Alevili■in Gizli Tarihi Demirin Üstünde

Kar■nca ■zi 16th Edition Erdo■an

Ç■nar
Visit to download the full and correct content document:
https://ebookstep.com/product/aleviligin-gizli-tarihi-demirin-ustunde-karinca-izi-16th-e
dition-erdogan-cinar/
More products digital (pdf, epub, mobi) instant
download maybe you interests ...

Darwin in Kay■p Dünyas■ Hayvan Ya■am■n■n Gizli Tarihi

Martin Brasier

https://ebookstep.com/product/darwin-in-kayip-dunyasi-hayvan-
yasaminin-gizli-tarihi-martin-brasier/

Microeconomics 16th Edition Ragan

https://ebookstep.com/product/microeconomics-16th-edition-ragan/

Suyun Gizli Mesaj■ 7th Edition Masaru Emoto

https://ebookstep.com/product/suyun-gizli-mesaji-7th-edition-
masaru-emoto/

Gizli Bahçe 1st Edition Frances Hodgson Burnett

https://ebookstep.com/product/gizli-bahce-1st-edition-frances-
hodgson-burnett/
ABD Gizli Belgelerinde Fethullah Gülen 1st Edition Razi
Canikligil

https://ebookstep.com/product/abd-gizli-belgelerinde-fethullah-
gulen-1st-edition-razi-canikligil/

Baedeker Reiseführer Teneriffa 16th Edition Rolf Goetz

https://ebookstep.com/product/baedeker-reisefuhrer-
teneriffa-16th-edition-rolf-goetz/

Tarihi Yapanlar Tarihi Yazanlar 1st Edition J H Elliott

https://ebookstep.com/product/tarihi-yapanlar-tarihi-
yazanlar-1st-edition-j-h-elliott/

Curso de Direito Constitucional 16th Edition Marcelo

Novelino

https://ebookstep.com/product/curso-de-direito-
constitucional-16th-edition-marcelo-novelino/

Biology Textbook for Class 11 11080 16th Edition Ncert

https://ebookstep.com/product/biology-textbook-for-
class-11-11080-16th-edition-ncert/
 ERDOĞAN ÇINAR

ALEVİLİĞİN
GİZLİ TARİHİ
Demirin Üstünde Karınca İzi
ALEVİLİĞİN
GİZLİ TARİHİ
Demirin Üstünde Karınca İzi
İnsanlığın kaybolmuş hafızasını,
varoluşun sırrını, kadim bilgileri,
samimiyetle ve metanetle koruyan,
bu sırların bağnazlığın içinde eriyip
gitmesine engel olan, bu sırları
ustaca kaçıran ve canlarım üzerine
örterek gizleyen, bu uğurda bin
yıllardan bu yana her dem seve seve
yaşamlarından vazgeçen Aleviler,
bu ağır ızdıraba ve zulme, sadece
gerçeklere sığınarak direnebilmişler
ve gerçeklerden aldıkları güçle
sırlarını bugüne taşıyabilmişlerdir.
ALEVİLİĞİN
GİZLİ TARİHİ
Demirin Üstünde Karınca izi

ERDOĞAN ÇINAR
 Aleviliğin Gizli Tarihi
Erdoğan Çınar

Kalkedon Yayınlan: 30
Adonis Kitaplığı: 4

Yayma Hazırlayan- Hakan Tanıttıran

Kapak Tasarım: Ahmet Sungur

Kalkedon Yayınlan
Hırkai Şerif Mahallesi, Bali Paşa Caddesi, No 155 A
Fatih - İstanbul, Sertifika No: 13931

Telefon ve Fax: 0212 512 43 56

e-mail: kalkedonyayinlari@gmail.com

Bu kitap Ceylan Matbaası’nda (Tuncay Mat) basılmıştır

Davutpaşa Cad. Güven Sanayi Sitesi 83/317-318-319
Zeytinburnu - İstanbul - Sertifika No: 13931
Tel: 0212 613 10 79

Birinci Basım Eylül 2004 (3500) İkinci Basım Ekim 2004 (2500)
Üçüncü Basım aralık 2004 (2500) Dördüncü Basım Nisan 2005 (2500)
Beşinci Basım Şubat 2006 (2500) Altıncı Basım Haziran 2006 (2500)
Yedinci Basım Aralık 2006 (2500) Sekizinci Basım: Ağustos 2007 (1500)
Dokuzuncu Basım: Ocak 2008 (1500) Onuncu Basım: Eylül 2008 (1500)
On Birinci Basım: Ekim 2009 (1500) On İkinci Basım: Mayıs 2011 (1500)
On Üçüncü Basım: Kasım 2013 (1500) On Dördüncü Basım: Mart 2015 (1500)
On Beşinci Basım: Aralık 2017 (1000) On Altıncı Basım: Mayıs 2020 (1000) Adet
Basılmıştır.

Tüm haklan saklıdır.

© Kalkedon 2020 - © Erdoğan Çınar 2020

ISBN: 978-605-4511-03-7
 Yokluğuna alışamadığını Babam'a ve
en çok sevdiğim Annem" e, ithaf ediyorum.
Erdoğan Çınar: 1957 yılında Sivas’ın İmranlı ilçesinde doğdu. Orta öğre­
nimini 1976 yılında Darüşşafaka Lisesi’nde tamamladı. 1982 yılında İs­
tanbul Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi’ni bitirdi. 1986 yılında İs­
tanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü’nde yüksek lisans eğiti­
mini tamamladı. Halen İstanbul’da serbest mimar olarak çalışmaktadır.
Yazann Kalkedon yayınlan tarafından yayımlanan “Aleviliğin Kayıp Bin
Yılı” ve “Kayıp Bir Alevi Efsanesi” “Aleviliğin Kökleri” “Bahçe Bizim Gül
Bizdedir”admda dört kitabı daha vardır.

E-Posta: erdcinar@ttmail.com
 İÇİNDEKİLER

DÖRDÜNCÜ BASIMA ÖNSÖZ 11

ÖNSÖZ 13
SUNUŞ 15

BİRİNCİ BÖLÜM: ALEVİ DEYİMİ ÜZERİNE 25

ALEVİ DEYİMİNİN KÖKENİ VE ANLAMI 27
IŞIKLAR 33
OCAKLAR 39
ALEVİ DEYİMİNİN ASIL KAYNAĞI 43
İNANÇ TEMELLERİNE GÖRE ALEVİLİK VE İSLAM 49
ALEVİ İNANIŞI İÇİNDE ALİ 53

İKİNCİ BÖLÜM: ALEVİ İNANIŞI VE AYİN-İ CEM 61

ALEVİLİĞİN YAPISI 63
ALEVİ İNANIŞI’NA GÖRE YARATILIŞ 71
Evrenin Ortaya Çıkışı
Devriye
İnsanın Halk Edilişi
ALEVİ İNANIŞIN’DA VARLIĞIN BİRLİĞİ 105
Ayin-i Cem ve Kırklar Meelisi
On İki Hizmet
Semah
Çerağ Uyarma
Tevhid
Miraçlama
Musahiplik
Mum Söndü
Çerağın “ Sır” Edilmesi
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM: ALEVİLİĞİN BAŞLANGICI VE KADİM
KAYNAKLARDA ALEVİLİK 135
ALEVİLİĞİN BAŞLANGICI 13?
NAAKALLER 141
SÜMERLER AT ALEVİLİK 161
TEVRAT VE ALEVİLİK I77
ESENNİLER AT İSA 189

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM: İDRİS PEYGAMBER’DEN

BEKTAŞ-İ VELİ’YE I97
İDRİS PEYGAMBER 1"
HACI BEKTAŞ-I VELİ 205
TURNA KUŞU 213

SONSÖZ 219
DİPNOTLAR 225
KAYNAKÇA 229
 Demirin üstünde karınca izi,
Karanlık gecede görsün de gelsin.

Pir Sultan Abdal

 DÖRDÜNCÜ BASKIYA ÖNSÖZ

Aleviliğin İslam coğrafyası içinde güvenlik sorunu yaşadığı

karanlık dönemlerde, Alevi erkânını ve inancını sonraki kuşaklara
aktarabilmek için zorunlu olarak büründüğü “zahiri kisveler", so­
nunda Aleviliğin tanımı olarak sunulabilecek kadar Aleviliğin üze­
rine sinmiştir.
Bu araştırma, Alevilerin korunma güdüsü ile kendileri için
oluşturdukları dış kabuğu, Aleviliğin kendisi imiş gibi ortaya koyan
yaygın yanlışların hakim olduğu bir iklimde ve zamanda 2004 Eki-
mi’nde okuyucusuyla buluştu. Araştırmada ortaya konulan, dış ka­
buğu kırılmış, güvenlik zırhı aşılmış, üzerindeki ayrık otları temiz­
lenmiş bir “Alevi tanımlaması” kısa sürede büyük kabul gördü, il­
gi ve övgü seliyle karşılandı. Ben bunları üzerime almıyorum. Gös­
terilen ilginin, sevginin ve kabulün gerçek sahibi “Alevi inanışının
kendisidir.
Çok sayıda e-mektup aldım. Özgüvenlerini tazeleyen Alevi
okurlar bana coşkularını aktardılar. Kendilerini ve geçmişlerini sor­
 12 Aleviliğin Gizli Tarihi

gulayan Alevi gençlerinin, kendi kökleri ile buluşmalarının heyeca­

nını hissetmelerine tanık oldum. Bu ülkenin Alevi olmayan, aydın­
lık ve güzel insanları Alevi inanışı ile tanışmanın kendilerini zen­
ginleştirdiğini ifade ettiler. Önde gelen Alevi kurumlarının yöneti­
cileri, bu araştırmayı hizmet sayıp teşekkür ettiler. Ülkenin her ya­
nından ve ülke dışından bana ulaşan Alevi dedeleri dualarını eksik
etmediler.
Bütün bunlar beni umutlandırdı. Artık görüyorum ve inanıyo­
rum ki bugün, Aleviliğin üzerini örten sisler yakın bir gelecekte da­
ğılacaktır. Alevilik bu zor günlerin üstesinden gelecektir. Aleviliğin
kökleri derindedir. Bu soylu inanış köklerinden yeniden filiz vere­
cektir.
Alevilik bir insanlık mirasıdır. Kadim dünyadan bugüne ak­
tarılmış değerli bir armağandır. Bu toprakların en önemli zenginli­
ğidir. Bu zenginliği ortadan kaldırmanın hunhar çabası içinde ol­
mak, bir insanlık ayıbıdır. Alevilik bu yeryüzünün, üzerinde yaşa­
dığımız bu gezegenin gördüğü, büyük ve muhteşem bir rüyadır. Bu
görkemli rüyanın devamı olmak, böylesi önemli bir mirasın parça­
sı veya komşusu olmak, bu topraklarda yaşayanların büyük talihi­
dir.
Aleviler Hakk’tan gelen “nidd'y\ bugüne ulaştırabilmek için
ıstıraplarına, kederlerine ve çaresizliklerine sadakat ile bağlı kaldı­
lar. Meşakkatli bir yoldan yürüyerek, olağanüstü büyülü bir dünya
kurdular. Bu dünyanın içinde olmaktan mutluyum ve kendimi ödül­
lendirilmiş sayıyorum.
Gerçekler bizi bu demden, bu cemden, bu yoldan mahrum et­
mesin.

Erdoğan Çınar
Mart 2005 / İstanbul
 ÖNSÖZ

Alevilik, çok zahmetli yollardan geçerek bugüne ulaştı. Unu­

tulmuş dağ köylerinde, zaptiye zulmü altında, yokluk ve yoksunluk
içinde Alevi erkânını yürütenler olmasaydı, bu kitap olmazdı. Baş­
langıcından bugüne kadar tüm taliplere, rehberlere, pirlere, mürşit­
lere, Aleviliği canlarına sararak koruyup, bugüne taşıyanlara, çok
şey borçluyuz.
“Yol cümleden uludur" diyerek kendi varlıklarını Alevi yo­
lunun devamına vakfedenler, hem Alevi yolunun kaybolmasının
önüne geçmişler hem de insanlığın kaybolmuş hafızasını ve kadim
gerçekleri sonraki kuşaklara aktarmışlardır. Zaten Alevi yolunun
varoluş sebebi de Yaratılış’a, evrime, evrene ve insanın halk edili­
şine ait, Yaratılıştan beri Aleviler’in elinde olan bilgilerin korunma­
sıdır.
On binlerce yıldan beri bu bilgileri koruyup bu güne ulaştı­
ranlara olan borcumuzu, kuru bir teşekkür ile ödeyemeyiz. Bu kitap
benim onlara kendi usulümce teşekkürümdür. Onları minnetle anı­
yorum.
 14 Aleviliğin Gizli Tarihi

Şimdiye kadar Alevilik’le ilgili yüzlerce kitap yazılmış olma­

sına rağmen, bu kitabın öncesi yoktur, başlangıcı kendisidir. Bu ki­
tabın tamamının bir ilk olduğunu düşünüyorum.
Aleviliği kısır ve sığ bir mecraya çekmek isteyen çevrelerin
ürettiği sayısız hurafe (veya safsata) niteliğinde, Alevi inanışına
veya Alevi tarihine ilişkin temelsiz bilgiler bu kitapla Alevilik sınır­
larının dışına itilmiştir.
Kitabı yazarken zaman, zaman bilimsel kalıpların dışına taşıp
duygusal ifadeler kullandığımın farkındayım. Duygusal söylemleri
ayıklamak istediysem de, elim varmadı; Yapamadım. Duygusal sa­
tırlar içerse de kitabın sağlam bir akademik yapısı olduğunu düşü­
nüyorum. Kitapta öne sürülen çarpıcı iddialar, tartışmasız paralel
delillerle kanıtlanmıştır.
Kimi merkezler Alevilik için derin çukurlar kazıyorlar. Bu
kitap onları zora sokacaktır. Bu kitapla Aleviliğin hiçbir derinliğe
sığdınlamayacak kadar engin olduğu, belgeleriyle ortaya konmuş­
tur. Bu kitapla, Aleviliğin yeniden taze bir başlangıç yapacağını
umuyorum.
Bu kitabı yazmaya ne zaman karar verdiğimi hatırlamıyorum.
Beni böyle bir karara sevk eden neydi onu da bilmiyorum. Ben bu
araştırmada, karanlık gecede, demirin üstünde karınca izi aradım.
Bu kitabı yazarken aradığım izleri, hissettiğim kaynaklarda elimle
koymuş gibi buldum. Bazen de kitap için gerekli kaynaklar ve bil­
giler, tuhaf sayılabilecek rastlantılarla kendiliğinden bana ulaştı.
Bana öyle geliyor ki, kalemi tutan ben olsam da bu kitabı yazan ben
değilim. Bu kitap benden çok önce yazılmaya başlanmıştı.

Erdoğan Çınar
Haziran 2004 / İstanbul
 SUNUŞ

Mahkemede sual sordu kadılar

Kitapların orta yere koydular
Sen bu sırrı kimden aldın dediler
Üstadımdan aldım, pirden gelirim

Nesimi

Aleviliğin uzun tarihi boyunca, Alevi inanışına ait sırlar,

Alevi din adamları tarafından sıkı sıkıya korunup, inanışın esasla­
rı, sadece bu sırrı elde etmek için belli bir eğitimden geçen ve üs­
tün algılama düzeyine ulaşan bireylere aktarılırdı. Bu yönü ile Ale­
vilik, geçmişte ve günümüzde bir “Gizli İnanış” olagelmiştir.
Öte yandan, başka dinlerin hüküm sürdüğü coğrafyalarda
yaşamak zorunluluğu ve Aleviler’in bu coğrafyalarda kendilerini
açık ve serbest olarak ifade edememeleri, Aleviliğe “Gizli Top­
lum” denilebilecek bir kapah toplum hüviyeti kazandırmıştır.
 16 Aleviliğin Gizli Tarihi

Bu nedenlerle gerçek Alevilik kendisini, sembollerle ve Ale­

vi inanışının özüne ulaşmış bir azınlıktan başkalarının anlayama­
yacağı terimlerle ifade edegelmiştir.
Bin yıllar boyu “Gizli Toplum" ve “Gizli İnanış" olarak ya­
şamanın sonucunda bugün Alevilik, Alevi tarihinin ve Alevi teolo­
jisinin sağlıklı bir bakış açısına kavuşturulması yönünde problem­
ler yaşamaktadır.
Bu problemlerin en başta geleni, Aleviliğin İslam coğrafyası
içindeki talihsiz macerasından kendisine kalan mirastır. Bu mirasın
en önemli parçası da Alevi sözünün üzerindeki yanlış anlamdır.
Bu yanlış anlam, gizli bir inanış olan Aleviliği, sağlam bir
perspektife oturtmak isteyen araştırmacılar ve kendi inanışının te­
mellerine ulaşmak isteyen Aleviler’in önüne çıkan ilk engeldir. Bu
engel, Aleviler ve Alevi araştırmacıları sürekli yanlış mecralara
sürüklemiştir.
Alevi sözcüğü, tüm ansiklopedilerde ve sözlüklerde tekrarla­
nan yaygın yanlış anlamı ile Hz. Ali’yi ve Ehl-i Beyt’i sevenlere
ve onun yolundan gidenlere verilen ad olarak kabul edildiğinden
(şimdiye kadar hep böyle olmuştur), Alevi araştırmacılar daha
en başında bir çıkmaza saplanıp kalmaktadır.
Alevi sözcüğü dilbilimsel olarak incelenip, bu sözcüğün eti­
molojisi ve gerçek anlamı irdelendiğinde ortaya yepyeni bir ufuk
çıkmaktadır. Bu çalışmada, Alevi sözcüğünün kökenleri araştırılıp,
asıl anlamı ortaya çıkarılarak, Aleviliğin sağlam bir perspektife
oturtulması yönünde çaba sarfedilmiştir. Alevi sözünün üzerine
yapıştırılmış ve yaygın olarak kabul edilmiş yanlış anlam, Alevile-
ri ve Alevi araştırmacıları inanışın esasından uzaklaştıran, Alevili­
ğin üzerini örten ilk perdedir. Bu perdenin yırtılması, Aleviliğin
doğru anlaşılmasında yeni bir sayfadır. Alevi sözünün gerçek an­
 Sunuş 17

lamı bizlere, Alevi teolojisinin özüne giden yolu aralayacaktır.

Alevi inanışının, kadimden gelen gerçek temellerine oturtula­
bilmesi için ele alınıp çözümlenmesi gereken sorunlardan bir diğe­
ri de, Alevi tarihi ve Alevi tarihinin başlangıcıdır. Alevi tarihini Hz.
Muhammed’in ölümünden sonra ortaya çıkan hilafet kavgaları ile
başlatmak veya Alevi sözcüğünün Anadolu’da yaygın olarak kulla­
nılmaya başlandığı XV. Yüzyıl sonları ve XVI. Yüzyıl başlarını
Aleviliğin başlangıcı saymak, Aleviliği Hz. Ali merkezli bir mez­
hep olarak kabul etmenin doğal bir sonucudur. Osmanlı döneminde
Aleviler tarafından güvenlik ve korunma amaçlı geliştirilmiş, Ale­
vilik eşittir Ali merkezli îslami mezhep söylemlerinin ortadan kal­
dırılması, Aleviliğin doğru tarihine kavuşturulmasının gereğidir.
Alevi tarihini yazmak için yola çıkmış ve bunda başarı sağ­
layamamış olanların, sık sık öne sürdükleri gibi gerçek Alevi tari­
hini ortaya koyabilmek için, ortada bir kaynak sorunu yoktur. An­
cak, Alevi tarihini aydınlatmak için, eldeki kaynakların iyi kulla­
nılmadığı gerçeği vardır.
Aleviler’in elinde, hiçbir inanışın içinde bulunmayan sayıda
ve ölçüde, bin yıllar boyunca biriktirilmiş ve günümüze ulaştırıl­
mış sözlü gelenek ürünleri vardır ki, bu ürünlerin hepsi, ayrı ayrı
birer belge niteliğindedir.
Belge niteliğindeki bu Alevi birikimleri, gerek Alevi tarihi­
nin gerekse Alevi teolojisiinin aydınlatılmasında şimdiye kadar hiç
kullanılmamıştır. Hâlbuki gerçek Alevi arşivi, Alevi Sözlü Gelene-
ği’nin içindedir.
Nasıl Tevrat Yahudilerin, İncil Hıristiyanların, Kuran da

Müslümanların kitabı ise Alevi Sözlü Geleneği de Alevilerin kut­

sal kitabıdır. Ozanın dediği gibi;
 18 Aleviliğin Gizli Tarihi

Harabiye ihsan olmuş Huda'dan

Okuyoruz işte kitabımız var

Alevi ibadetinin temel taşı, Alevi Cem Töreni’dir (Ayin-i

Cem). Alevi Ayin-i Cem’i, evreni doğuran mucizeden (büyük pat­
lama) bu yana, evrenin ve Yaratılış’ın geçirdiği bütün evreleri,
zengin söz, müzik, dans ve ritüellerle anlatan olağan dışı bir şölen­
dir. Alevi Ayin-i Cem’i Aleviliğin başyapıtıdır. Bu başyapıt için­
de, bir yandan evrenin sırlan, semboller ve sır perdeleri içinde sah­
nelenirken, bir yandan da Yaratılış ve insanın halk edilişi ortaya
konur. Ayin-i Cem’in anlatımlan bir bakıma Aleviliğin tanımını da
oluştururlar, bu yüzden Ayin-i Cem, Alevi tarihinin ve Alevi teolo­
jisinin gerçek mecrasına oturtulmasında en önemli kaynaktır.
Şimdiye kadar araştırmacılann yaptıkları, çok geç zamanlar­
da ve Aleviliğin ağır ızdırap dönemlerinde (XV-XVIIL Yüzyıllar
arası) yazılmış, özensiz bir üslupla ele alınmış kimi eserleri kaynak
alarak Alevi tarihini oluşturmak olmuştur ki bunun sonucunda ka­
falar çok karışmış ve özden uzaklaşılmıştır.
Asıl kaynak olan Alevi Sözlü Geleneği ve Alevi ibadeti te­
mel alınarak, Alevi tarihi incelendiğinde görülecektir ki gelenek
içinde pek çok kez altı çizilerek vurgulandığı üzere, Alevilik ve in­
sanlık aynı yaştadırlar. Alevi tarihi, insanlığın tarihi ile birlikte
başlamıştır.
Alevi deyişlerinin, nefeslerinin ve ritüellerinin adeta içine
sinmiş bu son derece iddialı Alevi söylemini doğrulamak, ilk ba­
kışta pek mümkün görünmese de araştırmalar sonunda anlaşıldı ki
Kadim Dünya’nın en eski yazılı belgeleri olan on iki bin yıllık Na-
akal ve Meksika Yazıtları, beş bin yıllık Sümer Kil Tabletleri, se­
mavi dinlerin ilk kitabı 3300 yıllık Tevrat ve Hıristiyanlığın kutsal
 Sunuş 19

kitabı İncil, Aleviliğin bu iddialı söylemini doğrulayan bilgiler ile

doludur.
Bu araştırma ile ilk kez, Alevi Sözlü Geleneği Aleviliğin ar­
şivi olarak kabul edilmiş ve ilk defa Alevi tarihinin izleri, Alevi
kaynaklarının dışında kadim belgelerde aranmıştır. Alevi tarihi ile
ilgili yeni ve doğru bir açılıma ulaşılmış ve Alevi tarihinin doğru
mecrasına oturtulması amaçlanmıştır. Bu, gelecekteki Alevi tarihi
araştırmaları için kolaylık sağlayacaktır. Alevi tarihine getirilmeye
çalışılan bu yeni perspektif ile Alevi tarihi ve Alevi tarihinin baş­
langıcı ile ilgili şimdiye kadar yapılmış sonu gelmez kısır tartışma­
lara olumlu bir katkı sağlanılması hedeflenmiştir.
Geçmişte Alevi inanışının İslam ile ilgili olmadığını söyle­
yen kimi araştırmacılar olmuştur. Ancak bu sezgilerini cesaret ve
açık yüreklilikle ortaya koyanlar, bu söylemlerine bilimsel bir alt
yapı oluşturamamışlardır. Bu araştırmacılara göre Alevilik, Şama­
nizm’den Budizm’e, Zerdüştlük’ten Mandeizm’e, Yahudilik’ten
Hıristiyanlık’a, bütün dinlerin bir sentezidir. Bir yaşam biçimi ve
bir kültürdür. Alevilik elbette İslam’la ilintili olmadığı gibi İs­
lam’ın cemaat dışı bir mezhebi de değildir. Ancak bunu öne süren­
lerin dile getirdikleri gibi Alevilik, çeşitli dinlerin ve çeşitli kültür­
lerin etkileşimi ile ortaya çıkmış ne olduğu belirsiz bir sentez hiç
değildir. Alevilik, yeryüzündeki hemen hemen bütün inanışları et­
kilemiş, semavi dinlere de başlangıç oluşturmuş, asıl kaynaktır.
Yani “Serçeşmedir”.
Bu araştırmada, çok kath sır perdeleri altında özenle saklan­
mış Alevi inanışının ruhu, ortaya konmaya çalışılmıştır. Alevilik,
mistik bir teolojidir. Bu inanış kendisini sembollerle ifade eder. Bu
semboller saza, söze, taşa ve akıllara kazınmıştır. Alevilik özünü sır
perdeleri altında saklar. Aleviliğin sembollerinin ve sır perdelerinin
 20 Aleviliğin Gizli Tarihi

altında sakladığı gizlerinin, açık ve net ifadelere dönüştürülmesi

hayli güçtür. Yine de burada semboller ve sır perdeleri, olabildiğin­
ce zorlanmıştır. Zaten Alevilik içinde bir noktadan sonra, sözün bit­
tiği yer başlar, ondan sonrası bir sevdadır, ancak hissedilebilir.
Alevi inanışı, sınırlı bir bölümü ile duru bir biçimde ortaya
çıkarıldığında görülmüştür ki Alevilik, insanlığın karanlıkta kaldı­
ğı koyu taassup dönemlerinde açıkça ifade edilemeyecek kadar bi­
limsel yorumlara ve inanış biçimlerine sahiptir ve Alevilik bir ger­
çeklere tapınma dinidir. Alevilik gerçekleri korumaya adanmıştır.
Alevilik insanlığın aydınlık ve yükselme dönemlerinde ortaya çı­
kan, bağnazlığın hâkim olduğu çöküş dönemlerinde kendini gizle­
yen ve hafızasında sakladığı kadim gerçekleri canı pahasına koru­
yan, ayrıcalıklı bir teolojidir.
Alevilik asıl kaynaklarına gidilerek incelendiğinde görüle­
cektir ki, evrenin ve insanın Yaratılışı, güneşin ve yeryüzünün or­
taya çıkışı, dünyanın geçirdiği felaketler yani insanlığın kayıp ha­
fızası, Alevi ibadetinin ve ritüellerinin içine adeta kazınarak yer­
leştirilmiştir. Asıl şaşırtıcı olan Aleviliğin içinde on binlerce yıldır
var olan kimi bilgilerin, bilim çevrelerince ancak son yüzyılda or­
taya çıkarılabilmiş olmasıdır.
Alevilik, Hz. Ali merkezli bir İslam mezhebi değil, Anado­
lu’nun kadimden beri sahibi olduğu “İnanç Mülkiyetidir. Bekta­
şilik ise köklerini İdris Peygamber’den (Hertnes) alan, Alamut ge­
leneği üzerinden Hacı Bektaş-i Veli ve diğer Horasan Pirleri tara­
fından Anadolu’ya taşman, aslında Anadolu’da geçmişte de varol­
muş, kadim kökleri aynı olan kardeş inanıştır. Deyim yerinde ise
Aleviliğin “Musahibi”Ah.
Bektaşiliğin, asıl kaynağından koparılıp Hoca Ahmet Yese-
vi adlı Nakşibendi Ulusu’na bağlanmış olması, İdris Peygamber’i
 Sunuş 21

temsil eden “Turna Kuşu”n& Aleviler’ce duyulan sevgi ve saygı­

nın farklı yorumlanması, Aleviliğin üzerine yapıştırılmış kasıtlı
yanlışlardır. Bu araştırma çerçevesinde bu tür kasıtlı yakıştırmalar
da ayıklanmaya çalışılmıştır.
Aleviliğin İslam Coğrafyası içinde güvenlik sorunu yaşadığı
karanlık dönemlerde, varlığını sürdürebilmek için bürünmek zo­
runda kaldığı değişik kisveler, sonunda Aleviliğin tanımı olarak
sunulabilecek kadar Aleviliğin üzerine sinmiştir.
Bugün Aleviliğin üzerine sinmiş bu görüntüleri, Aleviliğin
kendisi olarak algılayan ve buradan hareketle Alevi teolojisini or­
taya koymaya ve Alevi tarihini yazmaya kalkanların doğruyu bul­
maları ve “Alevi tarihini” ve “Alevi inanışı”nı doğru bir perspek­
tife kavuşturmak yönünde bir katkı sağlamaları mümkün değildir.
Alevi teolojisi ve Alevi tarihi ile ilgili belirsizlikleri çözebil­
mek için bu araştırmada hiçbir ön kabul içinde bulunulmadan, Ale­
vi inanışını ve Alevi tarihini yeniden inşa edebilme sürecine giril­
miştir. Bu yeniden inşa süreci içinde, Alevilik ile ilgili tüm hurafe­
leri ve rivayetleri reddetmek ve radikal arayışlar içinde olmak zo­
runluluğu vardır.
Alevi tarihi ve Alevi inanışı ile ilgili alışılmış tüm kalıpları
kırıp, Aleviliği temelsiz hegemonyalardan kurtarırken asla kaynak
problemi ile karşılaşılmamıştır. Alevilik ile ilgili araştırma yapan­
ların kaynak problemine dikkat çekmeleri yanıltıcıdır. Alevi inanı­
şı ve Alevi tarihi ile ilgili her türlü bilgi Aleviliğin içinde, nefesle­
rinde, deyişlerinde, gülbenklerinde, ibadetinde ve ritüelinde fazla­
sı ile vardır. İhtiyaç duyulan şey bu zengin Alevi arşivini doğru al­

gılayıp, doğru aktaracak insandır.

Bu araştırmayı okuyanların Alevilik’le ilgili geçmişte edin­
dikleri tüm bilgileri bir kenara bırakarak, ön kabulleri ve ön yargı­
 22 Aleviliğin Gizli Tarihi

lan terk etmeleri gerekecektir. Zaten Alevilik adına bu ana değin,

Aleviler’in ve Alevi olmayanların dağarcıklarına çeşitli yollarla
yerleştirilmiş ezberlerin pek çoğu yanlıştır. Araştırma okundukça,
bu şiddetle hissedilecektir.
Bu araştırmada ilk defa sunulan bulgular kuşkusuz kadimde
var olmuş, sonradan karanlığa gömülmüş bilgilerdir. Bu çalışma
bu tür bilgileri yeniden ortaya çıkararak, bundan sonra yapılacak
Alevilik araştırmalarına, doğru perspektif kazandırma amacını güt­
mektedir. Bu nedenle çalışmanın sınırları, Alevi teolojisi ve Alevi
tarihi araştırmalarını, asıl mecrasına yönlendirmeye yetecek kadar
geniş tutulmuştur. Buna rağmen bu araştırma ile ortaya konanlar,
Aleviliğin engin dünyası içinde umman içinde damla kadardırlar.
Alevi tarihinin ve Alevi teolojisinin asıl temellerine oturtul­
ması ve bu soylu inanışın bir başka dinin içinde erimesinin engel­
lenmesi amaçlandığından, bu çalışmada bu amaç ile belirlenen çer­
çevenin dışında kalan Alevi Gerçeği (Sırr-ı Hakikat) sayılabilecek
pek çok konuya hiç değinilmemiştir.
Bütünü ile kıyaslandığında, bu çalışmanın hacmi, okyanus­
tan alınmış bir bardak su kadardır. Alevilik’te, en büyüğün en kü­
çükte var olduğuna inanılır. Gören gözler için kitabın sınırları en­
gel oluşturmayacaktır.
İnsanlığın kaybolmuş hafızasını, varoluşun sırrını, kadim
bilgileri, samimiyetle ve metanetle koruyan, bu sırların bağnazlı­
ğın içinde eriyip gitmesine engel olan, bu sırları ustaca kaçıran ve
canlarını üzerine örterek gizleyen, bu uğurda bin yıllardan bu yana
her dem seve seve yaşamlarından vazgeçen Aleviler, bu ağır ızdı-
raba ve zulüme, sadece gerçeklere sığınarak direnebilmişler ve
gerçeklerden aldıkları güçle sırlarını bugüne taşıyabilmişlerdir.
İnsanlığın uzak geleceğinde mutlaka gerekli olacağına inan-
 Sunuş 23

dıklan kadim bilgileri özenle saklarken, insanlar tarafından sürek­

li katledilen Alevilerin tarihi, aslında bir hüzün hikâyesidir. Bu hü­
zün hikâyesi, Aleviler tarafından sessiz, ödünsüz ve onurlu bir di­
reniş ile taçlandırılmıştır.
 BİRİNCİ BÖLÜM

Alevi
DEYİMİ
ÜZERİNE
—-
 ALEVİ DEYİMİNİN KÖKENİ VE
ANLAMI

Alevilik konusunda araştırma-inceleme yapanların önüne çı­

kan en büyük engel, Alevi sözcüğünün üzerine giydirilmiş yanlış
anlamdır. Kalıplaşmış kabullerin aksine, Alevi sözcüğü Hz. Ali ve
Ehl-i Beyt’ten yana olanlara verilmiş bir isim değildir. Bu sözcük,
Ali’yi tutanları tanımlamak için Ali kökünden üretilmemiştir. Ale­
vi sözünün üzerindeki Ali ipoteği, Alevilikle ilgili araştırma ya­
panların Hz. Ali, Hz. Haşan, Hz. Hüseyin ve Kerbela girdabında
boğulmalarına sebep olmaktadır. Bu sebeple Aleviliğin aslına, ta­
rihine ve köklerine ulaşabilmek için önce bu sözcüğü, üzerine yük­
lenmiş yanlış anlamlardan arındırmak gerekir. Alevi sözcüğünün
asıl anlamını ve başlangıcını ortaya koyduktan sonra Aleviliğin
köklerine ulaşabilmek kolaylaşacaktır ve Aleviliği anlamaktaki en
önemli engel ortadan kalkmış olacaktır.
“Alevi” deyiminin gerçek anlamına ulaşabilmek için, önce
bu sözcüğü dil bilimi ve Türkçe dil kuralları çerçevesi içinde ön­
yargısız ve ön kabulsüz incelemek gerekecektir.
 28 Aleviliğin Gizli Tarihi

‘T eki Türkçe'de sonuna geldiği kelimeye aidiyet kazandı­

rır (örnek; tarih-tarihi, mimar-mimari, insan-insani, davut-da-
vudi gibi). Alevi sözcüğü alev kökünden üretilmiş böyle bir keli­
medir. Türk Dili kurallarına göre Ali kökünden Alevi sözcüğünün
türetilmesi imkânsızdır. Ali’yi sevenler, Ali’den yana olanlar veya
Ali’den gelenleri tanımlamak için Türkçe’de bir sözcük türetilse
idi bu sözcük Osman-Osmanlı, Selçuk-Selçuklu türevlerinde oldu­
ğu gibi Ali-Alili veya Atatürk-Atatürkçü türevinde olduğu gibi
Ali-Alici olurdu. Dil bilimi açısından Ali ile Alevi sözcüğü arasın­
da uzak bir ses benzerliğinden başka hiçbir yakınlık yoktur.
Alevi karşıtı Sünni sözcüğünün anlamı nasıl ki, Ehl-i Sün-
net’tir ve bu sözcük Hz. Muhammed’in sünnetine (söz, davranış
ve uygulamalarına) uymaya ehil olanları tanımlıyorsa, Alevi söz­
cüğünün anlamı da Ehl-i Alev’dir. Aleve ait, ışığa ait veya alev­
den, ışıktan gelen anlamındadır. Alevi sözü kadimden beri, ışığa,
aleve ait ve/veya alevden, ışıktan gelen anlamında kullanılmıştır.
İbadetlerinde Türkçe’den başka dil kullanılmayan Alevi-

ler’in, Türkçe Dil Bilimi kurallarına uygun olmayan bir kelime ile
kendilerini tanımlamış olmaları mümkün değildir. Alevi sözcüğü,
bu sözcüğün Türkçe’sini kullanmanın imkânsızlaştığı onaltıncı
yüzyılda dilimize girmiş, kökleri Anadolu’nun en eski uygarlıkla­
rına dayanan kadim bir sözcüktür.
Alevi sözcüğünün Ali kaynaklı bir deyim olduğunu kanıtla­
maya yönelik bir iki zorlama dışında Alevilik üzerine yapılmış
araştırmaların hiçbirinde, Alevi deyiminin ve bu deyime kaynaklık
eden alev sözcüğünün etimolojisi irdelenmiş değildir. Şimdiye ka­
dar bu sözcüğün köklerinin araştırılmasının gerekliliği dahi, göz

ardı edilmiştir.
Bu sözcüklerin kökeni, Anadolu’nun kadimdeki sessiz uy­
 Alevi Deyimi Üzerine

garlığı Luviler ve Luviler’in çağdaşı ve komşuları Hititliler’e ka­

dar uzanır.
MÖ 2000 yıllarından itibaren Anadolu’ya gelen Hititler, ya­
zışmalarında ve kayıtlarında çivi yazısı kullanıyorlardı. Ancak Hi-
titler’den günümüze kalan kimi tabletlerin üzerinde, çivi yazısın­
dan başka bir yazı kullanılmıştı. Resimli işaretler biçimindeki bu
kutsal sembollere “Hiyeroglif" deniyordu. Hiyerogliflerin bir kıs­
mı Hitit Dili’nde yazılmış iken bir kısmı Anadolu’da Hititliler’le
birlikte yaşamış ve derin izler bırakmış bir başka Anadolu halkının
dilinde yazılmıştı. Hititler bu halka, Luviler diyorlardı.
Luviler’in kim oldukları bilinmiyor. Anadolu’ya Asya’dan
geldiklerine dair kesin olmayan izler var. Ancak bir şey var ki
Anadolu’da halen kullanılan birçok yer adının, onların dilinden
geldiğini, Anadolu Türkçesi’nde Luvi dilinden kelimelerin hâlâ
kullanıldığını ve asıl önemlisi Hititler aracılığı ile onlardan kalan
yazılı tabletlerde, Anadolu’nun ve insanlık geçmişinin sırlarının
saklı olduğunu, Luviler’le ilgili geniş bir araştırma yapan Sefa Taş­
kın şöyle dile getiriyor;

“İÖ 2000’li yıllardan sonra Hititlerin bıraktığı yazılı ve

resimli belgelerin bize tanıttığı Luviler adı verilen halkın, yal­

nız Anadolu’nun değil insanlığın derin geçmişi ile ilgili önem­
li gizler taşıdığı günümüzde yeni yeni ayırt ediliyor”!"

Luvi sözcüğü birçok dilde ışık ve ışık kaynağı anlamına ge­

len sözcüklerin kökünü oluşturmuştur. “Lukka, Hititçe’de ışılda­
mak karşılığı kullanılıyordu” !" Latince’de ışık lux, İngilizce’de
light, İtalyanca’da lure, İspanyolca’da hız, Almanca’da lichfür.

Fransızca’da lumiere, Hititçe lukka sözcüğünün tam karşılığı ola-

 30 Aleviliğin Gizli Tarihi

rak ışıldamak anlamını taşımaktadır. Bu kadim sözcük Türkçe’de

a ön ekini alarak alev olarak kullanıla gelmiştir (Alev bilindiği gi­
bi Türkçe'de ateşin kaynağında bulunan akkor halindeki ışık
yalımına verilen isimdir). Işık alevin yansımasıdır.
Luviler, Hititliler’in bu halka taktığı bir isimdi ve bu isim, bu
halkın artık varolmayan dillerinde “Işık İnsanları" anlamına geli­
yordu.
Sefa Taşkm’m ifadesine göre Luviler “Yalnız Anadolu'nun
değil, insanlığın derin geçmişine ait gizler" taşımaktadırlar. Bu
tespit Aleviler için de geçerlidir. Alevi deyimi de tıpkı “Luvi" söz­
cüğü gibi Işık İnsanı anlamına gelmektedir. Bu iki husus ilerleyen
sayfalarda kanıtlarıyla beraber açıklığa kavuşturulacaktır.
Alevilik üzerine pek çok kitap yazılmış, araştırma-inceleme
yapılmıştır. Bu kitaplarda Alevi deyimi Ali taraftarı, Ali’yi seven­
ler ve Ali’ye bağlı olmanın bir ifadesi olarak ele alınmış, deyimin
Ali kaynaklı olmayabileceği, Ali’den türetilmemiş olabileceği bir
ihtimal olarak dahi ele alınmamıştır.
Ünlü Türkolog irene Melikoff , Alevi sözünün Ali kaynaklı

* Çeşitli kaynaklarda İrene, irene, İıtne olarak bilinen Melikoff, 1917 yılında Ekim Devrimi’nin başladığı ge­
ce, Pctrograd’da doğdu. Babası Bakülü bir Türk, annesi Rustu. Petrolcülük işleriyle uğraşan aile, Ekim Devri­
mi olunca Finlandiya’ya kaçar. Oradan Fransa'ya giderek Paris’e yerleşir. İrene Melikoff, 14 yaşındayken Ha­
fız Divanı’nı Ömer Hayyam'ı ve Sadi Şirazi’yi okur. Sorbon Üniversitesi’nde önce İngiliz edebiyatını bitirir.
Daha sonra ise Şark dillerine ve Türkolojiye devam eder. Fars dili ve edebiyatını öğrenir. Safaviler üzerine ça­
lışır. Prof. Adnan Adıvar’m öğrencisi olur. Ünlü İslam araştırmacısı Louis Massignon onu Sufiliği araştırma­
ya yöneltir. Fuat Köprülü ve Ömer Lütfî Barkan’la yakın ilişki içinde olur. Türk destanları üzerinde çalışan Me­
likoff mistisizmi öğrenmek isterken Alevilikle karşılaşır. Çalışmalarını Alevilik üzerine yoğunlaştırır. Türko­
lojiye katkısı 1968 yılında Strasbourg Türk Etüdleri Enstitüsü direktörü olmasıyla hız kazanır. 1970 yılından
beri yayınlanan önemli bir Türkoloji dergisi olan Turcica’nm kurucusu olur. Ünlü matematikçi Salih Zeki’nin
oğluyla evlenen Melikoff bir süre de Türkiye’de yaşar. Türkçe’de Cem Yayınlan’ndan "Uyur İdik. Uyardılar",
Cumhuriyet Kitapları Yayınlan’ndan "Hacı Bektaş Efsaneden Gerçeğe" adlı kitaplarının yanısıra Ensar Neş­
riyat Yayınevi’nden “Türkiye’de Aleviler, Bektaşiler, Nusayriler” adlı kitapta da bir makalesi yer almaktadır.
(y.n.)
 Alevi Deyimi Üzerine 31

olduğunu kabulle, Aleviliğin Şii kökenli olmadığını, dolayısı ile

Alevi sözcüğünün yanlış olduğunu savunur. Hatta iddiasını daha
da ileri götürerek Alevilik deyimini, Aleviliği “Şiilikte eritmeğe
yönelik”™ bir deyim olarak tanımlar.
Kanımca İrene Melikoff, Aleviliğin İslam-Şii kökenli
olmadığını görmüş ancak Alevi deyiminin Ali kaynaklı olmadığını
fark edememiştir. Bu yüzden İslam’dan ve Şiilik’ten uzak bir
inanışın bir İslam büyüğünün adı ile anılmasını “tarihsel açıdan
yanlış”™ bulmuştur.
Melikoff’a göre Alevilik İslam kökenli değildir. Alevi deyi­
mi Ali’den yana olan demektir; o halde bu deyim yanlıştır. Alevi
deyiminin Ali’ye bağlı anlamına geldiği yönündeki yaygın yanlışı
araştırmacı süzgecinden geçirmeden kabul eden Melikoff, doğal
olarak bu deyimin yanlış olduğu sonucuna varmıştır. Melikoff’un
bu yorumu hatalı bir çıkışa dayansa da Aleviliğin İslam kökenli ol­
madığını işaret etmesi bakımından önemlidir.
Melikoff’un bu yorumu, Aleviliğin İslam kökenli olmadığı­
nı tespit bakımından önemlidir, ancak Alevi teriminin Ali’ye bağ­
lı anlamına geldiği yönündeki yaygın yanlışı, araştırmacı süzge­
cinden geçirmeden kabul etmesi, onda bu deyimin yanlış olduğu
kanısı uyandırmıştır. Melikoff’a göre Alevilik İslam kökenli değil­
dir. Alevilik deyimi Ali’den yana olanlar demektir. O halde bu de­
yim yanlıştır.
Alevi deyimi üzerindeki Ali ipoteğini kaldırmadan, Alevilik
üzerine araştırma yapmak, Melikoff örneğinde olduğu gibi birçok
araştırmacıyı kolaylıkla yanlışa sürüklemiştir. Aleviliği doğru an­
layabilmek için, bu deyimin Ali’den ve Ehl-i Beyt’ten yana olan­
lara verilmiş bir isim olmadığının kabulü, olmazsa olmaz bir ko­
şuldur.
 32 Aleviliğin Gizli Tarihi

Alevilik üzerindeki Ali ipoteği, bu konuyu araştıranların

önünde, kaynağa ve öze ulaşmada çok önemli bir engel olagelmiş­
tir. Konuya ilgi duyanlar daha en başında Ali, Şii, Ehl-i Beyt, on
iki imam labirentinin içinde kaybolmaktan kurtulamamışlardır.
Bu durum sadece araştırmacılar için değil, Alevilerin kendi­
si içinde böyledir. Oruç tutmayan, namaz kılmayan, hacca gitme­
yen, örtünmeyen, çok evlilik yapmayan, Kııran'^ bağlı olmayan,
şeriat hükümlerine uymayan Alevilerin evlerinin duvarlarındaki
Ali resmi, onlar ile inançlarının kaynağı arasında kalın bir perde
gibidir. Aleviler geçmişte bu perdeyi, kıyımdan ve yok oluştan
kurtulmak için bilinçli olarak tesis etmiş olsalar da, geçen zaman
içinde bu perde onlan, kendi inanç kaynaklarından ayıran önemli
bir engel haline dönüşmüştür.
Birçok Alevi aydını ve araştırmacı için Alevilik, içinde İsla­
miyet öncesi birçok inancın izlerini barındıran, cemaat dışı bir İs­
lam mezhebidir. Bu Alevi aydınları ve araştırmacıları, Aleviliğin
İslam öncesi uzantıları ve temellerini açıklarken, Şamanizm, Bu­
dizm, Zerdüştlük, Mandeizm, Hıristiyanlık ve Yahudilik gibi, bili­
nen bütün dinleri sayarlar. Alevilik ile diğer dinler arasında ben­
zerlikler olması doğaldır, çünkü Alevilik bütün dinlerin kaynağı­
dır. Alevi söyleyişi ile “Serçeşme”dir. Bu konuya dönecek ve de­
taylı olarak açıklama getireceğiz. Burada söylenmek istenen, Ale­
vi aydınları ve araştırmacılarının, Alevi deyiminin sözlük anlamı­
nı ve tarihsel gelişimini tam olarak açıklamadan, yaygın bir yanlı­
şı kabul ile yola çıkarak, olayı ne kadar karmaşık ve içinden çıkıl­
maz hale getirebildikleridir.
Another random document with
no related content on Scribd:
 Et son âme s’envola dans la gloire de Dieu.
Hilarem datorem, celui qui se donne en riant, c’est ainsi que
l’Église qualifie saint Laurent dans l’office qu’elle lui a consacré.
Ah ! me disais-je, durant la bienheureuse octave où à toutes les
heures de la journée, je gardais présente l’image du martyr sur son
gril, avec quel rire reconnaissant, mon Dieu, je devrais recevoir les
épreuves qu’il vous plaît de m’envoyer pour mon plus grand bien.
Saint Laurent obtenez-moi cette grâce !…
Or, il me l’obtint. Et c’est pourquoi je pus reprendre ma croix et la
trouver plus légère.
Je vous le demande : comment au souvenir de cette radieuse
semaine, ne vouerais-je pas mon affection et mon entière gratitude
au Saint qui m’assista de la sorte ?

Saint Pierre crucifié la tête en bas, saint Paul décapité, saint

André crucifié et écartelé, saint Jacques le Majeur décapité, saint
Jean l’Évangéliste plongé dans l’huile bouillante, saint Thomas
lapidé, saint Jacques le Mineur assommé, saint Philippe crucifié et
lapidé, saint Barthélemy écorché vif, saint Mathieu percé de la lance,
saint Simon et saint Thaddée sciés par le milieu du corps, saint Lin
décapité, saint Clet décapité, saint Clément décapité, saint Xyste
décapité, saint Corneille décapité, saint Cyprien décapité, saint
Laurent brûlé vif, saint Chrysogone décapité, saints Jean et Paul, les
jumeaux, décapités, saints Côme et Damien décapités… Je vois
cette troupe glorieuse et funèbre se ranger à la gauche du célébrant
qui se recueille pour la Consécration ; je vois leurs mains sanglantes
offrir à l’Hostie les instruments de leur supplice…
Un peu plus tard, quand le Pater va être récité, d’autres martyrs
les rejoindront, qui se placeront à la droite du prêtre : saint Jean-
Baptiste le Précurseur décapité, saint Étienne lapidé, saint Mathias
décapité, saint Barnabé décapité, saint Ignace déchiré par les bêtes
du cirque, saint Alexandre décapité, saint Marcellin décapité, saint
Pierre l’exorciste décapité, sainte Félicité et sainte Perpétue
massacrées, sainte Agathe brûlée vive, sainte Lucie égorgée, sainte
Agnès égorgée, sainte Cécile saignée à mort, sainte Anastasie
brûlée vive…
Ces témoins de la Vérité unique ont vaincu, ont triomphé des
lâchetés de la chair et des embûches du Démon pour que nous,
catholiques d’aujourd’hui, nous soyons mis à même de participer au
sacrifice de Jésus-Christ par leurs mérites. Si nous assistons
paisiblement à la Messe, c’est aux tortures qu’ils subirent sans
défaillance que nous en sommes redevables. C’est de leur sang que
l’Église est cimentée. C’est leur haleine qui en vivifie l’atmosphère
chaque fois que la nonchalance de nos âmes médiocres la rend
toute stagnante. Dans l’union solidaire que nous formons avec eux,
leur part est énorme ; la nôtre bien minime.
Mais sans ce privilège que nous confère la communion des
Saints saurions-nous, s’il le fallait, remplir les devoirs formidables
qu’il peut impliquer un jour ?
Question angoissante et que je me suis souvent posée. Je me
disais : — Imagine que, demain, les ennemis de l’Église deviennent
nos maîtres, qu’ils édictent des lois et des décrets qui t’ordonneront
de renier Jésus sous peine de mort. J’admets que, d’un premier
mouvement, tu refusas l’apostasie. Mais on t’emprisonne ; et tu ne
tardes pas à comparaître devant un tribunal d’athées en fureur qui te
condamneront, sans délai ni appel, parce que son fanatisme
matérialiste lui présente ta fidélité à Jésus comme un crime
irrémissible. La sentence prononcée, tu es reconduit dans ton cachot
et tu y restes seul avec cette pensée : dans quelques heures le
bourreau me coupera la tête.
Es-tu bien sûr qu’alors tu n’appelleras pas le geôlier pour lui
demander s’il n’existe pas des moyens d’échapper au supplice ?
— Il n’y en a qu’un, répondra-t-il, renonce à ton Dieu.
Auras-tu le courage de repousser la tentation ? Ne mendieras-tu
pas une audience de tes juges pour sauver ton cher corps en
perdant ton âme ? Et si l’on te présente un Crucifix, ne le
repousseras-tu pas en t’écriant : « Je ne connais plus cet homme ? »
 Je dis que le chrétien qui n’a pas évoqué cette possibilité en
tremblant, au moins une fois dans sa vie, fait preuve d’une confiance
excessive en lui-même. Je dis que si la persécution sanglante
revenait, il risquerait d’apostasier sur une simple menace
d’arrestation.
Certains objectent : — Mais la persécution sanglante ne
reviendra jamais. La dureté, la cruauté du paganisme antique
n’existent plus. L’état de civilisation où nous sommes parvenus nous
garantit du retour d’abominations pareilles.
Fragile assurance ! Il est vrai que la société actuelle, si régie
qu’elle soit par une fringale de basses jouissances et par la négation
des droits de Dieu sur l’humanité, garde encore quelques traces de
l’adoucissement des mœurs qu’elle doit à des siècles de
christianisme. Encore ne faut-il pas exagérer sa mansuétude car il
n’y a pas si longtemps que sa mère la Révolution satanique tenta de
détruire l’Église par la guillotine. Mais que, demain, un
bouleversement social se produise. Je vous certifie que ceux qui le
provoqueront brûleront d’une haine farouche contre Dieu et son
Église et qu’ils mettront en pièces les fidèles avec autant de férocité
— sinon plus — que ne le firent jadis les païens.
Et qui sait si ce temps n’est pas tout proche ? Qui sait si l’astre
noir de l’Antechrist ne se lèvera pas bientôt à l’horizon trouble de
l’avenir ?
Jésus a dit : « De ce jour et de cette heure, nul ne sait rien, pas
même les anges mais Dieu seul. »
Et alors, ajoute saint Paul, « l’amour de Dieu se refroidira chez un
grand nombre ».

Bien des signes donnent à présumer que ce soir du monde

approche.
Ce n’est donc pas sans raison que je demande aux Saints
martyrs qui se pressent devant l’autel de me venir en aide le jour,
peut-être prochain, où il me faudrait rendre témoignage à Jésus
sous le glaive. Leur exemple me fortifie. Les sachant près de moi, je
me sens étroitement solidaire de leurs souffrances et de leur
héroïsme. Contemplant leurs plaies je me sens aussi un peu moins
indigne de m’offrir avec l’Hostie. Et, d’un cœur sans réticences,
j’articule l’admirable prière qui précède immédiatement la
Consécration :
Daigne, ô mon Dieu faire qu’en toutes choses, cette oblation soit
bénie, légitime, valable, fondée en raison et acceptable par ta
miséricorde, en sorte qu’elle devienne, pour notre salut, le Corps et
le Sang de ton Fils très aimé, Notre Seigneur Jésus-Christ.
Bénie, elle le sera, si je n’ai pas abusé des grâces qui me furent
départies avec surabondance malgré l’insuffisance de mon zèle.
Légitime, elle le sera, si j’ai la conviction absolue que le fait de sa
perpétuité dans l’Église correspond à l’ordre établi par Jésus lorsqu’il
institua la Cène.
Valable et raisonnable, elle le sera parce que c’est l’Agneau
vivant de Dieu, Dieu lui-même, c’est-à-dire la Raison et la Sagesse
incréées qui vont être immolées tout à l’heure.
Si je comprends la responsabilité que j’assume en prononçant,
avec le célébrant, ces paroles, si, par elles, je m’associe aux Martyrs
qui moururent pour la gloire du Mystère d’amour qu’elles
commémorent, « j’aurai part à la divinité de Celui qui a daigné se
revêtir de notre humanité ».
 VIII
A la veille de souffrir…

Je rapporte, ci-dessous, le récit d’un mystique ignoré de qui j’ai

déjà esquissé le profil dans plusieurs de mes livres et notamment
dans les Lettres à un indifférent. Je crois que les personnes douées
pour la contemplation recevront quelque enseignement de cette
narration si conforme à ce qu’écrit sainte Thérèse au chapitre VIII du
Château intérieur.

Lapillus parle :
« L’autre jour, à la Messe, le prêtre allait consacrer l’Hostie. Je
suivais ses gestes avec attention, cela va sans dire ; mais je dois
mentionner que, me préparant, comme c’était mon devoir, à
l’adoration de Notre-Seigneur descendu sur l’autel, je le faisais par
habitude et sans que mon âme fût avertie, par un surcroît de ferveur,
de ce qui l’attendait à cette minute même. J’étais recueilli, et rien de
plus.
« Je prononçais les mots Pridie quam pateretur : A la veille de
souffrir… quand, tout à coup, je sentis que Jésus était là, tout près
de moi. Ce fut si brusque que j’en ressentis d’abord un peu de
crainte. Mais aussitôt une grande paix s’établit en mon être. Je ne
voyais Jésus ni des yeux du corps, ni des yeux de l’imagination, ni
extérieurement, ni intérieurement. Et pourtant, sa présence m’était si
évidente qu’il m’était impossible d’en douter, d’autant qu’elle se
manifestait par un courant d’amour qui me submergea.
« C’était d’ailleurs tout intellectuel. Je veux dire que ce n’était
pas, comme en d’autres occasions, ma sensibilité qui était atteinte
mais mon entendement.
« Un peu après que mon intelligence eut été conquise de la
sorte, je dus répéter : A la veille de souffrir… Alors, non en images,
mais par une opération de l’esprit dont je ne saurais rendre compte,
par un regard essentiel qui plongeait plus loin que les apparences, je
reçus, dans l’espace d’une seconde, une clarté synthétique sur ce
que Jésus me signifiait par cette petite phrase interrompue soudain.
« Ce que je viens de t’exposer paraîtra très obscur à beaucoup.
C’est pourquoi comme cela comporte un avertissement des plus
salutaires, je vais essayer de te transposer dans un langage moins
abstrait et de te développer dans l’ordre des sentiments ce qu’une
idée, aussi rapide et lumineuse qu’un éclair m’apporta d’une façon si
insolite. Mais retiens que je n’arriverai pas à exprimer tout ce que la
présence de Jésus lui conférait d’autorité souveraine.
« J’assistais à la Cène. Le Maître, « prit du pain dans ses mains
saintes et vénérables ». Au moment de le rompre non seulement
pour les Apôtres mais pour tous les fidèles de tous les temps, il me
parut qu’il était infiniment triste parce qu’il voyait combien notre
union à son sacrifice serait imparfaite.
« Sa pensée me fut transmise sans qu’il articulât une parole,
mais c’était comme s’il m’avait dit à moi et à toute l’Église :
« Ma Passion durera jusqu’à la fin du monde. Par vous, avec
vous, en vous, mes bien-aimés, toujours je serai à la veille de
souffrir, toujours je souffrirai. Ma souffrance ira s’accroissant du fait
que vous demandez à vous nourrir de moi et qu’en retour, vous ne
me donnez pas vos âmes avec l’abnégation que je vous ai prescrite.
Vous donnez à l’orgueil, vous donnez à l’envie, vous donnez à
l’avarice, vous donnez à la paresse, à la colère, à la gourmandise, à
la luxure. Le peu qui vous reste, vous me l’apportez comme une
aumône dérisoire à un pauvre dont la plainte vous importune.
« Je suis ce pauvre. Je suis le Pauvre absolu qui mendie pour
avoir prodigué sa chair et son sang aux ingrats qui avaient faim de
lui. Je me suis partagé tout entier entre vous. Maintenant je vous
demande votre amour sans restriction. Comment me répondez-
vous ?
« Mes Saints qui ne conçoivent pas d’autre volonté que la
mienne, se sont donnés généreusement. Mais vous, qui préférez la
plupart du temps votre volonté à la mienne, vous réduisez votre don
à la mesure de vos cœurs étroits. Je vous apportais tous les trésors
du Ciel. Vous m’offrez un petit sou démonétisé, rongé de vert-de-gris
par votre égoïsme.
« Je vous ai prévenu que pour mériter la béatitude éternelle il
vous fallait acquérir l’esprit de pauvreté ; je vous ai averti que votre
récompense serait incommensurable si, à cause de moi, vous
supportiez avec bonheur la haine, les malédictions, les persécutions,
les calomnies et les mépris de ceux qui me haïssent, me
maudissent, persécutent, calomnient et chargent d’opprobre mon
Église.
« Mais vous n’avez pas eu confiance dans ma parole. Vous
alléguez que, par la faute de votre nature mauvaise, vous n’arrivez
pas à comprimer vos penchants délétères et que, par suite, vous ne
pouvez aspirer à la Sainteté. Est-ce que je ne le sais pas mieux que
vous ? Est-ce que pour raffermir votre volonté, infirme pour le bien,
je ne vous offre pas sans cesse ma Grâce ? Est-ce que je ne vous
applique pas les mérites de ma Croix ? Mais ma Grâce, mais les
vertus de mon supplice les sollicitez-vous chaque fois que vous êtes
sur le point de pactiser avec le monde et ses tentations ? Et quand
vous les sollicitez, est-ce avec le ferme désir d’abattre toutes les
murailles qui la séparent de votre cœur ?
« Eh bien, parce que vous êtes les frères du Fils de l’Homme, je
vous pardonne votre inconstance. Aujourd’hui, comme tous les jours,
je veux souffrir pour votre rédemption : à l’appel du prêtre, je
descendrai sur l’autel. Voici mon corps ; Voici mon sang. Il dépend
de vous que mon sacrifice ne soit pas offert en vain. Efforcez-vous
d’y correspondre, tâchez, une minute, de vous oublier, de ne penser
qu’à moi seul. — Alors vous ne lirez plus cette tristesse dans mon
regard. »

Lapillus ajouta : « Je ne saurais te rendre combien je me sentis

de peine à considérer le peu que je faisais pour Notre Seigneur. Je
me rappelai les mille circonstances où j’étais venu à Lui les mains
vides tandis qu’il me prodiguait les richesses innombrables de son
amour. Je compris mon néant.
« Alors pour réduire définitivement ma nature arrogante, parmi
les merveilles de la Grâce, je lui demandai la souffrance quotidienne
avec Lui.
« Oh ! je sais, cette imploration, c’était comme si un jonc du
ruisseau demandait à Dieu d’être changé en un cèdre de la
montagne sainte. J’osai pourtant la réitérer, une deuxième fois, puis
une troisième fois, au nom de la Trinité, car je ne pouvais plus
supporter la tristesse de Jésus lorsqu’il fixe les yeux sur mon âme…
« Je crois que j’ai été exaucé… Maintenant, il y a un sourire dans
ce divin regard. Je souffre tous les jours avec Jésus, je souffre
particulièrement lorsque le pain et le vin de l’autel se changent en
son Corps et en son Sang — et j’aime ma souffrance pour l’amour
de Lui. »
 IX
Abel, le patriarche et l’ange

Dans la prière qui suit immédiatement la Consécration, l’Église

se qualifie « le peuple saint se souvenant de la Passion et offrant à
Dieu le Pain sacré de la vie éternelle et le Calice du salut
perpétuel. »
Peuple saint, parce qu’il a été régénéré par le sacrement de
baptême ; peuple saint, parce qu’il est la propriété de Dieu qui se
l’est acquis au prix du sacrifice de Jésus ; peuple saint, parce que la
grâce se répand sur les fidèles pour que s’y conformant, ils
marchent dans sa Lumière, loin des ténèbres du monde. Ainsi,
comme le dit saint Paul, ils « renoncent aux désirs du siècle et vivent
dans l’attente de l’avènement du Sauveur qui s’est livré lui-même
pour nous afin de se faire un peuple pur et zélé pour son service ».
Lorsque je médite cette prière, je sens une fois de plus, d’une
façon intense, mon privilège de Racheté par Jésus et je comprends
les responsabilités qui en découlent. Me dire l’enfant du peuple saint
et me conduire comme ceux qui ne veulent pas être sanctifiés, ce
serait comme si j’habillais de soie blanche le corps purulent d’un
lépreux.
Ensuite, l’Église fait mémoire du sacrifice d’Abel, du sacrifice
d’Abraham et « des offrandes du prêtre suprême Melchisédec », elle
établit un rapport entre ces préfigures de la Messe et l’oblation de
l’Hostie consacrée. Elle relie l’Ancien Testament à l’Évangile et elle
confirme par là notre titre d’héritiers de la Nation élue.
Mentionnant Abel, nous nous souvenons que son sacrifice d’une
brebis fut agréable au Seigneur parce qu’il l’offrit d’un cœur droit.
Notre Seigneur, dans l’Évangile selon saint Mathieu, le nomme « le
juste Abel ». En outre, il a été tué par Caïn comme Jésus le sera par
les Juifs. « En Abel, dit saint Ambroise, la Rédemption de l’humanité
a été annoncée, comme sa déchéance avait été soulignée par Caïn.
En celui-là, il y a le sacrifice du Christ, en celui-ci, la rage fratricide
du démon. »
Abraham, il est notre Patriarche, père de tous les croyants, qu’ils
appartiennent à l’Ancienne Loi ou qu’ils relèvent de la Bonne
Nouvelle. « Il est appelé le Patriarche, c’est-à-dire le premier entre
les Pères, explique saint Thomas d’Aquin, non parce qu’il n’a pas eu
de père mais parce que la promesse lui a été faite qu’il serait le père
des nations. »
Ancêtre de Jésus selon la chair, il eut la gloire d’offrir son fils
comme le symbole de l’Hostie que nous offrons. L’holocauste, par
soumission héroïque, d’Isaac est donc un emblème de l’Eucharistie.
C’est pourquoi il est si souvent reproduit dans les peintures des
Catacombes. Et c’est pourquoi saint Paul a dit : « C’est par la foi
qu’Abraham offrit Isaac, lorsqu’il fut éprouvé de Dieu, lui qui avait
reçu la promesse : C’est en Isaac que sera ta postérité. Il crut que
Dieu est puissant jusqu’à ressusciter les morts. Aussi ce fils lui fut-il
rendu pour que fussent préfigurées la mort et la résurrection du
Sauveur. »
Non seulement l’Église sanctionne à la Messe cette signification
mystique du sacrifice d’Abraham, mais encore elle le place à côté de
la manne et de l’agneau pascal lorsqu’elle récite la belle prose
Lauda Sion :

In figuris præsignatur,
Cum Isaac immolatur :
Agnus Paschæ deputatur :
Datur manna patribus.
 Melchisédec est une des figures les plus mystérieuses de la
Bible. Il apparaît, au lointain des âges, dans une pénombre
solennelle où résonne, en un chant prophétique, l’annonce du
Messie. Son nom signifie Roi de Justice et il règne sur Salem, c’est-
à-dire sur la Paix. Dans la Genèse, il offre le pain et le vin pour
célébrer la victoire d’Abraham sur les infidèles. Étant « roi-prêtre du
Dieu très haut », il bénit le patriarche et il en reçoit la dîme.
David, au psaume 109, ayant vision du Sauveur dans la Lumière
incréée, le salue par ce cri : « Tu es prêtre à jamais selon l’ordre de
Melchisédec ! » Cela veut dire que Jésus inaugure le sacerdoce
éternel non d’après la Loi périmée mais par une institution directe
semblable à celle que reçut Melchisédec. De même, pour établir la
filiation divine de Jésus par l’exemple de Melchisédec, saint Paul
rappelle, dans l’Épître aux Hébreux, que ce dernier « est sans père
ni mère, sans généalogie, sans commencement de jours ni fin de vie
et qu’il préfigure ainsi le Fils de Dieu. »
Melchisédec fut donc plus qu’un homme. La tradition de l’Église
le considère comme un ange envoyé par Dieu pour confirmer la
vocation d’Abraham et préparer, en quelque sorte, par l’oblation du
pain et du vin, le sacrifice de la Messe.
Dans l’une de ses incomparables visions, Catherine Emmerich
rapporte que le calice dont Jésus se servit, pour la Cène, provenait
de Melchisédec. Je ne puis mieux faire que de la citer :
« Le grand calice de Jésus était déjà chez Abraham. Melchisédec
l’apporta du pays de Sémiramis, dans la terre de Chanaan, lorsqu’il
commença quelques établissements au lieu où fut plus tard
Jérusalem. Il s’en servit lors du sacrifice où il offrit le pain et le vin en
présence d’Abraham et il le laissa à ce patriarche. »
En une autre vision, ce qui suit lui fut représenté :
« Le sacrifice de Melchisédec eut lieu dans la vallée de Josaphat,
sur une hauteur. Abraham devait savoir d’avance qu’il viendrait
sacrifier car il avait élevé un autel et, au-dessus, un berceau de
feuillage. Il y avait aussi une espèce de tabernacle où Melchisédec
plaça le calice…
« Lorsque le patriarche avait reçu le mystère de la Promesse, il
lui avait été révélé que le prêtre du Très-Haut célébrerait devant lui
le sacrifice qui devait être institué par le Messie et durer
éternellement. C’est pourquoi lorsque Melchisédec fit annoncer son
arrivée par deux coureurs dont il se servait souvent, Abraham
l’attendit avec une crainte respectueuse…
« Il alla à la rencontre de Melchisédec. Je vis celui-ci entrer dans
le berceau de feuillage ; il offrit le pain et le vin, en les élevant dans
ses mains ; il les bénit et les distribua. Il y avait dans cette cérémonie
quelque chose de la sainte Messe. Abraham reçut un pain plus blanc
que les autres et but au calice qui servit, par la suite, à la Cène de
Jésus et qui n’avait pas encore de pied. Les plus distingués d’entre
les assistants distribuèrent après du pain et du vin au peuple qui
entourait l’autel…
« Il n’y eut pas de consécration : les anges ne peuvent pas
consacrer. Mais les oblations furent bénies et je les vis rayonner.
Tous ceux qui les reçurent furent fortifiés dans leur âme et dans leur
corps et élevés vers Dieu. Pour la bénédiction d’Abraham par
Melchisédec, je vis que c’était une préfigure de l’ordination des
prêtres…
« Melchisédec ne paraissait pas vieux. Il était svelte, haut de
taille ; ses gestes avaient une douce majesté. Il portait un long
vêtement plus blanc qu’aucun vêtement que j’aie jamais vu ; la
tunique blanche d’Abraham semblait grise à côté. Lors du sacrifice il
mit une ceinture où étaient brodés quelques caractères et une
coiffure blanche assez semblable à une mitre. Sa longue chevelure
était d’un blond clair et luisant ; on aurait dit de la soie. Il avait une
barbe blanche, courte et pointue. Son visage resplendissait.
« Tout le monde le traitait avec respect. Sa présence répandait
partout la vénération et un calme majestueux. Il me fut dit que c’était
un ange sacerdotal et un messager de Dieu. Il était envoyé pour
établir diverses institutions religieuses.
 « Il conduisait des peuples, déplaçait et mêlait les races et fondait
aussi des villes. Je l’ai vu en plusieurs pays avant le temps
d’Abraham. Ensuite, je ne l’ai plus revu. »

La troisième prière après la consécration s’exprime ainsi :

« Nous vous supplions, Dieu tout-puissant : ordonnez que ces
dons soient portés par votre Ange saint sur votre autel sublime, en
présence de votre divine majesté, afin que nous tous qui, participant
à cet autel, aurons reçu le corps et le sang très saints de votre Fils,
nous soyons remplis de toutes les bénédictions célestes et de toutes
les grâces. »
C’est ici que se manifeste l’humilité dont nous devons être
pénétré lorsque, unis au prêtre, nous offrons à Dieu le corps et le
sang de son Fils. Notre vie n’est pas assez innocente, notre cœur
n’est pas assez mortifié, notre ferveur n’est pas assez ardente pour
que nous osions présenter nous-mêmes les dons consacrés à Celui
qui est toute perfection. La vue de l’Hostie immaculée et du calice
salutaire, la pensée de l’inexprimable sainteté de l’offrande raniment
en nous le sentiment de notre indignité. C’est pour cette raison que
la liturgie nous invite à confier à un Ange l’oblation de Jésus et aussi
la nôtre. Par là, nous nous conformons à la tradition la plus antique,
souvent formulée dans l’Église, que les Anges ont assisté à l’œuvre
de notre rédemption du commencement à la fin et qu’ils sont
également présents et participants au sacrifice de la Messe.
Saint Jean Chrysostome dit : « En ce moment solennel, les
Anges entourent le prêtre, le chœur entier des puissances célestes
s’unit à lui ; il environne l’autel pour adorer la Victime qui y repose. »
Puis le Saint raconte une vision au cours de laquelle, il vit et où les
assistants virent aussi une multitude d’esprits célestes, revêtus de
robes blanches, et qui se tenaient, la tête inclinée devant l’Hostie,
« comme des guerriers autour de leur roi. »
Mais, parmi cette foule bienheureuse, quel est « l’Ange saint »
dont l’Église demande qu’il soit son délégué auprès du Père tout-
puissant ?
 Certains pensent que ce pourrait être celui qui, au Jardin des
Olives, descendit du ciel pour assister Jésus en son agonie et pour
étancher la sueur de sang qui ruisselait de son corps jusqu’à terre.
D’autres y voient Saint Michel parce que l’Église, dans l’office de
l’Archange, lui applique le texte de l’Apocalypse où il est dit : « Un
Ange se tint devant l’autel, il avait un encensoir d’or et beaucoup
d’encens lui fut donné afin qu’il plaçât les prières des fidèles sur
l’autel d’or qui est devant le trône de Dieu. Et la fumée de l’encens
que forment les prières des fidèles monta devant Dieu par la main
de l’Ange. »
Quelques-uns croient qu’il s’agit de l’ange protecteur de l’église
où l’on célèbre la Messe ou de l’Ange gardien du prêtre et qu’il le
soutient, l’éclaire et le dirige, d’une façon toute spéciale, pendant
qu’il officie.
Enfin, Nicolas Ghir renforce le mystère lorsqu’il rapporte que
« plusieurs voyants eurent une dévotion particulière à cet esprit
céleste mentionné au canon de la Messe mais qu’ils ont gardé le
secret sur son nom ou sur sa personne. »
D’autre part, voici ce que le mystique ignoré Lapillus m’a confié :
— J’ai eu souvent l’intuition vive que cet Ange, c’est Melchisédec.
De même que par préfigure, il offrit le pain et le vin au temps
d’Abraham, de même il les porte à Dieu, transsubstantiés tous les
jours à l’autel…
Quoi qu’il en soit, retenons, une fois de plus, que, par notre
présence au Saint-Sacrifice, avec les Apôtres, les Martyrs et les
Anges, se manifeste l’étroite solidarité de l’Église militante avec
l’Église triomphante. Et l’Église souffrante vient prendre aussi sa
place dans l’assemblée des fidèles, afin que la prière des
Bienheureux, des combattants pour Dieu sur la terre et des âmes qui
expient en Purgatoire soit UNE dans le Père et l’Esprit, comme elle
est UNE dans le Fils.
 X
Avec les morts

Ce matin, l’on chante une messe de Requiem. Et il me semble

que, foule vivante par-delà le tombeau, les âmes du Purgatoire
emplissent toute l’église. Il me semble aussi qu’elles se pressent à
nos côtés et qu’elles nous supplient de leur obtenir « le
rafraîchissement, la lumière et la paix ».
Elles murmurent :
« Frères qui luttez pour votre salut dans le monde, souvenez-
vous que nous sommes dans l’impuissance totale de prier Dieu afin
qu’il abrège notre exil. Le désir nous consume de monter dans la
Béatitude éternelle. Nous voyons Dieu ; nous ne voyons que Lui ;
nous ressentons la plénitude de son amour au point qu’il nous est
impossible de faire le moindre retour sur nous-mêmes et
simultanément notre peine indicible consiste en ceci que l’ayant tant
de fois offensé au cours de notre passage sur la terre, maintenant
que nous nous sommes repentis de nos fautes, maintenant que
nous sommes assoiffés de nous fondre en Lui, nous sommes
séparés de Lui par une distance effrayante. Tout effort pour la
réduire nous est impossible et nous ne savons rien sur la durée de
notre supplice. De là, le feu perpétuel qui nous dévore.
« Notre tourment égalerait celui des damnés si la miséricorde de
Dieu, tempérant sa justice, ne nous octroyait une certitude et un
espoir : la certitude que Dieu nous attirera en Lui quand les taches
qui nous restaient de nos fautes seront entièrement effacés par la
flamme purificatrice ; l’espoir que vos prières pour nous
rapprocheront le temps de notre délivrance.
« Frères ne nous oubliez pas dans la geôle obscure et brûlante
où une sentence équitable nous tient captifs. Mais rappelez-vous
que, pour nous soulager en nous appliquant les mérites de Jésus-
Christ, pour concourir à notre libération, il vous faut la Grâce et que
vous ne demeurerez dignes de la recevoir que si vous l’implorez
d’une âme pénitente. Car Dieu la refuse à l’âme qui s’enlise, sans
repentir, dans l’habitude du péché. »
Cet appel poignant me remue d’une façon si intense que je
frissonne, à l’entendre se prolonger sous la voûte. D’autres jours,
lorsque j’étais incité à prier pour les vivants, il m’avait semblé ouïr
l’énorme plainte que la souffrance humaine exhale vers le Ciel. Mais
la plainte des fidèles défunts, qu’elle est plus déchirante encore ! Elle
s’élève d’un puits profond comme un abîme et où il n’y a point d’eau
pour rafraîchir leur fièvre ; une atmosphère de lourdes ténèbres sans
rosée y règne. Et je crois voir, à présent, tout au fond de ce gouffre
où rongeaient soudain des lueurs de laves en fusion, un nombre
infini de visages suppliants tournant vers moi leurs yeux qui
voudraient mais qui ne peuvent pas pleurer. Je vois des poitrines
haleter d’angoisse. Et le poids qui les oppresse m’écrase le cœur…
Ah ! je vous jure qu’au moins ce jour-là, j’ai prié pour les morts
comme jamais je n’avais su le faire !…

Nul n’a parlé du Purgatoire et de l’état des âmes qui l’habitent

comme Sainte Catherine de Gênes. Je l’ai déjà dit ailleurs mais je ne
saurais trop le répéter : son incomparable petit Traité condense, en
une soixantaine de pages, toute la théologie du sujet. Ce qui
explique sa clairvoyance à cet égard c’est qu’elle connaissait le
Purgatoire non par étude ou méditation mais par expérience
personnelle.
 « Dieu voulut, rapporte son confesseur, qu’elle servît de miroir et
d’exemple pour révéler aux hommes les peines du lieu de la
purification. Elle était comme placée sur un mur élevé entre deux
existences afin de nous instruire et de nous avertir. Il y avait en elle
un feu suffisant pour causer mille fois la mort et cependant elle ne
mourait pas… On sentait et on voyait les signes extérieurs de son
embrasement intérieur : son cœur brûlait ainsi qu’une fournaise. Ces
flammes étaient si violentes que Catherine, essayant de se mettre
sur le bras un charbon allumé, le voyait ronger sa chair mais sans en
éprouver aucune sensation, l’ardeur extrême du feu intérieur
l’empêchant de ressentir la souffrance causée par le feu matériel car
celui-ci consume et détruit l’objet où il s’attache tandis que le feu de
l’amour divin l’entretient et le conserve autant qu’il lui plaît. »
Mais ce feu surnaturel ne lui embrasait pas seulement l’âme, il
s’attaquait également à son corps sans produire d’autre effet que
d’unir la Sainte plus complètement à Dieu. Cette double opération
n’allait pas sans d’horribles souffrances qu’elle acceptait avec
allégresse. « Dieu, disait-elle, fait à mon âme un purgatoire de son
corps dès cette vie. Plus il attire mon âme à Lui, plus j’aspire à me
fondre dans le bien suprême et à quitter ma dépouille mortelle qui
m’empêche de parvenir à ce but. Mais d’autre part, mon corps est
aussi dans un véritable purgatoire parce que l’âme à laquelle il est
lié voudrait vivre sans lui, contrarie ses penchants naturels et ne
correspond plus du tout à ses sensations. »
Cependant l’incendie dont elle était pénétrée prenait parfois une
telle acuité qu’elle demandait un peu de soulagement, non pas aux
remèdes de la terre mais à ceux du Ciel :
Un jour elle eut une vision de la Samaritaine s’entretenant avec
le Sauveur.
« O mon Jésus, dit-elle, donnez-moi une gouttelette de l’eau que
vous donnez à la Samaritaine car je ne saurais endurer davantage
ce grand feu qui me brûle tout entière. »
Au même instant, elle reçut une goutte de l’eau divine et elle en
fut merveilleusement rafraîchie.
 Mais le répit fut bref. Bientôt Catherine rentra dans les flammes
du Purgatoire. Elle y resta jusqu’à la fin de son existence transitoire.
C’est alors que paisible, joyeuse, prodigieusement lucide, elle
composa son admirable traité dont le dernier chapitre expose, avec
la plus grande précision, comment elle a pu nous rendre l’espèce et
la qualité des souffrances subies par les âmes dont elle partageait
les épreuves.
« Je vois si clairement, dit-elle, toutes les choses que j’ai
rapportées dans cet écrit qu’il me semble que je les touche du doigt.
Ce que je puis assurer c’est qu’il n’y a rien de tout ce que je viens de
dire qui ne se passe dans le secret de mon cœur. Il n’y avait que
cette conviction qui pût me faire entreprendre d’en parler. Le monde
est ma prison et mes chaînes sont les liens de mon corps. Dieu
répand, par sa grâce, une lumière dans mon âme qui lui fait
comprendre combien il lui est important d’être dégagée des
moindres obstacles qui peuvent l’empêcher de jouir entièrement de
Lui, sa fin dernière. Comme elle est douloureusement sensible au
retardement d’un si grand bien, tout ce qui le diffère lui cause une
peine plus qu’aiguë. Il est vrai qu’outre cette grâce, elle reçoit de
Dieu une certaine dignité qui ne la rend pas tant semblable à Dieu
qu’elle la fait être une même chose avec lui par une conformité total
à son amour. »
Ensuite, elle généralise, c’est-à-dire que retrouvant ce qui se
produit en elle dans les âmes du Purgatoire, elle spécifie la nature
de leur expiation : « Ce retardement qui est causé à l’âme par les
traces du péché lui devient une peine insupportable parce qu’elle lui
montre combien elle est encore éloignée des vertus qu’elle avait
reçues de Dieu à la création. Et ces vertus [d’union permanente à
l’Amour absolu] lui étant ainsi montrées sans qu’elle puisse y
atteindre, elle demeure et languit dans un tourment qui est d’autant
plus pénible que cette grande idée qu’elle reçoit de Dieu la possède
davantage… La conclusion, c’est que quand Dieu, par sa
miséricorde inépuisable, a entrepris d’attirer une âme à lui, il anéantit
en elle tout ce qu’il y a d’humain et la purifie par les flammes du
Purgatoire. »
 Voici maintenant un autre passage du Traité où sainte Catherine
de Gênes explique, avec une netteté instructive, comment les âmes
du Purgatoire, étant dans l’impossibilité de mériter par elles-mêmes,
bénéficient des prières que nous adressons pour elles à Dieu.
« Si ces âmes, écrit-elle, avaient le pouvoir de laver, par des
mouvements de contrition, les taches qui les séparent de Dieu, elles
paieraient en un instant leur dette entière tant leur contrition serait
ardente et impétueuse.
« Mais Dieu, par les lois immuables de sa justice, a édicté qu’il ne
leur serait pas remis à elles-mêmes une seule obole de ce qu’elles
lui doivent. De leur côté, elles ont une parfaite soumission à la
volonté de Dieu. Elles sont établies dans une telle conformité à sa
justice que, n’ayant ni choix, ni prévision, ni volonté propres, elles ne
choisissent, ne voient et ne veulent rien que ce qui plaît à Dieu.
« Si la charité de ceux qui les aiment dans le monde offre à Dieu
pour elles des prières et des aumônes qui puissent diminuer le
temps de leur souffrance, elles ne peuvent se détourner de leur
contemplation pour s’y rendre attentives si ce n’est selon l’ordre
éternel de Dieu. Elles laissent faire Dieu en toute chose et il se paie
ainsi de son dû selon qu’il plaît à son infinie bonté. »
C’est donc l’effet en Dieu des bonnes œuvres que nous leur
dédions et non ces œuvres elles-mêmes que ces âmes distinguent.
Un récit que me fit naguère Lapillus vient à l’appui de la doctrine
émise par la Sainte. Je le donne comme une image pour illustrer son
texte.
« Une après-midi de fin d’automne, j’allais à travers la forêt que
tu connais si bien et dont, comme moi, tu aimes, plus que toutes
choses terrestres, les graves beautés. La température, cette année-
là, était particulièrement tiède. L’air dormait sous les branchages
immobiles. Dans le ciel d’un bleu très pâle, le soleil commençait à
décliner vers l’occident. Les feuillages des hêtres et des chênes se
paraient de toutes les nuances de l’or et de la pourpre, comme pour
la fête suprême de l’arrière-saison, tandis que les massifs des pins
semblaient présager, par leurs teintes funèbres, l’hiver imminent.
Je suivais un sentier qui s’enfonçait, avec cent replis capricieux,
au cœur des plus profondes futaies. Autour de moi, pas un chant
d’oiseau, pas un craquement d’écorces, pas même le bruit de mes
pas sur le sable doux qui traçait une ligne grise parmi les touffes
embrunies des fougères. On eût dit que les bises avaient émigré au
loin et que jamais plus elles n’oseraient troubler, de leurs rumeurs
âpres, la majesté du silence qui régnait sur cette solitude recueillie.
« Or mon âme, si comprimée lorsqu’il me faut subir les hommes,
se dilatait à l’aise au contact des arbres fraternels. L’arome salubre
des grands bois se mêlait au parfum de l’oraison que les effluves du
Paraclet faisaient naître en elle. Je me sentais tout près du cœur de
Jésus-Christ.
« Bientôt cette effusion muette — dont la féconde richesse ne
saurait s’exprimer par les vocables beaucoup trop indigents de la
terre — se tourna vers les morts. Fut-ce le souvenir de leur
commémoration, célébrée peu de jours auparavant, qui
m’influença ? Je ne sais ; mais il arriva que, tout à coup, la forêt me
devint le symbole du peuple des fidèles. Plus encore : elle était les
fidèles. Ce n’était point par comparaison que cette idée s’imposait à
mon esprit. Non, je percevais réellement l’ensemble des arbres
comme une humanité sanctifiée. Ensuite, à chaque seconde, sans
que nul souffle eût agité les frondaisons, une feuille s’en détachait,
petite lueur d’or pâle dans l’air bleuâtre, papillonnait lentement, puis
descendait s’abattre, avec un murmure triste, sur le sol. Et l’intuition
m’était donnée que c’était une âme qui, sortant de l’Église militante,
prenait sa place dans l’Église souffrante…
« Un grand nombre de personnes habituées à réduire la part du
surnaturel au plus strict minimum, me jugeraient halluciné. Mais
ceux qui voient, parfois, le monde autrement que comme dans un
miroir, me comprendront parce qu’ils n’ignorent pas que, pour les
contemplatifs, les choses visibles ne sont que l’enveloppe mouvante
et transparente des choses invisibles. Ils savent aussi que ce don de
Dieu est compensé par de terribles épreuves dans la vie intérieure.