Władza sądownicza w Szwajcarii

1. Trybunał Federalny – jedyny organ władzy sądowniczej federacji. Składa się on z 39 sędziów,
19 zastępców sędziów, równocześnie będąc podzielonym na kilka wydziałów (Pierwszy i
Drugi Wydział Prawa Publicznego, -||- Prawa Cywilnego, Wydział Prawa Karnego, -||-
Prawa Społecznego) (Federalny Sąd Ubezpieczeń  odrębny wybór sędziów, odrębną
siedzibę, lecz wchodzą oni do ogólnej liczby 39 sędziów).
a.) Wybór do TF dokonywany jest przez Zgromadzenie Federalne, na okres sześciu lat.
Istnieje możliwość, według reguł, żeby daną kandydaturę/sprawowanie urzędu
podtrzymać/przedłużyć, jeśli dany sędzia pragnie kontynuować swoją pracę w Trybunale.
Obecnym prezesem sądu jest Ulrich Meyer. Zgromadzenie Federalne uwzględnia
reprezentacje języków urzędowych.
b.) Konstytucja jest gwarantem pełnej autonomii organizacyjnej oraz niezależności
orzeczniczej (art. 191c oraz art. 188, ust. 2 i 3).
c.) Jedynym „uprawnieniem” dający w jakiś sposób „nadzór” Zgromadzenia Federalnego
wobec TF jest przyjmowanie od niego sprawozdania
d.) Sędziowie TF cieszą się pełnym immunitetem; uchylić go można jedynie na wniosek
Trybunału, za jego zgodą. *W przypadku gdy TF nie przychyli się do takiego wniosku, to
odpowiednie organy ścigania mogą odnieść się do negatywnej decyzji do Zgromadzenia
Federalnego, by zdecydował ostatecznie w tej danej sprawie.*
2. Zakres kompetencji: W przypadku spraw dotyczących ustalania organizacji sądów, regulacja
postępowania sądowego, orzekanie w sprawach cywilnych oraz karnych należą one do
kantonów.
a.) Najważniejszą materią, wokół obraca się TF są bezsprzecznie sprawy konstytucyjne, czyli
rozpatrywanie skarg konstytucyjnych (za naruszenie przez organy publiczne praw
konstyt.). Skarga może dotyczyć: aktów władzy ustawodawczej, przepisów prawnych
stanowionych przez wł. wykonawczą, decyzje administracyjne oraz wyroki sądów.
b.) W przypadku skarbi dotyczącej aktów ustawodawczych, kontrola jest abstrakcyjna, czyli
w celu wyszukania podmiotów niedozwolonych w tym akcie. Skarżący musi wskazać swój
interes prawny (motywacja, dlaczego jest to niepasujący/zły element aktu ustawy). *Jeśli
wniosek o skargę zostanie przyjęty i pozytywnie zostanie rozpatrzona cała skarga, to
Trybunał uchyla daną normę.**Dotyczy tylko ustaw kantonalnych!*
c.) W reszcie wymienionych przypadków, czyli przepisów stosowanych przez wł.
wykonawczą, decyzjach administracyjnych oraz wyrokach sądów, kontrola przybiera
formę konstytucyjną, z zaznaczeniem konkretności (skarga obywatela na decyzję lub
wyrok). *W przypadku uznania skargi, Trybunał uchyla tylko decyzję lub wyrok
sądu.**W drodze decyzji TF, parlament może uchylić lub zmienić ustawy federalne, lecz
NIE jest do tego zobligowany.*
d.) Kontroli NIE mogą podlegać ustawy federalne, gdyż dla TF oraz władz stosujących prawo
są one przepisami wiążącymi.
e.) Trybunał MOŻE uchylić ustawy kantonalne oraz przepisy wykonywane przez władze
federalne
f.) Konstytucja wspomina o wiążącej Trybunał oraz inne władze stosujące prawo mocy
prawa międzynarodowego, stojącego wyżej nad mocą praw ustalanych przez
parlament federalny, co oznacza, że istnieje możliwość podważenia/uchylania ustaw
federalnych, jeśli stoją one w opozycji do praw międzynarodowych (art. 5, ust. 4
Konstytucji).
g.) Drugą materią wokół której obraca się TF jest jego zaangażowanie w sprawy sporów o
charakterze publicznoprawnym między federacją a kantonami oraz sporami na linii
kanton-kanton. TF gwarantuje konstytucyjny podział kompetencji między federacjami a
kantonami (w ramach federalnej struktury państwa). Uprawnienia stanowi sądownictwo
kompetencyjne „w pionie” („w poziomie” rozstrzyga Zgromadzenie Federalne).
h.) Oba podmioty: federacja i kantony, są reprezentowane przez swoje rządy. Wyrok TF
może mieć charakter: ustalający (komu przysługuje dana kompetencja) lub kasacyjny
(gdy doszło już do wydania aktu, zdaniem TF niezgodnego z podziałem kompetencji).
i.) Spory administracyjnoprawne – gdy kantony występują w procesie administracyjnym
prowadzonym przez władze federalne, vice versa lub gdy proces prowadzi inny kanton
przeciwko kantonowi. Spory te mogą dotyczyć: wypełnienia zobowiązań, założonych w
postaci umowy publicznej między tymi jednostkami lub spory prywatnoprawne na linii
federacja-kanton/-y. *Spór prywatnoprawny dociera do TF w drodze procesu
cywilnego.*
j.) Ustawy sprzecznej z konstytucyjnym podziałem właściwości, Trybunał Federalny nie
może uchylić!
k.) Trzecia materia: rozpatrywanie skarg za naruszenie umów międzynarodowych lub umów
zawieranych między kantonami  postępowanie zbliżone do skargi konstytucyjnej, lecz
rozpatrywane są przepisy danych umów. TF gwarantuje w ten sposób dochowanie przez
federację umów międzynarodowych (głownie chodzi w tych umowach o prawa
jednostek).
l.) Czwarta materia: rozpatrywanie skarg gmin o naruszenie przez władze federalne lub
kantonalne ich autonomii lub innych, udzielonych gminom przez kantony (jeśli
naruszenie dało większą korzyść innej korporacji prawa publicznego  czyli utworzonej
przez państwo).
m.) TF NIE jest trybunałem konstytucyjnym, nie może badać zgodności ustaw z konstytucją
(ustawy uchwala wyłącznie parlament). Może badać lub uchylać prawodawstwo
kantonalne.