Professional Documents
Culture Documents
50 Bin Yıllık Dünya Düzeni Toplumlar Ve Hukukları 1st Edition Erdem Denk Full Chapter Download PDF
50 Bin Yıllık Dünya Düzeni Toplumlar Ve Hukukları 1st Edition Erdem Denk Full Chapter Download PDF
50 Bin Yıllık Dünya Düzeni Toplumlar Ve Hukukları 1st Edition Erdem Denk Full Chapter Download PDF
https://ebookstep.com/product/kutlecekim-kara-delikler-ve-bilgi-
uzerine-1st-edition-jacob-d-bekenstein/
https://ebookstep.com/product/dar-koridor-devletler-toplumlar-ve-
ozgurlugun-gelecegi-1st-edition-daron-acemoglu-james-a-robinson/
https://ebookstep.com/product/adeline-i-avlamak-kedi-ve-fare-
dueti-1st-edition-h-d-carlton/
https://ebookstep.com/product/hayatimdaki-tum-mutlulugu-sana-
borcluyum-leonard-ve-virginia-woolf-1st-edition-carole-d-yvoire/
manuale del giocatore 5th Edition D D
https://ebookstep.com/product/manuale-del-giocatore-5th-edition-
d-d/
https://ebookstep.com/product/sanatcinin-kendine-yolculugu-sanat-
ve-edebiyat-uzerine-psikanalitik-denemeler-2nd-edition-nilufer-
erdem-gungormus/
https://ebookstep.com/product/un-royaume-d-ombres-et-d-
epines-1st-edition-l-j-andrews/
https://ebookstep.com/product/dictionnaire-amoureux-du-mauvais-
gout-1st-edition-nicolas-d-estienne-d-orves/
https://ebookstep.com/product/cordoue-1211-les-aventures-de-
guilhem-d-ussel-chevalier-troubadour-guilhem-d-ussel-14-1st-
edition-jean-d-aillon/
50 BİN YILLIK
DÜNYA DÜZENİ
Toplumlar ve Hukukları
ERDEM DENK
50 BİN Y ILLIK DÜNYA DÜZENİ: TOPLUMLAR VE HUKUKLARI
Erdem Denk
Yayına Hazırlayan
Hakan Tanıttıran
Kapak Tasarım
Oktay Ay
Görsel Düzenleme
Asya Denk
Mizanpaj
Aysun Alsancak
Kalkedon Yayınhm
Akşemsettin Mah. Sarınasuh Sok. Nadir AP. No 49
Kat 3, Fatih - İstanbul, Sertifika No: 48077
e-mail: kalkedonyayinlari@gmail.com
ISBN: 978-605-7942-51-7
denk@ankara.edu.tr
www.erdemdenk.com
İçindekiler
Sunum ........................................................................................................... 7
İnsanın İnsanlaşması (2 Milyon Yıl-MÖ 50 Bin) ..................................... 9
Düzen Kuran İnsan .................................................................................... 11
Göçer Avcı-Toplayıcılar ( MÖ 50-10 Bin) ................................................. 15
Yeni İklim ve Yaşam Koşulları: Avcı-Toplayıcı Köylerin Doğuşu
( MÖ 20-10 Bin) ........................................................ :.................................. 29
İlksel "Birleşmiş Milletler": Göbeklitepe ( MÖ 10 Bin) .......................... 32
Evcilleş(tir)en İnsan ( MÖ 10-6 Bin) ......................................................... 35
İlk "Köy-Kent": Çatalhöyük ( MÖ 7-5 Bin) ................................................ 37
Çanak-Çömlek Patladı: Halaf Kültürü'nden Bakır Çağı'na
( MÖ 6-3 Bin) ............................................................................................... 44
Yeni Düzen Arayışı: Kentlerin Yükselişi ( MÖ 4 Bin) ............................ 50
Bronz Çağı: Sümer Kent-Devletleri ( MÖ 3-2 Bin) ................................... 53
İlk İmparatorluk Denemesi: "Dört Bir Köşenin Kralı" Sargon
(MÖ 2300-2150) ......................................................................................... 62
Demir Çağı: Evrenselciliğin Yükselişi ( MÖ 1000 Dönemeci) ............. 66
Kandaş Toplumlar (MÖ 8-MS 13. Yüzyıl) .............................................. 71
İmparatorluklar Çağı (MÖ 550-MS 19. Yüzyıl) ..................................... 75
Ahamenişler (MÖ 550-MÖ 330) ............................................................... 78
İskender'in Seferi (MÖ 336-323) .............................................................. 81
Roma İmparatorluğu (MÖ 27-MS 320) .................................................... 83
Batı Roma ( MS 330-800) ........................................................................... 89
Kutsal Roma'dan Feodal Avrupa'ya (800-1492) .................................... 93
Barut ve Talan Çağı: "Yeni Dünya"nın Kuruluşu (1492-1648) .......... 102
Merkantilist Çağ (1648-1815) ................................................................. 113
Sanayi Çağı: Liberal Uluslararasıcılık (1815-1919) ............................. 118
Evrensel(ci) idealler Çağı (1919-1945) .................................................. 124
Yarımküreler Çağı: İki Merkezli Düzen (1945-1989) ......................... 128
Tek Merkezden Çok Merkeze (1989-2008) .......................................... 131
Öğrenen Makinalar Çağı: Yeni Sürüm Devlet 2.0? (2008- ) .............. 1 34
Sonuç: Retrospektif Fütürizmin Söylediği ........................................... 139
Kaynakça .................................................................................................. 140
Sunum
tırmasının yolu da böylece açılıyor. Öyle ki, daha iyi yaşamaları için
kurulan düzenleri yaşatmak ve hatta gerekirse bu uğurda ölmek in
sanların en temel hedeflerinden biri haline gelmiş, getirilmiş. Sade
ce saban, toprak ve sermaye gibi üretim araçlarına değil, silah, din,
felsefe, bilim, hukuk, aile ve ulus gibi biyolojik, bil işsel ve toplumsal
güvenlik araçlarına sahip olanların kurduğu düzeni kaosa yeğlemek
adeta kural olmuş. Muhalifler de ancak yeni/yine bir düzen kuraca
ğını ikna edici şekilde göstermeleri durumunda ilgi ve destek bulmuş.
Kısacası, ilksel insanlardan günümüze kadar kurulan tüm top
lumsal ve siyasal örgütlenme biçimlerini zaman-mekanın güvenlik
ve üretim araçlarına sahip olanların belirlediği söylenebilir. Bu
araçların ne'liğini ve niteliğini ise dönemin yaşam ve üretim biçimi
belirlemiş. Aşağıda tipolojik örnekleriyle gösterilmeye çalışılacağı
gibi.
GÖÇER AVCI-TOPLAYICILAR (MÖ 50-10 BİN)
En Yakınlar (5 kişi)
Yakınlar (15 kişi)
Eş-Dost (50 kişi)
Ahbaplar (150 kişi)
Tanışlar (500 kişi)
ismen Bilinenler (1500 kişi)
"Aile" (5 kişi)
"Akraba" (15 kişi)
,. . ....
3 B kz. D u n bar, 1993: 684 vd. Yüz yüze ilişkilerin temeli n i n kalmayacağı 500 k i ş i n i n
aşılması duru m u nda bir anlamda "erken devlet"e giden yol u n açılacağı ö n erisi
için b kz. Claessen ve Skal n i k, 1993: 24.
Erdem Denk 17
4 Günümüz şirketlerinin dahi bu sayılara göre örgütlendiği vurgusu için bkz. Pa
pagiani ve Morse, 2017: 107. Birleşik Krallık'ta çok yaygın bir gelenek olan yılbaşı
kartlarının gönderildiği kişiler üzerine yapılan bir çalışma, "egosantrik" olan "Ba
tılı modern insanlar"ın dar denebilecek sosyal çevresinin "bile" Dunbar yaklaşımı
nı teyit ettiği sonucuna varmaktadır. Buna göre, en yakındaki yaklaşık beş kişilik
destek grubundan 12-15 kişilik sevilenlere ve 35 kişilik dış halkaya ulaşılmakta,
yılda bir haberleşilen 500 ya da çevresi en geniş olanlar için 1500- 2000'e kadar
ulaşan kişi ise en dıştaki çeperi oluşturmaktadır. Bkz. Hill ve Dunbar, 2003: 67.
Çevre edinme ve örgütlenme pratiklerinin geometrik olarak arttığı, bu tür verile
rin günümüz finans piyasalarındaki davranış modellerini belirlemede yol gösterici
olabi leceği önerisi için bkz. Zhou vd., 2005.
18 50 Bin Yıllık Dünya Düzeni
Ağaç, saz ve deri gibi doğal maddelerle yapılan barınaklar her du
rumda daire biçimlidir. Çevreye uyum yoluyla vahşi hayvanlar gibi
tehditlere karşı kamuflaj imkanı sunan bu mimari, gök kubbenin al
tında güven içinde sığınılacak bir mikrokozmos kurmaktadır adeta.
Yaşamak için tümüyle bağımlı olunan doğanın barınmanın biçimini
de belirlediği o kadar açıktır ki, Eskimo iglularından Kırgızların bo
züy çadırlarına kadar günümüz (yarı-)göçerlerinin barınaklarında da
doğaya uyumlu olan bu mimari benimsenecektir.
Doğurduğu ve emzir
diği yavruyla kurduğu
emek yoğun ilişkinin de
etkisiyle barınaktan fazla
ayrıl(a)mayan kadınlar te
mel besin kaynaklarından
olan bitkileri toplamakta,
geleceğin/ölümsü zlüğün
garantisi olan çocukların
b akımıyla güvenliğini
sağlamakta dır. B a r ı n ağı
inşa etme ve ocağı yakma
gibi kurucu işlevleriyle iç
düzeni belirleyen kadın
lar, ellerinde tuttukları
�ocuk doğurma(ma) ve
büyütme(me} hakkı saye
sinde yaşamsal döngünün
işleyişine de hakimdir.
MıntıkaA Mıntıka B
Ancak her biri kendi düzenine sahip küçük bizler halinde yaşa
yan avcı-toplayıcıların tüm ihtiyaçlarını kendi başlarına gidermesi
mümkün değildir. Kadim ensest yasağııı gereği dışarıdan eş bulma
11 Literatürdeki farklı görüşleri serimleyip analiz eden bir çalışma için bkz. Mar
yanski ve Turner, 2018.
28 50 Bin Yıllık Dünya Düzeni
arayışı kadar kıtlık vb. koşullara karşı diğer bizlerle ilişki ve işbirli
ği de gereklidir. Başka mıntıkalarda olan kaynakların elde edilmesi
için savaş da pek tercih edilmez. Zira yer değiştirme imkanı her za
man olduğu gibi, beşeri kaynaksa az ve kıymetlidir. Üstelik, uğruna
ölünecek kadar yaşamsal kaynak, toprak ya da mülkün olmadığı
koşullarda zaten ancak beden bedene yapılabilen savaşın maliyeti
çoktur. Nadiren de olsa yaşanan çatışmalar da bir tarafın galebe çal
dığını gösterecek en ufak bir çizikte bile sona erdirilmektedir.12 Do
layısıyla, sadece iç düzenler değil dıştaki düzenler arası düzen de
eşitlikçilik temelinde yükselmektedir.
12 İlksel diplomasi ve hukuk konusunda ayrıntılı bir çalışma için bkz. Numelin,
1950.
YENİ İKLİM VE YAŞAM K9ŞUL1:_ARI:
AVCI-TOPLAYICI KOYLERIN DOGUŞU
(MÖ 20-10 BİN)