Bir Zamane C ocug unun I tiraflar■ 1st

Edition Alfred De Musset

Visit to download the full and correct content document:
https://ebookstep.com/product/bir-zamane-c-ocug-unun-i-tiraflari-1st-edition-alfred-de
-musset/
More products digital (pdf, epub, mobi) instant
download maybe you interests ...

Yetenekli C ocug un Dram■ 6th Edition Alice Miller

https://ebookstep.com/product/yetenekli-c-ocug-un-drami-6th-
edition-alice-miller/

CIA I s kenceleri 1st Edition Alfred Mccoy

https://ebookstep.com/product/cia-i-s-kenceleri-1st-edition-
alfred-mccoy/

Yeni Bir C ag Hayali Yirminci Yüzy■l■ Yaratan Kad■nlar

1st Edition Sheila Rowbotham

https://ebookstep.com/product/yeni-bir-c-ag-hayali-yirminci-
yuzyili-yaratan-kadinlar-1st-edition-sheila-rowbotham/

På nivå grammatikk i norsk som andrespråk B1 Terskel B2

Oversikt 1st Edition Gølin Kaurin Nilsen

https://ebookstep.com/product/pa-niva-grammatikk-i-norsk-som-
andresprak-b1-terskel-b2-oversikt-1st-edition-golin-kaurin-
nilsen/
Ku c u k Hans Be■ Ya■■nda Bir O■lan■n Fobi Analizi 1st
Edition Sigmund Freud

https://ebookstep.com/product/ku-c-u-k-hans-bes-yasinda-bir-
oglanin-fobi-analizi-1st-edition-sigmund-freud/

Ubu rei 1st Edition Alfred Jarry

https://ebookstep.com/product/ubu-rei-1st-edition-alfred-jarry/

Os Diários de Alfred Rosenberg 1934 1944 Jürgen

Matthäus

https://ebookstep.com/product/os-diarios-de-alfred-
rosenberg-1934-1944-jurgen-matthaus/

Amore e ginnastica B1 Imparare Leggendo 1st Edition

Edmondo De Amicis Daniela Difrancesco

https://ebookstep.com/product/amore-e-ginnastica-b1-imparare-
leggendo-1st-edition-edmondo-de-amicis-daniela-difrancesco/

Pratique Grammaire B1 1st Edition Evelyne Sirejols

https://ebookstep.com/product/pratique-grammaire-b1-1st-edition-
evelyne-sirejols/
 BİR ZAMANE
ÇOCUGUNUN
İTİRAFLARI
l ı \'ı \N ı\l i YUll l Klı\\İKl I R Dili\İ
FRAN SLZCAAS LINDAN ÇEViR.EN:
KENAN SARlALiOGLU

TÜRKiYE $ BANK.ASI

Kültür Yayınları
 Genel Yayın: 5643

Hümanizma ruhunun ilk anlayış ve duyuş merhalesi, insan

varlığının en müşahhas şekilde ifadesi olan sanat eserlerinin
benimsenmesiyle başlar:. Sanat şubeleri içinde edebiyat, bu ifa­
denin zihin unsurları en zengin olanıdır. Bunun içindir ki bir
milletin, diğer milletler edebiyatını kendi dilinde, daha doğru­
su kendi idrakinde tekrar etmesi; zeka ve anlama kudretini o
eserler nispetinde artırması, canlandırması ve yeniden yarat­
masıdır. İşte tercüme faaliyetini, biz, bu bakımdan ehemmiyetli
ve medeniyet davamız için müessir bellemekteyiz. Zekasının
her cephesini bu türlü eserlerin her türlüsüne tevcih edebilmiş
milletlerde düşüncenin en silinmez vasıtası olan yazı ve onun
mimarisi demek olan edebiyat, bütün kütlenin ruhuna kadar
işliyen ve sinen bir tesire sahiptir. Bu tesirdeki fert ve cemiyet
ittisali, zamanda ve mekanda bütün hudutları delip aşacak bir
sağlamlık ve yaygınlığı gösterir. Hangi milletin kütüpanesi bu
yönden zenginse o millet, medeniyet aleminde daha yüksek
bir idrak seviyesinde demektir. Bu itibarla tercüme hareketi­
ni sistemli ve dikkatli bir surette idare etmek, Türk irfanının
en önemli bir cephesini kuvvetlendirmek, onun genişlemesine,
ilerlemesine hizmet etmektir. Bu yolda bilgi ve emeklerini esir­
gemiyen Türk münevverlerine şükranla duyguluyum. Onla­
rın himmetleri ile beş sene içinde, hiç değilse, devlet eli ile yüz
ciltlik, hususi teşebbüslerin gayreti ve gene devletin yardımı
ile, onun dört beş misli fazla olmak üzere zengin bir tercüme
kütüpanemiz olacaktır. Bilhassa Türk dilinin, bu emeklerden
elde edeceği büyük faydayı düşünüp de şimdiden tercüme faa­
liyetine yakın ilgi ve sevgi duymamak, hiçbir Türk okuru için
mümkün olamıyacaktır.

23 Haziran 1941
Maarif Vekili
Hasan Ali Yücel
 HASAN ALI YÜCEL KLASiKLER DİZİSİ

ALFRED DE MUSSET
BİR ZAMANE ÇOCUCUNUN İTİRAFLARI

ÖZGÜN ADI
LA CONFESSION D'UN ENFANT DU SIECLE

FRANSIZCA ASLINDAN ÇEVİREN

KENAN SARIALIOCLU

© TÜRKİYE İŞ BANKASI KÜLTÜR YAYINLARI, 2.02.0

Sertifika No: 40077

EDİTÖR
DENİZ RESUL

DÜZELTİ
DEFNE ASAL

GÖRSEL YÖNETMEN
BİROL BAYRAM

GRAFİK TASARIM VE UYGULAMA

ruRKİYE iŞ BANKASI KÜLruR YAYINLARI

I. BASIM, ACUSTOS 2.02.2., İSTANBUL

ISBN 978-625-429-213-2 (CİLTLİ)

ISBN 978-625-429-212-5 (KARTON KAPAKLI)

BASICI
UMUf KACITÇILIK SANAYİ VE 11CARET LTD. Ş11.
KERESTECİLER SİTESİ FATİH CADDESİ YÜKSEK SOKAK NO: I 1/1 MERTER
GÜNGÖREN İSTANBUL
Tel. (0212) 637 04 11 Faks: (0212) 637 37 03
Sertifika No: 45162

Bu kitabın tüm yayın hakları saklıdır.

Tanıtım amacıyla, kaynak göstermek şamyla yapılacak kısa alıntılar dışında
gerek metin, gerek görsel malzeme yayınevinden izin alınmadan hiçbir yolla
ço ğaltılamaz, yayımlanamaz ve dağıtılamaz.

ruRKiYE İŞ BANKASI KÜLruR YAYINLARI

İSTİKLAL CADDESİ, MEŞELİKSOKAK NO: ı./4 BEYOCLU 34433 İSTANBUL
Tel. (0212) 252 39 91
Faks (0212) 252 39 95
e-posta: info@iskultur.com.tr
www.iskultur.com.tr
 00
HASAN
Ali
YÜCEL
K l .\ "' f- l I R
l>ı / 1 ', 1

CDXXX

ALFRED DE MUSSET
BİR ZAMANE ÇOCUCUNUN
İTİ RAFLAR!

rRAN.'ilZCA A'ülNDAN Çl:'V!RlN

KFNAN SARIAUOCI lJ

TÜRKiYE$BANKAS1

Kültür Yayınları
 Sunuş

Alfred, Bir Zamane Çocuğu...

On dokuzuncu yüzyıl Fransız edebiyatının önemli ya­

zarlarından Alfred de Musset'nin elimizdeki eseriyle hayat
hikayesi bütünlük sunar bize. Öyle ki "zamane çocuğu"
umutlarıyla, acılarıyla kendisidir bir bakıma.
Musset'nin yaşamöyküsüne kısaca göz gezdirdiğimizde,
İtiraflar'ın, birçok sayfasında bu öyküyü dile getirdiğini du­
yar gibi oluruz:
1810'da Paris'te doğan Alfred'in babası Victor de Musset
de bir yazardı. Anne babası tarafından şımartılma ölçüsün­
de sevilen Alfred'in okuldaki başarısı da göz kamaştırıcıydı.
Henüz 16 yaşındayken IV. Henri Lisesi'nin onur ödülünü
kazanmış ve aynı yıl düzenlenen, bütün liselerin katıldığı bir
edebiyat yarışmasında ikinci olmuştu. Ortaöğretimden son­
ra bir süre hukuk ve tıp fakültelerine devam etmiş ama yarı­
da bırakmış, ressam olmak için Louvre Müzesi'nde çalışmış,
müziğe de ilgi duymuştur. Alfred maymun iştahlı mizacı yü­
zünden bu alanlarda başarılı olamamıştır.
Ancak genç Alfred edebiyatı seviyordu. Onun yaşa­
dığı sanat ortamını daha iyi anlamak için, kendisinin de
katıldığı, Victor Hugo'nun Cenacle (Çevre) toplantılarını,
V
 Sunuş

Nodier'nin salonundaki edebiyat söyleşilerini ve bu etkin­

liklerde yer alan Victor Hugo, Alfred de Vigny, Alexand­
re Dumas pere, Balzac, Sainte-Beuve, Theophile Gautier,
Gerard de Nerval, Theodore de Banville, ressam David
d'Angers ve Delacroix gibi o dönemin büyük yazar ve sa­
natçılarının isimlerini anımsamak yeterli olacaktır. Banville
geleceğin şairini, "Bir çocuk zarafetiyle parıldayan genç bir
tanrı" şeklinde anlatır.
Musset henüz 22 yaşındayken, 1832'de bir kolera salgı­
nı sırasında babasını kaybetti. Para sıkınnsı yüzünden zorlu
günler yaşadı. Sağduyusuyla değil de, daha çok kalbiyle dü­
şünen ve yazan Musset, hastalıklı ölçüde duyarlı ve sinirli bir
adamdı. Adeta duygularının tutsağı olan bu sanatçı ruhlu in­
san, cinsel zevklerinin peşinde sağlığını erken yitinniş, sefa­
hat içinde, anlam vermekte güçlük çektiği hayannı 1857'nin
1 Mayıs'ında, yorgun bir şekilde kaybetmiştir. Ölümünden
5 yıl önce, 1852'de Fransız Akademisi üyeliğine seçilerek en
büyük takdirle onurlandırılan yazarı bu destek de yaşama
ısındıramamış, "genç bir ihtiyar" olarak göçmesini engelle­
yememişti.
Alfred de Musset hayatının ilk depremini henüz 20 ya­
şında iken yaşadı; kendi deyimiyle bir "zamane hastalığı"na
yakalandı. O zamana dek, dünyaya ve topluma hep güven
duygusuyla bakan, ancak uğradığı bir ihanet yüzünden bir
türlü toparlanamayan yazar, bir tür öç duygusuyla olacak,
salt cinselliğin peşinden koşar, kadından kadına, bir sefahat
aleminde yaşarken, henüz 23 yaşında, bir kurtuluş umu­
duyla, ünlü Fransız kadın romancı George Sand ile tanıştı.
Nietzche'nin Putların Alacakaranlığı adlı yapınnda, büyük
göğüsleri yüzünden "bereketli süt" diye betimlediği Sand,
güzel ve ünlü bir kadındı. Toplumsal romantizmin ve erken
sosyalizmin öncülerinden olan ve Alfred de Musset ile derin
mizaç ayrılıkları bulunan bu yazar, Alfred'den 7 yaş büyük­
tü. Ancak aralarındaki ilişki çok geçmeden fırtınalı bir aşka

vı
 Bir Zamane Çocuğunun itirafları

dönüştü. Bu aşkın, Fransız edebiyat ortamında bir dediko­

duya dönüşen öyküsü şöyledir:
İki sevgili İtalya gezisine çıkarlar. Duygusal ve genç ruhlu
Alfred'le rasyonel ve olgun mizaçlı George arasındaki ilişki
coşku dolu günlerden sonra, çarçabuk bir yıkımla sona erer.
Bu düş kırıklığının nedeni, kimi yorumculara göre, George
Sand'ın Venedik'te genç aşığına bir İtalyan doktorla ihanet
etmesidir. Bu ihanette, Musset'nin sinirli, kuşkucu ve ka­
rarsız kişiliğinin de payı olduğu anlatılır. İki sevgili Paris'e
döndükten sonra da sık sık buluşup ayrılırlar. Sonunda bu
birliktelik kesin sona erince Musset başka kadınlarda teselli
aramayı hep sürdürür. Ancak bir türlü huzur istemeyen has­
talıklı mizacı, hangi teselliyi niçin aradığına dair her yargıyı
askıda bırakır.
Musset çağının karakterini yansıtan önemli yazarlardan­
dır. Çoğu sanatçı gibi o da döneminde layık olduğu şekilde
değerlendirilmemiştir. Fakat eserleri günümüzde, yayımlan­
dığı zamanki coşku verici tazeliğini koruduğu için zevkle
okunabilmektedir.
Bir aşk kırgınının romanı olan Bir Zamane Çocuğunun
İtirafları'nın yazarı Musset, gerçek aşkı, saf aşkı yeryüzü ko­
şullarında yaşayamayacağını Solgun Akşam Yıldızı başlıklı
şiirinin son dizesinde şöyle dile getirir: lnme göklerden yere,
ey aşkımın yıldızı!

Kenan SARIALİOGLU

vii
BİRİNCİ KISIM
 Birinci Bölüm

Hayatının hikayesini yazmak için öncelikle yaşamış ol­

mak gerekir; yani bu yazdığım, benim hikayem değildir.
Berbat bir ruh hastalığına yakalandığımda epeyce genç­
tim; bu üç yıl boyunca başıma gelenleri anlatacağım. Keşke
hasta olan sadece ben olsaydım, o zaman hiç söz etmezdim
bunlardan. Ama benden başka aynı acıyı çeken pek çok in­
san var; benim çektiklerimle ilgileneceklerini pek sanmasam
da onlar için yazıyorum. Kimse aldırış etmese bile ben yine
de sözlerimle, kendi kendime iyileşmiş, tuzağa yakalanmış
tilki gibi kapandaki ayağımı kemirip kurtulmuş olacağım.

3
 İkinci Bölüm

Lnparatorluk savaşları sırasında kocalar ve erkek kar­

deşler Almanya'dayken, tedirgin anneler kızgın, solgun ve
evhamlı çocuklar getirmişlerdi dünyaya. İki savaş arasında
ana rahmine düşen, kolejlerde davul gürültüleri arasında ye­
tişen binlerce çocuk, cılız kaslarını deneyerek kasvetli göz­
lerle bakıyordu birbirine. Zaman zaman, kanlara bulanmış
babaları onları altın madalyalarla süslü göğüslerine kaldırı­
yor, sonra yere bırakıp tekrar atlarına biniyordu.
O zamanlar Avrupa'da tek bir adam hayatta idi, insan­
ların geri kalanı onun solumuş olduğu havayla akciğerleri­
ni doldurmaya çalışıyordu. Fransa bu adama her yıl üç yüz
bin genç insanını hediye ediyordu; Caesar'a ödenen vergiydi
bu; arkasında bu kalabalık olmasaydı, talihini izleyemezdi.
Dünyayı katedebilmesi ve gidip, ıssız bir adanın küçük va­
disinde, bir salkımsöğüdün altına düşmesi için bu muhafız
takımı gerekiyordu ona.
Geceler hiç bu adamın zamanındaki kadar uykusuz ol­
madı; böyle bir sürü üzgün annenin kentlerin surlarından
sarktığı görülmedi; ölümden konuşanların çevresinde böy­
le sessizlik de olmadı. Ama yine de bütün kalplerde bunca
sevinç, bunca yaşam gücü, bunca savaş havası da olmadı.
Bütün bu kanı kurutacak tertemiz güneşler de olmadı asla.

5
 Alfred de Musset

Tanrı onları bu adam için yaratıyordu sanki, onun Austerlitz

Güneşleri de deniyordu onlara. Ama bu adam, her zaman
gürleyen ve savaşların yarınlarına sadece bulutlar bırakan
toplarıyla bu güneşleri kendisi yaratıyordu.
Bunca ihtişamın ışıdığı, çeliğin ışıldadığı bu lekesiz gök­
yüzünün havasıydı o zamanlar çocukların soluduğu. Onları
kıyımların beklediğini çok iyi biliyorlardı ama Murat'nın 1
yenilmez olduğuna inanıyor, bunca merminin ıslık çaldığı
bir köprü üzerinden geçtiği görülen imparatorun da ölebi­
leceğini düşünmüyorlardı. Yine de ölmek zorunda kalacaktı
insan; başka ne olabilirdi ki? Ölümün kendisi dumanlı kı­
zıllığı içinde o kadar güzel, o kadar büyük, o kadar muh­
teşemdi o zaman! Umuda öyle çok benziyordu, öyle körpe
başakları biçiyordu ki gençleşmiş gibiydi, ihtiyarlığa da artık
inanılmıyordu. Fransa'nın bütün beşikleri kalkan idi, bütün
tabutlar da öyleydi; gerçekte ihtiyarlar da yoktu artık, sade­
ce cesetler ve yarı-tanrılar vardı.
O sırada ölümsüz imparator bir gün, yedi ulusun birbi­
rini boğazladığını bir tepeden izlemekteydi; henüz dünyanın
ya da sadece yarısının efendisi olup olmayacağını bilmiyor­
ken, Azrail geçti yoldan, ona kanadının ucuyla hafifçe bir
dokundu ve okyanusa itti onu. Düşüşünün gürültüsüyle, can
çekişen egemenler yatakları üzerinde ağrıyla doğruldular ve
bütün örümcek krallıklar çengel gibi elleriyle Avrupa'yı ke­
sip parçaladılar ve Caesar'ın erguvan harmanisinden bir ya­
malı bohça edindiler.
Nasıl ki gezgin yolda olduğu sürece, uykusuzluğunu an­
lamadan, tehlikelerin farkına bile varmadan gece gündüz,
yağmurda ve güneşte koşturup gider ama ailesinin arasına
varıp da ateşin karşısına oturduğu andan itibaren sınırsız
yorgunluk hissederek kendini güçlükle yatağına sürükleye­
bilirse, Caesar'ın dulu Fransa da öyle oldu, acısını birdenbire
hissetti. Baygınlık geçirdi ve öyle derin uykuya daldı ki öldü-

Napoleon'un generallerinden Joachirn Murat (1767-1815). (e.n.)

6
 Bir Zamane Çocuğunun itirafları

ğünü sanan eski kralları onu beyaz bir kefene sardılar. Saçla­
rı ağarmış, yaşlı askerler bitkin bir halde geri döndüleı; ıssız
şatoların ocakları da mahzun mahzun yeniden alevlendi.
Ne kadar koşuştularsa o kadar insan boğazlayan impa­
ratorluğun bu adamları o zaman, bir deri bir kemik kalmış
kadınlarını kucakladılar ve ilk aşklarından bahsettiler; dün­
yaya gözlerini açtıkları çayırların pınarlarında kendilerine
baktılaı; orada kendilerini öyle yaşlı, öyle hasta gördüler ki
gözlerini kapatsınlar diye oğullarını hatırladılar. Nerede ol­
duklarını sordular; çocuklar kolejlerden mezun oldu ve ar­
tık ne kılıç, ne zırh, ne piyade, ne atlı gördüklerinden, onlar
da babalarının nerede olduğunu sordu. Ama savaşın bittiği,
Caesar'ın öldüğü ve Wellington'la B1ücher'in2 portrelerinin
konsolosluk ve elçilik sofalarında, altlarına Salvatoribus
mundi3 yazılmış şekilde asılı olduğu söylendi onlara.
O zaman kaygılı gençlik harabeye dönmüş bir dünyanın
üzerine oturdu. Bu çocukların hepsi toprağı sulamış olan ya­
kıcı kan damlalarıydı; savaş için, savaşın bağrında doğmuş­
lardı. On beş yıl boyunca Moskova'nın karlarını ve piramit­
lerin güneşini hayal etmişlerdi. Kentlerinden çıkmamışlardı
ama bu kentlerin her duvarından bir Avrupa başkentine gi­
dildiği söylenmişti onlara. Zihinlerinde koskoca bir dünya
vardı; yeryüzüne, gökyüzüne, sokaklara ve yollara bakıyor­
lardı; boştu bütün bunlaı; kiliselerinin çanları da uzaklardan
çınlıyordu sadece.
Siyah giysilere bürünmüş solgun hayaletler ağır ağır ge­
çiyordu kırlardan; ötekiler evlerin kapılarını çalıyoı; kapılar
onlara açılır açılmaz da ceplerinden çıkardıkları lime lime
olmuş kocaman kağıt parçalarını göstererek evlerin sakin­
lerini kapı dışarı ediyorlardı. Yirmi yıl önce yola çıkarken
içlerine düşen korkuyla hala tir tir titreyen insanlar geliyor-

Warerloo Savaşı'nda Napoleon'u yenen İngiliz ve Alman komutanlar.

(ç.n.)
(Lar.) Dünyanın kunanalan. (ç.n.)
7
 Alfred de Musset

du her taraftan. Herkes istiyor, tartışıyor ve bağırıyordu; tek

bir ölünün bu sayıda kargayı çağırması şaşırtıyordu insanı.
Fransa kralı tahtındaydı; duvar halılarında bir an4 var mı
yok mu diye bakınıp duruyordu. Birileri ona şapkasını uzatı­
yor, o da onlara para veriyordu; ötekiler ona bir haç gösteri­
yor, o da bunu öpüyordu; başkaları önemli ve büyük isimleri
onun kulağına bağırmakla yetiniyor, o da onlara yankıların
çın çın öttüğü büyük salona geçmelerini söylüyordu; başka­
ları da üzerlerinden arı resimlerini iyice sildikleri eski paltola­
rını ona gösteriyor, o da onlara yeni bir frak veriyordu.
Çocuklar bütün bunlara, Caesar'ın ruhunun Cannes'da
karaya çıkacağını ve bu larvaları defedeceğini düşünerek ba­
kıyorlardı ama sessizlik sürüyor, gökyüzünde zambak sol­
gunluğundan başka bir şeyin süzüldüğü de görünmüyordu.
Çocuklar ünden, şöhretten söz ettiklerinde onlara şöyle de­
niyordu: "Papaz olun!" Tutkudan söz ettiklerinde: "Papaz
olun!" Umuttan, aşktan, güçten, yaşamdan söz ettiklerinde,
hep aynı şeyi söylüyorlardı: "Papaz olun!"
Bu sırada kürsüye, elinde kral ile halk arasında bir sözleş­
me tutan bir adam çıktı; ünün de savaş tutkusunun da güzel
olduğunu, ama bunlardan daha güzel bir şey olduğunu ve
buna özgürlük dendiğini söylemeye başladı.
Çocuklar kafalarını kaldırıp büyükbabalarını hatırladı­
lar, onlar da özgürlükten söz etmişlerdi. Babaevinin karanlık
köşelerinde, uzun saçları ve Üzerlerindeki Latince yazılarla
gizemli bir hava taşıyan mermer büstler görmüş olduklarını
hatırladılar; dedelerinin akşam yemeğinden sonra başlarını
sallayıp imparatorunkinden de korkunç bir kan ırmağından
bahsettiklerini de hatırladılar. Onlara göre bu özgürlük söz­
cüğünde hem uzak ve korkunç bir anı gibi hem de daha da
uzak aziz umut gibi yürek çarptıran bir şey vardı.
Çocuklar onu dinlerken titrediler ama evlerine döner­
ken Clamart'a5 yönelen üç sepet gördüler; şu özgürlük söz-

4 Arı o zamanlar imparatorluğun bir simgesiydi. (ç.n.)

Paris'te eski bir mezarlık. (ç.n.)
8
 Bir Zamane Çocuğunun İtirafları

cüğünü fazla yüksek sesle dile getiren üç genç adam vardı

bu sepetlerde.
Bu hazin görüntü karşısında tuhaf bir gülümseme belirdi
dudaklarında ama kürsüye çıkan öteki konuşmacılar tut­
kunun neye mal olduğunu, ünün de çok pahalı olduğunu
açıkça hesaplamaya başladılar; savaşın dehşetini gösterdiler,
insan kıyımlarına da kasaplık adını verdiler. O kadar çok ve
uzun süre konuştular ki bütün insanca aldanışlar, sonbahar­
da ağaçlar gibi yaprak yaprak düşüyordu çevrelerinde; on­
ları dinleyenler de uykudan uyanan sıtmalılar gibi, elleriyle
alınlarını ovuşturuyorlardı.
Birileri şöyle diyordu: "İmparatorun düşüşünün nedeni
halkın onu artık istememesidir." Ötekiler, "Halk kralı isti­
yordu! Hayır, özgürlük istiyordu! Hayır, sağduyu istiyordu!
Hayır, din istiyordu! Hayır, İngiliz anayasası istiyordu! Hayır,
mutlakıyet istiyordu!" diye bağırırken, bir başkası da ekliyor­
du: "Hayır, halk bunların hiçbirini istemiyor, huzur istiyor!"
Demek ki o zaman genç insanlara sunulan hayat şu üç
öğeyi barındırıyordu: arkalarında, mutlakıyet devirlerinin
bütün fosilleriyle birlikte, hala kendi enkazının üstünde de­
vinen, sonsuza dek yıkılmış olan geçmiş; önlerinde, sonsuz
ufkun şafağı, geleceğin ilk ışıkları ve bu iki dünya arasın­
da ... yaşlı kıtayı genç Amerika'dan ayıran okyanusa benzer,
muğlak, dalgalanan bir şey; zaman zaman uzakta beyaz bir
yelkenlinin ya da yoğun buharlar soluyan bir geminin aştığı,
çalkantılı ve batıklarla dolu deniz; kısacası şimdiki devir, geç­
mişi gelecekten ayıran, ne biri ne öbürü olan ama ikisine de
benzeyen ve attığımız her adımda, bir tohumun mu yoksa bir
kalıntının mı üzerinde yürüdüğümüzü bilemediğimiz bu çağ.
İşte seçimi bu kaos içinde yapmaları gerekiyordu o sıra­
lar; İmparatorluğun oğulları ve Devrirn'in torunları olan bu
güçlü ve yürekli çocuklara sunulan bunlardı işte.
Oysaki bu çocuklar geçmişi istemiyorlardı artık, zira yok
olup gitmiş bir şeye inanmak mümkün değildir; onlar gele-

9
 Alfred de Musset

ceği seviyorlardı ama Pygmalion'un Galatee'yi6 sevdiği gibi:

Onlar için mermerden bir sevgili gibiydi gelecek, canlanma­
sını, kanın damarlarını renklendirmesini bekliyorlardı.
O halde onlara şimdiki an, ne gece ne de gündüz olan
alacakaranlığın meleği, çağın ruhu kalıyordu; onu bencillerin
hırkasına bürünmüş ve korkunç soğuktan titrer halde, kemik
dolu bir kireç çuvalının üstüne oturmuş buldular. Yan mum­
ya, yarı cenin görünümündeki hayaleti görünce ölüm korku­
su girdi ruhlarına. Strasbourg'daki, eski bir Sarvenden kontu­
nun, nişan elbiseleri içinde mumyalanmış kızını gören gezgin
gibi yaklaştılar bu hayalete: Bu çocuk iskeleti insanı ürkütüı;
zira incecik ve bembeyaz ellerinde evlilik yüzüğü vardır, başı
da portakal çiçeklerinin ortasında toza dönüşmüştür.
Nasıl ki fırtına öncesinde, bütün ağaçları titreten korkunç
rüzgar ormandan geçer de ardından derin sessizlik gelirse,
Napoleon da bu dünyadan geçerken her şeyi darmadağın
etmişti; krallar da taçlarının sallandığını hissetmiş ve ellerini
başlarına götürdüklerinde orada yalnızca korkudan diken
diken olmuş saçlarını bulmuşlardı. Papa onu Tanrı adına
kutsamak ve ona hükümdarlık tacını giydirmek için üç yüz
fersah yol gitmişti ama Napoleon tacını elleriyle almıştı on­
dan. Böylece yaşlı Avrupa'nın bu kasvetli ormanında her şey
sarsılmış; sonra sessizlik gelmişti ardından.
Hani söylenir ya, kızgın bir köpekle karşılaştığınızda,
başınızı çevirmeden telaşsızca yürüme cesareti gösterebilir­
seniz, köpek dişleri arasından homurdanarak bir süre sizi
takip etmekle yetinir; fakat korktuğunuzu ele verecek tek bir
hareket yapar veya fazla hızlı bir adım atarsanız köpek üze­
rinize atılır ve parçalar sizi; zira bir kez ısırdı mı artık ondan
kurtulmanın çaresi yoktur.
Avrupa tarihinde, bir hükümdarın korkakça davrandı­
ğı ve halkının onu parçaladığı görülmüştür ama biri böyle

Heykel sanatçısı Pygınalion, kendi eseri Galatee'ye aşıka. Aphrodite onun

yalvamıasına dayanamayarak heykele can vemıişti. (ç.n.)
10
 Bir Zamane Çocuğunun itirafları

yapmış olsa bile, hepsi birden aynı şeyi yapmamıştı; yani

ortadan kalkan tek bir kral olmuştu, yüce krallık değil.
Napoleon'un karşısında o korku hareketini, sadece yüceliği
değil, dini de, asaleti de, insani ve ilahi her gücü, her şeyi
kaybettiren o hareketi yüce krallık yapmıştı.
Napoleon öldüğünde, ilahi ve insani güçler gerçekten
eski düzenlerine kavuşmuşlardı ama bunlara inanılmıyordu
artık. Muhtemel olanı bilmek korkunç derecede tehlikelidir;
zira zihin daha uzağa gider her zaman. "Bu olabilirdi" ya da
"Bu oldu" diye düşünmek arasında fark vardır; bu köpeğin
ilk ısınnasıdır.
Napoleon despotizm lambasının son ışıltısı oldu;
Voltaire'in kutsal kitaplara yaptığı gibi, Napoleon da kralla­
rı ortadan kaldırdı ve taklit etti. Ondan sonra da büyük bir
gürültü duyuldu: Sainte-Helene denen taş,7 eski dünyanın
üstüne düşmüştü. Aklın duygusuz yıldızı gökyüzünde parla­
dı hemen, ışınları da gecenin soğuk tarırıçasının ışınları gibi
ısı vermeden ışık saçarak mor kefenli dünyayı kaplayıverdi.
O zamana kadar asillerden nefret eden, papazlara ve­
rip veriştiren, krallara karşı fesat çeviren insanlar çok gö­
rülmüş, yolsuzluklara ve boş inançlara çok karşı çıkılmıştı
ama halkın bunlara gülümsediğini görmek büyük yenilikti.
Bir asil, papaz ya da hükümdar geçse yoldan, savaş görmüş
köylüler başlarını sallayıp şöyle demeye başlıyorlardı: "Ah!
Şu adam var ya, biz onu vaktiyle de görmüştük; o zaman
hali bambaşkaydı." Tahttan ve mihraptan söz edildiğinde
de, "Bunlar dört tahtadan ibarettir; biz çiviledik, biz söktük
onları!" diyorlardı. Onlara,"Ey halk, seni yanlış yola saptı­
ran hatalardan döndün; kendi krallarını kendi papazlarını
çağırdın," dendiğinde şöyle yanıtlıyorlardı: "Biz değil, şu ge­
vezelerdir onlar." Ve onlara, "Ey halk, geçmişi unut, toprağı
sür ve itaat et," dendiği zaman iskemlelerinde doğruluyorlar
ve boğuk bir sarsıntı duyuluyordu. Kulübeciğin köşesinde

7 Napoleon'un sürgün edildiği Saime-Helene volkanik bir adadır. (e.n.)

11
 Alfred de Musset

yerinden oynayan paslı ve kırık bir kılıçtı bu. O zaman şunu

ekliyorlardı, "Hiç değilse rahat dur; sana zarar vermezlerse,
sen de zarar vermeye çalışma!" Ne yazık ki onlar da bunun­
la yetiniyordu.
Ama gençlik yetinmiyordu. İnsanın içinde ölüme dek
çarpışıp duran iki karanlık güç olduğu apaçıktır: Bunlar­
dan biri, öngörülü ve soğuk, bağlı olduğu gerçekliği hesap­
layıp ölçüp biçen ve geçmişi yargılayan güç; öteki ise, gözü
gelecekte olan ve bilinmeyene doğru atılan güç... Tutku in­
sanı ele geçirdiğinde, akıl ağlayarak peşinden gelir ve onu
tehlikeye karşı uyarır ama insan, aklının sesine kulak ver­
diğinde ve "Doğru, delirdim herhalde; nereye gidiyorum
ben?" dediği anda, tutku da bağırır ona: "Peki ya ben, ben
öleyim mi şimdi?"
Böylelikle bütün genç yüreklerde anlatılamaz bir huzur­
suzluk duygusu kaynaşmaya başladı. Dünya egemenleri ta­
rafından ukalalığın her türüne, aylaklığa ve can sıkıntısına
teslim edilmiş, rahata mahkum olmuş genç insanlar, kolla­
rını açtıkları köpüklü dalgaların kendilerinden uzaklaştığı­
nı görüyorlardı. Yağlarını sürünmüş bütün bu gladyatörler
ruhlarının derinliğinde dayanılmaz bir mutsuzluk hissedi­
yordu. En zengin olanları inançsız oldular; orta halli olanlar
meslek sahibi oldular ve ya cübbeye ya kılıca boyun eğdiler;
en yoksullar ise istemeye istemeye taşkınlığa, büyük laflara,
amaçsız eylemlerin korkunç denizine daldılar. İnsani zayıf­
lık ortaklık aradığı için, insanlar yaradılıştan sürü oldukları
için, politika buralara bumunu soktu. Yasama Meclisi'nin
basamaklarında özel muhafızlarla dövüşülüyor, Talma'nın8
kendisini Caesar'a benzeten bir peruk taktığı tiyatro oyunu­
na koşuşturuluyor, bir liberal milletvekilinin cenaze törenine
akın ediliyordu. Ama karşıt iki partinin üyeleri arasında,
evlerine dönerken, varoluşunun boşluğunu, elinden bir şey
gelmediğini acı acı hissetmeyen biri de yoktu.

Ünlü Fransız tragedya oyuncusu. (ç.n.)

12
 Bir Zamane Çocuğunun itirafları

Dışarıdaki yaşam son derece donuk ve sıradan iken, top­

lumun iç yaşamı da karanlık ve sessiz bir görünüm alıyordu;
ikiyüzlülük ahlaka egemen oluyordu; İngiliz fikirleri sofu­
lukla birleşirken, sevinç de ortadan kaybolmuştu. Belki de
yeni yollarını önceden hazırlayan takdiriilahiydi bu, belki de
kadınların kalbine, bir gün yeniden elde edecekleri insanca
bağımsızlığın tohumlarını önceden eken gelecek toplumların
öncü meleğiydi. Fakat şurası kesin, Paris'in bütün salonla­
rında birdenbire görülmedik bir şey oldu; erkekler bir tara­
fa, kadınlar başka tarafa ayrıldı; böylece bir taraf gelin gibi
beyazlara bürünürken, öbürü yetim gibi karalara büründü
ve birbirlerini bakışlarıyla ölçüp biçmeye başladılar.
Şu konuda yanılmayalım: Günümüz erkeklerinin giydik­
leri şu siyah giysi korkunç bir simgedir; bu noktaya gelmek
için zırhların parça parça, nakışların çiçek çiçek düşmeleri
gerekti. Bütün yanılgıları altüst eden insan aklıdır ama bu
akıl, avutulabilmek için içinde bir yas taşır.
Öğrencilerin ve sanatçıların adetleri, öyle özgür, güzel ve
gençlik dolu olan bu adetler, evrensel değişime içerledi. Er­
kekler kadınlardan ayrılırken, öldüresiye yaralayan bir söz
fısıldamışlardı: küçümseme. Şaraba ve yosmalara atılmışlar­
dı. Öğrenciler ve sanatçılar da bunlara atıldı: Aşk, şan ve din
gibi ele alınıyordu, eski bir illüzyondu. Şimdi kötü yerlere
gidiliyordu; işçi kız, aşkı son derece tatlı ve sevecen olan o
hayalperest, romansı kız kendini dükkan tezgahlarına terk
edilmiş buldu. Yoksuldu, artık sevilmiyordu da; fistanları
ve şapkaları olsun istiyordu; kendini sattı. Ey sefalet! Bu
kızı sevmiş olması gereken, onun da sevdiği genç adam!
Bir zamanlar onu Verrieres ve Romainville koruluklarına,
çimlerde danslara, gölgelik altında akşam yemeklerine götü­
ren adam; uzun kış geceleri boyunca, akşam lamba altında,
dükkanın dibinde konuşmaya gelen; alın teriyle ıslattığı bir
parça ekmeğini, soylu ve yoksul sevgisini onunla paylaşan
adam. Bu aynı adam, onu yüzüstü bıraktıktan sonra, gene-

13
 Alfred de Musset

levin dibinde, bir zevk akşamı solgun ve külrengi yüzle, ebe­

diyen yitmiş durumda, dudaklarındaki açlık ve kalbindeki
kirlenmişlikte buluyordu yeniden!
O zamanlara doğru iki ozan, Napoleon sonrası yüzyı­
lın en büyük iki dehası, yaşamlarını dünyaya dağılmış olan
bütün tasa ve acı öğelerini bir araya getirmeye adamışlardı.
Goethe, yeni bir edebiyatın saygın ihtiyarı, Werther'de insa­
nı intihara sürükleyen tutkuyu betimledikten sonra, Faust'ta
kötülüğü ve mutsuzluğu temsil eden gelmiş geçmiş en karan­
lık insan figürünü çizmişti. Yazdıkları o sıralar Almanya'dan
Fransa'ya geçmeye başladı. Tablolarla ve heykellerle dolu
çalışma odasının dibinden, zengin, mutlu ve huzurlu, ka­
ranlık yapıtının bize ulaşmasını seyrediyordu babacan bir
tebessümle. Byron, Yunanistan'ı titreten bir acı çığlığıyla ya­
nıt verdi ona ve sanki sarındığı korkunç muamma sözcüğü
hiçlikmiş gibi, Manfred'i uçurumların kenarına bıraktı.
Bağışlayın beni, şimdi bir avuç tozdan ibaret olan ve top­
rağın altında dinlenen ey büyük ozanlar! Bağışlayın beni! Siz
yarı-tanrılarsınız ve ben acı çeken bir çocuktan başka neyim
ki? Ama bütün bunları yazarken sizi lanetlemekten de ken­
dimi alamıyorum. Neden çiçeklerin kokusunun, doğanın
sesinin, umudun ve aşkın, üzüm bağlarının ve güneşin, mavi
göklerin ve güzelliğin şiirini söylemediniz ki? Kuşkusuz tanı­
yordunuz hayatı, kuşkusuz acı da çekmiştiniz, dünya yıkılı­
yordu çevrenizde, siz de yıkıntılar üzerinde ağlıyor, umutsuz­
luğa düşüyordunuz; sevgilileriniz de ihanet etmişlerdi size,
dostlarınız kara çalmışlardı, hemşerileriniz yanlış tanımışlar­
dı sizi; kalbinizde boşluk, gözlerinizde ölüm vardı ve ıstırap
heykelleri gibiydiniz. Ama söyleyin bana, siz, yüce Goethe,
Almanyanızın yaşlı ormanlarının huşu uyandıran uğultusu
içinde avutucu bir ses yok muydu artık? Size göre güzel şiir
bilimin kız kardeşiydi, bu ikisi, yani şiir ve bilim, gözdele­
rinin kalbi için şifalı bir bitki bulamıyorlar mıydı şu ölüm­
süz doğada? Siz ki bir panteist, eski bir Yunan ozanı, kutsal

14
 Bir Zamane Çocuğunun İtirafları

biçimlere tutkun biriydiniz, yapabildiğiniz o güzel küplere

biraz bal koyamaz mıydınız? Siz ki bir gülümsemeyle arıları
dudaklarınıza toplayabilirdiniz! Ve sen, evet sen ey Byron,
senin Ravenna yakınlarında, İtalya'nın portakal ağaçları al­
tında, aziz Adriyatik'in yanında, o güzel Venedik göğünün
altında bir sevgilin yok muydu? Ey Tanrım! Sana seslenen ve
aciz bir çocuktan başka bir şey olmayan ben belki de senin
çekmediğin acıları tattım ama yine de inanıyorum umuda,
yine de şükrediyorum Tanrı'ya!
İngiliz ve Alman fikirleri kafalarımızı ezip geçtiğinde,
iç karartıcı ve sessiz bir mide bulantısı yaşandı ve bunu
korkunç bir çırpınış izledi. Zira genel fikirleri ifade et­
mek güherçileyi baruta çevirmektir, aynı şekilde o büyük
Goethe'nin Homeros'unki gibi işleyen beyni, imbik gibi, ya­
sak meyveden bütün sıvıyı emmişti. O zaman onu okuma­
yanlar bu konuda hiçbir şey bilmediklerini sandılar. Zavallı
yaratıklar! İnfilak onları toz zerreleri gibi evrensel kuşku­
nun uçurumuna savurdu.
Göklere ve yere dair her şeyin inkarı gibi bir şeydi olan,
büyünün bozulması ya da dilerseniz, umutsuzluk olarak ni­
teleyebileceğimiz şeydi; baygınlık halindeki insanlık, nabzını
yoklayanlar tarafından ölü sanılmıştı adeta. Vaktiyle ken­
disine, "Neye inanıyorsun?" diye sorduklarında cevaben
"Kendime!" diyen o asker gibi, Fransa gençliğinin de bu so­
ruyu duyunca ilk yanıtı "Hiçbir şeye!" oldu.
O andan itibaren iki kamp oluştu: Bir yanda yüce, acı
çeken, sonsuzluğa ihtiyacı olan bütün duygusal ruhlar ağla­
yarak başlarını eğdiler; marazi düşlerle gizlediler kendileri­
ni; kırgınlık okyanusunun üzerinde cılız kamışlardan başka
şey görülmez oldu. Öbür yanda, ten insanları, gerçek hazlar
ortasında ayakta, bükülmez kaldılar; sahip oldukları para­
yı saymaktan başka hiçbir kaygıları da olmadı onların. Bir
hıçkırık ve kahkahadan başka şey duyulmadı, biri ruhtan,
öbürü bedenden geliyordu.

15
 Alfred de Musset

Ruh şöyle diyordu: "Yazık! Çok yazık! Din elden gidi­

yor; göğün bulutları yağmur olarak iniyor; ne umudumuz
ne dileğimiz var artık, haç olarak karşısında avuç açacağımız
iki küçük parça odunumuz bile yok. Geleceğin yıldızı yük­
selmeye çabalıyor, çıkamıyor ufuktan, bulutlara saklanmış,
kış güneşi gibi, 93'ten beri9 koruduğu kan kırmızı rengiyle
görünüyor ufukta. Aşk yok artık, şöhret yok. Ne karanlık
gecedir bu yeryüzünde! Gün doğunca da ölmüş olacağız!"
Beden de şöyle diyordu: "İnsan şu ölümlü dünyada du­
yularını kullanmak için vardır; az ya da çok sarı veya beyaz
metale sahiptir, az ya da çok saygınlık hak eder bunlarla.
Yemek, içmek ve uyumak; yaşamak budur. İnsanlar arasın­
daki ilişkilere gelince, dostluk ödünç para vermekten ibaret­
tir ama bunu yapacak kadar sevebileceğimiz bir dosta sahip
olmak pek karşılaştığımız bir şey değildir. Akrabalık mirasa
yarar; aşk ise beden eğitimidir; tek zihinsel haz, kibirdir."
Ganj'ın buharlarından yayılan Asya vebası gibi, korkunç
umutsuzluk büyük adımlarla yürüyordu yeryüzünde. Şii­
rin prensi Chateaubriand, bu ürkütücü putu şimdiden hacı
harmanisiyle sarmış, onu kutsal buhur kokuları arasında
mermer bir sunağın üzerine yerleştirmişti. Daha şimdiden,
bundan böyle hiçbir işe yaramayacak bir güçle dolu zamane
çocukları işsiz güçsüz ellerini kasıyor, zehirli içkiyi steril ku­
palarından içiyorlardı. Çakallar topraktan çıktıklarında her
şey batmaya başlamıştı çoktan. Biçimden, ama iğrenç bir bi­
çimden başka şey olmayan, kadavraya benzer ve kokuşmuş
bir edebiyat, doğanın bütün canavarlarını pis kokulu kanla
beslemeye başladı.
O zaman kolejlerde olup bitenleri anlatmaya bir gün
kim cesaret edecek? İnsanlar her şeyden kuşku duyuyor,
gençler her şeyi yadsıyorlardı. Ozanlar Umutsuzluk şarkıları
okuyorlardı: Gençler okullardan dingin bir yüzle, canlı ve

9 1793'te Fransa'da Terör Dönemi başlarruş, binlerce insan giyotine mahkum

edilmiştir. (e.n.)
16
 Bir Zamane Çocuğunun itirafları

sağlıklı bir çehreyle, ağızlarında küfürlerle mezun oldular.

Doğası gereği neşeli ve açık olan Fransız karakteri etkisini
gösterdi ve beyinler kolayca İngiliz ve Alınan fikirleriyle dol­
du ama savaşamayacak ve acı çekemeyecek kadar hafif olan
yürekler ezilmiş çiçekler gibi solup gitti. Böylece ölüm ilkesi,
soğukkanlılıkla ve sarsıntısız şekilde, beyinlerden bağırsak­
lara indi. Kötülüğe karşı hevese sahip olmak yerine, iyilik­
ten vazgeçtik sadece; umutsuzluk yerine duyarsızlığı seçtik.
Çiçekli ağaççıklar altında uyuşuk uyuşuk oturmuş on beş
yaşlarındaki çocuklar vakit geçirmek için öyle şeyler anlatı­
yorlardı ki sözleri Versailles'ın sakin koruluklarını korkudan
ürpertirdi. İsa'nın komünyonu, mayasız ekmek, ilahi aşkın
bu ebedi simgesi, mektup damgalamaya yarıyordu; çocuklar
Tann'nın ekmeğine tükürüyordu.
Bu zamanlan hatırlayamayanlara ne mutlu! Uçurumlar­
dan göğe bakarak geçenlere ne mutlu! Böyle insanlar var
kuşkusuz ve bize acıyacaklar.
Küfrün çok dolu bir yüreği yatıştıran büyük bir hafifletici
gücü olduğu ne yazık ki doğru... Tann'ya inanmayan biri
saatini çıkarıp Tanrı'ya onu yıldırımla çarpması için on beş
dakika verdiğinde, bu on beş dakikanın, onun için tüyler ür­
pertici bir öfke ve zevk dolu olduğu kesin. Bu umutsuzluğun
doruğuydu, bütün göksel güçlere karşı adsız bir çağrıydı;
kendisini ezen ayakların altında kıvranan zavallı ve sefil bir
yaratıktı bu; büyük bir acı çığlığıydı. Ve kim bilir? Her şeyi
gören için bu bir duaydı belki de.
Böylece genç insanlar umutsuzluk sevdasında, gerçek­
leştiremedikleri güçlerini kullanacak bir alan buluyorlardı.
Şöhrete, dine, aşka, dünyadaki her şeye burun kıvırmak,
ne yapacağını bilmeyenler için büyük tesellidir; hu şekilde
kendileriyle de alay ederler ve bir yandan kendilerini kınar­
ken bir yandan da haklı çıkarlar. Dahası, boş ve sıkılmışken
kendimizi mutsuz sanmak hoşumuza gideı: Bundan başka,
çöküş kurallarının ilk sonucu olan sefahat, güçsüzleşme söz
konusu olduğunda korkunç bir değirmen taşıdır.
17
 Alfred de Musset

Zenginler şöyle düşünüyorlardı: "Zenginlikten başka

gerçek yoktur, gerisi düş; keyif alalım ve çekip gidelim." Or­
talama varsıllığı olanlaı; "Unutmaktan başka gerçek yoktuı;
gerisi bir düş; unutalım ve geçip gidelim," diye düşünürken,
yoksullar da şöyle diyordu: "Mutsuzluktan başka gerçek
yoktuı; gerisi bir düş; küfredelim ve çekip gidelim."
Bu fazla mı karanlık? Abarnlmış mı? Ne düşünüyorsu­
nuz bu konuda? İnsanları sevmeyen biri miyim ben? Düşün­
mem için izin verin bana.
Roma İmparatorluğu'nun çöküş tarihini okuyunca,
çölde o kadar hayranlık uyandıran Hristiyanların iktidarı
ele geçirir geçirmez devlete yapnğı kötülüğü fark etmemek
olanaksız. "Grek rahip sınıfının laikleri içine batırdığı ce­
haleti düşündüğüm zaman," diyor Montesquieu, "bu sınıfı
Herodotos'un sözünü ettiği İskitlerle karşılaştırmaktan ken­
dimi alamıyorum; bu insanlaı; süt çırpan kölelerinin dikka­
ti dağılmasın, hiçbir şey onları işlerinden alıkoymasın diye
gözlerini oyuyorlardı. Hiçbir devlet işi, hiçbir barış, hiçbir
savaş, hiçbir ateşkes, hiçbir müzakere, hiçbir evlenme ke­
şişlerin aracılığı olmadan yapılmadı. Bundan ne kadar çok
zarar geldiğine inanmak güçtür."
Montesquieu şunu da ekleyebilirdi: Hristiyanlık impara­
torları yıktı ama halkları kurtardı. Barbarlara İstanbul'un
saraylarını, İsa'nın teselli edici meleklerine de kulübecikle­
rin kapılarını açtı. Yeryüzünün pek çok büyüğü söz konu­
suydu! Ve iliklerine kadar kokuşmuş bir imparatorluğun
son hırıltılarından, tiranlığın iskeletinin, Elagabalus'un ve
Caracalla'nın 10 mezarı üstünde hala kımıldamasını sağla­
yan o kaygı verici galvanizmden daha da ilginç ne olabi­
lir1 Neron'un parfürnlerine, Tiberius'un kefenine sarırımış
Roma mumyasını korumak güzel şey! Sayın politikacılaı;
yoksulları bulmak ve onlara huzur içinde olmalarını söyle-

10 Roma imparatorları; ikisi de çok zalimdi. (ç.n.)

18
 Bir Zamane Çocuğunun itirafları

mek, böcekleri ve köstebekleri utanç anıtlarını kemirmeye

bırakmak ve fakat mumyanın böğründen Kurtarıcı'nın an­
nesi kadar güzel bir bakireyi, ezilenlerin dostu olan umudu
çıkarmakn bu.
Hristiyanlığın yapnğı şey buydu işte ama şimdi, bunca
yıldır, onu ortadan kaldıranlar ne yapn? Onlar yoksulun
varsıl, güçsüzün güçlü tarafından ezilmesine kendilerinin
izin verdiğini gördüler. Yoksullar ve güçsüzler şöyle düşünü­
yorlardı: "Zenginler ve güçlüler bana yeryüzünde zulmede­
cekler ama cennete girmek isteyecekleri zaman, ben kapıda
olacağım ve onları Tanrı'nın mahkemesinde suçlayacağım."
Ah! İşte böyle sabır gösteriyorlardı.
İsa'nın hasımları o zaman şöyle dediler yoksula: "Adalet
gününe kadar sabrediyorsun: adalet diye bir şey yok; öcü­
nü orada almak için ahireti bekliyorsun: ahiret diye bir şey
yok; kendinin ve ailenin gözyaşlarını, çocuklarının çığlıkla­
rını ve karının hıçkırıklarını biriktiriyorsun, ölüm vaktinde
bunları Tanrı'nın eteklerine taşımak için: Ama Tanrı diye
bir şey de yok."
O zaman yoksulun gözyaşlarını sildiği, karısına susma­
sını, çocuklarına onunla gelmesini söylediği ve tarlada bir
boğa gücüyle doğrulduğu kesin. Yoksul zengine, "Bana
zulmeden ezen sen, bir insansın sadece!"; rahibe de, "Beni
avutan sen, yalan söyledin bana!" dedi. İsa'nın hasımlarının
istedikleri tam da buydu. Belki de yoksulu özgürlüğün fet­
hine göndererek insanları mutlu edeceklerini sanıyorlardı.
Ancak rahiplerin onu aldattıklarını, zenginlerin ondan
çaldıklarını, bütün insanların aynı haklara sahip olduğunu,
bütün iyiliklerin bu dünyada olduğunu, sefaletin de dine ay­
kırı olduğunu bir defa anlayan ve bütün imanıyla kendine
ve iki koluna güvenen yoksul, günlerden bir gün şöyle düşü­
nürse, "Zengine savaş! Bu dünyadan zevk almak benim de
hakkım, çünkü bu dünyadan başkası yok! Yeryüzü bana ait,
çünkü gökyüzü boş; bana ve herkese, çünkü herkes eşit!"

19
 Alfred de Musset

İşte o zaman ey onu buna yönelten yüce bilgiçler, bu yoksul

yenilirse ona ne diyeceksiniz?
Siz elbette insanseversiniz, elbette gelecek için hakkınız
var, şükranla anılacağınız gün de gelecektir ama henüz değil,
doğrusu biz sizi hayırla anamayız. Bir zamanlar ezen, "Top­
rak benim!" dediğinde, ezilen de, "Gökyüzü benim!" diye
cevap veriyordu. Şimdi ne diyecek?
Şimdiki çağın bütün hastalığı iki nedenden kaynaklanı­
yor: 93'ü ve 1814'ü yaşayan hail< kalbinde iki yara taşıyor.
Vaktiyle var olan şeyler artık yok; olacak olanlar ise henüz
yok. Mutsuzluklaruruzın gizini başka yerde aramayın!
İşte evi harabeye dönen bir adam, yenisini yapmak için
yıktı evini. Yıkıntıları tarlasına yığdı ve yeni yapısı için yeni
taşlar bekliyor. Elinde kazma, kollarını sıvamış, tam taş­
larını yontmaya ve harcını yapmaya hazırlandığı sırada,
taşların eksik olduğu söylenir ona ve çözüm yolu olarak
eski taşları temizlemesi salık verilir. Yuvasını yapmak için
molozları kullanmak istemeyen bu adamın ne yapmasını
istersiniz? Taş ocağı derin, aletler de oradan malzeme çı­
karacak durumda değildir. "Bekleyin," derler ona, "taş­
lar yavaş yavaş çıkarılacak; umut edin, çalışın, ilerleyin,
geri çekilin." Başka ne demezler ki? O zaman zarfında,
artık eski evi de olmayan, henüz yenisini de kuramayan
bu adam, yağmurdan nasıl korunacağını, akşam yemeğini
nasıl hazırlayacağını, nerede çalışıp nerede dinleneceğini,
nerede yaşayıp nerede öleceğini bilmez, üstelik çocukları
da bebeciktir henüz.
Ya ben acayip bir şekilde yanılıyorum ya da biz bu
adama benziyoruz. Ey gelecek çağların hall<lan! Sıcak bir
yaz gününde, vatanın yeşil kırlarında sabanlarınıza eğildi­
ğinizde; saf ve lekesiz bir güneşin altında, sabah giysileri
içindeki doğurgan ananız toprağın, sevgili çocuğu işçiye
gülümsediğini gördüğünüzde; kaygısız alınlarınızdan kut­
sal ter damlalarını silerek bakışlarınızı, insanlığın hasadı

20
 Bir Zamane Çocuğunun itirafları

içinde birbirinden yüksek başakların bulunmadığı, sadece

sararmış buğdaylar arasında peygamberçiçekleri ve papat­
yaların olduğu sonsuz ufkunuzda gezdirdiğinizde; ey özgür
insanlar! İşte bu hasat için doğmuş olduğunuz için Tanrı'ya
şükredeceğiniz o zaman, artık orada olmayan bizi düşünün,
sizin tadını çıkardığınız o huzurun bize çok pahalıya mal
olduğunu hatırlayın; bütün atalarınızdan daha çok bize acı­
yın, çünkü onların çektiklerini biz de çekiyoruz ama biz,
onları avutmuş olan şeyi yitirdik.

21
 Üçüncü Bölüm

İlk önce çağın hastalığına hangi vesileyle yakalanmış ol­

duğumu anlatmalıyım.
Bir maskeli balodan sonra, önemli bir akşam yemeğinde,
sofradaydım. Çevremde zengin giyimli dostlarım, her yanda
güzellik ve neşe saçan genç adamlar ve kadınlar vardı; sağ­
da solda nefis yemekler, şişeler, şamdanlar, çiçekler; başımın
üstünde gürültülü bir orkestra, karşımda da tapındığını çok
güzel varlık, sevgilim duruyordu.
O zaman on dokuz yaşındaydım; ne acı ne de hastalık
biliyordum; umutla dolu coşkun bir yüreğim, hem kibir­
li hem de açık, temiz bir karakterim vardı. Şarap buğuları
kaynıyordu damarlarımda; duyulan, görülen her şeyin size
sevgiliden söz ettiği o sarhoşluk anlarından biriydi. Bütün
doğa o zaman, üzerine gizemli bir adın kazındığı binbir yanı
olan değerli bir taş gibi görünüyordu. Gülümsediği görülen
herkes seve seve kabul ediliyor, insanlar kendilerini var olan
her şeyle kardeş gibi hissediyordu. Sevgilim bana gece için
randevu vermişti; onu seyrederken kadehimi yavaşça du­
daklarıma götürüyordum.
Bir tabak alayım diye dönerken çatalım düşüverdi. Onu
hemen bulamadığımdan, yerden almak için eğildim ve düş­
tüğü yeri görmek için örtüyü kaldırayım derken, o anda,

23
 Alfred de Musset

masanın altında sevgilimin ayağını yanında oturan genç

adamın ayağının üstüne koymuş olduğunu fark ettim; ba­
cakları üst üsteydi ve birbirine dolanmıştı, zaman zaman da
hafifçe sıkıştırıyorlardı bacaklarını.
Sükunetle ayağa kalktım, başka bir çatal istedim ve ye­
meğe devam ettim. Sevgilim ve yanındaki de çok sakindi,
pek az konuşuyorlar ve birbirlerine bakmıyorlardı. Genç
adamın dirsekleri masanın üzerindeydi, ona kolyesini ve
bileziklerini gösteren bir başka kadınla şakalaşıyordu. Be­
nirnkisi hareketsiz, gözleri kıpırdamadan, kendinden geçmiş
durumdaydı. Yemek boyunca ikisini de gözlüyordum, ne
davranışlarında ne de yüzlerinde onları ele verecek bir şey
gördüm. Nihayet, yemeğin sonuna gelindiğinde, peçetemi
yere düşürdüm ve yeniden eğildiğimde, onları aynı konum­
da birbirlerine sıkıca bağlı buldum.
Sevgilime o akşam onu evine götüreceğimi söylemiştim.
Sevgilim dul bir kadındı, bundan dolayı da kendisine eşlik
eden ve sokağa çıkarken yanında olan yaşlı akrabası saye­
sinde çok özgür yaşıyordu. Avludan geçerken çağırdı beni,
"Haydi, Octave," dedi, "gidelim, hazırım." Gülmeye baş­
ladım ve yanıt vermeden dışarı çıktım. Birkaç adım sonra
bir taşın üzerine oturdum. Ne düşündüğümü bilmiyordum;
asla kıskanmadığım ve en küçük bir kuşku duymadığım bu
kadının vefasızlığından alıklaşmış ve aptallaşmış gibiydim.
Az önce gördüğüm şey bende hiç şüphe bırakmadığından,
beklenmedik darbeden şaşkına dönmüş olmalıyım ki bu
taş üzerinde kaldığım süre boyunca bana ne olduğunu hiç
hatırlamıyorum; ancak duygusuzca gökyüzüne bakarken,
ozanların yıkılmış bir dünyaya benzettikleri kayan bir yıldız
görmüş ve ciddiyetle şapkamı çıkararak o firari solgun ışığı
selamlamıştım.
Sakin sakin evime döndüm, hiç acı çekmiyoı; bir şey his­
setmiyordum, düşünme yetimi yitirmiş gibiydim. Soyunma­
ya başladım ve kendimi yatağa attım. Başımı henüz yastığa

24
Another random document with
no related content on Scribd:
 Im Mauritius-Orkan

Die Bewegungen der „Weddigen“ werden lebhafter, höher hebt

sich das Vorschiff über die leichten Wellenberge der von Süden
heranrollenden Dünung des Indischen Ozeans. Bereits vor
Tagesanbruch ist Kapitänleutnant von Möller auf Westkurs
gegangen. Kaum mehr erkennbar verdämmern in der Ferne die
bläulichverschwommenen Umrisse der Insel Bali. Weit und breit ist
kein Schiff, keine verdächtige Rauchfahne zu sehen. Eine
Verfolgung wäre auch hier nicht mehr zu fürchten. Längst ist der
Schoner aus dem holländischen Hoheitsbereich heraus, kein
Neutraler hat mehr das Recht, ihn hier anzuhalten. Ein glücklich-
wohliges Gefühl der endlich errungenen Freiheit stellt sich ein. Weit
zurück liegen die Gefahren der Internierung, freie See dehnt sich vor
ihnen. Freilich kann auf dem nahezu sechstausend Seemeilen
langen Wege bis zur arabischen Küste noch mancherlei geschehen;
ist das kleine Fahrzeug doch in hohem Maße von Wind und Wetter
abhängig, und der Zufall kann ihm, wenn die Wahrscheinlichkeit
auch nicht dafür spricht, einen feindlichen Kreuzer in den Weg
führen.
Mit günstigem Wind und gleichlaufender Meeresströmung gleitet
„Weddigen“ weiter. Tagelang bleibt die langgestreckte Form der Insel
Java in Sicht. Für die Navigierung bedeutet es, obgleich auch
nautische Instrumente an Bord sind, eine große Erleichterung, stets
Landmarken zur Feststellung des Schiffsortes und zur Vermeidung
des Abtreibens zur Verfügung zu haben. Ein Tag verrinnt nach dem
andern, der Begriff „Zeit“ ist völlig geschwunden. Ein Ausruhen von
Körper und Geist ist die Fahrt, eine wohltuende Entspannung nach
den zermürbenden Aufregungen der erzwungenen Muße während
der Internierungszeit. Glühend heiß brennt die tropische Sonne an
Deck, die frische Brise aber, die ständig weht, mildert die Hitze und
läßt sie nicht als unangenehm empfunden werden. Fast regelmäßig
stellt sich anfangs in den Abendstunden ein Gewitter ein. Von allen
Seiten zischen die Blitze über die See, in schmetternden Schlägen
kracht der Donner hinterdrein. Schnell wie das Wetter kommt,
verzieht es sich wieder, und erfrischender Regen strömt herab. In
allen erdenklichen Gefäßen wird das Wasser aufgefangen; ist es
doch eine der wichtigsten Bedingungen, von der nicht zum
geringsten das Gelingen der Fahrt abhängt. Die Kleidung ist mehr
als leicht. Breite Tropenhüte beschatten die Gesichter, die trotzdem
aber nach wenigen Tagen schon wie Hände und Arme einen Ton
annehmen, hinter dem niemand beim besten Willen Europäer
vermuten kann, wenn nicht die blauen Augen und das blonde Haar
in seltsamem Widerspruch zu der negerartigen Hautfarbe ständen.
Das ganze Leben spielt sich auf Deck ab. Ein Mann geht ohnedies
stets Wache. Er hat nie Ursache, über zu große Einsamkeit zu
klagen, da es niemand einfällt, nachtsüber unter Deck zu gehen. Die
Nächte sind kühl und durch die häufigen Niederschläge feucht, aber
auch das wird nicht als besonders störend empfunden. Nur ein paar
Decken mehr werden heraufgeholt, um Erkältungen vorzubeugen.
Die Medizinkiste ist zwar an Bord, die soll aber lieber nicht geöffnet
werden. Eng beisammen liegt die Besatzung — viel Raum bietet das
Deck ja nicht — und die Gedanken wandern vor dem Einschlafen
weit voraus, dem Ziele zu, das jede Stunde ihnen, wenn auch
langsam, näherbringt.
In unwirklicher Pracht wölbt sich der dunkle Himmel. Ein Stern
dicht am andern, ein Flimmern und Funkeln, daß deutlich an Deck
alles zu erkennen ist. Nicht sonderlich hoch taucht im Süden dann
um Mitternacht über dem Horizont das Kreuz des Südens auf. Klar
und hell hebt sich das Bild vom nachtschwarzen Hintergrunde ab.
Nur Wochen noch müssen vergehen, und der viel vertrautere Orion
zeigt sich. Kein Laut ringsum. Leise, einschläfernd gurgelt das
Bugwasser zu beiden Seiten dahin und singt den „Weddigen“-Leuten
allmählich ihr Schlummerlied. Ein flüchtiges Wort noch flattert
herüber, eine Frage, halb im Schlafe schon die Antwort, dann
träumen sie, Kommandant und Leute, dem neuen Tage entgegen.
Ruhig, leicht übergeneigt zieht das Schiff seine Bahn, in
phosphoreszierendem Glanze leuchtet weit noch das Kielwasser. —
Der Mond kommt hoch. Geisterhaftes, bläulich-weißes Licht zittert
über die See, zeichnet leuchtende Flecke auf dem leicht
gekräuselten Wasser.
Längst liegt Java zurück, auch die hohen Berge Sumatras, die
eine Zeitlang in Sicht waren, sind verschwunden. Zur Ausnutzung
des Äquatorialstromes hält von Möller weit von Land ab auf die
Tschagosinseln zu. Ein Tag nach dem andern kommt herauf und
versinkt wieder, bald zwei Wochen sind verstrichen. Weihnachten! —
Ein Fest, wie es wenigen Sterblichen nur beschieden ist, das den
sechs ihr Leben hindurch unauslöschlich im Gedächtnis haften
bleiben wird. Am späten Nachmittag wird die Weihnachtskiste
geöffnet, die Deutsche Surabajas ihnen mitgegeben haben. Der
Inhalt offenbart, welch liebende Sorgfalt beim Packen am Werke war.
Zigarren und Zigaretten gibt es, Äpfel, Nüsse; sogar der säuberlich
in einer Blechdose verwahrte Kuchen ist da. Der Kommandant hält
die Weihnachtspredigt. Es sind die Worte, die sie alle so oft schon
gehört haben. Diesmal wirken sie anders, erschütternd. Sie sind
allein. In der grenzenlosen Einsamkeit des weiten Ozeans, auf
einem kleinen morschen Schiffchen. In tiefem Schweigen vergehen
die nächsten Stunden. Ein jeder weilt in Gedanken bei dem, was ihm
das liebste ist, achtet die Ergriffenheit des Kameraden, die er selbst
auch fühlt, und scheut sich, die Stimmung durch ein Wort zu
zerreißen ....
Wieder vergeht eine Woche, ein neues Jahr mit all seinen
Hoffnungen und Wünschen steigt herauf. Es soll die Erfüllung
bringen. Eine kurze Spanne Zeit noch, dann geht es nach Hause, zu
den Kameraden, auf die Flotte.
Nicht weit ab liegen die Kokosinseln. Von der Brandung des
Indischen Ozeans umspült, ruht dort auf Korallenriffen das Wrack
der unsterblichen „Emden“. Von hier segelte „Ayesha“ mit dem
Landungszuge des deutschen Kreuzers in die Freiheit, und was die
Kameraden zu einer Zeit, als zwanzig feindliche Schiffe auf sie Jagd
machten, vollbrachten, das soll auch „Weddigen“ mit seiner kleinen
Schar gelingen.
 Vierzehn Tage liegen hinter ihnen voll strahlenden
Sonnenscheins, herrliche, tropische Nächte. Eine kurze Spanne Zeit
noch, und die Küste Arabiens muß in Sicht kommen. Unter dem
leichten Druck des südwestlichen Windes hält „Weddigen“ auf
Diego-Garcia zu. Prall spannt die Brise die Segel, eine Fahrt, wie sie
günstiger und besser nicht gewünscht werden kann.
Heftige Windstöße sausen plötzlich kurz hintereinander von
Süden heran, werfen sich in die Segel, daß das Schiff stark überholt
und die Spritzer an Deck fegen. Besorgte Blicke spähen zum
Horizont und nach dem Himmel. Wie erloschen ist das strahlende
Licht, bleierngrau brütet es über ihnen. Blauschwarz wächst im
Süden eine riesige Wand aus der See empor, ein fahler Schein
glänzt in ihrer Mitte. Mit unheimlicher Schnelligkeit kommt sie herauf,
Sekunden nur vergehen ... sie breitet sich aus, wächst, erreicht den
Zenit. Wie ein grauenhaftes Ungeheuer kommt es herauf, das mit
gierigem Rachen all das Licht verzehrt, vertilgt.
Der Sturm ist da. Rauschend stürzt er heran, heulend wirft er sich
auf den kleinen Schoner. Zum Platzen sind Stagen und Wanten
gespannt. In Minuten ist die leichtbewegte See aufgewühlt, höher
heben sich die Wellen. Es zischt und brodelt, Gischt erfüllt die ganze
Atmosphäre. Wo immer die weißen Schaumkronen auf den Kämmen
auftauchen, faßt sie der Sturm, reißt sie hoch, zerstiebt sie in
Hunderttausende von Tropfen.
Beim ersten Stoße, der ohne jedes Anzeichen heranbraust, hat
sich „Weddigen“ schwer ächzend übergelegt. Noch hat er sich nicht
wieder aufgerichtet, und der zweite, noch stärkere ist da. Ein
Krachen und Splittern ... die Stange am Maste bricht. Flatternd
schlägt das Toppsegel einen Augenblick gegen die Gaffel, dann faßt
es der Sturm, wirbelt es wie Papier herum. Weit entfernt schlägt es
in die See, in fliegender Hast wird ein Segel nach dem andern
geborgen. Bei den wenigen Händen, die zur Verfügung stehen, ist es
unmöglich, sie alle gleichzeitig zu sichern. Schon droht das
Großsegel dem Toppsegel zu folgen, als es im letzten Augenblick
noch gelingt, es, wenn auch beschädigt, zu bergen. Ein Mann muß
das Ruder bedienen und dafür sorgen, daß nicht die See, die von
Minute zu Minute gröber wird, Gewalt über das Schiff gewinnt. Seine
ganze Kraft und Geschicklichkeit ist darauf gerichtet, das Bergen der
Segel nach Möglichkeit zu erleichtern und zu verhindern, daß
„Weddigen“ unter den Wellenbergen verschwindet. Furchtbar ist die
Arbeit, immer höher noch heben sich die Wellen, krachend stürzen
sie in Brechern über. Das ganze Oberdeck steht fußhoch unter
Wasser. Mit der Lee-Reeling pflügt das Schiff minutenlang in der See
längs, als wollte es sich nicht wieder aufrichten. Kaum ist es mehr
möglich, sich an Deck vor dem „Überbordgerissenwerden“ zu
sichern. Mit Händen, Armen und Beinen heißt es sich festklammern,
jeder sich bietende Halt wird ausgenutzt. Kein trockener Faden ist
mehr am ganzen Körper. Längst schon klebt das nasse Zeug, und
immer wieder bricht klatschend ein neuer Schwall über sie herab.
Durch den Niedergang achtern unter Deck zu gelangen, ist
ausgeschlossen. Die kurze Zeit des Öffnens würde genügen, das
Schiff vollzuschlagen und es dem sicheren Untergange zu weihen.
Nur die leichten Sturmsegel stehen, um das Fahrzeug nicht
gänzlich der Gewalt von Wind und See auszuliefern. Längst schon
hat es jegliche Fahrt verloren, alle Bemühungen müssen sich darauf
beschränken, das gebrechliche Schiff durch den Sturm zu bringen.
Das ist längst keine vorübergehende Bö mehr. Der gefürchtete
Mauritius-Orkan, dem die größten Seeschiffe weit aus dem Wege
gehen, ist da. Düster, schwarz ist der Himmel, stärker und stärker
rast es vom Süden heran, die ganze Luft erfüllt der Gischt, nichts ist
zu sehen. Ein ungeheurer gläserner Wall nach dem andern brüllt
heran, näher und näher ... jetzt ... jetzt bricht er über das Schiff,
begräbt es unter seiner Masse ... eine Sekunde später steht
„Weddigen“ hoch oben, saust talwärts, um wieder hochgerissen zu
werden.
Die Nacht. Mit unverminderter Heftigkeit tobt der Orkan weiter.
Nichts ist zu sehen, nur der fahlweiße Gischt schimmert
gespenstisch auf. Wie ein Ball wird das kleine Fahrzeug hin- und
hergerissen, in allen Spanten ächzt es. Ringsum das Heulen und
Toben der Elemente. Stunden? ... Jahre? ... So langsam und zähe
verstreicht die Nacht, als wollte sie kein Ende nehmen, kein Mensch
kann an Schlaf oder an Schutz denken; angeklammert oder
festgelascht verharrt alles oben. Jeder Augenblick kann der letzte
sein. Immer schwerer wird das nasse Zeug, schneidend kalt fegt der
Wind. Seit sechzehn Stunden ist kein Bissen, kein Schluck Wasser
über die zersprungenen Lippen gekommen. Nach qualvoll langem
Warten endlich weicht die Dunkelheit, um einer fahlen Dämmerung
Platz zu machen. Auf allen Gesichtern sind die Spuren der
durchwachten Nacht und der unerhörten Anstrengungen zu sehen.
Blasse Gesichter, aus denen übernächtige gerötete Augen sehen.
Und weiter rast der Sturm. Ein Trost nur, daß es jetzt so weit hell ist,
daß übersehen wird, welche Schäden angerichtet sind, und versucht
werden kann, etwas Genießbares heraufzubekommen und die
erstarrten Glieder durch wärmenden Trunk etwas zu beleben. Es
sieht böse aus. Die Wanten und Stagen sind teilweise zerrissen oder
haben sich losgearbeitet, die Reeling weist zerschlagene Stellen auf,
am Bug halten die Decksnähte nicht mehr ganz dicht, es muß
Wasser in den Raum gedrungen sein. Auch das Tauwerk zeigt arge
Beschädigungen auf. Mit unendlicher Mühe gelingt es, in den Raum
zu kommen. Die Ladung ist bis auf einige Kisten, die über Stag
gegangen sind und deren Inhalt sich verstreut und zerbrochen im
Raume herumtreibt, unversehrt. Bedenklich ist, daß anscheinend
auch die Nähte außenbords nicht mehr dicht halten: an zahlreichen
Stellen sickert langsam Wasser durch. Es ist ausgeschlossen, irgend
etwas zur Beseitigung des gefährlichen Schadens zu unternehmen,
solange das Schiff schwer arbeitet. Auch an Kochen ist gar nicht zu
denken. Ein Stück Hartbrot wird heruntergewürgt, eine Dose
Büchsenfleisch macht die Runde.
Unentwegt wettert es weiter, fast scheint der Orkan an Wut noch
zuzunehmen. Ein kurzes Krachen mischt sich in das brausende
Tosen der See: die Gaffel, an der das Sturmsegel sitzt, ist
gebrochen. Sollte „Weddigen“, was von Stunde zu Stunde
unwahrscheinlicher wird, den Sturm überstehen, dann muß
seemännische Geschicklichkeit versuchen, aus dem
mitgenommenen Material Ersatz zu schaffen, sogut es eben geht.
Für den Augenblick ist nichts zu machen. Düster und grau, wie der
Tag gekommen ist, geht er zu Ende, und die Nacht bricht herein mit
all ihren Schrecken. Ohne Murren ergibt sich die Besatzung in ihr
Schicksal, wenn auch leise beim einen oder anderen sich der
Gedanke an das Ende einschleicht. Immer mehr Wasser dringt
durch die Außenbordshaut, die morschen Planken können nicht
lange mehr halten. Nur der weiße Gischt leuchtet wie gestern
gespenstisch auf, der Himmel ist dicht bezogen, und wieder verrinnt
eine Stunde nach der anderen im harten Kampfe ums Leben.
In die starre Wolkendecke kommt Bewegung. Ein schwarzer
Wolkenfetzen löst sich ab, ein zweiter, ein dritter folgt ... eine hellere
Stelle ... ein Stern. Strahlend funkelt er auf die kochende See, auf
das kleine Fahrzeug, auf die sieben Männer ... Ein einzelner kleiner
Stern nur, der da oben in mattem Glanze leuchtet, und doch bringt er
neue Hoffnung, neuen Mut. Seit über vierzig Stunden wütet der
Orkan, tobt und braust die See. Wie ein Fingerzeig einer höheren
Macht leuchtet es von oben herab, tröstend, Besserung verheißend.
Noch starren alle wie gebannt zu dem leuchtenden Pünktchen
hinauf, das sich so seltsam in seiner Einsamkeit auf dem
schwarzumzogenen Himmel abhebt, als sich plötzlich der Stern löst.
In feurigem Bogen schießt er herab, verschwindet wie von der See
verschlungen.
Harte Männer sind es, die das Leben gelehrt hat, das, was sie
fühlen, in ihrem Innersten zu verschließen. Nie aber haben sie sich
ihrem Gotte näher gefühlt als in diesem kurzen Augenblick. Halb im
Unterbewußtsein dämmert in ihnen der uralte Kinderglaube auf von
dem Wunsche, der in Erfüllung geht, wenn er beim Fallen der
Sternschnuppe gehegt ist. Von dem Moment an, da sie sich zur
Flucht entschlossen, beseelt sie alle nur das eine Verlangen: Heim in
den Krieg. Ein alter Kinderglaube nur, und doch übt er seltsame
Wirkung aus. Wie neu gestählt geht es an die Arbeit, entschlossen,
den Kampf mit Sturm und See siegreich zu bestehen.
Und tatsächlich ist es, als hätte der Fall des Sternes den
Höhepunkt des Orkans bedeutet. Von Stunde zu Stunde nimmt die
Stärke des Windes ab. Als der Tag anbricht, hebt sich strahlend die
Sonne aus dem aufgewühlten Ozean. Noch läuft die See hoch, der
Gischt aber fegt nicht mehr, von den Kämmen gerissen, durch die
Luft. Allmählich lassen auch die Brecher nach, einzeln nur lecken sie
noch an Deck. Die Wellen, die vorher wie gläserne Ungeheuer
heranrasten, verflachen mehr und mehr, der weiße Schaum
verschwindet, und nur die Dünung noch verrät, welch Sturm hier
tobte.
In wohltuender Wärme strahlt die Sonne auf das Schiff, nimmt im
Verein mit dem Winde die Feuchtigkeit aus dem Zeug, aus den
Segeln und den Decksplanken, die bald in blendender Weiße
leuchten. Schimmernde Salzkristalle haften überall, wie Edelsteine
glitzern und funkeln sie. Ein Aufatmen geht durch die kleine Schar.
Stunden erst sind vergangen, in denen jede Sekunde das Ende zu
bringen drohte. Keiner denkt mehr daran, voraus fliegen die
Gedanken dem Ziele zu.
Jetzt heißt es vor allem, die Schäden festzustellen. „Weddigen“
ist arg mitgenommen. Außer der zerbrochenen Gaffel ist das
stehende Gut teilweise gebrochen, fast ein Wunder ist es zu nennen,
daß die Masten sich nicht losgearbeitet haben und über Bord
gegangen sind. Weit bedenklicher aber noch zeigt sich nach
längerer Untersuchung der Zustand des Raumes. Vom Oberdeck
und durch die Seiten ist eine Menge Wasser durchgesickert. Mehr
als fußhoch umspült es die unteren Kisten. Es heißt schleunigst
pumpen und die durchlässigen Stellen dichten. Zum Glück ist vom
Proviant so gut wie nichts verdorben, da beim Verstauen schon mit
einem leichten Leckwerden des morschen Fahrzeuges gerechnet
werden mußte.
Todmüde sind sie, noch aber ist nicht Zeit zur Ruhe. So schnell
wie möglich muß das Fahrzeug wieder seetüchtig gemacht werden.
Während zwei Mann stundenlang die Pumpe bedienen, und das
Wasser unten sichtbar abnimmt, gibt es an Oberdeck harte
seemännische Arbeit. Es ist ein Glück gewesen, daß Segel und
Tauwerk so gut wie neu waren. Die Schäden lassen sich von
sachkundiger Hand in verhältnismäßig kurzer Zeit beseitigen.
Schwieriger ist schon das Dichten der lecken Nähte, aber auch das
gelingt gegen Abend, als die Dünung immer mehr nachläßt und das
Schiff ruhig liegt. Das schwerste Stück ist das Wiederinstandsetzen
der Gaffel. Auch hier wird mittels der mitgenommenen
Reservehölzer Rat geschafft. Im Laufe des nächsten Tages ist
„Weddigen“ wieder einigermaßen „hingetrimmt“. Seit fast neunzig
Stunden zum erstenmal wieder zieht der Schoner in flotter Brise
seinen Weg, nur dem fachmännischen Auge verrät die unmittelbare
Nähe, was das kleine Schiff erlebt hat.
Die Mittagshöhe wird genommen, das Besteck errechnet, auf der
Karte abgesetzt: eine freudige Überraschung. Nur verhältnismäßig
wenige Seemeilen ist „Weddigen“ nordwärts aus seinem Kurs
gedrängt worden, kaum der Rede wert ist der Zeitverlust. Jetzt erst
macht sich die tiefe Erschöpfung bemerkbar. Traumloser, tiefer
Schlaf umfängt die Wachfreien. Mühsam, unter Aufbietung der
letzten Kräfte kämpft der Mann am Ruder gegen die Müdigkeit, bis
auch er, endlich abgelöst, die wohlverdiente Ruhe findet.
Gleichmäßig und stetig treiben die Äquatorialwinde das Fahrzeug
westwärts auf die Tschagosinseln zu. Heiß brennt die Sonne auf
Deck und Segel, in tausend Reflexen spiegelt sie sich auf der glatten
See. Fliegende Fische steigen in Scharen vor dem Bug auf, gleiten
hundert Meter und mehr durch die Luft. Kaum zu fassen ist es, daß
hier vor kurzem noch der furchtbarste Orkan mit Windstärke zwölf
einherraste. Wie berechnet, kommen die Tschagosinseln in Sicht.
Tausende von Meilen liegen hinter dem Schiff, weit mehr als der
halbe Weg ist zurückgelegt. Freilich, das schwierigste Stück, das
Kreuzen der Dampferstraße Aden-Colombo und die Landung in
Arabien können noch manches Unerwartete bringen. Mit
Nordwestkurs geht es von den Tschagosinseln, die nur in weiter
Ferne als dunkle Punkte auftauchen und verschwinden, weiter auf
Sokotra zu.
Der Wind schläft ein. Immer schlaffer werden die Segel, schlagen
leicht gegen die Masten, bis sie wie tot herunterhängen. Das Schiff
verliert jede Fahrt. Prall brennt die Sonne auf das bewegungslos
daliegende Fahrzeug. Die Nacht kommt, ein zweiter, ein dritter und
vierter Tag. Kein Wind, kein Luftzug: der Stillengürtel der
Tschagosinseln! Die Gesichter werden ernster, graue Sorge
schleicht sich allmählich ein. Zwar ist reichlich Proviant und Wasser
mitgenommen, an die Ergänzung des letzteren aber kann hier in der
regenlosen Zeit nicht gedacht werden. Noch liegen mehr als tausend
Seemeilen vor ihnen und von Tag zu Tag nimmt das Wasser mehr
ab ....
 Eine Woche vergeht.
Jeden Morgen spähen besorgte Blicke rundum auf die
Oberfläche hin, ob nicht leichtes Kräuseln das Nahen einer Brise
künde. Vom wolkenlosen Himmel strahlt die Sonne, spiegelglatt liegt
die See, wie ein leises Atmen nur geht es durch die tiefblau
schimmernde Flut. In ungezählten Mengen segeln kleine gelbe
Seetierchen dahin, Quallen in den schönsten Farben gleiten vorbei.
Schwarz wölbt sich ein Rücken in einiger Entfernung aus der See,
zwei kleine Wassersäulen heben sich: ein Walfisch.
Träge, schlaff hängen die Segel. Die Sonne geht unter, dunkel
färbt sich das Wasser. Leichtes Kräuseln schießt von Süden her
über die Oberfläche herab. Ein Luftzug. Die Segel bewegen sich,
gleiten vom Mast ab, wölben sich mehr und mehr, bis sie stehen. Die
rettende Brise. Minuten später ist „Weddigen“ in guter Fahrt.
In märchenhafter Pracht wölbt sich der tropische Himmel. Stern
an Stern erglänzt, wie ein weiß leuchtendes Feld schimmert die
Milchstraße herunter, so strahlend, daß in ihrem Scheine an Deck
eine fast unwirkliche Helle herrscht.
Dicht beisammen sitzt die Besatzung. Die überstandenen
Sturmtage und die Gefahren der Windstille bieten reichlichen
Gesprächsstoff. Manches erlebte Mißgeschick, mancher böse Zufall
wirkt jetzt, in der Erinnerung gemildert, erheiternd. Jeder weiß
anders zu erzählen und zu schildern. Der Kommandant schweigt.
Das Gespräch wird karger, ruhiger, setzt minutenlang aus .... Die
Sternschnuppe ... wie aus einem inneren Gedankengang heraus,
halb unbewußt hat einer leise das Wort gesprochen.... Die
Sternschnuppe .... Deutlich hebt sich der so unirdisch wirkende
Vorgang vor ihren Augen ab .... Der einsame Stern ... die feurige
Bahn ... der Wunsch ... ein leichtes Räuspern ... Kapitänleutnant von
Möller spricht. Auch er kann den Gedanken an jene Nacht nicht los
werden, in schlaflosen Stunden haben die Vorgänge in seinem
Geiste feste Form angenommen. Einfach, schmucklos spricht er ..
kein Laut. Bewegungslos hängen sie alle an seinen Lippen.

Es war einmal ein Stern am hohen Himmelszelt,

Der schaute gar so gern auf diese Erdenwelt;
Er hatte viel erfahren, er hatte viel gesehen,
Schon seit viel tausend Jahren sah er die Erd’ sich drehen;
Er sah der Menschen Ringen um Geld und um Begehr,
Er sah vor allen Dingen den Seemann auf dem Meer.
Als er nun schon gealtert sein Ende fühlte nah’n,
Da hat er, halb erkaltet, noch einen Schwur getan:
Wenn je vom Firmament ein Seemann seinen Strahl
Mit Aug’ und Instrumenten herab zur Kimm’ befahl,
Dann wollte er gerne stürzen, quer durch die Atmosphär’,
Mit seinem Leichnam würzen das schaumbedeckte Meer;
Was dann in der Sekunde des Seemanns Herz geplagt,
Sei ihm zur selben Stunde erfüllt und zugesagt.

Es war einmal ein Kahn, gar morsch, doch gut bemannt,

Den hat in Heimatswahl man „Weddigen“ benannt.
Wohl neunzig Tag und Nächte fuhr er im Ozean,
Daß er zur Heimat brachte sechs deutsche Untertan.
Dies halbe Dutzend Mannen schaut stets zum Horizont,
Wünscht sich nach langem Warten noch endlich an die Front.
Weit westlich der Molukken, weit südlich vom Bengal,
Sah’n durch die Wolken gucken sie manchen Sternenstrahl;
Doch all das Glanzgeflimmer, es ließ sie gänzlich kalt,
Es zog sie immer schlimmer zur Heimat mit Gewalt.
Ihr Sinn war stets nach Haus, zur Heimat hin gelenkt,
Wo in so schweren Strauß das Vaterland gedrängt.
Schon wollt’ der Schoner hoffen, am Ziele bald zu sein:
Der Weg schien scheinbar offen, das Schiff dem Feind zu klein.
Da kam dahergebraust so ein Mauritz-Orkan,
Der hat das Schiff zerzaust, ihm schrecklich wehgetan;
Zerschunden sind die Wanten, die Gaffel geht entzwei,
Blutend in allen Spanten, drehte das Schifflein bei.
Die einz’ge deutsche Fahne auf weitem Weltenmeer,
Sie weht auf diesem Kahne für deutsche Seefahrt sehr!
Jetzt triefend tief im Tale, rauf auf den nächsten Kamm,
So nahm die kleine Schale die See, auf der sie schwamm;
und wie die Winde tosten, wie roh sie auch gerannt,
Das Heck blieb stets nach Osten, der Bug zur Front gewandt.

So ward er abgeritten, der wütende Orkan,

Bis in des Sturmes Mitten ein Stern sich brach die Bahn.
Wie einst ein Regenbogen sich wölbte auf Tsingtau,
So strahlte ob den Wogen der Stern zum Kampf der Prau;
Und wie der Mensch in Not wohl auch zum Strohhalm eilt,
So hat das kleine Boot zum Stern hinaufgepeilt.
Da fiel der Stern herab vom hohen Firmament
Und fand sein feuchtes Grab im wilden Element.
Die sechs an Bord, sie standen erschreckt im Schnuppenschein,
Doch tief im Herzen fanden sie einen Wunsch allein:
„Wenn wir auch unterliegen, wir sechs in dem Orkan,
Das deutsche Volk soll siegen, wie wenn wir mitgetan!“
Da war der Stern erstaunt, daß solcher Wunsch es sei,
Hat schnell noch zugeraunt dem Meer: „Ach, gib sie frei!“
Nach vierundzwanzig Stunden war der Orkan schon tot,
Es hat hindurchgefunden das kleine off’ne Boot.
Es fand hindurch zur Küste, eintausend Meilen fort,
Hindurch dann durch die Wüste, hindurch zum Heimatsort.
Die Mannen gingen fechten gar froh im Freiheitskrieg
Und halfen Zweige flechten zum großen deutschen Sieg.

Wollt die Moral erfragen von diesem Scherzgedicht?

Denkt nur in allen Lagen ganz einfach eurer Pflicht;
Denn wer die stets getan, ganz einsam, still und fern,
Dem hilft auf seiner Bahn gar mancher guter Stern.
Und wenn die Sterne fallen, wie’s abends oft geschieht,
So denkt, daß Gott euch allen tief in die Herzen sieht.
 In die Wüste

„Land voraus!“
Dunkel hebt sich in der Ferne ein langgestreckter Streifen aus
der See. Höhenzüge wachsen aus ihm hervor, die dunkle Farbe wird
heller und geht allmählich in Gelb über. Der Wüstensand Arabiens.
Zweiundachtzig Tage Seefahrt liegen hinter den „Weddigen“-Leuten,
an sechstausend Seemeilen sind zurückgelegt. Alle Fährlichkeiten
hat das morsche Fahrzeug glücklich überstanden: Heiße
Tropensonne, die das Pech in den Decksnähten schmelzen ließ, den
Mauritius-Orkan, die Windstillen. Wie ein Traum ist es ihnen, daß da,
in fast greifbarer Nähe das Land liegt, nach dem sie strebten.
Näher kommt die Küste, deutlicher treten die Einzelheiten hervor.
Langgezogene Dünen, hie und da niedriges Buschwerk. Einsam,
verlassen scheint die Gegend. Unter Land brandet die See. Hier ist
ein Anlegen zu gefährlich. Parallel zur Küste läuft „Weddigen“ eine
Stunde lang westwärts. Überall glänzt drüben der gelbe Sand, über
dem die heiße Sonne brütet. Zwischen zwei riesigen Dünen springt
die Küste zurück. Gerade als das Schiff vor der Einbuchtung steht,
hebt sich vom hellen Hintergrunde eine Gestalt ab. Ein Beduine.
Ruhig, unbeweglich hält er auf seinem Hedschin (Reitkamel), nicht
einen Augenblick läßt er das Fahrzeug, auf dem in diesem Moment
die rote Flagge mit dem Halbmond hochgeht, aus dem Auge.
Kapitänleutnant von Möller hält auf Land zu. Vorsichtig nähert sich
der Schoner der Küste an einer Stelle, wo das Fehlen der Brandung
günstige Gelegenheit zum Auflaufen bietet. Leise knirscht der Sand
unter dem Kiel, einige kleine Rucke, das Schiff steht. Kaum hat der
Kamelreiter bemerkt, daß die Fremden, deren Flagge er sofort
erkannt hat, ans Land laufen, als er sein Tier in Bewegung setzt. In
jagender Fahrt kommt er heran.
„Ta’al labaun!“ Schallt die Stimme des Said Achmad ihm
entgegen. „Komm her!“ Ein Stutzen drüben über den
wohlverstandenen Zuruf, dann wirft er die Hand hoch und kommt
näher an den Strand heran. Bis auf fünfzig Meter; dann hält er.
Mißtrauische Blicke schweifen aus dunklen Augen herüber,
schußbereit liegt das Gewehr in der Hand. Said Achmad ist
inzwischen an Land gewatet und auf den Beduinen zugegangen.
Eine Viertelstunde dauert die Unterhaltung, dann kehrt er zurück,
während der Reiter sein Tier wendet und zwischen den Dünen
verschwindet.
Die Nachrichten, die Said bringt, sind überaus erfreulich. Die
Stämme längs der Küste sind bis kurz vor Aden türkisch gesinnt.
Gern wollen sie die Deutschen nach Lahadsch, wo sich General
Said-Pascha, der Kommandeur der gegen Aden angesetzten
türkischen Streitkräfte, befindet, bringen. Eine Stunde vergeht, dann
tauchen zwischen den Dünen zahlreiche Reiter auf. Allen voran ein
alter Beduine, der durch sein Äußeres schon den höheren Rang
verrät. Weiße Gewänder, hohe rote Saffianstiefel: der Scheich. Bis
dicht vor „Weddigen“ kommt er heran. Einige rauhe Kehllaute, das
Kamel sinkt auf die Knie. Elastisch springt der Alte aus dem Sattel
und nähert sich Said, der ihm entgegenkommt. Abermals eine kurze
Verhandlung, dann winkt der Scheich seine Begleiter heran. Zwölf
Männer sind es. Alles schlanke, sehnige Gestalten, die braunen
Gesichter mit den scharfen Zügen vom weißen Burnus malerisch
umrahmt. Auch die Deutschen verlassen jetzt das Schiff und v.
Möller tritt auf den Scheich zu; der streckt ihm die Hand entgegen,
heißt ihn Willkommen und erklärt sich gern bereit, ihn unter seinen
Schutz zu nehmen und für sicheres Weitergeleiten nach Lahadsch
zu sorgen. Ein Befehl an seine Leute, und sieben Hedschins werden
herbeigeführt. Zum Transport des Gepäcks sind vier Lastkamele
vorgesehen.
Jetzt heißt es Abschied nehmen von dem kleinen Schiff, das sie
wacker bis hierher geführt hat. Schwer nur trennen sich die Blicke
von dem Fahrzeug, das ihnen durch drei Monate eine Heimat war.
Vor ihnen aber liegt das große Ziel. In einer Stunde ist alles, was
mitgenommen werden soll, an Land und auf die Tiere geladen, der
Rest der Bestände und das Schiff selbst wird dem Scheich als
Geschenk überlassen.
Schwierig fällt zuerst die Einschiffung an Bord der Kamele. Es
geht nicht ganz ohne erheiternde Zwischenfälle ab. Schließlich aber
setzt sich die Karawane doch westwärts in Marsch in die Wüste. Ein
letzter Blick noch von der Höhe einer Düne gilt „Weddigen“, dessen
weißer Rumpf und dunkle Masten sich deutlich abheben, dann
verschwindet er.
Die Sonne geht unter, plötzlich, ohne Übergang. Weiß
schimmern die Dünen im Lichte des Mondes, wie verschneite
Landschaften. Bald auf Hügel klettern die Tiere, sausen talwärts,
dann wieder führt der Weg durch das Geröll eines Wadi. Grünes
Gestrüpp hebt sich ab, spärliche Grasnarben, um wieder nacktem,
gelbem Sande Platz zu machen. Stundenlang. Der Scheich, der an
der Spitze trabt, wirft den Arm in die Höhe. Rast. Den deutschen
Seeleuten, die des Kamelreitens so gänzlich ungewohnt sind, bildet
die Unterbrechung, wenn sie auch nur kurz währt, eine wahre
Erlösung. Kaum haben sie die müden Glieder ausgestreckt, heißt es
schon wieder in kühnem Schwunge auf die Kamele hinauf und
weiter, in den heranbrechenden Morgen. Furchtbar eintönig und
dennoch großartig in dieser grenzenlosen Einsamkeit wirkt die
Landschaft. Dünen, Sand, selten, äußerst selten nur um eine
Wasserstelle Gesträuch oder kleine arabische Niederlassungen.
Armselige Hütten und Zelte, vor denen Ziegen, Kamele und Hunde
sich herumtreiben. In der ärgsten Mittagshitze wird gerastet. Die
Wüste dörrt aus. Viel Fett haben die zweiundachtzig Tage Seefahrt
den „Weddigen“-Leuten nicht gelassen, was übrig blieb, zehrt nun
die heiße arabische Sonne.
Lahadsch. Weit vor Kapitänleutnant von Möller und seiner Schar
ist die Kunde vom Nahen der Deutschen vor ihnen hergeeilt.
Türkische Offiziere kommen ihnen entgegen und geleiten sie zum
Pascha, der sie auf das herzlichste willkommen heißt und sie zu
ihrer Fahrt beglückwünscht. Die türkischen Kameraden können von
den Erlebnissen der sechs Deutschen nicht genug hören. Wieder
und immer wieder müssen sie erzählen. Was sie ihnen an den
Augen ablesen können, tun sie, noch lange bevor der Wunsch
ausgesprochen ist. Wie ein Lauffeuer geht die Kunde durch die
ganze Gegend, auf den Straßen werden die Alemans angehalten,
begrüßt, bewundert.
Am nächsten Tage führt Said-Pascha sie mit hinaus an die Front.
In harten Kämpfen haben die Türken ihre Linien näher und näher an
Aden herangeschoben, den Engländern in blutigem Ringen den
Küstenstreifen Hadramaut entrissen. Einen Augenblick tritt die
Versuchung heran, hierzubleiben und an der Seite des
Bundesgenossen zu kämpfen. Eine Granate aus englischem
Geschütz heult heran, bohrt sich in den Sand, der sich in hoher
Wolke erhebt und explodiert mit berstendem Krach. Der erste
feindliche Gruß. Hier wird gekämpft wie im fernen Europa, im Osten
und Westen, gegen den gleichen Feind. Und weiter hinaus noch,
durch die grüne Nordsee pflügen die stählernen Kiele das Meer. Dort
ist ihr Platz, ihr endgültiges Ziel. Nur nicht zu spät kommen zur
großen Entscheidungsschlacht.
Ungern nur läßt Said-Pascha sie ziehen, nur zu gut versteht er
aber, welche Gefühle es sind, die die deutschen Seeleute
vorwärtstreiben, der Heimat zu. Alles, was in seinen Kräften steht,
ihnen den Weg zu erleichtern, geschieht, und sein Offizierkorps
wetteifert mit ihm. Nach wenigen Tagen ist alles bereit, Maultiere,
Proviant, Führer und Begleitmannschaften. Am 18. März setzt sich
nach feierlicher Verabschiedung der Zug in Bewegung. Das Ziel ist
Sana, die Hauptstadt des Jemen. Über das fast zweitausend Meter
hohe Engrisgebirge windet sich der Pfad. Kahl und öde ist das
Gestein, verwittert und ausgedörrt. Ein Flimmern und Flirren geht
unter dem glühenden Sonnenbrande von ihm aus, daß sich die
Augen geblendet schließen. Selten nur zeigen sich in geschützten
Tälern spärlicher Pflanzenwuchs und armselige Hütten. Wenige
Städte nur werden berührt. Dala, Kataba, Djerim, Dhamar. Auch hier
hat sich die Nachricht von der Ankunft der Deutschen verbreitet.
Schneller als der Telegraph haben die arabischen Reiter die Kunde
durchs Land getragen. Überall ist die Aufnahme gleich begeistert,
liebevoll. Seit dem Einmarsch der „Ayesha“-Mannschaft in Sana sind
Deutsche keine Fremden mehr in diesen Gegenden. Noch heute
sprechen die Leute von den Tapferen, die weit über See herkamen
und durch die Wüste drangen, nur um am Kampfe gegen die Inglisi
teilnehmen zu dürfen. Siebzehn Tage dauert der Marsch. Sind
hundert Kilometer gemacht, das Doppelte, das Zehnfache? Keiner
kümmert sich mehr darum. Der eine Gedanke nur beseelt sie, wenn
sie todmüde von den Kamelen sinken: Vorwärts, vorwärts, weit noch
ist das Ziel. Unerhört ist die Anstrengung für die Leute. Immer wieder
aber werden die Zähne zusammengebissen. Nur kein Aufenthalt.
Steil schießt der Pfad hinab, mühsam windet er sich zum Passe
empor und wieder ein Tal dahinter, eine neue Höhe, die es zu
nehmen gilt, kein Ende fast. Dann, als die Kräfte zu versiegen
drohen, liegt auf der Hochebene Sana vor ihnen. Weit dehnt sich
das fruchtbare Land. Dorf neben Dorf ragt aus Bäumen und Gärten
hervor, in der Mitte zieht sich die festungsartig von Mauern
umgebene Stadt.
Eine dichte Staubwolke wälzt sich auf der breiten Straße. Waffen
blitzen, Klänge von Musik flattern, zerrissen vom Winde, heran. In
feierlichem Aufzuge holen die türkischen Offiziere die deutschen
Kameraden ein. Eine halbe Stunde noch, dann sind sie angelangt.
Die Musik spielt „Deutschland, Deutschland über alles“, die Soldaten
präsentieren. Rührend ist die Liebe, die von Möller und seinen
Leuten entgegengebracht wird. Dicht gedrängt stehen die
Einheimischen, rufen, winken, jubeln.
Die beste Unterkunft, die die Stadt überhaupt aufzuweisen hat,
muß herhalten. Zum erstenmal wieder schlafen die Deutschen in
wirklichen, bequemen Betten, empfängt sie eine festliche Tafel, und
sie lassen sich nicht lange nötigen. Zusehends verschwinden die
Berge von Pilaw, mehr und mehr büßt der halbe Hammel, der auf
dem Tische steht, seine Form ein. Dann kommt des Beste und
Nötigste, sie schlafen. Tief, traumlos, bis in den hellen Tag hinein.
Zwar sind die Glieder noch immer etwas steif von den
Anstrengungen der letzten Tage, der Geist aber ist erfrischt, rege,
plant bereits für die Zukunft. Eine herbe Enttäuschung bereitet von
Möller der Bescheid, den er hier erhält, als er um Tiere für den
Weiterritt zur nächsten Bahnstation bittet. Kamele, Pferde und
Maultiere stehen ihm zur Verfügung, soviel er deren nur haben will.
Die Schwierigkeiten des Landmarsches sind aber so groß, daß er,
will er überhaupt heimkommen, sich entschließen muß, nach
Hodeida zu gehen. Dort wird sich für alles Rat schaffen lassen.
Überall stößt er auf das Andenken der „Ayesha“-Leute, die hier
vierzehn Tage weilten; alles weiß von ihnen zu erzählen und zu
berichten. Freudig, stolz, als sei es eine große Ehre, die ihnen
widerfuhr, als Deutsche unter ihnen weilten. Auch denen ist es
ähnlich gegangen: sie kamen von der Küste, um über Sana nach
Hause zu gelangen, auch sie mußten zurück ans Meer. Zu ihrem
Glück! Auf dem Landwege hätten sie nie das Ziel erreicht. Gebirge,
Wüste, räuberische Beduinen waren Hindernisse, die sich kaum von
einer so kleinen Schar überwinden ließen, und ebenso ist es jetzt.
Halb getröstet befiehlt Kapitänleutnant von Möller also für den
nächsten Tag den Aufbruch nach Hodeida. War der Marsch durch
das öde Gebirgsland eine schwere Arbeit, so ähnelt er jetzt mehr
einer Erholung. Eine schöne, neu angelegte breite Straße führt über
bewaldete Berge hinweg, über fruchtbare Hochebenen. In den
Tälern liegen Steinhäuser kleiner arabischer Siedelungen, von den
Gipfeln grüßen einsame Burgen. In einem Han, einer kleinen
Etappenstation am Wege, wird die erste und zweite Nachtruhe
gehalten, dann geht es weiter nach Menacha. Auch hier holt die
Garnison sie wieder ein, finden sie beste und liebevollste Aufnahme.
Zwei Tagesmärsche, dann senkt sich das Bergland, und in der Ferne
tauchen die langgestreckten Dünen des Wüstenstreifens auf, der
sich zwischen Meer und Gebirge hinzieht.
Bis hierher ist der Weg auf Maultieren zurückgelegt worden. Jetzt
heißt es auf die Kamele hinauf, die schon bereitstehen. Wieder
breitet sich im Mondschein weißschimmernd die Wüste mit ihren
seltsamen Formen. Dort scheint in tiefem Schnee ein Dörfchen zu
liegen, hier erheben sich ganze Städte .... bis ein Tier strauchelt oder
durch ängstlichen Satz zur Seite unsanft in die Wirklichkeit
zurückruft. Kein Weg, nirgends ein Anhalt. Dennoch leitet der Führer
sie schnurgerade. In der Ferne taucht in verschwommenen
Umrissen eine Gestalt auf. Riesengroß und phantastisch erscheint
sie im unsicheren Lichte. Ein Beduine. Der Soldat an der Spitze faßt
nach seinem Gewehr, entsichert es, macht sich, wie seine
Kameraden, die den Deutschen als Geleitmannschaft mitgegeben
sind, schußfertig. Wie ein Phantom ist inzwischen der Kamelreiter in
der Ferne wieder verschwunden, und einsam und öde liegt die
Wüste.
Der Mond verschwindet, die Dämmerung lichtet sich. Deutlicher
tritt der helle Sand, über den die Tiere in langem Trabe hinwegjagen,
hervor. Die Sonne. Mit einem Schlage ändert sich das ganze Bild;
Leben und Bewegung kommen hinein. Ein Flimmern und Gleißen,
daß die Augen sich geblendet schließen. In rötlichem Glanze strahlt
der gelbe Sand. An einer Wasserstelle ragt ein einsamer
Tamarindenbaum, mehrere Zelte dicht daneben. Dunkle Uniformen
tauchen auf, Gewehre funkeln in der Sonne. Soldaten sind es, die
der Oberst von Hodeida von Möller bis hierher entgegengesandt hat.
Der Kommandant, ein türkischer Hauptmann, tritt auf den
Kapitänleutnant, den er an der hohen Gestalt bereits erkannt hat, zu
und begrüßt ihn. Zusammen mit den Türken wird dann der Weg
fortgesetzt. Sonst wird um die Mittagsstunde gerastet, heute denkt
niemand mehr an eine Unterbrechung. Vier Stunden noch, dann liegt
Hodeida vor ihnen, die See, dann geht es weiter, wieder ein Stück
der Heimat näher.
Seit Kapitänleutnant von Möller und seine Begleiter bei Lahadsch
gelandet sind, jagen die Eindrücke einander. Fremdes Land, wenn
auch den Verbündeten gehörig, fremde Völker, fremde Sitten. In
atemloser Schnelligkeit gleitet das alles an ihnen vorüber, kaum
erfaßt und schon wieder in weiter Ferne zurückliegend.
Anforderungen werden an den Körper gestellt, wie sie kaum erdacht
werden können. Und immer schneller, hastiger wird die Jagd. Ganz
im Unterbewußtsein, kaum empfunden, steckt riesengroß die
Sehnsucht, die Heimat zu erreichen. Und mit jeder Meile noch
wächst sie, peitscht, treibt vorwärts. Nur kein unnützer Aufenthalt!
Immer länger werden die Tage, immer wahrscheinlicher wird es, daß
bald, bald der Entscheidungstag in der Nordsee anbricht. Und noch
sind sechs Männer, auf die das Vaterland rechnen kann, ferne, in der
Wüste. Jeder Tag unnützer Muße ist vielleicht unwiederbringlicher
Verlust. Und so treibt von Möller, treibt jeder einzelne seiner
Begleiter.