) 4 D) 5
14. Aşağıda verilen cümlelerin hangisinde ek fiil alarak yüklem olmuş fiilimsi vardır?
15. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde zarf- fiil, cümleye koşul anlamı katmıştır?
A) Sınavı çalışarak kazandı.
B) Gelir gelmez mutfağa girdi.
C) İşim bitince gidebiliriz.
D) Durmadan bir şeyler anlatıyoruz.
17.
Montaigne, o hoş sohbet insan
Bazen derin, bazen sudan
Şüphe etmesini bilmiş.
Burnu bile kanamadan
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4
FİİLİMSİLER – 1
CEVAPLAR:
1.A 2.C 3.A 4.C 5.B 6.A 7.C 8.C 9.B 10.C 11.D 12.D 13.A 14.B 15.C 16.A 17.C 18.A 19.C 20.D 21.C 22. A
FİİLİMSİLER -2-
Buna göre, aşağıdaki cümlelerin hangisinde birden fazla yan cümlecik vardır?
A. Gelen B. Satmak
C. Koşup D. Suçlama
A) -arak -mış
B) -an-ış -ma
C) -mak-ası
D)-ıp-madan -ınca
7. Aşağıda atasözlerindeki fiilimsiler yay ayraç içinde belirtilmiştir. Buna göre hangi
seçenekte yanlışlık yoktur?
A) 1 ve 4
B) 2 ve 3
C) 2 ve 4
D) 4 ve 5
9. Şarkı, bir yavru kuşun şarkısıydı. Yaşlı kadının o güne kadar duyduğu belki de
en güzel sesti. Şarkısı bittikten sonra küçük kız, kadına birkaç söz söylemeyi
unutmadı.
A) 1 B) 2 C)3 D) 4
A) doğuşunu B) büyük
C) zevkle D) seyrediyorum
11. Aşağıdakilerden hangisinde isim-fiil (mastar) kullanılmamıştır?
A) Geziye gitmeyi çok istiyorum.
B) Şiir okuyuşunu beğenmedim.
C) Size gelmek, uzun uzun konuşmak istedim. D) Kayaların üzerine oturup denizi
seyretti.
17. Aşağıdaki altı çizili fiilimsilerden hangisi bir varlığın niteliği olmuştur?
FİİLİMSİLER – 2-
CEVAPLAR:
1.D 2.A 3.C 4.C 5.A 6.D 7.A 8.B 9.C 10.A 11.D 12.D 13.C 14.D 15.D 16.D 17.C 18.C 19.D
ÖN ADLAR (SIFATLAR )
Adların önüne gelerek onları çeşitli yönlerden niteleyen ve belirten sözcüklere ön
ad denir.
1) İşaret Sıfatları
2) Sayı Sıfatları
3) Belgisiz Sıfatlar
4) Soru Sıfatları
NİTELEME SIFATLARI
Adların durumunu, biçimini ve rengini bildiren ön adlardır. Adlara sorulan
“nasıl?” sorusunun cevabı niteleme sıfatını verir.
güzel insanlar siyah elbise köşeli kutu
( durum) (renk) (biçim)
BELİRTME SIFATLARI
1- İŞARET ÖN ADLARI: Varlıkların yerini işaret yoluyla belirten ön adlara
denir.
“Bu, şu, o, öteki, beriki, ileriki” gibi kelimelerin adların önüne getirilmesiyle
meydana gelir. Adlara sorulan “hangi” sorusu işaret ön adını verir.
SIFATLAR
3.
Öyle günler var, öyle anlar var bitmeyen
Nasıl bir ışık emmişler ki sevginizden
Ansızın başka bir yüzle kopmuşlar
Büyük ırmaktan, ayrı düşmüşler desteden
A) I B) II C) III D) IV
11. Aşağıdaki cümlelerde altı çizili sözcüklerden hangisi bir varlığı nitelemiştir?
14. “Geç gelen öğrenci arkaya oturacak.” Cümlesinde altı çizili sözcüğün görevdeşi
aşağıdakilerden hangisinde vardır?
SIFATLAR
CEVAPLAR
1.D 2.D 3.D 4.A 5.D 6.A 7.C 8.A 9.B 10.B 11.A 12.B 13.B 14.D 15.B 16.B 17.D 18.D 19.D 20.C 21.B
ZAMİR(ADIL)
ZAMİR (ADIL) : İsim olmadıkları hâlde isim gibi kullanılan, isimlerin
yerini tutan kelimelere zamir denir. İkiye ayrılır
Belgisiz Zamirler: İsimlerin yerini belli belirsiz, kesin olmayacak şekilde tutan
zamirlerdir. Başlıca belgisiz zamirler şunlardır: “Bazısı, kimi, çoğu, hepsi,
birkaçı, birçoğu, tümü, tamamı, herkes, hiçbiri, biri, falan, şey ...”
Soru Zamirleri: İsimlerin yerini soru yoluyla tutan zamirlerdir. Esas soru
zamirleri “kim” ve “ne” dir. Soru zamiri olarak kullanılabilecek diğer sözcükler
şunlardır: “Kim, ne, nere, nereye, nerede, nereden, kime, kimde, kimden, kimi,
kaçı, kaçımız, hanginiz ...”
“Annem sana ne dedi?” “Bu
çocuk da kim?
“Şimdi nereye gidiyoruz?”
EK DURUMUNDAKİ ZAMİRLER
İSİM- ZAMİR
5. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde hem iyelik eki hem de hal eki almış bir isim
kullanılmıştır?
6. Aşağıda cümlelerin hangisinde hem topluluk ismi hem özel isim vardır?
7. Tür adları tekil bile olsa kimi zaman çoğul anlam taşır.
10. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde soru anlamı sağlayan sözcük bir isim yerine
geçmiştir?
13. İlgi zamiri olan “ki” kullanıldığı cümlelerde bir ismin yerini tutabilir.
15. “O” sözcüğü sıfat olarak kullanılabileceği gibi kişi ve işaret zamiri olarak
da kullanılabilir. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde “o” sözcüğü işaret zamiri
olarak kullanılmıştır?
18. Bir işi, kimsenin kusur bulamayacağı kadar kusursuz yapmak isteyen insan,
hiçbir şey yapamaz.
19.
Bu yolda herkes bir ey delikanlı
Diriler şerefli ölüler şanlı Yurt
için dövüşen başı dumanlı
Her zaman bu şandan, o şana gider.
İSİM - ZAMİR - 1
CEVAPLAR
1.C 2.C 3.A 4.C 5.D 6.A 7.A 8.A 9.B 10.C 11.B 12.A 13.A 14.A 15.B 16.A 17.A 18.A 19.D
ZARFLAR (BELİRTEÇLER)
Eylemlerin, eylemsilerin, sıfatların ya da kendi türünden sözcüklerin
anlamlarına etki eden sözcüklere zarf (belirteç) denir UYARI: :
Zarflarla sıfatlar çok sık karıştırılır. Bunu önlemek için zarf veya sıfat
olabilecek sözcüğün etki ettiği sözcüğe bakmak gerekir. Etkilenen sözcük
isim ise sıfat, isim değilse zarftır.
1. Zaman Zarfları:
Eylemleri ve eylemsileri zaman yönünden belirten zarflardır. Sorusu Ne zaman?
3. Soru Zarfları:
Eylemleri veya eylemsileri soru yoluyla etkileyen zarflardır.
5.Yer-Yön Zarfları:
Eylem veya eylemsileri yer-yön bakımından belirten zarflardır. Sorusu Nere?
ZARFLAR
1. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ikileme zarf görevinde kullanılmıştır?
A) sabah - içeriye
B) çocuklar - sabah
C) sabah - yavaş yavaş içeriye
D) sabah - yavaş yavaş
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4
A) O düğünde ne giymişti?
B) Yaptığın alışverişte ne aldın?
C) Piknikte ne yediniz?
D) Bana sabahtan beri ne bakıyorsun?
11. “Miktar bildiren zarflar sıfatla birlikte kullanılırsa sıfatı etkileyen zarf olur.”
Yukarıdaki açıklamaya göre aşağıdaki cümlelerin hangisinde sıfatı etkileyen zarf
kullanılmıştır?
12. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde zarfı etkileyen başka bir zarf vardır?
13. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde eylemi miktar bakımından etkileyen bir sözcük
vardır?
14. “Eve kısa yoldan hızlıca gittik.” cümlesinde hangi sözcük türünün örneği yoktur?
A) Sıfat B) Zarf
C) İsim D) Zamir
19. Aşağıdaki cümlelerin hangisindeki altı çizili sözcük yer-yön zarfı değildir?
22. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde altı çizili sözcük zarf görevinde kullanılmıştır?
ZARF (BELİRTEÇ)
CEVAPLAR
1.C 2.D 3.A 4.D 5.C 6.C 7.D 8.B 9.D 10.B 11.B 12.A 13.B 14.D 15.D 16.A 17.D 18.C 19.C 20.A 21.B 22.A
EDAT (İLGEÇ)
Tek başına anlamı olmayan, başka sözcüklerle birleşerek yeni anlam
ilgileri kuran, kullanıldığı cümlede anlam ve görev kazandıran
sözcüklere edat (ilgeç) denir.
Dilimizde en sık kullanılan edatlar şunlardır: ile, için, gibi, göre,
kadar, dek, değin, denli, -e doğru, -e rağmen, -den başka, -den dolayı, den
beri, yalnız, ancak, sadece…
Örnek:
• Eskiden ekinler orak ile biçilirdi.
• Masa tenisi oynamak için raket aldım.
• Annesi gibi güzel yemekler yapabiliyordu.
• Barajlardaki su ancak bir sene yeter.
• Bu yıl yalnız sınavlarını düşünmelisin.
• Sabaha dek bilgisayarın başından kalkmamış.
• Akşama doğru acıkmaya başladım.
BAĞLAÇ
Tek başına anlamı olmayan, cümle içerisinde eş görevli sözcük ve sözcük
öbeklerini veya cümleleri birbirine bağlayan sözcüklere bağlaç denir.
Dilimizde en sık kullanılan bağlaçlar şunlardır: ve, ile, veya, veyahut, ya
da, de/da, dahi, ama, fakat, lakin, ancak, yalnız, oysaki, hâlbuki, çünkü, bile, ki,
madem, eğer, şayet, ise, ne… ne, ya… ya, hatta, meğer, üstelik… Örnek:
Örnek:
Örnek:
EDAT-BAĞLAÇ-ÜNLEM
1. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ünlem cümleye “usanma” anlamı katmıştır?
A) Sıfat vardır.
B) Edat kullanılmıştır.
C) Ad takımı vardır.
D) Birden fazla bağlaç kullanılmıştır.
5.
Yıllardan beridir ağaran teller
Bu akşam parıldar şakaklarında
Bu gece ömrümün en son demi, der
Büsbütün ağarsın varsın yarın da
A) İlgeç B) Bağlaç
C) İşaret zamiri D) Ad
10. Aşağıdakilerin hangisinde “de, da” bağlacı, cümleye “başkalarının yanı sıra” anlamı
katmıştır?
A) Edat B) Zamir
C) Bağlaç D) Sıfat
CEVAPLAR
1.B 2.B 3.C 4.A 5.C 6.B 7.C 8.B 9.B 10.D 11.C 12.D 13.C 14.B 15.A 16.C 17.A 18.B 19.B 20.B
İSİM (AD)
Varlıkları, kavramları, duygu ve düşünceleri, çeşitli durumları karşılayan
sözcüklere isim (ad) denir. İsimleri aşağıdaki tabloda verilen başlıklar
altında inceleyebiliriz.
1) Özel İsim
Tek olan, diğer varlıklara benzemeyen varlıkları karşılayan isimlere özel isim
denir. Bu isimler, varlıklara sonradan verilmiştir ve söylendiği zaman onu
tanımamızı sağlar.
Örnekler:
• Kişi isimleri: Mustafa Kemal Atatürk, Cem Yılmaz, Arda Turan, Zeki
Müren…
• Hayvanlara verdiğimiz isimler: Boncuk, Minnoş, Çomar…
• Kıta, devlet, millet isimleri: Avrupa, Asya, Türkiye, Japonya,
Fransız…
• Bölge, şehir, ilçe, cadde vb. isimleri: Ege Bölgesi, İzmir, Konak, Vatan
Caddesi…
• Dil, din, mezhep isimleri: Türkçe, İngilizce, İslamiyet, Hristiyanlık…
• Eser (kitap, dergi, gazete vb.) isimleri: Nutuk, Bilim Çocuk,
Hürriyet…
• Göl, deniz, dağ, tarihi yapı isimleri: Van Gölü, Ege Denizi, Erciyes
Dağı, Anıtkabir…
• Kurum, dernek, işletme isimleri: Türk Dil Kurumu, Kızılay, İzmir
Atatürk Lisesi, Güven Bakkal, Şifa Eczanesi…
Not: Özel isimlerin ilk harfleri daima büyük yazılır.
Not: Özel isimlere getirilen çekim ekleri kesme işareti ile ayrılır.
Not: Özel isimlere gelen yapım ekleri ve yapım eklerinden sonra gelen çekim
ekleri kesme işareti ile ayrılmaz! (Örnek: Türkçenin, Ankaralı…)
1) Somut İsim
Beş duyu organımızdan en az biriyle algılayabildiğimiz varlıkları karşılayan
isimlere somut isim denir.
Örnek:
2) Soyut İsim
Beş duyu organımızdan hiçbiriyle algılayamadığımız varlıkları karşılayan
isimlere soyut isim denir.
Örnek: Hayal, rüya, sevgi, özlem, korku, kaygı, adalet, mutluluk, bilgi, günah,
iyilik, umut, cesaret…
Not: Cümle içinde somut isimler soyut isim, soyut isimler ise somut isim olarak
kullanılabilir.
Örnek:
1) Tekil İsim
Sayı bakımından sadece bir tane olan varlıkları karşılayan isimlere tekil isim
denir.
Not: “-lar/-ler” eki sözcüğe çoğul anlamı dışında başka anlamlar da katabilir.
Millet anlamı katabilir: Türkler, İngilizler, Japonlar… Yaklaşık
anlamı katabilir: Beş yaşlarında bir çocuğu var.
Aile anlamı katabilir: Bu akşam Bülent Beyler bize gelecek.
“Her” anlamı katabilir: Sabahları spor yaparım.
3) Topluluk İsmi
Çoğul eki (-lar/-ler) almadığı halde aynı türden birden fazla varlığı bulunduran
isimlere topluluk ismi denir. Topluluk isimleri biçimce tekil, anlamca çoğuldur.
Örnek: Deste, düzine, kurul, tabur, ordu, millet, takım, ekip, orman, meclis, sürü,
demet, bölük…
Not: Bir sözcük cümle içinde tekil, çoğul veya topluluk ismi olarak kullanılabilir.
Örnek:
A) İSİM TAMLAMASI
En az iki ismin bir araya gelmesiyle oluşan söz öbeklerine isim tamlaması
denir. İsim tamlamaları iki unsurdan oluşur:
1. Unsur 2. Unsur
Tamlayan (–ın/-in/-un/-ün) Tamlanan (–ı/-i/-u/-ü)
Örnek:
• Evin yolu * Ağacın dalı * Havuzun dibi
Örnek:
Örnek:
B) SIFAT TAMLAMASI
Sıfatların, isimlerin önüne gelerek oluşturdukları söz öbeklerine sıfat
tamlaması denir.
Örnek:
• Mavi bere * Uzun yol * Büyük ağaç * Üç çocuk
• Kırmızı elbise * Yuvarlak masa * Çalışkan öğrenci * Rengârenk ışık
1. Aşağıdaki cümlelerin hangisindeki altı çizili söz grubu isim tamlaması değildir?
5. (I) Aynanın önüne durmuştu. (II) Akşam karanlığı, siyah bir su gibi,
omuzlarından akıyordu. (III) Sokak kapısını bilerek açık bırakmıştı. (IV) Sarı
kapıyı rüzgâr, bir gürültüyle kapattı.
A) I ve II B) II ve III
C) II ve IV D) I ve IV
6. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde birden çok tamlanan, bir tamlayana
bağlanmıştır?
A) Ağaçları yaprakları sararmaya başlamıştı.
B) Kilimde çiçek motifleri vardı.
C) Günlerinin çoğunu kitap okuyarak geçiriyor.
D) Çocuğun şiiri ve öyküsü salondaki herkesi büyülemişti.
7.
I. Satranç taşlarının biri kayboldu.
II. Okulun bahçe duvarını çocuklar boyadı.
III. Kola şişesinin kapağını açamıyorum. IV. Ev ödevini yine sınıfta mı yaptın?
12. “-ler” eki hangi cümlede “anne” kelimesine çoğul anlamı katmamıştır?
A) Anneler, çocuklarının okumasını istiyor.
B) Öğrenciler törene anneleriyle gelmişti.
C) Cennet annelerin ayakları altındadır.
D) İki kardeş bahçede annelerini bekliyordu.
13. Aşağıdaki cümlelerin hangisindeki altı çizili sözcük belirtme durum eki almıştır?
A) Sıfat tamlaması
B) Belirtisiz isim tamlaması
C) Takısız isim tamlaması
D) Belirtili isim tamlaması
16. Aşağıdaki cümlelerde altı çizili olarak verilen sözcüklerden hangisi soyut bir
kavramı anlatır?
CEVAPLAR
1.A 2.C 3.C 4.C 5.B 6.D 7.D 8.D 9.A 10.C 11.D 12.D 13.B 14.A 15.D 16.B 17.A 18.D 19.C
20.B
FİİL (EYLEM)
Bir işi, oluşu veya durumu kişiye ve zamana bağlı olarak anlatan
sözcüklere fiil (eylem) denir.
Not: Bir sözcüğün fiil olup olmadığını anlamak için sonuna “-mak/-mek”
mastar eki getirilir. Eğer mastar eki alabiliyorsa fiildir, alamıyorsa fiil değildir.
Örnek: Gel-, oku-, sev-, koş-, gül-, konuş-, uyu-…
• Küçük çocuk taşı göle attı. [Neyi attı? Taşı (onu) attı.]
• Kardeşim evim camını kırdı. [Neyi kırdı? Evin camını (onu) kırdı.]
• Cevabı biliyorum.
• Annem bulaşıkları hemen yıkadı. • Bu fıkrayı bize öğretmenimiz
anlatmıştı.
2) Durum Fiilleri
Varlığın durumunu anlatan fiillere durum fiili denir. Bu fiillerin anlattığı işi
kendi isteğiyle, iradesiyle yapan bir kişi (özne) vardır ama bu işten etkilenen bir
varlık (nesne) yoktur.
Not: Bu fiiller “neyi, kimi?” sorularına yanıt vermezler. Başına “onu” sözcüğünü
getirdiğimizde anlamsızdırlar.
Örnek:
3) Oluş Fiilleri
Varlığın kendi isteği, iradesi dışında gerçekleşen değişiklikleri anlatan fiillere
oluş fiili denir.
Örnek:
1.Basit Fiiller
Yapım eki almamış ya da başka sözcüklerle birleşmemiş fiillere basit fiil
denir.
Not: Anlamlarını değiştirmediği için çekim eki alabilirler.
Örnek:
• Sabahları erken kalkar. (Kalk-)
• Okuldan saat beşte geldi. (Gel-)
• Bu sorunun cevabını biliyorum. (Bil-)
• Çocuklar parkta neşeyle oynuyor. (Oyna-)
• Oğluna akülü araba almış. (Al-)
2.Türemiş Fiiller
Yapım eki almış fiillere türemiş fiil denir.
Not: Yapım ekleri konusunda isimden fiil ve fiilden fiil yapım ekleri olarak
detaylıca işlenmişti.
Örnek:
3)Birleşik Fiiller
En az iki sözcüğün bir araya gelmesiyle oluşan fiillere birleşik fiil denir.
Birleşik fiiller üç şekilde oluşabilir:
Örnek:
• Her gün üç kilometre yüzebilirim. (Yüz-ebil- Yeterlilik, yapabilme)
• Her gün üç kilometre yüzemem. (Yeterlilik fiilinin olumsuzu) ***
• Bu sınavı kolayca kazanabilirim. (Kazan-ebil- Yeterlilik)
• Bu sınavı kolayca kazanamam. (Yeterlilik fiilinin olumsuzu) ***
• Penceredeki güvercin birden uçuverdi. (Uç-iver- Tezlik, çabukluk)
• Kardeşim yolda yürürken düşeyazdı. (Düş-eyaz- Yaklaşma, az
kalsın)
• Siz kitaplara bakadurun. (Bak-edur- Sürerlilik, devam etme)
• Koltuğun üzerinde uyuyakalmış. (Uyu-ekal- Sürerlilik)
• Bu gelenek nesilden nesile süregelmiş. (Sür-egel- Sürerlilik)
3B) Yardımcı Eylemle Kurulan Birleşik Fiiller
Bir isim ile bir yardımcı eylemin birleşerek oluşturduğu fiillere yardımcı
eylemle kurulan birleşik fiiller denir.
Türkçedeki başlıca yardımcı eylemler: et-, ol-, kıl-, eyle-, buyurmak-
Örnek:
• His + etmek > Hissetmek
• Devir + etmek > Devretmek
• Hapis + olmak > Hapsolmak
1) Fiillerde Kip
Fiillere zaman ve anlam özelliğine göre eklenen eklere kip ekleri denir. Kip
ekleri haber (bildirme) kipi ve dilek (tasarlama) kipi olmak üzere ikiye ayrılır.
Örnek:
Örnek:
3. Şimdiki Zaman
Fiilde belirtilen işin şu an yapıldığını, yapılmaya devam ettiğini, bitmediğini
belirtir. Fiillere getirilen “-yor” ekiyle yapılır.
Örnek:
Örnek:
5. Geniş Zaman
Fiilde belirtilen işin her zaman yapıldığını belirtir.
Fiillere getirilen “-r/-ar/-er/-ır/-ir/-ur/-ür” ekiyle yapılır.
Örnek:
Not: Geniş zaman kipinin olumsuzu yapılırken “-r/-ar/-er” eki düşer. Olumsuzluk
“-ma/-me” veya “-maz/-mez” ekiyle yapılır.
Örnek:
1. Gereklilik Kipi
Fiilde belirtilen işin yapılmasının gerekli olduğunu belirtir. Bazen ihtimal
anlamı da katabilir.
Fiillere getirilen “-malı/-meli” ekiyle yapılır.
Örnek:
Örnek:
Örnek:
4. Emir Kipi
Örnek:
Örnek:
Örnek:
Örnek:
A) Şimdiki zaman
B) Gelecek zaman
C) Geniş zaman
D) Geçmiş zaman
5.
1. Benimle sinemaya gelmelisin.
2. Geç oldu artık çocuklar yatsın. 3. Gereksiz
tartışmaya girmesene.
4. Birlikte yemek yiyelim mi?
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4
7. 1. Köpekleri aç bırakma
sakın!
2. Babam televizyonda maç izliyor.
3. Film izlemeyi alışkanlık edinmemelisin.
4. Şunları masanın üstüne koyuver. 5. Çocuklar köpeğin başına
üşüşmüş.
A) 1 ve 2 B) 1 ve 3
C) 2 ve 4 D) 3 ve 5
10. Aşağıdaki altı çizili eylemlerden hangisi kip ve şahıs eki almamıştır?
11.
Kervan yürür peşi sıra düşmem
Yıldız akar uçsam da yetişmem.
A) Olumsuz fiil
B) Dilek şart kipi
C) Geniş zaman
D) Emir kipi
12.
I. İnsan dünyayı zapt eder ama ağzını zapt edemez.
II. Deniz gibi mal kazan, fakat sen üzerinde gemi ol.
III. Kargalar ölmeye başlayınca bülbüller susar. IV. İnsana, aradığı şeye
bakarak değer biçilir.
A) I B) II C) III D) IV
A) gelse
B) yapıyor
C) yiyecek
D) bilmiş
15.
I. söylemiş II.
araştırıyor
III. bildi
IV. gitse
A) I ve II B) I ve III
C) II ve III D) I ve IV
A) duruyor
B) dursa
C) duracak
D) durdu
A) çalış
B) devrilir
C) konuşsun
D) oynarsın
• CEVAPLAR
1.A 2.A 3.C 4.B 5.A 6.B 7.B 8.C 9.C 10.A 11.D 12.B 13.A 14.C 15.B 16.B 17.A 18.C 19.D
CÜMLENİN ÖGELERİ
Bir duygu, düşünce veya durumu anlatan ve yargı bildiren sözcük ya da
sözcük grubuna cümle denir. Cümle içerisinde iş, kişi, zaman, yer vb. bildiren
birimlerin her birine de cümlenin ögesi denir. Temel ögeler ve yardımcı ögeler
olmak üzere iki grupta incelenir.
A) TEMEL ÖGELER
Bir duygu, düşünce veya durumu anlatabilmek için, yani bir cümle
kurabilmek için mutlaka gerekli olan iki ögeye temel ögeler denir.
Cümlenin ögeleri bulunurken her zaman ilk olarak yüklem ve ardından özne
bulunmalıdır. Yardımcı ögeler ise temel ögeler bulunduktan sonra
bulunmalıdır.
Cümlenin ögeleri bulunurken isim tamlamaları, sıfat tamlamaları, deyimler,
atasözleri, ikilemeler ve birleşik fiiller ayrılmadan, bütün olarak bir öge
kabul edilir.
YÜKLEM
Cümlede işi, oluşu veya durumu kişiye bağlı olarak bildiren sözcük veya
sözcük gruplarına yüklem denir.
Örnek:
ÖZNE
Yüklemin bildirdiği işi yapan veya oluş içerisinde bulunan varlığı anlatan
sözcük veya sözcük gruplarına özne denir.
Özne olmadan cümle kurulamaz ancak her zaman açıkça yazılmak zorunda
değildir.
Özneyi bulmak için yükleme “Kim, ne?” soruları sorulur.
Örnek:
Örnek:
Örnek:
B) YARDIMCI ÖGELER
Temel ögeler ile bir cümle kurulduktan sonra daha detaylı bilgi vermek
amacıyla kullanılan diğer ögelere yardımcı ögeler denir.
1) NESNE
Cümlede öznenin yaptığı işten etkilenen varlığı anlatan sözcük ve sözcük
gruplarına nesne denir. Nesne belirtili nesne ve belirtisiz nesne olmak üzere iki
başlık altında incelenebilir.
1.A. Belirtili Nesne
Yükleme sorulan “Kimi, neyi?” sorularının cevabı olan sözcük veya
sözcük gruplarına belirtili nesne denir.
Belirtili nesne mutlaka ismin belirtme (-i) hâlindedir.
Örnek:
• Bu maçı mutlaka izlemeliyim. (Neyi izlemeliyim?)
• Öğretmenimiz Yusuf’u çağırıyor. (Kimi çağırıyor?)
• Babam dün akşam evin çatısını onardı. (Neyi onardı?)
• Arkadaşım, öğretmenin yazdırdığı ders notlarını dikkatlice okudu. (Neyi
okudu?)
Örnek:
• Odasına geçip kitap okudu. (Ne okudu?)
• Adam bir çuval taşıyordu. (Ne taşıyordu?)
• Şehrin merkezinde yeni bir ev almış. (Ne almış?)
• Gişedeki memur benden vesikalık fotoğraf istedi. (Ne istedi?)
Not: Belirtisiz nesneyi ve özneyi bulmak için sorulan “Ne?” sorusu ortaktır.
Karıştırmamak için mutlaka önce özne sonra nesne bulunmalıdır.
Örnek:
Örnek:
Örnek:
ARA SÖZ
Bir cümlede herhangi bir ögenin anlamını kuvvetlendirmek veya açıklamak
için kullanılan sözcük veya sözcük gruplarına ara söz denir.
Ara sözler cümleden çıkarıldığında anlam bozulmaz.
Ara sözler iki virgül veya iki kısa çizgi arasına yazılır.
Ara söz hangi ögeyi açıklıyor ve pekiştiriyorsa o öge olarak kabul edilir.
Örnek:
• İzmir’e, Ege’nin incisine, gidiyorum. (Nereye gidiyorum? Yer
tamlayıcısı)
• Kardeşimi – Leyla’yı – çok özledim. (Kimi özledim? Belirtili nesne)
• Şuradaki çantayı, kırmızı olanı, bana uzatır mısın? (Neyi uzatır mısın?
Belirtili nesne)
• Konuşmayı – en iyi yaptığını düşündüğü şeyi – bu kitaptan öğrenmişti.
(Neyi öğrenmişti? Belirtili nesne)
CÜMLE VURGUSU
Bir cümlede anlamca önemli olan sözcük veya sözcük gruplarının diğer
sözcüklere göre daha baskılı söylenmesine cümle vurgusu denir.
Örnek:
Örnek:
Örnek:
CÜMLENİN ÖGELERİ 1
A) Özne
B) Zarf tamlayıcısı
C) Nesne
D) Yer tamlayıcısı
A) Emine Hanım
B) Emine Hanım ve çocukları
C) Çocukları
D) Ahmet Bey
14. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde sıfat fiile bağlı söz grubu, özne görevinde
değildir?
A) Yüklem B) Özne
C) Zarf tamlayıcısı D) Belirtili nesne
CEVAPLAR
1.A 2.B 3.D 4.D 5.A 6.B 7.A 8.B 9.B 10.B 11.A 12.B 13.A 14.B 15.A 16.A 17.A 18.C 19.B 20.A 21. C
NOKTALAMA İŞARETLERİ
A) NOKTA
1. Tamamlanmış cümlelerin sonuna konulur.
Örnek:
• Türk Dil Kurumu, 1932’de kurulmuştur.
• Yaz yağmurları az da olsa serinletmişti.
Örnek:
Örnek:
Örnek:
Örnek:
• 29.05.1453, 29.X.1923…
Örnek:
Örnek:
Örnek:
• http://tdk.gov.tr
Örnek: •
4.5=20
B) VİRGÜL
1. Birbiri ardına sıralanan eş görevli sözcük ve sözcük gruplarının
arasına konulur.
Örnek:
Örnek:
Örnek:
Örnek:
• Akşam, yine akşam, yine akşam / göllerde bu dem bir kamış olsam.
• Siyah, siyah, simsiyah saçları vardı.
Örnek:
Örnek:
Örnek:
• Evet, ikimiz de geliyoruz sinemaya.
• Peki, bu yıl tarlaya çavdar ekelim.
• Yok, eczanemizde sıcak su torbası satmıyoruz.
• Elbette, resmi belgeleri adresinize teslim ederiz.
9. Bir sözcüğün kendisinden sonra gelen sözcüklerle anlam bağlantısı
olmadığını göstermek ve anlam karışıklığını önlemek için konulur.
Örnek:
Örnek:
Örnek:
C) NOKTALI VİRGÜL
1. Virgüllerle ayrılmış tür ve takımları birbirinden ayırmak için konulur.
Örnek:
• Erkek çocuklara Doğan, Tuğrul, Aslan; kız çocuklara İnci, Çiçek, Gönül
adları verilir. • A grubunda Japonya, Çin, Kazakistan; B grubunda
Nijerya, Gana, Kamerun var.
2. Ögeleri arasında virgül bulunan sıralı cümleleri (birden çok yüklemli
cümle) birbirinden ayırmak için konulur.
Örnek:
Örnek:
Örnek:
D) İKİ NOKTA
1. Kendisiyle ilgili örnek verilecek cümlenin sonuna konulur.
Örnek:
Örnek:
Örnek:
Örnek:
• http://tdk.gov.tr
• 600:3=200
E) ÜÇ NOKTA
1. Anlatım olarak tamamlanmamış cümlelerin sonuna konulur.
Örnek:
Örnek:
Örnek:
Örnek:
F) SORU İŞARETİ
1. Soru cümlelerinin sonuna konulur.
Örnek:
Örnek:
• Yunus Emre (1240? – 1320) (Doğum Yeri: ?)
• Ankara’dan Antalya’ya arabayla üç saatte (?) gitmiş.
G) ÜNLEM İŞARETİ
1. Sevinç, kıvanç, acı, şaşma, korku gibi duyguları anlatan cümlelerin
sonuna konulur.
Örnek:
Örnek:
• Ordular! İlk hedefiniz Akdeniz’dir, ileri!
• Dur yolcu! Bilmeden gelip bastığın bu toprak bir devrin battığı yerdir.
Örnek:
H) KISA ÇİZGİ
1. Satıra sığmayan sözcükler bölünürken satır sonuna konulur.
Örnek:
• ……………………………………………………………………………
…………………………. özenle raflara yerleş- tirilen
kitapları yere indirdi.
2. Cümle içinde ara sözleri veya ara cümleleri ayırmak için hem
başlarına hem de sonlarına konulur.
Örnek:
• Küçük bir sürü –dört inekle birkaç koyun- köye giren yolun ağzında
durmuştu.
Örnek:
Örnek:
Örnek:
Örnek:
I) UZUN ÇİZGİ
1. Yazıda satır başına alınan konuşmaları göstermek için konulur. Buna
konuşma çizgisi de denir.
Örnek:
Örnek:
J) EĞİK ÇİZGİ
1. Dizeler yan yana yazıldığında aralarına konulur.
Örnek:
Örnek:
Örnek:
• 18/11/1969, 15/IX/1994
Örnek:
• http://tdk.gov.tr
Örnek:
• 70/2=35
K) TIRNAK İŞARETİ
1. Başka bir kimseden veya yazıdan olduğu gibi aktarılan sözler tırnak
içine alınır. Alıntıya ait tüm noktalamalar tırnak işareti içerisinde
yazılır.
Örnek:
Örnek:
Örnek:
L) YAY AYRAÇ
1. Tiyatro eserlerinde ve senaryolarda konuşan kişinin hareketleri,
durumunu açıklamak ve göstermek için kullanılır.
Örnek:
• 1) A) IV) b)
Örnek:
M) KESME İŞARETİ
1. Özel adlara getirilen çekim ekleri kesme işaretiyle ayrılır.
Örnek:
Örnek:
Örnek:
Örnek:
Örnek:
Örnek:
NOKTALAMA İŞARETLERİ - 1
A) (:)(?)(?)(?)(.) B) (;)(,)(,)(,)(.)
C) (?)(,)(,)(?)(.) D) (,)(?)(?)(.)(.)
A) (,)(.)(!) B) (,)(!)(.)
C) (!)(.)(.) D) (.)(!)(!)
10. Denizlerin pek dehşetli (1) pek uysal huylu hayvanı olan dülger balığının birçok
yerinde çiviye (2) testereye (3) kesere benzer çıkıntılarıyla (4) kemiğe benzer
dikenleri vardır.
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4
14. “Ayberk(1) her sabah erkenden uyanırdı. Biraz(2) peynir(3) zeytin ve balla
kahvaltısını eder(4) hemen evden çıkardı.
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4
16.
Kural: Sözün bir yerde kesilerek geri kalan bölümün okuyucunun hayal
dünyasına bırakıldığını göstermek için “üç nokta(...)” kullanılır.
Aşağıda verilen cümlelerden hangisi yukarıdaki kurala örnektir?
17. Kerem Öğretmen: ‘Arkadaşlar bugün “Kuvvet ve Hareket” konusunu tekrar edelim
mi?’ Yukarıdaki cümlede noktalama yanlışlığı aşağıdakilerden hangisiyle
giderilebilir?
18. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde “soru işareti (?)” diğerlerinden farklı görevde
kullanılmıştır?
19. Aşağıdaki cümlelerden hangisinde ( ) ile gösterilen yere “eğik çizgi” getirilemez?
NOKTALAMA İŞARETLERİ – 1
CEVAPLAR
1.C 2.B 3.C 4.B 5.D 6.C 7.D 8.B 9.C 10.A 11.C 12.D 13.D 14.D 15.C 16.D 17.B 18.A 19.B
SÖZCÜKTE ANLAM
1. GERÇEK ANLAM
Bir sözcük söylendiğinde akla gelen ilk anlamına gerçek anlam denir.
Kelimelerin sözlükteki ilk anlamlarıdır. Bu yüzden sözlük anlamı da denir.
Örnek:
2. MECAZ ANLAM
Bir sözcüğün gerçek anlamından tamamen uzaklaşarak kazandığı yeni anlama
mecaz anlam denir. Mecaz anlamlı sözcükler genelde soyut anlam kazanır.
Örnek:
Örnek: İyilik, kötülük, kin, sevinç, öfke, umut, keder, özlem, bilgi, saygı,
cesaret…
4. GENEL – ÖZEL ANLAM
Anlamca daha geniş kapsamlı olan sözcüklere genel anlamlı, anlamca daha
dar kapsamlı olan sözcüklere ise özel anlamlı sözcükler denir.
Örnek:
Örnek:
6.İKİLEMELER
Anlatımı güçlendirmek için sözcüklerin tekrarlanmasıyla oluşan sözcük
gruplarına ikilemeler denir.
• Aynı sözcüğün tekrarıyla: Ağır ağır, hızlı hızlı, koşa koşa, gürül
gürül…
• Eş anlamlı sözcük tekrarıyla: Güçlü kuvvetli, ses seda, şan şöhret,
kılık kıyafet…
• Zıt anlamlı sözcük tekrarıyla: İleri geri, er geç, aşağı yukarı, acı
tatlı…
• Bir anlamlı bir anlamsız: Eğri büğrü, çoluk çocuk, cümbür cemaat,
sıkı fıkı, tek tük…
• İkisi de anlamsız: Abuk subuk, ıvır zıvır, abur cubur, eciş bücüç, paldır
küldür…
• Yansıma sözcüklerle: Tıkır tıkır, şırıl şırıl, horul horul, fokur fokur,
gümbür gümbür…
• “M” harfi eklenerek: Şaka maka, kitap mitap, para mara, ev mev…
DEYİMLER
En az iki sözcükten oluşan, gerçek anlamından uzaklaşıp kalıplaşmış söz
gruplarına deyim denir.
Örnek:
ATASÖZLERİ
Uzun deneme ve gözlemlere dayanarak söylenmiş, öğüt ve bilgi verici
kalıplaşmış söz gruplarına atasözü denir.
ÖZDEYİŞLER (VECİZELER)
Bir düşünceyi kısa ve özlü bir şekilde anlatan cümlelere özdeyiş (vecize)
denir.
Örnek:
DOLAYLAMA
Söze etkileyicilik katmak amacıyla, tek sözcükle ifade edilebilecek bir
kavramı birden fazla sözcükle ifade etmeye dolaylama denir.
Örnek:
Örnek:
SÖZCÜKTE ANLAM – 1-
A) 1 ve 2 B) 1 ve 4
C) 2 ve 3 D) 3 ve 4
8.
1. Misafir takım erken bir gol yiyince dağıldı.
2. Zil çalınca öğrenciler evlerine dağıldı.
3. Film başlayınca hüzünlü hava birden dağıldı. 4. Anneleri ölünce aile dağıldı.
A) 1 ve 2 B) 2 ve 3
C) 1 ve 4 D) 3 ve 4
9. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde “yanmak” sözcüğü gerçek anlamıyla
kullanılmıştır?
15. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde somut anlamlı bir sözcük soyut anlam
kazanacak şekilde kullanılmıştır?
16. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde aynı anlama gelen sözcükler bir arada
kullanılmıştır?
18.
1. Mert, geçen sene yapılan sınava galiba burada girdi.
2. Sözüm ona bugün temizlikte bana yardımcı olacaktı.
3. Kamyonet az kalsın uçurumdan aşağı düşecekti.
4. Güya bugün buluşacaktık.
Yukarıda numaralandırılmış cümlelerin hangilerinde altı çizili sözcükler anlamca
birbirine en yakındır?
A) 1 ve 2 B) 2 ve 3
C) 2 ve 4 D) 3 ve 4
20. Yazar son dönemde yazdığı romanlarında hayatın içinden konularla okurlarını
aydınlatmaya çalışıyor.
A) Bilgilendirmeye
B) İlgi uyandırmaya
C) Dikkat çekmeye
D) Farklılık oluşturmaya
SÖZCÜKTE ANLAM – 1-
CEVAPLAR:
1-D 2-A 3-B 4-D 5-B 6-C 7-D 8-C 9-D 10-B 11-A 12-D 13-B 14-A 15-B 16-C 17-A 18-C 19-B 20- A
SES OLAYLARI
1. ÜNLÜ DÜŞMESİ (HECE DÜŞMESİ)
Son hecesinde dar ünlü (ı, i, u, ü) bulunan sözcükler ünlü harf ile başlayan bir
ek aldıklarında son hecedeki dar ünlü düşer. Bu olaya ünlü (hece) düşmesi denir.
Örnek:
• Karın + ı = Karnı * Oğul + u = Oğlu
• Beyin + i = Beyni * Gönül + ü = Gönlü
• Akıl + ı = Aklı * Burun + u = Burnu
• Zihin + i = Zihni * Göğüs + ü = Göğsü
Not: Birleşik sözcükler oluşturulurken de ünlü düşmesi görülebilir.
Örnek:
• Kayıp + olmak = Kaybolmak * Ne + için = Niçin
• Zulüm + etmek = Zulmetmek * Kahve + altı = Kahvaltı
• Cuma + ertesi = Cumartesi * Hapis + etmek = Hapsetmek
Not: Yapım eki alarak türetilen bazı kelimelerde de ünlü düşmesi görülebilir.
Örnek:
Örnek:
• Az + cık = Azıcık
• Genç + cik = Gencecik
• Dar + cık = Daracık
• Bir + cik = Biricik
Örnek:
3.ÜNLÜ DARALMASI
“a, e” geniş ünlüleriyle biten sözcükler “-yor” eki aldığında sözcüğün son
hecesindeki bu geniş ünlüler daralarak “ı, i, u, ü” ünlülerinde dönüşür. Bu olaya
ünlü daralması denir.
Örnek:
• Bekle + yor = Bekliyor * Ağla + yor = Ağlıyor
• Unutma + yor = Unutmuyor * Gülme + yor = Gülmüyor
• Gizle + yor = Gizliyor * Oyna + yor = Oynuyor
• Cevapla + yor = Cevaplıyor * Süsle + yor = Süslüyor
Not: “De-“ ve “ye-“ fiilleri başka eklerle de ünlü daralmasına uğrayabilir.
Örnek:
• De + erek = Diyerek * Ye + erek = Yiyerek
• De + ecek = Diyecek * Ye + ecek = Yiyecek
• De + (y)en = Diyen * Ye + (y)en = Yiyen
• De + (y)elim = Diyelim * Ye + (y)elim = Yiyelim
• De + (y)ince = Diyince * Ye + (y)ince = Yiyince
4.ÜNSÜZ DÜŞMESİ
Sonu “k” ile biten bazı sözcükler “-cık, -cik, -cuk, -cük” eki aldığında
sözcüğün sonundaki bu “k” ünsüzü düşer. Bu olaya ünsüz düşmesi denir.
Örnek:
• Minik + cik = Minicik * Ufak + cık = Ufacık
• Sıcak + cık = Sıcacık * Küçük + cük = Küçücük
• Yumuşak + cık = Yumuşacık * Alçak + cık = Alçacık
5.ÜNSÜZ TÜREMESİ
Sözcüğün aslında olmadığı halde, sözcüğe bir ek getirildiğinde veya başka bir
sözcükle birleştirildiğinde ortaya yeni bir ünsüzün çıkmasına ünsüz türemesi
denir.
Örnek:
• His + etmek = Hissetmek * Af + etmek = Affetmek
• Red + etmek = Reddetmek * Zan + ım + ca = Zannımca
• Hak + ı = Hakkı * Tıp + i = Tıbbi
6. ÜNSÜZ YUMUŞAMASI
Sonu “p, ç, t, k” ile biten bir sözcüğe ünlü harfle başlayan bir ek getirildiğinde
“p, ç, t, k” ünsüzleri yumuşayarak “b, c, d, g, ğ” ünsüzlerine dönüşür. Bu olaya
ünsüz yumuşaması denir.
Örnek:
Örnek:
Örnek:
• Hukuk + u = Hukuku * Devlet + i = Devleti
• Sanat + a = Sanata * Millet + e = Millete
Örnek:
8.ULAMA
Ünsüz harfle biten bir sözcükten sonra ünlü harfle başlayan bir sözcük
geldiğinde bu iki sözcük birbirine bağlanarak okunur. Bu olaya ulama denir.
Ulama yalnızca söyleyişte uygulanır. Yazıda sözcükler bitişik yazılmaz!
Örnek:
9.KAYNAŞMA
Türkçede iki ünlü harf yan yana gelmez. Ünlü harfle biten bir sözcüğe ünlü
harfle başlayan bir ek getirilecekse araya “y, ş, s, n” kaynaştırma ünsüzlerinden
birisi getirilmelidir.
Örnek:
• Kapı + a = Kapıya * Yedi + er = Yedişer
• Anne + i = Annesi * Pencere + in = Pencerenin
• Araba + a = Arabaya * İki + er = İkişer
• Silgi + i = Silgisi * Kale + in = Kalenin
SES BİLGİSİ
A) Daracık B) Biricik
C) Azıcık D) Sıcacık
A) Benzeşmenin olduğu
B) Ünsüz yumuşamasının olduğu
C) Ünsüz düşmesinin olduğu
D) Ünlü düşmesinin olduğu
A) Suyu B) Kuyu
C) Babası D) Masaya
9. Hangi sözcüğü sonuna ünlüyle başlayan bir ek getirilirse hece düşmesi olur?
A) Topuk B) Kadın
C) Boğum D) Oğul
A) Kaynaştırma ünsüzü
B) Ulama
C) Ünlü daralması
D) Ünsüz yumuşaması
16. Aşağıda altı çizili bileşik eylemlerin hangisinde ünsüz türemesi olmuştur?
21. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde “-cik” eki farklı bir ses olayına neden
olmuştur?
23. “Üstüne üstlük ağlıyordum da.” cümlesindeki altı çizili sözcükte görülen
ses olayının benzeri aşağıdakilerden hangisinde vardır?
SES BİLGİSİ
CEVAPLAR
1.C 2.C 3.D 4.D 5.D 6.B 7.C 8.B 9.D 10.C 11.C 12.A 13.A 14.C 15.B 16.A 17.C 18.D 19.C 20.D
21.C 22.D 23.D
CÜMLE ÇEŞİTLERİ
Örnek:
Örnek:
Örnek:
Örnek:
Örnek:
Not: yüklemde belirtilen iş kötü bir durum olsa bile eylem gerçekleştiği için
olumlu cümle kabul edilir.
Örnek:
2. OLUMSUZ CÜMLE
Yüklemdeki eylemin gerçekleşmediğini veya gerçekleşmeyeceğini bildiren
cümlelere olumsuz cümle denir.
Cümlelerde olumsuzluk –ma/-me, -sız, değil, yok vb. ile yapılır.
Örnek:
Not: Bazı cümleler yapıca olumlu olduğu hâlde anlamca olumsuz olabilir.
Örnek:
Örnek:
• Bu kadar güzel etkinliği kim beğenmez? (Herkes beğenir)
• Anneler Günü için hediye almadım değil. (Hediye aldım)
• Orada beni tanıyan yok değil. (Tanıyan var)
3. SORU CÜMLESİ
Soru anlamı taşıyan, karşılığında cevap bekleyen cümlelere soru cümlesi
denir.
Örnek:
Örnek:
D) YAPISINA GÖRE
Örnek:
Örnek:
Örnek:
Örnek:
Not: Birden çok yüklemli ve bağlaçlı cümlelerde öge ortaklığı soruları da gelebilir.
Örnek:
CÜMLE TÜRLERİ
2. “Kalemlerini düşündükçe gizli bir sevinçle gözleri ışıl ışıl yanıyor, pespembe
yanakları parlıyordu.” cümlesi yapı yönünden nasıl bir cümledir?
Yukarıdaki cümlelerin yapısı ile özdeş olan cümle aşağıdakilerin hangisinde vardır?
10. “Başarı kuvvetli olana gülümser, başarısızlık zayıflara yüklenir.” cümlesi için
hangisi söylenemez?
A) Tek yargılıdır.
B) Yargılar, virgül aracılığıyla birbirine bağlanmıştır.
C) Fiilimsi içeren bir cümledir. D) Olumlu isim cümlesidir.
13. Sıralı cümlelerde en az iki temel yargı vardır ve cümleler birbirlerinden virgül
ya da noktalı virgülle ayrılır.
15.
1- Dün akşam yine aynı konuyu açtı ve susmak bilmedi.
2- Muş Ovası geçilince Bingöl Dağları başlar.
3- Yukarıya bakınca kayaların tepesinde bir geyik gördük.
4- Önümüzdeki binalar manzarayı bozuyordu.
5- Sordum, soruşturdum, buldum o kişiyi.
A) 2-3
B) 4-5
C) 1-3
D) 2-4
16. Bir cümlede ne kadar fiilimsi varsa o kadar da yan cümlecik vardır.
19. (1) Gün boyu sürdürdüğümüz yürüyüşümüze akşam da devam ettik. (2) Artık
iyice yorulmuştuk. (3) Konaklayacak bir yer aramaya başladık. (4) İleride sönük
bir ışık gördük, ışığa doğru yürüdük.
CEVAPLAR:
1.A 2.C 3.C 4.C 5.D 6.A 7.A 8.A 9.D 10.D 11.C 12.C 13.A 14.D 15.A 16.A 17.C 18.D 19.A
ANLATIM BOZUKLUKLARI
Anlatımda yapılan eksiklik veya hatalardan dolayı cümlenin anlamının
anlaşılır ve açık olmaması anlatım bozukluğuna yol açar.
Anlatım bozuklukları anlamsal ve yapısal bozukluklar olmak üzere ikiye
ayrılır.
• Onun amacı, tek gayesi iyi bir okul kazanmaktı. (Eş anlamlı)
• Bari hiç olmazsa sen yanımızda kal. (Eş anlamlı)
• Kardeşim soruları hemen çözüverdi. (Tezlik fiili hemen anlamı veriyor)
• Okula her gün iki kilometre yaya yürüyerek giderdi.
• Eskiden insanlar haberleşmek için karşılıklı mektuplaşırdı. (İşteşlik)
• Adam, arkadaşına alçak sesle bir şeyler fısıldıyor.
Örnek:
Örnek:
Örnek:
6. ANLAM BELİRSİZLİĞİ
Kurduğumuz cümlelerde bahsedilen işi kimin yaptığı net olmalıdır. Bu gibi
durumlarda kişi zamirinin veya noktalama işaretinin kullanılmaması anlatım
bozukluğuna yol açar.
Örnek:
7. MANTIK HATASI
Cümlenin mantık açısından yanlış olması veya önem sırasının karıştırılması
anlatım bozukluğuna yol açar.
Örnek:
Örnek:
Örnek:
Bir cümlede özne insan ve çoğulsa yüklem tekil veya çoğul olabilir.
Örnek:
Bir cümlede özne insan dışı bir varlıksa yüklem daima tekildir.
Örnek:
Örnek:
3. TAMLAMA YANLIŞLIĞI
Tamlama kurulurken yanlış bağlamaların yapılması anlatım bozukluğuna
yol açar.
Örnek:
Örnek:
A) Özne-yüklem uyumsuzluğu
B) Yer tamlayıcısı eksikliği
C) Eklerin yanlış kullanılması
D) Gereksiz sözcük kullanılması
13. Ben de buradayım, diye yüksek sesle bağırıyor; etraftakilere öfkeli gözlerle
bakıyordu.
ANLATIM BOZUKLUKLARI
CEVAPLAR:
1.C 2.A 3.D 4.D 5.D 6. C 7.B 8. B 9. A 10. D 11.B 12.B 13.A 14.D 15.C 16.C 17.A 18.D
D) SÖZ SANATLARI
1. KİŞİLEŞTİRME
İnsan dışındaki varlıklara insana ait özellikler verilmesine kişileştirme denir.
2. KONUŞTURMA
İnsan dışındaki varlıkların insanmış gibi konuşturulmasına konuşturma denir.
Örnek:
• Elma ağacı: "Şu çocuklar dallarımıza taş atmasa ne güzel olurdu!” dedi.
• Tek kanatlı kuş asla uçamaz, dedi yaralı kırlangıç.
3. BENZETME
Bir varlığın başka bir varlığın özellikleriyle anlatılmasına benzetme denir.
Örnek:
4. ABARTMA
Bir nesneyi veya bir durumu olduğundan daha büyük ya da daha küçük
göstermeye abartma denir.
Örnek:
Not: Çatı yalnızca yüklemi fiil olan cümlelerde aranır. İsim cümlelerinde çatı
aranmaz.
1. ETKEN FİİL
Cümlede bildirilen işi yapan kişi veya varlığın belli olduğu fiillerdir.
Örnek:
Örnek:
3.DÖNÜŞLÜ FİİL
• Öznenin işi yaparken aynı zamanda o işten etkilendiğini gösteren fiillerdir.
Yani fiili yapan da ondan etkilenen de öznedir. •
Özne gerçek öznedir.
• Nesne yoktur.
• Fiile "-°l, -°n" ekleri getirilerek yapılır.
• Bu fiiller nesne alamazlar; geçişsizdirler.
güzelce giyindi.
* Tabiat olayları ile ilgili dönüşlü fiillerde "yapma" anlamı yerine "kendi
kendine olma" anlamı vardır.
1. GEÇİŞLİ FİİL
Gerçekleşmesi için mutlaka bir nesneye ihtiyaç duyan fillerdir.
Nesneyi bulmak için yükleme “Ne, neyi, kimi?” sorularından biri sorulur.
Geçişli filler nesne alsa da bu nesne her zaman cümlede yazılmak zorunda
değildir.
Örnek:
• Arabaya biner binmez emniyet kemerini taktı.
• Sapanca’nın eşsiz güzelliğini saatlerce izledik.
• Mutfaktan bir bardak su getirdi.
• Parktaki bir banka oturup bekledim.
• Hiç tepki vermeden yarım saat dinledi.
2. GEÇİŞSİZ FİİL
Gerçekleşmesi için nesneye ihtiyaç duymayan fillerdir. “Ne, neyi, kimi?”
sorularına cevap vermez.
Örnek:
3. Oldurgan Fiil
Geçişsiz bir fiile "-dİr, -t, -r" eklerinden biri getirilerek fiil geçişli yapılırsa buna
oldurgan fiil denir.
4. Ettirgen Fiil
• Geçişli olduğu hâlde "-dİr, -t, -r" ekleriyle tekrar geçişli yapılan fillerdir.
Geçişlilik dereceleri artırılmıştır.
• Fiili bir başkasına yaptırma söz konusudur.
• Oldurgan fiiller ettirgen hâle getirilebilir.
Örnekler:
5.
“Meclis’te arif ol, kelam dinle.
El iki söylerse, sen bir söyle.”
A) Etken - geçişli
B) Edilgen - geçişli
C) Edilgen - geçişsiz
D) Etken – geçişsiz
6. (1) Gerçek şairler şiirle birlikte doğar. (2) Şiir onların hep yüreklerinin bir
köşesinde gizlidir. (3) Şiir, onların hayatının bir parçası olmuştur. (4) İsteseler de
ondan kopamazlar artık.
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4
11. “Böyle tartışmalara her geçen gün daha çok tanık oluyoruz.” cümlesinin yükleminin
çatı özelliği aşağıdakilerden hangisidir?
A) Edilgen - geçişli
B) Etken - geçişli
C) Etken - geçişsiz
D) Edilgen – geçişsiz
12. Aşağıdaki cümlelerde altı çizili sözcüklerden hangisi “sözde özne” görevinde
kullanılmıştır?
14. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir işi karşılıklı yapma anlamı yoktur?
A) Etken - geçişli
B) Edilgen - geçişli
C) Etken - geçişsiz
D) Edilgen – geçişsiz
17. “Hazal, sınav sonucunu öğrenince çok sevindi.” Cümlesin yüklemi aşağıdakilerden
hangisine uygundur?
A) Dönüşlü B) Etken
C) Edilgen D) İşteş
A) ormanda yürüyordu.
B) kaybolmuştu.
C) annesini arıyordu.
D) her yerde aranıyordu.
19. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde özne hem işi gerçekleştirmiş hem de işten
etkilenmiştir?
A) gitmek B) yemek
C) sevmek D) ziyaret etmek
FİİLDE ÇATI - 1
CEVAPLAR:
1.B 2.C 3.B 4.C 5.A 6.B 7.D 8.A 9.C 10.C 11.C 12.B 13.C 14.C 15.C 16.A 17.A 18.D 19.B 20.A 21.C 22.A 23.B
PARAGRAFTA ANLAM
Bir duygu, düşünce veya olayı tam olarak anlatabilmek için bir araya
getirilen cümleler topluluğuna paragraf denir.
A) ANLAM YÖNÜ
1. KONU
Üzerinde durulan, hakkında yazı yazılma gereği duyulan her türlü kavrama
konu denir.
Konu, paragrafta ele alınan olay, durum, nesne veya kavram olabilir.
Konu, yazarın mesajını okuyucuya ulaştıran bir araçtır.
Konu paragrafın bir bölümünü değil tamamını kapsamalıdır.
Konuyu bulmak için ilk cümlelere ve sıkça tekrar edilen sözcüklere dikkat
edilmelidir.
Örnek:
Örnek:
Paragrafın ana fikri: Şiir, Türk milletinin hayatında önemli bir yere sahiptir.
Yazar, bu fikri anlatmak amacıyla bu paragrafı yazmıştır.
• “El halısında desen, göz değmesin diye nazar boncuğu; serilen eve bolluk
getirsin diye bereket ağacı; birlik ve beraberlik, dirlik ve düzen getirsin
diye zincir hâline getirilmiş halkalar şeklinde gösterilir.”
• Varlıklar içinde kendi değerleriyle ölçülmeyen tek varlık biz insanlarız. Bir
atı güçlü ve çevik olduğu için överiz, kuşamıyla değil. Bir tazı koşmasıyla
övülür, tasmasıyla değil. Niçin bir insanı da kendi özellikleriyle
değerlendirmiyoruz? Şu kadar adamı, şu kadar köşkü, itibarı, geliri
varmış… Hâlbuki bunlar çevresindedir, kendisinde değil.
Parçada vurgulanmak istenen asıl düşünce aşağıdakilerden
hangisidir?
A) Hayvanların güçlü özellikleri ön plana çıkarılmalıdır.
B) İnsanlar malıyla mülküyle değil kişilikleriyle değerlendirilmelidir.
(Doğru cevap)
C) İnsan, çevresinden ayrı düşünülemez.
D) Kimi insanın değeri içinde, kiminin de dışındadır.
3. YARDIMCI FİKİR
Ana fikri çeşitli yönlerden açıklayan ve destekleyen diğer fikirlere
yardımcı fikir denir.
Örnek:
• Başarıya giden yolda insanın ilk büyük düşmanı tembelliktir. Burada
tembelliği tanımlamaya gerek yok. Onu herkes az çok tanır. Ancak
söylemek gerekir ki tembellik insanın karşısına çıkıp yiğitçe savaşmaz.
Biçimden biçime girerek insanı alt etmeye çalışır.
4. BAŞLIK
Paragrafı en iyi şekilde kapsayıp yansıtan, bir veya birkaç sözcükten oluşan
ifadelere başlık denir.
5. ANAHTAR SÖZCÜKLER
Paragrafta konuyu en açık ve anlaşılır biçimde ifade eden sözcüklere
anahtar sözcükler denir.
Örnek:
Örnek:
• “Güneşli bir nisan sabahıydı. Çoban Haydar, her zamanki gibi koyunları ve
keçileri ahırdan çıkarıp köylerinin yanındaki meraya doğru yola koyuldu.
Amacı sürüyü otlatmak, kış boyunca iyi beslenemeyen koyunları ve
keçileri taze otlarla iyice doyurmaktı. Köyün hemen yanındaki bu mera,
bahar gelince bereketlenir, yeşilin bin bir tonuyla bezenirdi.
Olay: Haydar’ın sürüyü meraya götürmesi
Karakter: Çoban Haydar
Zaman: Nisan sabahı
Yer: Köyün yanındaki mera
7. PARAGRAFTA DUYULAR
Yazar, paragrafta görme, işitme, koklama, dokunma ve tatma duyularına
yer verebilir.
Örnek:
8. PARAGRAFTA DUYGULAR
Yazar, paragrafta sevinç, özlem, yakınma, pişmanlık, beğenme,
küçümseme gibi duygulara yer verebilir.
Örnek:
• Dışarıda çok güzel kar yağıyordu. Pencerenin önüne oturup kar yağışını
seyrediyor, kar tanelerinin beyaz gülücükler dağıtarak süzüle süzüle yere
inmesini seyretmekten büyük sevinç duyuyordum. Bu sırada yandaki
kanepede oturan dedeme heyecanla seslendim: “Dede, bak! Her yer nasıl
da bembeyaz oldu!” Dedem dışarı baktı ve bana; “Evet benim güzel kızım,
tıpkı pamuk tarlası gibi.” dedi.
Paragraftaki duygular: Sevinç, heyecan
B) YAPI YÖNÜ
1. GİRİŞ
Anlatılacak konunun okuyucuya sezdirildiği veya doğrudan verildiği
yazının ilk bölümüne giriş denir.
Giriş cümlesinden önce başka bir cümle olamaz. Bu yüzden giriş
cümlelerinde “bu yüzden, bundan dolayı, ama, fakat, çünkü, oysa” gibi
bağlayıcı ifadeler yoktur.
2. GELİŞME
3. SONUÇ
Gelişme bölümünde anlatılan duygu, düşünce veya olayın bir sonuca
bağlandığı bölüme sonuç denir.
“Demek ki, öyleyse, sonuç olarak, kısacası, özetle” gibi ifadelerle metin
bitirilebilir.
Paragrafın ana fikrini bulmak için sonuç bölümüne dikkat etmeliyiz.
Örnek:
Bölümleri: İlk altı çizili kısım giriş, devamı gelişme, son altı çizili bölüm ise
sonuçtur
4. PARAGRAF OLUŞTURMA
Karışık şekilde verilen cümlelerden anlamlı bir paragraf oluşturmamız
istenildiği şunlara dikkat etmeliyiz:
Örnek:
I. Çanakkale sırtlarını bombardıman ettiler.
II. Bir topçu bölüğünde yalnız Seyit ve Ali adlı iki topçu eri kaldı.
III. Oradan geçip İstanbul’u almaya çalışıyorlardı.
IV. 1915 yılında düşman gemileri Çanakkale Boğazı’na gelmişlerdir. V.
Oradaki askerlerimizin çoğu şehit düştü.
Sıralama: IV – III -I – V – II
5. PARAGRAF TAMAMLAMA
Paragrafta boş bırakılan yerler tamamlanırken paragrafın anlam bütünlüğüne
dikkat edilmelidir.
“Heykelcilik, ilk insandan beri var olan bir sanat dalı. İlk insanlar;
etkilendikleri, beğendikleri, saygı duydukları, onurlandırmak ya da
anlamak istedikleri varlıkların heykellerini yaptılar. Heykelcilik sanatında
ilk insanlardan bugüne çok yol alındı. Eskiden ilkel aletlerle yapılan bu
güzel sanatlar şimdilerde modern aletlerle yapılmaya başlandı.”
Açıklama: İlk paragrafta heykelciliğin ortaya çıkışı, ikinci paragrafta ise
heykelcilikteki gelişme anlatıldığı için paragraf ikiye bölünmelidir.
Örnek:
• “Bundan yaklaşık yirmi yıl önce yazılı olarak haberleşmek için mektup
kullanıyorduk. Bu yolla mektupların yerine varması günlerce, bazen
haftalarca sürüyordu. Bugün, haberleşmek için çoğunlukla elektronik posta
(e-posta) kullanıyoruz. Hatta çok uzaktaki tanıdıklarımıza mektupların
aylar sonra ulaştığı bile oluyordu.”
“Başımızın üstünde her zaman yeşil, iğne yapraklı dallardan örülü bir çatı
var. Dallar öylesine sık ki, güneş ışığı aşağıya süzülemiyor bile. Ormanın
içine doğru kilometrelerce uzayıp giden toprak bir yol… Çevredeki
çiçeklerin insanı bayıltıcı kokusu ve kuşların tatlı nağmeleri…”
• “Kapıda yaşlı bir adam belirdi. Üzerinde biraz eski, açık mavi bir takım
elbise vardı. Ceketin üst cebinde üçgen şeklinde kıvrılmış mendil,
kravatıyla aynı renkteydi. Yer yer ağarmış saçlarını sol tarafa yatırmış, hâlâ
siyahlığını koruyan bıyıklarını üst dudağının üzerini kapatacak şekilde
bırakmış. Ayağında yıllar önce gençlerin oldukça rağbet ettiği ucu sivri
ucu küt biçimli ayakkabılar vardı.”
2. Öyküleme
Yaşanmış veya tasarlanmış bir olayın anlatıldığı anlatım biçimine öyküleme
denir.
Örnek:
• “Derse geç kalmıştım. Hemen bir taksi tuttum. Taksici beni derse
yetiştirmek için biraz hızlı sürdü. Önümüzde giden araç ani fren yapınca
ona arkadan çarptık. Bereket, taksici hemen frene basmıştı da çarpışma
hafif oldu. Tabiî ben de derse yetişemedim.”
Örnek:
3. Açıklama
Herhangi bir konu hakkında bilgi vermek amacıyla kullanılan anlatım
biçimine açıklama denir.
4. Tartışma
Yazarın kendi düşüncesini savunmak amacıyla kullandığı anlatım biçimine
tartışma denir.
Örnek:
• Bazı bilim adamları yanlış, anlaşılmaz bir Türkçe ile yazıyorlar. Üstelik
bunlar, edebiyatçı olmadıklarını ileri sürerek, hoş görülmelerini de
Örnek:
Örnek:
2. Örnekleme
Bir düşünceyi daha anlaşılır duruma getirmek, inandırıcı kılmak için
kullanılan yola örnekleme denir.
Örnek:
• “Bir yerde sabit cıvata gibi dönüp duranların ne kendilerine faydaları vardır,
ne çevredekilere. Oysa dünyaya bakalım; her şey değişir, durmadan yol alır.
Su, buhar olur, yağmura dönüşür; tohum, baş verir, çiçeğe durur; civciv,
pek cılız doğar, kocaman bir horoz olur. Dünyada hiçbir şey durmaz. Bu
doğanın bir parçası olan insan neden dursun?”
3. Benzetme
Bir varlık veya kavramı başka bir varlık veya kavramın özellikleriyle
anlatmaya benzetme denir.
Örnek:
• “Birikimsiz yazarlık saman alevi gibidir. Saman alevi çabucak tutuşup yine
çabucak söner. Yazmak için yeterli donanıma sahip olmayan birikimsiz
yazarlar da parlamış olsalar bile elbet bir gün saman alevi gibi sönüp giderler.”
4. Karşılaştırma
Birden fazla varlık veya kavram arasındaki benzerlik ve farklılıkların
ortaya konmasına karşılaştırma denir.
Örnek:
5. Tanık Gösterme
Savunulan düşüncenin doğruluğunu kanıtlamak için tanınmış ve alanında
uzman kişilerin sözlerine yazıda yer verilmesine tanık gösterme denir.
Kişinin sadece adını veya eserinin adını yazmak yeterli değildir. Tanık
gösterme olması için o kişinin mutlaka bir sözüne yazıda yer verilmelidir.
Tırnak işareti içerisinde yazılan sözler bizim için ipucudur.
Örnek:
• “Deneme, büyük savlar içermez. Daha çok duyguya, sezgiye, birikime ve akla
dayanır. Denemede yazar kendi birikimini, içinden gelenleri özgürce aktarır.
Bu nedenle Nurullah Ataç deneme için: “Deneme benin ülkesidir.” der. Bu
görüşe katılmamak elde değildir.”
C. ANLATICI
Olaya dayalı metinlerde olayı, kişileri ve mekânı okuyucuya anlatan kişiye
anlatıcı denir.
Örnek:
Örnek:
• “Yazdan kalma bir gündü. Güneş, insanın içini ısıtıyordu. Cemil, sahilde oturmuş,
dalgaların sesini dinlerken üstünden hızla geçen martıların çığlığı andıran sesiyle
irkildi.”
TAKTİKLER
PARÇADA ANLAM
1. Toplum olarak yaşadığımız olayları, öğrendiklerimizi kendi bakış açımızdan
değerlendirip sorgulamıyoruz. Başkalarının bize yakın gelen görüşlerini kabul
ediveriyoruz. Bu yüzden düşünceler kısa sürede inanca dönüşüyor. Tartışarak
çözebileceğimiz doğruları dövüşerek çözmeye çalışıyoruz çoğu zaman.
A) tatma - işitme
B) görme - dokunma
C) koklama - dokunma
D) görme – koklama
5. Bir kısmı dondurulmuş resmi, bir kısmı da serbest piyasa fiyatı üzerine iş
gördüğü için, satış mağazaları iki kategoriye ayrılmıştı. Mallara resmi fiyat
uygulanan dükkânların önünde halk kuyruğa girerek, sırası geldiği zaman ne
bulursa onunla yetinmek zorunda kalırdı. Serbest fiyatla satış yapan mağazalara
çoğunlukla yabancılar gelir ve döviz karşılığı ne bulurlarsa değil, ne dilerlerse alıp
giderlerdi.
6. Ben kim miyim? Biraz annem, babam, kardeşlerim bir ölçüde de dostlarım ve
okuduğum kitaplarım. İşte ben bunlarım. İnsan bir adadır, diyenler var. Hayır,
bence insanlar birer ada değil, birbirine bağlı yarım adacıklardır. Hiçbir insan tek
başına bir şey değildir. Ancak sevdikleriyle olunca, onların düşünce ve duygularını
paylaştıkça vardır.
A) 3-5-2-1-4 B) 5-4-2-1-3 C)
4-5-3-1-2 D) 3-4-5-1-2
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4
10.
1. Özellikle çocukların gelişimini olumsuz etkileyen bu durum dilin gelişimine
darbe vuruyor.
2. Yetkili devlet kurumlarının bir an önce bazı önlemler alması gerekir.
3. Günümüzde televizyon programları eğitici amaçtan oldukça sapmış
durumdadır. 4. Yerinde kullanılmayan sözcükler, anlamsız ya da argo bir takım
tabirler televizyon programları nedeniyle dilimize yerleşiyor.
Anlamlı bir paragraf elde emek için doğru sıralama aşağıdakilerden hangisinde
verilmiştir?
A) 4-3-2-1 B) 2-1-3-4 C)
3-1-4-2 D) 4-2-1-3
11. Aşağıdaki seçeneklerin hangisi bir paragrafın giriş cümlesi olabilir?
13.
Artık bülbül ötmüyor
Gül dolu pencerede
Yalnız hatıran kaldı
Boş kalan çerçevede
A) Pişmanlık B) Sabırsızlık
C) Heyecan D) Özlem
14. Kaplumbağa, çok sert ve kemiksi bir kabuk içinde yaşayan, ağır yürüyüşlü, dört
ayaklı, sürüngen bir hayvandır. Vücudu kubbemsi bir kabukla örtülüdür. Tehlike
anında baş, bacak ve kuyruğunu içeri çekebilir. Çenesiz dişsizdir. Yumurtlayarak
ürer. Ömrü 40-200 yıl kadardır. Kara, deniz ve tatlı sularda yaşayan 250 kadar türü
bilinmektedir.
1.D 2.A 3.B 4.B 5.C 6.D 7.A 8.C 9.C 10.A 11.D 12.D 13.D 14.A
PARAGRAFTA ANLAM
1. Acı frenle sarsılıp duran otobüsün homurtusuna sekiz on çocuk koştu. Ellerinde
çantalar, keseler, başlarında şapka vardı çocukların. Genzimi tıkayan zehirli
dumanı yutarken okul, karşıda iki ağartı halinde görülüyordu. Çocuklardan birisi
bana döndü.
Ona, öğretmen olarak geldiğimi söyledim.
A) betimleme - öyküleme
B) tartışma - öyküleme
C) öyküleme - açıklama
D) tartışma – betimleme
3.
Gazeteci:
- İyi bir roman nasıl olmalıdır?
Eleştirmen:
- İyi romanın birinci niteliği, bir kişinin hayat anlayışının ifadesi olmasıdır. İyi bir
romanda tipler, olaylar tamamen hayatta oldukları gibi değil, sanatçının
kafasındaki kompozisyon özelliklerine göre şekillenmelidir.
A) Niteleyici sözcüklerden
B) Öyküleyici anlatımdan
C) İşitsel ögelerden
D) Karşıt sözcüklerden
5. Akıntı çok hızlı olduğu için çaya bakamıyordu. Çayın karşı kıyısında geyikler
vardı ve ona bakıyorlardı. Akşamüzeri gördüğü üç geyiğin üçü de oradaydı. Her
şey yeniden başlıyor ya da tekrarlanıyordu. Koca boynuzlu geyik başını kaldırdı,
ağzından sular damlıyordu.
A) Açıklayıcı B) Tartışmacı
C) Betimleyici D) Öyküleyici
A) Haldun Dormen, bir trajediyi, onun trajedi olduğunu bile fark ettirmeyen bir
üslupla anlatır.
B) Herkesin kendine göre bir zevki var. Kimi bahçeyle meşgul olmak ister, kimi
de insan yetiştirmekten hoşlanır.
C) Bugün kendimi düne göre daha iyi hissediyorum. D) Bahçesinde kıpkırmızı
güller, mor menekşeler ve ufacık bir havuz vardır.
8. Kedi et kokusunu almıştı bir kere. Sinsi adımlarla mutfağa doğru süzüldü. Evin
hanımı onu fark ettiğinde artık çok geçti. Kedi bir et parçasını kaptığı gibi
balkondan atlayıverdi bahçeye. Onu bekleyen diğer kedilerle amansız bir rekabeti
de kazandı ve bir ağaç dalında eti yemeye koyuldu. Evin hanımı intikam almak
istercesine elindeki sopayla ağacın gövdesine vuruyordu. Kadın vurdukça kedi bir
dal daha tırmanıyordu. Kadın artık pes etmişti. Kedi biraz aşağıya indi ve evin
mutfağını gözetlemeye başladı.
9. Kaz Dağı’nda ağaçlar, sıkıntılı ve sert kayaları avuç gibi kavrarlar. Bazıları
uçurumun dibine bakmak için uçurumdan eğilir, başları yokuş aşağı inen atlılar
gibi dimdik arkaya dikilir.
13. Ufuk, ufuk diyorlar. Nedir ufuk? Bir boşluktur tamamen. Ne kadar bakarsan
bak, görürsen gör, kendini görürsün içinde. Asıl ufuk nedir bilir misiniz? Bir dostla
bir masada karşı karşıya oturur, gözleri gözlerinizle konuşur; işte o dost insandır
ufuk.
1.D 2.B 3.B 4.D 5.C 6.C 7.D 8.D 9.D 10.A 11.C 12.A 13.B 14.D
NOKTALAMA İŞARETLERİ
2.
“ Güzelliğin on par’ etmez,
Bu bendeki aşk olmazsa.”
A) Yay ayraç
B) Eğik çizgi
C) Tek tırnak işareti
D) Noktalı virgül
6. Balıkçı:
“ Bugün fırtına var, balığa çıkılmaz.”
A) Yay ayraç
B) Kısa çizgi
C) Tek tırnak
D) Konuşma çizgisi
A) ( ;) (,) (.)
B) ( :) (,) (...)
C) ( :) (,) (.)
D) ( ;) (;) (.)
11.
1. Bilinmeyen, kesin olmayan yer, tarih gibi durumlar için kullanılır.
2. Alay, kinaye ve küçümseme anlamı kazandırılmak istenen sözden hemen
sonra yay ayraç içinde kullanılır.
3. Seslenme sözlerinden sonra kullanılır. 4. Seslenme, hitap ve uyarı
sözlerinden sonra konur.
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4
12. Ben, hiçbir zaman bu yaşa varacağımı ummamıştım (I) Bunu da nedeni vardı
(II) Henüz beş yaşındayken gördüğüm (III) korkunç bir düş (IV) bana ancak otuz
yaşına dek yaşayabileceğim hakkında bir kanı vermişti.
CEVAPLAR
1.B 2.C 3.C 4.A 5.A 6.D 7.C 8.D 9.D 10.D 11.A 12.C 13.D 14.D 15.D 16.B 17.D 18.B
CÜMLENİN ÖGELERİ
A) 1 ve 2 B) 2 ve 3
C) 1 ve 3 D) 3 ve 4
Etrafınızdaki bu muhteşem manzarayı görmeden yaşayanlar, sadece varlıklarını devam
ettirmek isteyen sürüngenlere benzer.
Bir cümlede anlatılmak istenen esas ögeye vurgu denir. Bu da o ögenin yükleme
yaklaştırılmasıyla gerçekleştirilir.
Garip şiirinin, bizim kendi şiir kaynağımızdan gelmediğini, bir yabancı şiir duyarlığına
öykündüğünü, ya da onu yansıttığını söylüyorsunuz.
Yeryüzünü mutluluklar diyarına çevirebilmek için herkesin, her şeyin aynı safta, yan
yana yer alması gerekiyor.
14. Bu cümlenin öğeleri ve öğe dizilişi aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir?
17. ”Yaz tatiline çıkan Sevgi’yle Gönül bugün Sivas ‘a hareket ettiler.” cümlesinin
öznesi aşağıdakilerden hangisidir?
A) Yaz tatiline
B) Sevgi’yle Gönül
C) Yaz tatiline çıkan
D) Yaz tatiline çıkan Sevgi’yle Gönül
20. Aşağıdakilerin hangisinde nesnenin açıklayıcı olan bir ara söz kullanılmıştır?
1.A 2.B 3.D 4.C 5.D 6.D 7.C 8.D 9.D 10.A 11. C 12. A 13.A 14. B 15.A 16.C
17.D 18. D 19.C 20.A
1.
1. Öldük, ölümden bir şeyler umarak
2. Bir büyük boşlukta bozuldu büyü
3. Bazen hatırlamazsın o türküyü
4. Alıştığımız bir şeydi yaşamak
Şiirin numaralarla belirtilmiş dizelerin hangisinde anlamca diğerlerinden farklı
bir cümle vardır?
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4
11. Eğer çevreye saygı duymazsak o da bize saygı duymaz. Eğer hayvanlara saygı
duymazsak onlar da bize saygı duymaz. Karşılıklı sevgi ve saygının olmadığı bir
dünyada yaşamak ne kadar güzel olabilir ki?
Dünyamıza gereken sevgiyi ve saygıyı gösterirsek o bize bütün cömertliğiyle kollarını
açacaktır.
Yukarıdaki parçada anlamca olumsuz kaç cümle bulunmaktadır?
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4
12. Aşağıdaki cümlelerden hangisi cevabı içinde olan bir soru cümlesidir?
1.C 2.C 3.B 4.A 5.A 6.B 7.D 8.C 9.D 10. A 11. C 12.C 13. D 14.D 15.C 16.A 17.A 18.A 19.B
FİİLDE ÇATI - 2
1. Nesne alabilen, eylemin etkisinin özne dışında başka varlıklara geçtiğini belirten
eylemlere “geçişli eylem” denir.
2. Geçişsiz bir eylem “-(i)r, -t, -dir” eklerinden biriyle geçişli yapılabilir.
A) İşteş B) Geçişli
C) Dönüşlü D) Edilgen
A) Edilgen - geçişsiz
B) Etken - geçişli
C) Etken - geçişsiz
D) Edilgen – geçişli
A) taşımak B) vurmak
C) süslemek D) gelmek
16. Aşağıdaki atasözlerinin hangisinde fiil geçişli olduğu halde cümlede nesne
kullanılmamıştır?
FİİLTE ÇATI
CEVAPLAR
1.B 2.C 3.D 4.A 5.B 6.B 7.D 8.A 9.A 10.D 11.D 12.A 13.D 14.C 15.D 16. C 17.C 18.B 19.B 20.A 21.