Szwajcaria

Szwajcaria jest państwem związkowym - konfederacją państw, wchodzących w jej skład

jako kantony (podstawowa, terytorialna jednostka administracyjna Szwajcarii) o bardzo dużej autonomii, ale
posiadających wspólny rząd. Konstytucja określa podział kompetencji między federacją a kantonami. Feder-
acja określa wykonywanie praw politycznych w sprawach federalnych, kantony określają je w sprawach kan-
tonalnych i komunalnych.
Konfederacja – związek państw oparty na umowie międzynarodowej w celu prowadzenia wspólnej
polityki zagranicznej. Z reguły nie ma scentralizowanej władzy. Państwa tworzące konfederację pozostają
suwerennymi podmiotami prawa międzynarodowego.

Szwajcaria jest także jedną z najstarszych federacji i demokracji na świecie. Na mocy

postanowień pokoju westfalskiego z 1648 roku (kończącego wojnę trzydziestoletnią), cesarz rzymsko-
niemiecki uznał oficjalnie niepodległość Szwajcarii i jej formalne wyodrębnienie z Rzeszy Niemieckiej. Od
tego czasu Szwajcarię zaczęto nazywać Związkiem Szwajcarskim.
W Szwajcarii obowiązują szeroko stosowane formy demokracji bezpośredniej (wykorzystywany jest
referendum, decyzje są podejmowane przez głosowanie ludowe i każdy uprawniony do głosowania obywatel
może wziąć w nim udział).

Ustrój Szwajcarii nazywa się parlamentarno-komitetowym; najbardziej typową cechą jest dla niego
brak rozdziału pomiędzy władzę ustawodawczą, wykonawczą i sądowniczą. Władza ustawodawcza należy do
Zgromadzenia Związkowego (parlamentu), składającego się z dwóch izb: Rady Kantonów (izba wyższa) i
Rady Narodowej (izba niższa). Głową państwa i szefem rządu jest prezydent, wybierany na okres 1. roku
przez Zgromadzenie Związkowe spośród członków 7-osobowej Rady Związkowej (rządu).

Nie ma żadnych tak zwanych hamulców – nie można rozwiązać jej izb przed upływem kadencji, nie
może być zwoływana na sesje przez żaden inny organ, nie ma instytucji sądownictwa konstytucyjnego (brak
trybunału konstytucyjnego). Ponadto wszelkie konflikty kompetencyjne rozstrzygane są przez sam parla-
ment. Wybiera on też siedmiu członków wykonawczej Rady Federalnej (rządu) i Trybunału Federalnego.

W Szwajcarii obowiązują cztery języki urzędowe: niemiecki, którym posługuje się 63,7% popu-
lacji, francuski, którym mówi 20,4% populacji, włoski używany przez 6,5% populacji oraz język romansz,
którym mówi 0,5% populacji.

Od 12 grudnia 2008 Szwajcaria jest członkiem układu z Schengen.

Konstytucja Szwajcarii

Pierwszą szwajcarską ustawą zasadniczą była Konstytucja Republiki Helweckiej z 12 kwietnia 1798 roku. 19
lutego 1803 roku Napoleon, który okupował kraj, wydał Akt Mediacyjny likwidujący republikę i powołujący
na jej miejsce luźną konfederację kantonów. Akt ten pełnił rolę konstytucji aż do upadku Napoleona w 1815
roku. W wyniku wojny domowej z 1847 roku zaistniała ponownie potrzeba reorganizacji państwa. Utwor-
zono Konfederację Szwajcarską istniejącą do dziś. Pierwszą ustawą zasadniczą Konfederacji była Konsty-
tucja Federalna z 12 września 1848 roku. W 1874 roku ustanowiono nową konstytucję, wprowadzając
między innymi prawo do inicjatywy ustawodawczej dla obywateli oraz prawo częściowej zmiany konsty-
tucji.

Obecna konstytucja została uchwalona 18 grudnia 1998 roku, poddana pod referendum 18 kwietnia 1999
roku, a weszła w życie 1 stycznia 2000 roku, zastępując konstytucję z 29 maja 1874 roku.

Składa się z preambuły i 6 tytułów (w tym 196 art. ).

· Preambuła
· Tytuł I Postanowienia Ogólne (Artykuły 1-6)
W Tytule I Konstytucji sformułowane zostały zasady rozstrzygające o kształcie ustrojowym państwa. Zostały
w nim wypisane wszystkie kantony, zapewniono suwerenność kantonom, wprowadzono języki urzędowe.
· Tytuł II Prawa podstawowe, prawa obywatelskie i cele socjalne (Artykuły 7-41)
Tytuł II Konstytucji określa prawa i wolności człowieka i obywatela, jak również określa obowiązki socjalne
państwa względem społeczeństwa.
· Tytuł III Federacja, kantony i gminy (Artykuły 42-135)
W Tytule III Konstytucji rozdzielone zostały zadania pomiędzy Federacją, kantonami a gminami. Unor-
mowane zostały również współdziałanie i rozwiązywanie sporów pomiędzy nimi.
· Tytuł IV Naród i kantony (Artykuły 136-142)
Tytuł IV Konstytucji zawiera unormowanie praw wyborczych obywateli oraz przepisy dotyczące inicjatywy
ustawodawczej i referendum.
· Tytuł V Władze federalne (Artykuły 143-191)
Tytuł V Konstytucji zapewnia trójpodział władzy na poziomie federalnym, jednak nie gwarantuje ich
równości. Powołuje bikameralne Zgromadzenie Federalne składające się z Rady Narodu i Rady Kan-
tonów, Radę Federalną z Prezydentem na czele, Kanclerza Federalnego oraz sądy federalne.
· Tytuł VI Zmiana Konstytucji Federalnej i przepisy przejściowe (Artykuły 192-196)
Tytuł VI Konstytucji poświęcony jest przepisom przejściowym i przepisom końcowym.

Konfederacja Szwajcarska - kantony, jest ich 26 (Art.1 Konstytucji)

Naród szwajcarski i kantony Zurych, Berno, Lucerna, Uri, Szwyz, Obwalden i Nidwalden, Glarus, Zug,
Freiburg, Solura, Bazylea-miasto i Bazylea-okręg, Szafuza, Appenzell-Ausserrhoden i Appenzell-Innerrho-
den, St. Gallen, Gryzonia, Argowia, Turgowia, Tessin, Waadt, Wallis, Neuenburg, Genewa i Jura tworzą
Konfederację Szwajcarską.

W XVI wieku Konfederacja Szwajcarska składała się z 13 niezależnych państewek, protoplastów obecnych
kantonów. Formalnie stanowiły one część Rzeszy Niemieckiej i były nazywane przez administrację Rzeszy
kantonami. Do starej konfederacji (13 kantonów), w 1803 przyłączono 6 kantonów z południowo-wschod-
niej części obecnej Szwajcarii, a w 1815 – 3 kantony z zachodniej części kraju.

Aż do połowy XIX wieku kantony były samodzielnymi mini-państwami, które posiadały własne armie, same
strzegły granic i biły własną monetę. Przekształcenie Szwajcarii z luźnej federacji nieposiadającej instytucji
centralnych w państwo federalne nastąpiło dopiero w 1848 roku.

Kantonów powinno być 23. Jednak ze względu na problemy administracyjne i odpowiednie, proporcjonalne
reprezentowanie ludności wszystkich kantonów w parlamencie krajowym część kantonów była dzielona na
dwa lub więcej okręgów wyborczych. W 1999 r. w ramach tworzenia nowej konstytucji całej federacji zdecy-
dowano się formalnie podzielić te kantony zgodnie z podziałem okręgów wyborczych, co zwiększyło ich
liczbę do 26. Do Rady Kantonów (przedstawicielstwo kantonów w parlamencie) 20 kantonów deleguje po 2
dwóch członków, natomiast 6 kantonów (dawnych półkantonów) po jednym.

Obecnie każdy kanton ma swoją własną konstytucję, która określa zasady działania ciał tworzących prawo
(parlamenty lokalne), sprawujących rządy (rządy lokalne) i egzekwujących prawo (lokalne sądy, prokuratury
i policję). W większości kantonów funkcjonują jednoizbowe parlamenty, w których zasiada od 58 do 200
posłów. Rządy kantonów liczą od 5 do 7 ministrów. Niemal wszystkie elementy władzy są realizowane przez
kantony, gdyż szwajcarska konstytucja maksymalnie ogranicza prerogatywy rządu i parlamentu federalnego.
Władze kantonalne samodzielnie określają stopień autonomii gmin. W niektórych kantonach gminy posiadają
niemal całą władzę, podczas gdy inne są bardziej scentralizowane. Wynika to m.in. ze znacznych różnic w
wielkości kantonów.

Udział obywatela w wyborach

Artykuł 136 Konstytucji, Prawa polityczne

1. Prawa polityczne w sprawach federalnych przysługują wszystkim Szwajcarom, którzy ukończyli 18 rok
życia i nie są ubezwłasnowolnieni z powodu choroby psychicznej lub niedorozwoju umysłowego. Wszyscy
mają równe prawa polityczne i obowiązki.

2. Mogą oni brać udział w wyborach do Rady Narodowej i w głosowaniach federalnych, jak również mogą
podejmować i podpisywać inicjatywy ludowe i referenda w sprawach federalnych.

Artykuł 140, Referendum obligatoryjne

1. Narodowi i kantonom przedstawia się pod głosowanie:

a. zmiany Konstytucji Federalnej;

b. przystąpienie do organizacji zbiorowego bezpieczeństwa lub do wspólnot ponadnarodowych;
c. ustawy federalne uznane za pilne, które nie mają podstaw konstytucyjnych i których czas obowiązywania
przekracza jeden rok; te ustawy federalne muszą być w ciągu roku po przyjęciu przez Zgromadzenie Feder-
alne przedstawione pod głosowanie.

2. Narodowi przedstawia się pod głosowanie:

a. inicjatywy ludowe w sprawie całkowitej zmiany Konstytucji Federalnej;

b. inicjatywy ludowe w sprawie częściowej zmiany Konstytucji Federalnej w formie propozycji o ogólnym
charakterze, która została odrzucona przez Zgromadzenie Federalne;
c. pytanie, czy należy przeprowadzić całkowitą zmianę Konstytucji Federalnej w razie niejednomyślności
obu izb.

Artykuł 141, Referendum fakultatywne

1. Na żądanie 50 000 uprawnionych do głosowania lub ośmiu kantonów przedstawia się narodowi pod
głosowanie:

a. ustawy federalne;
b. ustawy federalne uznane za pilne, których czas obowiązywania przekracza rok;
c. uchwały federalne, o ile przewiduje to konstytucja lub ustawa;
d. umowy międzynarodowe, które

1. są bezterminowe i nie przewidują wypowiedzenia;

2. przewidują przystąpienie do organizacji międzynarodowych;
3. wprowadzają wielostronne ujednolicenie prawa.

2. Zgromadzenie Federalne może poddać inne umowy międzynarodowe pod referendum fakultatywne.

Artykuł 142, Wymagane większości

1. Projekty przedstawione narodowi pod głosowanie zostają przyjęte, jeżeli wypowiada się za tym większość
głosujących.
2. Projekty przedstawione narodowi i kantonom pod głosowanie zostają przyjęte, jeżeli wypowie się za tym
większość głosujących i większość kantonów.
3. Wynik głosowania ludowego w kantonie oznacza głos tego kantonu.
4. Kantony Obwalden, Nidwalden, Bazylea-miasto, Bazylea-okolica, Appenzell-Ausserrhoden i Appenzell-
Innerrhoden mają po połowie głosu.
Głos kumulowany ???
Naród i kantony głosują równocześnie nad inicjatywą i projektem przeciwnym. Uprawnieni do głosowania
mogą udzielić poparcia obu propozycjom. Mogą też podać, której propozycji należy dać pierwszeństwo w
przypadku, gdy obie zostaną przyjęte; jeżeli jedna propozycja uzyskuje większość w głosowaniu ludowym a
druga więcej głosów kantonów, żadna z nich nie wchodzi w życie. (z konstytucji, Inicjatywa ludowa w
sprawie częściowej zmiany Konstytucji Federalnej).