AKADEMIA GÓRNICZO – HUTNICZA

im. Stanisława Staszica w Krakowie

Podstawy Konstrukcji Maszyn

Projekt nr 3
Wał maszynowy i jego łożyskowanie

Dawid Maślankiewicz
Grupa D24 IMIR
Temat projektu : Dal przedstawionego na schemacie wała maszynowego należy wykonać
obliczenia wytrzymałościowe, dobrać materiał i obróbkę cieplną po konstrukcyjnym ukształtowaniu
wykonać rysunek wykonawczy. Dobrać stosowne łożyska i uszczelnienia. Na rysunku złożeniowym
ukazać wał wraz z łożyskowaniem i piastami kół zębatych.

a b c R1 R2 P1 P1r P1w P2 P2r P2w

70 140 60 100 120 6000 2200 2500 5000 1820 0

Założenia projektowe : wał maszynowy będzie zamontowany do stałego silnika spalinowego, który
ma pracowad do 8 godzin na dobę. Praca spokojna bez uderzeo. Temperatura poniżej 250 stopni.
udzielona gwarancją na łożyska – 3,5 roku
a=70[mm]

b=140[mm] 1. Obliczenia reakcji Ray i Rby w punktach A i B

c=60[mm] w płaszczyźnie YOZ

r1=100[mm]

r2=120[mm]

P1=6000[N]

P1r=2200[N]

P1w=2500[N]

P2=5000[N]

P2r=1820[N]

P2w=0[N] MP1w=250[Nm]
M P1w  P1w  r1  2500  0,1  250[ Nm]
M Ax   P1r  a  M p1w  P2  (a  b)  RBy  (a  b  c)  0
P1w  M P1w  P2  (a  b)
RBy  
abc
2200  0, 07  250  5000  0, 21 Rby=5385[N]
  5385[ N ]
0, 27

M Bx  P2c  P1r  (a  b)  RAy (a  b  c)  M P1w  0

P2 c  P1r  (a  b)  M P1w
RAy   Ray=1815[N]
abc
5000  0, 06  2200  0, 2  250
  1815[ N ]
0, 27

spr. Piy  RAy  RBy  P1r  P2  1815  5385  5000  250  0

2. Obliczenia reakcji Rax i Rbx w punktach A i B

w płaszczyźnie XOZ
P1=6000[N]

P2r=[1820[N] M Ay   P1  a  P2 r  (a  b)  RBx  (a  b  c)  0
P1  a  P2 r  (a  b) 6000  0, 07  1820  0, 21
RBx    2971[ N ] Rbx=2971[N]
abc 0, 27
P2r=1820[N]
M By  P2 r  c  P1  (c  b)  RAx  (a  b  c)  0
P2 r  c  P1  (c  b) 1820  0, 06  6000  0, 2
RAx    4849[ N ]
abc 0, 27 Rax=4849[N]

3. Wypadkowe momenty w punktach A i B

Ra=5178[N]
RA  RAx 2  RAy 2  48492  18152  5178[ N ]
Rb=6150[N]
RB  RBx 2  RBy 2  29712  53852  6150[ N ]

4. Momenty gnące w płaszczyźnie YOZ

 0  x1  a
Mg ( x1 )  RAy  x1
Ray=1815[N] Mgy(CL)=128[N
Mg (0)  0 m]
a=0,07m
Mg ( x1 )  RAy  a  128[ Nm]
b=0,14m

Mp1w=250[Nm
] a  x2  a  b Mgy(CP)=378[N
Mg ( x2 )  RAy  x2  M P1w  P1r  ( x2  a ) m]
P1r=2200[N]
Mg (a)  1815  a  250  378[ Nm]
Mgy(DL)=234[N
Mg (a  b)  1815  (a  b)  M p1w  P1r  (a  b  a)  324[ Nm] m]

0  x3  c Mgy(DP)=324[N
Rby=5385[N] Mg ( x3 )  RBy  x3 m]

Mg (0)  0
C=0,06m
Mg (c)  5385  0, 06  324[ Nm]

5. Momenty gnące w płaszczyźnie XOZ

0  x1  a
Mgx(CL)=340[Nm
Rax=4849[N] Mg ( x1 )  RAx  x1
]
Mg (0)  0
Mg ( x1 )  4849  0, 07  340[ Nm]
 a  x2  a  b Mgx(CP)=340[N
Mg ( x2 )  RAx  x2  P1  ( x2  a ) m]
P1=6000[N]
Mg (a)  4849  0, 07  340[ Nm] Mgx(DL)=179[N
Mg (a  b)  4849  0, 21  6000  0,14  179[ Nm] m]

0  x3  c
Rbx=2971[N]
Mg ( x3 )  RBx  x3 Mgx(DP)=179[N
Mg (0)  0 m]

Mg (c)  2971 0, 06  179[ Nm]

6. Wypadkowe momenty gnące Mg

Mg  Mg x 2  Mg y 2
- dla punktu A z lewej i prawej strony :
Mg ( A)  0
- dla punktu C z lewej i prawej strony : Mg(CL)=364[Nm]
Mg (CL )  128  340  364[ Nm]
2 2
Mg(CP)=509[Nm]
Mg (CP )  378  340  509[ Nm]
2 2

- dla punktu D z lewej i prawej strony :

Mg(DL)=371[Nm]
Mg ( DL )  3242  1792  371[ Nm]  Mg ( DP )

7. Momenty skręcające Ms

P1=6000[N]

R1=0,1m M1 – moment skręcający od siły P1

M1  P1  r1  6000  0,1  600[ Nm]
R2=0,12m M1=600[Nm]

P2=5000[N] M2 – moment skręcający od siły P2

M 2  P2  r2  5000  0,12  600[ Nm]
M2=600[Nm]

8. Momenty gnące zastępcze dla dominującego

zginania w charakterystycznych punktach wału :
 Mgz  Mg 2  0, 75Ms 2 Mgz(CL)=635[Nm
Mz ( A)  Mz ( B )  0 ]
Mz (CL )  3642  0, 75  6002  635[ Nm] Mgz(CP)=728[N
Mz (CP )  5092 0, 75  6002  728[ Nm] m]

Mz ( DL )  Mz ( DP )  3712  0, 75  6002  639[ Nm] Mgz(DL)=639[N

m]

Zestawienie wszystkich momentów:

9. Teoretyczna linia przekroju wału.

 Jako materiał przyjmuję stal C45 Zgo=252[MPa]
Z go  0, 42  Rr  252[ MPa]
Kg=63[MPa]
252
kg   63[ MPa]
4

Występuje przewaga naprężeo zginających więc :

 z   g 2  m s 2  kg

-dla punktu C :
32  Mz 32  782 103
d 3 3  49, 01[mm]
  kg 3,14  63 dc=49,01[mm]

- dla punktu D :
32  Mz 32  371103 dd=46,9[mm]
d 3 3  46,9[mm]
  kg 3,14  63

Przyjmuję d=50*mm+ dla obudwóch punktów

10.Kształtowanie wału

Przyjmuję jednakowe łożyska w podporach A i B

- Średnica wału na łożyskach musi byd >= od średnicy

teoretycznych, mied ostatnią liczbę wymiaru 0 lub 5.
Przyjmuję wstępnie d=40

- Średnica wału dla otworu piasty musi byd większa od

obliczeniowej
dC  49, 01
d D  46,9
Oraz większa od Da dB , by możliwe było osadzenie piast bez
uszkodzenia powierzchni pod łożyska
Przyjmuję dC  50 d D  50

11.Obliczenia wpustów

Ponieważ stosujemy wpust trzeba zwiększyd średnice wału w msc dc=dd=65[mm]

wpustu o 30% więc dC  65 d D  62,5
dC  d D  65[mm]
Przyjmuję
 Pod piaste w punktach C i D dobieram wpust Wg. PN-70/M-85005
A 20x12x56

Wpusty oblicza się na nacisk powierzchniowy :

P
p  pdop
l0  0,5  h  i
P-siła obwodowa
d-średnica czopa
lo-czynna długośd wpustu
h-wysokośd wpustu

Materiał wpustu stal E360 o Rm=690 pdop=130

2  Ms 2  600 Pc=18462[N]
PC    18462[ N ]
Ms=6000[Nm] d 0, 065
2  600
PD   19200[ N ] Pd=19200[N]
0, 0655
P
 pdop
l0  0,5  h  i
P  pdop  l0  0,5  h  i
Pdop=130[MPa 2 P 2 18462
lC    23, 7[mm]
] pdop  i  h 112 130
2 P 2 19200
lD    24, 6[mm]
pdop  i  h 112 130
L=56[mm]
Dobieram długośd wpustów 56*mm+ –(minimalna długośd z norm)
A 20x12x56

12.Dobór łożysk

Wstępnie dobieram łożyska toczne stożkowe jednożędowe PN-ISO

355:1997
D=90
Z tablic:
C=84[kN] D=90 B=23 C=84[kN] e=0,4 h=5000

a) Poprzeczne siły
FPA  5178[ N ]
FPA  RA  5178 FPB  6150[ N ]
FPB  RB  6150
P1w=2500[N]
b) Sumaryczna wzdłużna siła obciążająca wał :
Fw  P1w  2500[ N ]
 Dodatkowe siły wzdłużne :
S A  0,83  e  FPA  0,83  0, 4  5178  1720[ N ] S A  1720[ N ]
S B  0,83  0, 4  6150  2042[ N ] S B  2042[ N ]
Wielkośd sił wzdłużnych :
Fwa  4542[ N ]
Fwa  S B  Fw  2042  2500  4542[ N ]
Fwb  2042[ N ]
Fwb  S B  2042[ N ]

c) Dla podpór A i B wyznacza się stosunek Fwa/(V*Fpa)

V=1
V – współczynnik przypadku obciążenia, dla ruchomego wału
=1

Fwa 4236 Fwb 2042

  0,88  e   0,34  e
1  FPa 5178 1 FPb 6150
X  0,56 X 1
Y  1,5 Y 0

d) Obciążenie zastępcze dla łożyska podpory A i B

Fa  [ X V  Fpa  Y  Fwa ]  ft  f d
Fb  [ X V  Fpb  Y  Fwb ]  ft  f d
ft – współczynnik uwzględniający wpływ temperatury – 0,75
fd – współczynnik uwzględniający charakter obciążenia – 1 Fa  7285[ N ]
Fa  [0,56 1 5178  1,5  4542]  0, 75 1  7285[ N ] Fb  6919[ N ]
Fb  [11 6150  0  2042]  0, 75 1  6919

Ponieważ chcę mied jednakowe łożyska na podporach więc

dalsze obliczenia dokonuję dla Fa=7285*N+

e) Zastępcze obciążenie średnie

Fbsr  Fb  K[ N ] - nie ma zmiany obciążeo w czasie więc
Fbsr  Fb

f) Warunki przydatności łożyska :

Cobl>C Lhobl>Lh
p
 C   84000 
3.33
L=3436
L     3436 mln obrotów (trwałośc
 Fb   7285 
pracy łożyska )
P dla łożysk wałeczkowych wybosi 3.33
 106  L 106  891
Lhobl    11454[h] Lhobl  11454[h]
60n 60  5000

Nośnośd dynamiczna łożyska :

60  5000 11454 Cobl  84006[ N ]

Cobl  Fb  p 60n  Lh /106  7285  3.33  84006[ N ]
106

Cobl  C więc łożysko dobrane poprawnie

Literatura :
- PKM Projektowanie, L. Kurmaz
- Przykłady obliczeo z podstaw konstrukcji maszyn E. Mazanek

A. - Siemieniec, S. Wolny – Wytrzymałośd materiałów cz. I

AGH Kraków 1994