Hocmai.

vn – Học chủ động - Sống tích cực

Khóa học Ngữ văn- Lớp 7 (Thầy Nguyễn Phi Hùng)

BÀI TẬP TỰ LUYỆN

Chuyên đề: Tiếng Việt
Giáo viên: Nguyễn Phi Hùng

1. Cấu tạo từ

* Kiến thức cần nhớ: Bảng phân loại từ theo cấu tạo

- Dạng 1. Nhận diện từ theo cấu tạo

1. Xếp các từ trong dãy sau thành các nhóm: Từ ghép, từ láy: chùa chiền, tươi tốt, bút bi,
buồn bã, âu yếm, chạy nhảy, an ủi, bình minh, lướt thướt, quanh quẩn, đồng đội, dạy dỗ, xa
xôi, xanh xao, cuống cuồng, cong queo, may mắn, mong muốn, học hành, đất đai, cao cấp

2. Xác định từ ghép, từ láy trong đoạn văn sau:

Tôi yêu Sài Gòn da diết... Tôi yêu trong nắng sớm, một thứ nắng ngọt ngào, vào buổi chiều lộng
gió nhớ thương, dưới những cây mưa nhiệt đới bất ngờ. Tôi yêu thời tiết trái chứng với trời đang
ui ui buồn bã, bỗng nhiên trong vắt lại như thủy tinh.

- Dạng 2. Tạo từ mới theo yêu cầu cho sẵn

Tạo các từ ghép đẳng lập, ghép chính phụ, từ láy toàn bộ, láy bộ phận từ các tiếng đã cho.

- xanh: xanh tươi, xanh thẫm, xanh xanh, xanh xao

- nhớ: nhớ thương, nỗi nhớ, nhơ nhớ, nhớ nhung

- đen: đỏ đen, đen thui, đen đen, đen đúa

- Dạng 3. Tìm từ khác loại

a/ đường đất, đường sá, đường làng, đường nhựa

b/ phố phường, phố xá, đường phố, phố cổ
c/ hom hem, gầy gò, gầy guộc, hồng hào, lẻo khẻo
d/ vàng nhạt, vàng vọt, vàng khè, vàng tươi
2. Từ Hán Việt

* Kiến thức cần nhớ:

Cấu tạo từ Hán Việt:

+ Từ Hán Việt được cấu tạo bởi các tiếng, gọi là yếu tố Hán Việt

+ Từ đơn: số lượng ít: bút, bảng, hoa, quả, trường, học ...

Hệ thống giáo dục HOCMAI Tổng đài tư vấn: 1900 6933 - Trang | 1 -
Hocmai.vn – Học chủ động - Sống tích cực
Khóa học Ngữ văn- Lớp 7 (Thầy Nguyễn Phi Hùng)

+ Từ ghép: đẳng lập, chính phụ (có khi tiếng chính đứng trước: ái quốc, tiến thân, tẩu thoát...
nhưng đa phần là tiếng chính đứng sau: nhân quyền, hảo tâm, cầu thủ ...)

- Sử dụng từ Hán Việt: sắc thái trang trọng, cổ kính, tao nhã

- Dạng 1. Nhận diện từ Hán Việt trong văn bản

Cháu chiến đấu hôm nay

Vì tình yêu Tổ quốc

Vì xóm làng thân thuộc

- Dạng 2. Giải nghĩa của từ Hán Việt

+ Ví dụ 1. Tìm từ khác loại

a. thiên địa, thiên tai, thiên hạ, thiên hướng, thăng thiên
b. Bảo an, bảo dưỡng, bảo hành, bảo hộ, bảo vật
+ Ví dụ 2. Giải nghĩa tiếng đồng trong các từ: đồng nội, đồng hành, đồng tiền, trống đồng

- Dạng 3. Xác định cấu tạo của từ Hán Việt

Xếp các từ Hán Việt sau thành 3 nhóm : từ đơn, từ ghép đẳng lập, từ ghép chính phụ: quốc gia,
quả, độc lập, thiên địa, giáo viên, sách, học sinh, học hành, thư, sinh vật, chiến tranh, quốc kì,
đại dương, kiếm, ngoại giao, đảo, bình đẳng, danh nhân, quyền lợi, thủ thành

- Dạng 4. Sử dụng từ Hán Việt

Nêu tác dụng của việc sử dụng các từ Hán Việt trong đoạn thơ sau:

Lối xưa xe ngựa, hồn thu thảo

Nền cũ lâu đài, bóng tịch dương

(Thăng Long thành hoài cổ, Bà Huyện Thanh

Quan)

3. Từ loại

* Kiến thức cần nhớ: đại từ, quan hệ từ

* Dạng bài tập

- Dạng 1. Nhận diện từ loại trong đoạn văn

Cho đoạn văn:

Cơn gió mùa hạ lướt qua vừng sen trên hồ, nhuần thấm cái hương thơm của lá, như báo trước
mùa về của một thức quà thanh nhã và tinh khiết. Các bạn ngửi thấy, khi đi qua những cánh

Hệ thống giáo dục HOCMAI Tổng đài tư vấn: 1900 6933 - Trang | 2 -
Hocmai.vn – Học chủ động - Sống tích cực
Khóa học Ngữ văn- Lớp 7 (Thầy Nguyễn Phi Hùng)

đồng xanh, mà hạt thóc nếp đầu tiên làm trĩu thân lúa còn tươi, ngửi thấy cái mùi thơm mát của
bông lúa non không? Trong cái vỏ xanh kia, có một giọt sữa trắng thơm, phảng phất hương vị
ngàn hoa cỏ. Dưới ánh nắng, giọt sữa dần dần đông lại, bông lúc càng ngày càng cong xuống,
nặng vì cái chất quý trong sạch của Trời.

- Dạng 2. Chữa lỗi về quan hệ từ

Gia cảnh khó khăn nhưng Hà vẫn quyết định thôi học.

Những chiếc bình gốm tuyệt đẹp này được làm bằng bàn tay tài hoa của người thợ thủ công Bát
Tràng.

Mưa lớn làm ngập lụt nhiều tuyến phố tại địa bàn quận Ba Đình, Hoàn Kiếm, Thanh Xuân và
thành phố Hà Nội.

Nhờ sự khéo léo, chăm chỉ và duyên dáng tài hoa đã giúp những người nghệ nhân làng Vòng
làm ra thứ cốm dẻo thơm nhưng thanh khiết.

Chúng tôi thành công (nhờ/vì) nỗ lực hết mình chứ không phải là may mắn.

4. Các hiện tượng về mối quan hệ giữa âm - nghĩa của từ

* Kiến thức cần nhớ: từ đồng nghĩa - từ trái nghĩa, từ đồng âm - từ nhiều nghĩa

* Bài tập

- Dạng 1. Nhận diện các hiện tượng

+ Còn duyên kẻ đón người đưa

Hết duyên đi sớm về trưa mặc lòng

+ Hổ mang bò vào rừng.

+ Rễ siêng không ngại đất nghèo

Tre bao nhiêu rễ bấy nhiêu cần cù

- Dạng 2. Tìm cặp từ đồng nghĩa, trái nghĩa

a/ Bóc …………….… cắn .………… c/ Tay ……………tay …….…………

b/ ……………...được……….……thấy d/ Trống đánh ………kèn thổi ……….
a/ Đi hỏi ……… về nhà hỏi ……… c/ Khoai đất ……… mạ đất ………
b/ ………… kính ………… nhường d/ Thức …………… dậy…………
a/ Ăn có ................ chơi có ....................... c/ Vườn ................... nhà .....................
b/ Càng cay nghiệt ......... ... càng oan trái d/ Năm .................. tháng .....................
- Dạng 3. Tìm từ đồng âm với từ đã cho và đặt câu với các từ tìm được

Hệ thống giáo dục HOCMAI Tổng đài tư vấn: 1900 6933 - Trang | 3 -
Hocmai.vn – Học chủ động - Sống tích cực
Khóa học Ngữ văn- Lớp 7 (Thầy Nguyễn Phi Hùng)

- cặp sách

- cặp tóc

- cặp đôi

- kèm cặp

Bài tập tổng hợp

Đọc đoạn văn sau và trả lời câu hỏi:

"...Trong đời, con có thể trải qua những ngày buồn thảm, nhưng ngày buồn thảm nhất tất sẽ
là ngày mà con mất mẹ. Khi đã khôn lớn, trưởng thành, khi các cuộc đấu tranh đã tôi luyện con
thành người dũng cảm, có thể có lúc con sẽ mong ước thiết tha được nghe lại tiếng nói của mẹ,
được mẹ dang tay ra đón vào lòng. Dù có lớn khôn, khoẻ mạnh thế nào đi chăng nữa, con sẽ vẫn
tự thấy mình là một đứa trẻ tội nghiệp, yếu đuối và không được chở che. Con sẽ cay đắng nhớ lại
những lúc đã làm cho mẹ đau lòng... Con sẽ không thể sống thanh thản, nếu đã làm cho mẹ buồn
phiền. Dù có hối hận, có cầu xin linh hồn mẹ tha thứ...tất cả cũng chỉ vô ích mà thôi. Lương tâm
con sẽ không một phút nào yên tĩnh. Hình ảnh dịu dàng và hiền hậu của mẽ sẽ làm tâm hồn con
như bị khổ hình."

a. Tìm trong đoạn văn trên:

- Hai cặp từ đồng nghĩa:

- Hai cặp từ trái nghĩa:

- Năm từ ghép chính phụ:

- Năm từ ghép tổng hợp:

b. Ghi lại các từ Hán Việt có trong đoạn văn và sắp xếp các từ ấy thành hai nhóm: từ ghép đẳng
lập và từ ghép chính phụ

trưởng thành, đấu tranh, dũng cảm (cảm: gan dạ), thiết tha, tội nghiệp, thanh thản (thản: thảnh
thơi), hối hận, linh hồn (hồn: phần thiêng liêng của con người), vô ích, lương tâm, yên tĩnh, hình
ảnh, hiền hậu, khổ hình

c. Giải nghĩa tiếng "yếu" trong từ "yếu đuối". Tìm từ đồng âm với từ "yếu" trong "yếu đuối" và
đặt câu với từ vừa tìm được.

d. Xác định các đại từ, quan hệ từ có trong đoạn văn trên.

Giáo viên : Nguyễn Phi Hùng

Nguồn : Hocmai

Hệ thống giáo dục HOCMAI Tổng đài tư vấn: 1900 6933 - Trang | 4 -