आयकर ऐन २०५८

(सं वत् २०80 साल असार मसान्तसम्म भएका सं शोधन ममलाइएको)
आयकर ऐन, २०५८
लालमोहर र प्रकाशन मममत

२०५८।१२।१९
सं शोधन गने ऐन प्रमाणीकरण र प्रकाशन मममत
१. केही नेपाल कानून सं शोधन गने ऐन, २०६३ २०६३।६।२८
२. गणतन्र सुदृढीकरण तथा केही नेपाल कानून
सं शोधन गने ऐन,२०६६ २०६६।१०।७
३. केही नेपाल ऐन सं शोधन गने ऐन, २०७२ २०७२।११।१३
४. आमथिक ऐन, २०७५ २०७५।३।३२
५. केही नेपाल ऐन सं शोधन गने ऐन, २०७५ २०७५।११।१९
६. आमथिक ऐन, २०७६ २०७६।३।३०
7. आमथिक ऐन, २०७7 २०७7।३।15
8. आमथिक ऐन, २०७8 २०७8।6।13
9. आमथिक ऐन, २०७9 २०७9।३।३1
10. आमथिक ऐन, २०80 २०80।३।३1
२०५८ सालको ऐन नं. २२
...................
आयकर सम्बन्धी कानूनलाई सं शोधन र एकीकरण गनि बनेको ऐन
ु को आमथिक ववकासको लामग राजस्व सङ्कलन गने प्रवियालाई

प्रस्तावनााः मुलक
प्रभावकारी बनाई राजस्व पररचालनलाई अमभवृवि गनि आयकर सम्बन्धी
कानूनलाई सं शोधन र एकीकरण गरी समयानुकूल बनाउन वाञ्छनीय भएकोले ,
श्री ५ महाराजामधराज ज्ञानेन्र वीर वविम शाहदे वको शासनकालको

पवहलो वर्िमा सं सदले यो ऐन बनाएको छ ।
 यो ऐन सं वत् २०६५ साल जेठ १५ गतेदेखि लागू भएको ।

 गणतन्र सुदृढीकरण तथा केही नेपाल कानून सं शोधन गने ऐन, २०६६ द्वारा खिवकएको ।
(1)
पररच्छे द – १
प्रारखम्भक
१. सं खिप्त नाम, ववस्तार र प्रारम्भाः (१) यस ऐनको नाम “आयकर ऐन,

२०५८” रहेकोछ ।
(२) यो ऐन नेपाल .......... भर लागू हुनेछ र नेपाल

.......... ु ै बसेको भए पमन बामसन्दा व्यखिलाई समेत
बावहर जहााँसक
लागू हुनेछ ।
(३) यो ऐन तुरुन्त प्रारम्भ हुनेछ ।
२. पररभार्ााः ववर्य वा प्रसङ्गले अको अथि नलागेमा यस ऐनमा,–
(क) “अमिम कर कट्टी गने व्यखि” भन्नाले रोजगारी, लगानी

प्रमतफल, सेवा शुल्क तथा ठे क्का वा करार समेतको भ ुिानी
गदाि पररच्छे द–१७ बमोखजम अमिम कर कट्टी गने कतिव्य
भएको व्यखि सम्िनु पछि ।
(ि) “अमधकृत” भन्नाले ववभागमा रहने दफा ७२ मा उल्लेि

भए बमोखजमका महामनदे शक, उपमहामनदे शक, प्रमुि कर
प्रशासक, मनदे शक, प्रमुि कर अमधकृत, कर अमधकृत तथा
अन्य अमधकृत सम्िनु पछि ।
(ग) “अखन्तम रुपमा कर कट्टी हुने भ ुिानी” भन्नाले दफा ९२

मा उल्लेि भए बमोखजम लाभांश, भाडा, लाभ, ब्याज तथा
ु ने भ ुिानी
गैरबामसन्दा व्यखिलाई गररएको कर कट्टी हुनप
सम्िनु पछि ।
(घ) “अवकाश कोर्” भन्नाले मनकायको वहतामधकारी प्राकृमतक

व्यखि वा मनजको आखश्रतलाई कोर्बाट अवकाश भ ुिानी
प्रदान गने प्रयोजनको लामग अवकाश योगदान रकम
(2)
स्वीकार गने र सो रकम लगानी गने उद्देश्यले मार

स्थापना भएको मनकाय सम्िनु पछि ।
(ङ) “अवकाश भ ुिानी” भन्नाले दे हायका व्यखिलाई ददइने

भ ुिानी सम्िनु पछिाः–
(१) प्राकृमतक व्यखिले अवकाश मलएको अवस्थामा

मनजलाई ददईने भ ुिानी, वा
(२) प्राकृमतक व्यखिको मृत्यु भएको अवस्थामा मनजको

आखश्रतलाई ददइने भ ुिानी ।
(च) “अवकाश योगदान रकम” भन्नाले अवकाश भ ुिानीको

व्यवस्था वा सोको भववष्यमा गररने व्यवस्थाको लामग
अवकाश कोर्मा गररएको भ ुिानी सम्िनु पछि ।
(छ) “असिम व्यखि” भन्नाले शारीररक वा मानमसक

अस्वस्थताको कारणले आफ्नो व्यवहार गनि सिम नभएको
व्यखि सम्िनु पछि ।
(ज) “आय” भन्नाले कुनै व्यखिले रोजगारी, व्यवसाय, लगानी वा

आकखस्मक लाभबाट प्राप्त गरे को आय सम्िनु पछि र सो
शब्दले यस ऐन बमोखजम गणना गररएको सो आयको कुल
रकमलाई समेत जनाउाँछ ।
(ज१) “आकखस्मक लाभ” भन्नाले खचठ्ठा, उपहार, पुरस्कार, बखससस,

खजतौरी वा अन्य कुनै पमन आकखस्मक रूपमा प्राप्त हुने
लाभ सम्िनु पछि ।
(ि) “आय वर्ि” भन्नाले कुनै सालको श्रावण एक गते दे खि

अको सालको आर्ाढ मसान्तसम्मको अवमध सम्िनु पछि ।
 आमथिक ऐन, २०७५ द्वारा संशोमधत ।

 आमथिक ऐन, २०७५ द्वारा थप ।
(3)
(ञ) “उपहार” भन्नाले कुनै प्रमतफल मबनाको भ ुिानी वा

प्रमतफल सवहतको भ ुिानी भएमा प्रमतफलको बजार
मूल्यभन्दा भूिानीको बजार मूल्य बढी भएमा बढी भएको
हदसम्मको भ ुिानी सम्िनु पछि ।
(ट) “ऋण दावयत्व” भन्नाले ऋण दाबी सरहको दावयत्व सम्िनु

पछि ।
(ठ) “ऋण दाबी” भन्नाले कुनै एक व्यखिले अको व्यखिबाट

भ ुिानी प्राप्त गने अमधकार सम्िनु पछि र सो शब्दले कुनै
एक व्यखिले अको व्यखिलाई ददएको रकम वफताि मलने
अमधकार, बैङ्क तथा ववत्तीय सं स्थाहरुमा जम्मा भएको
मनिेप, मलनुपने रकम, ऋणपर, ववमनमयपर, बण्ड, वावर्िक
वृखत्त अन्तगितको अमधकार, ववत्तीय पट्टा र वकस्ताबन्दी
मबिीबाट रकम प्राप्त गने अमधकार समेतलाई जनाउाँछ ।
(ड) “कम्पनी” भन्नाले प्रचमलत कम्पनी कानून बमोखजम सं स्थावपत

कम्पनी सम्िनु पछि र कर प्रयोजनको लामग दे हायका
सं स्थाहरु समेतलाई कम्पनी सरह व्यवहार गररनेछाः–
(१) प्रचमलत कानून बमोखजम स्थावपत सङ्गदठत सं स्था,
(२) कुनै असङ्गदठत सङ्घ, समममत, सं स्था वा समाज वा

दताि गररएका वा नगररएका एकलौटी फमि र
सािेदारी बाहे कको व्यखिहरुको समूह वा ट्रष्ट,
(३) बीस वा सोभन्दा बढी सािेदारहरु भई प्रचमलत

कानून बमोखजम दताि भए वा नभएको सािेदारी
फमि, अवकाश कोर्, सहकारी सं स्था, युमनट ट्रष्ट,
ु उद्यम,
सं यि
(४) ववदे शी कम्पनी,
(५) महामनदे शकले तोकेको अन्य कुनै ववदे शी सं स्था ।
(4)
(ढ) “कर” भन्नाले यस ऐन बमोखजम लाग्ने कर सम्िनु पछि र

ु ानीलाई समेत जनाउाँछाः–
सो शब्दले दे हाय बमोखजमका भि
(१) कर बसयौता रहे को व्यखिको सम्पखत्तका

सम्बन्धमा दाबी र मललाम मबिी बापत मबभागले
गरे का दफा १०४ को उपदफा (८) को िण्ड
(क) मा उखल्लखित िचिहरु,
(२) अमिम कर कट्टी गने व्यखि वा कर कट्टी हुने

व्यखिले दफा ९० बमोखजम बुिाउनुपने रकम वा
वकस्ताबन्दीमा दाखिला गने व्यखिले दफा ९४
बमोखजम बुिाउनुपने रकम वा अमिम कर दाखिला
गनुप
ि ने व्यखिले दफा ९५क. बमोखजम बुिाउनुपने
रकम वा दफा ९९, १०० र १०१ बमोखजम कर
मनधािरण भएअनुसार बुिाउनुपने रकम,
(३) दफा १०७ को उपदफा (२), दफा १०८ को

उपदफा (३) वा (४), दफा १०९ को उपदफा
(१) र दफा ११० को उपदफा (१) बमोखजम
तेस्रो पिको कर दावयत्वको सम्बन्धमा ववभागलाई
बुिाउनुपने रकम,
(४) शुल्क तथा ब्याज बापत बुिाउनुपने पररच्छे द–२२

बमोखजमको रकम, र
(५) ववभागले आदे श ददए बमोखजम दाखिला गनुप

ि ने
दफा १२९ बमोखजमको जररबाना रकम ।
(ण) “कर कट्टी हुने व्यखि” भन्नाले रोजगारी, लगानी प्रमतफल,

सेवा शुल्क तथा ठे क्का वा करार समेतको भ ुिानी गदाि
पररच्छे द–१७ बमोखजम कर कट्टी गरी भ ुिानी प्राप्त गने
वा भ ुिानी प्राप्त गने अमधकार भएको व्यखि सम्िनु पछि ।
 आमथिक ऐन, २०७५ द्वारा सं शोमधत ।
(5)
(त) “कर मनधािरण” भन्नाले यस ऐन बमोखजम गररने कर

मनधािरण सम्िनु पछि र सो शब्दले दफा १२२ बमोखजम
गररएको शुल्क तथा ब्याजको मनधािरण समेतलाई जनाउाँछ ।
तर यस शब्दले दफा १०१ बमोखजम सं शोमधत

कर मनधािरणले प्रमतस्थापन गरे को सामबकको कर
मनधािरणलाई जनाउने छै न ।
(त१) “कारोबार” भन्नाले कुनै आय वर्िको रोजगारी, व्यवसाय वा

लगानीको आय गणना गने प्रयोजनको लामग दफा ७, ८
वा ९ बमोखजम समावेश गररने जम्मा रकम बराबरको
कारोबार सम्िनु पछि ।
(थ) “गैरबामसन्दा व्यखि” भन्नाले बामसन्दा व्यखि बाहेकको

(द) “गैर व्यवसावयक करयोग्य सम्पखत्त” भन्नाले दे हायका

सम्पखत्त बाहेकका जग्गा, भवन तथा कुनै मनकायमा रहेको
वहत वा सुरिण सम्िनु पछिाः–
(१) व्यवसावयक सम्पखत्त, ह्रासयोग्य सम्पखत्त वा

व्यापाररक मौज्दात,
(२) कुनै प्राकृमतक व्यखिको मनम्न अवस्थाको मनजी

भवनाः–
(क) अववखच्छन्न दश वर्ि वा सोभन्दा बढी अवमध

स्वाममत्वमा रहेको, र
(ि) त्यस्तो व्यखिले अववखच्छन्न वा पटक पटक

गरी कुल दश वर्ि वा दश वर्िभन्दा बढी
बसोबास गरे को,

(6)
स्पष्टीकरणाः यस िण्डको प्रयोजनको लामग

“मनजी भवन” भन्नाले 
भवन, भवनले
ओगटे को जग्गा र सो भवनले ओगटे को
िेरफल बराबरको थप जग्गा वा एक
रोपनी जग्गामध्ये जुन घटी हुन्छ त्यसलाई
(३) कुनै वहतामधकारीको अवकाश कोर्मा रहे को वहत,
(४) कुनै प्राकृमतक व्यखिको दश लाि रुपैयााँभन्दा कम

मूल्यमा मनाःसगि गरे को जग्गा, घरजग्गा तथा मनजी
भवन वा
(५) तीन पुस्तामभर भएको िररद, मबिी बाहेक अन्य

वकमसमले हस्तान्तरण गरी मनाःसगि गरे को सम्पखत्त ।
(ध) “छु ट पाउने सं स्था” भन्नाले दे हायका मनकाय सम्िनु पछिाः–
(१) कर छु ट पाउने सं स्थाको रूपमा ववभागमा दताि

भएका दे हाय बमोखजमका मनकायाः–
(क) नाफा नकमाउने उद्देश्यले स्थापना भएका

साविजमनक प्रकृमतका सामाखजक, धाममिक,
शैखिक वा परोपकारी सं स्था,
(ि) सदस्यहरूले लाभ नमलने गरी सामाखजक वा

िेलकूद सम्बन्धी सुववधा प्रवद्र्धन गने
उद्देश्यले गठन भएका अव्यवसायी
(एमेच्योर) िेलकूद सं स्था,
(२) मनवािचन आयोगमा दताि भएको राजनीमतक दल,

आमथिक ऐन, २०७8 द्वारा सं शोमधत ।
(7)
तर छु ट पाउने सं स्थाको उद्देश्यअनुसार

कायि सम्पन्न हुाँदा वा कुनै व्यखिद्वारा त्यस्तो
सं स्थालाई प्रदान गररएका सम्पखत्त वा सेवा बापतको
कुनै भ ुिानी गदाि बाहेक त्यस्तो सं स्थाको सम्पखत्त
र त्यस्तो सं स्थाले प्राप्त गरे को रकमबाट कुनै
व्यखिलाई कुनै फाइदा पुर्याएको भए त्यस्तो
सं स्थालाई यस िण्ड बमोखजम कर छु ट हुने छै न ।
(न) “ट्रष्ट” भन्नाले ट्रष्टीले सम्पखत्त धारण गने प्रबन्ध सम्िनु पछि।
तर यस शब्दले सािेदारी, सङ्गदठत सं स्था वा िण्ड

(ड) को उपिण्ड (३) बमोखजम उखल्लखित सं स्थालाई
जनाउने छै न ।
(प) “ट्रष्टी” भन्नाले एसलै वा अन्य प्राकृमतक व्यखि, गुठी वा

अन्य सङ्गदठत सं स्थासाँग ममली सं यि
ु रुपमा सम्पखत्त
अमानतको रुपमा राख्ने प्राकृमतक व्यखि, गुठी वा अन्य
सङ्गदठत सं स्था सम्िनु पछि र सो शब्दले दे हायको व्यखि
समेतलाई जनाउाँछाः–
(१) मृतक व्यखिको जायजेथाको सञ्चालनकताि वा

प्रशासक,
(२) मलखसवडेटर, प्रापक वा ट्रष्टी,
(३) मनजी वा आमधकाररक है मसयतमा असिम व्यखिको

सम्पखत्तको सं रिक, मनदे शन, मनयन्रण वा
व्यवस्थापन गने कुनै व्यखि,
(४) मनजी प्रमतष्ठान वा यस्तै प्रमतष्ठान अन्तगित

सम्पखत्तको व्यवस्थापन गने कुनै व्यखि, र
(५) उपिण्ड (१), (२), (३) र (४) मा उखल्लखित

व्यखि सरहको जस्तै खस्थमतमा रहेको अन्य कुनै
व्यखि ।
(8)
(फ) “दीघिकालीन करार” भन्नाले करारको बहाली अवमध बाह्र

मवहनाभन्दा बढी भएको दफा २६ बमोखजमको करार
(ब) “नातेदार” भन्नाले प्राकृमतक व्यखिको पमत, पखि, छोरा, छोरी

ु , धमिपर
(धमिपर ु ी समेत), बाबु, आमा, बाजे, बज्यै, दाजु, भाइ,
भाउजू, बुहारी, दददी बवहनी, सासू ससुरा, साला, जेठान, साली,
जेठी सासू, काका, काकी, भमतजा, भमतजी, नामत र नामतनी
(भ) “मनकाय (इखन्टटी)” भन्नाले दे हायका सं स्था वा सङ्गठन

सम्िनु पछिाः–
(१) सािेदारी, ट्रष्ट वा कम्पनी,
(२) गाउाँपामलका, नगरपामलका वा खजल्ला समन्वय

समममत,
(३) नेपाल सरकार, प्रदे श सरकार वा स्थानीय तह,
(४) कुनै ववदे शी सरकार वा सो सरकार अन्र्तगतका

प्रान्तीय वा स्थानीय सरकार वा कुनै सखन्धद्वारा
स्थापना भएको साविजमनक अन्तरािविय सङ्गठन, वा
(५) आफू बामसन्दा भएको मुलक

ु मा अवखस्थत नरहे को
उपिण्ड (१), (२), (३) र (४) मा उल्लेि
भएको सं स्था वा सङ्गठनको स्थायी सं स्थापन ।
(म) “मनकायमा रहेको वहत” भन्नाले कुनै मनकायको आय वा

ाँ ी प्राप्त गने सांयोमगक (कखन्टन्जेन्ट) अमधकार समेतको
पूज
अमधकार सम्िनु पछि ।
(9)
(य) “मनसगि (मडस्पोजल)” भन्नाले दफा ४० मा उल्ले ि भए

बमोखजम कुनै सम्पखत्त वा दावयत्वको मबिी वा हस्तान्तरण
समेतको मनसगि सम्िनु पछि ।
(र) “मनवहत स्वाममत्व” भन्नाले दे हायको स्वाममत्व सम्िनु पछिाः–
(१) कुनै मनकायको सम्बन्धमा कुनै प्राकृमतक व्यखि वा

प्राकृमतक व्यखिको वहत नरहेको मनकायले सो
मनकायमा प्रत्यि वा अप्रत्यि रुपमा एक वा बढी
मध्यस्थ मनकायहरुद्वारा रािेको वहतका आधारमा
मसखजित स्वाममत्व, वा
(२) कुनै मनकायको स्वाममत्व रहेको सम्पखत्तको

सम्बन्धमा सो मनकायमा मनवहत स्वाममत्व रहे का
व्यखिहरुको स्वाममत्वको समानुपातको आधारमा
मनधािरण भएको सम्पखत्तको स्वाममत्व ।
(ल) “पट्टा” भन्नाले कुनै व्यखिले अको व्यखिको नगदी सम्पखत्त

बाहेकको सम्पखत्त प्रयोग गने अस्थायी अमधकार सम्िनु
पछि र सो शब्दले इजाजतपर, भाडा सम्िौता, छनौट,
रोयल्टी सम्िौता वा बहालवालाको हक समेतलाई
जनाउाँछ ।
(व) “प्राकृमतक व्यखि” भन्नाले प्राकृमतक व्यखि ववशेर् सम्िनु

पछि र यस ऐनको प्रयोजनको लामग सो शब्दले दताि भई
वा नभई प्राकृमतक व्यखिको स्वाममत्वमा रहे को एकलौटी
फमि तथा एउटै प्राकृमतक व्यखिको रुपमा मामनने गरी
दफा ५० बमोखजम छनौट भएको दम्पती समेतलाई
(श) “प्राकृमतक स्रोत बापतको भि

ु ानी” भन्नाले दे हायको कुनै
भ ुिानीको रकम सम्िनु पछिाः–
(10)
(१) जममनबाट पानी, िमनज पदाथि वा अन्य जीववत वा

मनर्जीव स्रोत मनकाल्ने अमधकार प्राप्त गरे बापतको
भ ुिानी, वा
(२) जममनबाट समि वा आंखशक रूपमा मनकामलएको

प्राकृमतक स्रोत र िमनज पदाथिको जीववत वा
मनजीव स्रोतको पररमाण वा मूल्यका आधारबाट
गणना गररएको रकम ।
(र्) “बजार मूल्य” भन्नाले कुनै सम्पखत्त वा सेवाका सम्बन्धमा

असम्बखन्धत व्यखिहरु बीच सामान्य बजार व्यवहारको
मसलमसलामा सेवा वा सम्पखत्तको सामान्य कारोबार मूल्य
 (स) “भाडा” भन्नाले घर बहाल समेतका मूति सम्पखत्तको बहाल

तथा पट्टा अन्तगित गररएका वप्रममयम लगायतका सबै
भ ुिानी सम्िनुपछि ।
तर यस शब्दले प्राकृमतक श्रोत वापत भएको

भ ुिानी वा एकलौटी फमि बाहेकको प्राकृमतक व्यखिले
घर बहाल वापत प्राप्त गरे को रकमलाई जनाउने छै न ।
(ह) “भ ुिानी” भन्नाले दे हायको काम कारबाही सम्िनु पछिाः–
(१) कुनै एक व्यखिको रकम वा सम्पखत्त अको

व्यखिको नाउाँमा र कुनै अको व्यखिको दावयत्व
सो व्यखिको नाउाँमा हस्तान्तरण भएमा,
(२) कुनै एक व्यखिबाट मसखजित सम्पखत्त सो सम्पखत्तको

मसजिनापमछ अको व्यखिको स्वाममत्वमा भएमा वा
कुनै एक व्यखिको दावयत्वको भार अको व्यखिले
वहन गरे मा,
(11)
(३) एक व्यखिले अको व्यखिलाई सेवा प्रदान गरे मा,
(४) कुनै एक व्यखिको स्वाममत्वमा रहेको सम्पखत्त

अको व्यखिले प्रयोग गरे मा वा प्रयोगको लामग
उपलब्ध भएमा ।
(ि) “मुनाफाको ववतरण” भन्नाले मुनाफाको पूाँजीकरण समेत

दफा ५३ बमोखजम भएको कुनै मनकायको मुनाफाको
ववतरण सम्िनु पछि ।
(र) “यूमनट ट्रष्ट” भन्नाले कम्तीमा बीसजना व्यखिहरुको

लाभको लामग ट्रष्टीले सम्पखत्त धारण गने व्यवस्था भई
आय वा ाँ ीमा
पूज सहभागी हुन पाउने व्यखिहरुको
अमधकारलाई धारण गरे को इकाईहरुको सङ्ख्याद्वारा
मनधािररत आधारमा ववभाजन हुने व्यवस्था गररएको ट्रष्ट
(ज्ञ) “रोजगारी” भन्नाले कुनै पमन वकमसमको ववगत, वतिमान वा

भावी रोजगारी सम्िनु पछि ।
(कक) “रोयल्टी” भन्नाले अमूति सम्पखत्तको पट्टा अन्तगित गररएको

कुनै भ ुिानी सम्िनु पछि र सो शब्दले दे हायका उद्देश्यका
लामग गररने कुनै भ ुिानी समेतलाई जनाउाँछाः–
(१) प्रमतमलवप अमधकार, पेटेन्ट, मडजाइन, मोडेल, योजना,

गोप्य सूर वा प्रविया वा ट्रेडमाकिको प्रयोग वा
प्रयोग गने अमधकार राख्ने,
(२) प्रववमधको ज्ञान प्रदान गने ,
(३) चलखचरजन्य वफल्म, मभमडयो टे प, ध्वनी रे कमडिङ वा

कुनै अन्य यस्तै माध्यमको प्रयोग वा प्रयोग गने
(12)
अमधकार र औद्योमगक, व्यापाररक वा वैज्ञामनक

अनुभव प्रयोग गने वा प्रदान गने,
(४) उपिण्ड (१), (२) वा (३) बमोखजमका कुरामा

सहायक हुने वकमसमले कुनै सहयोग प्रदान गने, वा
(५) उपिण्ड (१), (२), (३) वा (४) बमोखजमका

कुराका सम्बन्धमा पूणि वा आंखशक बन्दे ज मान्ने ।
तर यस शब्दले प्राकृमतक स्रोत बापतको

भ ुिानीलाई जनाउने छै न ।
(कि) “लगानी” भन्नाले दे हाय बमोखजम बाहेक एक वा एकभन्दा

बढी सम्पखत्त धारण गने वा त्यस्तो सम्पखत्त लगानी गने
कायि सम्िनुपछिाः–
(१) सम्पखत्तमा स्वाममत्व राख्ने व्यखिबाट मनजी प्रयोगमा

ल्याइएको सम्पखत्त राख्ने कायि,
(२) रोजगारी वा व्यवसाय ।
तर गैर व्यावसावयक करयोग्य सम्पखत्त राख्ने

कायि लगानी मामननेछ ।
(कग) “लगानी बीमा” भन्नाले दे हायका कुनै बीमा सम्िनु पछिाः–
(१) बीममत व्यखि वा बीममत व्यखिको सम्बि व्यखिको

मृत्यु सम्बन्धी घटनाका हकमा गररएको बीमा,
(२) बीममत व्यखि वा मनजको सम्बि व्यखिको

व्यखिगत चोटपटक वा कुनै िास तवरमा असिम
हुने घटना सम्बन्धी बीमा,
तर बीमाको बीमा सम्िौता कम्तीमा पााँच

वर्िसम्म बहाल रहने वा बहालीको समय सीमा
(13)
नभएको र करारमा उखल्लखित ववशेर्

पररखस्थमतहरुमा बाहेक पााँच वर्िको अवमध भ ुिान
हुन ु अगावै बीमकबाट अन्त्य गनि नसवकने गरी
गररएको हुन ु पनेछ ।
(३) कुनै रकम वा श्रृङ्खलाबद्ध रकमहरु भववष्यमा

बीममतलाई भ ुिानी हुने गरी गररएको बीमा,
(४) उपिण्ड (१), (२), वा (३) अन्र्तगतका बीमाको

पुनबीमा, र
(५) उपिण्ड (४) मा उखल्लखित पुनबीमाको पुनबीमा ।
(कघ) “लाभांश” भन्नाले मनकायबाट हुने ववतरण सम्िनु पछि ।
(कङ) “बामसन्दा व्यखि” भन्नाले कुनै आय वर्िका सम्बन्धमा

दे हायका व्यखि सम्िनु पछिाः–
(१) प्राकृमतक व्यखिको सम्बन्धमा,
(क) सामान्य बसोबासको स्थान नेपालमा रहेको,
(ि) ........ अववखच्छन्न ३६५ ददनको अवमधमा

१८३ ददन वा सोभन्दा बढी नेपालमा
रहेको, वा
(ग) नेपाल सरकारबाट आय वर्िको कुनै

समयमा ववदे शमा िटाइएको ।
(२) सािेदारी फमि,
(३) ट्रष्टको सम्बन्धमा त्यस्तो ट्रष्ट जुन,–
(क) नेपालमा स्थापना भएको,
 आमथिक ऐन, २०७५ द्वारा खिवकएको ।
(14)
(ि) ट्रष्टको ट्रष्टी आय वर्िमा बामसन्दा व्यखि

भएको, वा,
(ग) ट्रष्टलाई आय वर्िमा बामसन्दा व्यखि वा

मनज सं लग्न भएको व्यखिहरुको समूहले
प्रत्यि वा एक वा बढी मध्यस्थ मनकाय
(इन्टरपोज्ड इखन्टटी) हरुको माध्यमद्वारा
मनयन्रण गरे को ।
(४) कम्पनीको सम्बन्धमा त्यस्तो कम्पनी जुन,–
(क) नेपालको कानून अन्तगित सं स्थावपत भएको,

वा,
(ि) कुनै आय बर्िमा नेपालमा सो कम्पनीको

व्यवस्थापन प्रभावकारी रहे को ।
(४क) नेपाल सरकार वा प्रदे श सरकार,
 (५) गाउाँपामलका, नगरपामलका वा खजल्ला समन्वय

समममत,
(६) कुनै ववदे शी सरकार वा सो सरकार अन्तगितका

प्रान्तीय वा स्थानीय सरकारको त्यस्तो मनकायको
सम्बन्धमा जुन,–
(क) नेपालको कानून अन्तगित स्थावपत भएको, वा
(ि) कुनै आय वर्िमा नेपालमा त्यस्तो मनकायको

व्यवस्थापन प्रभावकारी रहे को ।
(७) कुनै सखन्ध सम्िौता अन्तगित स्थावपत सं स्था

वा मनकाय, र
(15)
(८) गैरबामसन्दा व्यखिको नेपालमा रहेको

ववदे शी स्थायी सं स्थापन ।
(कच) “व्यखि” भन्नाले प्राकृमतक व्यखि वा मनकाय सम्िनु पछि ।
(कछ) “व्यवस्थापक” भन्नाले कुनै मनकायको व्यवस्थापकीय

मनणियहरु गने काममा सं लग्न हुने व्यखि सम्िनु पछि र
सो शब्दले कुनै ट्रष्टको ट्रष्टी र ववदे शी स्थायी सं स्थापनमा
स्वाममत्व भएको व्यखि समेतलाई जनाउाँछ ।
(कज) “व्यवसाय” भन्नाले कुनै पमन प्रकारको उद्योग, व्यापार, पेशा

वा यस्तै अन्य प्रकृमतका व्यावसावयक कारोबार सम्िनु
पछि र सो शब्दले त्यस्तै प्रकारका ववगत, वतिमान वा भावी
व्यवसायहरुलाई समेत जनाउाँछ ।
तर यस शब्दले रोजगारीलाई जनाउने छै न ।
(कि) “ब्याज” भन्नाले दे हायका भ ुिानी वा लाभ सम्िनु पछिाः–
(१) सााँवा बाहेक ऋण दावयत्व अन्तगितको भ ुिानी,
(२) छु ट, ऋण दावयत्व अन्तगितको छु ट, वप्रममयम,

अदलबदल भ ुिानी वा त्यस्तै भ ुिानीको
माध्यमबाट प्राप्त गररएको लाभ,र
(३) वावर्िक वृखत्त वा वकस्ताबन्दी मबिी अन्तगित

सम्पखत्त प्राप्त गने व्यखिबाट वा ववत्तीय पट्टा
अन्तगित कुनै सम्पखत्तको प्रयोग बापत कुनै
व्यखिलाई गररने भ ुिानीमध्ये ब्याजको रुपमा
मलइने दफा ३२ बमोखजमका रकमहरु ।
(कञ) “व्यापाररक मौज्दात” भन्नाले कुनै व्यखिको स्वाममत्वमा

रहेको मनजद्वारा सञ्चामलत मनयममत व्यवसायको िममा
(16)
मबिी ......... गररने सम्पखत्त, कायि प्रगमतमा रहे को

सम्पखत्त र सम्पखत्तमा समाववष्ट हुने सामिीहरुको मौज्दात
तर यस शब्दले ववदे शी मुरामा रहेको सम्पखत्तलाई

जनाउने छै न ।
(कट) “व्यावसावयक सम्पखत्त” भन्नाले कुनै व्यवसायमा प्रयोग

गररएको कुनै सम्पखत्त सम्िनु पछि ।
तर यस शब्दले व्यापाररक मौज्दात वा व्यवसायको

ह्रासयोग्य सम्पखत्तलाई जनाउने छै न ।
(कठ) “ववतरण” भन्नाले दफा ५३ मा उल्लेि भए बमोखजम कुनै

मनकायबाट हुने ववतरण सम्िनु पछि ।
(कठ१) “ववद्युतीय माध्यम” भन्नाले कम्प्यूटर, फयासस, इमेल,

इन्टरनेट, ववद्युतीय सयास मेखशन, वफस्कल वप्रन्टर सम्िनु
पछि र सो शब्दले ववभागले तोकेका अन्य स्वीकृत
माध्यमलाई समेत जनाउाँछ ।
(कड) “ववदे श पठाएको आय” भन्नाले गैरबामसन्दा व्यखिको

नेपालखस्थत दफा ६८ बमोखजमको ववदे शी स्थायी
सं स्थापनले ववदे श पठाउनुपने आय बैङ्क माफित ववदे श
पठाएको वा अन्य कुनै पमन तररकाले भ ुिानी गरे को
रकम सम्िनु पछि ।
(कढ) “ववदे शी आयकर” भन्नाले कुनै ववदे शी मुलक

ु ले लगाएको
दफा ६९ को उपदफा (८) मा उखल्लखित ववदे शी
आयकर सम्िनु पछि र सो शब्दले कुनै ववदे शी मुलक
ु ले
लगाएको अखन्तम रुपमा कट्टी हुने कर समेतलाई जनाउाँछ ।

(17)
(कण) “ववदे शी स्थायी सं स्थापन” भन्नाले िण्ड (भ) को उपिण्ड

(५) बमोखजमको मनकाय सम्िनु पछि ।
(कत) “ववभाग” भन्नाले आन्तररक राजस्व ववभाग सम्िनु पछि ।
(कथ) “वैदेखशक मुरामा रहे को सम्पखत्त” भन्नाले नेपाली रुपैयााँ

बाहेक अन्य ववदे शी मुरामा रहे को सम्पखत्त सम्िनु पछि ।
(कद) “स्थायी सं स्थापन” भन्नाले कुनै व्यखिले पूणि वा आंखशक

रुपमा व्यवसाय सञ्चालन गने स्थान सम्िनु पछि र सो
शब्दले दे हायका स्थान समेतलाई जनाउाँछाः–
(१) व्यवसाय सञ्चालन गने सामान्य िममा स्वतन्र

है मसयतले कायि गने साधारण एजेण्ट बाहेक कुनै
एजेण्ट माफित कुनै व्यखिले पूणि वा आंखशक रुपमा
व्यवसाय गने स्थान,
(२) कुनै व्यखिको मु्य उपकरण वा मु्य मेखशनरी

रहेको वा प्रयोग गरे को वा जडान गरे को स्थान,
(३) कुनै बाह्र मवहनाको अवमधमा एकै पटक वा पटक

पटक गरी नब्बे ददनभन्दा बढी कुनै व्यखिले
कमिचारी माफित वा अन्य प्रकारले प्राववमधक,
व्यावसावयक वा परामशि सेवा प्रदान गरे को कुनै
दे शको एक वा एकभन्दा बढी स्थान, वा
(४) कुनै व्यखिले नब्बे ददन वा सोभन्दा बढी

समयसम्म मनमािण गने , जडान गने वा स्थापना गने
आयोजनामा सं लग्न रहेको स्थान तथा सो
आयोजनाको सुपररवेिण सम्बन्धी वियाकलापहरु
सञ्चालन गरे को स्थान ।
(18)
(कध) “सम्पखत्त” भन्नाले कुनै पमन वकमसमको मूति वा अमूति

सम्पखत्त सम्िनु पछि र सो शब्दले मुरा, ्यामत, प्रववमध
ज्ञान, जायजेथा, कुनै व्यखिको ववदे शी शािामा रहे को
स्वाममत्व वा वहत, आम्दानी गने वा भववष्यमा आम्दानी
प्राप्त गने अमधकार र कुनै त्यस्तो सम्पखत्तको कुनै भाग
समेतलाई जनाउाँछ ।
(कन) “सम्बद्ध व्यखि” भन्नाले एक अको व्यखिको मनसाय

अनुसार काम गने एक वा एकभन्दा बढी व्यखि वा
त्यस्ता व्यखिहरुको समूह सम्िनु पछि र सो शब्दले
दे हायका व्यखिहरु समेतलाई जनाउाँछाः–
(१) प्राकृमतक व्यखि र सो व्यखिको नातेदार वा कुनै

व्यखि वा सो व्यखिको सािेदार,
(२) ववदे शी स्थायी सं स्थापन र सो सं स्थापनमा स्वाममत्व

भएको व्यखि, र
(३) कुनै मनकाय आफै वा आफूसाँग सम्बखन्धत अन्य

व्यखि वा सहयोगी मनकाय वा त्यस्ता सहयोगी
मनकायसाँग सम्बखन्धत अन्य कुनै व्यखि वा
मनकायसाँग ममलेर कुनै मनकायको आय, पूज
ाँ ी वा
मतामधकारको पचास प्रमतशत वा सोभन्दा बढी
वहस्सा मनयन्रण गने वा सोबाट फाइदा प्राप्त गने
मनकाय ।
तर दे हायका व्यखि सम्बद्ध व्यखि हुने छै नाः–
(१) कमिचारी,
(२) ववभागले सम्बद्ध व्यखि होइन भनी तोकेको

व्यखि ।
(19)
(कन१) “समायोखजत करयोग्य आय” भन्नाले कुनै व्यखिको कुनै

आय वर्िको कर योग्य आयको गणना गदाि दफा १२,

12क.,12ि., र 12ग. बमोखजम कुनै रकम नघटाई
तथा दफा १४ को उपदफा (२), दफा १७ वा १८
बमोखजम कट्टी नगरी गणना गररएको करयोग्य आय
(कप) “सािेदारी” भन्नाले बीसजनाभन्दा कम सािेदार भई

प्रचमलत कानून बमोखजम दताि भए वा नभएको फमि सम्िनु
पछि ।
तर यस शब्दले दताि भएको वा नभएको एकलौटी

ु उद्यमलाई जनाउने छै न ।
फमि वा सं यि
(कफ) “सामान्य बीमा” भन्नाले लगानी बीमा बाहेकका बीमा

(कब) “सामान्य ब्याज दर” भन्नाले वावर्िक पन्र प्रमतशतको

ब्याजको दर सम्िनु पछि ।
(कभ) “स्वीकृत अवकाश कोर्” भन्नाले दफा ६३ को उपदफा

(१) बमोखजम मबभागबाट स्वीकृमत प्राप्त गरे को अवकाश
कोर् सम्िनु पछि ।
(कम) “सेवा शुल्क” भन्नाले कुनै व्यखिले उपलब्ध गराएको सेवा

बापत मनजलाई बजार मूल्य अनुसार भ ुिानी गररएको कुनै
शुल्क सम्िनु पछि र सो शब्दले 
......... बैठक भत्ता,
व्यवस्थापन शुल्क वा प्राववमधक सेवा शुल्कलाई समेत


आमथिक ऐन, २०80 द्वारा थप ।

आमथिक ऐन, २०७8 द्वारा खिवकएको ।
(20)
(कय) “शेयरवाला” भन्नाले कुनै कम्पनीको वहतामधकारी व्यखि

(कर) “ह्रासयोग्य सम्पखत्त” भन्नाले कुनै व्यवसाय वा लगानीमा

आय आजिनको लामग प्रयोग गररएका टु टफुट, पुरानो हुाँदै
गएको वा समय व्यमतत् हुाँदै गएको कारणबाट मूल्यमा
ह्रास हुने सम्पखत्त सम्िनु पछि ।
तर यस शब्दले व्यापाररक मौज्दातलाई जनाउने छै न ।
(कल) “वहतामधकारी” भन्नाले कुनै मनकायमा िण्ड (म)

बमोखजमको वहत भएको व्यखि सम्िनु पछि ।
(कव) “तोवकएको” वा “तोवकए बमोखजम” भन्नाले यस ऐन अन्तगित

बनेको मनयमहरुमा तोवकएको वा तोवकए बमोखजम सम्िनु
पछि ।
पररच्छे द–२
करको आधार
३. कर लगाउनेाः दे हायका प्रत्येक व्यखिलाई प्रत्येक आय वर्िमा यस ऐन

बमोखजम कर लगाई असुल उपर गररनेछाः–
(क) कुनै आय वर्िमा कर योग्य आय भएको व्यखि,
(ि) दफा ६८ को उपदफा (३) र (४) बमोखजम कुनै आय

वर्िको आय ववदे शमा पठाउने गैरबामसन्दा व्यखिको
नेपालमा अवखस्थत ववदे शी स्थायी सं स्थापन, र
(ग) कुनै आय वर्िमा अखन्तम रुपमा कर कट्टी भई भ ुिानी

प्राप्त गने व्यखि ।
३क. .............

 गणतन्र सुदृढीकरण तथा केही नेपाल कानून सं शोधन गने ऐन, २०६६ द्वारा िारे ज ।
(21)
४. करको गणना र करको दराः (१) कुनै आय वर्िका लामग दफा ३ मा

उखल्लखित कुनै व्यखिले दाखिला गनुप
ि ने करको रकम सो दफाको िण्ड
(क), (ि) र (ग) मा उखल्लखित कुनै एक वा एकभन्दा बढी व्यखिको
है मसयतले सो व्यखिले दाखिला गनुप
ि ने करको जम्मा रकम बराबर हुनेछ ।
(२) दफा ३ को िण्ड (क) बमोखजमको कुनै व्यखिले दाखिला

गनुप
ि ने करको गणना गदाि सो आय वर्िका लामग सो व्यखिको करयोग्य
आयमा अनुसूची–१ मा उखल्लखित सम्बखन्धत दरहरु लगाई गणना गनुि
पनेछ । यसरी करको गणना गदाि दफा ५१ वा ७१ वा दुवै दफा
बमोखजम सो व्यखिले दाबी गरे को कुनै कर ममलान गनि पाउने रकम
कटाई गणना गनुि पनेछ ।
(३) उपदफा (२) मा जुनसुकै कुरा लेखिएको भए तापमन

दे हायका सबै अवस्थाहरु पूरा गरे का दफा ३ को िण्ड (क) बमोखजमको
बामसन्दा प्राकृमतक व्यखिले दाखिला गनुप
ि ने कर त्यस्ता बामसन्दा
प्राकृमतक व्यखिलाई सो आय वर्िमा रोजगारदाताबाट ददइएका
भ ुिानीबाट दफा ८७ बमोखजम कट्टी भएको कर रकमको जम्मा रकम
बराबर हुनेछाः–
(क) सो आय वर्िको आयमा नेपालमा स्रोत भएको कुनै

रोजगारीको आय मार समावेश भएको,
(ि) सो आय वर्िमा सबै रोजगारदाता बामसन्दा व्यखि

भएको र एक पटकमा एउटा मार रोजगारदाता
भएको, र
 (ग) रोजगारदाताले भ ुिानी गरे को और्धी उपचार िचि

बापतको कर ममलान र रोजगारदाताले नै भ ुिानी
गररददएको अवकाश योगदान मार घटाउन दाबी

(22)
गरे को तथा दफा १२ बमोखजम चन्दा बापत िचि

घटाउन दाबी नगरे को ।
(४) उपदफा (२) मा जुनसुकै कुरा लेखिएको भए तापमन

दे हायका सबै अवस्थाहरु पूरा गरे का दफा ३ को िण्ड (क) बमोखजमको
बामसन्दा प्राकृमतक व्यखिले कुनै आय वर्िमा दाखिला गनुप
ि ने कर
अनुसूची–१ को दफा १ को उपदफा (७) मा उखल्लखित रकम बराबर
हुनेछाः–
(क) सो आय वर्िमा सो व्यखिको नेपालमा स्रोत भएको

व्यवसायबाट प्राप्त आय मार भएको,
(क१) और्धी उपचार िचि बापत दफा ५१ बमोखजम तथा

अमिम करकट्टी बापत दफा ९३ बमोखजम कर ममलान
गनि दाबी नगरे को,

(ि) व्यवसायबाट प्राप्त करयोग्य आय तीन लाि रूपैयााँसम्म
र व्यवसायको कारोबार तीस लाि रूपैयााँभन्दा बढी
नभएको,
(ग) ...............
(घ) .............
(४क) उपदफा (२) मा जुनसुकै कुरा लेखिएको भए तापमन

दे हायका अवस्था पूरा गरे का दफा ३ को िण्ड (क) बमोखजमको
वामसन्दा प्राकृमतक व्यखिले कुनै आय वर्िमा कारोबारको आधारमा
ि ने कर अनुसूची–१ को दफा १ को उपदफा (१७) मा
दाखिला गनुप
तोवकएको दरअनुसार गणना गररएको रकम बराबर हुनेछाः–



आमथिक ऐन, २०७8 द्वारा खिवकएको।
(23)
(क) सो आय वर्िमा सो व्यखिको नेपालमा श्रोत भएको

व्यवसायबाट प्राप्त आयमार भएको,

(ि) व्यवसायबाट प्राप्त करयोग्य आय दश लाि रुपैयााँसम्म
र व्यवसायको कारोबार तीस लाि रुपैयााँभन्दा बढी

एक करोड रुपैयााँसम्म भएको,
(ग) .................
(घ) खचवकत्सक, इखिमनयर, लेिा परीिक, कानून व्यवसायी,

िेलाडी, कलाकार, परामशिदाता लगायतका प्राकृमतक
व्यखिले प्रदान गने परामशि तथा ववशेर्ज्ञ सेवा
बापतको आय नभएको ।
(५) दफा ३ को िण्ड (ि) बमोखजमको ववदे शी स्थायी

सं स्थापनले दाखिला गनुप
ि ने करको गणना गदाि त्यस्तो सं स्थापनले सो
आय वर्िमा ववदे श पठाएको आयमा अनुसूची–१ को दफा २ को उपदफा
(६) मा उखल्लखित दर लगाई गणना गनुि पनेछ ।
(६) दफा ३ को िण्ड (ग) बमोखजमको व्यखिले दाखिला गनुप

ि ने
कर सो व्यखिले सो आय वर्िमा प्राप्त गरे को अखन्तम रुपमा कर कट्टी
हुने प्रत्येक भ ुिानीको रकममा दफा ८७, ८८, ८८क. र ८९ मा
उखल्लखित दर लगाई गणना गररएको जम्मा रकम बराबर हुनेछ ।
५. करयोग्य आय र आयका शीर्िकहरुको वगीकरणाः कुनै व्यखिको कुनै

आय वर्िको करयोग्य आय सो वर्िमा दे हायका प्रत्येक आयका
शीर्िकहरुको मनधािरणयोग्य आयको कुल जम्मा रकमबाट 
दफा १२,
१२क., १२ि., 12ग.,६३ वा यी सबै बमोखजम कुनै दाबी गरे को रकम
भए सो रकम घटाई गणना गररएको रकम बराबर हुनेछाः–

आमथिक ऐन, २०80 द्वारा सं शोमधत ।


(24)
(क) व्यवसाय,
(ि) रोजगारी, .......
(ग) लगानी, र
(घ) आकखस्मक लाभ ।
६. मनधािरण योग्य आयाः यस ऐनको अधीनमा रही कुनै व्यखिको कुनै आय
वर्िमा कुनै रोजगारी, व्यवसाय, लगानी वा आकखस्मक लाभबाट भएको
दे हायका आयलाई मनधािरण योग्य आय मामननेछाः–
(क) ु ै भएपमन त्यस्तो

बामसन्दा व्यखिको आयको स्रोत जहााँसक
व्यखिको रोजगारी, व्यवसाय, लगानी वा आकखस्मक
लाभबाट भएको आय, र
(ि) गैर–बामसन्दा व्यखिको आयको स्रोत नेपालमा भएको

रोजगारी, व्यवसाय, लगानी वा आकखस्मक लाभबाट भएको
आय ।
तर मनधािरणयोग्य आयमा दफा ११ वा ६४ वा दुबै

दफा बमोखजम कर छु ट ददइएको कुनै पमन आय समावेश
हुने छै न ।
पररच्छे द–३
आयको गणना
७. व्यवसायबाट भएको आयको गणनााः (१) कुनै व्यखिको कुनै आय वर्िमा

कुनै व्यवसाय सञ्चालनबाट भएको मुनाफा र लाभहरु सो व्यखिको सो
व्यवसायको सो वर्िको आय हुनेछ ।

(25)
(२) कुनै व्यखिको कुनै आय वर्िमा व्यवसाय सञ्चालनबाट

भएको मुनाफा र लाभको गणना गदाि सो व्यखिले सो वर्िमभर प्राप्त
गरे को दे हायका रकमहरु समावेश गरी गणना गनुि पनेछाः–
(क) सेवा शुल्क,
(ि) व्यापाररक मौज्दातको मनसगिबाट प्राप्त रकम,
(ग) पररच्छे द–८ बमोखजम गणना गररएको कुनै व्यखिको

व्यावसावयक सम्पखत्त वा व्यावसावयक दावयत्वको
मनसगिबाट प्राप्त िुद लाभ,
(घ) व्यवसायको ह्रासयोग्य सम्पखत्तको मनसगिबाट अनुसूची–

२ को दफा ४ को उपदफा (२) को िण्ड (क)
बमोखजम प्राप्त गरे को मामनने रकम,
(ङ) व्यवसायका सम्बन्धमा कुनै व्यखिबाट प्राप्त गरे को

उपहार,
(च) व्यवसाय सञ्चालनको सम्बन्धमा कुनै प्रमतबन्ध स्वीकार

गरे बापत प्राप्त गरे को रकम,
(छ) कुनै व्यखिले प्राप्त गरे को रकम लगानीबाट हुने

आयमा समावेश हुने प्रकृमतको भए तापमन त्यस्तो
व्यखिले आफ्नो व्यवसायसाँग प्रत्यि रुपमा सम्बखन्धत
भई प्राप्त गरे को रकम, र
(ज) पररच्छे द–६ वा ७ वा दफा ५६ वा ६० बमोखजम

समावेश गररनुपने अन्य रकमहरु ।
(३) उपदफा (२) मा जुनसुकै कुरा लेखिएको भए तापमन दफा

१०, ५४ र ६९ बमोखजम छु ट पाउने रकम र अखन्तम रुपमा कर कट्टी
हुने भ ुिानीहरु व्यवसाय सञ्चालनबाट भएको मुनाफा र लाभको गणना
गदाि समावेश गनुप
ि ने छै न ।
(26)
८. रोजगारीबाट भएको आयको गणनााः (१) कुनै प्राकृमतक व्यखिले कुनै

आय वर्िमा रोजगारीबाट प्राप्त गरे को पाररश्रममक सो वर्िमा सो व्यखिको
रोजगारीको आय मानी गणना गनुि पनेछ ।
(२) रोजगारदाताबाट कुनै आय वर्िमा प्राकृमतक व्यखिलाई

ददइएका दे हायका भ ुिानीहरु त्यस्तो प्राकृमतक व्यखिको सो आय वर्िको
रोजगारीबाट प्राप्त पाररश्रममक गणना गदाि समावेश गनुि पनेछाः–
(क) ज्याला, तलब, मबदा बापतको रकम, अमतररि समय

काम गरे बापतको रकम, शुल्क, कममशन, पुरस्कार,
उपहार, बोनस र अन्य सुववधाहरु बापतको भ ुिानी,
(ि) महाँगी भत्ता, जीवन मनवािह िचि, भाडा, मनोरिन वा

यातायात भत्ता बापतको रकम लगायत कुनै पमन
व्यखिगत भत्ताका भ ुिानी,
(ग) मनज वा मनजको सम्बद्ध व्यखिले व्यखिगत प्रयोजनको

लामग गरे को िचिको फछयौट वा सोधभनाि बापत प्राप्त
गररएको भ ुिानी,
(घ) रोजगारीका कुनै शतिमा सहममत जनाए बापत गररएका

भ ुिानी,
(ङ) रोजगारीको अन्त्य, नोससानी वा अमनवायि अवकाश

बापत गररएका भ ुिानी,
(च) अवकाश भ ुिानी र रोजगारदाताले सो कमिचारीको

लामग अवकाश कोर्मा जम्मा गरे को रकम समेतका
अवकाश योगदान,
(छ) रोजगारीका सम्बन्धमा गररएका अन्य भ ुिानी, र
(ज) पररच्छे द–६ वा ७ बमोखजम समावेश गररनुपने अन्य

रकमहरु ।
(27)
(३) उपदफा (२) मा जुनसुकै कुरा लेखिएको भए तापमन कुनै

प्राकृमतक व्यखिले रोजगारीबाट प्राप्त गरे को पाररश्रममकको गणना गदाि
दे हायका कुराहरु समावेश गनुप
ि ने छै नाः–
(क) दफा १० बमोखजम छु ट पाउने रकम र अखन्तम रुपमा

कर कट्टी हुने भ ुिानी,
(ि) समान शतिमा सबै कमिचारीलाई उपलब्ध हुने गरी

रोजगारदाताबाट कायिस्थलमा कमिचारीलाई उपलब्ध
गराइएका िाना तथा िाजा,
(ग) कुनै कमिचारीले गरे को दे हायका िचिको फछयौट वा

सोधभनािाः–
(१) सो िचिले रोजगारदाताको व्यवसाय प्रयोजन

पूरा गरे मा, वा
(२) प्राकृमतक व्यखिको व्यवसाय वा लगानीबाट

हुने आयको गणनामा छु ट भएको वा छु ट हुने
िचि ।
(घ) वहसाब वकताब राख्न अव्यावहाररक वा प्रशासमनक रुपले

कदठन हुने तोवकए बमोखजमको साना रकमको भ ुिानी ।
स्पष्टीकरणाः यस दफाको प्रयोजनको लामग “भ ुिानी”

भन्नाले दे हाय बमोखजम भएको भ ुिानी सम्िनु पछिाः–
(क) रोजगारदाताबाट भएको,
(ि) रोजगारदाताको सम्बद्ध व्यखिबाट भएको, र
(ग) रोजगारदाता वा मनजको सम्बद्ध व्यखिसाँग

भएको सम्िौता अनुसारको कुनै तेस्रो
व्यखिबाट भएको ।
(28)
९. लगानीबाट भएको आयको गणनााः (१) कुनै व्यखिले कुनै आय वर्िमा

लगानीबाट गरे को मुनाफा र लाभहरु सो व्यखिको सो लगानीको सो
वर्िको आय हुनेछ ।
(२) कुनै व्यखिले कुनै आय वर्िमा लगानी गरे बापत गरे को

मुनाफा र लाभको गणना गदाि सो व्यखिले सो वर्िमा प्राप्त गरे का
दे हायका रकमहरु समावेश गनुि पनेछाः–
(क) सो लगानीबाट प्राप्त लाभांश, ब्याज, प्राकृमतक स्रोत

बापतको भ ुिानी, भाडा, रोयल्टी, लगानी बीमाबाट प्राप्त
लाभ, दफा ६३ को उपदफा (१) बमोखजम स्वीकृमत
प्राप्त नगरे को अवकाश कोर्को वहतबाट प्राप्त लाभ वा
स्वीकृत अवकाश कोर्बाट गररएको अवकाश भ ुिानी,
(ि) पररच्छे द–८ बमोखजम गणना गररएको सो व्यखिको सो

लगानीको गैरव्यावसावयक करयोग्य सम्पखत्तको
मनसगिबाट प्राप्त िुद लाभ,
(ग) सो व्यखिले गरे को लगानीको ह्रासयोग्य सम्पखत्त मनसिग

गदाि अनुसूची–२ को दफा ४ को उपदफा (२) को
िण्ड (क) बमोखजम ह्रासयोग्य सम्पखत्तको समूहमा
भएका सम्पखत्तको लामग गररएको िचिहरु
(आउटगोइङ्गस) सवहतको बााँकी मूल्यभन्दा प्राप्त हुने
आम्दानीहरु (इनकममङ्गस) बढी भएमा सो बढी
भएजमत रकम,
(घ) लगानीका सम्बन्धमा सो व्यखिले प्राप्त गरे को उपहार,
(ङ) सो लगानीका सम्बन्धमा गररएको अवकाश भ ुिानी र

सो व्यखिको लामग अवकाश कोर्मा जम्मा गररएको
रकम समेतको अवकाश योगदान,
(29)
(च) लगानीका सम्बन्धमा कुनै प्रमतबन्ध स्वीकार गरे बापत

प्राप्त गररएका रकमहरु, र
(छ) पररच्छे द–६ वा ७ वा दफा ५६ बमोखजम समावेश

गररनुपने अन्य रकमहरु ।

व्यखिले लगानीबाट प्राप्त गने मुनाफा तथा लाभको गणना गदाि दे हायका
कुराहरु समावेश गररने छै नन्ाः–
(क) दफा १०, ५४ र ६९ बमोखजम छु ट पाउने रकम र

ु ानी, र
अखन्तम रुपमा कर कट्टी हुने भि
(ि) सो व्यखिले रोजगारी वा व्यवसायबाट आजिन गने

आयको गणना गदाि समावेश गररने रकम ।
पररच्छे द–४
छु ट हुने रकमहरु र अन्य छु टहरु
१०. छु ट हुने रकमहरुाः दे हायका रकमहरुमा कर छु ट हुनेछाः–
(क) नेपाल सरकार र कुनै ववदे शी राि वा अन्तरािविय सङ्घ

सं स्थाको बीचमा भएको दद्वपिीय वा बहुपिीय सखन्ध वा
सम्िौतामा उल्लेि भए बमोखजम कर छु टको सुववधा
पाउने कुनै व्यखिले प्राप्त गरे को कर छु टको रकम,
(ि) ववदे शी रािको सरकारी सेवामा रोजगारी गरे बापत कुनै

प्राकृमतक व्यखिले प्राप्त गरे को रकम,
तर,
(१) सो व्यखि रोजगारी गरे को कारणले मार बामसन्दा

वा गैरबामसन्दा भएको हुन ु पनेछ,र
(30)
(२) सो रािको सरकारी कोर्बाट त्यस्ता रकमहरु

भ ुिानी गररएको हुन ु पनेछ ।
(ग) नेपालको नागररक नभएको िण्ड (ि) बमोखजमको

प्राकृमतक व्यखि वा मनजको मनकटस्थ पररवारको सदस्यले
ववदे शी रािको सरकारी कोर्बाट प्राप्त गरे का रकम,
(घ) कर मतनुि नपने शतिमा नेपाल सरकारको सेवामा मनयुि

भएका गैर नेपाली नागररकले प्राप्त गरे को रकम,
(ङ) नेपाल सरकार, प्रदे श वा स्थानीय तहबाट सामाखजक

सुरिाको रुपमा ददइने सवै प्रकारका भत्ता,
(च) दफा ७, ८ वा ९ बमोखजम आयको गणना गदाि समावेश

गररनुपने रकम बाहेक उपहार, इच्छापर, अपुताली वा
छारवृखत्तको रुपमा प्राप्त रकमहरु,
(छ) छु ट पाउने सं स्थाले दे हाय बापत प्राप्त गरे को रकमाः–
(१) चन्दा, उपहार,
(२) दफा २ को िण्ड (ध) बमोखजमको छु ट पाउने

सं स्थालाई प्रमतफल प्राप्त गने वा प्रमतफलको आस
नगरी त्यस्तो सं स्थाको कायिसाँग प्रत्यि रुपले
सम्बखन्धत अन्य योगदानहरु, वा
(३) .............
(ज) ववदे शी रािको सेना वा प्रहरी सेवाबाट अवकाश प्राप्त

गरे को नेपाली नागररकले सो रािको सरकारी कोर्बाट
प्राप्त गरे को मनवृखत्तभरण बापतको रकम ।

(31)
(ि) नेपाल सरकार, प्रदे श सरकार वा स्थानीय तहको जुनसुकै

प्रकारको आय,
(ञ) नेपाल राि बैङ्कले आफ्नो उद्देश्य अनुरुप आजिन गरे को

रकम ।

(ट) जलस्रोत ऐन‚ २०४९ बमोखजम दताि भएका िानेपानी तथा
सरसफाई उपभोिा सं स्थाले आफ्नो उद्देश्य अनुरुप आजिन
गरे को रकम।

(ठ) नेपाल मधतोपर बोडिबाट स्वीकृत प्राप्त सामूवहक लगानी कोर्
(म्युच्युअल फण्ड) ले आफ्नो उद्देश्य अनुरुप आजिन
गरे को रकम‚

(ड) 
नेपाल सरकारसाँग भएको समिदारीपरको आधारमा
नाफा नकमाउने वा ववतरण नगने उद्देश्यले स्थापना भई
सञ्चालनमा रहे को शैखिक सं स्थाले आफ्नो उद्देश्य अनुरुप
आजिन गरे को रकम।
११. व्यावसावयक छु ट तथा सुववधाहरुाः (१) कुनै फमि, कम्पनी, सािेदारी तथा
सङ्गदठत सं स्थाको रुपमा दताि गरी कृवर् व्यवसाय गरी प्राप्त गरे को
आयमा र भूमम सम्बन्धी ऐन, २०२१ को दफा १२ को िण्ड (घ) र
(ङ) मा उल्लेि भए बमोखजमको जग्गामा कृवर् व्यवसायबाट प्राप्त भएको
बाहेक अन्य कृवर् आम्दानीमा कर लाग्ने छै न ।


आमथिक ऐन, २०७7 द्वारा थप ।


(32)

तर कुनै फमि, कम्पनी, सािेदारी तथा सङ्गदठत सं स्थाको रूपमा
दताि भइि कृवर् व्यवसाय, तरकारीलाई मडहाइड्रेड गने व्यवसाय वा
कोल्डस्टोर व्यवसाय सञ्चालन गरी प्राप्त गरे को आयमा लाग्ने करमा
पचास प्रमतशत कर छु ट हुनेछ।
(२) सहकारी ऐन, २०७४ बमोखजम दताि भई सञ्चालन भएको

कृवर् वा वन पैदावारमा आधाररत रे शम िेती तथा रे शम उत्पादन,
फलफूल िेती, उत्पादन तथा फलफूल प्रशोधन, पशुपालन, डे री उद्योग,
कुिुरापालन, मत्स्यपालन, खचया िेती तथा प्रशोधन, कफी िेती तथा
प्रशोधन, जमडवुटी िेती तथा प्रशोधन, तरकारीका बीउ मबजन उत्पादन,
मौरीपालन, मह उत्पादन, रबर िेती, कवुमलयमत वन, एिोफरे िी आदद
व्यावसावयक वन सम्बन्धी व्यवसायहरु जस्ता कृवर् तथा वनजन्य
उद्योगहरु, तरकारी भण्डारका लामग स्थावपत शीत भण्डार, कृवर् सम्बन्धी
वीउ ववजन, पशु आहारा, दाना, कीटनाशक और्मध, मल तथा कृवर् औजार
(याखन्रक शखिबाट चल्ने बाहे क) को कारोवार गने सहकारी सं स्था तथा
गाउाँपामलकाको िेरमा सञ्चामलत.......... सहकारी सं स्था वा सं घको
आयमा कर लाग्ने छै न । यस्तो सं स्था वा सं घले ववतरण गरे को
लाभांशमा समेत कर लाग्ने छै न ।
(२क) गाउाँपामलकाको िेरमा सञ्चामलत लघु ववत्त सं स्था, िामीण

ववकास बैङ्क, हुलाक बचत बैङ्क र उपदफा (२) बमोखजमका सहकारीमा
जम्मा गरे को मनिेपबाट आखजित वावर्िक पच्चीस हजार रुपैयााँसम्मको
ब्याज आयमा कर लाग्ने छै न ।
(२ि) कुनै आय वर्िमा वर्िभरर पूणरु

ि पले सञ्चालनमा रहेको
ववशेर् उद्योगबाट भएको आयमा लाग्ने करमा दे हाय बमोखजम छूट हुनेछाः-


 आमथिक ऐन, २०७६ द्वारा संशोमधत ।
 आमथिक ऐन, २०७६ द्वारा थप ।
(33)
(क) बामसन्दा प्राकृमतक व्यखिको आयमा तीस प्रमतशतका

दरले कर लागेको रहेछ भने सो करमा एक मतहाईले‚
(ि) मनकायको आयमा लाग्ने करमा बीस प्रमतशतले‚
(ग) 
..................
(३) कुनै व्यखिलाई कुनै आय वर्िमा ववशेर् उद्योग र सूचना

प्रववमध उद्योगबाट भएको आयमा दे हाय बमोखजम कर लगाइनेछाः–
(क) एक सय वा सोभन्दा बढी नेपाली नागररकलाई वर्िभरी

नै प्रत्यि रोजगारी ददएमा सो वर्िको आयमा लाग्ने
करको नब्बे प्रमतशत, तीन सय वा सोभन्दा बढी नेपाली
नागररकलाई वर्िभरी नै प्रत्यि रोजगारी ददएमा सो
वर्िको आयमा लाग्ने करको असी प्रमतशत, पााँच सय
वा सोभन्दा बढी नेपाली नागररकलाई वर्िभरी नै प्रत्यि
रोजगारी ददएमा सो वर्िको आयमा लाग्ने करको
पचहत्तर प्रमतशत, एक हजार वा सोभन्दा बढी नेपाली
नागररकलाई वर्िभरी नै प्रत्यि रोजगारी ददएमा सो
वर्िको आयमा लाग्ने करको सत्तरी प्रमतशत,
तर, मवहला, दमलत वा अपाङ्गहरूमध्ये कम्तीमा

तेत्तीस प्रमतशतलाई समेत समावेश गरी एक सय
जनाभन्दा बढी नेपाली नागररकलाई वर्िभरी प्रत्यि
रोजगारी ददएमा मतनुप
ि ने कर रकममा थप दश प्रमतशत
छु ट हुने,
(ि) अमत अववकमसत, अववकमसत, 

कमववकमसत िेरहरूमा
ववशेर् उद्योग सञ्चालन भएको भए त्यस्तो 
उद्योगले
व्यावसावयक उत्पादन वा कारोबार सुरु गरे को मममतले

आमथिक ऐन, २०80 द्वारा खिवकएको ।

(34)
दश वर्िसम्म उि वर्िहरूको आयमा लाग्ने करको

िमशाः दश, बीस र तीस प्रमतशत,

तर कणािली प्रदे श र सुदूरपखिम प्रदे शका

पहाडी खजल्लाहरुमा स्थावपत सय भन्दा बढी नेपाली

नागररकलाई प्रत्यि रोजगारी ददने मबशेर् उद्योगलाई
कारोबार शुरु गरे को मममतले पन्र बर्िसम्म आयकर
छु ट हुनेछ।
(ग) ाँ ी लगानीमा स्थापना

एक अबि रुपैयााँभन्दा बढीको पूज
हुने र पााँच सयभन्दा बढीलाई वर्िभरी नै प्रत्यि
रोजगारी प्रदान गने ववशेर् उद्योग र पयिटन उद्योग

(सयामसनो बाहेक) लाई कारोबार सुरु गरे को मममतले

पााँच वर्िसम्म पूणि रूपमा आयकर छु ट ददई
त्यसपमछको तीन वर्िसम्म लाग्ने करको पचास
प्रमतशत,
तर हाल सञ्चालनमा रहे का त्यस्ता उद्योगले

कम्तीमा पच्चीस प्रमतशत जमडत िमता वृवद्ध गरी दुई

अबि रुपैयााँ पूाँजी पुर्याई तीन सयभन्दा बढीलाई वर्िभरी

नै प्रत्यि रोजगारी प्रदान गरे मा त्यसरी िमता
वृवद्धबाट प्राप्त भएको आयमा पााँच वर्िसम्म पूणि रूपमा
आयकर छु ट ददई त्यसपमछको तीन वर्िसम्म लाग्ने
करको पचास प्रमतशत ।
(३क) ववशेर् आमथिक िेरमा स्थावपत उद्योगको आयमा लाग्ने

आयकर र त्यस्ता उद्योगले ववतरण गने लाभांशमा लाग्ने करमा दे हाय
बमोखजम छु ट हुनेछाः–



(35)
(क) वहमाली खजल्ला र नेपाल सरकारले तोकेको पहाडी

खजल्लामा रहेको ववशेर् आमथिक िेरमा स्थावपत
उद्योगले कारोबार सुरु गरे को मममतले दश वर्िसम्म
लाग्ने आयकरको शत प्रमतशत र त्यसपमछका आय
वर्िमा लाग्ने आयकरको पचास प्रमतशत,
(ि) िण्ड (क) मा उखल्लखित िेर बाहेकको अन्य िेरमा

रहेको ववशेर् आमथिक िेरमा स्थावपत उद्योगले
कारोबार सुरु गरे को मममतले पााँच वर्िसम्म लाग्ने
आयकरको शत प्रमतशत र त्यसपमछका आय वर्िमा
लाग्ने आयकरको पचास प्रमतशत,
(ग) ववशेर् आमथिक िेरमा स्थावपत उद्योगले ववतरण गरे को

लाभांशमा लाग्ने करको कारोबार सुरु गरे को मममतले
पााँच वर्िसम्म शत प्रमतशत र त्यसपमछको तीन
वर्िसम्म पचास प्रमतशत,
(घ) ववशेर् आमथिक िेरमा स्थावपत उद्योगका ववदे शी

लगानीकतािले ववदे शी प्रववमध वा व्यवस्थापन सेवा
शुल्क तथा रोयल्टीबाट आजिन गरे को आयमा लाग्ने
आयकरको पचास प्रमतशत,
(३ि) िमनज, पेट्रोमलयम पदाथि‚ प्राकृमतक ग्यााँस तथा इन्धन

अन्वेर्ण तथा उत्िनन गने कारोबार गने व्यखिले सम्वत् २०८० साल
चै र मवहनासम्म व्यापाररक रूपमा कारोबार सञ्चालन गरे मा कारोबार
सञ्चालन गरे को मममतले पवहलो सात वर्िसम्म पूरै आयकर छु ट पाउनेछ र
त्यसपमछको तीन वर्िसम्म पचास प्रमतशत आयकर छु ट पाउनेछ ।
(३ग) नेपाल सरकारले नेपाल राजपरमा सूचना प्रकाशन गरी

तोकेको 
प्राणीशास्त्र सम्बन्धी (जुलोखजकल), भूशास्त्र सम्बन्धी

(36)
(खजयोलोखजकल), जीवप्रववमध (बायोटे क) सम्बन्धी पाकि सञ्चालन, प्रववमध

पाकि र सूचना प्रववमध पाकिमभर स्थावपत सफ्टवेयर ववकास, तथ्याङ्क
प्रशोधन, साइवर सयाफे, मडखजटल म्यावपङ सम्बन्धी उद्योगको आयमा
लाग्ने करको पचास प्रमतशत छु ट हुनेछ ।

(३घ) ववद्युतको व्यापाररक कारोबार गने ब्यखिलाई दे हाय
बमोखजम कर छु ट हुनेछ

(क) 
सं वत् २०८4 साल चै त मवहनासम्म जलववद्युत, सौयि,
वायु तथा जैववक पदाथिबाट उत्पादन हुने ववद्युतको
व्यापाररक रुपमा उत्पादन, प्रसारण वा ववतरण सुरु गने
अनुममत प्राप्त व्यखिले व्यापाररक कारोबार सुरु गरे को
मममतले पवहलो दश वर्िसम्म पूरै र त्यसपमछको पााँच
वर्िसम्म पचास प्रमतशत आयकर छु ट पाउनेछ ।

तर सं वत् 2085 साल चै त मवहनासम्म ववत्तीय
व्यवस्थापन (फाइनाखन्सयल सलोजर) सम्पन्न भएका
चामलस मेगावाटभन्दा मामथका जलाशय तथा
अधिजलाशययुि जलववद्युत आयोजना र ती आयोजनासाँग
तादाम्यता (टे न्डम अपरे शन) रािी सञ्चालन गररने
तल्लो तटीय जलववद्युत आयोजनाको हकमा पवहलो पन्र
वर्िसम्म पुरै र त्यसपमछको छ वर्िसम्म पचास प्रमतशत
आयकर छु ट पाउने छ।

(ि) िण्ड (क) मा जुनसुकै कुरा लेखिएको भए तापमन यो
उपदफा प्रारम्भ हुाँदाका बित व्यापाररक उत्पादन प्रारम्भ
गररसकेका अनुममतपर प्राप्त व्यखिको हकमा अनुममतपर
प्राप्त गदािको बितको व्यवस्था कायम रहनेछ।
(३ङ) नेपालको स्रोतबाट कुनै आय वर्िमा मनकासीबाट भएको


(37)
आयमा दे हाय अनुसार कर छूट हुनेछाः-
(क) बामसन्दा प्राकृमतक व्यखिको आयमा बीस प्रमतशतको

दरले कर लाग्ने रहेछ भने सो करमा पच्चीस प्रमतशत
र तीस प्रमतशतका दरले कर लाग्ने रहेछ भने सो
करमा पचास प्रमतशत,
(ि) मनकायको आयमा लाग्ने करमा बीस प्रमतशत,


(ग) ववखजनेस प्रोसेस आउटसोमसिङ्ग, सफ्टवेयर प्रोिाममङ्ग,
सलाउड कम्प्युवटङ्ग लगायतका सूचना प्रववमधमा
आधाररत सेवा मनयाित गरी सो बापत ववदे शी मुरा
आजिन गरे मा त्यस्तो व्यखिलाई आमथिक वर्ि
२०84/85 सम्म ववदे शी मुरामा प्राप्त गरे को
आयको हदसम्म लाग्ने करमा पचास प्रमतशत।

(३च) कुनै मनकायले दे हाय बमोखजमको कायि गरी सोबाट प्राप्त
आयमा व्यापाररक कारोबार सञ्चालन गरे को मममतले दश वर्िसम्म लाग्ने
करमा दे हाय बमोखजम छु ट हुनेछाः-
(क) ट्राम वा ट्रमल बस सञ्चालन गरे मा चालीस प्रमतशत,

(ि) रोपवे, केवलकार ‚आकासे पुल मनमािण गरी सञ्चालन
गरे मा चालीस प्रमतशत,
(ग) सडक, पुल ‚सुरुङ्ग मागि‚ टनेल‚ रे ल्वे ‚ववमानस्थल
मनमािण गरी सञ्चालन गरे मा पचास प्रमतशत।
(३छ) मधतोपर बजारमा सूचीकृत भएका उत्पादनमुलक, पयिटन
सेवा, जलववद्युत उत्पादन, ववतरण तथा ट्रान्सममसन गने र दफा ११ को

उपदफा (३ग) मा उल्ले ि भएका मनकायहरूलाई लाग्ने करमा पन्र
प्रमतशतले छु ट हुनेछ ।


(38)

(3ज) अमत अववकमसत िेर र अववकमसत िेरमा स्थावपत
फलफूलमा आधाररत ब्राण्डी‚ साइडर एवं वाइन उत्पादन गने उद्योगलाई
कारोबार सुरु गरे को मममतले दश वर्िसम्म िमशाः चालीस र पच्चीस
प्रमतशत आयकर छु ट हुनेछ ।
(३ि) कुनै व्यखिले बौवद्धक सम्पखत्त मनयाित बापत प्राप्त रोयल्टी

आयमा लाग्ने आय करको दरमा पच्चीस प्रमतशतले छु ट हुनेछ ।
(३ञ) कुनै व्यखिले वौवद्धक सम्पखत्तको हस्तान्तरणद्वारा मबिी

गरी प्राप्त गरे को आयमा लाग्ने आयकरको दरमा पचास प्रमतशतले छु ट
हुनेछ ।

(३ट) पयिटन िेरसाँग सम्बखन्धत उद्योग वा अन्तरािविय उडान
सञ्चालन गने हवाई कम्पनीलाई दे हाय अनुसार कर छु ट हुनेछाः-
(क) ाँ ी लगानीमा स्थापना

एक अबि रूपैयााँभन्दा बढीको पुज
भएकोलाई कारोबार सुरु गरे को मममतले पााँच वर्िसम्म
पूणि रूपमा र त्यसपमछको तीन वर्िसम्म लाग्ने
आयकरको दरमा पचास प्रमतशत छु ट हुनेछ।
(ि) ाँ ी लगानीमा स्थापना
तीन अबि रूपैयााँभन्दा बढीको पुज
भएकालाई कारोबार सुरु गरे को मममतले दश वर्िसम्म
पूणि रूपमा र त्यसपमछको पााँच वर्िसम्म लाग्ने
आयकरको दरमा पचास प्रमतशत छु ट हुनेछ।
(ग) ाँ ी लगानीमा स्थापना
पााँच अबि रूपैयााँभन्दा बढीको पुज
भएकालाई कारोबार सुरु गरे को मममतले पन्र वर्िसम्म
पूणि रूपमा छु ट हुनेछ ।

...............



आमथिक ऐन, २०७५ द्वारा खिवकएको।
(39)
(३ठ) ववशेर् उद्योग र पयिटन िेरसाँग सम्बखन्धत उद्योगले

आफ्नो सखञ्चत मुनाफालाई सोही उद्योगको िमता ववस्तारको लामग
ाँ ीकरण गरे को अवस्थामा त्यस्तो पूाँजीकरणमा लाभांश ववतरण
शेयरमा पूज
स्वरुप लाग्ने लाभांश करमा शत प्रमतशत छु ट हुनेछ ।
ाँ ी भएको
(३ड) पचास करोड रुपैयााँ वा सोभन्दा बढी च ुिा पूज
प्राइभेट कम्पनीको रुपमा सञ्चालनमा रहे को 
कुनै कम्पनी पखब्लक
कम्पनीको रुपमा पररणत भई कारोबार सञ्चालन गरे मा त्यसरी पखब्लक
कम्पनीको रुपमा पररणत भएको मममतदे खि तीन वर्िसम्म लाग्ने करमा
दश प्रमतशत छु ट हुनेछ ।
तर, कम्पनी ऐन, २०६३ को दफा १२ बमोखजम पखब्लक

कम्पनीको रुपमा सं स्थापन हुनपु ने कम्पनीले यस उपदफा बमोखजमको
सुववधा पाउने छै न ।
(३ढ) स्वदे शी खचया उत्पादन र प्रशोधन गने उद्योग, दुग्ध

पदाथिको कारोबार गने डेरी उद्योग र कपडा उत्पादन गने उद्योगले
आफ्नो उत्पादन मबिी गरी प्राप्त गरे को आयमा लाग्ने आयकरको दरमा
पचास प्रमतशतले छु ट हुनेछ ।
(३ण) सामुदावयक सं स्थाबाट सञ्चालन गररएका स्वास्थ्य सं स्थाको

करयोग्य आयमा लाग्ने करमा बीस प्रमतशत छु ट हुनेछ ।
(३त) लघु उद्यमलाई व्यवसाय वा कारोबार शुरु गरे को मममतले


सात वर्िसम्म लाग्ने आयकर पूणि रुपमा छु ट हुनेछ । यस्तो लघु
उद्यम मवहला उद्यमीबाट सञ्चालन भएमा थप 
तीन वर्ि लाग्ने आयकर
पूणि रुपमा छु ट हुनेछ ।


(40)
(३थ) कुनै आय वर्िमा कुनै मनकायले साविजमनक पूवािधार

सं रचनाको मनमािण तथा सञ्चालन गरी नेपाल सरकारलाई हस्तान्तरण गने
जस्ता आयोजनाहरु र ववद्युत गृह मनमािण, उत्पादन र प्रसारण गरे मा
त्यस्तो मनकायलाई सो मनकायको करयोग्य आयमा लाग्ने करमा बीस
प्रमतशतले छूट हुनेछ।

(3द) औद्योमगक िेर वा औद्योमगक िाममा स्थापना वा
स्थानान्तरण भई सञ्चालनमा रहेको ववशेर् उद्योगलाई उत्पादन शुरू
भएको मममतले तीन वर्िसम्म लाग्ने करमा पचास प्रमतशत र त्यसपमछको
पााँच वर्िसम्म पच्चीस प्रमतशत छु ट हुनेछ।

(3ध) स्वदे शमा उत्पादन गरे को कच्चा पदाथि वा सहायक
कच्चा पदाथि ववशेर् उद्योगलाई मबिी गरी प्राप्त गरे को आयमा लाग्ने
करमा बीस प्रमतशत छु ट हुनेछ।

(3न) नवप्रवतिनकारी ज्ञान, सोच, सीप, प्रववमध, व्यवहार र
तररका प्रयोग गरी वावर्िक एक करोडसम्म कारोबार गने ववभागले
तोकेको स्टाटि अप व्यवसायलाई कारोबार सुरु गरे को मममतले पााँच
वर्िसम्म लाग्ने करमा शतप्रमतशत छु ट हुनेछ।

(3प) काठमाडौं उपत्यकामा सञ्चालनमा रहेको कुनै ववशेर्
उद्योग काठमाडौं उपत्यका बावहर स्थानान्तरण भई सञ्चालन भएमा
त्यसरी स्थानान्तरण भई सञ्चालन भएको मममतले तीन वर्िसम्म लाग्ने
करमा शतप्रमतशत र त्यसपमछको दुई वर्िसम्म पचास प्रमतशत छु ट
हुनेछ।

(3फ) वातावरणमा प्रत्यि असर पाने प्रयोग भइसकेका
वस्तु मार कच्चा पदाथिका रुपमा प्रयोग गरी नयााँ वस्तु उत्पादन गने
उद्योगलाई कारोबार सुरु गरे को मममतले पवहलो तीन वर्िसम्म लाग्ने


(41)
करको पचास प्रमतशत र त्यस पमछको दुई वर्ि पच्चीस प्रमतशत छु ट

हुनेछ।

(3ब) स्वास्थ्य िोप, अखससजन ग्यास तथा स्यामनटरी प्याड
उत्पादन गने उद्योगलाई उत्पादन सुरू भएको मममतले 
पााँच वर्िसम्म
लाग्ने करमा शतप्रमतशत र त्यसपमछको दुई वर्िसम्म पचास प्रमतशत छु ट
हुनेछ।

(3भ) ववद्युतीय सवारी उत्पादन तथा एसेम्बल गने उद्देश्यले
सं वत् 2082 साल असार मवहनासम्म स्थापना हुने उद्योगलाई कारोबार
सुरु गरे को मममतले पााँच वर्िसम्म लाग्ने करमा चालीस प्रमतशत छु ट
हुनेछ।

(3म) कृवर् औजार उत्पादन गने उद्देश्यले सं वत् 2082 साल
असार मवहनासम्म स्थापना हुने उद्योगलाई कारोबार सुरु गरे को मममतले
पााँच वर्िसम्म लाग्ने करमा शतप्रमतशत छु ट हुनेछ।
(४) कुनै व्यखिले यस दफा बमोखजम बेग्लाबेग्लै कर छूट

सुववधा पाउने कारोबार गरे को रहेछ भने त्यस्तो सुववधा मलन आयको
गणना गदाि छु ट्टाछु ट्टै व्यखिले सो आय प्राप्त गरे को सरह मानी आय
गणना गनुि पनेछ ।
(५) एउटै आयको सम्बन्धमा यस दफा बमोखजम एकभन्दा

बढी छु ट पाउन ससने अवस्था भएको व्यखिले 
उपदफा (2ि)
बमोखजमको सुववधाको अमतररि आफूले रोजेको कुनै एउटा छु ट मार
पाउनेछ ।




(42)
(६) उपदफा (३) मा जुनसुकै कुरा लेखिएको भए तापमन सो

उपदफाको िण्ड (ि) बमोखजमको उद्योग सञ्चालन गनि प्रयोग भएका
सम्पखत्तहरु सामबकमा अन्य व्यखिले सोही वकमसमको उद्योग सञ्चालन गनि
प्रयोग गरे को भए सो उपदफाको समयको सीमाको गणना गदाि त्यसरी
प्रयोग भएको अवमधलाई समेत गणना गनुि पनेछ ।
स्पष्टीकरणाः यस दफाको प्रयोजनको लामग,–
(क) “कृवर् व्यवसाय” भन्नाले साविजमनक वा मनजी जममनबाट

बालीनाली उत्पादन गने वा जममन प्रयोग गने मोहीबाट
कुत वा बाली प्राप्त गने व्यवसाय सम्िनु पछि ।
(ि) “अमतअववकमसत”, “अववकमसत” र “कमववकमसत िेर”

भन्नाले औद्योमगक व्यवसाय ऐन, २०७6 को अनुसूची–
१० मा उखल्लखित िेर सम्िनु पछि ।
(ग) “ववशेर् उद्योग” भन्नाले च ुरोट, मबं डी, मसगार, िानेसूमति,

िैनी, गुट्िा, पान मसला,मु्य कच्चा पदाथि सुमति
भएको सोही प्रकृमतका अन्य उत्पादनहरू, मददरा, ववयर
तथा यस्तै प्रकारका वस्तु उत्पादन गने उद्योग बाहेक

औद्योमगक व्यवसाय ऐन, २०७6 को दफा १7 को
उपदफा (२) मा वगीकरण गररएका उत्पादनमूलक,
कृवर् तथा वन पैदावरमा आधाररत उद्योग र िमनज
उद्योग सम्िनु पछि ।
(घ) “लघु उद्यम” भन्नाले 

औद्योमगक व्यवसाय ऐन, २०७6
को दफा १7 को उपदफा (१) को िण्ड (क) मा
वगीकरण गररएको “लघु उद्यम” सम्िनु पछि ।
(७) उपदफा (३क) र (३ग) मा जुनसुकै कुरा लेखिएको भए

तापमन सोही उपदफाहरूमा उखल्लखित उद्योग वा व्यवसाय सञ्चालन गनि


(43)
प्रयोग भएको सम्पखत्त साववकमा अन्य व्यखिले सोही वकमसमको वा अन्य

वकमसमको उद्योग वा व्यवसाय सञ्चालन गनि प्रयोग गरे को पुरानो सम्पखत्त
भए सो उपदफाहरू बमोखजमको सुववधा प्राप्त हुने छै न ।
११क. पूवािधार सं रचनाको मनमािण तथा सञ्चालनमा लाग्ने कराः पूवािधार

सं रचनाको मनमािण तथा सञ्चालन गनिका लामग नेपाल सरकार र कुनै
व्यखिका बीच कुनै सम्िौता भएमा त्यस्तो सम्िौता गदािका वित
कायम रहेको ऐनले व्यवस्था गरे को करका सुववधाहरू त्यस्तो पूवािधार
मनमािण तथा सञ्चालन गने व्यखिले सम्िौता अवमधभर उपभोग गनि
११ि. ................

11ग...................
१२. कर छु ट पाएका सं स्थाहरुलाई ददइएको चन्दा उपहाराः (१) कुनै

व्यखिले कुनै आय वर्िमा आफ्नो करयोग्य आय गणना गदाि यस दफाको
प्रयोजनको लामग ववभागबाट स्वीकृमत प्राप्त कर छु ट पाउने सं स्थालाई
चन्दा उपहार ददएको रकम घटाउने दाबी गनि ससनेछ ।
(२) उपदफा (१) मा जुनसुकै कुरा लेखिएको भए तापमन उि

उपदफा बमोखजम कुनै आय वर्िमा घटाउन पाउने िचि एक लाि रुपैयााँ
वा त्यस्तो व्यखिको उि वर्िको समायोखजत करयोग्य आयको पााँच
प्रमतशतमध्ये जुन घटी हुन्छ त्योभन्दा बढी हुने छै न ।
(३) उपदफा (१) र (२) मा जुनसुकै कुरा लेखिएको भए

तापमन कुनै िास अवस्थामा नेपाल सरकारले नेपाल राजपरमा सूचना
प्रकाशन गरी तोकेको कुनै कायिको लामग कुनै व्यखिले िचि गरे को वा

 केही नेपाल ऐनलाई सं शोधन गने ऐन, २०७५ द्बारा िारे ज ।

(44)
चन्दा ददएको रकम सो व्यखिको आय मनधािरण गदाि िचि बापत पूणि वा

आंखशक रुपमा कट्टी गनि पाउने गरी तोसन ससनेछ ।
१२क. सम्पदा सं रिण र िेलकूदको ववकासमा गरे को िचिाः कुनै कम्पनीले कुनै
आय वर्िमा ववभागको पूव ि स्वीकृमत मलई नेपालमभर रहेका प्राचीन, धाममिक
तथा सांस्कृमतक सम्पदाको सं रिण तथा सं वधिन गने वा िेलकूदको
साविजमनक भौमतक पूवािधार मनमािण गने कायिमा गरे को िचिमध्ये दश
लाि रूपैया“सम्मको रकम वा मनधािरण योग्य आयको दश प्रमतशतले हुने
रकममध्ये जुन घटी हुन्छ त्यस्तो रकम आफ्नो उि वर्िको करयोग्य
आय गणना गदाि घटाउन दाबी गनि ससनेछ ।
१२ि. प्रधानमन्री दै वी प्रकोप उद्धार कोर् र नेपाल सरकारले स्थापना गरे को

पुनमनिमािण कोर्मा योगदान गरे को िचिाः कुनै व्यखिले कुनै आय वर्िमा
प्रधानमन्री दै वी प्रकोप उद्धार कोर् र नेपाल सरकारले स्थापना गरे को
पुनमनिमािण कोर्मा योगदान गरे को रकम उि वर्िको करयोग्य आय
गणना गदाि घटाउन ससनेछ ।
 ाँ ीाः
१२ग .स्टाटि अप व्यवसायलाई ददएको बीउ पुज कुनै व्यखिले सम्बद्ध व्यखि
बाहेकका बढीमा पााँच वटा स्टाटि अप व्यवसायलाई प्रमत व्यवसाय एक
ाँ ी अनुदान स्वरुप उपलब्ध गराएमा सो
लाि रुपैयााँसम्मको बीउ पुज
रकम करयोग्य आय गणना गदाि िचि कट्टी गनि पाउनेछ।
पररच्छे द–५
कट्टी हुने रकमहरु
१३. सामान्य कट्टीाः कुनै व्यखिले कुनै आय वर्िमा कुनै व्यवसाय वा

लगानीबाट भएको आय गणना गने प्रयोजनको लामग यस ऐनको अधीनमा
रही कारोबारसाँग सम्बखन्धत दे हायका िचिहरु कट्टी गनि पाउनेछाः–
(क) सो आय वर्िमा भएका,


(45)
(ि) सो व्यखिबाट भएका, र
(ग) व्यवसाय वा लगानीबाट आय आजिन हुने कायिमा भएका ।
१४. ब्याज कट्टीाः (१) कुनै व्यखिले कुनै आय वर्िमा व्यवसाय वा लगानीबाट
भएको आयको गणना गने प्रयोजनको लामग सो व्यखिको व्यवसाय वा
लगानीबाट आय आजिन हुने कायिका लामग मसजिना भएको दे हायको ऋण
दावयत्व अन्तगित सो वर्िमा लागेका सबै ब्याज कट्टी गनि पाउनेछाः–
(क) कुनै रकम ऋण मलए बापत सो ऋण दावयत्व मसजिना

भएकोमा सो रकम सोही वर्ि प्रयोग गररएको वा सो
वर्िमा प्रयोग गररएका कुनै सम्पखत्त िररद गनि प्रयोग
गररएको, वा
(ि) अन्य कुनै अवस्थामा सो ऋण दावयत्व मसजिना हुन गएको ।
(ग) ..............
(२) उपदफा (१) मा जुनसुकै कुरा लेखिएको भए तापमन कर

छु ट पाउने सं स्थाद्वारा मनयखन्रत बामसन्दा मनकायले कुनै आय वर्िमा
ु ानी गरे मा
 मनयन्रण गने व्यखि वा सम्बद्ध व्यखिलाई ब्याज भि
उपदफा (१) बमोखजम कवट्ट गनि पाउने त्यस्तो ब्याज रकम दे हायका
रकमहरुको जम्माभन्दा बढी हुने छै नाः–
(क) सो मनकायको करयोग्य आयको गणनामा समावेश

गररने सो वर्िमा प्राप्त गरे को सबै ब्याज रकम, र
(ि) सो मनकायबाट प्राप्त गररएको कुनै ब्याज समावेश

नगरी वा सो मनकायबाट बुिाइएको कुनै ब्याज कट्टी
नगरी गणना गररएको सो मनकायको सो वर्िको
 समायोखजत करयोग्य आयको पचास प्रमतशत रकम ।

(46)
(३) उपदफा (२) बमोखजम कट्टी गनि नददएको वा नगररएको

कुनै ब्याजलाई अगामी आय वर्िमा खजम्मेवारी सानि र िचि भएको
दे िाउन पाउनेछ ।
स्पष्टीकरणाः यस दफाको प्रयोजनको लामग कुनै आय वर्िको लामग “कर

छु ट पाउने सं स्थाद्वारा मनयखन्रत बामसन्दा मनकाय” भन्नाले सो वर्िमा
बामसन्दा मनकाय भई सो बामसन्दा मनकायमा सो वर्िको कुनै समयमा
दे हायका व्यखि वा सं स्थाहरुको पच्चीस प्रमतशत वा सोभन्दा बढी मनवहत
स्वाममत्व वा मनयन्रण रहे को मनकाय सम्िनु पछिाः–
(क) कर छु ट पाउने सं स्था र सोसाँग सम्बद्ध व्यखि,
(ि) सो वर्िमा दफा ११ बमोखजम कर छु ट पाउने व्यखि वा

त्यस्तो व्यखिसाँग सम्बद्ध व्यखि,
(ग) गैरबामसन्दा व्यखि वा गैरबामसन्दा व्यखिसाँग सम्बद्ध

व्यखि, वा
(घ) िण्ड (क), (ि) र (ग) मा उखल्लखित व्यखिहरुको कुनै

सं योजन ।
१५. व्यापार मौज्दातको लागतको िचि कट्टीाः (१) कुनै व्यखिको कुनै आय
वर्िमा कुनै व्यवसायबाट भएको आय गणना गने प्रयोजनका लामग सो
वर्िमा सो व्यखिको व्यवसायको व्यापार मौज्दातको मनसिगका सम्बन्धमा
उपदफा (२) बमोखजम गणना गररएको लागतको िचि कट्टी (एलाउन्स)
बाहेक अन्य कुनै पमन िचि कट्टी गनि पाउने छै न ।
(२) उपदफा (१) बमोखजमको लागतको िचि कट्टीको गणना

दे हाय बमोखजम िण्ड (क) को रकमबाट िण्ड (ि) को रकम घटाई
गनुि पनेछाः–
(क) कुनै आय वर्िमा कुनै व्यवसायको व्यापार मौज्दातको

शुरु मूल्यमा सो वर्िमा सो व्यवसायबाट प्राप्त गररएको
व्यापार मौज्दातको लागत जोडी हुने रकम,
(47)
(ि) िण्ड (क) बमोखजमको आय वर्िमा कुनै व्यवसायको

व्यापार मौज्दातको अखन्तम मूल्यको रकम ।
(३) कुनै आय वर्िमा कुनै व्यवसायको व्यापार मौज्दातको सुरु

मूल्य गत आय वर्िको अन्त्यको सो व्यवसायको व्यापार मौज्दातको
अखन्तम मूल्य हुनेछ ।
(४) दे हायमा उखल्लखित रकममध्ये जुन घटी हुन्छ त्यसलाई सो

आय वर्िको व्यवसायको व्यापार मौज्दातको अखन्तम मूल्य मान्नु पनेछाः–
(क) सो आय वर्िको अन्त्यको व्यवसायको व्यापार

मौज्दातको लागत, वा
(ि) सो आय वर्िको अन्त्यको व्यवसायको व्यापार

मौज्दातको बजार मूल्य ।
(५) कुनै व्यखिले व्यवसायको व्यापार मौज्दातको लागतको

गणना गदाि दफा ४५ र उपदफा (६) को अधीनमा रही दे हाय बमोखजम
(क) व्यवसायको आय गणना गदाि नगद आधारमा ले िा

राख्ने व्यखिको हकमा परल लागत वा िपत लागतको
तररका प्रयोग गरे र, र
(ि) व्यवसायको आय गणना गदाि एिुयल आधारमा लेिा

राख्ने व्यखिको हकमा िपत लागतको तररका प्रयोग गरे र ।
(६) कुनै व्यखिको व्यवसायको व्यापार मौज्दात यकीन गनि

नसवकने भएमा त्यस्तो व्यखिले पवहलो प्रामप्त पवहलो मनष्काशन तररका वा
भाररत औसत लागत तररकाबाट व्यापार मौज्दातको लागत गणना गनि
छनौट गनि ससनेछ ।
(७) उपदफा (५) बमोखजम व्यापार मौज्दातको लागत गणना

गदाि दे हायको तररकाले गणना गनुि पनेछाः–
(48)
(क) िपत लागत तररका बमोखजम गणना गदाि लेिाको

सविमान्य मसद्धान्त अन्तगित प्रत्यि सामिी लागत, प्रत्यि
श्रम लागत र कारिानाको खशरोभार लागतको योग बराबर
हुने गरी व्यापार मौज्दातको लागत गणना गने ।
(ि) परल लागत तररका बमोखजम गणना गदाि लेिाको

सविमान्य मसद्धान्त अन्र्तगत प्रत्यि सामािी लागत,
प्रत्यि श्रम लागत र कारिानाको पररवतिनशील
खशरोभार लागतको योग बराबर हुने गरी व्यापार
मौज्दातको लागत गणना गने ।
(८) उपदफा (६) बमोखजम व्यापार मौज्दातको लागत गणना

गदाि दे हायको तररकाले गणना गनुि पनेछाः–
 (क) भाररत औसत लागत तररका बमोखजम गणना गदाि

लेिाको सविमान्य मसद्धान्त अन्तगित व्यवसायमा रहेका
उही वकमसमका सबै व्यापार मौज्दातको भाररत औसत
लागतको आधारमा गणना गने ।
(ि) पवहलो प्रामप्त पवहलो मनष्काशन तररका बमोखजम गणना

गदाि लेिाको सविमान्य मसद्धान्त अन्र्तगत पवहले प्राप्त
भएको व्यापार मौज्दात पवहले नै मनसगि हुन्छ भन्ने
आधारमा गणना गने ।
(क) “प्रत्यि श्रम लागत” भन्नाले व्यापार मौज्दातको

उत्पादनसाँग प्रत्यि रुपमा सम्बखन्धत श्रम लागत
(ि) “प्रत्यि सामिी लागत” भन्नाले व्यापार मौज्दातको

अमभन्न अङ्गको रुपमा भएको वा हुने सामिीको लागत
(49)
(ग) “कारिानाको खशरोभार लागत” भन्नाले प्रत्यि श्रम र

प्रत्यि सामिी लागत बाहे क व्यापार मौज्दातको
उत्पादन गनि लागेको कुल लागत सम्िनु पछि ।
तर कारिानाको खशरोभार लागतमा ममित तथा

सुधार र ह्रास कट्टी बापतको कुनै रकम समावेश हुने
छै न ।
(घ) “पररवतिनशील कारिाना खशरोभार लागत” भन्नाले

व्यापार मौज्दातको उत्पाददत पररमाणको पररवतिनसाँगै
प्रत्यि रुपमा पररवतिन हुने कारिाना खशरोभार लागत
तर पररवतिनशील कारिाना खशरोभार लागतमा

ममित तथा सुधार र ह्रास कट्टी बापतको कुनै रकम
समावेश हुने छै न ।
१६. ममित तथा सुधार िचिाः (१) कुनै व्यखिले कुनै आय वर्िमा कुनै
व्यवसाय वा लगानीको आय गणना गदाि सो व्यवसाय वा लगानीबाट
आय आजिन गनि सो वर्िमा स्वाममत्व भएको र प्रयोग गररएको ह्रासयोग्य
सम्पखत्तको ममित वा सुधार गदाि भएको सबै िचिहरु कट्टी गनि पाउनेछ ।
(२) उपदफा (१) मा जुनसुकै कुरा लेखिएको भए तापमन उि

उपदफा बमोखजम गनि पाउने िचि कट्टी गदाि उि आय वर्िको अन्त्यमा
रहेको सम्पखत्तको समूहको ह्रास आधार रकमको सात प्रमतशतभन्दा बढी
हुने छै न ।
तर,

(50)
हवाई यातायात सेवा उपलब्ध गराउने व्यखिले नेपाल नागररक

उड्डयन प्रामधकरणले मनधािरण गरे को मापदण्ड बमोखजम हवाईजहाजको
परीिण गदाि लागेको ममित सम्भार िचिमा यस्तो सीमा लागू हुने छै न ।
(३) उपदफा (२) बमोखजमको सीमाको पररणाम स्वरुप कट्टी

गनि नपाइने ममित तथा सुधार बापत कुनै अमधक िचि वा त्यसको भाग
आगामी आय वर्िको सुरुमा सम्बखन्धत सम्पखत्तको समूहको ह्रास आधार
रकममा जोड्न पाउनेछ ।
१७. प्रदूर्ण मनयन्रण िचिाः (१) कुनै व्यखिले कुनै आय वर्िमा कुनै
व्यवसायबाट भएको आय गणना गने प्रयोजनको लामग सो वर्िमा सो
व्यवसाय सञ्चालन गने कायिमा िचि गरे को हद सम्मको प्रदू र्ण मनयन्रण
िचि कट्टी गनि पाउनेछ ।
(२) उपदफा (१) मा जुनसुकै कुरा लेखिएको भए तापमन कुनै

आय वर्िमा सो उपदफा बमोखजम कट्टा गनि पाउने िचिको सीमा गणना
गदाि त्यस्तो व्यखिबाट सञ्चामलत सबै व्यवसायको समायोखजत करयोग्य
आयको पचास प्रमतशतभन्दा बढी हुने छै न ।
(३) उपदफा (२) मा उखल्लखित सीमाभन्दा बढी कट्टी गनि

नपाइने अमधक िचि वा सोको भागलाई आगामी आय वर्िको शुरुमा
ाँ ीकरण गरी अनुसूची–२ बमोखजम ह्रास कट्टी गनि ससनेछ ।
पूज
स्पष्टीकरणाः यस दफाको प्रयोजनको लामग “प्रदूर्ण मनयन्रण िचि” भन्नाले

प्रदूर्ण मनयन्रण गने वा अन्य रुपमा वातावरण सं रिण गने वा जोगाई
राख्ने उद्देश्यको लामग कुनै प्रवियासाँग सम्बखन्धत कुनै व्यखिबाट गररएको
िचि सम्िनु पछि ।
१८. अनुसन्धान र ववकास िचिाः (१) कुनै व्यखिले कुनै आय वर्िमा कुनै
व्यवसायबाट भएको आय गणना गने प्रयोजनको लामग सो वर्िमा सो
व्यवसाय सञ्चालन गने कायिमा िचि गरे को हद सम्मको अनुसन्धान र
ववकास िचि कट्टी गनि पाउनेछ ।
(51)
(२) उपदफा (१) मा जुनसुकै कुरा लेखिएको भए तापमन कुनै

आय वर्िमा सो उपदफा बमोखजम कट्टा गनि पाउने िचिको सीमा गणना
गदाि त्यस्तो व्यखिबाट सञ्चामलत सबै व्यवसायको समायोखजत करयोग्य
आयको पचास प्रमतशतभन्दा बढी हुने छै न ।
(३) उपदफा (२) मा उखल्लखित सीमाभन्दा बढी कट्टी गनि

नपाइने कुनै अमधक िचि वा सोको कुनै भागलाई आगामी आय वर्िको
शुरुमा पूाँजीकरण गरी अनुसूची–२ बमोखजम ह्रास कट्टी गनि ससनेछ ।
स्पष्टीकरणाः यस दफाको प्रयोजनको लामग “अनुसन्धान र ववकास िचि”

भन्नाले कुनै व्यखिबाट मनजको व्यवसायको ववकास गने र व्यापाररक
उत्पादन वा प्रवियाको सुधार गने उद्देश्यबाट गररएको िचि सम्िनु पछि ।
तर यस्तो िचिमा अनुसूची–२ को दफा १ को उपदफा (३) मा

उखल्लखित कुनै पमन सम्पखत्त प्राप्त गदािको लागत समावेश हुने छै न ।
१९. ह्रासकट्टी िचिाः (१) कुनै व्यखिले कुनै आय वर्िमा कुनै व्यवसाय वा
लगानीबाट भएको आय गणना गने प्रयोजनको लामग सो व्यवसाय वा
लगानीबाट सो व्यखिको आय आजिन गनि सो वर्िमा आफ्नो स्वाममत्वमा
रही प्रयोग गरे को ह्रासयोग्य सम्पखत्तको ह्रास भए बापत अनुसूची–२
बमोखजम ह्रास िचि कट्टी  गनुि पनेछ ।
(२) उपदफा (१) मा जुनसुकै कुरा लेखिएको भए तापमन कुनै

मनकायले साविजमनक पूवािधार सं रचनाको मनमािण तथा सञ्चालन गरी नेपाल
सरकारलाई हस्तान्तरण गने आयोजनाहरु र ववद्युत गृह मनमािण उत्पादन,
र प्रसारण गने आयोजनाहरुमा जडान भएका सं यन्रहरु, उपकरणहरु, र
अन्य मेखशनरीहरुको ह्रास कट्टी सम्बन्धमा मनम्नानुसार हुनेछाः–
(क) सामबकमा जडान भई रहे का सं यन्रहरु, उपकरणहरु र

अन्य मेखशनरीहरु पुरानो वा जीणि भई काम नलाग्ने
हुन गई सोको सट्टा नयााँ सं यन्रहरु, उपकरणहरु र

(52)
अन्य मेखशनरीहरु जडान गनुप

ि ने भएमा यसरी जडान
गरे को आय वर्िमा सामबकमा जडान भएका पुरानो वा
खजणि भई काम नलाग्ने सम्पखत्तको लागतबाट सो आय
वर्िसम्मको ह्रास कट्टी घटाउाँदा बााँकी हुने मूल्य
िचिको रुपमा कट्टी गनि पाउनेछ ।
(ि) िण्ड (क) बमोखजम फेररएका पुराना सम्पखत्त बाहे कका

अन्य सम्पखत्तहरुका सम्बन्धमा सो मनकायले त्यस्ता
आयोजना नेपाल सरकारलाई हस्तान्तरण गने समयमा
सो सम्पखत्तको लागतबाट हस्तान्तरण हुने आय
वर्िसम्मको ह्रास कट्टी घटाउाँदा मूल्य बााँकी रहन
आएमा त्यस्तो बााँकी मूल्य िचिको रुपमा कट्टी गनि
२०. व्यवसाय वा लगानीबाट नोससानीाः (१) कुनै व्यखिले कुनै आय वर्िमा

व्यवसाय वा लगानीबाट भएको आय गणना गने प्रयोजनको लामग दे हाय
बमोखजमको नोससानी कट्टी गनि पाउनेछाः–
(क) सो व्यखिले अन्य कुनै व्यवसायबाट व्यहोनुि परे को सो

वर्िको कुनै कट्टी हुन नपाएको नोससानी, र
 (ि) त्यस्तो व्यखिले कुनै व्यवसायबाट व्यहोनुि परे को ववगत

सात आय वर्िहरूको कट्टी हुन नपाएको नोससानी ।
तर साविजमनक पूवािधार सं रचनाको मनमािण तथा

सञ्चालन गरी नेपाल सरकारलाई हस्तान्तरण गने
आयोजना, ववद्युत गृह मनमािण, उत्पादन तथा प्रसारण गने
आयोजना र नेपाल पेट्रोमलयम ऐन, २०४० बमोखजम
पेट्रोमलयम कायि गने मनकायको हकमा ववगत बाह«
वर्िको कट्टी हुन नपाएको नोससानी ।
(53)
(२) कुनै व्यखिले कुनै आय वर्िमा कुनै लगानीबाट भएको

आय गणना गने प्रयोजनको लामग त्यस्तो व्यखिले अन्य कुनै लगानीबाट
व्यहोनुि परे को उि वर्िको कट्टी हुन नपाएको नोससानी र त्यस्तो
व्यखिको उि लगानी र अन्य कुनै लगानीबाट व्यहोनुि परे को ववगत
सात आय वर्िहरूको कट्टी हुन नपाएको नोससानी कट्टी गनि पाउनेछ ।
(३) उपदफा (१) र (२) को अधीनमा रही सो उपदफाहरुको

प्रयोजनका लामग कुनै व्यखिले ववदे शी स्रोतका सम्बन्धमा व्यहोनुि परे को
कट्टी हुन नपाएको नोससानी सो व्यखिको ववदे शी स्रोतबाट भएको
आयको गणना गदाि मार कट्टी गनि पाउनेछ र कुनै कर नलाग्ने आय
प्राप्त गदाि भएको कट्टी हुन नपाएको नोससानी सो व्यखिको कर नलाग्ने
आयको गणना गदाि मार कट्टी गनि पाउनेछ ।
(४) उपदफा (१) र (२) को अधीनमा रही कुनै व्यखिको

व्यवसायको अन्तरािविय स्तरमा प्रमतस्पधाि गरी प्राप्त गरे को दीघिकालीन
करार पूरा भएको वा अन्य कुनै रुपमा मनसगि गररएको आय वर्िमा सो
व्यखिले नोससानी व्यहोनुि परे मा वा उपदफा (१) को िण्ड (ि)
बमोखजम खजम्मेवारी सारी आगामी वर्िमा ल्याउन पाउने कुनै कट्टी हुन
नपाएको नोससानी दीघिकालीन करारसाँग सम्बखन्धत भएमा ववभागले मलखित
सूचना ददएर सो नोससानी दे हाय बमोखजम गनि अनुममत ददन ससनेछाः–
(क) ववगतको आय वर्ि वा वर्िहरुमा पछामड सारी लै जान

पाउने, र
(ि) सो वर्ि वा वर्िहरुमा सो दीघिकालीन करारसाँग

सम्बखन्धत व्यवसायको आयको गणना गदाि आयतफि
समावेश हुने रकमहरु िचितफि समावेश हुने
रकमहरुभन्दा बढी भए जमतको हदसम्म मार कट्टी
हुन नपाएको नोससानी मान्न पाउने ।
(54)
(५) कुनै व्यखिले कुनै आय वर्िमा व्यहोनुि परे को दे हायको

नोससानी सो व्यखिको दीघिकालीन करार वा करारहरुसाँग सम्बखन्धत
रहेको मानी बााँडफााँट गनुि पनेछाः–
(क) व्यवसायसाँग सम्बखन्धत दीघिकालीन करार वा

करारहरुबाट भएको नोससानी, र
(ि) त्यस्ता प्रत्येक करारका लामग सो करारसाँग सम्बखन्धत

वर्िमा सो व्यवसायबाट भएको आय गणना गदाि कट्टी
गररने िचिहरु सो करारसाँग सम्बखन्धत समावेश गररने
रकमभन्दा बढी भएको नोससानी ।
(६) कुनै व्यखिले कुनै आय वर्िमा एकभन्दा बढी व्यवसाय वा

लगानीबाट भएको आय गणना गदाि सो व्यखिले कट्टी हुन नपाएको
नोससानी एकभन्दा बढी व्यवसाय वा लगानीबाट कट्टी गनि पाउने भएमा
सो व्यखिले सो नोससानी वा नोससानीको अं श कट्टी गने व्यवसाय वा
लगानीको प्राथममकता आफै मनधािरण गनि ससनेछ ।
(७) कुनै व्यखिले कुनै आय वर्िमा कुनै व्यवसाय वा लगानीबाट

व्यहोनुि परे को नोससानीको गणना गदाि यस दफाको प्रयोग नगरी सो
व्यखिको व्यवसाय वा लगानीबाट भएको आय गणना गदाि समावेश
गररने रकमहरुभन्दा कट्टी गररने रकमहरु बढी भए यसरी बढी भए
जमतको रकमको गणना गनुि पनेछ ।
(८) कुनै व्यखिले कुनै आय वर्िमा व्यवसाय वा लगानीको

आयमा पूणि कर छु ट प्राप्त गरे को भए त्यस्तो आय वर्िमा भएको
नोससानी आगामी आय वर्िमा सारी लै जान (सयारी फरवाडि) पाउने छै न ।
स्पष्टीकरणाः यस दफाको प्रयोजनको लामग “कट्टी हुन नपाएको नोससानी”

भन्नाले उपदफा (१), (२) वा (४) बमोखजम कुनै व्यखिको आय गणना
गदाि कट्टी नगररएको हदसम्मको नोससानी सम्िनु पछि ।
(55)
२१. कट्टी गनि नपाउने िचिाः (१) यस ऐनमा अन्यर जुनसुकै कुरा लेखिएको
भए तापमन कुनै व्यखिलाई कुनै आय वर्िमा कुनै व्यवसाय, रोजगारी वा
लगानीबाट भएको आय गणना गने प्रयोजनको लामग दे हायको िचि वा
रकम कट्टी गनि पाइने छै नाः–
(क) घरे ल ु वा व्यखिगत प्रकृमतका िचि,
(ि) यस ऐन बमोखजम बुिाउनुपने कर र कुनै दे शको

सरकार तथा सोको कुनै पमन स्थानीय मनकायलाई कुनै
कानून वा सो कानून अन्तगित बनेको कुनै मनयम,
ववमनयमको उल्लङघन गरे बापत बुिाइएको जररबाना
र यस्तै अन्य शुल्क,
तर प्रदे श सरकार र स्थानीय तहमा मतरे को

कर िचिको रुपमा कट्टी गनि पाइनेछ ।
(ग) दफा १० बमोखजम छु ट पाउने रकमहरु प्राप्त गनि कुनै

व्यखिबाट िचि गररएको हदसम्मका वा अखन्तम रुपमा
कर कट्टी गररएका रकमहरु प्राप्त गनि गररएका
िचिहरु,
(घ) ु ानी बापतको िचि,

उपदफा (२) मा लेखिएको भि

(घ१) पटके प्रकृमतको तीन हजार रुपैयााँसम्मको ज्याला
भ ुिानी बाहेक स्थायी ले िा नम्बर नमलएका कमिचारी
तथा कामदारलाई ववतरण गरे को पाररश्रममक तथा
ज्याला िचि,

(घ२) स्थायी लेिा नम्बर उल्लेि नभएको दुई हजार
रुपैयााँभन्दा बढीको बीजक बापतको िचि‚


आमथिक ऐन, २०७६ द्वारा सं शोमधत ।
(56)
तर व्यावसावयक कारोबार नगने प्राकृमतक

व्यखिसाँग सोिै गररने कृवर्जन्यवनजन्य ‚‚ पशुजन्य र
अन्य घरायसी वस्तुको िररदमा मबिेताले स्थायी लेिा
नम्बर मलएको रहेनछ भने पमन त्यस्तो िररद िचि
मान्य हुनेछ।
(ङ) कुनै मनकायबाट गररएको मुनाफाको ववतरण, वा
(च) यस पररच्छे द वा पररच्छे द–६, ७, १०, ११, १२ वा

१३ बमोखजम प्रदान गररएका बाहेक िण्ड (क), (ि),
(ग), (घ) र (ङ) मा िचि कट्टी गनि नपाउने भनी
नभमनएको भए तापमन यस्ता अन्य कुनै रकमहरु ।
(२) कुनै आय वर्िमा बीस लाि रुपैय“ााभन्दा बढीको वावर्िक

कारोबार गने व्यखिले दे हायका अवस्थामा बाहेक सो आय वर्िमा एक
पटकमा पचास हजार रुपैयााँभन्दा बढीको नगद भ ुिानी गरे मा सो कट्टी
गनि पाउने छै नाः–
(क) नेपाल सरकार, सं वैधामनक मनकाय, नेपाल सरकारको

स्वाममत्व भएको सं स्थान वा बैङ्क वा ववत्तीय सं स्थालाई
गररएको भ ुिानी,
(ि) प्राथममक कृवर् पैदावार उत्पादन गने कृर्क वा

उत्पादकलाई भ ुिानी गदाि र त्यस्तो पैदावारको
प्राथममक प्रशोधन भइसकेको भए पमन कृर्क आफैले
प्रशोधन गरी भ ुिानी पाएको भए सो रकम,
(ग) अवकाश योगदान वा अवकाश भ ुिानी बापतको भ ुिानी,
(घ) बैवकङ्क सेवाहरु उपलब्ध नभएको स्थानमा गररएको भ ुिानी,
(ङ) बैवकङ्क सेवा बन्द भएको ददनमा गररएको भ ुिानी वा

ि ने कुनै अपररहायि बाध्यता भएको
नगदमा नै गनुप
भ ुिानी, वा
(57)
(च) भ ुिानी पाउने व्यखिको बैङ्क िातामा जम्मा गररएको

रकम ।
(३) दफा १४, १५, १६, १७, १८, १९, २० र ७१ का

व्यवस्थाहरुको अधीनमा रही पूाँजीगत प्रकृमतको िचि वा ववदे शी आयकर
बापत कुनै पमन रकम कट्टी गनि पाईने छै न ।
(क) “घरे ल ु वा व्यखिगत प्रकृमतका िचि” भन्नाले दे हायका

िचिहरु सम्िनु पछिाः–
(१) कुनै प्राकृमतक व्यखिको मनजी िचि, ऋण

मलएकोमा व्यखिगत प्रयोग भएको हदसम्मको ऋण
बापतको ब्याज समेत दे हायका िचिहरुाः–
(क) बासस्थान, िाना, िाजा, मनोरिन वा आमोद

प्रमोदका अन्य वियाकलापहरु उपलब्ध
गराउने समेतका प्राकृमतक व्यखिको लामग
भएका िचि,
(ि) व्यवसाय वा लगानीको मसलमसलामा आवत

जावत गने बाहेक प्राकृमतक व्यखिले
घरबाट व्यवसाय वा लगानी सञ्चालन गररने
स्थानमा आवत–जावत गरे बापतको िचि,
(ग) काम गदािको समय बाहेक अन्य समयमा

लगाउन उपयुि नभएका लुगा बाहेक
प्राकृमतक व्यखिका लामग लुगाको िररद
गनि भएको िचि, र
(घ) खशिा वा तामलमको लामग गररएको िचि ।
(58)
तर कुनै मडिी वा मडप्लोमा हामसल

नहुने वकमसमका व्यवसाय वा लगानीसाँग
प्रत्यि रुपले सम्बखन्धत खशिाको लामग
मार गररएको िचि कट्टी गनि पाइनेछ ।
(२) दे हायका अवस्थाहरु तथा सोको हदसम्म बाहे क

कुनै व्यखिले कुनै प्राकृमतक व्यखिलाई भ ुिानी
गरे को सम्बन्धमा लागेका िचिहरु र तेस्रो
व्यखिको लामग गररएको िचिहरुाः–
(क) प्राकृमतक व्यखिको आयको गणना गदाि सो

भ ुिानीलाई समावेश गररएको भएमा,
(ि) प्राकृमतक व्यखिले आफूले पाएको

भ ुिानीको बजार मूल्य बराबरको सो
व्यखिलाई प्रमतफलस्वरुप वफताि भ ुिानी
गरे को भएमा,
(ग) वहसाब राख्न कदठन हुने वा प्रशासमनक

रुपले अव्यावहाररक हुने तोवकए बमोखजमका
सानामतना रकमको भ ुिानी भएमा ।
(ि) “बैवकङ्क सेवा उपलब्ध स्थान” भन्नाले कुनै स्थान ववशेर्को

दश वकलोममटर िेरमभर बैवकङ्क सेवा उपलब्ध भएकोमा
सो स्थानलाई बैवकङ्क सेवा उपलब्ध स्थान सम्िनु पछि ।
(ग) “नगद भ ुिानी” भन्नाले बैं क वा ववत्तीय सं स्था माफित

प्रमततपर, एकाउण्ट पेयी चेक, ड्राफ्ट, धनादे श, टे मलिावफक
ट्रान्सफर, मनी ट्रान्सफर (हुण्डी) द्वारा बैं क िातामा जम्मा
हुने गरी गररएको भ ुिानी नेपाल राि बैङ्कबाट स्वीकृमत

प्राप्त मडखजटल वालेटको माध्यबाट हुने भ ुिानी र बैं क वा


(59)
ववत्तीय सं स्थाबीच अन्य कुनै वकमसमबाट गररएको

स्थानान्तरण बाहे कका भ ुिानी सम्िनु पछि ।
(घ) ाँ ीगत प्रकृमतको िचि” भन्नाले दे हाय बमोखजमका िचि

“पूज
सम्िनु पछिाः–
(१) प्राकृमतक स्रोतको सम्भाव्यता अध्ययन, अन्वेर्ण र

ववकासका सम्बन्धमा लागेको िचि,
(२) बाह्र मवहनाभन्दा बढी लाभप्रद आयु भएको कुनै

सम्पखत्त प्राप्त गदाि लागेको िचि, वा
(३) दावयत्वको मनसगि गदाि लागेको िचि ।
पररच्छे द–६
कर लेिाङ्कन र समय
२२. कर लेिाङ्कन गने तररकााः (१) कुनै व्यखिले कवहले कुनै आय प्राप्त गछि
वा कुनै िचि गछि भन्ने कुराको मनधािरण यस ऐनको अधीनमा रही
लेिाको सविमान्य मसद्धान्त अनुरुप हुनेछ ।
(२) प्राकृमतक व्यखिले मनजको रोजगारी तथा लगानीबाट प्राप्त

हुने आयको गणना गदाि कर प्रयोजनको लामग नगद आधारमा लेिाङ्कन
गनुि पनेछ ।

तर अदालतमा मुद्दा परी त्यस्तो मुद्दाको मनरूपण पश्चात
कुनै प्राकृमतक व्यखिले रोजगारी बापत ववगत आय वर्िहरुको पाररश्रममक
एकमुष्ट भ ुिानी प्राप्त गरे को अवस्थामा कर प्रयोजनका लामग सम्बखन्धत
आय वर्िमा प्रोदभावी (एिुयल) आधारमा लेिाङ्कन गनुि पनेछ।
(३) कम्पनीले कर प्रयोजनको लामग एिुयल आधारमा लेिाङ्कन


(60)
(४) ववभागले मलखित सूचना जारी गरी अन्यथा तोकेकोमा बाहे क

कुनै व्यखिले आयकर प्रयोजनका लामग उपदफा (१), (२) र (३) को
अधीनमा रही नगद वा एिुयल आधारमा लेिाङ्कन गनि ससनेछ ।
(५) कुनै व्यखिले कर प्रयोजनको लामग उपदफा (२) र (३)

को अधीनमा रही कर लेिाङ्कन गने तररकामा पररवतिन गनि मनवेदन ददन
ससनेछ । त्यस्तो व्यखिको आम्दानी स्पष्ट दे िाउन ले िाङ्कन राख्ने
तररकामा पररवतिन गनि आवश्यक छ भन्ने ववभागलाई लागेमा ववभागले
लेिाङ्कन गने तररकामा पररवतिन गने स्वीकृमत ददन ससनेछ ।
(६) कर प्रयोजनको लामग कुनै व्यखिको लेिाङ्कन तररका

उपदफा (५) बमोखजम पररवतिन भएमा त्यस्तो पररवतिन भएको आय
वर्िमा सो व्यखिको आय गणना गदाि समावेश भएको, कट्टा भएको वा
समावेश हुने वा कट्टा हुने रकमहरुमा कुनै रकम नछु ट्ने गरी वा दोहोरो
नपने गरी समायोजन गनुि पनेछ ।
२३. नगद आधारको ले िाङ्कनाः कुनै व्यखिले कर प्रयोजनको लामग यस ऐनको

अधीनमा रही रोजगारी, व्यवसाय वा लगानीबाट भएको आफ्नो आयको
गणनाको लेिाङ्कन नगद आधारमा गदाि दे हाय बमोखजम गनुि पनेछाः–
(क) मनजले भ ुिानी प्राप्त गदाि वा मनजलाई सो भ ुिानी

उपलब्ध हुाँदाका अवस्थामा मार मनजको आयको गणनामा
रकम प्राप्त गरे को मानी समावेश गनुि पनेछ ।
(ि) मनजले भ ुिानी गरे पमछ मार सो गणनामा िचि बापत कट्टी
२४. एिुयल आधारको ले िाङ्कनाः (१) कुनै व्यखिले कर प्रयोजनको लामग

यस ऐनको अधीनमा रही व्यवसाय वा लगानीबाट भएको आफ्नो आयको
गणनाको लेिाङ्कन एिुयल आधारमा गदाि भ ुिानी प्राप्त गने अमधकार
मसजिना हुनासाथ त्यस्तो भ ुिानी प्राप्त गरे को मानी मनजको आयको
गणनामा समावेश गनुि पनेछ ।
(61)
(२) उपदफा (१) मा उल्लेि भए बमोखजम कुनै व्यखिको

आय गणना गदाि कट्टी गने प्रयोजनको लामग दे हायका िचिहरु व्यहोरे को
मामननेछाः–
(क) कुनै अको व्यखिबाट भएको भि

ु ानीको सट्टामा त्यस्तो
िचि समावेश भएको कुनै भि
ु ानी गररएको भएमा
दे हायको अवस्थामा िचि व्यहोरे को मामननेछाः–
(१) सो व्यखिमा सो भ ुिानी गने दावयत्व रहे कोमा,
(२) त्यस्तो दावयत्वको मूल्य यथाथिपरक ढङ्गले

अनुमान गनि सवकने भएकोमा ।
(३) अको व्यखिबाट भ ुिानी प्राप्त भएकोमा, वा
(ि) िण्ड (क) मा उखल्लखित अवस्था बाहे क अन्य सबै

अवस्थामा भ ुिानी गररएको समयमा िचि व्यहोरे को
मामननेछ ।
(३) उपदफा (१) मा जुनसुकै कुरा लेखिएको भए तापमन

बैं वकङ्ग व्यवसायका सम्बन्धमा नेपाल राि बैं क ऐन, २०५८ तथा बैं वकङ
सम्बन्धी प्रचमलत कानूनको अधीनमा रही नेपाल राि बैं कले तोकेको
लेिाङ्कनलाई ववभागले मान्यता ददन ससनेछ ।
तर सहकारी सं स्थाले व्याज आयको लेिाङ्कन नगद आधारमा

समेत गनि ससनेछ ।
(४) व्यवसाय वा लगानीबाट भएको कुनै व्यखिको आय

एिुयल आधारमा गणना गदाि सो व्यखिले आफूले पाउनुपने कुनै
भ ुिानी समावेश गरे कोमा वा आफूले व्यहोनुप
ि ने कुनै भ ुिानी कट्टा
गरे कोमा सटही दरको फरकको कारण समेतले गदाि सो व्यखिले
भ ुिानी पाउाँदा वा भ ुिानी ददाँदा फरक पनि गएमा फरक रकमलाई
भ ुिानी प्राप्त हुाँदा वा ददाँदा समायोजन गनुि पनेछ ।
(62)
२५. डुबेको ऋण लगायतका रकमहरुको ररभसिाः (१) कुनै व्यखिले कुनै

रोजगारी, व्यवसाय वा लगानीबाट प्राप्त गरे को आयको गणनामा प्राप्त
गरे को रकम र व्यहोरे का िचिको लेिा रा्दा दे हायको कुनै अवस्थामा
सो व्यखिले सोध भनाि, असुल उपर, दाबी त्याग अपलेिन वा ममनाहा
गररएको समयमा उपयुि समायोजन गनुि पनेछाः–
(क) पमछ गएर सो व्यखिले अवस्था अनुसार सो रकम

वफताि गरे मा वा िचि असुल उपर गरे मा,
(ि) प्राप्त गररएको रकमको ले िा एिुयल आधारमा

राखिएकोमा पमछ गएर सो व्यखिले सो रकम प्राप्त गने
आफ्नो अमधकार छामड ददएमा वा सो रकम सो
व्यखिको ऋण दाबी भएको अवस्थामा मनजले सो
ऋणलाई डुबेको ऋण मानी अपलेिन गरे मा, वा
(ग) िचि गररएको रकमको ले िा एिुयल आधारमा

राखिएकोमा पमछ गएर सो व्यखिले त्यस्तो िचि गने
दावयत्व छामडददएमा वा सो िचि ऋण दाबी भएको
अवस्थामा जुन व्यखिलाई सो ऋण मतनुप
ि ने हो सो
व्यखिले ऋण ममनाहा ददएमा ।
(२) कुनै व्यखिले दे हायका अवस्थामा मार कुनै रकम प्राप्त गने
अमधकार त्याग गनि वा सो व्यखिको ऋण दाबीलाई डुबेको ऋणको
रुपमा अपलेिन गनि पाउनेछाः–
(क) कुनै ववत्तीय सं स्था वा बैङ्कको ऋण दाबीका हकमा सो

ऋण दाबी तोवकएको मापदण्डहरु अनुसार डुबेको
ऋणमा पररणत भएमा, र
(ि) िण्ड (क) मा उखल्लखित अवस्थामा बाहे क अन्य

अवस्थामा भ ुिानी प्राप्त गनि सो व्यखिले सबै उपयुि
उपायहरु अपनाएपमछ सो व्यखि सो अमधकार वा ऋण
(63)
दाबी असुल उपर हुन नससने कुरामा मनामसब रुपमा

ववश्वस्त भएमा ।
२६. दीघिकालीन करार अन्तगित समावेश र कट्टी हुने रकमहरुमा औसत मनकाल्ने
तररकााः (१) कुनै व्यखिलाई कुनै आय बर्िमा कुनै रोजगारी, व्यवसाय वा
लगानीबाट भएको आय गणना गने प्रयोजनको लामग सो व्यखिको
दीघिकालीन करार अन्तगित करारको सम्पन्न प्रमतशत अनुसार िमबद्ध
वृवद्धको योग अनुसार समावेश हुने र िमबद्ध वृवद्धको योग अनुसार कट्टी
गररने अनुमामनत रकम, प्राप्त गररएको वा िचि गररएको मामननेछ ।
स्पष्टीकरणाः यस दफाको प्रयोजनको लामग “दीघिकालीन करार” भन्नाले

दे हाय बमोखजमको अवस्थाको करार सम्िनु पछिाः–
(क) सो करारको बहाली अवमध बाह्र मवहनाभन्दा बढी

भएको, र
(ि) सो करार उत्पादन, जडान वा मनमािणका लामग वा

त्यस्तो प्रत्येक कामका सम्बन्धमा सम्बद्ध से वाको
सम्पादनका लामग गररएको वा समावेश नभएको करार
बाहेकको प्रमतफल ववलखम्बत हुने करार ।
(२) प्रमतफल ववलखम्बत हुने करार, िमबद्ध वृवद्धको योग अनुसार

समावेश हुने, िमबद्ध वृवद्धको योग अनुसार कट्टा गररने, समावेश नभएको
करार (एसस्ल्कुडे ड कन्ट्रासट) र सम्पन्न प्रमतशतको करार तोवकए
बमोखजम हुनेछ ।
पररच्छे द–७
रकमहरुको पररमाणीकरण, बााँडफााँट र चारररीकरण
२७. रकमहरुको पररमाणीकरणाः (१) कुनै भ ुिानीलाई दे हायको रकम

बराबरमा पररमाणीकरण गनुि पनेछाः–
(64)
(क) कुनै एक व्यखिले अको व्यखिलाई ............

सम्पखत्त हस्तान्तरण गरी गररएको भ ुिानीको हकमा
हस्तान्तररत .......... सम्पखत्तको बजार मूल्य
बराबरको रकम,
(ि) दे हायका कुरा उपलब्ध गराए बापत भएको भ ुिानीको

लामग तोवकए बमोखजम मनधािरण हुने रकम वा रकम
मनधािरण गने व्यवस्था नगररएकोमा िण्ड (ङ) अनुसार
मनधािरण हुने रकमाः–
(१) भ ुिानी पाउने व्यखिको पूणि वा आंखशक रुपमा

मनजी प्रयोजनका लामग प्रयोग गररएको वा
प्रयोगको लामग उपलब्ध भएको सवारी साधन, वा
(२) भ ुिानी पाउने व्यखिको लामग उपलब्ध

गराइएको भवन ।
(ग) दे हायका कुरा उपलब्ध गराए बापत भ ुिानी ददने

व्यखिले गरे को िचिबाट भ ुिानी प्राप्त गने व्यखिको
योगदान कटाई बााँकी हुन आएको रकमाः–
(१) घरको रे िदे िकताि, भान्छे , सवारी चालक, माली

वा अन्य घरे ल ु सहायकको सेवा,
(२) कुनै िाना, जलपान वा मनोरिन, वा
(३) भ ुिानी प्राप्त गने व्यखिको मनवासस्थानमा

जडान गररएको धारा, मबजुली, टे मलफोन जस्ता
सेवाहरु,
(घ) कुनै आय वर्िमा भ ुिानी प्राप्त गनुप

ि ने कुनै व्यखिले
ऋण बापत मतरे को ब्याज प्रचमलत ब्याज दर अनुसार
(65)
मतनुप
ि ने ब्याज रकमभन्दा कम भएमा सो कम भएजमत
रकम, र
(ङ) िण्ड (क), (ि), (ग) र (घ) मा उखल्लखित भ ुिानी

बाहेक अन्य भ ुिानीको सम्बन्धमा भ ुिानी पाउने
व्यखिको सट्टा तेस्रो व्यखिले भ ुिानी पाएमा
सामान्यतया पाउने फाइदाको मूल्य बराबरको रकम ।
(२) उपदफा (१) को िण्ड (क) र (ङ) को सम्बन्धमा भ ुिानी

आजिन गरे को, प्राप्त गरे को, ददएको, वहन गरे को वा कर प्रयोजनको लामग
अन्य रुपमा वहसाब गररएको समयलाई नै रकमहरुको पररमाणीकरण
भएको समय मामननेछ ।
२८. रुपैयााँमा पररवतिनाः (१) यस ऐनको प्रयोजनको लामग कुनै व्यखिको आय

तथा सो आय मनधािरण गदाि समावेश गररने र कट्टी गररने रकमहरु
नेपाली रुपैयााँ बाहेक अन्य मुरामा अवङ्कत गररएको भए त्यस्तो रकमलाई
नेपाली रुपैयााँमा पररवतिन गनुि पनेछ ।
(२) कुनै व्यखिको कुनै आय वर्िमा आय गणना गदाि समावेश

गररने वा कट्टी गररने रकम नेपाली रुपैयााँ बाहेक अन्य मुरामा अवित
गररएकोमा सो रकम प्राप्त गररएको, िचि गररएको, ददएको, बुिाएको वा
कर प्रयोजनको लामग अन्य कुनै वकमसमले वहसाब गदािका बित प्रचमलत
ववमनमय दर अनुसार सो मुरालाई नेपाली रुपैयााँमा पररवतिन गनुि पनेछ ।
(३) उपदफा (२) मा जुनसुकै कुरा लेखिएको भए तापमन सो

उपदफाको प्रयोजनको लामग ववभागले मलखित रुपमा सूचना जारी गरी
अनुममत ददएकोमा कुनै व्यखिले सो आय वर्िमा ववभागले तोकेको औसत
ववमनमय दर प्रयोग गनि ससनेछ ।
२९. अप्रत्यि भ ुिानीाः कुनै व्यखिले भ ुिानीकताि वा मनजसाँग सम्बद्ध

व्यखिले गरे को भ ुिानीबाट अप्रत्यि रूपले फाइदा मलएमा वा भ ुिानी
प्राप्त गने अन्य व्यखि तोकेकोमा ववभागले मलखित रूपमा सूचना जारी
(66)
गरी त्यस्तो फाइदा मलने वा त्यस्तो अन्य व्यखि तोसने व्यखिलाई नै

त्यस्तो भ ुिानी प्राप्त गने व्यखिको रुपमा मान्न ससनेछ ।
३०. ु
सं यि स्वाममत्वमा रहे को लगानीाः कुनै व्यखिले अको व्यखिसाँगको
ु
सं यि स्वाममत्वमा रहेको लगानीबाट आजिन गरे को आय गणना गने
प्रयोजनको लामग आय गणना गदाि समावेश वा कट्टी गररने रकमहरु
ु
सं यि स्वाममत्व भएका व्यखिहरुको सो लगानीमा रहे को आ–आफ्नो
वहतको समानुपामतक आधारमा बााँडफााँट गनुि पनेछ ।
३१. िमतपूमति बापतको भ ुिानीको चारररीकरणाः बीमा बापतको भ ुिानी

लगायत दे हायका कुराहरु बापत कुनै व्यखि वा सो व्यखिको सम्बद्ध
व्यखिले कुनै िमतपूमति रकम प्राप्त गरे कोमा सो िमतपूमति बापतको रकम
प्राप्त गरे को समयमा त्यस्तो रकम अवस्था अनुसार रोजगारी, व्यवसाय वा
लगानीबाट भएको आयको गणना गदाि समावेश गनुि पनेछाः–
(क) कुनै व्यवसाय, रोजगारी वा लगानीबाट सो व्यखिले प्राप्त

गरे को वा प्राप्त हुन ससने कुनै आय वा सो आयको
गणनामा समावेश हुने कुनै रकम बापतको िमतपूमति, वा
(ि) कुनै व्यवसाय वा लगानीमा सो व्यखिलाई भएको वा

हुनससने नोससानी वा सो व्यखिको आयको गणना गदाि
कट्टी हुने िचि रकम बापतको िमतपूमति ।
तर,
(१) बामसन्दा प्राकृमतक व्यखिको व्यखिगत दुघट

ि नाबाट
भएको शारीररक िमत बापतको िमतपूमति भ ुिानी
रकम आयमा समावेश गनुप
ि ने छै न र त्यस्तो
दुघट
ि नाबाट भएको िमतको उपचारमा लागेको िचि
दफा ५१ बमोखजम कर ममलान दाबी गनि पाउने
छै न ।
(67)
(२) प्राकृमतक व्यखिको मृत्यु बापत प्राप्त हुने

िमतपूमतिको रकम आयमा समावेश गनुप
३२. वावर्िक वृखत्त, वकस्ताबन्दी मबिी र ववत्तीय पट्टा अन्तगितका भ ुिानीको

चारररीकरणाः (१) वावर्िक वृखत्त वा वकस्ताबन्दी मबिी अन्तगित सम्पखत्त
प्राप्त गने व्यखिबाट वा ववत्तीय पट्टा अन्तगित कुनै सम्पखत्तको प्रयोग
बापत कुनै व्यखिलाई गररएको भ ुिानीलाई यस दफा बमोखजम ऋण
दाबी अन्तगित ब्याज र पूाँजी वफताि सरह व्यवहार गनुि पनेछ ।
(२) उपदफा (१) बमोखजमका सबै भ ुिानीहरुलाई एकमुष्ट गणना

गरी सोको कुल योगलाई दे हाय बमोखजम दुई भागमा ववभाजन गनुि पनेछाः–
(क) आवश्यकता अनुसार वावर्िक वृखत्त बापतका सबै भ ुिानी

वा कुनै सम्पखत्त वकस्ताबन्दी मबिी गदाि वा पट्टामा
ददाँदाको समयमा सो सम्पखत्तको बजार मूल्य बराबर हुने
ाँ ीगत भाग, र
पूज
(ि) उपदफा (१) बमोखजमका सबै भ ुिानीहरुको कुल

ाँ ीगत भाग घटाउाँदा हुन आउने ब्याज भाग ।
योगबाट पूज
(३) उपदफा (२) बमोखजम वावर्िक वृखत्त, वकस्ताबन्दी मबिी वा

ववत्तीय पट्टा ददाँदाको समयमानै ........... वकस्ताबन्दी मनधािरण गदाि स्पष्ट
ाँ ीको भाग र ब्याजको भाग छु ट्याई कुल भ ुिानी तामलका
रुपमा पूज
उपलब्ध गराउनु पनेछ । सो बमोखजमको तामलका उपलब्ध गराउन
ाँ ीगत भागहरुलाई वावर्िक वृखत्त, वकस्ताबन्दी मबिी वा
नससनेले ब्याज र पूज
ववत्तीय पट्टालाई छ/छ मवहनामा जोड्दै लमगने ब्याज सवहतको ममखश्रत
ऋणसरह मानी उपदफा (१) बमोखजमका भ ुिानीहरुमा ववभाजन गनुि पनेछ ।
(४) ममखश्रत ऋण मानी उपदफा (१) बमोखजम गररने भ ुिानीको

ऋणको अवमधभर ब्याजको दर एउटै हुने गरी प्रत्येक भ ुिानीको समयमा
ाँ ी) मा ब्याजको अं श वहसाब गरी ऋणीले आंखशक
बुिाउन बााँकी सााँवा (पूज
रुपमा सााँवा र आंखशक रुपमा ब्याजको भ ुिानी गनुि पनेछ ।
(68)
(५) यस दफा बमोखजम ववत्तीय पट्टा अन्तगित पट्टा गदाि दे हायका

शति पूरा गनुि पनेछाः–
(क) पट्टा सम्िौतामा पट्टाको बहाली अवमध सवकएपमछ

स्वाममत्वको हस्तान्तरण गररने वा पट्टा मलने व्यखिले
ु ामनत
पट्टाको अवमध समाप्त भएपमछ मनखित वा पूवािनम
मूल्यमा सो सम्पखत्त िररद गनि पाउने ववकल्पको
व्यवस्था भएको,
(ि) पट्टाको अवमध सो सम्पखत्तको उपयोगी आयुको पचहत्तर

प्रमतशतभन्दा बढी भएको,
(ग) पट्टाको अवमध समाप्त भएपमछ सो सम्पखत्तको अनुमामनत

बजार मूल्य पट्टाको प्रारम्भमा रहेको सो सम्पखत्तको
बजार मूल्यको बीस प्रमतशतभन्दा कम भएको,
(घ) सम्पखत्तको उपयोगी आयुको अखन्तम पच्चीस प्रमतशत

आयुभन्दा अगावै प्रारम्भ हुने पट्टाको हकमा न्यूनतम
पट्टा भ ुिानीको वतिमान मूल्य पट्टाको अवमध प्रारम्भ
हुाँदाको समयमा सो सम्पखत्तको बजार मूल्यको नब्बे
प्रमतशत बराबर वा सोभन्दा बढी भएको, वा
(ङ) पट्टा मलने व्यखिको लामग ववशेर् वकमसमले तयार

गररएको सम्पखत्त र पट्टाको अवमध समाप्त भएपमछ सो
सम्पखत्त पट्टा मलने व्यखिलाई बाहेक अन्य कुनै
व्यखिलाई व्यवहाररक प्रयोग नहुने भएको ।
(६) उपदफा (१) बमोखजमको प्रत्येक भ ुिानीलाई उपदफा (३)

बमोखजम दुई भागहरुमा ववभाजन गररनेछ र ऋण दाबी अन्तगित ब्याज
ाँ ीगत भागलाई
भागलाई बुिाएको वा बुिाउने ब्याजको रुपमा र पूज
ाँ ीको वफतािको रुपमा व्यवहार गनुि पनेछ ।
पूज
(69)
(७) ववत्तीय पट्टा अन्तगित पट्टा मलने व्यखिलाई पट्टा गररएको

सम्पखत्तको स्वाममत्व भएको व्यखि सरह मामननेछ र पट्टा ददने व्यखिको
पट्टा मलने व्यखि मामथ ऋण दाबी सरह मामननेछ ।
(८) पट्टा भ ुिानीको वतिमान मूल्यलाई सामान्य ब्याजदर

बराबरको छु ट (मडस्काउण्ट) दर प्रयोग गरी गणना गनुि पनेछ ।
स्पष्टीकरणाः “पट्टाको अवमध” भन्नाले पट्टा मलने व्यखिले पट्टा नवीकरण

गराउन पाउने अमतररि अवमध समेतलाई सम्िनु पछि ।
३३. सम्बद्ध व्यखिहरु बीच मूल्य हस्तान्तरण (ट्रान्सफर प्राइमसङ्ग) र अन्य

प्रबन्धहरुाः (१) सम्बद्ध व्यखिहरु बीच कुनै व्यवस्था भएकोमा सो
व्यवस्था सामान्य बजार व्यवहार (आम्र्स लेन्थ) अनुसार सञ्चालन
गररएको भए मतनीहरुको लामग कायम हुनससने कर योग्य आय वा
बुिाउनपने कर प्रमतववखम्बत हुने वकमसमले ती व्यखिहरु बीच आय
गणना गदाि समावेश वा कट्टी गररने रकमहरु ववभागले मलखित रुपमा
सूचना जारी गरे र ववतरण, मबमनयोजन वा बााँडफााँट गनि ससनेछ ।
(२) उपदफा (१) मा उखल्लखित कुनै कुरा गदाि ववभागले दे हाय

बमोखजम गनि ससनेछाः–
(क) कुनै आय, नोससानी, रकम वा भ ुिानीको स्रोत र

वकमसमलाई पुनाः चारररीकरण गनि, वा
(ि) कुनै व्यवसाय सञ्चालन गनि कुनै व्यखिले मु्य

कायािलय िचि लगायत गनुि परे को ववमभन्न िचिबाट,
सम्बद्ध व्यखि वा व्यखिहरुलाई फाईदा पुग्न गएकोमा
त्यस्तो िचि व्यवसायको कारोबारको तुलनात्मक
आधारमा सम्बद्ध व्यखिहरु बीच बााँडफााँट गनि ।
३४. आयको िण्डीकरणाः (१) कुनै व्यखिले आफ्नो आय अको व्यखिसाँग

ववभाजन गनि प्रयि गरी सो बाट बुिाउनुपने करमा कुनै कमी आउने
दे खिएमा दावयत्व घटी हुन नददन ववभागले मलखित रुपमा सूचना ददएर
(70)
प्रत्येक व्यखिको आय गणना गदाि समावेश वा कट्टी गररने रकमहरु

समायोजन गराउन ससनेछ ।
(२) उपदफा (१) मा उल्ले ि भए बमोखजम व्यखि र सम्बद्ध

व्यखि बीच प्रत्यि वा अप्रत्यि रुपमा एक वा बढी मध्यस्थ मनकायहरुद्वारा
दे हायका रकमहरुको हस्तान्तरण र सो हस्तान्तरणको प्रयोजनले सो
व्यखि वा सम्बद्ध व्यखिबाट बुिाउनुपने करमा कमी ल्याउन आय
ववभाजन गने प्रयि गरे को अवस्थाहरु समेतलाई जनाउनेछाः–
(क) प्राप्त गररने रकम वा गररने िचिहरु, वा
(ि) कुनै सम्पखत्त हस्तान्तरण गररमलने व्यखिले सो

सम्पखत्तबाट प्राप्त गने रकम वा उपभोग गने रकम वा
सो सम्पखत्तको स्वाममत्व मलए बापत व्यहोरे को िचि वा
ददएको भ ुिानी ।
(३) ववभागले उपदफा (२) बमोखजम कुनै व्यखिले आय ववभाजन

गनि िोजेको हो वा होइन भन्ने कुरा यवकन गदाि हस्तान्तरणका लामग
गररएको कुनै पमन भ ुिानीको बजार मूल्यको आधार मलनेछ ।
३५. कर मुखि ववरुद्धको सामान्य मनयमाः ववभागले यस ऐन बमोखजम कर

दावयत्वको यवकन गने प्रयोजनको लामग दे हायका कुराहरु गनि ससनेछाः–
(क) कर मुखि योजनाको भागको रुपमा गररएको वा गनि

िोखजएको कुनै प्रबन्ध वा प्रबन्धको कुनै भागलाई पुनाः
चारररीकरण गनि,
(ि) कुनै सारभूत आमथिक असर नदे िाउने कुनै प्रबन्ध वा

प्रबन्धको कुनै भागलाई बेवास्ता गनि, वा
(ग) सारभूततत्व नदे िाउने कुनै प्रबन्ध वा प्रबन्धको भागलाई

पुनाः चारररीकरण गनि ।
स्पष्टीकरणाः यस दफाको प्रयोजनको लामग “कर मुखि

योजना” भन्नाले कर दावयत्वबाट मुखि पाउने वा कर
(71)
दावयत्वमा कमी ल्याउने मु्य उद्देश्य भएको कुनै प्रबन्ध

पररच्छे द–८
सम्पखत्त र दावयत्वबाट प्राप्त िुद लाभको मनधािरण
३६. सम्पखत्त तथा दावयत्वबाट प्राप्त िुद लाभाः (१) कुनै आय वर्िको लामग
कुनै व्यखिको व्यवसायको व्यावसावयक सम्पखत्त वा दावयत्वको मनसगिबाट
प्राप्त िुद लाभको गणना सो आय वर्िमा सो व्यवसायको व्यावसावयक
सम्पखत्त वा दावयत्वको मनसगिबाट प्राप्त सबै लाभको योगबाट दे हायका
नोससानी कटाई गनुि पनेछाः–
(क) व्यवसायको व्यावसावयक सम्पखत्त वा दावयत्वको

मनसगिबाट सो वर्िमा हुन गएको सबै नोससानीको योग,
(ि) सो वर्िमा सो व्यखिको अन्य कुनै व्यवसायबाट हुन

गएको िुद नोससानीमध्ये अन्यर कट्टी हुन नसकेको
नोससानी, र
(ग) कुनै आय वर्िमा सो व्यवसाय वा सो व्यखिको अन्य

कुनै व्यवसायबाट ववगतमा हुन गएको िुद
नोससानीमध्ये कट्टी हुन नसकेको नोससानी ।
(२) कुनै आय वर्िको लामग कुनै व्यखिको लगानीको कर लाग्ने

गैरव्यावसावयक सम्पखत्तको मनसगिबाट प्राप्त िुद लाभको गणना सो आय
वर्िमा सो लगानीको कर लाग्ने गैरव्यावसावयक सम्पखत्तको मनसगिबाट
प्राप्त सबै लाभको योगबाट दे हायको नोससानी कटाई गनुि पनेछाः–
(क) सो लगानीको कर लाग्ने गैरव्यावसावयक सम्पखत्तको

मनसगिबाट सो वर्िमा हुन गएको सबै नोससानीको योग,
(ि) सो वर्िमा सो व्यखिको अन्य कुनै व्यवसाय वा

लगानीबाट हुन गएको िुद नोससानीमध्ये अन्यर कट्टी
हुन नसकेको नोससानी, र
(72)
(ग) ववगतको कुनै आय वर्िमा सो व्यखिको सो लगानी,

कुनै व्यवसाय वा अन्य कुनै लगानीबाट हुन गएको
िुद नोससानीमध्ये कट्टी हुन नसकेको नोससानी ।
(३) ववदे शी स्रोतको सम्पखत्त वा दावयत्वको मनसगिबाट हुन गएको

नोससानीका सम्बन्धमा कुनै व्यखिले उपदफा (१) वा (२) बमोखजम
कट्टी गने दाबी कुनै ववदे शी स्रोतको सम्पखत्त वा दावयत्वको मनसगिबाट
प्राप्त लाभको हदसम्म मार गनि ससनेछ ।
(४) कुनै व्यखिले उपदफा (१) वा (२) बमोखजम एकभन्दा बढी

गणनामा व्यवसाय वा लगानीबाट हुन गएको िुद नोससानी उपदफा (१)
वा (२) बमोखजम कट्टी गनि ससने भएमा मनजले सो नोससानी वा
नोससानीको अं श कट्टी गने प्रयोजनको लामग गणनाहरुको छनौट गनि
ससनेछ ।
(१) “िुद नोससानी” भन्नाले,–
(क) कुनै व्यवसायको सम्बन्धमा कुनै आय वर्िमा सो

व्यवसायको व्यावसावयक सम्पखत्त वा दावयत्वको
मनसगिबाट हुन गएको नोससानी सो वर्िमा सो
व्यवसायको व्यावसावयक सम्पखत्त वा दावयत्वको
मनसगिबाट प्राप्त लाभभन्दा बढी भए जमतको रकम
सम्िनु पछि, र
(ि) कुनै लगानीको सम्बन्धमा कुनै आय वर्िमा सो

लगानीको कर योग्य गैरव्यावसावयक सम्पखत्तको
मनसगिबाट हुन गएको नोससानी सो वर्िमा सो
लगानीको करयोग्य गैरव्यावसावयक सम्पखत्तको
मनसगिबाट प्राप्त लाभभन्दा बढी भए जमतको रकम
(73)
(२) “कट्टी हुन नसकेको िुद नोससानी” भन्नाले कुनै व्यवसाय

वा लगानीको,–
(क) कुनै आय वर्िमा सो व्यवसाय वा लगानीको सो

वर्िमा भएको िुद नोससानीमध्ये उपदफा (१) को
िण्ड (ि) वा (ग) वा उपदफा (२) को िण्ड (ि)
वा (ग) बमोखजम कट्टी हुन नपाएको नोससानी, र
(ि) दफा २० को उपदफा (१) वा (२) को समय

सीमाको कारणले िचि ममनाहा पाउन नसवकने सो
व्यवसाय वा लगानीको सो दफाको उपदफा (७)
बमोखजमको कुनै कट्टी हुन नसकेको नोससानी
३७. सम्पखत्त तथा दावयत्वबाट भएको लाभ र नोससानीाः (१) कुनै सम्पखत्त वा
दावयत्वको मनसगिबाट हुन गएको कुनै व्यखिको लाभ मनसगिको समयमा
सो सम्पखत्त वा दावयत्व बापतको िचिहरुको (आउट गोइङ्गस) योगभन्दा
सो सम्पखत्त वा दावयत्व बापत प्राप्त आम्दानीको योग बढी भए जमतको
रकम मानी गणना गनुि पनेछ ।
(२) कुनै सम्पखत्त वा दावयत्वको मनसगिबाट हुन गएको कुनै

व्यखिको नोससानी मनसगिको समयमा सो सम्पखत्त वा दावयत्व बापत प्राप्त
आम्दानीहरुको योगभन्दा सो सम्पखत्त वा दावयत्व बापतको िचिको
(आउट गोइङ्गस) योग बढी भए जमतको रकम मानी गणना गनुि पनेछ ।
३८. सम्पखत्त र दावयत्वहरु बापतको िचि र िुद िचिाः (१) यस ऐनको

अधीनमा रही कुनै व्यखिको सम्पखत्त वा दावयत्व बापतको िचिहरुमा
दे हायका िचिहरु समावेश हुनेछन्ाः–
(क) कुनै सम्पखत्तको सम्बन्धमा दे हायका रकमहरु लगायत

सो सम्पखत्त प्राप्त गदाि सो व्यखिबाट गररएका िचिहरुाः–
(१) सो सम्पखत्तको मनमािण वा उत्पादन गदाि लागेको

सम्बखन्धत िचि, र
(74)
(२) त्यस्तो सम्पखत्त प्राप्त भएको कारणले त्यस्तो

व्यखिको आय गणना गदाि समावेश गररनुपने
कुनै रकम ।
(ि) सो सम्पखत्त वा दावयत्वको पररवतिन , सुधार र ममित

सं भार गदाि लागेको िचि लगायत सो सम्पखत्त वा
दावयत्वको स्वाममत्व मलाँदा मनजबाट गररएको िचि र
सम्पखत्तको सम्बन्धमा सो सम्पखत्तको ममित सं भार गदाि
लागेको िचि,
(ग) सो सम्पखत्त वा दावयत्वको मनसगि गदाि मनजबाट

गररएको िचि, र
(घ) सो सम्पखत्त प्राप्त गदाि वा दावयत्व वहन गदाि र त्यस्तो

सम्पखत्त वा दावयत्व मनसगि गदाि मनजबाट गररएका
आकखस्मक िचिहरु ।
तर यस्तो िचिमा दफा २१ को उपदफा (१) को िण्ड (क),

(ि), (ग), (घ) र (ङ) बमोखजमका िचिहरु र आय मनधािरण गदाि कट्टी
गनि सवकने हदसम्मका िचिहरु समावेश गनुपने छै न ।
(२) कुनै िास समयमा कुनै सम्पखत्त वा दावयत्व बापतका िुद

िचिहरु सो समयमा सो सम्पखत्त वा दावयत्व बापतका सबै आम्दानीहरुको
योगभन्दा सो सम्पखत्त वा दावयत्व बापतको सबै िचिहरुको योग बढी
भएजमतको रकमहरु मानी गणना गनुि पनेछ ।
(३) पररच्छे द–६ र ७ मा उखल्लखित आय गणना गदाि कट्टी

गररने िचि रकमलाई कुनै सम्पखत्त वा दावयत्व बापतको िचि रकमको
सन्दभिमा भए सरह मानी उपदफा (१) बमोखजमका िचिहरुका सम्बन्धमा
लागू हुने छन् ।
तर उखल्लखित व्यवस्थाको सम्बन्धमा दफा २६ लागू हुने छै न ।
(75)
३९. सम्पखत्त तथा दावयत्व बापतका आम्दानी र िुद आम्दानीाः (१) यस

ऐनको अधीनमा रही कुनै व्यखिको सम्पखत्त वा दावयत्व बापतका
आम्दानीहरुमा दे हायका रकमहरु समावेश गनुि पनेछाः–
(क) मनजले दावयत्वको सम्बन्धमा दावयत्व वहन गदाि प्राप्त

गरे का रकमहरु,
(ि) सम्पखत्तको मूल्य पररवतिन वा न्यून गरी वा दावयत्व

बृवद्ध गरी प्राप्त गररएका रकमहरु लगायत सम्पखत्त प्राप्त
गदाि वा दावयत्व वहन गने सम्बन्धमा मनजबाट प्राप्त
गररने रकमहरु, र
(ग) सो सम्पखत्त वा दावयत्वको मनसगि सम्बन्धमा मनजले

प्राप्त गरे को वा प्राप्त गने रकमहरु ।
तर यस्तो आम्दानीमा कर छु ट पाएको रकम,

अखन्तम रुपमा कट्टी हुने भ ुिानी वा सो व्यखिको
आय मनधािरण गदाि आयमा समावेश गररने रकमहरु
समावेश हुने छै नन् ।
(२) कुनै िास समयमा कुनै सम्पखत्त वा दावयत्व बापतका िुद

आम्दानीहरुमा सो समयमा सो सम्पखत्त वा दावयत्व बापतका िचिहरुको
योगभन्दा सो सम्पखत्त वा दावयत्व बापतका आम्दानीहरु बढी भएजमतको
रकमहरु समावेश गनुि पनेछ ।
(३) पररच्छे द–६ र पररच्छे द–७ मा उखल्लखित ववर्यका

सम्बन्धमा आय गणना गदाि आयमा समावेश गररने रकमलाई कुनै
सम्पखत्त वा दावयत्व बापतको आम्दानी रकमको सन्दभिमा भए सरह मानी
उपदफा (१) बमोखजम गनुि पने छ ।
तर उखल्लखित व्यवस्थाको सम्बन्धमा दफा २६ लागू हुने छै न ।
(76)
४०. सम्पखत्त वा दावयत्वको मनसगिाः (१) कुनै व्यखिको कुनै सम्पखत्तबाट

स्वाममत्व हटे मा मनजले सो सम्पखत्तको मनसगि गरे को मामननेछ ।
सम्पखत्तको मनसगिमा सो सम्पखत्तको स्वाममत्व भएको व्यखिबाट सो
सम्पखत्तको ववतरण गररनु सो सम्पखत्त अन्य सम्पखत्त वा दावयत्वमा गामभनु,
वकस्ताबन्दी, मबिीको माध्यमबाट मबिी गनुि वा ववत्तीय पट्टा अन्तगित
कुनै अको व्यखिलाई पट्टामा ददइनु, रद्द गररनु, ववनाश हुन,ु हराउनु, म्याद
सवकनु वा समपिण गररनु जस्ता कायि समेत समावेश गनुि पनेछ ।
(२) कुनै व्यखि कुनै दावयत्वको भारबाट हटे मा मनजले सो

दावयत्वको मनसगि गरे को मामननेछ । दावयत्वको मनसगिमा दावयत्व
फछयौट, रद्द, मुि, समापन हुन ु वा अको दावयत्व वा सम्पखत्तमा गामभनु
जस्ता कायि समेत समावेश गनुि पनेछ ।
(३) उपदफा (१) र (२) मा जुनसुकै कुरा लेखिएको भए तापमन

कुनै व्यखिले कुनै सम्पखत्त वा दावयत्वको दे हायका अवस्थाहरुमा मनसगि
गरे को मामननेछाः–
(क) प्राकृमतक व्यखिको सम्बन्धमा सो व्यखिको मृत्युको

तत्काल अखघ,
(ि) कुनै सम्पखत्तको सम्बन्धमा सो सम्पखत्त बापतका

आम्दानीहरुको योग सो सम्पखत्त बापतका िचिहरुको
योगभन्दा बढी भएमा,
(ग) ऋण दाबी भएको सम्पखत्तको सम्बन्धमा,–
(१) बैङ्क वा ववत्तीय सं स्थाको ऋण दाबीको

सम्बन्धमा तोवकए बमोखजमका मापदण्ड अनुसार
िराब ऋण हुन पुगेकोमा, र
(२) अन्य कुनै अवस्थामा सो व्यखिले ऋण दाबी

असुल उपर नहुने भनी मनामसब रुपमा ववश्वास
गरे कोमा ।
(77)
तर सो ऋण दाबी असुल उपर गनि सो

व्यखिले सबै उपयुि उपायहरु अवलम्बन गरी
सकेको हुन पनेछ ।
(घ) कुनै व्यखिले व्यावसावयक सम्पखत्त, गैरव्यावसावयक

करयोग्य सम्पखत्त, ह्रासयोग्य सम्पखत्त वा व्यापार
मौज्दातको वकमसम फेररने गरी त्यस्तो सम्पखत्त मनजले
प्रयोग गनि थालेको अवस्थामा सो सम्पखत्तको फेररएको
स्वरुप प्रयोग गनुभ
ि न्दा तत्काल अखघ,
(ङ) कुनै मनकायको सम्बन्धमा दफा ५७ बमोखजमका

अवस्थाहरुमा, र
(च) नेपालमा अवखस्थत जग्गा जममन वा भवन बाहेक, सो

ु न्दा तत्काल अखघ ।
व्यखि गैरबामसन्दा व्यखि हुनभ
(४) उपदफा (१) बमोखजम कुनै व्यखिले कुनै ववत्तीय पट्टा

अन्तगित कुनै सम्पखत्त पट्टामा ददएर सो सम्पखत्तको मनसगि गरे मा मनजले
जुन व्यखिलाई सो सम्पखत्त पट्टामा ददएको हो त्यस्तो व्यखिले मनसगिको
समयमा सो सम्पखत्तको स्वाममत्व प्राप्त गरे को मामननेछ ।
(५) सम्पखत्त तथा दावयत्वहरुको मनसगिबाट कुनै व्यखिले प्राप्त

गरे को लाभ गणना गने प्रयोजनको लामग दे हाय बमोखजम हुनेछाः–
(क) यो ऐन प्रारम्भ हुाँदाका बित सो व्यखिको स्वाममत्वमा

रहेका कुनै सम्पखत्त बापतका िुद िचिहरुको रकम सो
बित उि सम्पखत्तको प्रचमलत बजार मूल्य बराबर
(ि) यो ऐन प्रारम्भ हुाँदाका बित कुनै व्यखिको दावयत्व

बापतका िुद आम्दानीहरु त्यस बित उि दावयत्वको
प्रचमलत बजार मूल्य अनुसारको रकम बराबर मामननेछ ।
४१. सम्पखत्त वा दावयत्वको थमौती (ररटे न्सन) सवहतको मनसगिाः कुनै व्यखिले
दफा ४० को उपदफा (३) को िण्ड (ग), (घ) (ङ) र (च) मा
(78)
उखल्लखित कुनै पमन तररकाले कुनै सम्पखत्त वा दावयत्व मनसगि गरे मा

दे हाय बमोखजम हुनेछाः–
(क) सम्पखत्तको सम्बन्धमा,–
(१) सो व्यखिलाई मनसगि बापत मनसगिको समयमा सो

सम्पखत्तको बजार मूल्य बराबरको रकम प्राप्त
भएको मामननेछ, र
(२) त्यस्तो सम्पखत्त पुनाः मनाःसगि हुाँदा यो दफा बमोखजम

मनाःसगि भएको बितसम्म त्यस्तो सम्पखत्त बापत
गररएका िुद िचिहरू (नेट आउट गोइङ्ग) प्रामप्त
रकम बराबरको रकम भए सरह मामननेछ ।
(ि) दावयत्वको सम्बन्धमा,–
(१) सो व्यखिलाई मनसगिको समयमा सो दावयत्वको

बजार मूल्य बराबरको रकम सो मनसगि बापत िचि
गरे को मामननेछ, र
 (२) त्यस्तो दावयत्व पुनाः मनाःसगि हुाँदा यो दफा

बमोखजम मनाःसगि भएको समयसम्म उपिण्ड (१)
बमोखजम दावयत्व बापत गररएका िू द आम्दानीहरू
िचि रकम बराबरको भए सरह मामननेछ ।
४२. वकस्ताबन्दी मबिी वा ववत्तीय पट्टाको माध्यमबाट मनसगिाः कुनै व्यखिले

कुनै सम्पखत्त कुनै अको व्यखिलाई वकस्ताबन्दी मबिीको माध्यमबाट वा
ववत्तीय पट्टा अन्तगित पट्टामा ददई मनसगि गरे मा दे हाय बमोखजम हुनेछाः–
(क) सम्पखत्त मनसगि गने व्यखिलाई मनसगिको समयमा सो

सम्पखत्तको बजार मूल्य बराबरको रकम सो मनसगिबाट प्राप्त
भएको मामननेछ, र
(79)
(ि) मनसगिबाट सम्पखत्त प्राप्त गने व्यखिको उपिण्ड (क)

बराबरको रकम लागत परे को मामननेछ ।
तर दफा ४५ को व्यवस्था लागू हुने अवस्थामा यो

व्यवस्था लागू हुने छै न ।
४३. पमत, पिी वा पूव ि पमत, पूव ि पिीलाई सम्पखत्तको हस्तान्तरणाः सम्बन्ध
मबच्छे द भएको वा अं श मलई मभन्न बसेको कुनै प्राकृमतक व्यखिले
मनजको पमत, पिी वा पूव ि पमत, पूव ि पिीलाई सम्पखत्त हस्तान्तरण गरी
सम्पखत्तको मनसगि गरे मा र सो पमत, पिी वा पूव ि पमत, पूव ि पिीले यो दफा
लागू गररपाउन मलखित रुपमा छनौट गरे मा दे हाय बमोखजम हुनेछाः–
(क) सो व्यखिले मनसगिको तत्काल अखघ सो सम्पखत्त बापत

भएका िुद िचिहरु बराबरको रकम सो मनसगि बापत प्राप्त
(ि) िण्ड (क) बराबरको रकम हस्तान्तरणबाट सम्पखत्त प्राप्त

गने व्यखिको लागत परे को मामननेछ ।
४४. मृत्यु पिात सम्पखत्तको हस्तान्तरणाः कुनै प्राकृमतक व्यखिको मृत्यु भई

कुनै सम्पखत्तको स्वाममत्व अको व्यखिमा हस्तान्तरणबाट मनसगि
गररएकोमा दे हाय बमोखजम हुनेछाः–
(क) सो व्यखिले सो मनसगिका समयमा सो सम्पखत्तको प्रचमलत

बजार मूल्य बराबरको रकम मनसगि बापत प्राप्त गरे को
मामननेछ, र
(ि) हस्तान्तरणबाट सम्पखत्त प्राप्त गने व्यखिको िण्ड (क)

बराबरको रकम लागत परे को मामननेछ ।
४५. सम्बद्ध व्यखिहरु बीचको हस्तान्तरण र अन्य गैरबजार हस्तान्तरणहरुाः

(१) कुनै व्यखिले कुनै सम्पखत्त सम्बद्ध व्यखिलाई वा कुनै अन्य
व्यखिलाई कुनै प्रमतफल नमलई हस्तान्तरण गरी सो सम्पखत्त मनसगि गरे मा
(80)
(क) सो व्यखिले सो सम्पखत्तको मनसगिबाट सो सम्पखत्तको

मनसगि हुन ु तत्काल अखघ सो सम्पखत्तको बजार मूल्य वा
सो सम्पखत्त बापत भएको िुद िचिमध्ये जुन बढी हुन्छ
सो रकम प्राप्त गरे को मामननेछ, र
(ि) िण्ड (क) मा उल्लेि भए बराबरको रकम

हस्तान्तरणबाट सम्पखत्त प्राप्त गने व्यखिको लागत
परे को मामननेछ ।
तर दफा ४३ र ४४ को व्यवस्था लागू हुने

अवस्थामा यो व्यवस्था लागू हुने छै न ।
(ग) ऐनको दफा २ को िण्ड (द) को उपिण्ड (५)

बमोखजम हस्तान्तरण भई आएको सम्पखत्तको हकमा
हस्तान्तरण गने व्यखिको लागत नै हस्तान्तरण भई
सम्पखत्त प्राप्त गने व्यखिको लागत परे को मामननेछ ।

व्यखिले व्यावसावयक सम्पखत्त, गैरव्यावसावयक करयोग्य सम्पखत्त वा
व्यापाररक मौज्दातका रुपमा रहेको सम्पखत्तको स्वाममत्व सम्बद्ध
व्यखिलाई हस्तान्तरण गरी मनसगि गरे मा र उपदफा (६) बमोखजमका
कुराहरु पूरा भएमा दे हाय बमोखजम हुनेछाः–
(क) सो मनसगिको तत्काल अखघ सो सम्पखत्त बापत भएको

िुद िचि बराबरको रकम सो मनसगि बापत सो
व्यखिले प्राप्त गरे को मामननेछ, र


(81)
(३) उपदफा (१) मा जुनसुकै कुरा लेखिएको भए तापमन

उपदफा (६) बमोखजमका कुराहरु पूरा गरी कुनै व्यखिले ह्रासयोग्य
सम्पखत्तको स्वाममत्व सम्बद्ध व्यखिलाई हस्तान्तरणबाट मनसगि गरे मा वा
त्यस्तो सम्पखत्त सो ह्रासयोग्य सम्पखत्तको कुनै समूहमापने भएमा दे हाय
बमोखजम हुनेछाः–
(क) सो व्यखिले सो मनसगि हुाँदाका बित अनुसूची–२ को

दफा ४ बमोखजम सो समूहको घट्दो प्रणालीको बााँकी
मूल्य बराबरको रकम सो मनसगि बापत प्राप्त गरे को

(४) कुनै व्यखिले यस दफा बमोखजम कुनै दावयत्व सम्बद्ध

व्यखिलाई हस्तान्तरण गरी वा अन्य कुनै व्यखिलाई कुनै मूल्य नददई
हस्तान्तरण गरी सो दावयत्वको मनसगि गरे मा दे हाय बमोखजम हुनेछाः–
(क) सो व्यखिको सो मनसगि बापत बजार मूल्य वा सो

ु न्दा तत्काल अखघको सो दावयत्व बापत
मनसगि हुनभ
भएको िुद आम्दानीमध्ये जुन घटी हुन्छ सो रकम
बराबर लागत परे को मामननेछ र
(ि) जुन व्यखिलाई सो दावयत्व हस्तान्तरण गररएको हो सो

व्यखिले उि दावयत्व बराबरको रकम सो दावयत्व
मलाँदाको सम्बन्धमा प्राप्त गरे को मामननेछ ।
तर दफा ४३ र ४४ को व्यवस्था लागू हुने

अवस्थामा यो व्यवस्था लागू हुने छै न ।
(५) कुनै व्यखिले उपदफा (६) मा उखल्लखित कुराहरु पूरा गरी

आफ्नो कुनै व्यवसायबाट आय आजिन गदाि मलएको कुनै दावयत्व सम्बद्ध
व्यखिलाई हस्तान्तरण गरी मनसगि गरे मा दे हाय बमोखजम हुनेछाः–
(82)
(क) सो व्यखिले उि मनसगिको तत्काल अखघ सो दावयत्व

बापत गरे को िुद आम्दानी बराबरको रकम सो
मनसगिको लामग सो व्यखिको लागत परे को मामननेछ, र
(ि) सो सम्बद्ध व्यखिले सो दावयत्व मलने सम्बन्धमा उि

रकम बराबरको प्रामप्त गरे को मामननेछ ।
(६) उपदफा (२), (३), र (५) को प्रयोजनको लामग दे हाय

बमोखजमका कुराहरु पूरा गरे को हुन ु पनेछाः–
(क) मनसगि गररएको व्यावसावयक सम्पखत्त, व्यापार मौज्दात

वा व्यवसायको ह्रासयोग्य सम्पखत्त मनसगि गने
व्यखिबाट हस्तान्तरण गररएको तत्कालपमछको सम्बद्ध
व्यखिको व्यावसावयक सम्पखत्त, व्यापार मौज्दात वा
व्यवसायको ह्रासयोग्य सम्पखत्त हुनेछ ।
(ि) मनसगि गररएको गैरव्यावसावयक करयोग्य सम्पखत्त वा

कुनै लगानीको ह्रासयोग्य सम्पखत्त मनसगि गने
व्यखिबाट हस्तान्तरण गररएको तत्कालपमछको सम्बद्ध
व्यखिको व्यावसावयक सम्पखत्त, गैरव्यावसावयक
करयोग्य सम्पखत्त, ह्रासयोग्य सम्पखत्त वा व्यापार
मौज्दात हुनेछ ।
(ग) कुनै दावयत्वको हकमा सम्बद्ध व्यखिको कुनै व्यवसाय

वा लगानीबाट आय आजिनका लामग सो सम्बद्ध
व्यखिलाई सो दावयत्व हस्तान्तरण गनुि पनेछ ।
(घ) हस्तान्तरणको बितमा सो हस्तान्तरण गने व्यखि र

सम्बद्ध व्यखि बामसन्दा भएको हुन ु पछि तथा सम्बद्ध
व्यखि कर छु ट पाउने व्यखि भएको हुन ु हुाँदैन ।
(ङ) सो सम्पखत्तमा मनवहत स्वाममत्व वा सो दावयत्वमा मनवहत

भार अवस्था अनुसार कखम्तमा पचास प्रमतशत रवहरहनु
पनेछ, र
(83)
(च) अवस्था अनुसार उपदफा (२), (३) वा (५) अनुसारको

छनौट लागू गनि सो व्यखि तथा सम्बद्ध व्यखि
दुवैबाट मलखित रुपमा अनुरोध गनुि पनेछ ।
४६. सम्पखत्त वा दावयत्वको प्रमतस्थापन सवहतको अस्वेखच्छक मनाःसगिाः (१) कुनै

व्यखिले दफा ४० को उपदफा (१) मा उखल्लखित तररकाहरुमध्ये कुनै
पमन तररकाले कुनै सम्पखत्त अस्वेखच्छक रुपमा मनाःसगि गरे को एक वर्िमभर
सो सम्पखत्तको बदलामा सोही वकमसमको अको सम्पखत्तको स्वाममत्व प्राप्त
गरी यो दफा लागू हुन मलखित रुपमा अनुरोध गरे मा दे हाय बमोखजम
हुनछ
े ाः–
(क) सो व्यखिले दे हाय बमोखजमको रकमहरुको योग

बराबरको रकम सो मनसगि बापत प्राप्त गरे को
(१) ु न्दा तत्काल अखघ सो सम्पखत्त

मनाःसगि हुनभ
बापतका िुद िचि, र
(२) सो प्रमतस्थावपत सम्पखत्त प्राप्त गदाि गररएको

िचिभन्दा सो मनसगिबाट प्राप्त गररएको रकम
बढी भए यस्तो बढी भए जमत रकम, र
(ि) सो व्यखिले प्रमतस्थावपत सम्पखत्त प्राप्त गदाि दे हाय

बमोखजमको रकमहरुको योग बराबरको रकम िचि
गरे को मामननेछ ।
(१) ु न्दा तत्काल अखघ मनसगि गररएको

सम्पखत्त बापतका िुद िचिहरु, र
(२) सो मनसगिबाट प्राप्त गररएको रकमभन्दा सो

प्रमतस्थावपत सम्पखत्त प्राप्त गदाि भएको िचि बढी
भए यस्तो बढी भए जमत िचि ।
(२) कुनै व्यखिले दफा ४० को उपदफा (२) मा उखल्लखित

तररकाहरुमध्ये कुनै पमन तररकाबाट कुनै दावयत्व अस्वेखच्छक रुपमा
(84)
मनसगि गरे को एक वर्िमभर सो दावयत्वको सट्टामा सोही वकमसमको अको

दावयत्व वहन गरी यो दफा लागू हुन मलखित रुपमा अनुरोध गरे मा दे हाय
(क) सो व्यखिले उपिण्ड (१) मा उखल्लखित रकमबाट

उपिण्ड (२) मा उखल्लखित रकम घटाई हुन आउने
रकम सो मनसगि बापत िचि गरे को मामननेछाः–
(१) मनसगिको तत्काल अखघ सो दावयत्व बापतको

िुद आम्दानीहरु बापतको रकम,
(२) सो प्रमतस्थावपत दावयत्व मलाँदा प्राप्त गररएको

रकमभन्दा सो मनसगि गदाि भएको िचि बढी भए
यस्तो बढी भए जमतको िचि रकम,
(ि) सो व्यखिले प्रमतस्थावपत दावयत्व मलाँदा दे हाय

बमोखजमको रकमहरुको योग बराबरको रकम प्राप्त
गरे को मामननेछाः–
(१) ु न्दा तत्काल अखघ मनसगि गररएको

दावयत्व बापतका िुद आम्दानीहरु, र
(२) मनसगि गदाि भएको िचिभन्दा प्रमतस्थावपत

दावयत्व मलाँदा प्राप्त गररएको रकम बढी भए
यस्तो बढी भए जमतको रकम ।
(३) कुनै मनकायमा रहेको वहतको पररवतिन वा मनकायको

पुनमनिमािणको फलस्वरुप सो मनकायको एउटा वहतको अको वहत
(सेसयूररटी) बाट प्रमतस्थापना भई अस्वेखच्छक मनसगि मसजिना हुने
अवस्थाहरु तोवकए बमोखजम हुनेछ ।
४७. सम्पखत्त र दावयत्व गामभई हुने मनसगिाः (१) कुनै व्यखिले कुनै सम्पखत्त
प्राप्त गरे को वा दावयत्व वहन गरे को पररणामस्वरुप सो व्यखिको
स्वाममत्वमा भएको अको कुनै सम्पखत्त वा वहन गरे को अको कुनै दावयत्व
समाप्त भई वा गामभई मनसगि भएमा दे हाय बमोखजम हुनेछाः–
(85)
(क) ु न्दा तत्काल अखघ गामभने सम्पखत्त वा

दावयत्व बापतका िुद िचिहरु भएकोमा सो व्यखिले ,
(१) गामभने सम्पखत्त वा दावयत्वको मनसगिका

सम्बन्धमा सो िुद िचि बराबरको रकम प्राप्त
तर यस्तो रकम उि गामभएको दावयत्व

बापत मनजले प्राप्त गरे को रकमभन्दा बढी हुने
छै न ।
(२) गामभएको सम्पखत्तको स्वाममत्व धारण वा

दावयत्वको भार वहन गदाि उि रकम
बराबरको रकम िचि गरे को मामननेछ ।
(ि) गामभने दावयत्वको सम्बन्धमा सो दावयत्वको मनसगिको

तत्काल अखघ गामभने दावयत्व बापत िुद आम्दानीहरु
भएकोमा सो व्यखिलेाः–
(१) गामभने दावयत्वको मनसगि बापत सो िुद

आम्दानी बराबरको रकम िचि गरे को मामननेछ ।
तर गामभएको सम्पखत्तको हकमा सो सम्पखत्त

प्राप्त गदाि मनजले िचि गरे को रकमभन्दा बढी
हुन ु हुाँदैन ।
(२) गामभएको सम्पखत्तको स्वाममत्व धारण वा

दावयत्वको भार िहण गदाि उि रकम
बराबरको रकम प्राप्त गरे को मामननेछ ।
(२) उपदफा (१) मा उखल्लखित कुराहरुको प्रमतकूल नहुने गरी

सो उपदफा दे हायका अवस्थाहरुमा समेत लागू हुनेछाः–
(क) सो व्यखिले कुनै सम्पखत्त प्राप्त गने वा मबिी गने कायि

गरे मा,
(86)
(ि) सो व्यखिबाट पट्टामा ददइएको सम्पखत्तको प्रामप्त गरे मा, र
(ग) हस्तान्तरण गररमलने व्यखिबाट जमानत ददइएको

दावयत्वको हस्तान्तरण भएमा ।
४७क. व्यवसाय गामभएको कारणले हुने मनाःसगि सम्बन्धी ववशेर् व्यवस्थााः (१)
बैं वकङ्ग तथा ववत्तीय व्यवसाय वा बीमा व्यवसाय गने एकै प्रकृमतका
मनकायहरू आपसमा गामभएर (मजिर वा एसयुखजशन) भएमा दफा ५७ को
उपदफा (२) को िण्ड (क), (ि), (घ), (ङ), (च) र (छ) तथा सोही
दफाको उपदफा (३) को व्यवस्था लागू हुने छै न ।
तर गामभएर अखस्तत्वमा नरहेको मनकायको कुनै कट्टी हुन

नसकेको नोससानी भए त्यस्तो नोससानी दामासाहीले आगामी सात वर्िमा
कट्टी गनुि पनेछ । यसरी समान वकस्तामा नोससानी कट्टी गने मनकाय
उि पूरै नोससानी कट्टी नगदै पुनाः ववभाजन भएमा कट्टी भएको नोससानी
बापत कट्टी भएको रकममा गामभएको (मजिर वा एसयुखजशन) आमथिक
वर्िमा कायम रहेको करको दरले कर मतनुि पनेछ ।
(२) उपदफा (१) बमोखजम मनकायहरू गामभई सम्पखत्त र

दावयत्वको मनाःसगि भएमा दे हाय बमोखजम हुनेछाः–
(क) व्यापाररक मौज्दात तथा व्यावसावयक सम्पखत्तको

मनाःसगिको हकमा,–
(१) मनाःसगिको तत्काल अखघ त्यस्तो सम्पखत्त बापत

भएको िुद िचि बराबरको रकम त्यस्तो
मनाःसगि बापत त्यस्तो व्यखिले प्राप्त गरे को
(२) उपिण्ड (१) मा उल्ले ि भए बराबरको रकम

सम्पखत्त प्राप्त गने व्यखिको लागत परे को
(87)
(ि) ह्रासयोग्य सम्पखत्तको मनाःसगिको हकमा,–
(१) मनाःसगि हुाँदाका वित अनुसूची–२ को दफा ४

बमोखजम समूहको घट्दो प्रणालीको बााँकी मूल्य
बराबरको रकम त्यस्तो मनाःसगि बापत प्राप्त

सम्पखत्त प्राप्त गने व्यखिको लागत परे को
(ग) दावयत्वको मनाःसगिको हकमा,–
(१) मनाःसगिको तत्काल अखघ त्यस्तो दावयत्वको

बजार मूल्य र िुद आम्दानीमध्ये जुन घटी
हुन्छ सो बराबरको रकम मनाःसगि बापत सो
व्यखिको लागत परे को मामननेछ, र

दावयत्व वहन गने व्यखिले त्यस्तो दावयत्व
वहन गरे बापत प्राप्त गरे को मामननेछ ।
(घ) व्यवसाय गाभ्ने मनकाय वा गामभएर कायम भएको

मनकायले गामभएको सम्पखत्त र दावयत्वको लागत गणना
गदाि गामभने मनकायबाट त्यस्तो गामभएको व्यवसाय
सञ्चालन गरे का बित (मजिर वा एसयुखजशन अगामड)
कायम रहेका सम्पखत्त र दावयत्व बापतको लागत मार
िण्ड (क), (ि) र (ग) बमोखजम गणना गनुि पनेछ ।
(३) उपदफा (१) बमोखजम गामभई मनाःसगि भएको मनकायमा वा

गामभए पिातको मनकायमा कायिरत कमिचारीहरूलाई सामूवहक रूपमा
सेवाबाट अवकाश ददने प्रयोजनको लामग गररने थप एकमुष्ट भ ुिानीमा
(अवकाश कोर् माफित गररने भ ुिानी वा कमिचारी सेवा सतिमा उल्लेि
(88)
ि ने भ ुिानी बाहेकका) अवकाश भ ुिानीमा कर कट्टी

भए अनुसार गनुप
ि ने दरमा पचास प्रमतशत छु ट ददई भ ुिानीमा कर कट्टी गनुि पनेछ ।
गनुप
(४) उपदफा (१) बमोखजम गामभई मनाःसगि भएको मनकायमा

कायम रहेका शेयरधनीहरूले आफ्नो शेयर गामभएको दुई वर्िमभर आफ्नो
शेयर मबिीको माध्यमबाट मनाःसगि गरे मा त्यसरी मनाःसगि भएको शेयरमा
भएको लाभमा पूाँजीगत लाभ कर लाग्ने छै न ।
(५) उपदफा (१) बमोखजम गामभई मनाःसगि भएको मनकायले

गामभएको मममतले दुई वर्िमभर गामभएको अवस्थामा कायम रहेको
शेयरधनीलाई ववतरण गरे को लाभाशंमा कर लाग्ने छै न ।
(६) उपदफा (१) अनुसार गामभई 

मनाःसगि हुन चाहने एकै
वगिका मनकायले सं वत् २०७९ साल असार मसान्तमभर गामभने आशयपर

................ ववभागमा ददनु पनेछ ।
(७) उपदफा (१) बमोखजम गामभनको लामग उपदफा (६)

बमोखजम आशयपर ददने मनकायहरूले गामभने प्रविया 
सं वत् २०८०
साल असार मसान्तमभर पूरा गनुि पनेछ ।
(८) यो दफा प्रारम्भ भएपमछ एक आपसमा गामभई यस दफा

बमोखजमको सुववधा उपयोग नगरे का मनकायले समेत यसै बमोखजमको
सुववधा उपयोग गनि पाउनेछन् ।
(९) उपदफा (६) मा तोवकएको अवमधमभर आशयपर नददने

मनकाय तथा उपदफा (७) मा उल्लेि भएको मममतसम्म गामभने प्रविया
पूरा नगरे को मनकायको हकमा यो दफाको व्यवस्था लागू भएको मामनने
छै न ।
४८. ववभाजनबाट हुने सम्पखत्त र दावयत्वको मनसगिाः कुनै व्यखिबाट स्वाममत्व

प्राप्त गररएको कुनै सम्पखत्तसाँग सम्बखन्धत अमधकार वा वहन गररएको


(89)
दावयत्वसाँग सम्बखन्धत भारहरु कुनै सम्पखत्त वा सोको कुनै भागको पट्टाको

माध्यमबाट समेत अन्य कुनै व्यखिमा मसजिना भएमा दे हाय बमोखजम
हुनेछाः–
(क) अमधकार वा भारहरु स्थायी भएकोमा सो पवहलो व्यखिले

सो सम्पखत्त वा दावयत्वको कुनै भाग मनसगि गरे को तर कुनै
नयााँ सम्पखत्त वा दावयत्व प्राप्त नगरे को मामननेछ, र
(ि) अमधकार वा भारहरु अस्थायी वा सांयोमगक भएकोमा सो

पवहलो व्यखिले सो सम्पखत्त वा दावयत्वको कुनै भाग
मनसगि गरे को मामनने छै न ।
तर अवस्था अनुसार नयााँ सम्पखत्त प्राप्त गरे को वा नयााँ

दावयत्व मलएको मामननेछ ।
४९. िचि तथा आम्दानीहरुको बााँडफााँटबाट हुने मनसगिाः (१) कुनै व्यखिले
दे हाय बमोखजमको अवस्थामा कुनै सम्पखत्त वा दावयत्व प्राप्त गदाि, वहन
गदाि वा मनसगि गदाि गररएको िचि वा आम्दानीहरु अवस्थानुसार प्रामप्त,
वहन वा मनसगिको समयमा बजार मूल्यको आधारमा सम्पखत्त र
दावयत्वहरु बीच बााँडफााँट गनुि पनेछाः–
(क) एकै समयमा एक वा बढी सम्पखत्त प्राप्त गरे मा वा एक

वा बढी दावयत्व िहण गरे मा, वा
(ि) एकै समयमा एक वा बढी सम्पखत्त वा दावयत्व मनसगि

गरे मा ।
(२) कुनै सम्पखत्तको स्वाममत्व धारण गने वा दावयत्व वहन गने

व्यखिले सो सम्पखत्त वा दावयत्वको कुनै भाग मनसगि गरे मा सो मनसगिको
तत्काल अखघको सो सम्पखत्त वा दावयत्वको िुद िचि वा िुद
आम्दानीहरुलाई मनसगि गररएको सम्पखत्त वा दावयत्वको भाग र बााँकी
रहेको भागमा अवस्था अनुसार मनसगिको तत्काल पमछको सोको बजार
मूल्यको आधारमा बााँडफााँट गनुि पनेछ ।
(90)
पररच्छे द–९
प्राकृमतक व्यखि सम्बन्धी ववशेर् व्यवस्था
५०. दम्पमताः (१) बामसन्दा प्राकृमतक व्यखि र सो व्यखिको बामसन्दा पमत वा

पिी दुवैले मलखित सूचना ददएर कुनै िास आय वर्िमा कर प्रयोजनको
लामग एउटै प्राकृमतक व्यखिको रुपमा मामनने गरी छनौट गनि ससनेछन् ।
(२) कुनै आय वर्िको सम्बन्धमा उपदफा (१) मा उखल्लखित

व्यवस्था छनौट गने दम्पतीमध्ये पमत वा पिीले सो वर्िमा बुिाउनुपने
ु
करको लामग एक अकोप्रमत सं यि रुपमा र छु ट्टाछु ट्टै रुपमा खजम्मेवार
हुनेछन् ।
(३) उपदफा (१) र (२) मा जुनसुकै कुरा लेखिएको भए

तापमन आखश्रतलाई भरणपोर्ण गनुप
ि ने बामसन्दा ववधवा वा ववधुरलाई
दम्पती सरह मामननेछ ।
५१. और्धी उपचार बापत कर ममलानाः (१) कुनै प्राकृमतक बामसन्दा व्यखिले
मनजको लामग आफै वा अन्य कुनै व्यखि माफित गरे को स्वीकृत और्धी
उपचार िचिको लामग कुनै आय वर्िमा और्धी उपचार बापत कर ममलान
गनि दाबी गनि ससनेछ ।
(२) कुनै आय वर्िमा प्राकृमतक व्यखिको और्धी उपचार बापत

कर ममलानको रकम उपदफा (१) बमोखजमको स्वीकृत और्धी उपचार
िचि रकमको पन्र प्रमतशतको दरले हुने रकममा उपदफा (४) मा
उखल्लखित कुनै रकम भए सो समेत जोडी गणना गनुि पनेछ ।
(91)

आय वर्िमा प्राकृमतक व्यखिबाट दाबी गररएको और्धी उपचार बापत
कर ममलान रकम तोवकएको सीमाभन्दा बढी हुने छै न ।
(४) कुनै आय वर्िमा कुनै प्राकृमतक व्यखिको हकमा दे हायका

हदसम्म िण्ड (क) र (ि) मा उल्लेि भए बमोखजम बढी भएको रकम
खजम्मेवारी सारी आगामी वर्िहरुमा उपदफा (२) बमोखजमको रकममा
समावेश गनि सवकनेछाः–
(क) उपदफा (२) बमोखजमको रकम उपदफा (३) बमोखजमको

सीमाभन्दा बढी भएमा यस्तो बढी भएको रकम, र
(ि) सो वर्िमा दफा ३ को िण्ड (क) बमोखजमको

व्यखिले दाखिला गनुप
ि ने कर रकम कम भएको
कारणले सो व्यखिले और्धी उपचार बापत कर
ममलान उपयोग गनि नससने हदसम्मको रकम ।
स्पष्टीकरणाः यस दफाको प्रयोजनको लामग “स्वीकृत और्धी उपचार िचि”

भन्नाले तोवकए बमोखजमको स्वीकृत और्धी उपचार िचि सम्िनु पछि ।
(92)
पररच्छे द–१०
मनकायहरुका लामग ववशेर् व्यवस्था
५२. मनकायहरुका सम्बन्धमा लागू हुने करका मसद्धान्तहरुाः (१) कुनै मनकाय
कर दाखिला गने प्रयोजनको लामग त्यसको वहतामधकारीभन्दा छु ट्टै रुपमा
खजम्मेवार हुनेछ ।
(२) मनकायबाट हुने ववतरण दफा ५३ मा उल्लेि भए बमोखजम

हुनेछ र त्यसरी हुने ववतरणमा दफा ५४ बमोखजम यसका
वहतामधकारीलाई कर लगाइनेछ ।
(३) मनकायबाट प्राप्त गररएको रकम र ब्यहोररएको िचि रकम

मनकायले अन्य व्यखिको लामग प्राप्त गरे को वा नगरे को वा िचि
ब्यहोरे को वा नव्यहोरे को जे जस्तो भए पमन मनकायले प्राप्त गरे को र
ब्यहोरे को मामननेछ ।
(४) मनकायको स्वाममत्वमा रहेको सम्पखत्त र वहन गररएका

दावयत्वलाई सोही मनकायको स्वाममत्व वा भारमा रहेको मामननेछ ।
यस्तो स्वाममत्वमा रहे को सम्पखत्त र वहन गररएका दावयत्वलाई अन्य कुनै
व्यखिको स्वाममत्व वा भारमा रहेको मामनने छै न ।
(५) मनकायको आयको लामग त्यसको व्यवस्थापक, वहतामधकारी

वा मनकाय जोसुकैले दाखिला गरे को ववदे शी आयकर सो मनकायले
दाखिला गरे को मामननेछ ।
(६) कुनै मनकाय र यसका व्यवस्थापक तथा वहतामधकारी बीचको

कारोबारलाई पररच्छे द–७ र दफा ४५ को अधीनमा रही मान्यता ददइनेछ ।
५३. मनकायबाट हुने ववतरणाः (१) मनकायबाट हुने ववतरणमा दे हायका

कुराहरु समावेश गनुि पनेछाः–
(क) मनकायबाट आफ्नो कुनै वहतामधकारीलाई कुनै पमन

है मसयतले गररएको भ ुिानी, वा
(ि) मुनाफाको पूाँजीकरण ।
(93)
(२) उपदफा (१) मा जुनसुकै कुरा लेखिएको भए तापमन सो

उपदफाको िण्ड (क) मा उल्लेि भएको कुनै भ ुिानी मनम्न
अवस्थाहरुमा मार ववतरण भएको मामननेछाः–
(क) मनकायबाट प्राप्त हुनससने प्रमतफलको सट्टामा

वहतामधकारीले उि मनकायलाई भ ुिानी गरे को
रकमभन्दा सो भ ुिानी बढी भएमा, र
(ि) सो भ ुिानीमा मनम्न रकमहरु समावेश नभएमााः–
(१) वहतामधकारीको आयको गणना गदाि समावेश

भएका रकमहरु,
(२) ववतरणको कारणले बाहे क अखन्तम रुपमा कर

कट्टी भएको भ ुिानीहरु ।
(३) कुनै मनकायको ववतरणले सो मनकायको सम्पखत्त र दावयत्वको

ाँ ीको
मूल्य घटाउने भएमा मार त्यस्तो ववतरण मुनाफाको ववतरण वा पूज
वफताि मामननेछ ।
(४) दे हायका कुनै अवस्थामा कुनै मनकायको ववतरणलाई दफा

५५ को अधीनमा रही मुनाफाको ववतरण मामननेछाः–
(क) उपदफा (३) मा उखल्लखित वकमसमको ववतरण भएमा

र ववतरणको समयमा मनकायको दावयत्वको बजार
ाँ ीकृत गररएको मुनाफा समेत समावेश
मूल्य तथा पूज
भएको पूाँजी योगदान रकमको जम्मा रकमभन्दा
सम्पखत्तको बजार मूल्य बमोखजमको रकम बढी भएमा,
(ि) मुनाफाको पूाँजीकरण भएमा ।
(५) उपदफा (३) मा उखल्लखित ववतरण मुनाफाको ववतरण

नभएको हदसम्म पूाँजी वफताि भएको मामननेछ ।
ाँ ीको वफताि नभएको हदसम्म सो

(६) कुनै मनकायको ववतरण पूज
मनकायको लाभांश मामननेछ ।
(94)
ाँ ीकरण” भन्नाले
स्पष्टीकरणाः यस दफाको प्रयोजनको लामग “मुनाफाको पूज
ाँ ीकृत गरे को वा सो
बोनस शेयर वा यस्तै कुनै वहत जारी गरी पूज
मनकायको वहतको च ुिा रकममा वृवद्ध गरे को वा मनकायको वप्रममयम तथा
ाँ ी िातामा नाफालाई आम्दानी बााँधेको समेतलाई जनाउाँछ ।
पूज
५४. लाभांशको कराः (१) बामसन्दा मनकायले ववतरण गरे को लाभांशमा दे हाय
(क) कुनै कम्पनीको शेयरवाला वा सािेदारी फमिको

सािेदारलाई लाभांश ववतरण गरे मा अखन्तम रुपमा कर
कट्टीको ववमधले कर लाग्नेछ, र
(ि) अन्य मनकायहरूले ववतरण गरे मा कर लाग्ने छै न ।
(२) कुनै गैरबामसन्दा मनकायले कुनै बामसन्दा वहतामधकारीलाई

ववतरण गरे को लाभांशलाई सो वहतामधकारीको आयको गणना गदाि
समावेश गरी कर लाग्नेछ ।
(३) उपदफा (१) मा जुनसुकै कुरा लेखिएको भए तापमन सो

उपदफा बमोखजम कर कट्टी भई प्राप्त भएको लाभांश ववतरण गरे मा कर
लाग्ने छै न ।
(४) ................
(५) कुनै मनकायको वहतामधकारीको वहत बापत प्राप्त हुने

पररच्छे द–८ बमोखजमका आम्दानीहरुमा सो वहत बापत कुनै मनकायबाट
गररएको पूाँजीको वफताि रकम समावेश गनुि पनेछ ।
तर मनकायले ववतरण गरे को लाभांश समावेश गनुप

५५. मनकायको ववघटनाः (१) कुनै मनकायको ववघटनको िममा वहतहरुको

मनसगि हुाँदा कुनै वहतामधकारीले पाउने नाफाको अं श र योगदान गरे को
ाँ ीको अं शको अनुपातमा गरे को ववतरणलाई मनम्न सबै अवस्थाहरु पूरा
पूज
भएमा सो मनकायको आंखशक लाभांश र आंखशक पूाँजीको भ ुिानी मामननेछाः–

(95)
(क) प्रचमलत कानूनको प्रविया पूरा गरी कुनै मनकायले

आफ्नो वहत िररद गरे को वा कुनै मनकायको ववघटन
भएको कारणबाट समेत सो मनकायमा रहे को वहतको
िारे जी, मोचन वा समथिनको सम्बन्धमा त्यस्तो
मनकायबाट कुनै ववतरण गररएको,
(ि) पूणि ववघटन भएकोमा बाहे क सो मनकायको मुनाफाको

अं शमा वहतामधकारीहरुको अमधकारको उपयुि
अनुपातमा ववतरणको गणना नभएको वा मनामसब
रुपमा हुन नसकेको, र
(ग) सो मनसगि पमछ सो ववतरण प्राप्त गने सो वहतामधकारी

सो मनकायसाँग सम्बद्ध व्यखि नभएको ।

मनकायमा रहे को कुनै वहतामधकारीको वहत सो मनकायले प्रचमलत कानून
बमोखजम मान्यता प्राप्त मधतोपर ववमनमय बजार माफित िररद गरी उि
वहतामधकारीलाई गरे को ववतरणमा सो उपदफा र दफा ५३ को व्यवस्था
लागू हुने छै न ।
५६. मनकाय र वहतामधकारी बीचको कारोबाराः (१) दफा ४५ को अधीनमा

रही कुनै मनकाय तथा सो मनकायको वहतामधकारी बीच एक अकािमा
ववतरणको कुनै तररका वा अन्य कुनै वकमसमले सम्पखत्तको स्वाममत्वको
हस्तान्तरणबाट सम्पखत्त मनसगि भएमा दे हाय बमोखजम हुनेछाः–
(क) सम्पखत्त हस्तान्तरणकतािले सो सम्पखत्तको मनसगि

ु न्दा तत्काल अखघको बजार मूल्य सरहको रकम
हुनभ
सो मनसगिबाट प्राप्त गरे को मामननेछ, र
(ि) सम्पखत्त हस्तान्तरण गररमलने व्यखिको सो सम्पखत्त प्राप्त

गदाि िण्ड (क) मा उल्ले ि भए बराबरको रकम
लागत परे को मामननेछ ।
(96)
(२) दफा ४५ को अधीनमा रही कुनै मनकाय र सो मनकायको

कुनै वहतामधकारीबीच एक अकािमा कुनै दावयत्वको हस्तान्तरणबाट सो
दावयत्वको मनसगि भएमा दे हाय बमोखजम हुनेछाः–
(क) ु न्दा
दावयत्व हस्तान्तरणकतािको सो दावयत्व मनसगि हुनभ
तत्काल अखघको बजार मूल्य सरहको रकम सो
दावयत्व मनसगि गदाि लागत परे को मामननेछ, र
(ि) दावयत्व हस्तान्तरण गररमलने सो व्यखिले दावयत्व मलाँदा

िण्ड (क) मा उल्लेि भए बराबरको रकम प्राप्त
(३) कुनै मनकायले कुनै वहतामधकारीलाई लाभांशको रुपमा

मुनाफा बाहेकको लाभांश ववतरण गरे मा त्यस्तो लाभांशको रकमलाई सो
मनकायको आय गणना गदाि समावेश गनुि पनेछ ।
तर तोवकएको कुनै अवस्थामा यो उपदफामा उल्लेि गररएको

कुरा लागू नहुने गरी व्यवस्था गनि सवकनेछ ।
५७. मनयन्रणमा पररवतिनाः (१) कुनै मनकायको ववगत तीन वर्ि अखघसम्मको
स्वाममत्वको तुलनामा पचास प्रमतशत वा सोभन्दा बढी स्वाममत्व पररवतिन
भएमा सो मनकायले आफ्नो स्वाममत्वको सम्पखत्त वा आफूले वहन गरे को
दावयत्व मनसगि गरे को मामननेछ ।
(१क) उपदफा (१) बमोखजमको कुनै मनकायको पचास प्रमतशत

वा पचास प्रमतशतभन्दा बढी स्वाममत्व पररवतिनको गणना गने प्रयोजनको
लामग त्यस्तो मनकायको दे हाय बमोखजमको स्वाममत्वलाई मार समावेश
गररनेछाः–
(97)
(क) कुल स्वाममत्वको एक प्रमतशत वा एक प्रमतशतभन्दा

बढी स्वाममत्व िहण गने 
शेयरवाला वा सािेदारले
िहण गरे को स्वाममत्व, र
(ि) कुल स्वाममत्वको एक प्रमतशतभन्दा कम स्वाममत्व

िहण गने 
शेयरवाला वा सािेदारमध्ये त्यस्तो
मनकायको कुल स्वाममत्वको एक प्रमतशतभन्दा बढी
स्वाममत्व िहण गने 
शेयरवाला वा सािेदारको सम्बद्ध
व्यखिले िहण गरे को स्वाममत्व ।
(२) उपदफा (१) मा उल्लेि भए बमोखजम कुनै मनकायको

स्वाममत्व पररवतिन भएमा त्यस्तो पररवतिन पमछ सो मनकायलाई दे हायका
कायि गनि अनुममत ददइने छै नाः–
(क) ु न्दा अखघ सो मनकायबाट

स्वाममत्वको पररवतिन हुनभ
िचि गररएका दफा १४ को उपदफा (३) बमोखजम
अगामड साररएको ब्याज कट्टा गनि,
(ि) ु न्दा अखघ सो मनकायलाई

स्वाममत्वको पररवतिन हुनभ
हुन गएको नोससानी दफा २० बमोखजम कट्टा गनि,
(ग) स्वाममत्वका पररवतिनपमछ हुन गएको नोससानीलाई

दफा २० को उपदफा (४) ........... बमोखजम
त्यस्तो स्वाममत्वको पररवतिन अखघको कुनै आय वर्िमा
पछामड लै जान,
(घ) ु खघ दफा २४ को उपदफा

स्वाममत्व पररवतिन हुनअ
(४) 
..........बमोखजम कुनै रकम वा िचि बापत
वहसाब गरे को र स्वाममत्वको पररवतिन पमछ सो रकम


(98)
वा िचिको दफा २४ को उपदफा (४) बमोखजम

सच्याएकोमा दफा २४ को उपदफा (४) बमोखजम
समायोजन गनि,
(ङ) ु खघ दफा २५ को उपदफा

स्वाममत्वको पररवतिन हुनअ
(१) को िण्ड (ि) बमोखजम कुनै रकमको वहसाब
गरे को र स्वाममत्वको पररवतिन पमछ सो रकम प्राप्त
गने अमधकार त्याग गरे को वा सो रकम कुनै व्यखिको
ऋण दाबी भएकोमा त्यस्तो व्यखिले उि ऋणलाई
डुबेको ऋण मानी अपले िन गरे मा दफा २५ को
उपदफा (१) बमोखजम समायोजन गनि,
(च) ु खघ सम्पखत्त वा दावयत्वको

स्वाममत्वको पररवतिन हुनअ
मनसगि गदाि हुन गएको घाटा स्वाममत्वको पररवतिन
पमछ सम्पखत्त वा दावयत्वको मनसगिबाट प्राप्त आम्दानीमा
दफा ३६ बमोखजम घटाउन,
(छ) ु खघ दफा ६० को उपदफा

(२) को िण्ड (ि) को उपिण्ड (१) बमोखजम
वप्रममयमको वहसाब गरे कोमा र स्वाममत्वको पररवतिन
पमछ त्यस्तो वप्रममयम बीममतलाई वफताि ददएमा सो
बमोखजम िचि दाबी गनि, वा
(ज) ु खघ ववदे शी आयका सम्बन्धमा

दाखिला गरे को करलाई दफा ७१ को उपदफा (३)
बमोखजम आगामी वर्िमा सानि ।
(३) कुनै मनकायको स्वाममत्वमा कुनै आय वर्िमा उपदफा (१)

मा उखल्लखित वकमसमले पररवतिन भएमा सो आय वर्िको स्वाममत्व पररवतिन
अखघ र पमछको भागहरुलाई छु ट्टाछु ट्टै आय वर्िहरुको रुपमा मामननेछ ।
(99)
५८. लाभांश कर घटाउन नददने व्यवस्थााः (१) कुनै मनकायले दे हायको सबै
अवस्था कायम रािी गरे को प्रबन्धलाई लाभांश कर घटाउन गरे को
प्रबन्ध मामननेछाः–
(क) त्यस्तो मनकायको सखञ्चत, चालु वा अपेखित मुनाफा भएमा,
(ि) वहत प्राप्त गने कुनै व्यखिले त्यस्तो मनकायको कुनै

वहत प्राप्त गछि र त्यस्तो वहत प्राप्तकताि वा मनजको
सम्बद्ध व्यखिले त्यस्तो मनकायको हालको वा
सामबकको वहतामधकारीलाई वा मनजको सम्बद्ध
व्यखिलाई वहत प्रामप्तसाँग सम्बखन्धत भए वा नभए पमन
र वहत प्रामप्तको समयमा भ ुिानी भए वा नभए पमन
कुनै भ ुिानी गरे कोमा,
(ग) त्यस्तो भ ुिानी पूणि वा आंखशक रूपमा मनकायको

मुनाफामा प्रमतमबखम्बत भएमा, र
(घ) त्यस्तो मनकायले त्यस्तो वहत प्राप्तकतािलाई लाभांश

ववतरण गरे कोमा र त्यस्तो लाभांशले पूणि वा आंखशक
रूपले उि मुनाफालाई समावेश गरे मा ।
(२) उपदफा (१) बमोखजम गररएको लाभांश कर घटाउने प्रबन्ध

अन्तगित कुनै मनकायबाट लाभांश ववतरण गररएकोमा सो प्रबन्धलाई
दे हाय सरह भएको मामननेछाः–
(क) वहत प्राप्तकताि वा मनजको सम्बद्ध व्यखिले गरे को

भ ुिानीलाई सो व्यखिले गरे को भ ुिानी नमानी सो
मनकायले िण्ड (ि) मा उखल्लखित सामबक वा हालको
वहतामधकारीलाई लाभांश ववतरण गरे सरह मामननेछ ।
(ि) सो मनकायबाट वहत प्राप्तकतािलाई ववतरण गररएको

लाभांश िण्ड (क) मा उखल्लखित लाभांशबाट सो
(100)
भ ुिानी भमनएको रकम घटाई हुन आउने रकम

बराबर भएको मामननेछ ।
पररच्छे द–११
बैं वकङ्ग र बीमा व्यवसाय सम्बन्धी ववशेर् व्यवस्था
५९. बैं वकङ्ग व्यवसायाः (१) बैं वकङ्ग व्यवसाय सञ्चालन गने कुनै व्यखिको कुनै
आय वर्िमा सो व्यवसायबाट प्राप्त हुने आय वा नोससानीको गणना गदाि
सो व्यखिले सञ्चालन गरे को अन्य व्यवसायभन्दा बैं वकङ्ग व्यवसायलाई
मभन्न व्यवसायको रुपमा मानी छु ट्टै गणना गनुि पनेछ ।
(१क) नेपाल राि बैं ङ्कले तोकेको मापदण्डको अधीनमा रही

बैं वकङ्ग व्यवसाय सञ्चालन गने व्यखिले जोखिम व्यहोने कोर्मा रािेको
असुल हुन बााँकी ऋण रकम तथा गैर बैं वकङ्ग सम्पखत्त वापत व्यवस्था
गररएको रकम समेतको पााँच प्रमतशतसम्मको रकमलाई िचिको रूपमा
कट्टी गररनेछ ।
(१ि) सहकारी सं स्थाले जोखिम व्यहोने कोर्मा रािेको असुल

हुन बााँकी ऋण रकमको पााँच प्रमतशतसम्मको रकमलाई िचिको रूपमा
कट्टी गररनेछ ।
(१ग) उपदफा (१क) र (१ि) बमोखजम जोखिम व्यहोने कोर्

कायम रहे को अवस्थामा नउठ्ने आसामी भनी मुनाफाबाट िचि लेखिएमा
ममन्हा हुने छै न र त्यस्तो कोर्मा रहेको रकम पूाँजीकृत गररएमा वा
मुनाफा वा लाभांश बााँडफााँट गररएमा जुन वर्ि बााँडफााँट गररएको छ
सोही वर्िको आयमा समावेश गररनेछ ।
(२) ...............
(३) ...............

(101)
६०. सामान्य बीमा व्यवसायाः (१) सामान्य बीमा व्यवसाय सञ्चालन गने कुनै
व्यखिको कुनै आय वर्िमा सो व्यवसायबाट प्राप्त हुने आय वा नोससानी
गणना गदाि सो व्यखिले सञ्चालन गरे को अन्य व्यवसायभन्दा बीमा
व्यवसायलाई मभन्न व्यवसायको रुपमा मानी छु ट्टै गणना गनुि पनेछ ।
(२) सामान्य बीमा व्यवसाय गने कुनै व्यखिको कुनै आय वर्िको

आयको गणना गदाि दे हाय बमोखजम गनुि पनेछाः–
(क) ि ने कुनै अन्य

आयतफि यस ऐन बमोखजम समावेश गनुप
रकमहरुका अमतररि दे हायका रकमहरु पमन समावेश
(१) सो व्यखिले सो वर्िमा सो व्यवसाय सञ्चालन

गरी प्राप्त गरे को पुनबीमाको वप्रममयम लगायत
बीमाको वप्रममयम बापतको रकम, र
(२) पुनबीमा, जमानत, सुरिण वा िमतपूमतिको कुनै

करार बापत िण्ड (ि) को उपिण्ड (१)
बमोखजमका भ ुिानीबाट सो वर्िमा प्राप्त
रकमहरु ।
(ि) िचितफि यस ऐन बमोखजम कट्टा गनि पाउने रकमका

अमतररि दे हायका रकमहरु पमन कट्टा गनि पाउनेछाः–
(१) सो व्यवसाय सञ्चालन गदाि सो व्यखिबाट

बीमकको है मसयतमा सो वर्िमा गररएको
भ ुिानीहरु, र
(२) सो वर्ि वा ववगत वर्िमा सो व्यवसायबाट भएको

आय गणना गदाि िण्ड (क) को उपिण्ड (१)
बमोखजम समावेश गररएका सो वर्िमा
बीममतलाई वफताि ददइएका वप्रममयमहरु ।
(102)
(३) जोखिम व्यहोने कोर्मा रािेको दे हाय

बमोखजमको रकमको योगाः–
(क) कुनै वर्िको नाफा नोससान वहसाबमा

दे िाइएको िुद बीमा शुल्कको पचास
प्रमतशतसम्मको रकम, र
(ि) कुनै वर्िको अन्त्यमा दाबी भ ुिानी

बापत बााँकी रकमको एकसय पन्र
प्रमतशतसम्मको रकम ।
तर यस उपिण्ड बमोखजम कुनै वर्ि िचिकट्टी मलएको रकम

आगामी आय वर्िमा बीमा व्यवसायको आय गणना गदाि आयमा समावेश
(३) ...............
(४) ..............
६१. लगानी बीमा व्यवसायाः (१) लगानी बीमा व्यवसाय सञ्चालन गने कुनै
व्यखिको कुनै आय वर्िमा सो व्यवसायबाट प्राप्त हुने आय वा
नोससानीको गणना गदाि सो व्यखिले सञ्चालन गरे को अन्य व्यवसायभन्दा
लगानी बीमा व्यवसायलाई मभन्न व्यवसायको रुपमा मानी छु ट्टै गणना गनुि
पनेछ ।
(२) लगानी बीमा व्यवसाय गने कुनै व्यखिको कुनै आय वर्िको

आय गणना गदाि दे हाय बमोखजम गनुि पनेछाः–
(क) दे हायका रकमहरु बाहे क यस ऐन बमोखजम समावेश

गनि सवकने अन्य रकमहरु समावेश गनेाः–

(103)
(१) सो व्यखिले सो व्यवसाय सञ्चालन गदाि वप्रममयम

लगायत बीमा वप्रममयम बापतको रुपमा सो आय
वर्िमा प्राप्त गरे को पुन बीमाको रकम, र
(२) पुनबीमा, जमानत, सुरिण वा िमतपूमतिको कुनै

करार बापतको िण्ड (ि) को उपिण्ड (१)
बमोखजमको भ ुिानीबाट सो वर्िमा प्राप्त रकमहरु ।
(ि) दे हायका रकमहरु बाहेक यस ऐन बमोखजम कट्टी गनि

सवकने अन्य रकमहरु कट्टी गनेाः–
(१) कुनै व्यखिले बीमकको है मसयतमा उि

व्यवसाय सञ्चालन गदाि गरे को भ ुिानीहरु, र
(२) बीममतलाई वफताि भएको िण्ड (क) को

उपिण्ड (१) मा उखल्लखित वप्रममयम ।
(३) उपदफा (२) को िण्ड (क) को उपिण्ड (१) र (२)

तथा िण्ड (ि) को उपिण्ड (१) र (२) मा उखल्लखित रकमहरु सो
व्यखिको सम्पखत्त वा दावयत्व बापतका आम्दानी र िचि मामनने छै न ।
(४) कुनै व्यखिको लगानी बीमा व्यवसायको लगानी बीमा

सम्िौता सो व्यखिको सम्पखत्त तथा दावयत्व मामनने छै न ।
६२. बीमाबाट प्राप्त रकमाः (१) कुनै व्यखिको आयको गणना गने प्रयोजनको
लामग सो व्यखिले बीमाबाट प्राप्त गरे को रकमको सम्बन्धमा दफा ३१
मा उल्लेि भए बमोखजम हुनेछ ।
(२) उपदफा (१) मा जुनसुकै कुरा लेखिएको भए तापमन लगानी

बीमाबाट प्राप्त लाभ सम्बन्धमा दे हाय बमोखजम हुनेछाः–
(क) बामसन्दा व्यखिले त्यस्तो रकम भ ुिानी गरे को

अवस्थामा बीममत उपर अखन्तम रुपमा हुने कर
कट्टीद्वारा कर लगाइनेछ, र
(104)
(ि) गैरबामसन्दा व्यखिले त्यस्तो रकम भ ुिानी गरे को

अवस्थामा बीममतको आयमा सो रकम समावेश गरी
स्पष्टीकरणाः यस दफाको प्रयोजनको लामग “लगानी बीमाबाट प्राप्त लाभ”

भन्नाले सो बीमाको सम्बन्धमा कुनै व्यखिले लगानी बीमा बापत प्राप्त
गरे को भ ुिानी सो व्यखिले मतरे को वप्रममयमभन्दा बढी भएजमतको
रकमलाई सम्िनु पछि ।
पररच्छे द –१२
अवकाश बचत सम्बन्धी ववशेर् व्यवस्था
६३. अवकाश कोर्को स्वीकृमताः (१) अवकाश कोर् राख्न चाहने बामसन्दा
व्यखिले अवकाश कोर् राख्ने स्वीकृमतको लामग ववभाग समि मनवेदन
ददएमा ववभागले तोवकए बमोखजम स्वीकृमत प्रदान गनेछ ।
तर नागररक लगानी कोर् ऐन, २०४७ बमोखजम स्थापना भएको

नागररक लगानी कोर्, योगदानमा आधाररत सामाखजक सुरिा कोर् ऐन‚
२०७४ बमोखजम स्थापना भएको सामाखजक सुरिा कोर्ले अवकाश कोर्
राख्न चाहेमा त्यस्तो कोर्, कमिचारी सञ्चय कोर् ऐन‚ २०१९ बमोखजम
स्थापना भएको कमिचारी सञ्चय कोर् र मनवृत्तभरण कोर् ऐन‚ २०७५
बमोखजम स्थापना भएको मनवृत्तभरण कोर्ले अवकाश कोर् सञ्चालन
गरे मा त्यस्तो कोर्को लामग स्वीकृमत मलनुपने छै न ।
(२) स्वीकृत अवकाश कोर्को वहतामधकारी प्राकृमतक व्यखिले

कुनै आय वर्िमा सो कोर्मा गरे को अवकाश योगदान आफ्नो करयोग्य
आयको गणना गदाि घटाई पाउन दाबी गनि ससनेछ ।

(105)
(३) उपदफा (२) मा जुनसुकै कुरा लेखिएको भए तापमन सो

उपदफा बमोखजम कुनै आय वर्िमा कुनै व्यखिबाट घटाई पाउन दाबी
गररएको रकम तोवकएको अवकाश योगदानको सीमाभन्दा बढी हुने छै न ।
६४. अवकाश कोर्मा कराः (१) अवकाश कोर्को आय मनधािरण गने

प्रयोजनको लामग यस ऐन बमोखजम समावेश हुने वा कट्टी हुने रकमहरु
कोर्को आय गणना गदाि समावेश वा कट्टी गनुि पनेछ ।
तर,–
(क) सो कोर्मा प्राप्त योगदान सो कोर्को आम्दानी हुने छै न र

त्यस्ता योगदानलाई गणनामा समावेश गररने छै न ।
(ि) अवकाश भ ुिानीहरु सो कोर्को िचि हुने छै न र

त्यस्ता भ ुिानीलाई आयको गणना गदाि कट्टी गनि
पाईने छै न ।
(ग) कुनै वहतामधकारीको अवकाश कोर्मा रहे को वहत सो

कोर्को दावयत्व हुने छै न ।
(२) स्वीकृत अवकाश कोर्को आयमा कर लाग्ने छै न ।
(३) कुनै स्वीकृत अवकाश कोर् त्यस्तो कोर्को रुपमा नरहेमा

त्यस्तो कोर्ले िण्ड (क) बमोखजमको रकमबाट िण्ड (ि) बमोखजमको
रकम घटाई हुने रकममा अनुसूची–१ को दफा २ को उपदफा (१)
मा उखल्लखित करको दर अनुसार हुन आउने रकम कर बुिाउनु पनेछ ।
(क) सो कोर्बाट स्वीकृत अवकाश कोर्को रुपमा स्वीकृमत

प्राप्त गरे को मममतदे खि मान्यता समाप्त भएको
मममतसम्मको अवमध बीच सो कोर्मा जम्मा भएको सबै
अवकाश योगदानहरु र उपदफा (२) लागू नभएको
भए करयोग्य आय मामनने सबै आय रकम,
(106)
(ि) सो कोर्बाट स्वीकृत अवकाश कोर्को रुपमा स्वीकृमत

प्राप्त गरे को मममतदे खि मान्यता समाप्त भएको
मममतसम्मको अवमध बीच सो कोर्ले भ ुिानी ददएको
सबै अवकाश भ ुिानी रकम ।
६५. अवकाश भ ुिानीहरुाः (१) कुनै प्राकृमतक व्यखिको कुनै स्वीकृत

अवकाश कोर्मा रहेको योगदानमा आधाररत वहतबाट भएको वा नेपाल
ु ानी आय गणना गने प्रयोजनको लामग
सरकारबाट भएको अवकाश भि
(क) सो कोर्मा रहे को वहत बापत सो कोर्ले गरे का

अवकाश भ ुिानीहरुलाई आयमा समावेश गनुि पनेछ, र
(ि) िण्ड (क) मा जुनसुकै कुरा ले खिएको भए तापमन यदद

त्यस्तो भ ुिानी एकमुष्ठ रुपमा गररएको छ भने यसरी
गररएको भ ुिानी रकमबाट सो भ ुिानी रकमको पचास
प्रमतशत वा पााँच लाि रुपैयााँमध्ये जुन बढी हुन्छ सो
रकम घटाई हुने भ ुिानीलाई सो प्राकृमतक व्यखिको
गैरव्यावसावयक करयोग्य सम्पखत्तको मनसगिबाट प्राप्त
लाभ मामननेछ ।

स्पष्टीकरणाः यस दफाको प्रयोजनको लामग "योगदानमा
आधाररत वहत" भन्नाले दफा 63 को उपदफा (3)
बमोखजम तोवकएको सीमामभर रही गररएको अवकाश
योगदानसाँग सम्बखन्धत वहतलाई सम्िनु पदिछ।
(२) कुनै प्राकृमतक व्यखिको कुनै स्वीकृमत नमलएको अवकाश

कोर्मा रहे को वहतबाट भएको लाभ गणना गने प्रयोजनका लामग दे हाय


(107)
(क) ु ानी गररएकोमा अखन्तम

बामसन्दा व्यखिबाट रकम भि
रुपमा हुने कर कट्टीको रुपमा सो वहतामधकारी उपर
सो रकममा कर लाग्नेछ, र
(ि) गैरबामसन्दा व्यखिले रकम भ ुिानी गरे कोमा सो

वहतामधकारीको आय गणना गदाि सो रकम समावेश
स्पष्टीकरणाः यस दफाको प्रयोजनको लामग “स्वीकृमत नमलएको अवकाश

कोर्मा रहे को वहत बापत भएको लाभ” भन्नाले स्वीकृमत नमलएको
अवकाश कोर्लाई सो कोर्मा रहेको वहत बापत वहतामधकारी प्राकृमतक
व्यखिबाट बुिाइएको अवकाश योगदानहरुको रकमभन्दा सो कोर्बाट
ु ानी बढी
सो व्यखिको वहत बापत सो व्यखिलाई गररएको अवकाश भि
भए यस्तो बढी भए जमतको रकम सम्िनु पछि ।
तर वहतामधकारीको योगदान नहुने कुनै कोर् (नन् कण्ट्रीबुटरी

फण्ड) बाट भएको भ ुिानीलाई स्वीकृमत नमलएको अवकाश कोर्मा
रहेको वहत बापत भएको लाभ मामनने छै न ।
६६. ...............
पररच्छे द–१३
अन्तरािविय कर
६७. आयको स्रोत, नोससानी, लाभ र भ ुिानीाः (१) कुनै व्यखिको कुनै
रोजगारी, व्यवसाय वा लगानीबाट भएको आयको स्रोतमा िण्ड (ि) मा
उखल्लखित रकमभन्दा िण्ड (क) मा उखल्लखित रकम बढी भएको भए
त्यस्तो बढी भएको रकमको हदसम्म नेपालमा रहे को स्रोत मामननेछ ।
(क) सो आय गणना गदाि समावेश गररएका नेपालमा स्रोत

भएका रकमहरु,

 आमथिक ऐन, २०७५ द्वारा िारे ज ।
(108)
(ि) सो आय गणना गदाि कट्टी गररएका नेपालमा स्रोत

भएका रकमहरु ।
(२) कुनै व्यखिको कुनै व्यवसाय वा लगानीबाट हुन गएको

नोससानीमा िण्ड (ि) मा उखल्लखित रकमभन्दा िण्ड (क) मा
उखल्लखित रकम बढी भएको भए त्यस्तो बढी भएको रकमको हदसम्म
नेपालमा रहेको स्रोत मामननेछ ।
(क) सो व्यवसाय वा लगानीको आय गणना गदाि कट्टी

गररने नेपालमा स्रोत भएका रकमहरु,
(ि) सो आय गणना गदाि समावेश गररएका नेपालमा स्रोत

भएका रकमहरु ।
(३) आय गणना गदाि समावेश गररने रकमको दे हायको

अवस्थामा नेपालमा स्रोत भएको मामननेछाः–
(क) नेपालमा स्रोत रहे का सम्पखत्त वा दावयत्वको मनसगिबाट

प्राप्त लाभबाट नेपालमा स्रोत रहेको सम्पखत्त वा
दावयत्वको मनसगिबाट हुन गएको नोससानी घटाई हुन
आउने दफा ७ को उपदफा (२) को िण्ड (ग) वा
दफा ९ को उपदफा (२) को िण्ड (ि) बमोखजमका
िुद लाभ,
(ि) नेपालमा रहे का सम्पखत्त वा नेपालमा वहन गनुप

ि ने
दावयत्व समावेश भएकोमा दफा ७ को उपदफा (२)
को िण्ड (घ) वा दफा ९ को उपदफा (२) को
िण्ड (ग) मा उल्लेि भए बमोखजम आय गणना गदाि
समावेश गररने लाभ र रकमहरु,
(ग) िण्ड (क) र (ि) को अधीनमा रही नेपालमा स्रोत

रहेका प्राप्त भ ुिानीहरु ।
(109)
(४) नेपालमा रहेका सम्पखत्त वा नेपालमा वहन गनुप

ि ने दावयत्व
समावेश भएकोमा सो सम्पखत्त वा दावयत्वको मनसगिबाट हुन गएको लाभ
वा नोससानीको स्रोत नेपालमा रहेको मामननेछ ।
(५) आय मनधािरण गदाि कट्टी गररएका रकमहरुमा दे हायका

रकमहरु समावेश भएकोमा त्यस्ता रकमहरुको स्रोत नेपालमा भएको
(क) नेपालमा रहेका सम्पखत्तहरुका सम्बन्धमा दफा १५ को

उपदफा (१) मा उखल्लखित लागतको िचि कट्टी गनि
पाउने रकम,
(ि) नेपालमा रहे का सम्पखत्तका सम्बन्धमा दफा १६ को

उपदफा (१) बमोखजमका िचिहरु तथा दफा १९
बमोखजम कट्टी गनि पाउने हदसम्मका िचि रकमहरु, र
(ग) िण्ड (क) र (ि) का अधीनमा रही नेपालमा स्रोत

रहेका भ ुिानीहरु ।
(६) दे हायका भ ुिानीहरुको स्रोत नेपालमा रहे को मामननेछाः–
(क) बामसन्दा मनकायबाट भ ुिानी ददइएको लाभांशहरु,
(ि) बामसन्दा व्यखिबाट मतररएको ब्याज,
(ग) नेपालमा रहेको जममनबाट प्राप्त प्राकृमतक स्रोतका

सम्बन्धमा गररएको वा त्यस्तो स्रोतको सन्दभिमा गणना
गररएको प्राकृमतक स्रोत बापतको भ ुिानी,
(घ) नेपालमा रहेका कुनै सम्पखत्तको प्रयोग बापत भ ुिानी

गररएको बहाल रकम,
(ङ) कुनै व्यखिले नेपालमा रहे का कुनै सम्पखत्तको प्रयोग

कसै लाई गनि ददए बापत वा सम्पखत्त प्रयोग गनि
अमधकार वा त्यस्तो सम्पखत्त प्रयोग नगने बन्दे ज माने
बापत प्राप्त गरे को रोयल्टी,
(110)
(च) कुनै व्यखिबाट नेपालमा रहेको जोखिमको बीमा

सम्बन्धमा भ ुिानी गररएको साधारण बीमा बापतको
रकम र सो व्यखिलाई साधारण बीमा बापत
बुिाइएको वप्रममयम,
(छ) कुनै व्यखिले अन्तर चलान (ट्रान्समसपमेन्ट) गरे को

पररमाणस्वरुप बाहेक नेपालमा स्थल, सामुदद«क वा
हवाई यातायात वा चाटिर सेवा व्यवसाय सञ्चालन गरी
ु ानीाः–
दे हाय बमोखजम प्राप्त गरे को भि
(१) प्रस्थान गने यारुहरुको ओसार पसार गने, वा
(२) डााँक, पशुपंिी वा अन्य प्रत्यि चल सम्पखत्त

चलान गने ।
(ज) तार, रे मडयो, अखप्टकल फाईबर वा भू–उपिह जस्ता

सञ्चारको माध्यमबाट िबर वा सूचना सम्प्रेर्ण गने
व्यवसाय सञ्चालन गने व्यखिले त्यस्ता िबर वा
सूचना नेपालमा उत्पखत्त भएको वा नभएको जे भएपमन
नेपालमा स्थावपत सं यन्रहरुबाट िबर वा सूचनाको
सम्प्रेर्णका सम्बन्धमा सो व्यखिले प्राप्त गरे को भ ुिानी,
(ि) रोजगार गनि वा सेवा प्रदान गनि वा सो कायिहरुमा

बन्दे ज माने बापत िण्ड (छ) वा (ज) मा उल्लेि
नगररएका वकमसमका सेवा शुल्क लगायतका दे हायका
अवस्थाका भ ुिानीहरुाः–
(१) भ ुिानीको स्थान जहााँसक

ु ै भएपमन नेपालमा सो
कायिहरु भएमा, वा
(२) ु ै भए पमन नेपाल सरकारले

रोजगार जहााँसक
भ ुिानी ददने भएमा ।
(111)
(ञ) बामसन्दा व्यखिबाट भ ुिानी गररएका िण्ड (ि) मभर

नपने वावर्िक वृखत्तको रकम, लगानी बीमा बापतको
रकम र अवकाश भ ुिानीको रकम तथा त्यस्तो
रकमहरु सुमनखित गनि बामसन्दा व्यखिलाई ददएको
कुनै वप्रममयम वा अन्य भ ुिानी,
(ट) नेपालमा रहे को सम्पखत्तबाट सञ्चामलत व्यवसाय वा

लगानीका सम्बन्धमा प्राप्त गररएका उपहारहरु, र
(ठ) मामथ िण्ड (क), (ि), (ग), (घ), (ङ), (च), (छ), (ज),
(ि), (ञ) र (ट) मा उल्लेि भए बाहेकका दे हायका
भ ुिानीहरुाः–
(१) नेपालमा रहेको सम्पखत्तको मनसगिको सम्बन्धमा

वा नेपालमा वहन गनुप
ि ने दावयत्व प्राप्त गने
सम्बन्धमा गररएका भ ुिानीहरु, वा
(२) नेपालमा सञ्चामलत वियाकलापका सम्बन्धमा

गररएका भ ुिानीहरु ।
(७) मामथका उपदफाहरुमा लेखिए बमोखजम नेपालमा स्रोत

भएका मामनने बाहेक कुनै आय, नोससानी, रकम, लाभ वा भ ुिानीलाई
ववदे शी स्रोत भएको मामननेछ र त्यस्तो आय, नोससानी, रकम, लाभ वा
भ ुिानीको स्रोत कुन ववदे शी मुलक
ु मा रहे को छ भन्ने कुरा यवकन गने
प्रयोजनका लामग यस ऐनमा नेपाल भनी उल्ले ि भएका सन्दभिहरु कुनै
ु को हकमा उल्लेि भएको सन्दभि सरह मानी लागू
िास ववदे शी मुलक
हुनेछन् ।
(क) “नेपालमा रहेको सम्पखत्त” भन्नाले नेपालमा रहे का जग्गा

जममन वा भवनहरु तथा बामसन्दा व्यखिको कुनै
ववदे शी रािमा रहे का जग्गा जममन वा भवन बाहेकका
सम्पखत्त वा सो व्यखि दफा ६९ बमोखजम मनयखन्रत
(112)
ववदे शी मनकायसाँग सम्बद्ध रहे मा सो मनकायमा रहेको

मनजको वहत समेत सम्िनु पछि ।
(ि) “नेपालमा वहन गनुप

ि ने दावयत्व” भन्नाले बामसन्दा
व्यखिको दावयत्व सम्िनु पछि ।
६८. ववदे शी स्थायी सं स्थापनहरुाः (१) दफा ३ मा जुनसुकै कुरा लेखिएको

भए तापमन यस ऐनका अन्य व्यवस्थाहरुको अधीनमा रही गैरबामसन्दा
व्यखिको नेपालखस्थत कुनै ववदे शी स्थायी सं स्थापनको आयमा लाग्ने कर
दाखिला गने खजम्मेवारी सोही सं स्थापनको हुनेछ ।
(२) ववदे शी स्थायी सं स्थापनको आयबाट दफा ६९ बमोखजम सो

सं स्थापनको स्वाममत्व भएको व्यखिको आय छु ट्याउनु पनेछ ।
(३) गैरबामसन्दा व्यखिको नेपालखस्थत ववदे शी स्थायी सं स्थापनले

ववदे श पठाएको आयमा दफा ३ को िण्ड (ि) मा उल्लेि भए
बमोखजमको स्थायी सं स्थापन उपर कर लाग्नेछ ।
(४) गैरबामसन्दा व्यखिको नेपालखस्थत ववदे शी स्थायी सं स्थापनले

कुनै आय वर्िमा ववदे श पठाएको आय सो ववदे शी स्थायी सं स्थापनले सो
वर्िमा ववतरण गरे को लाभांश रकम बराबर हुनेछ ।
६९. मनयखन्रत ववदे शी मनकायहरुाः (१) कुनै मनकायले कुनै आय वर्िको

अन्त्यमा मनयखन्रत ववदे शी मनकायको रुपमा सो मनकायले सो वर्िमा
भएको सम्बद्ध आयको लाभांश ववतरण गरे मा आफ्ना वहतामधकारीहरुलाई
समानुपातमा दे हाय बमोखजम लाभांश ववतरण गरे को मामननेछाः–
(क) लाभांश ववतरण गदाि सो आयमा रहने सो

वहतामधकारीहरुको अमधकार अनुसार, वा
(ि) ती अमधकारहरु मनामसब रुपमा मनखित नभएमा

ववभागले पररखस्थमत अनुरुप उपयुि ठानेको तररका
अनुसार ।
(113)
(२) कुनै आय वर्िको अन्त्यमा मनयखन्रत ववदे शी मनकायको

रुपमा रहेको मनकायबाट सो आय वर्िमा उपदफा (१) बमोखजम बाहे क
ववतरण गररएका लाभांशहरुमा कर लाग्ने छै न ।
(३) लाभांश ववतरणको समयमा मनयखन्रत ववदे शी मनकायसाँग

सम्बद्ध रहेका वहतामधकारीहरुलाई सो मनकायबाट उपदफा (१) बमोखजम
ववतरण गररएको मामनने लाभांशको सम्बन्धमा दे हाय बमोखजम भएको
(क) सो मनकायको सम्बद्ध आयको वकमसम र स्रोत सरहको

ववशेर्ता भएको, र
(ि) सो मनकायको सम्बद्ध आयको प्रत्येक वकमसम र

स्रोतमध्येबाट समानुपामतक रुपमा ववतरण गरे को ।
(४) उपदफा (३) बमोखजम ववतरण गररएको मामनने रकमका

सम्बन्धमा उपदफा (५) वा दफा ५२ को उपदफा (५) बमोखजम
दाखिला गररएको मामनने समेत कुनै मनयखन्रत ववदे शी मनकायबाट दाखिला
गररएको कुनै कर सो मनकायसाँग सम्बद्ध वहतामधकारीका लामग छु ट्याउनु
पनेछ ।
(५) बााँडफााँटको समयमा उपदफा (४) बमोखजम छु ट्याइएको

कर वहतामधकारीले दाखिला गरे को मामननेछ र त्यस्तो करका लामग
वहतामधकारीले दफा ७१ मा व्यवस्था गररए बमोखजम कर ममलान गने
सुववधा पाउन ससनेछ ।
(६) ववतरणको समयमा उपदफा (१) बमोखजम वहतामधकारीलाई

ववतरण गररएको मामनने रकमलाई सो प्रापक वहतामधकारीको सो ववतरण
गने मनकायमा वहतको रुपमा रहेको कुनै सम्पखत्त वा दावयत्व बापतको
िचिमा समावेश गनुि पनेछ ।
(७) ववतरणको समयमा उपदफा (२) बमोखजम कर छु ट पाउने

वहतामधकारीलाई ववतरण गररएको लाभांशलाई प्रापक वहतामधकारीको सो
(114)
ववतरण गने मनकायमा वहतको रुपमा रहेको कुनै सम्पखत्त वा दावयत्व

बापतको आम्दानीमा समावेश गनुि पनेछ ।
(८) यस ऐनको प्रयोजनको लामग दाखिला गरे को ववदे शी

आयकरलाई वा उपदफा (५) वा दफा ५२ को उपदफा (५) बमोखजम
कुनै मनयखन्रत ववदे शी मनकायले दाखिला गरे सरह मामनएको ववदे शी
आयकरलाई सो मनकायले यस ऐन बमोखजम दाखिला गरे को वा दाखिला
गरे सरह मामनएको कर रकम मामननेछ ।
स्पष्टीकरणाः यस दफाको प्रयोजनको लामग, –
(क) “सम्बद्ध आय” भन्नाले कुनै आय वर्िमा कुनै मनयखन्रत

ववदे शी मनकायको करयोग्य आय गणना गदाि सो
मनकायलाई बामसन्दा मनकाय भए सरह मानी गणना
गररएको करयोग्य आय सम्िनु पछि ।
(ि) “मनयखन्रत ववदे शी मनकाय” भन्नाले कुनै आय वर्िमा कुनै

बामसन्दा व्यखिको प्रत्यि रुपमा वा एक वा बढी मध्यस्थ
गैरबामसन्दा मनकायहरुको माध्यमबाट अप्रत्यि रुपमा वहत
रहेको कुनै गैरबामसन्दा मनकायलाई जनाउाँछ र सो व्यखि
सो मनकायसाँग सम्बद्ध रहेको छ वा सो सम्बद्ध मामनने
व्यखि तथा कुनै अन्य बढीमा चार बामसन्दा व्यखिहरु सो
मनकायसाँग सम्बद्ध भएको भए त्यस्तो मनकायलाई पमन
मनयखन्रत ववदे शी मनकाय सम्िनु पछि ।
७०. नेपालमा जल यारा, हवाई यातायात वा दूर सञ्चार सेवा उपलब्ध गराउने
गैरबामसन्दालाई लाग्ने कराः (१) जल यारा सञ्चालन, चाटिर सेवा सञ्चालन
वा हवाई यातायात सञ्चालन गने गैरबामसन्दा व्यखिको कुनै आय वर्िको
करयोग्य आयमा सो वर्िमा अन्तर चलान (ट्रान्समसपमेन्ट) बाट प्राप्त
रकम बाहे क दे हायका कायिहरुबाट प्राप्त रकमहरु समावेश गनुि पनेछाः–
(क) नेपालबाट प्रस्थान हुने यारुहरुको ओसार पसार, वा
(115)
(ि) नेपालबाट चलान गररएको डााँक, पशुपंिी वा

मालसामानको ओसार पसार ।
(२) तार, रे मडयो, अखप्टकल फाइबर वा भू–उपिह सञ्चारको

व्यवसाय सञ्चालन गने गैरबामसन्दा व्यखिको कुनै आय वर्िको करयोग्य
आयमा नेपालमा स्थावपत सं यन्रबाट गररएको नेपालमा उत्पखत्त भएको वा
नभएको िबर वा सूचनाको सम्प्रेर्णबाट प्राप्त रकमहरु समावेश गनुि पनेछ ।
(३) उपदफा (१) वा (२) बमोखजम कुनै गैरबामसन्दा व्यखिको

करयोग्य आयमा समावेश गररने रकमहरुमा अनुसूची–१ को दफा २ को
उपदफा (७) मा तोवकएको दरले कर लाग्नेछ ।
तर,
(क) सो व्यखिको कुनै बााँकी करयोग्य आयका सम्बन्धमा

ि ने कर गणना गदाि ती रकमहरुलाई
गणना गनुप
ि ने छै न,
(ि) ती रकमहरुको गणनासाँग सम्बखन्धत िचिहरु सो बााँकी

कर योग्य आय गणना गदाि कट्टी गनि पाइने छै न, र
(ग) ती रकमहरुका सम्बन्धमा यस दफा बमोखजम सो

व्यखिबाट दाखिला गनुप
ि ने कर रकमबाट सो व्यखिले
कुनै पमन कर ममलान गने सुववधा पाउने छै न ।
स्पष्टीकरणाः यस दफाको प्रयोजनको लामग “गैरबामसन्दा व्यखि” भन्नाले

नेपाल बावहर मु्य कायािलय रहेको सम्बद्ध मनकायहरुको समूहमभर
रहेको बामसन्दा मनकाय सम्िनु पछि ।
७१. वैदेखशक कर ममलानाः (१) कुनै बामसन्दा व्यखिले कुनै आय वर्िमा

दाखिला गरे को कुनै ववदे शी आय कर सो व्यखिको मनधािरणयोग्य ववदे शी
आय बापत दाखिला गररएको करको हदसम्म सो आय वर्िमा सो ववदे शी
आयकर बापत कर ममलानको दाबी गनि ससनेछ ।
(116)
(२) उपदफा (१) बमोखजम दाबी गररएको ववदे शी कर ममलानको

गणना गदाि दे हाय बमोखजम गनुि पनेछाः–
(क) प्रत्येक दे शको स्रोतको मनधािरणयोग्य ववदे शी आयका

लामग छु ट्टाछु ट्टै गणना गनुि पनेछ, र
(ि) प्रत्येक गणनाका सम्बन्धमा सो वर्िमा उि व्यखिको

नेपालको करको औसत दरभन्दा मनधािरणयोग्य ववदे शी
आयका हकमा बढी करको दरले सो ववदे शी कर
ममलानको दाबी गनि पाइने छै न ।
(३) उपदफा (२) को िण्ड (ि) मा व्यवस्था गररएको सीमाको

कारणले उपदफा (१) बमोखजम ववदे शी कर ममलान गनि पाउने सुववधा
प्रदान नगररने कुनै व्यखिको मनधािरणयोग्य ववदे शी आयका सम्बन्धमा
दाखिला गरे को कुनै ववदे शी आयकरलाई दे हाय बमोखजम गनि पाइनेछाः–
(क) आगामी वर्िमा सानि सवकने, र
(ि) यस्तो ववदे शी आय भएको दे शमा स्रोत रहे को सो

व्यखिको भावी आय वर्िको मनधािरणयोग्य ववदे शी
आयका सम्बन्धमा दाखिला गरे को मामनने ।
(४) उपदफा (१) मा जुनसुकै कुरा लेखिएको भए तापमन कुनै

आय वर्िको लामग कुनै व्यखिले सो वर्िमा पाउने ववदे शी कर ममलानको
दाबी छोडी यस्तो ममलान सुववधा उपलब्ध रहेको ववदे शी आयकर
बापतको रकम िचि दाबी गनि पमन ससनेछ ।
(क) “मनधािरणयोग्य ववदे शी आय” भन्नाले कुनै आय वर्िमा कुनै

बामसन्दा व्यखिको सो वर्िमा कुनै रोजगारी, व्यवसाय वा
लगानीबाट भएको सो व्यखिको मनधािरणयोग्य आयमा
समावेश गररने दे हाय बमोखजमको आय सम्िनु पछिाः–
(१) ववदे शी स्रोतबाट भएको आय, वा
(117)
(२) जुनसुकै स्रोतको भए तापमन दफा ६९ अन्तगित सो

बामसन्दा व्यखिलाई ववतरण गररएको मामनने
गैरबामसन्दा व्यखिको आय ।
(ि) “नेपालको करको औसत दर” भन्नाले कुनै आय वर्िमा कुनै

ववदे शी कर ममलान गनुि अगावैको दफा ३ को िण्ड (क)
मा उखल्लखित व्यखिले त्यस्तो वर्िमा दाखिला गनुप
ि ने
करको रकमलाई त्यस्तो व्यखिको उि आय वर्िको
करयोग्य आयले भाग गरी हुन आउने रकमलाई एक
सयले गुणन गदाि हुन आउने दर सम्िनुपछि ।
पररच्छे द–१४
कर प्रशासन तथा आमधकाररक कागजात
७२. ववभागाः (१) यस ऐनको कायािन्वयन तथा प्रशासन गने कामको लामग
ववभाग खजम्मेवार हुनेछ ।
(२) उपदफा (१) मा उखल्लखित ववभागको खजम्मेवारी पूरा गने

कायिमा सघाउ पुर्याउन नेपाल सरकारले नेपाल राजपरमा सूचना
प्रकाशन गरी ववभाग मातहतमा ठू ला करदाता कायािलय, मध्यमस्तरीय
करदाता कायािलय, आन्तररक राजस्व कायािलय वा करदाता सेवा
कायािलय स्थापना गनि र ती कायािलयको कायििेर तोसन ससनेछ ।
यसरी कायििेर तोवकएको कायािलय ववभागकै अङ्गको रुपमा रहने छन् ।
(३) ववभागमा दे हाय बमोखजमका अमधकृत तथा अन्य कमिचारीहरु

रहन ससनेछन्ाः–
(क) महामनदे शक,
(ि) आवश्यक सङ्ख्यामा उपमहामनदे शक, प्रमुि कर

प्रशासक, मनदे शक, प्रमुि कर अमधकृत, कर अमधकृत
तथा अन्य अमधकृत, र
(118)
(ग) अन्य कमिचारी ।
(४) नेपाल सरकारले ददएको मनदे शनको अधीनमा रही

महामनदे शकले दे हाय बमोखजम गनि ससनेछाः–
(क) यस ऐन बमोखजम ववभागलाई प्राप्त कुनै पमन

अमधकारको प्रयोग गनि,
(ि) उपदफा (५) र (६) को अधीनमा रही िण्ड (क)

बमोखजमको अमधकार कुनै अको अमधकृतले प्रयोग गनि
पाउने गरी अमधकार प्रत्यायोजन गनि,
(ग) आन्तररक राजस्व कायािलय नरहेको ठाउाँमा िण्ड

(क) बमोखजमको अमधकारमध्ये दफा ७५ बमोखजम
साविजमनक पररपर जारी गनि, दफा ७७ बमोखजमको
कागजात तोसन, दफा ११५ को उपदफा (५)
बमोखजम कुनै पुनरावलोकनीय मनणियलाई स्थगनमा
राख्न वा अन्य तवरले प्रभाववत गनि, दफा ११५ को
उपदफा (७) बमोखजम कुनै व्यखिले ददएको मनवेदनमा
उखल्लखित कुराहरुलाई पूणि वा आंखशक रुपमा
स्वीकार वा अस्वीकार गनि, दफा १२९ बमोखजम कसूर
थपेर जोड्न वा दफा ८२ बमोखजम कुनै अमधकृतलाई
अख्तयारी ददन बाहेक अन्य सबै वा केही अमधकार
मनजामती सेवाको कुनै अमधकृत कमिचारीले प्रयोग गनि
पाउने गरी तोसन ।
(५) नेपाल सरकार वा महामनदे शकले ददएको मनदे शनको अधीनमा

रही उपमहामनदे शक, प्रमुि कर प्रशासक, मनदे शक, प्रमुि कर अमधकृत तथा
कायािलय प्रमुिको रुपमा रहने कर अमधकृतले दे हाय बमोखजम गनि ससनेछाः–
(क) यस ऐन बमोखजम ववभागलाई प्राप्त अमधकारमध्ये दफा

७५ बमोखजम साविजमनक पररपर जारी गनि, दफा ७७
बमोखजमको कागजात तोसन, दफा ११५ को उपदफा
(119)
(५) बमोखजम कुनै पुनरावलोकनीय मनणियलाई

स्थगनमा राख्न वा अन्य तवरले प्रभाववत गनि, दफा
११५ को उपदफा (७) बमोखजम कुनै व्यखिले
ददएको मनवेदनमा उखल्लखित कुराहरुलाई पूणि वा
आंखशक रुपमा स्वीकार वा अस्वीकार गनि वा दफा
१२९ बमोखजम कसूर थपेर जोडन बाहेक अन्य
अमधकारहरु प्रयोग गनि, र
(ि) उपदफा (६) को अधीनमा रही ववभागको कुनै अको

अमधकृतले प्रयोग गनि पाउने गरी त्यस्तो अमधकार
प्रत्यायोजन गनि ।
(६) महामनदे शक, उपमहामनदे शक, प्रमुि कर प्रशासक, मनदे शक,

प्रमुि कर अमधकृत वा कायािलय प्रमुिको रुपमा रहने कर अमधकृत
बाहेकको ववभागको कुनै अको अमधकृतले दे हाय बमोखजम गनि ससनेछाः–
(क) दे हायका अमधकारहरु बाहे क ववभागलाई भएको

अमधकारहरुमध्ये सो अमधकृतलाई प्रत्यायोजन गररएका
कुनै अमधकारको प्रयोग गनि ससनेछाः–
(१) दफा ७५ बमोखजम साविजमनक पररपर जारी

गनि, दफा ७७ बमोखजमको कागजात तोसन,
दफा ११५ को उपदफा (५) बमोखजम कुनै
पुनरावलोकनीय मनणियलाई स्थगनमा राख्न वा
अन्य तवरले प्रभाववत गनि, दफा ११५ को
उपदफा (७) बमोखजम कुनै व्यखिले ददएको
मनवेदनमा उखल्लखित कुराहरुलाई पूणि वा
आंखशक रुपमा स्वीकार वा अस्वीकार गनि वा
दफा १२९ अन्तगित कसू र थपेर जोडन, वा
(२) दफा ८२ बमोखजम कुनै अमधकृतलाई

अख्तयारी ददन वा दफा १०९ बमोखजम सूचना
जारी गनि, र
(120)
(ि) आफूलाई प्रत्यायोजन गररएको कुनै अमधकार पुनाः

प्रत्यायोजन गनि ससने छै न ।
७३. अन्तरािविय सम्िौताहरुाः (१) कुनै व्यखिको कुनै आयमा यस ऐन वा

प्रचमलत कानून बमोखजम कर लाग्ने व्यवस्था भएको र सोही आयमा
ु मा पमन कर लाग्ने रहेछ भने यस्तो दोहोरो कर नलाग्ने
ववदे शी मुलक
गनि नेपाल सरकारले ववदे शी सरकारमसत अन्तरािविय सम्िौता गनि
ससनेछ ।
(२) नेपालसाँग सम्पन्न भएका कुनै अन्तरािविय सम्िौता बमोखजम

अको दे शको सिम अमधकारीले सो अको दे शको कर कानून अन्तगित
कुनै बसयौता राख्ने व्यखिले बुिाउनुपने रकम नेपालमा सङ्कलन गररददन
ववभागलाई अनुरोध गरे को अवस्थामा यो उपदफा लागू हुनेछ ।
(३) उपदफा (२) लागू हुने अवस्थामा ववभागले सो सिम

अमधकारीलाई सो रकम पठाउने प्रयोजनको लामग कर बसयौता राख्ने सो
व्यखिलाई मलखित रुपमा सू चना गरी सो सूचनामा उल्लेि गररएको
मममतमभरमा त्यस्तो रकम ववभागमा दाखिला गनि लगाउन ससनेछ ।
(४) कुनै अन्तरािविय सम्िौतामा नेपालले आय वा भ ुिानीमा छु ट

ददनुपने वा आय वा भ ुिानीमा करको घटाइएको दर लगाउनुपने गरी
व्यवस्था गररएको भएमा यो उपदफा लागू हुनेछ ।
(५) उपदफा (४) लागू भएको अवस्थामा दे हाय बमोखजमको कुनै

मनकायलाई कर छु ट वा कर कट्टीको सुववधा उपलब्ध हुने छै नाः–
(क) सो सम्िौताको प्रयोजनको लामग सो सम्िौताको अको

पि रहे को रािको बामसन्दा मामनने मनकाय, र
(ि) सो मनकायको मनवहत स्वाममत्वको पचास प्रमतशत वा

सोभन्दा बढी वहस्सा प्राकृमतक व्यखिहरुद्वारा वा कुनै
प्रराकृमतक व्यखिको वहत नरहे को मनकायहरुद्वारा िहण
गररएको र सो सम्िौताको प्रयोजनको लामग सो
(121)
व्यखिहरु वा मनकायहरु सो सम्िौताको अको पि

रहेको रािको वा नेपालको पमन बामसन्दा नभएको ।
स्पष्टीकरणाः यस दफाको प्रयोजनको लामग “अन्तरािविय सम्िौता” भन्नाले

दे हायको व्यवस्था गने कुनै ववदे शी सरकारसाँग सम्पन्न गररएको नेपालको
हकमा लागू भएको कुनै सखन्ध वा सम्िौता सम्िनु पछिाः–
(क) दोहोरो करबाट मुखि ददने र ववत्तीय छल मनरोध गने, वा
(ि) कर दावयत्वको कायािन्वयनमा पारस्पररक प्रशासमनक

सहायता प्रदान गने ।
७४. करदाताको अमधकाराः (१) करदाताले यस ऐन बमोखजमका कतिव्यहरू

पालना गनुि पनेछ ।
(२) करदातालाई यस ऐन बमोखजम कर बुिाउने सन्दभिमा दे हाय

बमोखजमको अमधकार हुनेछाः–
(क) सम्मानपूवक
ि व्यवहारको अमधकार,
(ि) कर सम्बन्धी कुराहरुको सूचना प्रचमलत कानून

बमोखजम प्राप्त गने अमधकार,
(ग) कर सम्बन्धी कुरामा सफाईको सबुत पेश गने मौका

प्राप्त गने अमधकार,
(घ) प्रमतरिाको लामग कानून व्यवसायी वा लेिापरीिक

मुकरर गने अमधकार, र
(ङ) कर सम्बन्धी गोपनीय कुराहरु यस ऐनमा उल्ले ि भए

बाहेक अनमतिम्य हुने अमधकार ।
स्पष्टीकरणाः यस दफाको प्रयोजनको लामग “करदाता” भन्नाले दफा ३ मा

उल्ले ि भए बमोखजम कर लगाई असुल उपर गररने व्यखि सम्िनु पछि ।
(122)
७५. साविजमनक पररपराः (१) यस ऐनको कायािन्वयनमा एकरुपता ल्याई कर

प्रशासनलाई सरल बनाउन र ववभागका अमधकृतहरु लगायत यस ऐनबाट
प्रभाववत हुने व्यखिहरुलाई मागिमनदे शन ददन ववभागले यस ऐनमा भएका
व्यवस्थाहरुको सम्बन्धमा व्या्यासवहत मलखित साविजमनक पररपरहरु
जारी गनि ससनेछ ।
(२) ववभागले उपदफा (१) बमोखजम जारी गररएका पररपरहरु

सविसाधारणको जानकारीका लामग ववभागमा 
ववभागको आफ्नो वेबसाइटमा
वा रावियस्तरको परपमरकामा वा अन्य ववद्युतीय माध्यमबाट प्रकाशन
तथा प्रसारण गनि ससनेछ ।
(३) उपदफा (१) बमोखजम जारी गररएको कुनै पररपर रद्द

नगररएसम्म सो पररपर बमोखजम कारबाही गनि ववभाग बाध्य हुनेछ ।
७६. पूवािदेशाः (१) कुनै व्यखिले आफूद्वारा प्रस्ताववत वा आफूले मानेको कुनै
प्रबन्धका सम्बन्धमा यो ऐन लागू हुने अवस्था बारे कुनै दद्वववधा
मनराकरणका लामग ववभाग समि मलखित रुपमा मनवेदन ददएमा ववभागले
सो व्यखिलाई मलित रुपमा सूखचत गरी ववभागको धारणा तोवकए
बमोखजम पूवािदेशद्वारा जारी गनि ससनेछ ।
(२) उपदफा (१) मा जुनसुकै कुरा लेखिएको भए तापमन यस

ऐनको कायािन्वयनका सम्बन्धमा दे िापरे को कुनै दद्वववधा सम्बन्धी ववर्य
अदालतमा मबचाराधीन रहे को वा अदालतबाट मनणिय भई सकेको
अवस्थामा त्यस्तो ववर्यमा ववभागले उपदफा (१) बमोखजमको पूवािदेश
जारी गनि ससने छै न ।
(३) उपदफा (१) बमोखजम पूवािदेश जारी गनुि अगावै कुनै

व्यखिले दे हाय बमोखजम गरे मा सो व्यखिलाई ददएको पूवािदेश बहाल रहेसम्म
सो आदे श बमोखजम यस ऐनको कायािन्वयन गनि ववभाग बाध्य हुनेछाः–
(क) सो आदे शसाँग सम्बद्ध ववर्यको पूणि यथाथि वववरण

ववभाग समि प्रस्तुत गरे मा, र

(123)
(ि) सो आदे शको लामग सो व्यखिले ददएको मनवेदनमा

उखल्लखित बू “दा अनुरुपको प्रबन्ध भएमा ।
(४) दफा ७५ बमोखजम जारी गररएका साविजमनक पररपर र

उपदफा (१) बमोखजम जारी गररएका पूवािदेश एक आपसमा बाखिएमा
पूवािदेश जारी गररएको व्यखिको हकमा पूवािदेशमा उखल्लखित
कुराहरुलाई प्राथममकता ददइनेछ ।
(५) उपदफा (१) बमोखजमको पूवािदेश जारी गनुअ

ि खघ ववभागले
मनवेदकलाई आफैं वा आफ्नो प्रमतमनमध उपखस्थत भै कुनै अपुग वववरण
भएमा पेश गने मौका ददन ससनेछ ।
७७. कागजातको ढााँचााः (१) यो ऐन र यस ऐन अन्तगित बनेको मनयमावली

बमोखजम आवश्यकपने तथा यस ऐनको प्रभावकारी कायािन्वयनका लामग
आवश्कपने सूचना, वववरण तथा जानकारीहरु समावेश हुने गरी ववभागले
समय समयमा आवश्यक कागजात, आय वववरण लगायतका वववरणहरु,
कर कट्टी वववरण दाखिला गने तररका र ढााँचा तथा अमभलेिको ढााँचा
तोसन ससनेछ ।
(२) ववभागले उपदफा (१) बमोखजमका ढााँचाहरु सविसाधारणको

जानकारीको लामग ववभागमा र ववभागले मनधािरण गरे का अन्य स्थानमा
तथा अन्य माध्यमबाट उपलब्ध गराउनेछ ।
(३) ववभागले कुनै व्यखिले ववभागमा पेश गनुप

ि ने सूचना वा
वववरण वा कागजात ववद्युतीय माध्यमबाट पेश गनुप
ि ने गरी तोसन ससनेछ ।
७८. स्थायी लेिा नम्बराः (१) यस ऐनको अधीनमा रही कुनै व्यखिको
पवहचान गने प्रयोजनका लामग ववभागले त्यस्तो व्यखिलाई स्थायी लेिा
नम्बर जारी गनेछ ।

(124)
तर ववभागबाट स्वीकृमत प्राप्त मनकायले यस ऐनको प्रविया पुर्याई

यस्तो स्थायी लेिा नम्बर प्रदान गनि ससनेछ । यसरी जारी गररएको
स्थायी लेिा नम्बर प्राप्त गने करदाताले ववभागले तोकेको अवमधसम्म
पैठारी मनयाितको कारोबार गनि ससने छै न ।
(२) ववभागले कुनै पमन व्यखिलाई यस ऐनको प्रयोजनको लामग

प्रयोग गररने कुनै आय वववरण, वववरण, कथन वा अन्य कागजातमा
आफ्नो स्थायी लेिा नम्बर उल्लेि गनि आदे श ददन ससनेछ ।
(३) ववभागले कुनै व्यखिलाई स्थायी लेिा नम्बर दे िाउनपने

वा उल्लेि गनुप
ि ने अवस्था तोसन ससनेछ ।
(४) उपदफा (१) मा जुनसुकै कुरा लेखिएको भए तापमन

उपदफा (३) बमोखजमको व्यखिले कारोबार गनुभ
ि न्दा पवहले स्थायी लेिा
नम्बर मलनु पनेछ ।
(४क) उपदफा (४) बमोखजम स्थायी लेिा नम्बर मलई

कारोबार गने व्यखिले तोवकएको अवमधमभर ववभागले तोके बमोखजमको
दताि सम्बन्धी वववरण वायोम्यावट्रक प्रणालीमा अद्यावमधक गनुि पनेछ ।
(५) उपदफा (१), (२), (३) वा (४) मा जुनसुकै कुरा

लेखिएको भए तापमन स्थायी लेिा नम्बर नमलएको कारणबाट कुनै
व्यखिले करको दावयत्वबाट फुसिद पाउने छै न ।

७८क. स्थायी लेिा नम्बर स्थगनाः (१) ववभागले दे हायको कुनै अवस्थामा
स्थायी लेिा नम्बर स्थगन गनि ससनेछाः -
(क) कारोबार गनि छाडेमा‚
(ि) मनकायको हकमा मनकाय बन्द, मबिी वा हस्तान्तरण

भएमा वा अन्य कुनै वकमसमबाट त्यस्तो मनकायको


(125)
अखस्तत्व कायम नरहेमा,
(ग) व्यखिगत स्वाममत्व भए त्यस्तो स्वाममत्व भएको

व्यखिको मृत्यु भएमा,
(घ) भ ुलवश दताि भएकोमा।
(२) स्थायी लेिा नम्बर स्थगन सम्बन्धी प्रविया तोवकए

बमोखजम हुनेछ।
७९. कागजातको तामेलीाः (१) यस ऐन बमोखजम कुनै व्यखिलाई ददनु

बुिाउनुपने कुनै पमन कागजात दे हायको अवस्थामा सो व्यखिलाई
बुिाइएको वा ददइएको मामननेछाः–
(क) कुनै व्यखिको 

ठे गानामा फ्यासस‚ इमेल वा त्यस्तै
अन्य ववद्युतीय माध्यम माफित पठाएको,

(ि) व्यखिगत रुपमा जसलाई बुिाउनु पने हो उसै लाई वा
मनजको प्रमतमनमध वा कमिचारीलाई बुिाएको तथा
मनकायको हकमा मनकायको प्रबन्धक वा मनजले
तोकेको प्रमतमनमध वा कमिचारीलाई बुिाएको, वा
(ग) व्यखिको थाहा भएसम्मको आवास, कायािलय, व्यवसाय

वा अन्य ठे गानामा हुलाकबाट रखजिी गरी पठाएको ।
(२) ववभागको अमधकारप्राप्त अमधकृतको नाम र पद िुल्ने गरी

दस्तित गररएको, कम्प्यूटर प्रववमधबाट इनविप्ट वा इनकोड गररएको,
छाप लगाइएको वा सो कागजातमा ले िी यस ऐन बमोखजम जारी
गररएको, तामेली गररएको वा ददइएको कागजातलाई रीतपूवक
ि को मामननेछ ।



(126)
(३) उपदफा (१) र (२) बमोखजम कागजातको तामेल हुन

नसकेमा सम्बखन्धत व्यखिको नाममा रे मडयो‚ टे मलमभजन वा रावियस्तरको
कुनै परपमरकाबाट तत्सम्बन्धी आदे शको सूचना प्रसारण वा प्रकाशन
गरी सोको जानकारी गराउन ससनेछ। त्यसरी गराएको जानकारी
सम्बखन्धत व्यखिले पाएको मामननेछ ।
८०. रुवटपूणि कागजाताः (१) यस ऐन बमोखजम जारी गररएको दे हायको कुनै

कागजात रुवटपूणि मामनने छै नाः–
(क) मूलभूत रुपमा यस ऐन अनुकूल भएमा, र
(ि) जुन व्यखिलाई सो कागजातमा सम्बोमधत गररएको छ

सो व्यखिलाई सामान्य रुपमा सो कागजातमा लखित
गररएको भएमा ।
(२) यस ऐन बमोखजम ववभागले जारी गरे को कुनै कागजातमा

कुनै रुवट भएमा र सो रुवटबाट यस ऐनको ब्या्या वा कुनै व्यखि
ववशेर्को तथ्य सम्बन्धी कुनै वववाद नभएमा त्यस्तो रुवट सच्याउने
प्रयोजनको लामग ववभागले उि कागजातमा सं शोधन गनि ससनेछ ।
पररच्छे द–१५
अमभलेि र सूचना सङ्कलन
८१. कागजातको अमभलेि राख्नेाः (१) यस ऐन बमोखजम कर बुिाउनुपने

दावयत्व भएको प्रत्येक व्यखिले ववभागबाट तोवकएको प्रकार, ढााँचा,
लेिापरीिणको प्रमाणीकरण वा अन्य प्रकारले गनुप
ि ने प्रमाणीकरण तथा
प्रमाखणत गने कागजातहरुका अमतररि दे हाय बमोखजमका आवश्यक
कागजातहरु नेपालमा िडा गरी राख्नु पनेछाः–
(क) यस ऐन बमोखजम ववभागमा पेश गनुप

ि ने आय वववरण
वा अन्य कुनै कागजातहरुलाई पुष्ट्याइाँ गने आवश्यक
सूचना तथा कागजात,
(127)
(ि) मनजले बुिाउनुपने कर मनधािरण गनि सघाउ पुर्याउने

कागजात,
(ग) िचि कट्टीलाई पुष्ट्याइाँ गने कागजात ।
(२) ववभागले मलखित रुपमा सूचना जारी गरी अन्यथा तोकेकोमा

बाहेक यस दफा बमोखजमका कागजातहरु सम्बखन्धत आय वर्ि समाप्त
भएको मममतले ......... पााँच वर्िको अवमधसम्म सुरखित राख्नु पनेछ ।
(३) उपदफा (१) बमोखजमको कुनै कागजात नेपाली वा अं िज

े ी
भार्ामा नभएमा ववभागले मलखित सूचना जारी गरी सम्बखन्धत व्यखिलाई
मनजको आफ्नै िचिमा त्यस्तो कागजातलाई प्रचमलत कानून बमोखजम
मान्यता प्राप्त अनुवादकबाट नेपाली भार्ामा गररएको अनुवादप्रमत पेश गनि
लगाउन ससनेछ ।
(४) ववभागले मापदण्ड र प्रविया तोकी कुनै व्यखिले ववद्युतीय

माध्यमबाट बीजक जारी गनि र उपदफा (१) बमोखजम राख्नुपने
कागजातहरू ववद्युतीय माध्यमबाट राख्न स्वीकृमत ददन ससनेछ ।
८२. ववभागले जानकारी प्राप्त गनि ससनेाः (१) यस ऐनको कायािन्वयन गनिको
लामग ववभागको अमधकृतले दे हाय बमोखजम गनि ससनेछाः–
(क) प्रचमलत कानूनको अधीनमा रही नेपालमा अवखस्थत

कुनै पमन पररसर, स्थान, कागजात वा अन्य सम्पखत्तमा
पूणि वा मनबािध पहुाँच प्राप्त गनि,
(ि) िण्ड (क) बमोखजम पहुाँच प्राप्त गरे को कागजातका

इलेसट्रोमनक प्रमत लगायत कागजको कुनै अं श वा
प्रमतमलवप प्राप्त गनि,
(ग) िण्ड (क) बमोखजम पहुाँच प्राप्त गरे को कागजात यस

ऐन बमोखजम कुनै व्यखिको कर दावयत्व मनधािरण गनि

(128)
आवश्यक हुने िालको प्रमाण हो भन्ने सम्बखन्धत

अमधकृतलाई लागेमा त्यस्तो कागजात आफ्नो कब्जामा
मलन, र
(घ) कागजातमा पहुाँच भएको कुनै व्यखिलाई त्यस्तो

कागजातको प्रमतमलवप उपलब्ध गराईददन अनुरोध
गरे कोमा सो व्यखिले उपलब्ध नगराएकोमा िण्ड
(क) बमोखजम त्यस्ता कागजातमा पहुाँच प्राप्त गनि
त्यस्ता कागजात कुनै पमन रुपमा कुनै सम्पखत्तमा
राखिएकोछ भन्ने सो अमधकृतलाई लागेमा त्यस्तो
सम्पखत्त आफ्नो कब्जामा मलन ।
(२) कुनै पमन अमधकृतले ववभागबाट मलखित रुपमा अख्तयारी

प्राप्त नगरी उपदफा (१) बमोखजमको कुनै पमन अमधकारको प्रयोग गनि
पाउने छै न । कुनै अमधकृतले उपदफा (१) बमोखजमको अमधकारको
प्रयोग गरी कुनै पररसर वा स्थानमा प्रवेश गदाि सो पररसर वा स्थानको
कब्जा गने व्यखिले वा सम्बखन्धत कुनै कागजात वा सम्पखत्तमा पहुाँच
भएको व्यखिले ववभागको अख्तयारी दे िाउन अनुरोध गरे मा त्यस्तो
अमधकृतले मनजहरुलाई त्यस्तो अख्तयारी दे िाउनु पनेछ ।
(३) उपदफा (१) बमोखजमको अमधकार प्रयोग गरी कुनै पररसर

वा स्थानमा प्रवेश गने ववभागको कुनै अमधकृतले अनुरोध गरे मा त्यस्तो
पररसर वा स्थानको कब्जा गने व्यखि वा सम्बखन्धत कागजात वा
सम्पखत्तमा पहुाँच भएको व्यखिले सो अमधकारको प्रभावकारी प्रयोगका
लामग सबै समुखचत सुववधा तथा सहायता उपलब्ध गराउनु पनेछ ।
(४) ववभागले उपदफा (१) को िण्ड (ग) वा (घ) बमोखजम

कब्जामा मलएको कागजात वा सम्पखत्त दे हायको समयसम्म आफ्नो
कब्जामा मलन ससनेछाः–
(क) उपदफा (१) को िण्ड (ग) बमोखजम कब्जामा

मलएको कुनै कागजात कुनै व्यखिको कर दावयत्व
(129)
मनधािरण गनि वा यस ऐन बमोखजम अन्य कुनै

कारबाहीको लामग आवश्यकपने समयसम्म, र
(ि) उपदफा (१) को िण्ड (घ) बमोखजम कब्जामा

मलएको सम्पखत्त वववाददत कागजातमा पहुाँच प्राप्त गरी
कब्जामा नमलएसम्मको समयसम्म ।
(५) उपदफा (४) बमोखजम जुन व्यखिको कागजात कब्जामा

मलइएको छ सो व्यखिले त्यस्तो कागजातको जााँच गनि ससनेछ र
ववभागले तोके बमोखजमको सुपररवेिणमा सम्बखन्धत व्यखिकै िचिमा
कायािलय समयमभर त्यस्तो कागजातको प्रमतमलवप वा अं श उतार गरी
मलन ससनेछ ।
(६) यस ऐनको कायािन्वयनको लामग आवश्यकपने

कागजातहरुमा पहुाँच प्राप्त गने सम्बन्धमा ववशेर्ामधकार सम्बन्धी वा
साविजमनक वहत सम्बन्धी जुनसुकै व्यवस्था गररएको भए तापमन
तत्सम्बन्धमा यस दफामा लेखिएको व्यवस्था लागू हुनेछ ।
स्पष्टीकरणाः यस दफाको प्रयोजनको लामग “कब्जा गने व्यखि” भन्नाले

कुनै पररसर वा स्थानका सम्बन्धमा सो पररसर वा स्थानको स्वाममत्व
भएको व्यखि, प्रबन्धक वा त्यहााँ रहेको अन्य कुनै व्यखि सम्िनु पछि ।
८३. सूचना ददई जानकारी प्राप्त गनि ससनेाः (१) यस ऐन बमोखजम कर

बुिाउने दावयत्व भएको वा नभएको कुनै पमन व्यखिलाई ववभागले
मलखित रुपमा सूचना जारी गरे र दे हाय बमोखजम गनि आदे श ददन ससनेछाः–
(क) सूचनामा तोवकएको समयमभर सो सूचनामा तोवकएको

कुनै जानकारी कुनै कागजात िडा समेत गरे र पेश गनि,
(ि) सो व्यखि वा अन्य कुनै व्यखिको कर सम्बन्धी

कुराहरुका सम्बन्धमा ववभागका अमधकृत समि
परीिणका लामग सो सूचनामा तोवकएको समय र
स्थानमा ववभागमा उपखस्थत हुन,
(130)
(ग) सो व्यखिको मनयन्रणमा रहे को सूचनामा उखल्लखित

कुनै कागजात परीिणको प्रयोजनको लामग िण्ड (ि)
बमोखजम सो व्यखिको परीिण हुाँदाको बित पेश गनि ।
(२) उपदफा (१) को िण्ड (ि) बमोखजम परीिण गररने कुनै

पमन व्यखिलाई त्यस्तो परीिणभर कानूनी वा अन्य प्रमतमनमधत्व गराउन
पाउने अमधकार हुनेछ ।
(३) यस ऐनको कायािन्वयनको लामग आवश्यकपने

कागजातहरुमा पहुाँच प्राप्त गने सम्बन्धमा कुनै ववशेर्ामधकार सम्बन्धी वा
साविजमनक वहत सम्बन्धी जुनसुकै व्यवस्था गररएको भए तापमन
तत्सम्बन्धमा यस दफामा लेखिएको व्यवस्था लागू हुनेछ ।
८४. सरकारी गोप्यतााः (१) ववभागको कुनै पमन अमधकृत तथा अन्य
कमिचारीले यस ऐन बमोखजम आफ्नो कतिव्य पालनको मसलमसलामा
आफ्नो कब्जामा वा जानकारीमा आउने सबै कागजात तथा जानकारी
गोप्य राख्नु पनेछ ।
(२) उपदफा (१) मा जुनसुकै कुरा लेखिएको भए तापमन

ववभागको कुनै अमधकृतले उपदफा (१) बमोखजमको कागजात वा
जानकारी दे हायका व्यखि समि दे हाय बमोखजम प्रकट गनि ससनेछाः–
(क) यस ऐन बमोखजम सो अमधकृतको कतिव्यपालन गनि

आवश्यक भएको हदसम्म,
(ि) यस ऐन बमोखजम प्रशासनीक पुनरावलोकन वा
कारबाहीका सम्बन्धमा कुनै अदालत वा
न्यायामधकरणबाट आदे श भएकोमा,
(ग) अथि मन्री समि,
(घ) अन्य कुनै ववत्तीय कानूनको प्रयोजनका लामग प्रकट
गनि आवश्यक भएकोमा,
(131)
(ङ) नेपाल सरकारको सेवामा रहेको कुनै व्यखिलाई

राजस्व वा तथ्याङ्क सम्बन्धी कायिका लामग आवश्यक
भएमा त्यस्तो व्यखि समि,
(च) पदीय कतिव्यको पालनको मसलमसलामा पेश गनि
आवश्यक भएकोमा महालेिा परीिक वा महाले िा
परीिकबाट अख्तयार प्राप्त कुनै व्यखि समि, वा
(छ) नेपालले अन्तरािविय सम्िौता गरे को कुनै दे शको
सरकारको अमधकार प्राप्त अमधकारी समि त्यस्तो
सम्िौतामा तत्सम्बन्धमा व्यवस्था गररएको हदसम्म ।
(३) उपदफा (२) बमोखजम कागजात र जानकारी प्राप्त गने कुनै

व्यखि, अदालत, न्यायामधकरण, मनकाय वा अमधकारीले आवश्यक परे को
न्यूनतम हदसम्मको अवस्थामा बाहेक त्यस्ता कागजात वा जानकारी
गोप्य राख्नु पनेछ ।
पररच्छे द–१६
करको भ ुिानी
८५. करको भ ुिानीको समय, स्थान र तररकााः (१) यस ऐन बमोखजम मतनुप

ि ने
कर तोवकएको स्थान र तररका बमोखजम बुिाउनु पनेछ र त्यसरी मतनुप
ि ने
कर ववद्युतीय माध्यमबाट समेत मतनुप
ि ने गरी ववभागले तोसन ससनेछ ।
(२) यस ऐन बमोखजम मतनुप

ि ने कर उपदफा (१) का अधीनमा
रही दे हायको समयमा बुिाउनु पनेछाः–
(क) अमिम कर कट्टी गरी दाखिला गनुि पनेले दफा ९०

को उपदफा (४) मा उखल्लखित समयमा,
(ि) वकस्ताबन्दीमा कर बुिाउनु पनेले दफा ९४ को

उपदफा (१) मा उखल्लखित समयमा,
(ग) मनधािरण गररएका कर बुिाउनु पनेले –
(132)
(१) दफा ९९ बमोखजमको कर मनधािरण सम्बन्धमा

आय वववरण बुिाउनुपने मममतमा,
(२) दफा १०० को उपदफा (२) बमोखजम

गररएको कर मनधािरणको सम्बन्धमा दफा
१०२ बमोखजम बुिाएको कर मनधािरणको
सूचनामा तोवकएको म्यादमभर,
(३) दफा १०१ बमोखजम भएको सं शोमधत कर

मनधािरणको सम्बन्धमा दफा १०२ बमोखजम
बुिाएको कर मनधािरणको सूचनामा तोवकएको
म्यादमभर,
(घ) दफा १०४ को उपदफा (८), दफा १०९ को उपदफा

(१) वा दफा ११० को उपदफा (१) बमोखजम जारी
भएको सूचना बमोखजम ववभागलाई बुिाउनुपने
रकमहरुको सम्बन्धमा सो सूचनामा उखल्लखित मममतमा,
(ङ) दफा १०७ को उपदफा (२) बमोखजम कुनै मनकायले

कर नबुिाई कायम हुन आएको दावयत्वको सम्बन्धमा
सो मनकायबाट जुन समयमा कर बुिाउनुपने हो सोही
समयमा,
(च) दफा १०८ को उपदफा (३) वा (४) बमोखजम माग

गररएको रकमको सम्बन्धमा िमशाः मललाम मबिी
गरी रकम ममलान गररएको वा ममलान गनि नसवकएको
मममतले सात ददनमभर, र
(छ) दफा १२२ बमोखजम मनधािरण गररएका शुल्क तथा

ब्याजको सम्बन्धमा मनधािरणको सूचनामा उखल्लखित
मममतमा ।
(३) दे हायका अवस्थामा कर बुिाउनुपने मममत प्रभाववत हुने छै नाः–
(133)
(क) कर असुल उपर गनि पररच्छे द–२० बमोखजम ववभागले

गरे को कारबाही, वा
(ि) यस ऐन बमोखजम अन्य कारबाही गनि प्रारम्भ गररएकोमा ।
८६. बुिाउनुपने करको प्रमाणाः कुनै व्यखिको नाम, ठे गाना र सो व्यखिले

बुिाउनुपने करको रकम उल्लेि गरी ववभागको अमधकृतले हस्तािर
गरे को प्रमाणपर नै दे हायका काम कारबाहीमा सो व्यखिबाट बुिाउनुपने
कर रकमको मनममत्त पयािप्त प्रमाण हुनेछाः–
(क) कर असुल उपर गनि पररच्छे द–२० बमोखजम ववभागले

गरे को कारबाही, वा
(ि) पररच्छे द–२३ बमोखजम कुनै कसूर सम्बन्धी कारबाही ।
पररच्छे द–१७
भ ुिानीमा कर कट्टी
८७. रोजगारदाताबाट कर कट्टीाः (१) प्रत्येक बामसन्दा रोजगारदाताले

रोजगारीबाट कुनै कमिचारी वा कामदारले प्राप्त गरे को आयको गणना
गदाि समावेश गररने नेपालमा स्रोत भएको कुनै रकम भि
ु ानी गदाि
अनुसूची–१ बमोखजमको दरले हुने कर कट्टी गनुि पनेछ ।
(२) उपदफा (१) बमोखजम कर कट्टी गनुप

ि ने रोजगारदाताको
दावयत्व दे हायको कारणले घट्ने वा समाप्त हुने छै नाः–
(क) रोजगारदाताले उखल्लखित भ ुिानीबाट अन्य कुनै रकम

कट्टी गने वा रोक्का राख्ने वा घटाउने अमधकार वा
कतिव्य भएकोमा, वा
(ि) अन्य प्रचमलत कानून बमोखजम कमिचारी वा कामदारको

रोजगारीबाट भएको आय घटाउन नपाउने भएकोमा ।
८८. लगानी प्रमतफल र सेवा शुल्कको भ ुिानी गदाि कर कट्टीाः (१) बामसन्दा
व्यखिले नेपालमा स्रोत भएको ब्याज, प्राकृमतक स्रोत, भाडा, रोयल्टी,
(134)
सेवा शुल्क, कममशन, मबिी वोनस, अवकाश भ ुिानी र अन्य कुनै

प्रमतफल तथा अवकाश भ ुिानीको रकम भ ुिानी गदाि कुल भ ुिानी
रकमको पन्र प्रमतशतका दरले कर कट्टी गनुि पनेछ ।
तर दे हायको भ ुिानीमा दे हायका दरले कर कट्टी गनुि पनेछाः–
(१) नेपाल सरकारबाट भएको अवकाश भ ुिानी वा स्वीकृत

अवकाश कोर्बाट भएको योगदानमा आधाररत
अवकाश भ ुिानीको हकमा दफा ६५ को उपदफा
(१) को िण्ड (ि) बमोखजम गणना गररएको लाभमा
पााँच प्रमतशतका दरले ,
(२) बामसन्दा रोजगार कम्पनीले गैर बामसन्दा व्यखिलाई

भ ुिानी गरे को कममशनमा पााँच प्रमतशतका दरले ,
(३) वायुयानको मलज (पट्टा) बापतको रकम भ ुिानी गदाि

दश प्रमतशतका दरले ,
(४) मूल्य अमभवृवद्ध करमा दताि भएको सेवाप्रदायक

बामसन्दा व्यखि वा मूल्य अमभवृवद्ध कर छु टको
कारोबार गने बामसन्दा मनकायलाई भ ुिानी गरे को सेवा
शुल्कमा भ ुिानी रकमको एक दशमलब पााँच
प्रमतशतका दरले ,
(५) बामसन्दा व्यखिले नेपालमा स्रोत भएको भाडा भ ुिानी

गरे कोमा दश प्रमतशतका दरले ,
तर,
(क) मूल्य अमभवृवद्ध करमा दताि भई सवारी साधन

भाडामा ददने व्यवसाय गने व्यखिलाई त्यस्तो
सवारी साधनको भाडा बापत भ ुाुिानी गने
(135)
रकममा एक दशमलब पााँच प्रमतशतले करकट्टी

(ि) प्राकृमतक व्यखिले घर बहाल वापत प्राप्त

गरे को रकममा करकट्टी गनुि पनेछैन ।
(ग) 
..............
(६) सामूवहक लगानी कोर् (म्युच ुअल फण्ड) बाट प्राकृमतक

व्यखिलाई मबतरण गररने प्रमतफल रकम भ ुिानीमा
(७) वामसन्दा व्यखिले भू–उपिह, ब्याण्डववथ, अखप्टकल फाइवर,

दूरसञ्चार सम्बन्धी उपकरण वा ववद्युत प्रशारण लाइन
प्रयोग गरे वापतको भ ुिानीमा दश प्रमतशतका दरले ,
(८) 
...................

तर मूल्य अमभवृवद्ध करमा दताि भइि
ढु वानी सेवा प्रदान गने वा ढु वानी साधन भाडामा ददने
ु ानी गने रकममा एक
व्यवसाय गने व्यखिलाइि भि
दशमलव पााँच प्रमतशतका दरले कर कट्टी गनुि पनेछ।

(९) बामसन्दा बैङ्क तथा ववत्तीय सं स्थाले नेपाल राि बैङ्कले
तोकेको िेरमा लगानी गनि 
ववदे शी बैङ्क वा अन्य
ववत्तीय सं स्थाबाट ववदे शी मुरामा मलएको ऋण
बापतको ब्याज भ ुिानी गदाि दश प्रमतशतका दरले ,





(136)

(9क) सं वत् २०८२ साल चै त मवहनासम्म ववत्तीय
व्यवस्थापन (फाइनाखन्सयल सलोजर) सम्पन्न हुने दुई
सय मेगावाटभन्दा मामथका जलाशय तथा
अधिजलाशययुि जलववद्युत आयोजनाले ववदे शी बै ङ्क वा
अन्य ववदे शी ववत्तीय सं स्थाबाट ववदे शी मुरामा मलएको
ऋण बापतको ब्याज भ ुिानी गदाि पााँच प्रमतशतका
दरले।

(१०) उपभोिाले वस्तु तथा सेवा िररद गदाि प्रचमलत
कानून बमोखजम भ ुिानी काडि‚ इ-मनी (वालेट)‚
मोबाइल बैवङ्कङ्ग जस्ता ववद्युतीय भ ुिानीका
उपकरणबाट भ ुिानी गरे बापत प्रदान गररने प्रोत्साहन
रकममा कर कट्टी गनुप
ि ने छै न।

(११) ववदे शी ववद्यालय वा ववश्वववद्यालयलाई रखजिेशन शुल्क,
खशिण शुल्क तथा परीिा शुल्क बापतको रकम
भ ुिानी गदाि भ ुिानी रकमको पााँच प्रमतशतका
दरले।

(१२) बामसन्दा बैङ्क तथा ववत्तीय सं स्थाले जीवन बीमा
कम्पनीलाई मनिेप बापत भ ुिानी गरे को ब्याजमा पााँच
प्रमतशतका दरले।

(१3) सावहखत्यक लेि वा रचना बापत बामसन्दा व्यखिलाई
रोयल्टी रकम भ ुिानी गदाि भ ुिानी रकमको एक
दशमलब पााँच प्रमतशतका दरले ।
ु ानी
(२) बामसन्दा व्यखिले नेपालमा स्रोत भएको दे हायका भि
गदाि दे हायका दरले करकट्टी गनुि पनेछाः–



(137)
(क) लाभांश भ ुिानी गरे कोमा भ ुिानी रकमको पााँच प्रमतशत,
(ि) लगानी बीमाको लाभ भ ुिानी गदाि भ ुिानी रकमको

पााँच प्रमतशत, वा
(ग) स्वीकृमत नमलएको अवकाश कोर्बाट लाभ भ ुिानी

गदाि लाभ रकमको पााँच प्रमतशत ।
(३) उपदफा (१) मा जुनसुकै कुरा लेखिएको भए तापमन

बामसन्दा बैङ्क, ववत्तीय सं स्था, सहकारी वा ऋणपर जारी गने अन्य कुनै
मनकाय वा प्रचमलत कानून बमोखजम सूचीकृत भएका कम्पनीले कुनै
प्राकृमतक व्यखिलाई मनिेप, ऋणपर, मडवेञ्चर तथा सरकारी बण्ड बापत
ु ानी ददाँदा
दे हाय बमोखजमको ब्याज वा ब्याज बापतको कुनै रकम भि
कुल भ ुिानी रकममा 
छ प्रमतशतका दरले करकट्टी गनुि पनेछाः–
(क) नेपालमा स्रोत भएको, र
(ि) व्यवसाय सञ्चालनसाँग सम्बखन्धत नभएको ।
(४) उपदफा (१), (२) र (३) मा जुनसुकै कुरा लेखिएको भए

तापमन दे हायका भ ुिानी गदाि यो दफा लागू हुने छै नाः–
(क) प्राकृमतक व्यखिले गरे को व्यवसाय सञ्चालनसाँग

सम्बखन्धत बाहे कका अन्य कुनै भ ुिानी,
(क१) परपमरकामा प्रकाखशत लेि रचना बापतको भ ुिानी ।
(ि) बामसन्दा बैङ्क वा अरु बामसन्दा ववत्तीय सं स्थालाई

मतरे को ब्याज, वा

(ि2)......................



(138)
(ग) कर छु ट पाएको भ ुिानी वा दफा ८७ बमोखजम कर

कट्टी हुनपु ने भ ुिानी ।
(घ) िेमडट काडि जारी गने बैङ्कलाई मतरे को इण्टरररजनल

इण्टरचेन्ज शुल्क,
(ङ) सामूवहक लगानी कोर् (म्युच ुअल फण्ड) लाई भ ुिानी

गररएको लाभांश र व्याज ।
८८क. आकखस्मक लाभमा करकट्टीाः (१) आकखस्मक लाभ बापतको भ ुिानीमा

पच्चीस प्रमतशतका दरले करकट्टी गनुि पनेछ ।
तर सावहत्य, कला, सं स्कृमत, िेलकुद, परकाररता, ववज्ञान, प्रववमध तथा

साविजमनक प्रशासन िेरमा योगदान पुर्याए बापत प्राप्त हुने राविय र
अन्तरािवियस्तरका पुरस्कारमा नेपाल सरकारले नेपाल राजपरमा सूचना
प्रकाशन गरी आकखस्मक लाभ कर नलाग्ने गरी छु ट ददन ससनेछ ।

सावहत्य, कला, सं स्कृमत, िेलकुद, परकाररता, ववज्ञान, प्रववमध तथा साविजमनक
प्रशासन िेरमा योगदान पुर्याए बापत प्राप्त हुने राविय र
अन्तरािवियस्तरका पााँच लाि रुपैयााँसम्मको पुरस्कारमा आकखस्मक लाभ
कर लाग्ने छै न ।
८९. ठे क्का वा करारको भ ुिानी गदाि कर कट्टीाः (१) बामसन्दा व्यखिले ठे क्का
ु ानी ददाँदा
वा करार बापत पचास हजार रूपैयााँभन्दा बढीको रकम भि
भ ुिानीको कुल रकममा एक दशमलब पााँच प्रमतशतका दरले करकट्टी
(२) उपदफा (१) मा उखल्लखित रकम यवकन गनि एउटै करार

अन्तगित त्यस्तो व्यखि वा मनजको सम्बद्ध व्यखिबाट सोही करार
अन्तगित भ ुिानी पाउने व्यखि वा मनजको सम्बद्ध व्यखिलाई ववगतको
(139)
दश ददनमा ददइएका अन्य कुनै भ ुिानीहरु भए सो समेत जोडी यवकन

(३) उपदफा (१) मा जुनसुकै कुरा लेखिएको भए तापमन कुनै

बामसन्दा व्यखिले कुनै ठे क्का वा करार अन्तगित कुनै गैरबामसन्दा
व्यखिलाई ददने भ ुिानीबाट दे हाय बमोखजम कर कट्टी गनुि पनेछाः–
(क) 
............... ठे क्का वा करारमा पााँच प्रमतशत,
(ि) गैर बामसन्दा बीमा कम्पनीलाई वप्रममयम भ ुिानी गदाि

वा गैर बामसन्दा बीमा कम्पनीबाट पुनबीमा वापत प्राप्त
हुने वप्रममयम रकमबाट ददइने कममशनमा एक
दशमलव पााँच प्रमतशत,
(ग) िण्ड (क) वा (ि) मा लेखिएदे खि बाहे क ववभागले

त्यस्तो बामसन्दा व्यखिलाई मलखित सूचना ददएकोमा
सो सूचनामा उखल्लखित दरमा ।

तर नेपाली सेनानेपाल प्रहरी तथा सशस्त्र प्रहरीले ,
गोली ,आफ्नो प्रयोजनका लामग िररद गने हातहमतयार
गठ्ठा तथासञ्चार उपकरणको िररद बापतको
भ ुिानीमा यो उपदफा लागू हुने छै न।
(३क.) उपभोिा समममतमाफित काम गराउने गरी गररएको

पचास लाि रुपैयााँभन्दा बढीको भ ुिानी रकममा एक दशमलब पााँच
प्रमतशतका दरले करकट्टी गनुि पनेछ ।
(४) उपदफा (१) मा जुनसुकै कुरा लेखिएको भए तापमन

दे हायका भ ुिानीका हकमा यो दफा लागू हुने छै नाः–
(क) व्यवसाय सञ्चालन गरररहेको बाहे क अन्य प्राकृमतक

व्यखिलाई नेपालमा स्रोत भएको जग्गा वा घर र


(140)
घरमा जमडत सामान तथा उपकरण बापत मतरे को भाडा

बाहेकको अन्य कुनै भ ुिानी,
(ि) कर छु ट ददइएको भ ुिानी वा दफा ८७, ८८ वा

ि ने भ ुिानी ।
८८क. बमोखजम कर कट्टी गनुप
स्पष्टीकरणाः यस दफाको प्रयोजनको लामग “ठे क्का वा करार” भन्नाले कुनै

वस्तु वा श्रममकको आपूमति वा मूति सम्पखत्त वा सं रचनाको मनमािण वा
जडान वा स्थापना गने सम्बन्धमा गररएको करार वा सम्िौता तथा
ववभागले ठे क्का वा करार भनी तोकेको कायिलाई सम्िनु पछि र त्यस्तो
करार वा सम्िौताले मनमािण वा जडान वा स्थापनासाँग सम्बखन्धत सेवा
समेतलाई समेटेको भए सो सेवा बापतको भ ुिानीलाई समेत जनाउाँछ ।
९०. कट्टी गररएको करको वववरण र भ ुिानीाः  (१) अमिम करकट्टी गनुप
ि ने
प्रत्येक व्यखिले प्रत्येक मवहना समाप्त भएको पच्चीस ददनमभर ववभागले
तोकेको तरीका र ढााँचामा ववभागमा वववरण दाखिला गनुि पनेछ ।
(२) उपदफा (१) मा उखल्लखित वववरणसाँग अमिम कर कट्टी

गने व्यखिले कट्टी गररएको कर वा उपदफा (३) बमोखजम कर कट्टी
गरे को मामनएको रकम उपदफा (१) मा उखल्लखित म्यादमभर ववभागमा
दाखिला गनुि पनेछ ।
(३) अमिम कर कट्टी गनुप

ि ने व्यखिले दफा ८७, ८८, ८८क.
ु ने
वा ८९ बमोखजम कर कट्टी नगरे को भए पमन सो कर कट्टी हुनप
समयमा सो कर कट्टी गररएको मामननेछ ।
(४) दफा ८७, ८८, ८८क. वा ८९ बमोखजम कुनै कर कट्टी

गररएको रकम वा उपदफा (३) बमोखजम कर कट्टी गरे को मामनने रकम
सो अमिम कर कट्टी गने व्यखिले दाखिला गनुि पनेछ र उपदफा (५)
लागू हुने अवस्थामा कर कट्टी हुने व्यखिले उपदफा (१) मा उखल्लखित
अवमध पिात्  पच्चीस ददनमभर सो कर दाखिला गनुि पनेछ ।
(141)
(४क) उपदफा (४) मा जुनसुकै कुरा लेखिएको भए तापमन

.............. ऐनको दफा ४ को उपदफा (४क) बमोखजम कारोबारको
आधारमा कर मतने व्यखिले पररच्छे द–१७ बमोखजम कट्टा गररएको अमिम
कर वकस्तावन्दी कर मतने समयमा दाखिला गनुि पनेछ ।
(५) दे हाय बमोखजमको अवस्थामा अमिम करकट्टी हुने व्यखि र

ु
सो अमिम कर कट्टी गने व्यखि दुवैजना सं यि रुपमा र छु ट्टाछु ट्टै रुपमा
सो कर रकम ववभागमा दाखिला गनि खजम्मेवार हुनेछन्ाः–
(क) अमिम कर कट्टी गने व्यखिले दफा ८७, ८८, ८८क.

वा ८९ बमोखजम कुनै भ ुिानीबाट कर कट्टी नगरे मा, र
(ि) अमिम कर कट्टी गने व्यखिले उपदफा (३) बमोखजम

कर कट्टी गरे को मामनने रकम उपदफा (४) बमोखजम
कर दाखिला गनुप
ि ने मममतमभर ववभागमा दाखिला
नगरे मा ।
(६) अमिम कर कट्टी गने व्यखिले दफा ८७, ८८, ८८क. वा

८९ बमोखजम कर कट्टी गरी ववभागमा दाखिला गरे कोमा सो कर कट्टी
भएको भ ुिानीका ववर्यमा कर कट्टी हुने व्यखिद्वारा कुनै दाबी गररएमा
सो रकम कर कट्टी हुने व्यखिलाई भ ुिानी गरे सरह मामननेछ ।
(७) दफा ८७, ८८, ८८क. वा ८९ बमोखजम कर कट्टी

नगरे को रकम अमिम कर कट्टी गने व्यखिले ववभागलाई दाखिला गरे को
भएमा सो दाखिला भएको कर रकम बराबरको रकम सो कर कट्टी
हुनपु ने व्यखिबाट असुल उपर गनि पाउनेछ ।
(८) कुनै व्यखिले उपदफा (१) वा (२) बमोखजम दाखिला

ि ने वववरण वा कर दाखिला नगरे को वा कुनै व्यखिको सम्बन्धमा
गनुप
उपदफा (५) को अवस्था रहेको कुरामा ववभाग ववश्वस्त भएमा दाखिल
नगरे को वा घटी दाखिला गरे को रकम र दफा ११९ बमोखजमको ब्याज

 आमथिक ऐन, २०७६ द्वारा खिवकएको ।
(142)

ि ने भ ुिानीमा कर कट्टी नगरे कोमा दफा
तथा अमिम कर कट्टी गनुप
१२० बमोखजमको शुल्क समेत दाखिला गनि आदे श ददन ससनेछ ।
तर त्यस्तो आदे श ददनुभन्दा पवहले उखचत कारण िोली सो

आदे शका सम्बन्धमा सफाइको सबुत प्रमाण पेश गनि पन्र ददनको म्याद
ददई मलखित सूचना ददनु पनेछ ।
९१. कर कट्टी प्रमाणपराः (१) अमिम कर कट्टी गने व्यखिले कर कट्टी हुने
व्यखिलाई उपदफा (२) मा तोवकएको समयमा दे हाय बमोखजमको कर
कट्टी प्रमाणपर उपलब्ध गराउनु पनेछाः–
(क) ववभागद्वारा कुनै तररका तोवकएको भए सो तररका

बमोखजम प्रमाखणत गररएको, र
(ि) दफा ८७, ८८, ८८क. वा ८९ बमोखजम कट्टी

गररएको कर रकम तथा भ ुिानी रकमहरु िुलेको ।
(२) अमिम कर कट्टी गरे को अवमध िुलाई अमिम कर कट्टी

गरे को मवहना समाप्त भएको मममतले पच्चीस ददनमभर अमिम कर कट्टी
प्रमाणपर प्रदान गनुि पनेछ ।
(३) उपदफा (२) मा जुनसुकै कुरा लेखिएको भए तापमन दफा

८७ बमोखजम कर कट्टी गररएको अवस्थामा अमिम कर कट्टी प्रमाणपर
दे हाय बमोखजम प्रदान गनुि पनेछाः–
(क) सो प्रमाणपर सो आय वर्िमा सो कमिचारी बहाल

रहेको अवमधभरको लामग मार हुनेछ ।
(ि) सो प्रमाणपर सो वर्ि समाप्त भएको मममतले तीस

ददनमभर उपलब्ध गराई ससनु पनेछ वा सो वर्िमा सो
कमिचारीले सो अमिम कर कट्टी गने व्यखिकोमा

(143)
रोजगारी गनि छोडेको भए सो रोजगारी छोडेको मममतले

तीस ददनमभर सो प्रमाणपर उपलब्ध गराउनु पनेछ ।
९२. ु ानीाः (१) दे हायका भ ुिानीलाई अखन्तम

अखन्तम रुपमा कर कट्टी हुने भि
रुपमा कर कट्टी हुने भ ुिानी मामननेछाः–
(क) बामसन्दा कम्पनी वा सािेदारी फमिले भ ुिानी गरे को

लाभांश,
(ि) व्यवसाय सञ्चालन गरररहेको बाहेक अन्य प्राकृमतक

व्यखिलाई नेपालमा स्रोत भएको जग्गा वा घर र
सोसाँग गााँमसएका जडानहरु र उपकरणहरु बापत
भ ुिानी गरे को भाडा,
(ग) बामसन्दा व्यखिले लगानी बीमा बापत भ ुिानी गरे को

लाभ,
(घ) बामसन्दा व्यखिले मतरे को स्वीकृमत नमलएको अवकाश

कोर्को वहत बापत भ ुिानी गरे को लाभ,
(ङ) दफा ८८ को उपदफा (३) मा उखल्लखित बैं ङ्क, ववत्तीय

सं स्था वा ऋणपर जारी गने अन्य कुनै मनकाय वा
प्रचमलत कानून बमोखजम सूचीकृत भएका कम्पनी वा
सहकारीले भ ुिानी ददएको दे हाय बमोखजमको ब्याजाः–
(१) नेपालमा स्रोत भएको र व्यवसाय सञ्चालनसाँग

सम्बखन्धत नभएको प्राकृमतक व्यखिलाई
भ ुिानी गरे को,
(२) दफा २ को िण्ड (ध) बमोखजमको कर छु ट

पाउने सं स्थालाई भ ुिानी गरे को ।
(च) दफा ८७, ८८, ८८क. वा ८९ बमोखजम गैरबामसन्दा

व्यखिलाई ददइएको कर कट्टी हुनपु ने भ ुिानी ।
(144)
(छ) नेपाल सरकार वा स्वीकृत अवकाश कोर् वा स्वीकृमत

ु ानी गररएको अवकाश
नमलएको अवकाश कोर्बाट भि
भ ुिानी समेत सबै प्रकारका अवकाश भ ुिानी
(मनयममत रूपमा भ ुिानी हुने मनवृखत्तभरण बाहे क),
(ज) प्रमत बैठक बीस हजार रुपैयााँसम्मको बैठक भत्ता,

पटके रूपमा अध्यापन गराए वापत, प्रश्नपर तयार गरे
वा उत्तर पुखस्तका जााँच गरे वापतको भ ुिानी,
(ि) आकखस्मक लाभ बापतको भ ुिानी,
(ञ) सामुवहक लगानी कोर् (म्युच ुअल फण्ड) बाट प्राकृमतक

व्यखिलाई ववतरण गररने प्रमतफल रकम ।

(ट) एकलौटी फमि बाहे कका प्राकृमतक व्यखिको सवारी वा
ढु वानी साधनको भाडा वा ढु वानी सेवा बापतको
भ ुिानी।
(२) अमिम कर कट्टी गने व्यखिले वा कर कट्टी हुने व्यखिले

अखन्तम रुपमा कट्टी हुने भ ुिानीबाट  दफा ८७, ८८, ८८क. वा ८९
बमोखजम कर कट्टी गरे को वा दफा ९० को उपदफा (३) बमोखजम कट्टी
गररएको भनी मामनएको कर रकम ववभागलाई दाखिला गरे मा दफा ३
को िण्ड (ग) मा उल्लेि भए बमोखजमको व्यखिले कर दावयत्व पूरा
९३. अखन्तम रुपमा कट्टी नहुने करको ममलान सुववधा र समावेशाः (१) कुनै
भ ुिानीको रकम गणना गने प्रयोजनको लामग सो भ ुिानीबाट कुनै कर
कट्टी गररएको भए त्यस्तो कर कट्टी रकमलाई सो भ ुिानीको अं शको
रुपमा मलइनेछ ।


(145)
(२) अखन्तम रुपमा कर कट्टी हुने भ ुिानी बाहेकको कुनै

भ ुिानीमा कर कट्टी भएको रहेछ भने कर कट्टी हुने व्यखिले दे हाय
बमोखजमको कर रकम दाखिला गरे सरह मामननेछाः–
(क) दफा ८७, ८८ वा ८९ बमोखजम भ ुिानीमा कट्टी

गररएको कर रकम,
(ि) अमिम कर कट्टी गने व्यखि वा कर कट्टी हुने

व्यखिले दफा ९० को उपदफा (३) बमोखजमको वा
भ ुिानीमा कर कट्टी गरे को मामनने कर रकम
ववभागमा दाखिला गरे को भए त्यस्तो रकम ।
(३) उपदफा (२) बमोखजमको रकम कर कट्टी हुने व्यखिले सो

भ ुिानी गरे को आय वर्िमा दाखिला गनुप
ि ने कर रकममा मार ममलान
गनि दाबी गनि ससनेछ ।
पररच्छे द–१८
वकस्ताबन्दी र अमिम कर
९४. वकस्ताबन्दीमा कर दाखिलााः (१) कुनै व्यवसाय वा लगानीबाट कुनै

आय वर्िमा मनधािरणयोग्य आय भएको वा हुने व्यखिले दे हाय बमोखजम
तीन वकस्तामा कर दाखिला गनुि पनेछाः–
ि ने मममत दाखिला गनुप
ि ने कर रकम
पुस मवहनाको अन्त्यसम्म अनुमामनत करको चालीस प्रमतशत

रकममध्ये मतनिबााँकी कर रकम
चै त मवहनाको अन्त्यसम्म अनुमामनत करको सत्तरी प्रमतशत

रकममध्ये मतनि बााँकी कर रकम
असार मवहनाको अनुमामनत करको शत प्रमतशत
(146)
अन्त्यसम्म रकममध्ये मतनि बााँकी कर रकम
स्पष्टीकरणाः यस उपदफाको प्रयोजनको लामग,–
(क) “अनुमामनत कर” भन्नाले वकस्ताबन्दीमा कर दाखिला

ि ने कुनै व्यखिले कुनै वर्िको वकस्ताबन्दी कर दाखिला
गनुप
गनुप
ि ने समयमा दफा ९५ बमोखजम गणना गरे को
वकस्ताबन्दीको अनुमामनत कर सम्िनुपछि ।
(ि) “मतनि बााँकी कर रकम” भन्नाले अनुमामनत करको यस

उपदफामा वकस्तामा दाखिला गनि तोवकएको प्रमतशतले हुने
रकमबाट दे हायको कुल जम्मा रकम घटाउाँदा नपुग हुने
रकम सम्िनुपछिाः–
(१) सम्बखन्धत वकस्ता दाखिला गनुप

ि ने मममत अगामड यस
दफा बमोखजम पूव ि वकस्ताद्वारा त्यस्तो आय वर्िमा
दाखिला गरे को कर रकम,
(२) त्यस्तो आय वर्िमा सम्बखन्धत वकस्ता दाखिला

ि ने मममत अगामड कुनै व्यखिको पररच्छे द–१७
गनुप
बमोखजम उि वर्िमा त्यस्तो व्यखिको आय गणना
गदाि समावेश हुने भ ुिानीबाट कट्टी भएको कर
रकम,
(३) वकस्ता बुिाउनुपने मममतभन्दा अगामड उि वर्िमा

करकट्टी गने एजेण्ट वा करकट्टी हुने व्यखिले
ु ानीबाट दफा ९०
उपिण्ड (२) मा उखल्लखित भि
को उपदफा (३) बमोखजम करकट्टी भएको मामनने
रकम ववभागमा दाखिला गरे को भए त्यस्तो कर
रकम, र
(४) वकस्ता बुिाउनुपने मममतभन्दा अगामड सो व्यखिले

गरे को स्वीकृत और्मध उपचार िचिको सम्बन्धमा
(147)
सो व्यखिले दफा ५१ बमोखजम दाबी गनि ससने

और्मध उपचार िचिको कर ममलान रकम ।
(१क) कारोबारको आधारमा कर मतने व्यखिले दे हाय बमोखजम

दुई वकस्तामा कर दाखिला गनुि पनेछाः–
ि ने मममत दाखिला गनुप
ि ने कर रकम
पुस मवहनाको पुस २० गते सम्मको

अन्त्यसम्म कारोबारमा तोवकएको दरअनुसार
लाग्ने कर
असार मवहनाको असार २० गते सम्मको यथाथि

अन्त्यसम्म कारोबारको आधारमा असार
मवहनाको अन्त्यसम्म हुने
कारोबार अनुमान गरी तोवकएको
दरअनुसार लाग्ने करको गणना
गरी त्यस्तो कर रकमबाट पुस
मसान्तमभर दाखिला गरे को कर
घटाई हुन आउने कर रकम ।
(२) उपदफा (१) मा जुनसुकै कुरा लेखिएको भए तापमन सो

उपदफा बमोखजम बुिाउनुपने समि वकस्ताको जम्मा रकम सात हजार
पााँच सय रुपैयााँभन्दा कम भएमा त्यस्तो वकस्ताको रकम बुिाउनुपने
छै न।
(३) वकस्ता दाखिला गने व्यखिले यस दफा बमोखजम कुनै आय

वर्िमा वकस्ताबन्दीका माध्यमबाट दाखिला गरे को कर रकम सो वर्िमा
लाग्ने कर बापत कट्टी गनि पाउनेछ ।

(148)
९५. ि ने अनुमामनत करको वववरणाः (१) कुनै आय वर्िमा वकस्ता

दाखिल गनुप
ि ने प्रत्येक व्यखिले दफा ९४ बमोखजम सो वर्िमा पवहलो
कर वकस्ता रकम बुिाउनुपने मममतमभर सो वर्िका लामग सो व्यखिको
दे हायका रकमको अनुमान उल्लेि गरी सोको वववरण ववभागबाट
तोवकएको ढााँचा र तररकामा ववभागमा पेश गनुि पनेछाः–
(क) रोजगारी, व्यवसाय र लगानीको प्रत्येक स्रोतबाट उि

व्यखिले सो वर्िमा प्राप्त गनि ससने मनधािरणयोग्य आय
तथा त्यस्तो आयको स्रोत,
(ि) सो वर्िमा प्राप्त हुनससने सो व्यखिको करयोग्य आय र

और्धी उपचार िचि बापत कर ममलानको रकम
नघटाई दफा ४ बमोखजम गणना गरी दफा ३ को
िण्ड (क) मा उखल्लखित व्यखिले दाखिला गनुप
ि ने
कर रकम,
(ग) गैरबामसन्दा व्यखिको नेपालखस्थत ववदे शी स्थायी

सं स्थापनको सम्बन्धमा त्यस्तो ववदे शी सं स्थापनले सो
वर्िमा ववदे श पठाएको आय रकम र सो आयमा दफा
४ को उपदफा (५) बमोखजम गणना गररएको दफा ३
को िण्ड (ि) मा उखल्लखित व्यखिले दाखिला गनुप
ि ने
कर रकम, र
(घ) ववभागले तोकेको अन्य कुनै वववरण ।
(२) उपदफा (१) मा उखल्लखित व्यखिको उपदफा (१) को

िण्ड (ि) र (ग) मा उखल्लखित कर रकमको योग सो आय वर्िमा
ि ने अनुमामनत कर हुनेछ ।
(३) उपदफा (१) को िण्ड (ि) बमोखजम कुनै आय वर्िमा

ि ने करको अनुमान गनि दफा ७१ बमोखजम दाबी गररने
वैदेखशक कर ममलान रकमको गणना गदाि कुनै व्यखिले सो वर्िमा
(149)
दाखिला गरे को कुनै वैदेखशक कर वा सो वर्िमा दाखिला गनुप

ि ने भनी
मनजले अनुमान गरे को ववदे शी आयकर मार गणना गनुि पनेछ ।
(४) करको वकस्ता दाखिला गने कुनै व्यखिले उपदफा (१)

बमोखजमको ढााँचामा आवश्यक जानकारी उल्लेि गरी सं शोधनका कारणहरु
िुलाई सं शोमधत अनुमान ववभागमा पेश नगरे सम्म मनजले सो उपदफा
बमोखजम गरे को अनुमान सो आय वर्ि भरको लामग कायम रहनेछ ।
(५) उपदफा (२) मा जुनसुकै कुरा लेखिएको भए तापमन कुनै

व्यखिले उपदफा (४) बमोखजम पेश गरे को सं शोमधत अनुमान ववभाग
समि पेश गरे को मममत पमछ सो आय वर्िमा दफा ९४ बमोखजम
बुिाउनुपने करको वकस्ताको वहसाब गदाि मार लागू हुनेछ ।
(६) उपदफा (१) र (५) मा जुनसुकै कुरा लेखिएको भए तापमन

ि ने कुनै व्यखि वा करको वकस्ता दाखिला
करको वकस्ता दाखिला गनुप
ि ने कुनै वगिले उपदफा (१) बमोखजम अनुमान पेश गनुि नपने गरी
गनुप
ववभागले तोसन ससनेछ ।
(७) उपदफा (२) मा जुनसुकै कुरा लेखिएको भए तापमन करको

ि ने कुनै व्यखिले उपदफा (१) बमोखजम कुनै आय
वकस्ता दाखिला गनुप
वर्िमा अनुमान पेश नगरे मा वा पेश गररएको अनुमान वा सं शोमधत
अनुमानमा ववभाग सन्तुष्ट नभएमा .............. ववभागले दे हाय बमोखजम
गनि ससनेछाः–
(क) सो व्यखिको सो वर्िमा दाखिला गनुप

ि ने अनुमामनत
करको अनुमान दफा ३ को िण्ड (क) वा (ि) मा
उखल्लखित व्यखिले गत आय वर्िमा दाखिला गनुप
ि ने
करको आधारमा गनि ससनेछ, र
(ि) ववभागले िण्ड (क) बमोखजम तयार गरे को अनुमान सो

अनुमान तयार गनि प्रयोग गरे को तररका र व्यखिले
पेश गरे को अनुमानमा ववभाग सन्तुष्ट हुन नसकेको भए
(150)
सोको कारण समेत उल्लेि गररएको मलखित सूचना

ववभागले वकस्ता दाखिला गनुप
ि ने व्यखिलाई ददनेछ ।
(८) ववभागले वकस्ता दाखिला गनुप

ि ने व्यखिलाई उपदफा (७)
बमोखजम सूचना ददएमा सो वर्िमा सो व्यखिले दाखिला गनुप
ि ने अनुमामनत
कर रकम ववभागले अनुमान गरे को रकम हुनेछ ।
९५क. अमिम कर असुल गनेाः (१) कमोमडटी फ्युचर माकेट अन्तगित व्यापार
गने व्यखिबाट सो व्यवसायबाट प्राप्त गने मुनाफा र लाभमा दश
प्रमतशतका दरले हुने रकम कमोमडटी फ्युचर माकेट सेवा सञ्चालन गने
मनकायले अमिम कर असुल गनुि पनेछ ।
(२) प्रचमलत कानून बमोखजम दताि भई मधतोपरको िररद

मबिीको कारोबार गने बामसन्दा मनकाय बाहेक अन्य कुनै व्यखिलाई
कुनै बामसन्दा मनकायमा रहेको वहतको मनाःसगिबाट लाभ हुन गएमा दफा
३७ बमोखजम गणना गररएको त्यस्तो लाभमा दे हाय बमोखजम अमिम कर
असुल गनुि पनेछाः–
(क) नेपाल मधतोपर बोडिमा सूचीकरण भएको मनकायको

वहतको मनाःसगिबाट प्राप्त लाभको हकमा मधतोपर
ववमनमय बजारको कायि गने मनकायले बामसन्दा

प्राकृमतक व्यखिको हकमा तीनसय पैंसठ्ठी ददनभन्दा

बढी अवमध स्वाममत्वमा रहेको वहतको लाभ रकमको
पााँच प्रमतशत र तीनसय पैंसठ्ठी ददन वा सो भन्दा कम
अवमध स्वाममत्वमा रहेको वहतको लाभ रकमको सात
दशमलव पााँच प्रमतशत बामसन्दा मनकायको हकमा लाभ
रकमको दश प्रमतशत, र अन्यको हकमा लाभ रकमको
पच्चीस प्रमतशतका दरले ,


(151)
(ि) नेपाल मधतोपर बोडिमा सूचीकरण नभएको मनकायको

वहतको मनाःसगिबाट प्राप्त लाभको हकमा जुन मनकायको
वहत मनाःसगि भएको हो सोही मनकायले बामसन्दा
प्राकृमतक व्यखिको हकमा लाभ रकमको दश प्रमतशत,
बामसन्दा मनकायको हकमा लाभ रकमको पन्र प्रमतशत
र अन्यको हकमा लाभ रकमको पच्चीस प्रमतशतका दरले,
(२क) उपदफा (२) को िण्ड (क) बमोखजम लाभ गणना गदाि

जुन मनकायको वहत मनाःसगि हुने हो त्यस्तो मनकायमा सो मममतमा सो
व्यखिको स्वाममत्वमा रहेको वहतको भाररत औसत लागतको आधारमा
(३) उपदफा (२) को िण्ड (ि) बमोखजमको वहत मनाःसगि भई

कम्पनी रखजिार कायािलयले शेयर अमभलेिीकरण गदाि लाभ रकममा
अमिम कर दाखिला भएको प्रमाण पेश भएपमछ मार अमभलेिीकरण गनुि
पनेछ ।
(४) 
.................
(५) कुनै प्राकृमतक व्यखिको जग्गा वा मनजी भवन मनाःसगि बापत

ाँ ीगत लाभमा मालपोत कायािलयले रखजस्ट्रेशनका बित दे हाय
भएको पूज
बमोखजम अमिम कर असुल गनुि पनेछाः–
(क) मनाःसगि भएको गैर व्यवसावयक करयोग्य सम्पखत्त (जग्गा

तथा भवन) को स्वाममत्व पााँच वर्ि वा सोभन्दा बढी
भएको छ भने 
(ि) मनाःसगि भएको गैर व्यवसावयक करयोग्य सम्पखत्त

(जग्गा तथा भवन) को स्वाममत्व पााँच वर्िभन्दा कम



(152)
भएको छ भने 
सात दशमलब पााँच प्रमतशतका
दरले।
(६) उपदफा (५) मा लेखिएदे खि बाहेक अन्य कुनै व्यखिको

स्वाममत्वको जग्गा वा भवनको मनाःसगि भएको मूल्यमा मालपोत
कायािलयले रखजिे शनका बित एक दशमलव पााँच प्रमतशतका दरले
अमिम कर असुल गनुि पनेछ ।

(६क) ववदे शमा अध्ययन गनि जाने ववद्याथीलाई भार्ा परीिा
तथा मानकीकृत परीिण शुल्क बापत ववदे शी मुराको सटही सुववधा
उपलब्ध गराउने बामसन्दा बैङ्क वा ववत्तीय सं स्थाले त्यस्तो परीिा शुल्क
बापतको रकममा ववदे शी मुराको सटही सुववधा ददएको बित पन्र
प्रमतशतका दरले अमिम कर असुल गनुि पनेछ।

(6ि) व्यवसाय सञ्चालनमा सं लग्न नरहेको कुनै बामसन्दा
प्राकृमतक व्यखिले नेपाल बावहर सफ्टवेयर वा यस्तै प्रकृमतको अन्य
ववद्युतीय सेवा उपलब्ध गराए बापत ववदे शी मुरामा भ ुिानी प्राप्त गरे को
भए सम्बखन्धत बै ङ्क, ववत्तीय सं स्था तथा मुरा हस्तान्तरण (ममन ट्रान्सफर)
गने सं स्थाले त्यस्तो भ ुिानी प्रदान गदाि प्राप्त रकमको 
पााँच प्रमतशतका
दरले अमिम कर असुल गनुि पनेछ।

(6ग) व्यवसाय सञ्चालनमा सं लग्न नरहेको कुनै बामसन्दा
प्राकृमतक व्यखिले व्यखिगत रुपमा नेपाल बावहर परामशि सेवा प्रदान गरे
बापत ववदे शी मुरामा कुनै भि
ु ानी प्राप्त गरे को भएमा सम्बखन्धत बैं ङ्क,
ववत्तीय सं स्था तथा मुरा हस्तान्तरण (ममन ट्रान्सफर) गने सं स्थाले त्यस्तो
भ ुिानी प्रदान गदाि प्राप्त रकमको 
पााँच प्रमतशतका दरले अमिम कर
असुल गनुि पनेछ।




(153)

(6घ) व्यवसाय सञ्चालनमा सं लग्न नरहेको बामसन्दा
प्राकृमतक व्यखिले सामाखजक सिालमा श्रब्यदृश्य सामिी अपलोड गरे
बापत ववदे शी मुरामा भ ुिानी प्राप्त गरे को भएमा सम्बखन्धत बैं ङ्क, ववत्तीय
सं स्था तथा मुरा हस्तान्तरण (ममन ट्रान्सफर) गने सं स्थाले त्यस्तो
भ ुिानी प्रदान गदाि प्राप्त रकमको 
पााँच प्रमतशतका दरले अमिम कर
असुल गनुि पनेछ।

(६ङ) बामसन्दा ववद्युतीय व्यापार सञ्चालक (इ-कमशि
अपरे टर) ले आफ्नो प्लेटफमिमा आबद्ध भइि कुनै वस्तु, सेवा वा वस्तु र
सेवा प्रदान गने व्यखिलाई वस्तु, सेवा वा वस्तु र सेवा मबिी बापतको
रकम भ ुिानी गदाि एक प्रमतशतका दरले अमिम कर असुल गनुि पनेछ।
(७) व्यापाररक प्रयोजनको लामग पैठारी हुने भन्सार दरबन्दीको

भाग १ मापने रााँगा, भैसी, िसी, बोका, भेडा, च्याङिा, भाग ३ मापने
जीववत, ताजा तथा वहममकृत गररएको माछा, भाग ६ मापने ताजा फूलहरु,
भाग ७ मापने ताजा तरकारी, आलु प्याज सु्िा तरकारी‚ लसुन‚ बेबी
कनि र भाग ८ मापने ताजा फलफूलहरुमा भन्सार प्रयोजनको लामग
कायम मूल्यमा पााँच प्रमतशत तथा भाग २ को मासु‚ भाग ४ को
दूधजन्य पदाथि‚ अण्डा‚ मह‚ भाग १० को कोदो‚ फापर‚ जुनेलो‚ चामल‚
ाँ ा तथा वपठो‚ भाग १२ को जमडबुटी‚ उिु
कमनका‚ भाग ११ को मै दा‚ आट
र भाग १४ को वनस्पमतजन्य उत्पादनमा दुई दशमलब पााँच प्रमतशत
अमिम आयकर भन्सार ववन्दुमै असुल उपर गररनेछ ।

तर मूल्य अमभवृवद्ध कर लाग्ने वस्तु पैठारीमा एक दशमलव
पााँच प्रमतशत अमिम आयकर असुल उपर गररनेछ।


(154)
(८) उपदफा (१), (२), (५) र (६) बमोखजम अमिम कर असुल

गनुप
ि ने व्यखि वा मनकायले अमिम कर असुल नगरे को भए पमन असुल
हुनपु ने समयमा सो कर असुल गरे को मामनने छ ।
(९) अमिम कर असुल गनुप

ि ने व्यखिले प्रत्येक मवहना समाप्त
भएको पच्चीस ददनमभर ववभागले तोकेको तरीका र ढााँचामा ववभागमा
वववरण दाखिला गनुि पनेछ ।
(१०) उपदफा (९) मा उखल्लखित वववरणसाँग अमिम कर

असुल गररएको रकम वा उपदफा (८) बमोखजम असुल गरे को
मामनएको रकम सोही उपदफा बमोखजमको म्यादमभर ववभागमा दाखिला
(११) दे हाय बमोखजमको अवस्थामा अमिम कर दाखिला गनुप

ि ने
र असुल गनुप ु
ि ने व्यखि दुवैजना सं यि रूपमा र छु ट्टाछु ट्टै रूपमा त्यस्तो
कर रकम ववभागमा दाखिला गनि खजम्मेवार हुनेछन्ाः–
(क) अमिम कर असुल गनुप

ि ने व्यखिले अमिम कर असुल
नगरे मा, र
(ि) अमिम कर असुल गनुप

ि ने व्यखिले उपदफा (८)
बमोखजम असुल गरे को मामनने रकम उपदफा (१०)
बमोखजम ववभागमा दाखिला नगरे मा ।
(१२) उपदफा (११) बमोखजम अमिम कर दाखिला गनुप

ि ने
व्यखिले उपदफा (९) मा उखल्लखित म्याद समाप्त भएको पच्चीस
ददनमभर सो कर दाखिला गनुि पनेछ ।
(१३) अमिम कर असुल गनुप

ि ने व्यखिले असुल नगरे को अमिम
कर उपदफा (१०) बमोखजम ववभागमा दाखिला गरे को भए त्यसरी
दाखिला भएको कर रकम बराबरको रकम त्यस्तो कर दाखिला गनुप
ि ने
व्यखिबाट असुल उपर गनि पाउनेछ ।
(155)
(१४) यस दफा बमोखजम दाखिला गररएको अमिम कर दाखिला

गनुप
ि ने व्यखिले मतनुप
ि ने वावर्िक कर दावयत्वमा घटाउन पाउनेछ ।
पररच्छे द–१९
आय वववरण र कर मनधािरण
९६. आय वववरणाः (१) प्रत्येक व्यखिले आय वर्ि समाप्त भएको तीन

मवहनामभरमा दफा ९७, ९८ र १०० को अधीनमा रही सो वर्िको आय
वववरण ववभागले तोकेको स्थानमा दाखिला गनुि पनेछ ।
(२) उपदफा (१) बमोखजमको आय वववरण दे हाय बमोखजम हुन ु

पनेछाः–
(क) दे हायका कुरा िुलाई ववभागबाट तोवकएको तररका र

ढााँचामा तयार गनुि पनेछाः–
(१) प्रत्येक रोजगारी, व्यवसाय वा लगानीबाट सो

व्यखिको सो वर्िमा भएको मनधािरणयोग्य आय
र त्यस्तो आयको स्रोत,
(२) सो वर्िमा सो व्यखिको करयोग्य आय र सो

आयमा दफा ३ को िण्ड (क) मा उखल्लखित
व्यखिलाई लाग्ने कर,
(३) गैरबामसन्दा व्यखिको नेपालमा रहेको ववदे शी

स्थायी सं स्थापनले सो आय वर्िमा ववदे श
पठाएको आय र सो आयमा लाग्ने कर,
(४) ................
(५) ................
(६) ववभागले तोकेको अन्य कुनै सूचना तथा

जानकारी ।
(156)
(ि) आय वववरण ठीक सााँचो र पूणि भएको भन्ने घोर्णा

गरी सो व्यखि वा व्यवस्थापकबाट सवहछाप गररएको
हुन ु पनेछ, र
(ग) आय वववरणसाथ दे हायका कुराहरु सं लग्न हुन ु पनेछाः–
(१) ................
(२) उपदफा (४) बमोखजम सो व्यखिलाई उपलब्ध

गराइएको कुनै वववरण,
(३) 
.....................
(४) ववभागले तोकेको अन्य कुनै सूचना तथा

जानकारी ।
(३) कुनै व्यखिले कमिचारीको है मसयतले बाहे क कुनै भि

ु ानी
मलएर कुनै अको व्यखिको आय वववरण वा आय वववरणसाथ सं लग्न
हुनपु ने कागजात वा वववरण तयार पारे मा वा तयार पानि सहयोग गरे मा
त्यस्तो व्यखिले दे हायको कुरा प्रमाखणत गनुि पनेछाः–
(क) अको व्यखिले दफा ८१ बमोखजम रािेको

कागजातहरु जााँच गरे को, र
(ि) वववरण वा जानकारीले सम्बखन्धत पररखस्थमतलाई

वास्तववक रुपमा प्रमतमबखम्बत गरे को ।
(४) उपदफा (३) बमोखजम वववरण प्रमाखणत गनुप

ि ने व्यखिले
वववरण प्रमाखणत गनि ईन्कार गरे मा त्यसरी ईन्कार गनुक
ि ा कारणहरु
मलखित रुपमा उल्लेि गरी जसको आय वववरण प्रमाखणत गरी ददनुपने
हो सो व्यखिलाई जानकारी गराउनु पनेछ ।
(५) दे हायका अवस्थामा उपदफा (१) बमोखजम कुनै आय वर्िको

आय वववरण दाखिल गनुप
ि ने म्यादभन्दा अगावै दफा १०० को अधीनमा

(157)
रही ववभागले कुनै व्यखिलाई ददएको मलखित सूचनामा उखल्लखित

म्यादमभर सो आय वर्ि वा आय वर्िको कुनै भागको आय वववरण
दाखिल गराउन ससनेछाः–
(क) सो व्यखि टाट पखल्टएमा, ऋणमा डुबेमा वा ववघटन

भएमा,
(ि) सो व्यखिले अमनखित समयका लामग नेपाल छोड्ने भएमा,
(ग) सो व्यखिले कुनै कारणले नेपालमा गरररहे को कायि

छोड्न लागेमा, वा
(घ) ववभागले अन्यथा उपयुि सम्िेमा ।
(६) कुनै व्यखिले ववभागमा म्यादमभर पेश गरे को आय वववरण

अन्यथा भई सं शोधन गनि चाहेमा वववरण पेश गरे को मममतले तीस
ददनमभर ववभागले तोकेको प्रविया बमोखजम आय वववरण सं शोधन गनि
ससनेछ ।
९७. आय वववरण दाखिला गनि नपनेाः (१) ववभागले मलखित रूपमा आदे श
ददएमा वा साविजमनक रूपमा सूचना प्रकाखशत गरी आदे श ददएमा बाहे क
दे हायका कुनै पमन व्यखिले दफा ९६ बमोखजम कुनै आय वर्िको आय
वववरण पेश गनुप
ि ने छै नाः–
(क) त्यस्तो आय वर्िमा दफा ३ को िण्ड (क) मा

उखल्लखित व्यखिमध्ये कर मतनुि नपने कुनै व्यखि,
(ि) त्यस्तो आय वर्िमा दफा ३ को िण्ड (ग) मा

उखल्लखित व्यखि,
(ग) त्यस्तो आय वर्िमा दफा ४ को उपदफा (३)

आकवर्ित हुने कुनै बामसन्दा प्राकृमतक व्यखि, .......



(158)
(ग1) त्यस्तो आय वर्िमा दफा 95क. को उपदफा (6ि),


(६ग), (६घ) मा उल्लेि भए बमोखजमको आय मार

हुने बामसन्दा प्राकृमतक व्यखि।
(घ) अनुसूची–१ को दफा १ को उपदफा (१३) बमोखजम

कर दाखिला गने सवारी साधन धनी एकलौटी फमि
बाहेकको प्राकृमतक व्यखि भएमा त्यस्तो प्राकृमतक
व्यखि ।
(ङ) आय वववरण पेश गनि नचाहने गैर व्यवसावयक

करयोग्य सम्पखत्त मनाःसगिको आयमार भएको प्राकृमतक
व्यखि ।

प्राकृमतक व्यखिको कुनै आय वर्िमा चालीस लाि रुपैयााँभन्दा बढी आय
भएमा ऐनको दफा ९६ बमोखजम आय वववरण पेश गनुि पनेछ ।
(३) उपदफा (२) बमोखजम वववरण पेश गनुप

ि ने व्यखिले समावेश
गनुप
ि ने आयको अमतररि ऐनको दफा ५ को िण्ड (घ), दफा ७ को
उपदफा (३), दफा ८ को उपदफा (३) को िण्ड (क), दफा ९ को
उपदफा ३ को िण्ड (क) र दफा ११ बमोखजमको व्यवसावयक छु ट
सुववधाबाट प्राप्त आय समेत समावेश गनुि पनेछ ।
तर बैठक भत्ता र व्याज आय समावेश गनि अमनवायि हुने छै न ।
(४) उपदफा (३) बमोखजम कायम भएको आयबाट ऐनको दफा

३ को िण्ड (ग) को आय र दफा ११ अनुसार कर छु ट प्राप्त आय
घटाउनु पनेछ ।
तर बैठक भत्ता र व्याज आय समावेश नगरे कोमा घटाउनुपने

छै न ।

(159)
(५) उपदफा (२) बमोखजम पेश गनुप

ि ने आय वववरणको ढााँचा

...............ववभागले तोके बमोखजम हुनेछ ।
९८. आय वववरण दाखिला गने म्याद थपाः (१) दफा ९६ बमोखजम आय

ि ने कुनै व्यखिले त्यस्तो वववरण दाखिला गने
वववरण दाखिला गनुप
म्यादमभर ववभाग समि थप म्यादको लामग मलखित मनवेदन ददएमा
मनामसब मावफकको कारण भएमा ववभागले आय वववरण दाखिला गनुप
ि ने
म्याद थप गररददन ससनेछ । यसरी म्याद थपका लामग ददएको मनवेदन
सम्बन्धमा ववभागले गरे को मनणियको जानकारी मनवेदकलाई मलखित
रुपमा ददनु पनेछ ।
(२) उपदफा (१) बमोखजम आय वववरण पेश गनि ववभागले एकै

पटक वा पटक पटक गरी बवढमा तीन मवहनासम्म म्याद थप गनि
ससनेछ ।
९९. कर मनधािरणाः (१) कुनै व्यखिले दे हायका रकमहरु िुलाई आय वववरण

ि ने मममतमा कुनै आय वर्िको आय वववरण दाखिला गरे को
रहेछ भने सो आय वववरणको कर मनधािरण गरे सरह मामननेछाः–
(क) दफा ३ को िण्ड (क) र (ि) मा उखल्लखित

व्यखिले सो आय वर्िमा मतनुप
ि ने आय वववरणमा
उल्लेि गरे को करको रकम, र
(ि) आय वववरणमा उल्लेि गरे को उि वर्िको मतनि बााँकी

कर रकम ।
(२) कुनै व्यखिले कुनै आय वर्िको आय वववरण पेश नगरे मा

आय वववरण दाखिला नभएसम्मको लामग आय वववरण पेश गनुप
ि ने
मममतमा दे हाय बमोखजम कर मनधािरण गरे सरह मामननेछाः–
(क) पररच्छे द–१७ बमोखजम प्राप्त गरे को रकमबाट कट्टी

भएको कुनै करको रकम तथा मनजले पररच्छे द–१८

(160)
बमोखजम सो वर्िको लामग वकस्ताबन्दीमा दाखिला गरे को

कुनै रकमको योग बराबर मनजको सो वर्िको करको
रकम भएको मामननेछ, र
(ि) कर मनधािरण बमोखजम कर मतनि बााँकी नरहेको मामननेछ ।
१००. सं शय कर मनधािरणाः (१) दफा ९६ को उपदफा (५) बमोखजम कुनै

आय वर्ि वा कुनै आय वर्िको कुनै अं शको आय वववरण दाखिला गनुप
ि ने
भएमा दफा ९९ बमोखजम गनुि पनेछ ।
(२) उपदफा (१) मा जुनसुकै कुरा लेखिएको भए तापमन दफा

९६ को उपदफा (५) मा उखल्लखित अवस्थामा ववभागले कुनै आय वर्ि
वा उि वर्िको अं शको लामग दफा ९६ को उपदफा (२) को िण्ड
(क) को उपिण्ड (१), (२), र (३) मा उखल्लखित रकमको आधारमा
न्यायोखचत रूपले त्यस्तो व्यखिको कर मनधािरण गनि ससनेछ ।
(३) उपदफा (१) वा (२) बमोखजम कर मनधािरण गररएकोमा

(क) पूरा आय वर्िको कर मनधािरण गररएको व्यखिले सो

आय वर्िको लामग दफा ९६ को उपदफा (१)
बमोखजमको आय वववरण दाखिल गनुप
ि ने छै न, वा
(ि) कुनै आय वर्िको अं शको कर मनधािरण गररएको

व्यखिले दफा ९६ को उपदफा (१) बमोखजम सो
आय वर्िको आय वववरण दाखिल गनुि पनेछ ।
(४) कुनै आय वर्िको कुनै अं शको कर मनधािरण अनुसार दाखिला

गरे को कर रकम पूरा वर्िको कर मनधािरण गदाि लाग्ने करमा ममलान गनि
पाइनेछ ।
(५) यस दफा बमोखजम कर मनधािरण गदाि ववभागले सफाईको

सबुत प्रमाण पेश गनि सात ददनको म्याद ददनु पनेछ ।
(161)
१०१. सं शोमधत कर मनधािरणाः (१) दफा ९९ वा १०० बमोखजम कर मनधािरण

भएको व्यखिको करको दावयत्व यस ऐनको उद्देश्य बमोखजम न्यायोखचत
आधारमा समायोजन गनि ववभागले सं शोमधत कर मनधािरण गनि ससनेछ ।
(२) उपदफा (१) बमोखजम गररएको सं शोमधत कर मनधािरणमा

पुनाः सं शोधन गनि ववभागले उपयुि ठानेमा न्यायोखचत आधारमा
जमतपटक पमन सं शोधन गनि ससनेछ ।
(३) ववभागले उपदफा (१) वा (२) बमोखजम कर मनधािरण गदाि

दे हायको मममतले चार वर्िमभर गररससनु पनेछाः–
(क) दफा ९९ बमोखजम कर मनधािरण भएकोमा आय

वववरण पेश गनुप
ि ने मममत,
(ि) दफा १०० को उपदफा (२) बमोखजम कर मनधािरण

गररएकोमा कर मनधािरण गररएको व्यखिलाई दफा
१०२ बमोखजम कर मनधािरणको सूचना ददएको मममत,
(ग) उपदफा (१) वा (२) बमोखजम कर मनधािरण

गररएकोमा उपदफा (१) बमोखजम सं शोधन गररएको
सामबकको कर मनधािरणसाँग सम्बखन्धत िण्ड (क) वा
(ि) मा उखल्लखित मममत ।
(४) उपदफा (३) मा जुनसुकै कुरा लेखिएको भए तापमन

जालसाजीले गदाि कुनै व्यखिको कर मनधािरण गलत ढङ्गबाट भएको रहेछ
भने जुनसुकै बित ववभागले त्यस्तो कर मनधािरणमा सं शोधन गनि ससनेछ ।
यसरी सं शोधन गदाि जालसाजी गरी वववरण रािेको वा कर मनधािरण
गरे को जानकारी प्राप्त भएको एक वर्िमभर सं शोधन गररससनु पनेछ ।
(५) उपदफा (३) मा जुनसुकै कुरा लेखिएको भए तापमन राजस्व

न्यायामधकरण वा अन्य अमधकारप्राप्त अदालतहरुबाट कर मनधािरण
सं शोधन गररएको वा मनधािररत कर घटाइएको अवस्थामा सो हदसम्म
ववभागले त्यस्तो कर मनधािरणमा सं शोधन गनि ससने छै न ।
(162)
तर पुनाः छानमबन गने आदे श ददएमा सं शोधन गनि बाधा पुगेको

मामनने छै न ।
(६) यस दफा बमोखजम कर मनधािरणमा सं शोधन गदाि ववभागले

त्यसरी सं शोधन गनुि परे को आधार स्पष्ट िुलाई सो व्यखिलाई मलखित
सूचना ददई त्यस्तो कर मनधािरण सम्बन्धमा सफाईको सबुत प्रमाण पेश
गनि पन्र ददनको म्याद ददनु पनेछ ।
१०२. कर मनधािरणको सूचनााः ववभागले दे हायका कुराहरु िुलाई दफा १००

को उपदफा (२) वा दफा १०१ बमोखजम गरे को कर मनधािरणको
मलखित सूचना कर मनधािरण गररएको व्यखिलाई ददनु पनेछ ।
(क) कर मनधािरणसाँग सम्बखन्धत आय वर्ि वा अवमधको लामग

दफा ३ को िण्ड (क) र (ि) मा उखल्लखित व्यखिले
ि ने र दाखिला गनि बााँकी मनधािररत कर,
(ि) िण्ड (क) मा उखल्लखित कर मनधािरणमा कर गणना

गररएको तररका,
(ग) ववभागले कर मनधािरण गनुि परे को कारण,
(घ) दाखिला गनि बााँकी मनधािररत कर दाखिला गनुप

ि ने समय, र
(ङ) कर मनधािरण उपर खचत्त नबुिेमा उजूरी गने समय, स्थान

र तररका ।
पररच्छे द–२०
कर सङ्कलन, ममनाहा र वफताि
१०३. कट्टी गरी बुिाउनुपने कर बापतको सुरिणाः (१) अमिम कर कट्टी

गनुप
ि ने व्यखिले पररच्छे द–१७ बमोखजम कट्टी गनुप
ि ने करलाई अदालतको
आदे श वा अन्य कुनै कानून बमोखजम वा अन्य कुनै वकमसमले गनुप
ि ने
भ ुिानीलाईभन्दा अिामधकार ददनु पनेछ ।
(163)
(२) अमिम कर कट्टी गनुप

ि ने व्यखिले पररच्छे द–१७ बमोखजम
कट्टा गरे को कर सम्बन्धमा दे हाय बमोखजम हुनेछाः–
(क) त्यस्तो व्यखिले कट्टी गरे को कर र त्यस्तो कर बापत

कुनै सम्पखत्त प्राप्त गरे को भए सो समेत नेपाल
सरकारको मनममत्त रोक्का रािेको मामनने,
(ि) सो कट्टी गररएको कर रकम त्यस्तो व्यखिको ऋण वा

दावयत्वसाँग आबद्ध गनि नसवकने, र
(ग) त्यस्तो अमिम कर कट्टी गने व्यखि टाट पखल्टएको वा

ववघटन भएको अवस्थामा सो कर कट्टी रकम त्यसरी
ववघटन भएको वा टाट पल्टे को जेथाको भाग नमामनने
र त्यसरी ववघटन भई वा टाट पखल्टई भाग लगाउनु
पदाि कट्टी गररएको कर वा सो सम्पखत्त उपर ववभागको
पवहलो दाबी रहने ।
१०४. सम्पखत्त मामथको दाबीाः (१) प्रचमलत कानूनमा जुनसुकै कुरा लेखिएको
भए तापमन कुनै व्यखिले कर दाखिला गनुप
ि ने मममतसम्ममा सो कर
दाखिला नगरे मा सो कर बसयौता राख्ने व्यखिको सम्पखत्तमा नेपाल
सरकारको दाबी मसजिना भएको मामननेछ ।
(२) उपदफा (१) बमोखजम दाबी मसजिना हुने सम्पखत्त मामथ दाबी
गदाि ववभागले दे हायका कुराहरु िुलाएको मलखित सूचना सो व्यखिलाई
ददनु पनेछाः–
(क) दाबी गररएको सम्पखत्तको वववरण,
(ि) उपदफा (३) मा उल्लेि गररए बमोखजमको दाबीको

सीमा,
(ग) सो दाबीसाँग सम्बखन्धत कर, र
(घ) अन्य कुनै कुरा भए सो कुरा ।
(164)
(३) उपदफा (२) बमोखजम सम्पखत्त मामथ दाबी गदाि त्यस्तो

व्यखिले बुिाउनुपने कर, त्यस्तो करका सम्बन्धमा दफा ११९ बमोखजम
बुिाउनुपने ब्याज, दाबी र मललाम मबिी गदाि लागेका िचिहरुको
हदसम्म मार दाबी मसजिना हुनेछ ।
(४) उपदफा (२) बमोखजम गररएको दाबी दे हायका कायि

नभएसम्म लागू हुने छै नाः–
(क) भवन तथा जग्गा जममनको सम्बन्धमा उपदफा (६)

बमोखजम दाबी दताि गराउन ववभागले जानकारी नददएसम्म,
(ि) अन्य प्रत्यि सम्पखत्तका सम्बन्धमा ववभागले दफा

१०५ को उपदफा (३) बमोखजम त्यस्तो सम्पखत्त
कब्जा नगरे सम्म, र
(ग) अन्य जुनसुकै अवस्थामा कर बसयौता रहे को

व्यखिलाई उपदफा (२) बमोखजमको सूचना नददएसम्म ।
(५) कर बसयौता रहे को व्यखिले बुिाउनुपने उपदफा (२)

बमोखजम गररएको दाबीबाट िाममएको उपदफा (३) बमोखजमको सम्पूणि
रकम ववभागलाई बुिाएमा दाबी गररएको सम्पखत्त फुकुवा हुनेछ ।
(६) उपदफा (२) बमोखजम ववभागले कुनै जग्गा, जममन वा भवन

उपर दाबी गरे मा सम्बखन्धत मालपोत कायािलयलाई जानकारी ददनु पनेछ
र उि कायािलयले त्यस्तो जग्गा जममन वा भवन कसै लाई बेचमबिन वा
स्वाममत्व हस्तान्तरण नहुने गरी रोक्का राख्नु पनेछ ।
(७) उपदफा (५) बमोखजम जग्गा, जममन र भवन उपरको दाबी

फुकुवा गनुप
ि ने भएमा ववभागले सोको जानकारी मालपोत कायािलयमा ददनु
पनेछ । त्यस्तो जानकारी प्राप्त भएपमछ मालपोत कायािलयले त्यस्तो
रोक्का भएको जग्गा जममन र भवनको फुकुवा गररददनु पनेछ ।
(८) उपदफा (३) बमोखजम लाग्ने िचिका सम्बन्धमा ववभागले

यथाशीघ्र कर बसयौता रहे का व्यखिलाई दे हायका कुराहरु िुलाई सूचना
ददनु पनेछाः–
(165)
(क) त्यस्तो सूचना ददनु अगामड कर बसयौता रहेको

व्यखिको सम्पखत्तका सम्बन्धमा दाबी र मललाम मबिी
बापत ववभागले गरे का िचिहरु, र
(ि) त्यस्ता िचिहरु कर बसयौता रहे को व्यखिले

ववभागलाई बुिाउनुपने मममत ।
स्पष्टीकरणाः यस दफाको प्रयोजनको लामग “दाबी र

मललाम मबिी गदाि गरे को िचि” भन्नाले दे हाय बमोखजम
ववभागले गरे को वा गनुप
ि ने िचि सम्िनु पछिाः–
(क) सो सम्पखत्त उपरको दाबी मसजिना वा फुकुवा

गने सम्बन्धमा यस दफा बमोखजम ववभागले
गरे को वा गनुप
ि ने िचि, वा
(ि) दाबी गररएको सम्पखत्त कब्जामा मलने, आफूसाँग

राख्ने र मललाम मबिी गने सम्बन्धमा दफा १०५
बमोखजम ववभागले गरे को वा गनुप
ि ने िचि ।
१०५. दाबी गरे को सम्पखत्तको मललाम मबिीाः (१) कर बसयौता रहे को

व्यखिसाँग रहेको दाबी गरे को सम्पखत्त मललाम मबिी गने सूचना ववभागले
कर बसयौता रहे को व्यखिलाई ददनु पनेछ ।
(२) उपदफा (१) बमोखजम ददइएको सूचनालाई दफा १०४ को

उपदफा (२) बमोखजम ददइएको सूचनामा समावेश गनि वा त्यस्तो
सूचनासाँग सं लग्न गररददन सवकनेछ । यस्तो सूचनामा दे हायका कुराहरु
स्पष्ट रुपमा िुलाई कर बसयौता रहेको व्यखिलाई ददनु पनेछाः–
(क) दाबी गरे को सम्पखत्त, सो सम्पखत्त मललाम वा मबिी

गररने तररका र समय, र
(ि) मूति सम्पखत्तको सम्बन्धमा ववभागले सो सम्पखत्त

कब्जामा मलने तररका र स्थान ।
(166)
(३) ववभागले उपदफा (१) वा (२) बमोखजमको सूचना कर

बसयौता रहे को व्यखिलाई ददएपमछ दे हाय बमोखजम गनि ससनेछाः–
(क) कुनै पमन समयमा सो सूचनामा उखल्लखित मूति सम्पखत्त

कब्जामा मलने,
(ि) मूति सम्पखत्त कब्जामा मलने प्रयोजनको लामग उपदफा

(१) को सूचनामा उखल्लखित कुनै पररसरमा कुनै पमन
समयमा प्रवेश गनि, र
(ग) जग्गा जममन वा भवन बाहेकका मूति सम्पखत्तका

सम्बन्धमा त्यस्ता सम्पखत्तहरु कर बसयौता रहेका
व्यखिको िचिमा ववभागले उपयुि सम्िेको कुनै पमन
स्थानमा राख्न ।
(४) ववभागले उपदफा (१) बमोखजमको सूचना कर बसयौता

रहेको व्यखिलाई ददएकोमा दे हायको समयमा त्यस्ता दाबी गरे को सम्पखत्त
साविजमनक रुपमा मललाम मबिी गनि वा उपयुि सम्िेको तररकाबाट
त्यस्तो सम्पखत्तको बेचमबिन वा चलन गनि ससनेछाः–
(क) दाबी गरे को सम्पखत्त जग्गा जममन वा भवन भएमा

उपदफा (३) बमोखजम त्यस्तो सम्पखत्त कब्जामा मलएको
मममतले तीस ददन पमछ,
(ि) दाबी गरे को सम्पखत्त नाश हुने मूति सम्पखत्त भएमा

उपदफा (३) बमोखजम कब्जामा मलएको एक ददन पमछ,
(ग) दाबी गरे को सम्पखत्त िण्ड (क) वा (ि) मा उखल्लखित

सम्पखत्त बाहेकका मूति सम्पखत्त भएमा उपदफा (३)
बमोखजम कब्जामा मलएको दश ददन पमछ, र
(घ) अन्य कुनै वकमसमको सम्पखत्त भएमा उपदफा (३)

बमोखजम त्यस्तो सम्पखत्त कब्जामा मलएको दश ददन पमछ ।
(167)
(५) उपदफा (४) बमोखजम मललाम मबिीबाट प्राप्त रकमबाट

सविप्रथम मललाम मबिी गररएको सम्पखत्तको दाबी र मललाम मबिी गदाि
गरे को िचि कटाईनेछ । यसरी िचि कट्टी गरी सकेपमछ बुिाउनुपने कर
र दफा ११९ बमोखजम सो करका सम्बन्धमा बुिाउनुपने ब्याज
कटाइनेछ र त्यसपमछ कुनै रकम बााँकी रहन आएमा त्यस्तो रकम कर
बसयौता रहे का व्यखिलाई वफताि ददनु पनेछ ।
(६) मललाम मबिीबाट प्राप्त रकम उपदफा (५) बमोखजम ममलान

गररसकेपमछ ववभागले सो ममलानको प्रविया िुलाईएको मलखित सूचना
कर बसयौता रहे का व्यखिलाई ददनु पनेछ ।
(७) मललाम मबिीबाट प्राप्त रकमलाई उपदफा (५) बमोखजमको

प्रविया अपनाई ममलान गदाि सो उपदफामा उखल्लखित िचि, कर र ब्याज
बापतको रकम पूणरु ु ानी गनि अपयािप्त भएमा ववभागले नपुग
ि पमा भि
रकम असुल उपर गनि दफा १०४, १११ वा यस दफा बमोखजम पुनाः
कारबाही प्रारम्भ गनुि पनेछ ।
(क) “दाबी गरे को सम्पखत्त” भन्नाले अमिम कर कट्टी गने

व्यखिले दफा १०३ को उपदफा (२) वा दफा १०४
को उपदफा (२) मा उखल्लखित कर बसयौता रहेको
व्यखिको सम्पखत्त सम्िनु पछि ।
(ि) “दाबी र मललाम मबिी गदाि गरे को िचि” भन्नाले दफा

१०४ बमोखजम दाबी र मललाम मबिी गदाि गरे को िचि
(ग) “कर बसयौता रहे को व्यखि” भन्नाले दफा १०३ र १०४

मा उखल्लखित अमिम कर कट्टी गने व्यखि समेतलाई
(168)
१०६. नेपाल .......... बावहर जान रोक लगाइनेाः (१) कुनै व्यखिले कर
ि ने मममतमभर कर दाखिला नगरे मा ववभागले त्यस्तो
व्यखिलाई कर दाखिला गनि सूचना ददएको समय भ ुिानी भएको
मममतदे खि ७२ घण्टासम्मका लामग नेपाल सरकारको सम्बखन्धत
कायािलयलाई मलखित सूचना ददई सो व्यखिलाई दे शबाट बावहर जानबाट
रोसने आदे श ददन ससनेछ ।
(२) उपदफा (१) मा उखल्लखित समयावमधमा थप गनुप

ि ने भएमा
ववभागले सम्बखन्धत उच्च अदालतको पूव ि स्वीकृमत मलनु पनेछ ।
(३) उपदफा (१) बमोखजमको व्यखिले कर दाखिला गरे मा वा

कर दाखिल गने सम्बन्धमा सन्तोर्जनक व्यवस्था गरे को ववभागलाई
लागेमा उपदफा (१) बमोखजम सम्बखन्धत कायािलयलाई सूचना ददई
त्यस्तो आदे श वफताि मलन ससनेछ ।
१०७. मनकायका अमधकृत कमिचारीलाई खजम्मेवार बनाइनेाः (१) कुनै मनकायले

ि ने कुनै कुरा पालन नगरे मा सो समयमा सो
यस ऐन बमोखजम पालन गनुप
मनकायको अमधकृतको रुपमा कायि गने प्रत्येक व्यखि सोको मनममत्त
खजम्मेवार हुनेछन् ।
(२) कुनै मनकायले कर बुिाई ससनुपने मममतसम्म कर नबुिाई

कसूर गरे मा सो मनकायका तत्काल बहाल रहे का वा ६ मवहना अखघसम्म
बहाल रहेका प्रत्येक अमधकृतहरु सं यि
ु वा छु ट्टा छु ट्टै रुपमा सो कर
बुिाउन खजम्मेवार हुनेछन् ।
(३) उपदफा (१) र (२) मा जुनसुकै कुरा लेखिएको भए तापमन

सो उपदफाहरु दे हायका अवस्थामा लागू हुने छै नन्ाः–
(क) सो व्यखिको जानकारी वा मन्जुरी मबना सो मनकायले

त्यस्तो कसूर गरे को अवस्थामा, र
(169)
(ि) त्यस्तो कसूर हुन नददन सो व्यखिले त्यस्तै समान

पररखस्थमतहरुमा सामान्य मानवीय वववेक प्रयोग गने
व्यखिले अपनाउनेसम्मको होखशयारी, पररश्रम र सीप
अपनाएको वा प्रयोग गरे को भएमा ।
(४) कुनै व्यखिले उपदफा (२) बमोखजम बुिाउनुपने कर

दाखिला गरे मा सो व्यखिले दे हाय बमोखजम गनि ससनेछाः–
(क) मनजले त्यसरी दाखिला गरे को रकम सो मनकायबाट

असुल उपर गनि,
(ि) िण्ड (क) को प्रयोजनको लामग त्यसरी दाखिला

गरे को रकमभन्दा बढी नहुने गरी मनजको कब्जामा
रहेको वा रहन आउने सो मनकायको रब्य समेतका
सम्पखत्त आफ्नो अधीनमा राख्न ।
(५) उपदफा (४) को िण्ड (ि) बमोखजम कुनै व्यखिले कुनै

सम्पखत्त अधीनमा मलएमा त्यस्तो व्यखि उपर सो मनकाय वा अन्य कुनै
व्यखिले कुनै दाबी गनि पाउने छै न ।
स्पष्टीकरणाः यस दफाको प्रयोजनको लामग “कुनै मनकायका अमधकृत”

भन्नाले सो मनकायको व्यवस्थापक वा सो है मसयतमा कायि गने कुनै
१०८. प्रापकबाट करको असुलीाः (१) प्रत्येक प्रापकले प्रापकको पदमा मनयुि
भएको मममत वा नेपालखस्थत कुनै सम्पखत्त कब्जामा मलएको मममतमध्ये जुन
अखघल्लो हुन्छ सो मममतले पन्र ददनमभर ववभागलाई मलखित रुपमा सो
कुराको सूचना ददनु पनेछ ।
(२) कर बसयौता राख्ने व्यखिले दाखिला गनुप

ि ने रकमको
सम्बन्धमा ववभागले मलखित सूचना प्रापकलाई ददनु पनेछ ।
(३) उपदफा (२) बमोखजमको सूचना प्राप्त गरे पमछ प्रापकले

दे हाय बमोखजम गनुि पनेछाः–
(170)
(क) प्रापकको कब्जामा आएको सम्पखत्तको आवश्यक वहस्सा

मबिी गरी आएको रकमबाट दफा १०३ को उपदफा
(२) को िण्ड (ग) को अधीनमा रही उपदफा (२)
बमोखजम दाखिला गनुप
ि ने करभन्दा अिामधकार रहेको
कुनै ऋण भए त्यस्तो ऋण बापत भ ुिानी गरी सो
उपदफा अन्तगित ववभागले सूखचत गरे को रकम
छु ट्याई राख्नुपने , र
(ि) कर बसयौता राख्ने व्यखिको तफिबाट मनजको कर

दावयत्व बापत त्यसरी छु ट्याइएको रकम ववभागमा
ि ने ।
(४) प्रापकले उपदफा (३) बमोखजम कुनै रकम छु ट्याई

नरािेको हदसम्म त्यस्तो कर बसयौता राख्ने व्यखिको तफिबाट दाखिला
गनुप
ि ने कर दावयत्व बराबरको रकम ववभागमा दाखिला गने व्यखिगत
दावयत्व प्रापकको हुनेछ ।
तर दाखिला गरे को रकम कर बसयौता रहे को व्यखिबाट प्रापकले

असुल उपर गररमलन ससनेछ ।
(क) “प्रापक” भन्नाले दे हायका कुनै व्यखि सम्िनु पछिाः–
(१) मलखसवडेटर,
(२) कुनै सम्पखत्त वा मनकायका सम्बन्धमा प्रापकको रुपमा

अदालत बावहरबाट वा अदालतबाट मनयुि व्यखि,
(३) बन्धकी मलई सम्पखत्त कब्जामा राख्ने व्यखि,
(४) मृतक प्राकृमतक व्यखिको सम्पखत्तको प्रत्यि

हकवाला, प्रशासक वा दामकाम गने व्यखि, वा
(५) असिम प्राकृमतक व्यखिको काम कारबाही

गररददने कुनै व्यखि ।
(171)
(ि) “कर बसयौता राख्ने व्यखि” भन्नाले जसको सम्पखत्त

प्रापकको कब्जामा आएको हो सो व्यखि सम्िनु पछि ।
१०९. रकम बुिाउनुपने व्यखिबाट कर असुल उपर गनेाः (१) कुनै कर

बसयौता राख्ने व्यखिले कर बुिाईससनुपने मममतसम्म कर नबुिाई बााँकी
रािेमा दे हाय बमोखजमको कुनै पमन भ ुिानीकतािलाई ववभागले मलखित
सूचना ददएर कर बसयौता राख्ने व्यखिको तफिबाट बुिाउनुपने करको
हदसम्मको रकम सो सूचनामा उखल्लखित मममतमभर ववभागमा दाखिला
गनि आदे श ददन ससनेछाः–
(क) कर बसयौता राख्ने व्यखिलाई रकम बुिाउनुपने

व्यखि,
(ि) कर बसयौता राख्ने व्यखिको लामग वा मनजको तफिबाट

रब्य राख्ने व्यखि,
(ग) कर बसयौता राख्ने व्यखिलाई बुिाउने गरी कुनै तेस्रो

व्यखिको तफिबाट रब्य राख्ने व्यखि, वा
(घ) तेस्रो पिबाट सो रब्य कर बसयौता राख्ने व्यखिलाई

बुिाउने अख्तयारी पाएको व्यखि ।
(२) ववभागले उपदफा (१) बमोखजम भ ुिानीकतािलाई ददएको

सूचनाको प्रमतमलवप कर बसयौता राख्ने व्यखिलाई ददनु पनेछ ।
(३) उपदफा (१) मा जुनसुकै कुरा लेखिएको भए तापमन सो

उपदफा बमोखजमको सूचनामा उखल्लखित मममत िण्ड (क) र (ि) मा
उखल्लखित मममतभन्दा अखघल्लो हुन ससने छै नाः–
(क) सो रकम कर बसयौता राख्ने व्यखिलाई बुिाउनुपने

मममत वा मनजको तफिबाट त्यस्तो रकम रािेको मममत, र
(ि) उपदफा (२) बमोखजम सूचना ददएको मममत ।
ु ानीकतािले सो उपदफा बमोखजम

(४) उपदफा (१) बमोखजम भि
दाखिला गरे को रकम कर बसयौता राख्ने व्यखिलाई भ ुिानी गरे सरह
(172)
मामननेछ । यस्तो रकम कर बसयौता राख्ने व्यखि वा अन्य कुनै

व्यखिले भ ुिानीकतािसाँग दाबी गनि पाउने छै न ।
११०. गैरबामसन्दा व्यखिको एजेन्टबाट कर असुल उपर गनेाः (१) कुनै कर

बसयौता राख्ने गैरबामसन्दा व्यखिले कर बुिाई ससनुपने मममतसम्म कर
नबुिाई बााँकी रािेमा ववभागले त्यसरी कर बसयौता राख्ने व्यखिको
स्वाममत्वमा रहे को कुनै पमन सम्पखत्त आफ्नो कब्जामा राख्ने कुनै
व्यखिलाई मलखित सूचना ददएर सो सम्पखत्तको बजार मूल्य बराबरको
रकमबाट त्यस्तो कर बसयौता राख्ने व्यखिले बुिाउनुपने करको
रकमभन्दा बढी नहुने गरी सो तेस्रो पिको कर दावयत्व सम्बन्धमा कर
बसयौता राख्ने व्यखिको तफिबाट सो सूचनामा उखल्लखित मममतमभर कर
बुिाउन आदे श ददन ससनेछ ।
(२) कुनै व्यखिले उपदफा (१) बमोखजमको आदे श अनुसार कर

रकम बुिाएमा मनजले दे हाय बमोखजम गनि ससनेछाः–
(क) सो व्यखिले कर बसयौता राख्ने व्यखिबाट त्यस्तो

भ ुिानी रकम असुल उपर गनि,
(ि) िण्ड (क) को प्रयोजनको लामग सो व्यखिको आफ्नो

कब्जामा रहे को वा कब्जामा रहन आउने कर बसयौता
राख्ने व्यखिको रकम समेतको कुनै पमन सम्पखत्त
त्यसरी भ ुिानी गररएको रकमभन्दा बढी नहुने गरी
आफ्नो अधीनमा मलन ।
(३) उपदफा (२) को िण्ड (ि) बमोखजम कुनै व्यखिले कुनै

सम्पखत्त अधीनमा मलएमा त्यस्तो व्यखि उपर कर बसयौता राख्ने व्यखि
वा अन्य कुनै व्यखिले कुनै पमन दाबी गनि पाउने छै न ।
११०क.वकस्ताबन्दीमा बसयौता कर असुलीाः दफा १११ बमोखजम मुद्दा चलाउनु

अगावै कुनै व्यखिले मतने बसयौता रकम वकस्ताबन्दीमा मतनि मलखित
(173)
अनुरोध गरे मा कर अमधकृतले मनामसव म्याद ददई वकस्ताबन्दीमा मतनि

स्वीकृमत ददन ससनेछ ।
ु
११०ि.सं यि उपिमको कर भ ुिानीको खजम्मेवारीाः सं यि
ु उपिम (ज्वाइन्ट
भेन्चर) मा सं लग्न व्यखि आफू सं लग्न रहेको सं यि
ु उपिम (ज्वाइन्ट
भेन्चर) को कर दावयत्व भ ुिान गने प्रयोजनका लामग सं यि
ु वा छु ट्टा–
छु ट्टै रुपमा खजम्मेवार हुनेछन् ।
११०ग. वास्तववक प्रमतफल प्राप्त गने व्यखि कर भ ुिानी गनि खजम्मेवार हुनेाः
व्यवसायको वास्तववक प्रमतफल प्राप्त गने व्यखि व्यवसाय दताि भएको
व्यखिभन्दा फरक भएको प्रमाखणत भएमा त्यस्तो व्यवसायको कर
भ ुिानी गने दावयत्व त्यस्तो प्रमतफल प्राप्त गने व्यखिको हुनेछ।
१११. कर नमतरे मा मुद्दा चलाउनेाः कर दाखिला गनुप

ि ने म्यादमभर कर दाखिला
नगने व्यखिबाट कर असुलीका लामग ववभागले सम्बखन्धत खजल्ला
अदालतमा मुद्दा दायर गनि ससनेछ ।
११२. ममनाहााः (१) कुनै व्यखिले बुिाउनुपने कर असुल उपर गनि नसवकने
भएमा नेपाल सरकारले त्यस्तो कर आंखशक वा पूणरु
ि पमा ममनाहा ददन
ससनेछ ।
(२) उपदफा (१) मा जुनसुकै कुरा लेखिएको भए तापमन नेपाल

सरकारले पररच्छे द–२२ बमोखजम लगाईएको शुल्क तथा ब्याज पूरै वा
आंखशक रुपमा ममनाहा ददन ससनेछ ।
११३. कर वफताि र वहसाब ममलानाः (१) कुनै व्यखिले आफूले दाखिला गनुप
ि ने
कर दावयत्वभन्दा बढी हुने गरी कर बुिाएकोमा बढी दाखिला गरे को
कर रकम मनजले यस ऐन बमोखजम दाखिला गनुप
ि ने कर रकमबाट
घटाउन ववभागले मनदे शन ददन ससनेछ । यसरी घटाउाँदा बढी हुन
गएको जमत रकम ववभागले सम्बखन्धत व्यखिलाई वफताि गनुि पनेछ ।
(174)
(२) कुनै व्यखिले दफा ११९ बमोखजम दाखिला गरे को ब्याजसाँग

सम्बखन्धत कर दाखिला गनि नपने भएमा ववभागले यस्तो ब्याज सो
व्यखिलाई वफताि गनुि पनेछ ।
(३) कुनै व्यखिले उपदफा (१) बमोखजम रकम वफताि पाउन

तोवकए बमोखजम ववभागमा मनवेदन ददएमा ववभागले मनवेदन परे को मममतले
साठी ददनमभर त्यस्तो रकम वफताि गनुि पनेछ ।
(४) उपदफा (३) बमोखजम मनवेदन ददने व्यखिले त्यस्तो मनवेदन

दे हायको मममतमध्ये पमछल्लो मममतबाट दुई वर्िमभर ददनु पनेछ । सो
म्यादमभर मनवेदन नददएमा उपदफा (१) बमोखजमको रकम वफताि हुने छै नाः–
(क) बढी रकम दाखिला गरे को कारण उत्पखत्त भएको आय

वर्िको समामप्त भएको मममत,
(ि) बढी रकम दाखिला गररएको मममत, वा
(ग) मुद्दा फैसला भएको मममत ।
(५) उपदफा (३) बमोखजम परे को मनवेदनका सम्बन्धमा ववभागले

गरे को मनणियको मलखित सूचना ववभागले सम्बखन्धत व्यखिलाई ददनु पनेछ ।
(६) अदालतको आदे शले वा अन्य कारणबाट ववभागले करको

कुनै रकम कुनै व्यखिलाई वफताि ददाँदा ववभागले दे हाय बमोखजमको
अवमधको सामान्य दर बमोखजमको ब्याज समेत त्यस्तो व्यखिलाई ददनु
पनेछाः–
(क) त्यस्तो कर वफताि दफा ९३, ९४ वा १०० बमोखजम

कुनै व्यखिलाई कुनै आय वर्िमा उपलब्ध भएको
अमधक कर ममलानसाँग सम्बखन्धत भएमा दफा ९६
बमोखजम आय वववरण पेश गनुप
ि ने मममतदे खि कर वफताि
ददएको मममतसम्मको अवमध, र
(175)
(ि) अन्य कुनै अवस्थामा त्यस्तो व्यखिले वफताि हुने कर

बुिाएको मममतदे खि वफताि ददएको मममतसम्मको अवमध ।
(७) कुनै आय वर्िमा दफा ५१ वा ७१ बमोखजम दाबी गनि

सवकने कर कट्टी ममलान र त्यस्ता कर कट्टीलाई यस उपदफा बमोखजम
वहसाब ममलान गनि वा वफताि ददन सवकने छै न ।
तर सो वर्िमा कर कट्टी ममलानलाई दफा ४ को उपदफा (२),

दफा ५१ को उपदफा (४) र दफा ७१ को उपदफा (३) मा गररएको
व्यवस्था बमोखजम गनि सवकनेछ ।
पररच्छे द–२१
पुनरावलोकन र पुनरावेदन
११४. प्रशासकीय पुनरावलोकन हुन ससने मनणियहरु तथा कायिववमधाः (१) यस

ऐनको प्रयोजनको लामग दे हायका मनणियहरु उपर प्रशासकीय
पुनरावलोकन हुन ससनेछाः–
(क) दफा ७६ बमोखजम ववभागले जारी गरे को पूवािदेश,
(क१) दफा ९० को उपदफा (८) बमोखजम गररएको मनणिय

वा ददइएको आदे श,
(ि) दफा ९५ को उपदफा (७) बमोखजम कुनै व्यखिले

ि ने अनुमामनत करका बारे मा ववभागले
गरे को अनुमान वा अनुमान गनिको लामग गरे को मनणिय,
(ग) दफा ९६ को उपदफा (५) वा दफा ९७ बमोखजम

आय वववरण पेश गनि कुनै व्यखिलाई आदे श ददने
गरी ववभागले गरे को मनणिय,
(176)
(घ) कुनै व्यखिले दफा ९८ बमोखजम पेश गनुप

ि ने आय
वववरणको म्याद थप गररपाउन ददएको मनवेदनमा
ववभागले गरे को मनणिय,
(ङ) दफा १०० वा १०१ बमोखजम कुनै व्यखिले कुनै

आय वर्िको लामग बुिाउनुपने करको मनधािरण वा
दफा १०५ को उपदफा (५) बमोखजमको मललाम
मबिी िचिको मनधािरण वा दफा १२२ बमोखजम कुनै
व्यखिले बुिाउनुपने शुल्क तथा ब्याजको मनधािरण,
(च) दफा १०८ को उपदफा (२) बमोखजम प्रापकको

है मसयतमा कुनै व्यखिले पाउने रकम भनी छु ट्याई
राख्नुपने गरी ववभागले ददएको सूचना,
(छ) दफा १०९ को उपदफा (१) बमोखजम कर बसयौता

राख्ने व्यखिलाई बुिाउनुपने रकम राख्ने कुनै
व्यखिलाई ववभागमा दाखिला गनि आदे श ददने गरी
ववभागले गरे को मनणिय,
(ज) दफा ११० को उपदफा (१) बमोखजम गैरबामसन्दा

ि ने कुनै व्यखिको कर
व्यखिको तफिबाट दाखिला गनुप
दाखिला गनि कुनै व्यखिलाई आदे श ददने गरी ववभागले
गरे को मनणिय,
(ि) दफा ११३ को उपदफा (५) बमोखजम कर वफताि

पाउाँ भनी कुनै व्यखिले ददएको कुनै मनवेदन उपर
ववभागले गरे को मनणिय, र
(177)
(ञ) दफा ११५ को उपदफा (३) बमोखजम 

मनवेदन दताि
गने म्याद थपको लामग कुनै व्यखिले ददएको कुनै
मनवेदन उपर ववभागले गरे को मनणिय ।
(२) उपदफा (१) को िण्ड (घ), (ि) र (ञ) मा उखल्लखित

ववर्यहरुका सम्बन्धमा ववभागले कुनै मनणिय गरे को भए तापमन दफा ९८,
दफा ११३ को उपदफा (३) वा दफा ११५ को उपदफा (३) बमोखजम
मनवेदन ददने व्यखिलाई मनवेदन परे को तीस ददनमभर ववभागले मनणियको
सूचना नददएमा सो मनवेदन अस्वीकार गने मनणिय गरे सरह मानी उपदफा
(१) बमोखजम सो उपर प्रशासकीय पुनरावलोकन हुन ससनेछ ।
(३) उपदफा (२) बमोखजमको म्यादमभर मनणियको सूचना मनवेदन

ददने व्यखिलाई प्राप्त नभएमा र सोको जानकारी ववभागमा दताि गराएमा
ववभागले सो उपदफामा उखल्लखित मनवेदन अस्वीकार गनि गरे को मनणिय
र सोको सूचना सो मममतमा सो व्यखिलाई ददएको मामननेछ ।
११५. प्रशासकीय पुनरावलोकनको लामग मनवेदन ददन ससनेाः (१) दफा ११४
बमोखजमका प्रशासकीय पुनरावलोकन गनि सवकने मनणिय उपर खचत्त
नबुझ्ने व्यखिले सो मनणियको सूचना पाएको मममतले तीस ददनमभर सो
मनणिय ववरुद्ध ववभाग समि मनवेदन ददन ससनेछ ।
(२) उपदफा (१) बमोखजम ददने मनवेदनमा त्यस्तो पुनरावलोकन

हुनपु ने कारण तथा आधारहरु स्पष्ट रुपमा उल्ले ि गनुि पनेछ ।
(३) उपदफा (१) बमोखजम मनवेदन ददने म्याद गुखिन गई कुनै

व्यखिले म्याद थपको लामग म्याद गुिक
े ो मममतले सात ददनमभर मनवेदन
ददएमा ववभागले दे हाय बमोखजम गनि ससनेछाः–
(क) मनामसब कारण दे खिएमा उपदफा (१) बमोखजम

मनवेदन ददने म्याद गुिक
े ो मममतबाट बढीमा तीस
ददनको लामग म्याद थप्न, र

आमथिक ऐन, २०७9 द्वारा सं शोमधत।
(178)
(ि) सो मनवेदन उपर ववभागले गरे को मनणियको मलखित

सूचना मनवेदकलाई ददन ।
(४) उपदफा (१) बमोखजम मनवेदन ददएको कारणबाट दफा

११४ को उपदफा (१) मा उखल्लखित मनणियको कायािन्वयनमा असर
परे को मामनने छै न ।
(५) उपदफा (४) मा जुनसुकै कुरा लेखिएको भए तापमन

उपदफा (१) बमोखजम कुनै व्यखिबाट ददइएको मनवेदनको टु ङ्गो
नलागेसम्म दफा ११४ को उपदफा (१) बमोखजम भएको मनणियलाई
ववभागले तामेलीमा राख्न वा अन्य कुनै वकमसमले प्रभाववत गनि ससनेछ ।
(६) उपदफा (१) बमोखजम मनवेदन ददने व्यखिले मनधािररत कर

रकममध्ये वववादरवहत करको सम्पूणि रकम र वववाददत करको
एकचौथाई रकम रकम बुिाउनु पनेछ ।
(७) कुनै व्यखिले उपदफा (१) बमोखजम ददएको मनवेदन उपर

ववभागले दे हाय बमोखजम गनि ससनेछाः–
(क) सो मनवेदनमा उखल्लखित कुराहरुलाई पूणि वा आंखशक

रुपमा स्वीकार वा अस्वीकार गनि, र
(ि) मनवेदन उपरको मनणियको मलखित सूचना सो

व्यखिलाई ददन ।
(८) उपदफा (१) बमोखजम मनवेदन ददएको मममतले साठी

ददनमभर ववभागले सो मनवेदन उपरको मनणियको सूचना मनवेदकलाई
नददएमा मनवेदकले दफा ११६ बमोखजम राजस्व न्यायामधकरणमा
पुनरावेदन गनि ससनेछ ।

(179)
(९) उपदफा (८) बमोखजम पुनरावेदन गरे मा त्यस्तो व्यखिले

पुनरावेदन दताि गरे को मममतले पन्र ददनमभर पुनरावेदनपरको प्रमतमलवप
सं लग्न गरी ववभाग समि मलखित जानकारी गराउनु पनेछ ।
११६. राजस्व न्यायामधकरणमा पुनरावेदन लाग्नेाः (१) दफा ११५ बमोखजम

ववभागमा ददएको मनवेदन उपर भएको मनणियमा खचत्त नबुझ्ने व्यखिले
राजस्व न्यायामधकरण ऐन, २०३१ बमोखजम राजस्व न्यायामधकरणमा
पुनरावेदन ददन ससनेछ ।
(२) उपदफा (१) बमोखजम पुनरावेदन ददने व्यखिले पुनरावेदन

ददएको पन्र ददनमभर पुनरावेदनको सूचनाको एक प्रमत ववभागमा दताि
गराउनु पनेछ ।
(३) उपदफा (१) बमोखजम पुनरावेदन ददएको कारणबाट दफा

११४ को उपदफा (१) मा उखल्लखित मनणियको कायािन्वयनमा असर
परे को मामनने छै न ।
(४) दफा ११४ को उपदफा (१) मा जुनसुकै कुरा लेखिएको

भए तापमन सो उपदफामा प्रशासकीय पुनरावलोकन हुन ससने मनणिय
महामनदे शकले गरे को भए राजस्व न्यायामधकरणमा पुनरावेदन लाग्नेछ ।

(५) उपदफा (१) बमोखजम राजस्व न्यायामधकरणमा
पुनरावेदन ददाँदा मनधािररत कर रकममध्ये वववादरवहत कर रकम बुिाई
वववाददत कर रकम, शुल्क र जररबानाको पचास प्रमतशत रकम धरौटी
वा त्यस्तो रकम बापत बै ङ्क जमानत ददनु पनेछ।

(६) उपदफा (५) बमोखजम धरौटी रकम वा बैङ्क जमानतको
गणना गदाि आन्तररक राजस्व ववभागमा प्रशासकीय पुनरावलोकनको
लामग दाखिल गरे को पच्चीस प्रमतशत कर रकमलाई समेत गणना गनुि
पनेछ।

(180)

(7) उपदफा (5) बमोखजम सम्बखन्धत कायािलयको नाममा
कोर् तथा लेिा मनयन्रक कायािलयमा रहेको धरौटी िातामा दाखिल
गरे को बैङ्क भौचर वा त्यस्तो रकम बराबरको बैङ्क जमानतपर
पुनरावेदनपर साथ पेश गनुि पनेछ।
पररच्छे द–२२
शुल्क तथा ब्याज
११७. कागजात नरािेमा वा वववरण वा आय वववरण दाखिला नगरे मा शुल्क

लाग्नेाः (१) कुनै व्यखिले दे हाय बमोखजमको वववरण दाखिला नगरे मा
त्यस्तो व्यखिलाई दे हाय बमोखजम शुल्क लाग्नेछाः–
(क) दफा ९५ को उपदफा (१) बमोखजम कुनै आय वर्िको

आय वववरण दाखिला नगरे मा प्रमत वववरण पााँच
हजार रुपैयााँ वा आय वववरणमा उखल्लखित मनधािरण
योग्य आय रकमको शून्य दशमलव शून्य एक
प्रमतशतले हुने रकममध्ये जुन बढी हुन्छ सो रकम,
(ि) अमिम कर असुल गनुप

ि ने कुनै व्यखिले दफा
९५क.को 
उपदफा (9) बमोखजमको वववरण दाखिला
नगरे मा त्यस्तो व्यखिलाई वववरण दाखिला गनुप
ि ने
मममतबाट वववरण दाखिला नभएको मममतसम्मको प्रत्येक
मवहना र मवहनाको भागको लामग अमिम कर असुल
गनुप
ि ने रकमको वावर्िक डेढ प्रमतशतका दरले हुने रकम,
(ग) दफा ९६ को उपदफा (१) बमोखजम कुनै आय वर्िको

आय वववरण दाखिला नगरे मा ऐनको दफा ४ को
उपदफा (४) मा उखल्लखित व्यखिको हकमा एक सय


(181)
रुपैयााँ प्रमत मवहनाका दरले हुने रकम र अन्य व्यखिको

हकमा सो आय वर्िको आयको गणना गदाि कुनै रकम
कटाई पाउने भए त्यस्तो रकम नकटाई र कुनै रकम
समावेश गनुप
ि ने भए त्यस्तो रकम समावेश गरी हुने
मनधािरणयोग्य आयको रकमको शून्य दशमलब एक
प्रमतशत प्रमत वर्िका दरले हुने रकम वा एक सय
रुपैयााँ प्रमत मवहनाका दरले हुने रकममध्ये जुन बढी
हुन्छ त्यस्तो रकम ।
(२) कुनै व्यखिले कुनै आय वर्िको दफा ८१ बमोखजम राख्नुपने

कागजात नरािेमा त्यस्तो व्यखिलाई त्यस्तो कागजात नरािेको वर्िको
लामग कुनै आय वर्िको आयको गणना गदाि कुनै रकम कटाई पाउने भए
त्यस्तो रकम नकटाई र रकमहरू समावेश गनुप
ि ने भए त्यस्तो रकम
समावेश गरी हुने मनधािरणयोग्य आयको रकमको शून्य दशमलव एक
प्रमतशतले हुने रकम वा एक हजार रुपैयााँमध्ये जुन बढी हुन्छ त्यस्तो
रकम शुल्क लाग्नेछ ।
(३) अमिम कर कटृ ी गने कुनै एजेण्टले दफा ९० को उपदफा

(१) बमोखजमको वववरण पेश नगरे मा त्यस्तो एजेण्टलाई वववरण पेश
गनुप
ि ने मममतबाट यस्तो वववरण दाखिला नभएको मममतसम्मको प्रत्येक
मवहना र मवहनाको भागको लामग अमिम कर कटृ ी गनुप
ि ने कर रकमको
वावर्िक दुई दशमलव पााँच प्रमतशतले हुने रकम शुल्क लाग्नेछ ।
११८. वकस्ताबन्दीमा दाखिला गनेले अनुमामनत कर कम हुने गरी बुिाएमा

ब्याज लाग्नेाः (१) कुनै व्यखिले कुनै आय वर्िमा दफा ९४ बमोखजम
ि ने वकस्ता रकम सम्बन्धमा िण्ड (क) मा उखल्लखित
रकमभन्दा िण्ड (ि) मा उखल्लखित रकम बढी भएमा यसरी बढी
भएको रकममा उपदफा (२) बमोखजम ब्याज लाग्नेछाः–
(182)
(क) त्यस्तो व्यखिले कुनै आय वर्िमा मतरे को प्रत्येक

वकस्ताको रकम,
(ि) त्यस्तो आय वर्िमा प्रत्येक वकस्ता अवमधको लामग

वकस्ताबन्दीको रूपमा बुिाउनुपने कुल रकमको
अनुमान वा सं शोमधत अनुमान सही भएको भए त्यस्तो
रकम र त्यस्तो रकम सही नभएको भए दफा ३ को
िण्ड (क) र (ि) मा उखल्लखित व्यखिले दाखिला
गनुप
ि ने कर रकमको प्रत्येक वकस्ता अवमधको लामग
वकस्ताबन्दीको रूपमा बुिाउनुपने रकमको नब्बे
प्रमतशत रकम ।
(२) उपदफा (१) बमोखजमको व्यखिलाई सो वर्िको सो वकस्ता

बुिाउनुपने मममतदे खि दे हायको अवमधसम्मको प्रत्येक मवहना र मवहनाको
भागको सामान्य ब्याजदरले ब्याज लाग्नेछाः–
(क) दफा ९९ को उपदफा (१) बमोखजमको कर मनधािरण

गने व्यखिको हकमा आय वववरण बुिाउनुपने
मममतसम्म,
(ि) दफा ९९ को उपदफा (१) बमोखजमको कर मनधािरण

नगरे को कारणले ववभागले दफा १०१ बमोखजम
पवहलो पटक सं शोमधत कर मनधािरण गरे को व्यखिको
हकमा दफा १०२ बमोखजम त्यस्तो सं शोमधत कर
मनधािरणको सूचना बुिाएको मममतसम्म ।
स्पष्टीकरणाः यस दफाको प्रयोजनको लामग “वकस्ताबन्दीको रूपमा

बुिाउनुपने रकम” भन्नाले एक पटक अनुमान पेश गरी सकेपमछ सं शोमधत
अनुमान पेश नगनेको तथा अनुमान पेश नगरे को कारणले दफा ९५ को
उपदफा (७) बमोखजम ववभागले अनुमान गरे को हकमा दफा ९४ को
उपदफा (१) बमोखजम र सं शोमधत अनुमान पेश गनेको हकमा तथा पेश
गररएको अनुमान वा सं शोमधत अनुमानमा सन्तुष्ट नभई दफा ९५ को
(183)
उपदफा (७) बमोखजम ववभागले अनुमान गरे को दफा ९५ को उपदफा

(५) को व्यवस्थाअनुसार गणना गररएको वकस्ताको रकम सम्िनुपछि ।
ि ने तोवकएको मममतसम्म कुनै

११९. कर नबुिाएमा ब्याज लाग्नेाः (१) कर मतनुप
व्यखिले कर दाखिला नगरे मा दाखिला गनि बााँकी रहेको रकममा यसरी
कर दाखिला गनि बााँकी रहेको अवमधभरको लामग सो व्यखिलाई प्रत्येक
मवहना र मवहनाको भागमा सामान्य ब्याजदरले ब्याज लाग्नेछ ।
(२) उपदफा (१) बमोखजम मतनुप

ि ने ब्याज गणना गने प्रयोजनको
लामग दफा ९८ बमोखजम ददइएको थप म्यादमा ब्याज छु ट पाइने छै न।
(३) अमिम कर असुल गनुप

ि ने व्यखिले दफा ९५क. को
उपदफा (८) वा अमिम कर कट्टी गने व्यखिले दफा ९० को उपदफा
(४) पालना नगरे को कारणले मनजले बुिाउनुपने व्याज मनजले अमिम
कर दाखिला गनुप
ि ने वा अमिम कर कट्टी हुने व्यखिबाट असुल उपर
गरी मलन पाउने छै न ।
(४) दफा ११०क. बमोखजम ददइएको म्याद मभर कर नमतरे मा

मतनि बााँकी करमा वावर्िक पााँच प्रमतशतका दरले थप व्याज लगाई त्यस्तो
व्यखिबाट असुल उपर गररनेछ ।
 ११९क. शुल्क लाग्नेाः यस ऐनमा अन्यथा व्यवस्था गररएकोमा बाहेक यो

ऐन वा यस ऐन अन्र्तगत बनेको मनयमको कुनै व्यवस्थाको पालना
नगने व्यखिलाई पााँच हजार रुपैयााँदेखि पच्चीस हजार रुपैयााँसम्म शुल्क
लाग्नेछ ।
१२०. िुट्टा वा भ्रमपूणि वववरण दाखिला गनेलाई शुल्क लाग्नेाः कुनै व्यखिले
कुनै कुराका सम्बन्धमा ववभागमा िुट्टा वा भ्रमपूणि वववरण ददएमा वा
ि ने कुनै कुरा वा वस्तुको जानकारी नददई वा सो वववरणबाट
हटाई वववरणमा उखल्लखित जानकारी भ्रमपूणि हुन गएमा त्यस्तो
व्यखिलाई दे हाय बमोखजम शुल्क लाग्नेछाः–

(184)
(क) जानाजानी वा लापरवाहीपूवक

ि गरे को नभई भूलवश
िुट्टा वा भ्रमपूणि हुन गएकोमा त्यसबाट हुने घटी कर
रकमको पचास प्रमतशत ।
(ि) जानाजानी वा लापरवाही गरे को कारणले िुट्टा वा

भ्रमपूणि हुन गएकोमा त्यसबाट हुने घटी कर रकमको
एक सय प्रमतशत ।
स्पष्टीकरणाः यस दफाको प्रयोजनको लामग “ववभागमा दाखिला गररएको

वववरण” भन्नाले ववभागमा वा यस ऐन बमोखजम कतिव्यको पालना गने
मसलमसलामा ववभागबाट अख्तयार प्राप्त अमधकृत समि मलखित रुपमा
दाखिला गररएको वववरण र दे हाय बमोखजम दाखिला गररएको वववरण
समेतलाई जनाउनेछाः–
(क) मनवेदन, सूचना, वववरण, उजूरी, बयान, वा यस ऐन बमोखजम

दाखिला गररएको, तयार पाररएको, ददइएको वा पेश
गररएको अन्य कागजात,
(ि) यस ऐन बमोखजम बाहे क ववभाग वा ववभागका कुनै

अमधकृत समि पेश गररएको कागजात,
(ग) ववभाग वा कुनै अमधकृतले कुनै व्यखिलाई सोधेको प्रश्नको

उत्तर, वा
(घ) वववरण ददइने कुराको मनामसब जानकारी भएको कुनै

व्यखिले कुनै अको व्यखि माफित् ववभाग वा कुनै
अमधकृतलाई ददएको जानकारी ।
१२१. ममतयारलाई शुल्क लाग्नेाः यस ऐनमा मा उखल्लखित कुनै कसूर गने
व्यखिलाई जानाजान वा लापरवाही गरी मद्दत गने वा सहायता ददने वा
दुरुत्साहन गने वा सल्लाह ददने ममतयारलाई त्यस्ता व्यखिले कम मतरे को
करको शतप्रमतशत रकम शुल्क लाग्नेछ ।
(185)
१२२. शुल्क तथा ब्याजको मनधािरणाः (१) यस पररच्छे द बमोखजम कुनै व्यखिले
बुिाउनुपने शुल्क तथा ब्याजको मनधािरण ववभागले गनेछ ।
(२) कुनै िास काम पूरा नगरे कोले वा कुनै वववरणका

सम्बन्धमा यस पररच्छे द बमोखजम शुल्क तथा ब्याज बापतको दावयत्वको
गणना गदाि यस पररच्छे दको प्रत्येक दफाका हकमा छु ट्टाछु ट्टै रुपमा
(३) यस दफा बमोखजम लगाईने शुल्क तथा ब्याज यस ऐन

बमोखजम अन्य कुनै कर बुिाउनुपने भए त्यस्तो करमा थप गररनेछ र
त्यस्तो शुल्क तथा ब्याज बुिाउाँदैमा पररच्छे द–२३ मा उखल्लखित फौजदारी
कारबाही सम्बन्धी दावयत्वबाट कुनै व्यखि मुि भएको मामनने छै न ।
(४) यस दफा बमोखजम शुल्क तथा ब्याजको मनधािरण गररएकोमा

ववभागले दे हायका कुरा िुलाइएको सो मनधािरणको मलखित सूचना सो
व्यखिलाई ददनेछ । यस्तो सूचना दफा १०२ बमोखजम जारी गररने
सूचनामा सं लग्न गरी पठाउन ससनेछाः–
(क) ववभागले शुल्क तथा ब्याज मनधािरण गनुि परे को कारण,
(ि) बुिाउनुपने शुल्क तथा ब्याज बापतको रकम,
(ग) सो रकम कसरी गणना गररएको हो सोको तररका, र
(घ) सो मनधािरण ववरुद्ध उजूरी गने समय, स्थान र तररका ।
(५) यस दफा बमोखजम शुल्क तथा ब्याज मनधािरण गदाि दे हाय

(क) दफा १०१ को उपदफा (१), उपदफा (२), उपदफा

(३) को िण्ड (ि), उपदफा (४) र (५) मा
लेखिएका कुराहरु यस दफा बमोखजम शुल्क तथा
ब्याज मनधािरण गदाि पमन लागू हुनेछ, र
(ि) दफा १०१ को उपदफा (३) को िण्ड (ि), (ग),

उपदफा (४), (५) र दफा १०२ मा लेखिएका
(186)
कुराहरु यस दफाको उपदफा (४) का हकमा पमन

लागू हुनेछ ।
पररच्छे द–२३
कसूर तथा सजाय
१२३. कर दाखिला नगनेलाई हुने सजायाः मनामसब मावफकको कारणमबना कर

ि ने मनधािररत समयसम्म कर दाखिला नगने व्यखिलाई पााँच
हजार रुपैयााँदेखि तीस हजार रुपैयााँसम्म जररबाना वा एक मवहनादे खि
तीन मवहनासम्म कैद वा दुवै सजाय हुनेछ ।
१२४. िुट्टा वा भ्रमपूणि वववरण ददनेलाई हुने सजायाः कुनै व्यखिले ववभागमा
ददएको कुनै जानकारी वा वववरण जानाजानी वा लापरवाही साथ पेश
गरे को कारणले िुट्टा वा भ्रमपूणि भएमा वा त्यस्तो व्यखिले त्यस्तो
ववर्यका सम्बन्धमा कुनै िास कुरा वा ववर्यको जानकारी वववरणमा
उल्लेि नगरी वा हटाई सो वववरण भ्रमपूणि हुन गएकोमा त्यस्तो
व्यखिलाई चालीस हजार रुपैयााँदेखि एक लाि साठी हजार रुपैयााँसम्म
जररबाना वा छ मवहनादे खि दुई वर्िसम्म कैद वा दुवै सजाय हुनेछ ।
स्पष्टीकरणाः यस दफाको प्रयोजनको लामग “ववभागमा ददएको कुनै

जानकारी वा वववरण” भन्नाले ववभागमा वा यस ऐन बमोखजम कतिव्य
पालना गने मसलमसलामा ववभागबाट अख्तयार प्राप्त अमधकृत समि
मलखित रूपमा दाखिला गररएको वववरण र दे हाय बमोखजम दाखिला
गररएको वववरण सम्िनु पछिाः–
(क) मनवेदन, सूचना, वववरण, उजूरी, वयान वा यस ऐन बमोखजम

दाखिला गररएको, तयार पाररएको, ददइएको वा पेश
गररएको अन्य कागजात,
(ि) ववभाग वा ववभागका कुनै अमधकृत समि पेश गररएको

कागजात,
(187)
(ग) ववभाग वा कुनै अमधकृतले कुनै व्यखिलाई सोधेको प्रश्नको

उत्तर, वा
(घ) वववरण ददइने कुराको मनामसव जानकारी भएको कुनै

व्यखिले कुनै अको व्यखिमाफित ववभाग वा कुनै
अमधकृतलाई ददएको जानकारी ।
१२५. कर प्रशासनमा बाधा ववरोध गने वा अनुखचत प्रभाव पानेलाई हुने सजायाः
(१) दे हायका कायि गने व्यखिलाई पााँच हजार रुपैयााँदेखि बीस हजार
रुपैयााँसम्म जररबाना वा एक मवहनादे खि तीन मवहनासम्म कैद वा दुवै
सजाय हुनेछाः–
(क) यस ऐन बमोखजम आफ्नो कतिव्य पालना गने

मसलमसलामा ववभागको अमधकृतलाई बाधा ववरोध गरे मा,
(ि) दफा ८३ बमोखजमको सूचना बमोखजम कायि नगरे मा, वा
(ग) अन्य कुनै रुपमा यस ऐनको कायािन्वयनमा बाधा ववरोध

गरे मा ।
(२) उपदफा (१) बमोखजमको कायि गने उद्योग गरे मा सो

उपदफामा लेखिएको सजायको आधा सजाय हुनेछ ।
१२६. अख्तयार प्राप्त वा अख्तयार प्राप्त नभएको व्यखिले कसूर गरे मा हुने
सजायाः (१) दफा ८४ को उल्लङ्घन गने कुनै पमन अख्तयार प्राप्त
व्यखिलाई असी हजार रुपैयााँसम्म जररबाना वा एक वर्िसम्म कैद वा दुवै
सजाय हुनेछ ।
(२) यस ऐन बमोखजम अख्तयार नपाएको कुनै व्यखिले कर वा

कर भनी अन्य कुनै रकम उठाएमा वा उठाउन प्रयि गरे मा असी हजार
रुपैयााँदेखि दुई लाि चालीस हजार रुपैयााँसम्म जररबाना वा एक वर्िदेखि
तीन वर्िसम्म कैद वा दुवै सजाय हुनेछ ।
१२७. ममतयारलाई हुने सजायाः यस ऐन बमोखजम कुनै कसूर गनि कुनै

व्यखिलाई जानीजानी मद्दत गने वा त्यस्तो कसूर गनि सल्लाह ददने वा
(188)
दुरुत्साहन गने वा िुट्टा ववत्तीय वा कर लेिा प्रमाखणत गने वा गलत

परामशि ददने व्यखिलाई कसूरदारलाई हुने सजायको आधा सजाय हुनेछ ।
तर यस्तो ममतयार सरकारी कमिचारी भएमा कसूरदारलाई हुने

सजाय बराबर सजाय हुनेछ ।
१२८. ऐनको पालना नगनेलाई हुने सजायाः यस ऐनमा अन्यथा व्यवस्था

गररएकोमा बाहे क यो ऐन वा यस ऐन अन्तगित बनेका मनयमहरुका कुनै
व्यवस्थाको पालना नगने व्यखिलाई पााँच हजार रुपैयााँदेखि तीस हजार
रुपैयााँसम्म जररबाना हुनेछ ।
१२९. ववभागले जररबानाको रकम दाखिला गनि आदे श ददन ससनेाः (१) यस
पररच्छे दमा अन्यर जुनसुकै कुरा लेखिएको भए तापमन दफा १२६ मा
उखल्लखित कसू रमा बाहेक कुनै व्यखिले आफूले यस पररच्छे दमा उल्लेि
भएको अन्य कुनै एक वा एकभन्दा बढी कसूर गरे को भनी अदालती
कारबाहीको प्रविया सुरु हुन ु अगावै मलखित रुपमा स्वीकार गरे मा त्यस्तो
एक वा एकभन्दा बढी कसूर गरे बापत लाग्ने जररबाना रकममा नबढ्ने
गरी जररबाना रकम दाखिला गनि ववभागले त्यस्तो व्यखिलाई आदे श ददन
ससनेछ ।
(२) ववभागले उपदफा (१) बमोखजमको आदे श ददाँदा सो

आदे शमा त्यस्तो कसूर, बुिाउनुपने जररबाना रकम र जररबाना रकम
बुिाउनुपने मममत िुलाउनु पनेछ ।
(३) ववभागले यस दफा बमोखजम ददएको आदे श अखन्तम हुनेछ र

सो उपर पुनरावेदन लाग्ने छै न ।
१३०. नेपाल सरकार बादी हुनेाः यस पररच्छे द अन्तगितको मुद्दा नेपाल

सरकारवादी हुनेछ ।
१३१. मुद्दाको तहवककात र दायरीाः (१) यस पररच्छे द बमोखजम सजाय हुने

कसूर सम्बन्धी मुद्दाको तहवककात तोवकएको अमधकृतले गनेछ र त्यस्तो
(189)
तहवककातको काम पूरा भएको पैं तीस ददनमभर सम्बखन्धत खजल्ला

अदालत समि मुद्दा दायर गनुि पनेछ ।
(२) उपदफा (१) बमोखजम तहवककात गदाि तहवककात गने

अमधकृतले सरकारी वकीलको राय सल्लाह मलनु पनेछ ।
पररच्छे द–२४
ववववध
१३२. ववशेर्ज्ञको सेवा मलन ससनेाः नेपाल सरकार वा ववभागले कर परीिण
सम्बन्धी कायिको लामग सम्बखन्धत ववशेर्ज्ञको सेवा मलन ससनेछ र यस्ता
ववशेर्ज्ञका सम्बन्धमा समेत दफा ८४ मा उखल्लखित सरकारी गोप्यता
सम्बन्धी व्यवस्था लागू हुनेछ ।
१३३. ववभागीय कारबाही गररनेाः कुनै कर मनधािरण लापरवाहीबाट गरे को ठहरी

करदाताको दावयत्व बढ्न वा घट्न गएमा त्यस्तो कर मनधािरण गने वा
दफा १०१ को उपदफा (३) बमोखजमको म्यादमभर सं शोमधत कर
मनधािरण नगने सम्बखन्धत अमधकृतलाई मनजको सेवा शति सम्बन्धी
प्रचमलत कानून बमोखजम सजाय गनि महामनदे शकले ववभागीय कारबाही
चलाउन ससनेछ ।
१३४. अमधकृतको पररचयपराः प्रत्येक अमधकृतले तोवकए बमोखजमको पररचयपर

आफ्नो साथमा राख्नु पनेछ र कतिव्य पालनाको मसलमसलामा कसै ले
त्यस्तो पररचयपर हेन ि माग गरे मा दे िाउनु पनेछ ।
१३५. अदालतलाई भए सरहको अमधकार हुनेाः यस ऐनको प्रयोजनको लामग

ववभागलाई सम्बखन्धत व्यखिलाई खिकाउने, बयान गराउने, प्रमाण बुझ्ने र
मलितहरु पेश गनि लगाउने सम्बन्धमा प्रचमलत कानून बमोखजम
अदालतलाई भए सरहको अमधकार हुनेछ ।
१३६. असल मनयतले गरे को काम कारबाहीप्रमत जवाफदे ही नहुनेाः यस ऐनमा

अन्यर जुनसुकै कुरा लेखिएको भए तापमन कुनै अमधकृतले आफ्नो
(190)
कतिव्य पालन गदाि असल मनयत मलई गरे को काम कारबाही प्रमत मनज
व्यखिगत रुपमा जवाफदे ही हुने छै न ।
१३६क.पुरस्कार र सुराकी िचिको व्यवस्थााः (१) कुनै व्यखिले आफ्नो करको

दावयत्व सम्पूणि वा केही अं श छलेको वा छल्न कोखशस गरे को प्रमाण
सवहतको सूचना ददने व्यखिलाई त्यस्तो सूचनाको आधारमा असुल उपर
गररएको करको रकममध्ये मनजले पेश गरे को प्रमाणबाट मनधािरण भए
जमतको कर रकमको बीस प्रमतशत बराबरको रकम महामनदे शकको
मनणियले पुरस्कार ददन सवकनेछ ।
(२) उपदफा (१) बमोखजम पुरस्कार पाउने व्यखि एकभन्दा बढी

भएमा पुरस्कारको रकम समानुपामतक रूपमा ददइनेछ ।
(३) उपदफा (१) मा जुनसुकै कुरा लेखिएको भए तापमन राजस्व

च ुहावटको सूचना ददने व्यखिलाई सूचनाको सत्यताको आधारमा
ववभागद्वारा तोवकएको कायिववमध बमोखजम तत्काल दशहजार रुपैयााँसम्म
सुराकी िचि ददन सवकनेछ ।
(४) उपदफा (१) र (३) बमोखजमको सूचना ददने व्यखिको

नाम, थर र वतन गोप्य राखिनेछ ।
१३७. नेपाल सरकारले आदे श वा मनदे शन ददन ससनेाः कर प्रशासनलाई

प्रभावकारी बनाउन नेपाल सरकारले ववभागलाई आवश्यक आदे श वा
मनदे शन ददन ससनेछ ।
१३८. मनयम बनाउने अमधकाराः यस ऐनको उद्देश्य कायािन्वयन गनि नेपाल

सरकारले आवश्यक मनयमहरु बनाउन ससनेछ ।
१३९. मनदे खशका बनाई जारी गनि ससनेाः यो ऐन वा यस ऐन अन्तगित बनेको

मनयमको अधीनमा रही ववभागले आवश्यक मनदे खशका बनाई जारी गनि
ससनेछ ।
(191)
१४०. अनुसूचीमा थपघट तथा हे रफेराः नेपाल सरकारले नेपाल राजपरमा सूचना
प्रकाशन गरी अनुसूची–१ बाहेकका अनुसूचीमा आवश्यक थपघट तथा
हेरफेर गनि ससनेछ ।
१४१. प्रहरीले सहयोग गनुि पनेाः यो ऐन वा यस ऐन अन्तगित बनेको मनयमको

कायािन्वयन गने सम्बन्धमा ववभागले मागेको सहयोग गनुि प्रहरीको
कतिव्य हुनेछ ।
१४२. कर सम्बन्धी व्यवस्था यसै ऐन बमोखजम हुनेाः प्रचमलत कानूनमा जुनसुकै

कुरा लेखिएको भए तापमन सालबसाली लागू हुने आमथिक ऐनले यस
ऐनमा सं शोधन गरी कर लगाउने, मनधािरण गने, बढाउने, घटाउने, छु ट ददने
वा ममनाहा ददने सम्बन्धी व्यवस्था गरे कोमा बाहेक अन्य कुनै पमन ऐनले
यस ऐन बमोखजमका करका व्यवस्थाहरुमा कुनै पमन सं शोधन, पररवतिन
वा कर सम्बन्धी अन्य व्यवस्थाहरु गनि ससने छै न ।
१४३. िारे जी, सं शोधन र बचाउाः (१) आयकर ऐन, २०३१ र घर जग्गा
बहाल कर ऐन, २०२३ िारे ज गररएका छन् ।
(२) दे हायका ऐनहरुमा दे हाय बमोखजम सं शोधन गररएका छन्ाः–
(क) ...........
(ि) कमिचारी सञ्चय कोर् ऐन, २०१९ मा सं शोधनाः

कमिचारी सञ्चय कोर् ऐन, २०१९ को दफा १८ को
िण्ड (ि) को अन्त्यमा रहेका “कुनै वकमसमको कर
लाग्ने छै न” भन्ने शब्दहरुको सट्टा “आयकर बाहे क कुनै
वकमसमको कर लाग्ने छै न” भन्ने शब्दहरु राखिएका
छन् ।
(ग) नेपाल पेट्रोमलयम ऐन, २०४० मा सं शोधनाः नेपाल पेट्रोमलम

ऐन, २०४० को दफा १३ को िण्ड (ग) खिवकएकोछ ।
(192)
(घ) मनवृखत्त कोर् ऐन, २०४२ को दफा २९ मा सं शोधनाः

मनवृखत्त कोर् ऐन, २०४२ को दफा २९ मा रहे का
“यस्तै अन्य कुनै वकमसमको कर लाग्ने छै न” भन्ने
शब्दहरुको सट्टा “आयकर बाहे क अन्य कुनै वकमसमको
कर लाग्ने छै न” भन्ने शब्दहरु राखिएकाछन् ।
(ङ) नागररक लगानी कोर् ऐन, २०४७ को दफा ५१ मा

सं शोधनाः नागररक लगानी कोर् ऐन, २०४७ को दफा
५१ िारे ज गररएकोछ ।
(च) नेपाल ....... ववज्ञान तथा प्रववमध प्रज्ञा प्रमतष्ठान ऐन,

२०४८ को दफा ३० मा सं शोधनाः नेपाल ...........
ववज्ञान तथा प्रववमध प्रज्ञा प्रमतष्ठान ऐन, २०४८ को
दफा ३० िारे ज गररएकोछ ।
(छ) औद्योमगक व्यवसाय ऐन, २०४९ को दफा १५ मा

सं शोधनाः
(१) औद्योमगक व्यवसाय ऐन, २०४९ को दफा १५

को िण्ड (ग), (घ), (ङ), (ञ), (ठ), (त), (थ), (द)
र (ध) खिवकएका छन् ।
(२) िण्ड (च) मा रहे का “आयकरमा सञ्चालन मममतले

दश वर्िसम्म िमशाः तीस, पच्चीस र बीस
प्रमतशत तथा” भन्ने शब्दहरु खिवकएका छन् ।
(ज) ववदे शी लगानी तथा प्रववमध हस्तान्तरण ऐन, २०४९ मा

सं शोधनाः ववदे शी लगानी तथा प्रववमध हस्तान्तरण ऐन,
२०४९ को दफा ५ को उपदफा (१क) खिवकएकोछ ।
(ि) बी. पी. कोइराला स्वास्थ्य ववज्ञान प्रमतष्ठान ऐन,

२०४९ मा सं शोधनाः बी. पी. कोइराला स्वास्थ्य
 औद्योमगक व्यवसाय ऐन, २०७३ द्बारा लागू भइसकेको ।
(193)
ववज्ञान प्रमतष्ठान ऐन, २०४९ को दफा २१ को दोस्रो

हरफमा रहेको “आयकर” भन्ने शब्द खिवकएकोछ ।
(ञ) मरभ ुवन ववश्वववद्यालय ऐन, २०४९ मा सं शोधनाः

मरभ ुवन ववश्वववद्यालय ऐन, २०४९ को दफा ३३ को
उपदफा (२) खिवकएकोछ ।
(ट) ववद्युत ऐन, २०४९ को दफा १२ मा सं शोधनाः
(१) ववद्युत ऐन, २०४९ को दफा १२ को दफा

शीर्िकमा रहे को “आयकर” भन्ने शब्द
खिवकएकोछ ।
(२) उपदफा (१), (२), (३), (४), (५) र (६)

खिवकएका छन् ।
(ठ) पोिरा ववश्वववद्यालय ऐन, २०५३ को दफा ३६ मा

सं शोधनाः पोिरा ववश्वववद्यालय ऐन, २०५३ को दफा
३६ को उपदफा (२) खिवकएकोछ ।
(ड) बी.पी. कोइराला मेमोररयल सयान्सर अस्पताल ऐन,

२०५३ को दफा १८ मा सं शोधनाः बी.पी. कोइराला
मेमोररयल सयान्सर अस्पताल ऐन, २०५३ को दफा
१८ को उपदफा (१) मा रहेको “आयकर” भन्ने शब्द
खिवकएकोछ ।
(ढ) नगर ववकास कोर् ऐन, २०५३ मा सं शोधनाः नगर

ववकास कोर् ऐन, २०५३ को दफा २४ िारे ज
गररएकोछ ।
(ण) दूर सञ्चार ऐन, २०५३ को दफा ३४ को उपदफा

(१) िारे ज गररएकोछ ।
(194)
(३) उपदफा (१) वा (२) बमोखजम िारे ज वा सं शोधन भएका

ऐन वा ऐनका दफाहरु अन्तगित गररएका सबै काम कारबाही यसै ऐन
अन्तगित गररएका मामनने छन् ।
ु न्दा अखघका आय वर्िको आयकर मनधािरण

(४) यो ऐन लागू हुनभ
र असुल उपर गने सम्बन्धी व्यवस्थाहरुका सम्बन्धमा आयकर ऐन,
२०३१ का व्यवस्थाहरु लागू हुनेछन् ।1
रष्टव्याः– (१) केही नेपाल कानून सं शोधन गने ऐन, २०६३ द्वारा रुपान्तर गररएका शब्दहरुाः–
“श्री ५ को सरकार” को सट्टा “नेपाल सरकार” ।
(२) न्याय प्रशासन ऐन, २०७३ द्वारा रुपान्तर गररएका शब्दहरुाः–
“पुनरावेदन अदालत” को सट्टा “उच्च अदालत” ।
(195)
अनुसूची–१
(दफा ४ साँग सम्बखन्धत)
करका दरहरु
१. प्राकृमतक व्यखिको सम्बन्धमााः (1) कुनै आय वर्िमा बामसन्दा


प्राकृमतक व्यखिको करयोग्य आयमा यस अनुसूचीको उपदफा (२),

(४) र (4क) को अधीनमा रही दे हाय बमोखजमको दरले कर
लाग्नेछाः–
(क) पााँच लाि रुपैयााँसम्म रोजगारीको करयोग्य आय
भएमा एक प्रमतशत,

तर एकलौटी फमि दताि भएका करदाताको हकमा,
मनवृत्तभरण बापतको आय, मनवृत्तभरण कोर् र
योगदानमा आधाररत सामाखजक सुरिा कोर्मा योगदान
गने प्राकृमतक व्यखिको आयमा यस िण्ड बमोखजमको
कर लाग्ने छै न।
(ि) पााँच लाि रुपैयााँभन्दा बढी तर सात लाि रुपैयााँसम्म

करयोग्य आय भएमा िण्ड बमोखजम (क)पााँच लाि
रुपैयााँसम्म पााँच हजार रुपैयााँ र पााँच लाि रुपैयााँभन्दा
बढी करयोग्य आयमा दश प्रमतशत,
(ग) सात लाि रुपैयााँभन्दा बढी तर दश लाि रुपैयााँसम्म

करयोग्य आय भएमा िण्ड बमोखजम (ि)सात लाि
रुपैयााँसम्म पच्चीस हजार रुपैयााँ र सात लाि
रुपैयााँभन्दा बढी करयोग्य आयमा बीस प्रमतशत,


(196)
(घ) दश लाि रुपैयााँभन्दा बढी तर बीस लाि रुपैयााँसम्म

करयोग्य आय भएमा िण्ड बमोखजम (ग)दश लाि
रुपैयााँसम्म पचासी हजार रुपैयााँ र दश लाि
रुपैयााँभन्दा बढी करयोग्य आयमा तीस प्रमतशत र

(ङ) बीस लाि रुपैयााँभन्दा बढी पचास लाि रुपैयााँसम्म
करयोग्य आय भएमा िण्ड (घ) बमोखजम लागेको

करको दरमा थप बीस प्रमतशत र पचास लाि
रुपैयााँभन्दा बढी करयोग्य आय भएमा बढी भए जमत
करयोग्य आयको िण्ड (घ) बमोखजम लागेको करको
दरमा थप तीस प्रमतशत अमतररि कर।

......................

(2) कुनै आय वर्िमा ऐनको दफा ५० बमोखजम छनौट गने
कुनै दम्पतीको करयोग्य आयमा यस अनुसूचीको उपदफा (४) र (4क)
को अधीनमा रही दे हाय बमोखजमको दरमा कर लाग्नेछाः-
(क) छ लाि रुपैयााँसम्म रोजगारीको करयोग्य आय भएमा

एक प्रमतशत,

तर एकलौटी फमि दताि भएका करदाताको हकमा,
मनवृत्तभरण बापतको आय, मनवृत्तभरण कोर् र
योगदानमा आधाररत सामाखजक सुरिा कोर्मा योगदान




(197)
गने प्राकृमतक व्यखिको आयमा यस िण्ड बमोखजमको

कर लाग्ने छै न।
(ि) छ लाि रुपैयााँभन्दा बढी तर आठ लाि रुपैयााँसम्मको

करयोग्य आय भएमा िण्ड (क) बमोखजम छ लाि
रुपैयााँसम्म छ हजार रुपैयााँ र छ लाि रुपैयााँभन्दा
बढी करयोग्य आयमा दश प्रमतशत,
(ग) आठ लाि रुपैयााँभन्दा बढी तर एघार लाि रुपैयााँसम्म

करयोग्य आय भएमा िण्ड बमोखजम (ि)आठ लाि
रुपैयााँसम्म छब्बीस हजार रुपैयााँ र आठ लाि
रुपैयााँभन्दा बढी करयोग्य आयमा बीस प्रमतशत,
(घ) एघार लाि रुपैयााँभन्दा बढी तर बीस लाि रुपैयााँसम्म

करयोग्य आय भएमा िण्ड बमोखजम (ग)एघार लाि
रुपैयााँसम्म छयासी हजार रुपैयााँ र एघार लाि
रुपैयााँभन्दा बढी करयोग्य आयमा तीस प्रमतशत,

(ङ) बीस लाि रुपैयााँभन्दा बढी पचास लाि रुपैयााँसम्म
करयोग्य आय भएमा िण्ड (घ) बमोखजम लागेको
करको दरमा थप बीस प्रमतशत र पचास लाि
रुपैयााँभन्दा बढी करयोग्य आय भएमा बढी भए जमत
करयोग्य आयको िण्ड (घ) बमोखजम लागेको करको
दरमा थप तीस प्रमतशत अमतररि कर।

(198)

............................

(3) उपदफा (४) मा उखल्लखित व्यवस्था दे हायको अवस्थामा
लागू हुनेछाः-
(क) बामसन्दा प्राकृमतक व्यखिको सम्बन्धमा कुनै आय वर्िमा

पााँच लाि रुपैयााँभन्दा बढी आय भएको वा ऐनको दफा
५० बमोखजमको छनौट गरे को बामसन्दा दम्पतीको
सम्बन्धमा कुनै आय वर्िमा छ लाि रुपैयााँभन्दा बढी
आय भएको,
(ि) गैरव्यावसावयक करयोग्य सम्पखत्तको मनाःसगिबाट प्राप्त

िुद लाभ सो प्राकृमतक व्यखि वा दम्पतीको आय र
तदनुरूप करयोग्य आयको गणनामा समावेश भएको।

(4) उपदफा (३) को अधीनमा रही दे हायका व्यखिलाई
दे हाय बमोखजम कर लाग्नेछाः-
(क) दे हायका रकममध्ये जुन बढी छ त्यस्तो रकममा त्यस्तो

प्राकृमतक व्यखि वा दम्पतीको त्यस्तो रकम मार
करयोग्य आय भए सरह मानी यस अनुसूचीको उपदफा
(१) वा (२) बमोखजमको दरले कर लाग्नेछाः-
(१) त्यस्तो प्राकृमतक व्यखि वा दम्पतीको जम्मा

करयोग्य आयबाट त्यस्तो लाभको रकम घटाई
बााँकी हुन आउने रकम,
(२) प्राकृमतक व्यखिको सम्बन्धमा पााँच लाि रुपैयााँ

वा दम्पतीको सम्बन्धमा छ लाि रुपैयााँ।


(199)
(ि) त्यस्तो करयोग्य आयको बााँकी रकममा दश प्रमतशतका

दरले कर लाग्नेछ।
तर,
(१) मनाःसगि भएको गैरव्यावसावयक करयोग्य सम्पखत्त

(जग्गा तथा घरजग्गा) को स्वाममत्व पााँच वर्ि वा
पााँच वर्ि भन्दा बढी भएको छ भने पााँच
प्रमतशतका दरले कर लाग्नेछ।
(२) मनाःसगि भएको गैरव्यावसावयक करयोग्य सम्पखत्त

(जग्गा तथा घरजग्गा) को स्वाममत्व पााँच वर्ि
भन्दा कम रहे को छ भने सात दशमलब पााँच
प्रमतशतका दरले कर लाग्नेछ।
(३)नेपाल मधतोपर बोडिमा सूचीकरण भएको

मनकायमा तीन सय पैसठ्ठी ददनभन्दा बढी अवमध
स्वाममत्वमा रहे को वहतको मनाःसगिबाट प्राप्त
लाभको हकमा पााँच प्रमतशत र तीन सय पैसठ्ठी
ददन वा सो भन्दा कम अवमध स्वाममत्वमा रहेको
वहतको मनाःसगिबाट प्राप्त लाभको हकमा सात
दशमलब पााँच प्रमतशतका दरले कर लाग्नेछ।

(4क) यस दफामा अन्यर जुनसुकै कुरा लेखिएको भए तापमन
व्यवसाय सञ्चालनमा सं लग्न नरहेको कुनै बामसन्दा प्राकृमतक व्यखिको

(200)
दफा 95क. को उपदफा (6ि), (६ग), (६घ) बमोखजमको आयमा


पााँच प्रमतशतले कर लाग्नेछ।
ि िेरमा कायिरत प्राकृमतक

(५) नेपाल सरकारले तोकेको दुगम
व्यखिको दुगम
ि भत्ता बापत तोवकए बमोखजम बढीमा पचास हजार
रुपैयााँसम्म करयोग्य आयबाट घटाई बााँकी रहने रकममा मार यस दफा
बमोखजम करको गणना गररनेछ ।
(६) नेपालका ववदे शखस्थत कूटनीमतक मनयोगमा कायिरत

कमिचारीको वैदेखशक भत्ताको पचहत्तर प्रमतशत रकम करयोग्य आयबाट
घटाई बााँकी रहने रकममा यस दफा बमोखजम करको गणना गररनेछ ।
(७) ऐनको दफा ४ को उपदफा (४) बमोखजम करको रकम

(क) महानगरपामलका वा उपमहानगरपामलका िेरमा

व्यवसाय गने प्राकृमतक व्यखिका हकमा सात हजार
पााँचसय रुपैयााँ,
(ि) नगरपामलका िेरमा व्यवसाय गने प्राकृमतक व्यखिका

हकमा चार हजार रुपैयााँ,
(ग) िण्ड (क) र (ि) मा उखल्लखित िेर बाहे क अन्य

िेरमा व्यवसाय गने प्राकृमतक व्यखिका हकमा दुई
हजार पााँचसय रुपैयााँ ।
(८) गैरबामसन्दा प्राकृमतक व्यखिको कुनै आय वर्िको करयोग्य

आयमा पच्चीस प्रमतशतका दरले कर लाग्नेछ ।
(9) 
...............


(201)

(९क) यस दफामा अन्यन्र जुनसुकै कुरा लेखिएको भए
तापमन कुनै बामसन्दा प्राकृमतक व्यखिको मनवृत्तभरण आय रहेछ भने
प्राकृमतक व्यखिको लामग उपदफा (१) को िण्ड (क) वा दम्पखत्तको
लामग उपदफा (२) को िण्ड (क) मा उखल्लखित रकमको पच्चीस
प्रमतशत रकम करयोग्य आयबाट घटाई बााँकी रहने रकममा मार यस
दफा बमोखजम करको गणना गररनेछ ।
तर यसरी घटाइने रकमको सीमा तोवकए बमोखजमभन्दा बढी हुने

छै न ।
(१०) यस दफामा अन्यर जुनसुकै कुरा लेखिएको भए तापमन

कुनै बामसन्दा प्राकृमतक व्यखि अपाङ्गता भएको रहेछ भने त्यस्तो
प्राकृमतक व्यखिको लामग उपदफा (१) को िण्ड (क) वा दम्पतीको
लामग उपदफा (२) को िण्ड (क) मा उखल्लखित रकमको पचास
प्रमतशत थप रकम करयोग्य आयबाट घटाई बााँकी रहने रकममा मार
यस दफा बमोखजम करको गणना गररनेछ ।
(११) यस दफामा अन्यर जुनसुकै कुरा लेखिएको भए तापमन

कुनै बामसन्दा प्राकृमतक व्यखि पाररश्रममक आय मार आजिन गने मवहला
रहेछ भने त्यस्तो प्राकृमतक व्यखिले मतनुप
ि ने कर रकममा दश प्रमतशत
छु ट हुनेछ ।
 (१२) यस दफामा अन्यर जुनसुकै कुरा लेखिएको भए तापमन

कुनै बामसन्दा प्राकृमतक व्यखिले लगानी बीमा गरे को रहेछ भने त्यस्तो
बीमा बापत भ ुिानी गरे को वावर्िक वप्रममयम वा 
चामलस हजार रुपैयााँमा
जुन घटी हुन्छ त्यस्तो रकम करयोग्य आयबाट घटाई बााँकी रहने
रकममा मार यस दफा बमोखजम करको गणना गररनेछ ।


(202)

(१३) यस दफामा अन्यर जुनसुकै कुरा लेखिएको भए तापमन
भाडाका सवारी साधन धनीबाट यातायात व्यवस्था कायािलय माफित
सवारी साधन दताि वा नवीकरणका बित दे हाय बमोखजमको वावर्िक
आयकर असुल गररनेछाः-
सवारीको वकमसम प्रमत सवारी साधनमा

बुिाउनु पने वावर्िक
कर
(१) कार, खजप, भ्यान, माइिो बस
(क) १३००सी.सी.सम्म रु.5,5००।-
(ि) १३०१ दे खि २०००सी.सी. रु.6,0००।-

सम्म
(ग) २००१ सी.सी. दे खि रु.6,5००।-

२९००सी.सी. सम्म
(घ) २९०१सी.सी. दे खि रु.8,०००।-

४०००सी.सी. सम्म
(ङ) ४००१ सी.सी. दे खि मामथ सबै रु.9,०००।-

(203)
(२) ममनीट्रक, ममनीबस, पानी टे ङ्कर रु.8,०००।-
(३) ममनी वट्रपर रु.9,०००।-
(४) ट्रक, बस रु.10,5००।-
(५) डोजर, एससाभेटर, लोडर, रु.१5,5००।-

रोलर, िेन जस्ता मेखशनरी
उपकरण
(६) तेल टै ङ्कर, ग्यास बुलेट, वटपर रु.१5,5००।-
(७) ट्रेसटर रु.२,5००।-
(८) पावर वटलर रु.2,0००।-
(९) अटो ररससा, थ्री ह्वीलर, टे म्पो रु.२,5००।-
(10) ववद्युतीय सवारी साधन
(क) 50 वकलोवाटसम्म रू.३,०00।-
(ि) 50 वकलोवाटदे खि 125 रू.४,000।-

वकलोवाटसम्म
(ग) 125 वकलोवाटदे खि 200 रू.६,000।-
वकलोवाटसम्म
(204)
(घ) 200 वकलोवाट भन्दा मामथ रू.7,500।-"

सबै
(१४) ..............
(१५) ..............
(१६) यस दफामा अन्यर जुनसुकै कुरा लेखिएको भए तापमन

कुनै बामसन्दा प्राकृमतक व्यखिले बामसन्दा बीमा कम्पनीसाँग स्वास्थ्य
बीमा गरे को रहेछ भने त्यस्तो बीमा बापत भ ुिानी गरे को वावर्िक
वप्रममयम वा बीस हजार रुपैयााँमा जुन घटी हुन्छ त्यस्तो रकम करयोग्य
आयबाट घटाई बााँकी रहने रकममा मार यस दफा बमोखजम करको
गणना गररनेछ ।

(१६क) यस दफामा अन्यर जुनसुकै कुरा लेखिएको भए
तापमन कुनै बामसन्दा प्राकृमतक व्यखिले बामसन्दा बीमा कम्पनीसाँग
आफ्नो स्वाममत्वमा रहे को मनजी भवनको बीमा गरे को रहेछ भने त्यस्तो
बीमा बापत भ ुिानी गरे को वावर्िक वप्रममयम वा पााँच हजार रूपैयााँमा जुन
घटी हुन्छ त्यस्तो रकम कर योग्य आयबाट घटाई बााँकी रहने रकममा
मार यस दफा बमोखजम करको गणना गररनेछ।

(१७) ऐनको दफा 4क. को उपदफा (४क) बमोखजम
कारोबार रकमको कर गणना गदाि तीस लाि रुपैयााँसम्मको कारोबारमा
ऐनको दफा 4 को उपदफा (4) बमोखजमको कर र सो भन्दा बढीको
कारोबार रकममा दे हाय बमोखजमको दरले कर लाग्नेछाः-
(क) ग्यााँस, च ुरोट लगायतका तीन प्रमतशतसम्म कममशन वा

मूल्य थप गरी वस्तुको कारोबार गने व्यखिलाई तीस
लाि रुपैयााँभन्दा बढी पचास लाि रुपैयााँसम्म



(205)
कारोबार रकमको शून्य दशमलव दुई पााँच प्रमतशत र

पचास लाि रुपैयााँभन्दा बढी एक करोड रुपैयााँसम्म
कारोबार रकमको शून्य दशमलव तीन प्रमतशत,
(ि) िण्ड (क) मा उखल्लखित व्यवसाय बाहेकको व्यवसाय

गने व्यखिलाई तीस लाि रुपैयााँभन्दा बढी पचास
लाि रुपैयााँसम्म कारोबार रकमको एक प्रमतशत र
पचास लाि रुपैयााँभन्दा बढी एक करोड रुपैयााँसम्म
कारोबार रकमको शून्य दशमलव आठ प्रमतशत,
(ग) सेवा व्यवसाय गने व्यखिलाई कारोबार रकमको दुई

प्रमतशत।
२. मनकायको सम्बन्धमााः (१) यस दफाको उपदफा (२)‚ (३)‚ (५) र

(७) को अधीनमा रही कुनै आय वर्िमा कुनै मनकायको करयोग्य आयमा
पच्चीस प्रमतशतका दरले कर लाग्नेछ ।
(२) कुनै आय वर्िमा कुनै बैङ्क, ववत्तीय सं स्था, सामान्य बीमा

व्यवसाय 
ववत्तीय कारोबार गने मनकाय वा दूर सञ्चार र इन्टरनेट सेवा,
मुरा हस्तान्तरण (ममन ाँ ी
ट्रान्सफर), पूज बजार व्यवसाय, मधतोपर
व्यवसाय, मचे न्ट बैं वकङ्ग व्यवसाय, कमोमडटी फ्यूचर माकेट, मधतोपर र
कमोमडटी दलाल व्यवसाय, च ुरोट, मबाँडी, मसगार, िानेसूमति, िै नी, गुट्िा,
पानमसला, मददरा, मबयरको कारोबार गने वा नेपाल पेट्रोमलयम ऐन,
२०४० बमोखजम पेट्रोमलयम कायि गने मनकायको करयोग्य आयमा तीस
प्रमतशतका दरले कर लाग्नेछ ।
स्पष्टीकरणाः पेट्रोमलयम कायिको हकमा “करयोग्य आय” भन्नाले पेट्रोमलयम

सम्िौतामा उखल्लखित कायिववमध तथा यो ऐन र यस ऐन अन्तगित बनेको
मनयम बमोखजम मनधािरण भएको करयोग्य आय सम्िनु पछि ।


(206)

(3) सहकारी ऐन, 2074 बमोखजम दताि भएको सहकारी सं स्थाले कर छु ट
हुने कारोबार बाहेकको कारोबार गरे मा दे हाय बमोखजमका दरले कर
लाग्नेछाः-
(क) नगरपामलका िेरमभर सञ्चालन भएकोमा पााँच प्रमतशत,
(ि) उपमहानगरपामलका िेरमभर सञ्चालन भएकोमा सात

(ग) महानगरपामलका िेरमभर सञ्चालन भएकोमा दश प्रमतशत,
तर बचत तथा ऋणको कारोबार गने सहकारी सं स्थाको

हकमा दे हायको दरले कर लाग्नेछाः-
(१) नगरपामलका िेरमभर सञ्चालन भएकोमा दश प्रमतशत,
(२) उपमहानगरपामलका िेरमभर सञ्चालन भएकोमा पन्र

(३) महानगरपामलका िेरमभर सञ्चालन भएकोमा बीस

प्रमतशत।
(३क) ..............
(३ि) साविजमनक गुठी अन्तगित दताि भई सञ्चामलत ववद्यालय,
महाववद्यालयको कर योग्य आयमा बीस प्रमतशतको दरले कर लाग्नेछ ।
(४) ..............
(५) कुनै आय वर्िमा कुनै मृत बामसन्दा व्यखिको सम्पखत्त प्राप्त

गने वा रे िदे ि गने वा अशि बामसन्दा प्राकृमतक व्यखिको ट्रष्टको
करयोग्य आयमा त्यस्तो सम्पखत्त प्राप्त गने वा रे िदे ि गने वा त्यस्तो

 केही नेपाल ऐनलाई सं शोधन गने ऐन, २०७५ द्बारा थप ।
(207)
ट्रष्टलाई बामसन्दा प्राकृमतक व्यखि सरह मानी यस अनुसूचीको दफा १

को उपदफा (१) र उपदफा (४) बमोखजम कर लाग्नेछ ।
(६) कुनै आय वर्िमा कुनै गैरबामसन्दा व्यखिको नेपालखस्थत

ववदे शी स्थायी सं स्थापनले ववदे श पठाएको आयमा पााँच प्रमतशतका दरले
कर लाग्नेछ ।
(७) कुनै आय वर्िमा ऐनको दफा ७० मा उखल्लखित आयको

सम्बन्धमा कुनै गैरबामसन्दा व्यखिको करयोग्य आयमा पााँच प्रमतशतका
दरले कर लाग्नेछ ।
ु मा पुग्ने गरी प्रस्थान नहुने जल

तर नेपालबाट अको ववदे शी मुलक
यातायात, हवाई यातायात वा दूरसञ्चार से वा उपलब्ध गराउने गैर
बामसन्दा व्यखिको हकमा दुई प्रमतशतका दरले कर लाग्नेछ ।
(208)
अनुसूची–२
(दफा १९ साँग सम्बखन्धत)
ह्रास कट्टीको मनधािरण
१. ह्रासयोग्य सम्पखत्तको वगीकरण र समूहीकरणाः (१) ह्रासयोग्य सम्पखत्तको

वगीकरण दे हाय बमोखजमको हुनेछाः–
वगि सम्पखत्तको वववरण
“क” भवन, स्ट्रसचर र स्थायी प्रकृमतका यस्तै प्रकारका

अन्य बनौटहरु ।
“ि” कम्प्यूटर, तथ्याङ्क केलाउने उपकरण, फमनिचर,

वफसस्चर र कायािलय उपकरणहरु ।
“ग” अटोमोबाइल्स, बस तथा ममनीबसहरु ।
“घ” मनमािण तथा उत्िनन् सम्बन्धी उपकरणहरु र दफा

१७ को उपदफा (३), दफा १८ को उपदफा (३)
र यस अनुसूचीको उपदफा (३) समेत अन्य कतै
समावेश नभएका ह्रासयोग्य सम्पखत्तहरु ।
“(ङ)” वगि “घ” मा उल्लेि भएका ह्रासयोग्य सम्पखत्तहरु

बाहेकका अदृश्य सम्पखत्तहरु ।
(२) कुनै व्यखिले कुनै आय वर्िमा मनजको स्वाममत्वमा रही

व्यवसाय वा लगानीबाट आय आजिनको लामग प्रयोग गरे को कुनै
ह्रासयोग्य सम्पखत्तलाई पवहलो पटक स्वाममत्वमा आएको वा प्रयोग भएको
समयमा मनम्नानुसारको समूह राख्नु पनेछ र सो समूहहरुलाई सो वर्िमा
उि व्यखिको ह्रासयोग्य सम्पखत्तहरुको समूह मामननेछाः–
(क) सो व्यखिको स्वाममत्वमा रहे को वा प्रयोगमा रहेको

उस्तै सम्पखत्तहरुको सम्बन्धमा वगि “क”, “ि”, “ग” वा
“घ” का ह्रासयोग्य सम्पखत्त सोही वगिका अन्य
सम्पखत्तहरुको उही समूहमा ।
(209)
(ि) वगि “ङ” का ह्रासयोग्य सम्पखत्तको सम्बन्धमा उही वगिको

सम्पखत्तहरु भए तापमन बेग्लाबेग्लै समूहमा राख्नु पछि ।
(३) व्यवसायबाट आय आजिन गने मसलमसलामा प्राकृमतक स्रोतको

उत्िनन, िमनज मनकाल्ने कायि तथा सोको ववकासको लामग परे को लागत
सो आयसाँग सम्बखन्धत व्यवसायको लामग सम्पखत्त िररद गदाि परे को
लागत सरह मामननेछ ।
२. ह्रास िचिाः (१) कुनै पमन व्यखिले कुनै आय वर्िमा सो व्यखिको

ह्रासयोग्य सम्पखत्तका समूहहरु बापत यस दफाको उपदफा (२) र (६)
बमोखजम गणना गररएका प्रत्येक समूहमा रहे का सम्पखत्तको सो वर्िमा
भएको ह्रास बराबरको िचि कट्टी गनि पाउनेछ ।
(२) कुनै व्यखिले आफ्नो आय वर्िमा समूहमा रहे का सम्पखत्तको

ह्रास कट्टीको गणना दे हाय बमोखजमको सूरको प्रयोग गरी मनकाल्नु पनेछाः–
क  ि
“क” भन्नाले सो आय वर्िको अन्त्यमा सम्पखत्तको समूहमा

रहेको ह्रास आधार रकमलाई जनाउाँनेछ ।
“ि” भन्नाले सो समूहको हकमा लागू हुने यस अनुसूचीको

दफा ३ मा उखल्लखित ह्रास कट्टी दरलाई जनाउाँनेछ ।
(३) कुनै आय वर्िको अन्त्यमा वगि “क”, “ि”, “ग” वा “घ” मा

रहेका ह्रासयोग्य सम्पखत्तको ह्रास आधार रकम दे हाय बमोखजमको िण्ड
(क) र िण्ड (ि) को योगबाट िण्ड (ग) को रकम घटाई कायम गनुि
पनेछ ।
तर यसरी घटाइएपमछको रकम शून्यभन्दा कम हुने छै नाः–
(क) अखघल्लो वर्िको अन्त्यको सो समूहको ह्रास कट्टीआधार

रकमबाट उपदफा (२) र (६) बमोखजम गणना गररएको
सो समूहको ह्रास िचि कट्टी गरी बााँकी हुने रकम ।
(210)
(ि) सो वर्िमा सो समूहको ह्रास कट्टी आधार रकममा सो

समूहमा थवपएका सम्पखत्तको लामग गररएको सो समूहमा
थप गरे को सो आय वर्िमभर यस अनुसूचीको उपदफा
(५) बमोखजमको िचि वा समूहमा जोमडएको िचि ।
(ग) सो समूहको कुनै सम्पखत्तको सो वर्िमा भएको

मनसगिबाट प्राप्त कुनै रकम ।
(४) कुनै आय वर्िको अन्त्यमा वगि “घ” अन्तगितका प्रत्येक

ह्रासयोग्य सम्पखत्तको ह्रास कट्टीको आधार रकम दे हाय बमोखजमको
रकमको कुल योग हुनेछाः–
(क) अखघल्लो आय वर्िको अन्त्यमा समूहमा रहे का

ह्रासयोग्य सम्पखत्तहरुको ह्रास कट्टीको आधार रकम, र
(ि) त्यस आमथिक वर्िमा सो ह्रास कट्टी आधार रकममा सो

समूहमभरको सम्पखत्तको लामग उपदफा (५) बमोखजम
थवपएको रकम ।
(५) कुनै व्यखिको ह्रासयोग्य सम्पखत्तको कुनै समूहमा समावेश

भएको कुनै ह्रासयोग्य सम्पखत्तको लामग गररएको लागतलाई सम्बखन्धत
समूहको ह्रास आधार रकममा दे हाय बमोखजम जोड्नु पनेछाः–
(क) सो सम्पखत्त यस अनुसूचीको दफा १ बमोखजम समूहमा

समावेश गररने समय वा सो सम्पखत्त प्राप्त गनि िचि
गरे को समयमध्ये जुन पमछ आउाँछ सो समयमा मनम्न
सूर अनुसार गणना गरी पवहलो मान मानी जोड्नु पनेछाः–
क/३  ि
यस िण्डको प्रयोजनको लामग “क” लाई दे हायको

अवमधको लामग दे हायको मान हुनेछाः–
(211)
(अ) आय वर्िको सुरुदे खि पुस मसान्तसम्मको

अवमधको अन्त्यको समय तीन हुनेछ,
(आ) माघदे खि चै र मसान्त बीचको अवमध दुई हुनेछ, र
(इ) बैशािदे खि आय वर्िको अन्त्य सम्मको अवमध

एक हुनेछ ।
“ि” भन्नाले सो लागत रकम जनाउनेछ ।
(ि) लागतको बााँकी भाग पवहलो भाग थप गररएको आय

वर्ि पमछको आय वर्िमा जोमडन्छ तर सो अवमधको
बीचमा यस अनुसूचीको दफा ४ को उपदफा (२)
ु ाँद
बमोखजम उि समूह ववघटन भएको हुनह ु ैन ।
(६) वगि “क”, “ि”, “ग” वा “घ” का समूहको ह्रासयोग्य

सम्पखत्तहरुको ह्रास कट्टी आधार रकमबाट यस दफाको उपदफा (२)
बमोखजम गणना गररने ह्रास िचि कटाउाँदा दुई हजार रुपैयााँभन्दा कम
भएमा अमतररि ह्रास िचि बापत सो बााँकी रकम सबै गणना गनुि पनेछ ।
३. ह्रासको दराः (१) उपदफा (२) को अधीनमा रही यस अनुसूचीको दफा

२ को उपदफा (२) मा उखल्लखित प्रत्येक समूहको हकमा लागू हुने
ह्रासको दर दे हाय बमोखजम हुनेछाः–
वगि दर
“क” ५ प्रमतशत
“ि” २५ प्रमतशत
“ग” २० प्रमतशत
“घ” १५ प्रमतशत
“ङ” सम्पखत्त िररद गदािको बितमा उि सम्पखत्तको

लागतलाई सम्पखत्तको प्रयोगावमधले भाग गरी
(212)
मनकटतम आधा वर्िमा ममलान गरी हुन आउने दर

प्रमतशतमा ।

(२) यस ऐनको दफा १९ को उपदफा (२) मा उल्ले ि
गररएका आयोजनाहरुले र ऐनको दफा ११ को उपदफा (२ि)‚ (३च)‚
(३थ) र अनुसूची-१ को दफा २ को उपदफा (३) मा उल्ले ि गररएका
मनकायले यस अनुसूचीको उपदफा (१) मा उल्लेि गरे का वगि "क",
ि", ग" र "घ" मा उखल्लखित ह्रासयोग्य सम्पखत्तका लामग लागू हुने
ह्रासकटृ ीको दरमा एक मतहाइले थप पाउनेछन्।
(३) कुनै व्यखिले आफ्नो व्यवसावयक प्रयोजनको मनममत्त

ाँ ीकृत गरे को सम्पखत्तको पूाँजीगत
आवश्यकपने ऊजािशखि उत्पादन गनि पूज
रकमको पचास प्रमतशत सोही वर्ि ह्रास िचि बापत कट्टी दाबी गनि
ससनेछ ।
(४) कुनै व्यखिले वफस्कल वप्रन्टर र सयास मेखशन रािी मबल

बीजक जारी गने गरे मा त्यस्तो वप्रन्टर तथा सयास मेखशनमा भएको
िचिको एकमुष्ट रकम ह्रासिचि बापत सोही वर्ि दाबी गनि ससनेछ ।
४. ह्रासयोग्य सम्पखत्तको मनसगिाः (१) कुनै व्यखिको सो आय वर्िमा

व्यवसाय वा लगानीमा प्रयोग भएका ह्रासयोग्य सम्पखत्त वा सम्पखत्तहरुको
मनसगिबाट भएको आयको गणना गदाि िण्ड (ि)भन्दा िण्ड (क) बढी
भए यस्तो बढी भएजमत रकम सो आयमा समावेश गनुि पनेछ ।
(क) कुनै व्यखिको समूहको “क”, “ि”, “ग” वा “घ”

वगिमापने कुनै आय वर्िमा मनजको सो वर्ि ह्रासयोग्य
सम्पखत्तको मनसगिबाट प्राप्त भएका आयहरु,
(ि) मनसगिबाट प्राप्त आयलाई समावेश नगरी यस

अनुसूचीको दफा २ को उपदफा (३) बमोखजम

आमथिक ऐन, २०७7 द्वारा सं शोधन ।
(213)
समूहको सो वर्िको अन्त्यमा रहेका ह्रास कट्टी आधार

रकम ।
(२) कुनै व्यखिले कुनै आय वर्ि समाप्त हुनभ

ु न्दा अगामड सो
व्यखिको ह्रासयोग्य सम्पखत्तको समूहमा रहेका सबै सम्पखत्तहरु मनसगि
गरे मा सो समूह ववघटन भएको मामननेछ र दे हाय बमोखजम हुनेछाः–
(क) ह्रासयोग्य सम्पखत्तको समूहमा भएका सम्पखत्तको मनम्न

सूर बमोखजम ह्रास गणना गदाि हुने ह्रास कट्टी रकम
समूहको ह्रास कट्टी आधार रकमभन्दा बढी भएमा सो
व्यखिले सो वर्िको लामग सो बढी भएजमत रकम प्राप्त
गरे सरह मामननेछ ।
क – ि वा
(ि) ह्रासयोग्य सम्पखत्तको समूहमा भएका सम्पखत्तको मनम्न

सूर बमोखजम ह्रास गणना गदाि हुन आउने रकम समूहको
ह्रास कट्टी आधार रकमभन्दा बढी भएमा सो व्यखिलाई
सो वर्ि सो बढी भएजमत िचि रकम ममनाहा हुनेछ ।
ि –क
स्पष्टीकरणाः यस दफाको प्रयोजनको लामगाः–
(१) “क” भन्नाले कुनै व्यखिले सो सम्पखत्तको

मनसगिबाट सो वर्ि प्राप्त गरे को वा प्राप्त गने
आम्दानीहरु (इनकममङ्गस) सम्िनु पछि ।
(२) “ि” भन्नाले िण्ड (अ), (आ) र (इ) को जम्मा

रकम सम्िनु पछिाः–
(अ) सो वर्िमा समूहको घट्दो प्रणालीको

बााँकी मूल्य,
(आ) समूहको ह्रास आधार रकममा जोमडएका

सो वर्िका िचिहरु (आउटगोइङ्गस), र
(214)
(इ) समूहको ह्रास आधार रकममा यस

अनुसूचीको दफा २ को उपदफा (५)
बमोखजम आगामी वर्िमा जोमडने िचिहरु
(आउटगोइङ्गस) ।
(३) यस अनुसूचीको प्रयोजनको लामग कुनै आय वर्िमा ह्रासयोग्य

सम्पखत्तको समूहको घट्दो प्रणालीको बााँकी रहेको मूल्य भन्नाले
मनम्नानुसारको रकमलाई जनाउाँछाः–
(क) समूहको वगि “क”, “ि”, “ग” वा “घ” को हकमा, सो

समूहको अखघल्लो आय वर्िको अन्त्यमा रहेको ह्रास
आधार रकमबाट सो वर्िको लामग सो समूहको यस
अनुसूचीको दफा २ को उपदफा (२) र उपदफा (६)
बमोखजम गणना गररएको कुनै ह्रास भए सो घटाएपमछ
हुने रकम,
(ि) समूहको वगि “घ” को सम्बन्धमा सो समूहको अखघल्लो

आय वर्िको अन्त्यमा रहे को ह्रास आधार रकमबाट सो
व्यखिलाई यस अनुसूचीको दफा २ को उपदफा (१)
बमोखजम कट्टी गनि ददइएका ववगतका आय वर्िहरुका
सबै िचिहरु घटाएपमछ हुने रकम ।
(मममत 2080।4।21 गते अद्यावमधक गरे को)
(215)

आयकर ऐन २०५८

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

You might also like

आयकर ऐन २०५८

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

आयकर ऐन २०५८

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

(सं वत् २०80 साल असार मसान्तसम्म भएका सं शोधन ममलाइएको)

आयकर ऐन, २०५८

लालमोहर र प्रकाशन मममत

२०५८ सालको ऐन नं. २२

आयकर सम्बन्धी कानूनलाई सं शोधन र एकीकरण गनि बनेको ऐन

ु को आमथिक ववकासको लामग राजस्व सङ्कलन गने प्रवियालाई

श्री ५ महाराजामधराज ज्ञानेन्र वीर वविम शाहदे वको शासनकालको

 यो ऐन सं वत् २०६५ साल जेठ १५ गतेदेखि लागू भएको ।

१. सं खिप्त नाम, ववस्तार र प्रारम्भाः (१) यस ऐनको नाम “आयकर ऐन,

(२) यो ऐन नेपाल .......... भर लागू हुनेछ र नेपाल

(३) यो ऐन तुरुन्त प्रारम्भ हुनेछ ।

२. पररभार्ााः ववर्य वा प्रसङ्गले अको अथि नलागेमा यस ऐनमा,–

(क) “अमिम कर कट्टी गने व्यखि” भन्नाले रोजगारी, लगानी

(ि) “अमधकृत” भन्नाले ववभागमा रहने दफा ७२ मा उल्लेि

(ग) “अखन्तम रुपमा कर कट्टी हुने भ ुिानी” भन्नाले दफा ९२

(घ) “अवकाश कोर्” भन्नाले मनकायको वहतामधकारी प्राकृमतक

स्वीकार गने र सो रकम लगानी गने उद्देश्यले मार

(ङ) “अवकाश भ ुिानी” भन्नाले दे हायका व्यखिलाई ददइने

(१) प्राकृमतक व्यखिले अवकाश मलएको अवस्थामा

(२) प्राकृमतक व्यखिको मृत्यु भएको अवस्थामा मनजको

(च) “अवकाश योगदान रकम” भन्नाले अवकाश भ ुिानीको

(छ) “असिम व्यखि” भन्नाले शारीररक वा मानमसक

(ज) “आय” भन्नाले कुनै व्यखिले रोजगारी, व्यवसाय, लगानी वा

(ज१) “आकखस्मक लाभ” भन्नाले खचठ्ठा, उपहार, पुरस्कार, बखससस,

(ि) “आय वर्ि” भन्नाले कुनै सालको श्रावण एक गते दे खि

 आमथिक ऐन, २०७५ द्वारा संशोमधत ।

(ञ) “उपहार” भन्नाले कुनै प्रमतफल मबनाको भ ुिानी वा

(ट) “ऋण दावयत्व” भन्नाले ऋण दाबी सरहको दावयत्व सम्िनु

(ठ) “ऋण दाबी” भन्नाले कुनै एक व्यखिले अको व्यखिबाट

(ड) “कम्पनी” भन्नाले प्रचमलत कम्पनी कानून बमोखजम सं स्थावपत

(१) प्रचमलत कानून बमोखजम स्थावपत सङ्गदठत सं स्था,

(२) कुनै असङ्गदठत सङ्घ, समममत, सं स्था वा समाज वा

(३) बीस वा सोभन्दा बढी सािेदारहरु भई प्रचमलत

(४) ववदे शी कम्पनी,

(५) महामनदे शकले तोकेको अन्य कुनै ववदे शी सं स्था ।

(ढ) “कर” भन्नाले यस ऐन बमोखजम लाग्ने कर सम्िनु पछि र

(१) कर बसयौता रहे को व्यखिको सम्पखत्तका

(२) अमिम कर कट्टी गने व्यखि वा कर कट्टी हुने

(३) दफा १०७ को उपदफा (२), दफा १०८ को

(४) शुल्क तथा ब्याज बापत बुिाउनुपने पररच्छे द–२२

(५) ववभागले आदे श ददए बमोखजम दाखिला गनुप

(ण) “कर कट्टी हुने व्यखि” भन्नाले रोजगारी, लगानी प्रमतफल,

 आमथिक ऐन, २०७५ द्वारा सं शोमधत ।

(त) “कर मनधािरण” भन्नाले यस ऐन बमोखजम गररने कर

तर यस शब्दले दफा १०१ बमोखजम सं शोमधत

(त१) “कारोबार” भन्नाले कुनै आय वर्िको रोजगारी, व्यवसाय वा

(थ) “गैरबामसन्दा व्यखि” भन्नाले बामसन्दा व्यखि बाहेकको

(द) “गैर व्यवसावयक करयोग्य सम्पखत्त” भन्नाले दे हायका

(१) व्यवसावयक सम्पखत्त, ह्रासयोग्य सम्पखत्त वा

(२) कुनै प्राकृमतक व्यखिको मनम्न अवस्थाको मनजी

(क) अववखच्छन्न दश वर्ि वा सोभन्दा बढी अवमध

(ि) त्यस्तो व्यखिले अववखच्छन्न वा पटक पटक

 आमथिक ऐन, २०७५ द्वारा थप ।

स्पष्टीकरणाः यस िण्डको प्रयोजनको लामग

(३) कुनै वहतामधकारीको अवकाश कोर्मा रहे को वहत,

(४) कुनै प्राकृमतक व्यखिको दश लाि रुपैयााँभन्दा कम

(५) तीन पुस्तामभर भएको िररद, मबिी बाहेक अन्य

(ध) “छु ट पाउने सं स्था” भन्नाले दे हायका मनकाय सम्िनु पछिाः–