Wave motion

Propagation of Disturbance
(Wave motion) การเคลื่อนที่ของคลื่น : การถ่ายโอนพลังงานผ่านอวกาศโดยไม่มีการถ่ายโอนสสาร
ร่วมด้วยโดยจะประกอบไปด้วยกลไก 2 ชนิด คือ mechanical wave (คลื่นกล) และ electromagnetic
wave (คลื่นแม่เหล็กไฟฟ้า) และในอีกกลไกนึงการถ่ายโอนพลังงานนี้ก็มาพร้อมกับการเคลื่อนที่ของสสาร
สิ่งที่ทำให้เกิดคลื่นกล (1) แหล่งที่มาของการรบกวน (2) ตัวกลางมีองค์ประกอบที่สามารถถูกรบกวน
ได้ และ (3) กลไกทางกายภาพบางอย่างโดยที่องค์ประกอบของตัวกลางสามารถมีอิทธิพลต่อกันและกันได้
The Traveling Wave Model
เราแนะนำฟังก์ชันคลื่นที่สำคัญที่มีรูปทรงตามรูปด้านล่าง คลื่นนี้เรียกว่าคลื่นไซนูซอยด์เนื่องจากกราฟ
มีรูปร่างเหมือนฟังก์ชัน sinθ เมื่อพล็อตกับตัวแปร θ การสร้างคลื่นไซนูซอยด์บนเชือกสามารถทำได้โดยการ
เขย่าปลายเชือกขึ้นและลงในลักษณะการเคลื่อนที่แบบฮาร์มอนิกอย่างง่าย

สองตัวแปลแรกที่เราควรทราบคือ T (คาบ) และ f (ความถี่) โดย

คาบ (Period) คือระยะเวลาที่ใช้ในการเคลื่อนที่ครบหนึ่งรอบหรือหนึ่งวัฏจักรของการเคลื่อนที่แบบ
ฮาร์มอนิก หรือการสั่นพ้อง คาบมักถูกใช้ในบริบทของคลื่นและการเคลื่อนที่แบบฮาร์มอนิก โดยมีหน่วยวัดเป็น
วินาที (s)
ความถี่ (Frequency) คือจำนวนรอบหรือวัฏจักรที่เกิดขึ้นในหนึ่งหน่วยเวลา โดยปกติจะวัดเป็นรอบ
ต่อวินาที (Hz, Hertz)
ทั้งคู่มีความสัมพันธ์ตามสมการ
1
𝑇= (1)
𝑓

ตัวแปลถัดมาคือ A (amplitude) และ λ (wavelength)

แอมพลิจูด (Amplitude) คือค่าความสูงสุดหรือค่าความยาวสุดจากตำแหน่งสมดุลของคลื่นหรือการ
สั่นพ้อง โดยแอมพลิจูดเป็นตัวบ่งบอกถึงขนาดของการเคลื่อนที่หรือความแรงของคลื่นนั้น ๆ หน่วยของแอมพลิ
จูดขึ้นอยู่กับประเภทของคลื่นหรือการเคลื่อนที่ เช่น ในคลื่นเสียง แอมพลิจูดวัดเป็นความดัน ในคลื่นน้ำ วัดเป็น
ความสูง เป็นต้น
 ความยาวคลื่น (Wavelength) คือระยะทางระหว่างจุดที่ซ้ำกันสองจุดที่อยู่ติดกันที่สุดบนคลื่น ซึ่งเป็น
ระยะทางระหว่างยอดคลื่นสองยอดหรือระยะทางระหว่างฐานคลื่นสองฐานหน่วยของความยาวคลื่นมักเป็น
เมตร (m) ความยาวคลื่นเป็นตัวบ่งบอกถึงระยะห่างทางกายภาพที่คลื่นเคลื่อนที่ในหนึ่งวัฏจักร

และอย่างสุดท้ายที่สำคัญที่สุด ω (angular frequency) และ v ()

ความถี่เชิงมุม (Angular Frequency) คืออัตราการเปลี่ยนแปลงของเฟสของคลื่นหรือการสั่นพ้องต่อ
หน่วยเวลา วัดเป็นเรเดียนต่อวินาที (rad/s)
ความถี่เชิงมุมมีความสัมพันธ์กับความถี่ (f) และคาบ (T) ตามสมการ
2𝜋
𝜔 = 2𝜋𝑓 = (2)
𝑇
ความเร็ว (Speed) ของคลื่นคืออัตราที่คลื่นเคลื่อนที่ผ่านตัวกลาง
โดยสามารถคำนวณได้จากความยาวคลื่น (λ) และความถี่ (f) ของคลื่น ตามสมการ:
𝑣 = 𝑓𝜆 (3)
คลื่นไซนูซอยด์ที่เคลื่อนที่ในทิศทางบวกของแกน x มีแอมพลิจูด 15.0 ซม., ความยาวคลื่น 40.0 ซม. และ
ความถี่ 8.00 เฮิรตซ์ ตำแหน่งแนวดิ่งขององค์ประกอบของตัวกลางที่ t = 0 และ x = 0 คือ 15.0 ซม. ตามที่
แสดงในรูป Figure 16.9 จงหาค่าคาบ T, ความถี่เชิงมุม ω, และความเร็ว v ของคลื่น
Sinusoidal Waves on Strings
ในรูปที่ 16.1 เราได้สาธิตวิธีการสร้างพัลส์โดยการกระตุกเส้นเชือกที่ตึงขึ้นและลงเพียงครั้งเดียว

The speed of wave on string

เราสามารถพยากรณ์พารามิเตอร์ที่กำหนดความเร็วกันในแง่มุมก่อนเถอะ หากเราดึงเส้นเชือกที่อยู่
ภายใต้แรงตึงไปข้างข้างแล้วปล่อย เราจะพบว่าแรงของการตึงจะทำให้ส่วนของเส้นเชือกเคลื่อนที่กลับไปยัง
ตำแหน่งสมดุล ตามกฎของนิวตันที่สอง การเร่งที่ของส่วนนี้จะเพิ่มขึ้นเมื่อแรงตึงเพิ่มขึ้นด้วย หากส่วนนี้กลับ
ไปสู่สมดุลได้เร็วขึ้นเนื่องจากการเร่งที่เพิ่มขึ้นนี้ เราจะเดาได้ตามสมมติว่าความเร็วของคลื่นจะมีค่ามากขึ้น
𝑇
𝑣=√ (4)
𝜇

โดย
T คือ แรงตึงในเชือก
u คือ อัตราส่วนของมวลต่อความยาว
 เส้นเชือกมีมวล 0.300 กิโลกรัม และมีความยาว 6.00 เมตร (รูปที่ 16.12) เส้นเชือกผ่านผ่าน
เครื่องยนต์และรองรับวัตถุมวล 2.00 กิโลกรัม หาความเร็วของคลื่นที่เดินทางตามเส้นเชือก

Reflection and Transmission

เราสามารถแบ่งการสะท้อนกลับในเส้นเชื่อกได้เป็น 2 กรณี่ คือ
1.ปลายเชื่อกถูกตึงไว้
2.ปลายเชือกไม่ได้ถูกตรึงไว้

นอกจาก 2 กรณีข้างต้นเรายังสามารถจำแนกพวกมันออกได้อีก 2 กรณี คือ

1.เคลื่อนจากเส้นเล็กไปเส้นใหญ่

2.คลื่นจากเส้นใหญ่ไปเส้นเล็ก
โจทย์
สำหรับคลื่นแนวนอนที่ระยะห่างระหว่างยอดคลื่นสองยอดคลื่นติดต่อกันคือ 1.20 เมตร และมียอด
คลื่นแปดยอดคลื่นผ่านจุดที่กำหนดทิศทางการเดินทางทุก 12.0 วินาที ให้คำนวณความเร็วของคลื่น

เชือกที่แสดงในภาพ Active Figure 16.10 ถูกขับเคลื่อนที่ความถี่ 5.00 เฮิร์ตซ์ โดยที่แอมพลิจูดของ

การเคลื่อนที่คือ 12.0 ซม., และความเร็วของคลื่นคือ 20.0 เมตรต่อวินาทีหา (a) ความถี่เชิงมุม คำนวณ (c)
ความเร็วแนวนอนสูงสุด และ (d) ความเร่งแนวตัง้ สูงสุดของจุดบนเชือก
 เมื่อลวดบางตัวสั่นสะเทือนด้วยความถี่ 4.00 เฮิร์ตซ์ จะเกิดคลื่นแนวนอนที่มีความยาวคลื่น 60.0
เซนติเมตร ให้หาความเร็วของคลื่นที่เดินทางตามลวด

คลื่นไซนูซอยด์ที่มีความยาวคลื่น 2.00 เมตร และแอมพลิจูด 0.100 เมตร เดินทางบนเชือกที่ความเร็ว

1.00 เมตรต่อวินาทีไปทางทิศขวา ตอนเริ่มแรกจุดซ้ายของเชือกอยู่ที่จุดกำเนิด หา (a) ความถี่และความถี่
เชิงมุม, (b) ความเร็วสูงสุดของจุดใด ๆ บนเชือก

สายสปริงของเปียโนที่มีมวลต่อหน่วยความยาวเท่ากับ 5.00 x 103 กิโลกรัมต่อเมตร อยู่ในภายใต้แรง

ดึง 1,350 นิวตัน ให้หาความเร็วที่คลื่นเดินทางบนสายสปริงนี้
 นักบินอวกาศบนดวงจันทร์ต้องการวัดค่าความเร่งในการตกเสรีในพื้นที่ใกล้เคียงโดยการจับเวลาคลื่นที่
เดินทางในสายที่มีวัตถุมวลขนาดใหญ่ติดอยู่จากนั้น สมมติว่าสายมีมวล 4.00 กรัมและความยาว 1.60 เมตร
และสมมติว่าวัตถุมวล 3.00 กิโลกรัม คลื่นนี้ใช้เวลา 36.1 มิลลิวินาทีในการวัดเส้นทางของข้อมูล จงคำนวนหา
ความเร่งโน้มถ่วงของดวงจันทร์