‫‪ GOOGE‬در } ‪ { CYBERWORLDFORU.BLOGSPOT.

COM‬جستجوی‬

‫تمام مواد مطالعه به صورت رایگان‬

‫‪:‬در اینجا شما مواد زیر را دریافت خواهید کرد‬ ‫‪-‬‬

‫‪‬‬ ‫یادداشت های دست نویس‬
‫‪‬‬ ‫یادداشت های چاپی { تفصیلی ‪ ,‬تجدید نظر ‪ ,‬کوتاه }‬
‫‪‬‬ ‫سواالت مهم‬
‫‪‬‬ ‫‪ PDF‬کتابها‬
‫‪‬‬ ‫راه حل های کتاب‬
‫‪‬‬ ‫اوراق آزمون‬
‫‪‬‬ ‫مقاالت فصل قبل‬
‫‪‬‬ ‫اوراق نمونه‬
‫‪‬‬ ‫نقشه های مفهومی‬
‫‪‬‬ ‫سواالت داغ‬
‫‪‬‬ ‫اخبار و به روز رسانی‬

‫‪:‬مواد برای موارد زیر در دسترس هستند‬ ‫‪-‬‬

‫‪TH‬‬
‫‪‬‬ ‫کالس ‪9‬‬
‫‪TH‬‬
‫‪‬‬ ‫کالس ‪10‬‬ ‫‪ TH‬کالس ‪ 11‬‬
‫‪TH‬‬
‫‪‬‬ ‫کالس ‪12‬‬
‫‪‬‬ ‫‪IIT-JEE‬‬
‫‪‬‬ ‫‪NEET‬‬
‫‪‬‬ ‫‪NTSE‬‬
‫‪‬‬ ‫‪KVPY‬‬
‫‪‬‬ ‫‪OTHER COMPETITIVE EXAMS‬‬
‫‪ GOOGE‬در } ‪ { CYBERWORLDFORU.BLOGSPOT.COM‬جستجوی‬

‫تمام مواد را با کلیک دریافت کنید‬

 ‫فصل ‪10‬‬
‫عنصر بلوک ‪s-‬‬
‫نکات مهم‬

‫‪.‬جدول تناوبی هستند ‪ s‬گروه های (‪ 1‬و ‪ )2‬متعلق به بلوک ‪‬‬

‫گروه ‪ 1‬شامل‪ :‬لیتیوم‪ ،‬سدیم‪ ،‬پتاسیم‪ ،‬روبیدیم‪ ،‬سزیم و فرانسیم است که در مجموع به عنوان فلزات قلی‪RR‬ایی ش‪RR‬ناخته می ‪‬‬
‫‪.‬شوند‬
‫گروه ‪ 2‬شامل‪ :‬بریلیم‪ ،‬منیزیم‪ ،‬کلسیم‪ ،‬استرانسیوم‪ ،‬باریم و رادیوم اس‪R‬ت‪ .‬ب‪R‬ه ج‪R‬ز ب‪R‬ریلیم ب‪R‬ه عن‪R‬وان قلی‪R‬ایی ش‪R‬ناخته می ‪‬‬
‫شوند‬
‫‪‬‬ ‫‪-‬مشخصات فیزیکی‬
‫)‪a‬‬ ‫شعاع اتمی بزرگ‪ :‬شعاع اتمی فلزات قلیایی در دوره های مربوطه خود بزرگترین هستند‪ .‬اینها با سفر به گروه افزایش می‬
‫‪.‬یابد‬
‫)‪b‬‬ ‫شعاع های یونی بزرگ‪ :‬شعاع های یونی با حرکت به سمت پایین گروه به دلیل اضافه شدن یک پوسته انرژی جدید ب‪RR‬ا ه‪RR‬ر‬
‫‪.‬عنصر بعدی افزایش می یابد‬
‫)‪c‬‬ ‫آنتالپی یونیزاسیون کم‪ :‬با حرکت به سمت پایین گروه‪ ،‬آنتالپی ه‪R‬ای یونیزاس‪R‬یون ک‪R‬اهش می یاب‪R‬د‪ .‬آنت‪R‬الپی ه‪R‬ای یونیزاس‪R‬یون‬
‫‪.‬فلزات قلیایی به دلیل داشتن الکترون آزاد در کمترین میزان هستند‬
‫)‪d‬‬ ‫آنتالپی هیدراتاسیون‪ :‬با افزایش شعاع یونی کاهش می یابد‪ .‬آنتالپی هیدراتاسیون یون لی‪RR‬تیوم ح‪RR‬داکثر و آنت‪RR‬الپی هیدراتاس‪RR‬یون‬
‫‪.‬حداقل است ‪ Cs‬یون‬
‫)‪e‬‬ ‫حالت اکسیداسیون‪ :‬فلزات قلیایی در ترکیبات خود حالت اکسیداسیون ‪ +1‬را نشان می دهند و از نظر خصوصیت ب‪RR‬ه ش‪RR‬دت‬
‫‪.‬افزایش می یابد ‪ Cs‬به ‪ Li‬الکترومثبت هستند‪ .‬کاراکتر الکترومثبت از‬
‫)‪f‬‬ ‫‪.‬شخصیت متالیک‪ :‬شخصیت متالیک در گروه افزایش می یابد‬
‫)‪g‬‬ ‫‪.‬فلزات قلیایی بسیار کم است و با افزایش عدد اتمی کاهش می یابد ‪ bp‬و ‪: mp‬نقطه ذوب و نقطه جوش‬
‫)‪h‬‬ ‫‪ )h‬ماهیت پیوندهای تشکیل شده‪ :‬این فلزات پیوندهای یونی تشکیل می دهند‪ .‬با پایین آمدن گروه‪ ،‬کاراکتر یونی افزایش‬
‫‪.‬می یابد‬
‫)‪i‬‬ ‫‪.‬رنگ شعله‪ :‬تمام فلزات قلیایی یک رنگ مشخص به شعله می دهند‬
‫)‪j‬‬ ‫‪:‬ویژگی های شیمیایی فلزات قلیایی ‪. ‬اثر فوتوالکتریک را نشان می دهند )‪ Li‬به جز( اثر فوتوالکتریک‪ :‬فلزات قلیایی‬
‫ویژگی کاهشی‪ :‬با کاهش آنتالپی های یونیزاسیون فل‪R‬زات قلی‪R‬ایی در گ‪R‬روه‪ ،‬وی‪R‬ژگی کاهش‪R‬ی ی‪R‬ا واکنش پ‪R‬ذیری آنه‪R‬ا در )‪a‬‬
‫‪ Li < Na < K < Rb < Cs .‬حالت گازی در گروه افزایش می یابد‪ .‬یعنی‬
‫واکنش ب‪RR‬ا دی هی‪RR‬دروژن‪ :‬فل‪RR‬زات قلی‪RR‬ایی ب‪RR‬ا هی‪RR‬دروژن خش‪RR‬ک در ح‪RR‬دود ‪ 673‬کل‪RR‬وین واکنش می دهن‪RR‬د و هیدری‪RR‬دهای )‪b‬‬
‫‪.‬کریستالی تشکیل می دهند که ماهیت یونی دارند و نقطه ذوب باالیی دارند‬
‫حرارت‬
‫‪2M+H2‬‬ ‫‪2M + H -‬‬
‫اکسیدها و هیدروکسیدها‪ :‬فلزات قلیایی هنگام س‪RR‬وختن در ه‪RR‬وا ترکیب‪RR‬ات مختلفی را تش‪RR‬کیل می دهن‪RR‬د‪ ،‬ب‪RR‬ه عن‪RR‬وان مث‪RR‬ال )‪c‬‬
‫را ‪ (M 2 O) M= Li، Na، K، Rb، Cs‬فلزات قلیایی در واکنش با مقدار محدود اکسیژن‪ ،‬اکسیدهای معمولی‬
‫‪.‬تشکیل می دهند‬
‫واکنش با هالوژن ها‪ :‬اعضای خانواده با هالوژن ترکیب می شوند و هالیدهای مربوطه را تشکیل می دهند که جام‪RR‬دات )‪d‬‬
‫‪.‬کریستالی یونی هستند‬
‫‪.‬افزایش می‌یابد ‪ Cs‬به ‪ Li‬واکنش‌پذیری فلزات قلیایی با هالوژن خاص از‬
‫واکنش با آب‪ :‬فلزات قلیایی با آب و سایر ترکیبات حاوی اتم ه‪R‬ای هی‪R‬دروژن اس‪R‬یدی مانن‪R‬د هالی‪R‬د هی‪R‬دروژن‪ ،‬اس‪R‬تیلن و )‪e‬‬
‫‪.‬غیره واکنش داده و گاز هیدروژن را آزاد می کنند‬
‫حاللیت در آمونیاک مایع‪ :‬تمام فلزات قلیایی در آمونیاک مایع حل می‌ش‪RR‬وند و محلول‌ه‪RR‬ای آبی ت‪RR‬یره‌ای می‌دهن‪RR‬د ک‪RR‬ه در )‪f‬‬
‫‪.‬طبیعت رسانا هستند‬

‫‪122‬‬
 ‫واکنش با گوگرد و فسفر‪ :‬فلزات قلیایی در هنگام گرم شدن با گوگرد و فسفر واکنش داده و ب‪RR‬ه ت‪RR‬رتیب س‪RR‬ولفید و فس‪RR‬فید )‪g‬‬
‫‪.‬تشکیل می دهند‬
‫‪ Al‬و ‪ Li‬رابطه مورب بین ‪‬‬
‫‪:‬لی عمدتًا به دلیل شباهت در اندازه اتم ها و یون های آن به منیزیم شباهت دارد‪ .‬نقاط اصلی شباهت عبارتند از‬
‫)‪i‬‬ ‫‪.‬هر دو بسیار سخت هستند‬
‫)‪ii‬‬ ‫کربنات های هر دو در هنگام حرارت دادن تجزیه )‪. III‬بازهای ضعیفی هستند ‪ Mg(OH) 2‬و ‪ LiOH‬هر دو‬
‫‪.‬می شوند و اکسید و کربن دی اکسید تولید می کنند‬
‫‪.‬هر دو با نیتروژن واکنش می دهند و نیتریدهای یونی می دهند )‪iv‬‬
‫)‪v‬‬ ‫‪.‬نیترات های هر دو در اثر حرارت تجزیه می شوند و اکسید می شوند‬
‫در ‪ MgCl 2‬و ‪ LiCl‬به دلیل ویژگی کوواالنسی )‪. vii‬بی کربنات جامد تشکیل نمی دهند ‪ Mg‬و ‪ Li‬هر دو )‪vi‬‬
‫‪.‬اتانول محلول هستند‬
‫‪.‬هیدروکسیدها‪ ،‬بی کربناتها و فلوریدهای لیتیوم و منیزیم هر دو به میزان کمی در آب محلول هستند )‪viii‬‬
‫‪ K‬و ‪ Na‬اهمیت بیولوژیکی ‪‬‬
‫)‪i‬‬ ‫‪.‬یون های سدیم در انتقال سیگنال های عصبی شرکت می کنند‬
‫)‪ii‬‬ ‫یون های سدیم همچنین جریان آب را در غشاهای سلولی و در انتقال قندها و اسیدهای آمین‪RR‬ه ب‪RR‬ه داخ‪RR‬ل س‪RR‬لول ه‪RR‬ا تنظیم‬
‫‪.‬می کنند‬
‫یون‌های پتاسیم فراوان‌ت‪RR‬رین کاتیون‌ه‪RR‬ا در مایع‪RR‬ات س‪RR‬لولی هس‪RR‬تند‪ ،‬ج‪RR‬ایی ک‪RR‬ه آنزیم‌ه‪RR‬ای زی‪RR‬ادی را فع‪RR‬ال می‌کنن‪RR‬د و در )‪iii‬‬
‫‪.‬شرکت می‌کنند ‪ ATP‬اکسیداسیون گلوکز برای تولید‬
‫‪.‬یون های پتاسیم در ترکیب با یون های سدیم مسئول انتقال سیگنال های عصبی هستند )‪iv‬‬
‫)‪v‬‬ ‫‪.‬ویژگی های عملکردی سلول های عصبی به گرادیان یون پتاسیم سدیم که در سلول ایجاد می شود بستگی دارد‬
‫عناصر گروه ‪ :2‬فلزات قلیایی خاکی ‪‬‬
‫شعاع اتمی‪ :‬شعاع اتمی فلزات قلیایی خاکی نسبتًا بزرگ است اما کوچکتر از فلزات قلیایی مربوط‪RR‬ه اس‪RR‬ت و در گ‪RR‬روه )‪(a‬‬
‫افزایش می یابد‪ .‬این به این دلیل است که با حرکت به سمت پایین گروه‪ ،‬شعاع اتمی در درجه اول به دلیل اضافه شدن ی‪RR‬ک الی‪RR‬ه‬
‫‪.‬الکترون اضافی در هر عنصر بعدی افزایش می یابد‬
‫شعاع یونی‪ :‬اتم‌های این عناصر یون‌های دو ظرفیتی را تشکیل می‌دهند که رون‪R‬د افزایش‪R‬ی یکس‪R‬انی را در ان‪R‬دازه خ‪R‬ود )‪(b‬‬
‫‪.‬در گروه نشان می‌دهند‬
‫آنتالپی یونیزاسیون‪ :‬فلزات قلیایی خاکی دارای آنتالپی یونیزاسیون نسبتًا کم‪ ،‬هرچند بیشتر از عناصر مربوطه گ‪RR‬روه ‪(c) 1‬‬
‫‪.‬هستند و این مقدار در گروه کاهش می یابد‬
‫‪ Be 2+‬آنتالپی هیدراتاسیون‪ :‬آنتالپی هیدراتاسیون یون فلز قلیایی خاکی با افزایش اندازه یون فلز کاهش می یابد گ‪RR‬روه )‪(d‬‬
‫‪>Mg 2+ >Ca2 + >Sr2 + >Ba2 +‬‬
‫)‪(e‬‬ ‫حالت اکسیداسیون‪ :‬همه اعضای خانواده ح‪R‬الت اکسیداس‪R‬یون ‪ 2+‬را در کاتیون‌ه‪R‬ای ترکی‪R‬بی و دو ظرفی‪R‬تی خ‪R‬ود نش‪R‬ان‬
‫‪ (M2 + ).‬می‌دهند‬
‫)‪(f‬‬ ‫‪.‬الکترو منفی ‪ :‬مقادیر الکترومنفی فلزات قلیایی خاکی بسیار نزدیک به فلزات قلیایی است‪ ،‬هرچند کمی بیشتر‬
‫‪.‬ویژگی فلزی‪ :‬فلزات قلیایی خاکی پیوندهای فلزی قوی تری نسبت به فلزات قلیایی موجود در همان دوره دارند )‪(g‬‬
‫‪.‬نقطه ذوب و جوش‪ :‬نقطه ذوب و جوش این فلزات باالتر از فلزات قلیایی موجود در همان دوره است )‪(h‬‬
‫)‪(i‬‬ ‫‪،‬رنگ به شعله‪ :‬به استثنای بریلیم و منیزیم‪ ،‬بقیه عناصر به همان شعله رنگ می دهند‪ .‬مثال‬
‫‪ Mg Ca Sr Ba Ra‬بی‬
‫آجری قرمز زرشکی سبز چمنی زرشکی ‪- -‬‬
‫با )‪ Be & Mg‬یون های( ی) تشکیل کمپلکس‪ :‬به طور کلی اعضا تشکیل کمپلکس نمی دهند‪ .‬با این حال‪ ،‬یون های کوچکتر‬
‫گونه های الکترون دهنده کمپلکس تشکیل می دهند‬
‫ب‪RR‬ا ترکیب‪RR‬ات آلی خاص‪RR‬ی را ‪ MC‬تشکیل ترکیبات آلی‪-‬فلزی‪ :‬هم بریلیم و هم منیزیم تعدادی ترکیب آلی‪-‬فلزی حاوی پیون‪RR‬د )‪k‬‬
‫‪ .‬تشکیل می دهند‪ .‬به عنوان مثال‪ ،‬منیزیم با آلکیل هالید در حضور اتر خشک واکنش می دهد و معرف گریگنارد می دهد‬
‫‪123‬‬
‫ویژگی کاهنده‪ :‬فلزات قلیایی خاکی نسبت به فلزات قلیایی مربوطه که دارای آنتالپی یونیزاس‪R‬یون کم‪R‬تر و ان‪R‬دازه اتمی نس‪R‬بتًا )‪l‬‬
‫‪.‬بزرگتر هستند‪ ،‬عامل احیا کننده ضعیفی هستند‬
‫تشکیل می دهند‪ ،‬بقیه فلزات در حرارت دادن با اکسیژن ) ‪ (MO 2‬که پراکسید ‪ Ra‬و ‪ Ba‬واکنش با اکسیژن‪ :‬به استثنای )‪m‬‬
‫‪.‬تشکیل می دهند )‪ (MO‬اضافی‪ ،‬اکسیدهای معمولی‬
‫واکنش با هالوژن ها‪ :‬اعضای خانواده به طور مستقیم با هالوژن در دمای مناسب ترکیب می شوند و هالی‪R‬دهای مربوط‪R‬ه را )‪n‬‬
‫‪.‬تشکیل می دهند‬
‫واکنش با آب‪ :‬اعضای این گروه در مقایسه با فلزات قلیایی مربوطه نسبت به آب واکنش کمتری دارند‪ ،‬زیرا این فل‪RR‬زات در )‪o‬‬
‫‪.‬طبیعت الکترومثبت کمتری دارند‬
‫مستقیمًا با حرارت دادن با هیدروژن ترکیب می شوند و هیدریدهای فلزی را تشکیل ‪ Be‬واکنش با هیدروژن‪ :‬اعضا به جز )‪p‬‬
‫‪:‬سود سوزآور )‪: - (i‬می دهند‪ .‬موارد استفاده از برخی ترکیبات مهم‬
‫کاربرد‪ :‬در صنایع صابون‪ ،‬کاغذ‪ ،‬نساجی‪ ،‬نفت‪ )2 ،‬کربنات سدیم‬
‫‪:‬استفاده شده است‬
‫در صنعت شیشه و صابون )‪a‬‬
‫در کاغذ سازی و تولید پارچه )‪b‬‬
‫در مواد رنگ و رنگ )‪c‬‬
‫در پاالیش فلزات )‪d‬‬
‫‪.‬در تولید ترکیبات سدیم مانند بوراکس‪ ،‬سود سوزآور‪ ،‬فسفات سدیم و غیره )‪e‬‬
‫‪:‬آهک سریع )‪iii‬‬
‫‪:‬استفاده شده است‬
‫‪.‬در تهیه سیمان‪ ،‬شیشه و کاربید کلسیم ‪a.‬‬
‫در تصفیه شکر ‪b.‬‬
‫در نرم شدن آب سخت د‪ .‬به عنوان یک شار در استخراج فلز ‪c.‬‬
‫سنگ آهک‪ :‬استفاده شده است )‪iv‬‬
‫به عنوان مصالح ساختمانی )‪a‬‬
‫در ساخت آهک سریع )‪b‬‬
‫است ‪ CO 2‬زیرا منبع ‪ Na 2 CO 3‬برای تهیه ‪ Solvay‬در فرآیند )‪c‬‬
‫در متالورژی برای استخراج آهن )‪d‬‬
‫در خمیر دندان و برخی از لوازم آرایشی )‪e‬‬
‫)‪v‬‬ ‫سیمان‪ :‬یک مصالح ساختمانی مهم است‪ .‬در بتن و بتن مسلح‪ ،‬در گچ کاری و در ساخت پل ها‪ ،‬سدها و ساختمان ها‬
‫‪.‬استفاده می شود‬
‫گچ پاریس‪ :‬استفاده می شود )‪vi‬‬
‫در ساخت قالب برای سفال و سرامیک و غیره )‪a‬‬
‫در باندهای جراحی برای قرار دادن استخوان های شکسته بدن )‪b‬‬
‫‪.‬برای ساخت مجسمه‪ ،‬مدل‪ ،‬مواد تزئینی و گچ تخته سیاه )‪c‬‬
‫اهمیت بیولوژیکی کلسیم و منیزیم ‪‬‬
‫)‪i‬‬ ‫‪.‬یون‌های منیزیم در سلول‌های حیوانی و یون‌های کلسیم در مایعات بدن‪ ،‬خارج از سلول متمرکز می‌شوند‬
‫)‪ii‬‬ ‫‪.‬در انتقال فسفات استفاده می کنند به یون منیزیم به عنوان کوفاکتور نیاز دارند ‪ ATP‬تمام آنزیم هایی که از‬
‫‪.‬در گیاهان سبز منیزیم در کلروفیل وجود دارد )‪iii‬‬
‫‪.‬یون های کلسیم و منیزیم نیز برای انتقال تکانه ها در طول رشته های عصبی ضروری هستند )‪iv‬‬
‫)‪v‬‬ ‫‪.‬یون های کلسیم در لخته شدن خون مهم هستند و برای تحریک انقباض ماهیچه ها مورد نیاز هستند‬
‫‪:‬یون های کلسیم نیز ضربان قلب را تنظیم می کنند‪ .‬سواالت یک نمره )‪vi‬‬
‫چرا هالیدهای بریلیم پلیمری هستند؟ ‪1.‬‬
‫‪124‬‬
‫‪.‬دارای کمبود الکترون هستند زیرا اکتت آنها ناقص است ‪ Be‬پاسخ‪ :‬هالیدهای‬
‫‪.‬بنابراین‪ ،‬برای تکمیل اکتت خود‪ ،‬هالیدها پلیمریزه می شوند‬
‫‪.‬را تشکیل می دهند نام ببرید ‪ s-block‬گروه هایی را که عناصر ‪2.‬‬
‫پاسخ‪ - :‬گروه ‪ 1‬و ‪2‬‬
‫‪.‬کربنات های فلزات قلیایی خاکی را به ترتیب کاهش پایداری حرارتی مرتب کنید ‪3.‬‬
‫‪: - BaCO 3 > SrCO 3 > CaCO 3 > MgCO 3 > BeCO 3‬پاسخ‬
‫‪ ns 1-2‬را بنویسید‪ .‬جواب‪[ - :‬گاز نجیب] ‪ s-block‬پیکربندی الکترونیکی کلی عناصر ‪4.‬‬
‫فرمول شیمیایی گچ پاریس چیست؟ ‪5.‬‬
‫‪: - CuSO 4 .1/2H 2 O‬پاسخ‬
‫‪.‬بدست آورد نام ببرید ‪ Solvay‬ترکیبی را که می توان با فرآیند ‪6-‬‬
‫پاسخ‪ - :‬کربنات سدیم‬
‫خصوصیات اصلی هیدروکسیدهای فلزات قلیایی چگونه در گروه متفاوت است؟ ‪7.‬‬
‫پاسخ‪ - :‬گروه را افزایش می دهد‬
‫‪: - MgSO 4‬در آب محلول تر است؟ پاسخ ‪ BaSO 4‬یا ‪ MgSO 4‬کدام یک از ‪8.‬‬
‫‪.‬عناصر رادیواکتیو گروه ‪ 1‬و ‪ 2‬را نام ببرید ‪9.‬‬
‫‪.‬پاسخ‪ - :‬فرانسیوم و رادیوم‬
‫کدام عناصر از خانواده فلزات قلیایی خاکی رنگ شعله مشخصی ندارند؟ ‪10.‬‬
‫پاسخ‪ - :‬باش و منیزیم‬
‫سواالت دو نمره ای‬

‫‪1.‬‬ ‫از جمله فلزات قلیایی که دارد‬

‫)‪(i‬‬ ‫باالترین نقطه ذوب‬
‫الکتروپوزیتی ترین شخصیت )‪(ii‬‬
‫کمترین اندازه یون )‪(iii‬‬
‫‪: - (i) Li (ii) Cs (iii) Li‬قوی ترین شخصیت کاهش دهنده پاس‪R‬خ )‪(iv‬‬
‫‪(IV) Li‬‬
‫‪2.‬‬ ‫‪:‬واکنش های زیر را کامل کنید‬

‫)‪(i‬‬ ‫‪Mg(NO 3 ) 2‬‬

‫)‪(ii‬‬ ‫‪LiOH‬‬

‫)‪(iii‬‬ ‫‪Na2O‬‬ ‫‪+ H2O‬‬

‫)‪(iv‬‬ ‫‪Na +‬‬ ‫‪O2‬‬

‫‪: -‬پاسخ‬
‫)‪(i‬‬ ‫‪2Mg(NO 3 ) 2 2MgO + 4NO 2 + O 2‬‬
‫)‪(ii‬‬ ‫‪2LiOHLi‬‬ ‫‪2O + H2O‬‬

‫)‪(iii‬‬ ‫‪Na 2 O + H 2 O Na 2 CO 3‬‬

‫)‪(iv‬‬ ‫‪2Na + O 2 Na 2 O 2‬‬
‫‪3.‬‬ ‫‪.‬عوامل اصلی مسئول رفتار غیرعادی یا لیتیوم را نام ببرید‬

‫‪125‬‬
‫‪:‬پاسخ‪ :‬رفتار غیرعادی لیتیوم به دلیل آن است‬
‫‪،‬اندازه کوچک اتم و یون )‪(i‬‬
‫آنتالپی یونیزاسیون باال و )‪(ii‬‬
‫‪.‬در پوسته ظرفیت آن ‪ d‬عدم وجود اوربیتال های )‪(iii‬‬
‫‪4.‬‬ ‫‪:‬ارزش بیشتری برای خواص زیر دارد ‪ Na‬و ‪ Li‬کدامیک از‬
‫آنتالپی هیدراتاسیون )‪(i‬‬
‫پایداری هیدرید )‪(ii‬‬
‫پایداری کربنات )‪(iii‬‬
‫ویژگی اصلی هیدروکسید )‪(iv‬‬
‫‪: - (i) Li (ii) Li (iii) Na (iv) Na‬جواب‬
‫‪5.‬‬ ‫چرا فلزات قلیایی در طبیعت یافت نمی شوند؟‬
‫پاسخ فلزات قلیایی به دلیل آنتالپی یونیزاسیون کم و خاصیت الکتروپوزیتیو قوی در ط‪R‬بیعت بس‪R‬یار واکنش پ‪R‬ذیر هس‪R‬تند‪ .‬آنه‪R‬ا در‬
‫حالت آزاد رخ نمی دهند و همیشه با عناصر دیگر ترکیب می شوند‪ .‬در نتیجه فلزات قلیایی ب‪RR‬ه ط‪RR‬ور کلی در ط‪RR‬بیعت ی‪RR‬افت نمی‬
‫‪.‬شوند‬
‫‪6.‬‬ ‫چرا نمک های لیتیوم معموًال هیدراته و نمک های سایر یون های قلیایی معموًال بی آب هستند؟‬
‫به دلیل اندازه بسیار کوچک‪ ،‬در تماس با رطوبت (آب) به راحتی هیدراته می شود‪ .‬بن‪RR‬ابراین‪ Li + ،‬پاسخ در نمک لیتیوم‪ ،‬یون‬
‫نمک های لیتیوم معموًال هیدراته می شوند‪ .‬اما سایر یون ه‪R‬ای فل‪R‬ز قلی‪R‬ایی از نظ‪R‬ر ان‪R‬دازه نس‪R‬بتًا ب‪R‬زرگ هس‪R‬تند‪ .‬بن‪R‬ابراین تمای‪R‬ل‬
‫‪.‬کمتری به هیدراته شدن دارند‪ .‬این نمک ها معموًال بی آب هستند‬
‫‪7.‬‬ ‫بریلیم و منیزیم به شعله رنگ نمی دهند در حالی که سایر فلزات قلیایی خاکی این کار را انجام می دهند چرا؟‬
‫پاسخ‪ :‬اتم های بریلیم و منیزیم در مقایسه با سایر فلزات قلیایی خاکی نسبتًا کوچکتر هستند و آنتالپی یونیزاسیون آنها بس‪RR‬یار زی‪RR‬اد‬
‫‪ .‬است‪ .‬بنابراین‪ ،‬انرژی شعله برای برانگیختن الکترون های آنها به سطوح انرژی باالتر کافی نیست‬
‫‪.‬بنابراین این عناصر در شعله بونسن هیچ رنگی نمی دهند‬
‫‪7.‬‬ ‫چرا فلزات قلیایی نرم هستند و نقطه ذوب پایینی دارند؟‬
‫پاسخ‪ :‬فلزات قلیایی در هر اتم فلز فقط یک الکترون ظرفیت دارند‪ .‬در نتیجه‪ ،‬انرژی اتصال یون های فلز قلیایی در ش‪RR‬بکه ه‪RR‬ای‬
‫‪.‬فلزی بسته بندی شده ضعیف است‬
‫‪.‬بنابراین‪ ،‬اینها نرم هستند و نقطه ذوب پایینی دارند‬
‫‪8.‬‬ ‫کدام یک از موارد زیر و چرا می توان برای ذخیره یک فلز قلیایی استفاده کرد؟‬
‫و بنزن ‪H 2 O، C 2 H 5 OH‬‬
‫پاسخ‪ - :‬بنزن را می توان برای ذخیره یک فلز قلیایی استفاده کرد زیرا مواد دیگر با فلز قلیایی به صورت زی‪RR‬ر واکنش می‬
‫‪:‬دهند‬
‫‪Na + H 2 O NaOH + 1/2H 2 Na + C 2 H 5 OH C 2 H 5 ONa‬‬
‫‪+ 1/2H 2‬‬
‫‪9.‬‬ ‫چرا فلزات قلیایی در طبیعت آزاد نیستند؟‬
‫پاسخ‪ :‬فلزات قلیایی بسیار واکنش پذیر هستند و بنابراین در طبیعت به صورت آزاد یافت نمی شوند و به صورت ترکیبی به‬
‫‪ .‬صورت هالیدها‪ ،‬اکسیدها‪ ،‬سیلیکات ها‪ ،‬نیترات ها و غیره وجود دارند‬

‫سواالت سه نمره ای‬

‫هنگامی که یک فلز قلیایی در آمونیاک مایع حل می شود‪ ،‬محلول می تواند رنگ های متفاوتی به دست آورد‪ .‬دالیل این ‪1.‬‬
‫نوع تغییر رنگ را توضیح دهید‪ .‬پاسخ انحالل فلز در آمونیاک مایع با تشکیل الکترون های آمونیه همراه است که باعث‬
‫ایجاد رنگ تیره می شود‪ .‬این به این دلیل است که الکترون های آمونیه انرژی مربوط به ناحیه قرمز نور مرئی را جذب‬
‫افزایش یابد‪ ،‬رنگ به مس‪-‬برنز تغییر می کند و محلول به دلیل تشکیل ‪M‬می کنند‪ .‬با این حال‪ ،‬اگر غلظت باالتر از ‪3‬‬
‫‪.‬خوشه های یون فلزی درخشش فلزی پیدا می کند‬
‫‪126‬‬
‫→ ‪M+(x+y)NH 3‬‬ ‫]) ‪[M(NH 3 ) 3 ] + [ e(NH 3‬‬
‫لیتیوم در رفتار شیمیایی خود شباهت هایی به منیزیم دارد؟ ‪2.‬‬
‫‪:‬پاسخ لی عمدتًا به دلیل شباهت در اندازه اتم ها و یون های آن به منیزیم شباهت دارد‪ .‬نقاط اصلی شباهت عبارتند از‬
‫‪.‬هر دو بسیار سخت هستند‬
‫‪.‬بازهای ضعیفی هستند ‪ Mg(OH) 2‬و ‪ LiOH‬هر دو ‪1‬‬
‫‪.‬کربنات های هر دو در هنگام حرارت دادن تجزیه می شوند و اکسید و کربن دی اکسید تولید می کنند ‪2‬‬
‫‪.‬هر دو با نیتروژن واکنش می دهند و نیتریدهای یونی می دهند ‪3‬‬

‫‪ Solvay.‬رخ می دهد بحث کنید‪ .‬پاسخ در فرآیند آمونیاک ‪ Solvay‬در مورد واکنش های مختلفی که در فرآیند ‪3.‬‬
‫‪.‬رس‪R‬وب می کن‪RR‬د ‪ ، NaHCO 3‬عب‪RR‬ور می کن‪RR‬د ‪ NH 3‬هنگ‪R‬امی ک‪RR‬ه دی اکس‪R‬ید ک‪RR‬ربن از محل‪R‬ول غلی‪RR‬ظ آب نم‪RR‬ک اش‪R‬باع ش‪R‬ده ب‪RR‬ا‬
‫‪ .‬می دهد ‪ Na 2 CO 3‬در گرمایش بعدی ‪NaHCO 3‬‬
‫‪NaCl + NH 3 + CO 2 + H 2 O → NaHCO 3 + NH 4 Cl‬‬
‫‪2 NaHCO 3‬‬ ‫‪→ Na 2 CO 3 + CO 2 + H 2 O‬‬
‫در آب حل می شود تا آهک ‪، CaO‬مورد نیاز برای واکنش با حرارت دادن کربنات کلسیم تهیه می شود و آهک سریع ‪CO 2‬‬
‫‪.‬تشکیل شود ‪، Ca(OH) 2‬خاموش‬
‫‪CaCO 3 → CaO + CO 2‬‬
‫‪CaO + H 2 O → Ca(OH) 2‬‬
‫تهیه می شود ‪ Ca(OH) 2‬و ‪ NH 4 Cl‬مورد نیاز برای این منظور با حرارت دادن ‪NH 3‬‬
‫‪2 NH 4 Cl + Ca(OH) 2‬‬ ‫‪→ 2 NH 3 + CaCl 2 + H 2 O‬‬
‫کلر با آهک خاموش )‪ (iii‬آهک زنده با سیلیس گرم می شود )‪ (ii‬منیزیم در هوا می سوزد )‪ (i‬چه اتفاقی می افتد که ‪4.‬‬
‫نیترات کلسیم گرم می شود؟ )‪ (IV‬واکنش می دهد‬
‫مخلوطی از اکسید منیزیم و نیترید منیزیم تشکیل می شود )‪ (i‬پاسخ‬
‫‪ + O 2 + N 2 → 2 MgO + Mg 3 N 2‬میلی گرم ‪5‬‬
‫در هوا‬
‫)‪(ii‬‬ ‫‪.‬سیلیکات کلسیم تشکیل می شود‬
‫‪CaO + SiO 2 → CaSiO 3‬‬
‫→ ‪ Ca(OH) 2 + Cl 2‬اکسی کلرید کلسیم (پودر سفید کننده) تشکیل می شود )‪(iii‬‬
‫‪.‬دی اکسید نیتروژن تکامل یافته است )‪CaOCl 2 + H 2 O (IV‬‬
‫‪Ca(NO 3 ) 2‬‬ ‫‪CaO + 2 NO 2 + O 2‬‬
‫‪.‬گچ پاریس را شرح دهید )‪ (iii‬سیمان )‪ (ii‬سنگ آهک )‪ (i‬اهمیت موارد زیر ‪5.‬‬
‫پاسخ ط) سنگ آهک‪ :‬استفاده شده است‬
‫به عنوان مصالح ساختمانی )‪f‬‬
‫در ساخت آهک سریع )‪g‬‬
‫است ‪ CO 2‬زیرا منبع ‪ Na 2 CO 3‬برای تهیه ‪ Solvay‬در فرآیند )‪h‬‬
‫)‪i‬‬ ‫در متالورژی برای استخراج آهن‬
‫)‪j‬‬ ‫در خمیر دندان و برخی از لوازم آرایشی و بهداشتی ب) سیمان‪ :‬یک م‪RR‬اده س‪RR‬اختمانی مهم اس‪RR‬ت‪ .‬در بتن و بتن مس‪RR‬لح‪،‬‬
‫‪.‬در گچ کاری و در ساخت پل ها‪ ،‬سدها و ساختمان ها استفاده می شود‬
‫گچ پاریس‪ :‬استفاده می شود )‪iii‬‬
‫در ساخت قالب برای سفال و سرامیک و غیره )‪d‬‬
‫در باندهای جراحی برای قرار دادن استخوان های شکسته بدن )‪e‬‬
‫‪.‬برای ساخت مجسمه‪ ،‬مدل‪ ،‬مواد تزئینی و گچ تخته سیاه )‪f‬‬
‫‪127‬‬
‫‪:‬چه اتفاقی می افتد زمانی که ‪6.‬‬
‫فلز سدیم در آب می ریزد؟ )‪a‬‬
‫فلز سدیم در هوای آزاد گرم می شود؟ )‪b‬‬
‫سدیم پراکسید در آب حل می شود؟ )‪c‬‬
‫پاسخ آ) فلز سدیم آتش می گیرد و گاز هیدروژن تکامل می یابد‬
‫گرما ‪2Na + 2H 2 O 2NaOH + H 2 +‬‬
‫پراکسید سدیم تشکیل می شود )‪b‬‬
‫‪2Na + O 2‬‬ ‫‪Na 2 O 2‬‬
‫پراکسید سدیم با آب در دمای معمولی واکنش داده و گاز اکسیژن آزاد می کند )‪c) (i‬‬
‫‪Na 2 O 2 + 2H 2 O‬‬ ‫‪4 NaOH + O 2‬‬
‫تشکیل می شود ‪ H 2 O 2‬با آب سرد یخ )‪ii‬‬
‫‪Na 2 O 2 + 2H 2 O‬‬ ‫‪2 NaOH + H 2 O 2‬‬
‫‪7.‬‬ ‫دلیل آن را بیان کنید‬
‫قلیایی است؟ ‪ Na 2 CO 3‬محلول )‪a‬‬
‫فلزات قلیایی با الکترولیز کلریدهای ذوب شده آنها تهیه می شوند؟ )‪b‬‬
‫سدیم مفیدتر از پتاسیم است؟ )‪c‬‬
‫و اسید ضعیف است )‪ (NaOH‬پاسخ الف) کربنات سدیم نمکی از باز قوی‬
‫پس از هیدرولیز محلول قلیایی تشکیل می دهد ) ‪(H 2 CO 3‬‬
‫‪Na 2 CO 3 + 2H 2 O‬‬ ‫‪→ 2NaOH + H 2 CO 3‬‬
‫از آنجایی که پتانسیل تخلیه فلزات قلیایی بسیار بیشتر از هیدروژن است‪ ،‬بنابراین‪ ،‬هنگامی که محلول آبی ه‪RR‬ر کلری‪RR‬د فل‪RR‬ز )ب(‬
‫ب‪RR‬ه ج‪R‬ای فل‪R‬ز قلی‪RR‬ایی در کات‪RR‬د تولی‪RR‬د می ش‪R‬ود‪ .‬بن‪RR‬ابراین‪ ،‬ب‪RR‬رای تهی‪RR‬ه فل‪R‬زات قلی‪RR‬ایی‪، H2 ،‬قلیایی تحت الکترولیز قرار می گ‪RR‬یرد‬
‫الکترولیز کلریدهای ذوب شده آنها انجام می شود‪ .‬ج) سدیم نسبتًا فراوانتر از پتاسیم است‪ .‬در عین حال واکنش کمتری ن‪RR‬یز دارد‬
‫‪.‬و واکنش های آن با سایر مواد را بهتر می توان کنترل کرد‬
‫چرا در سلول های فوتوالکتریک از پتاسیم و سزیم به جای لیتیوم استفاده می شود؟ ‪8.‬‬
‫پاسخ آنتالپی یونیزاسیون لیتیوم بسیار باال است‪ .‬فوتون های نور در موقعیتی نیستند که الکترون ها را از سطح فلز لیتیوم خ‪RR‬ارج‬
‫کنند‪ .‬بنابراین اثر فوتوالکتریک مورد توجه قرار نمی گیرد‪ .‬با این حال‪ ،‬پتاسیم و سزیم هر دو دارای آنت‪RR‬الپی یونیزاس‪RR‬یون نس‪RR‬بتًا‬
‫پایینی هستند‪ .‬این بدان معناست که وق‪R‬تی فوتون‌ه‪R‬ایی ب‪R‬ا ح‪R‬داقل فرک‪R‬انس معین (فرک‪R‬انس آس‪R‬تانه) ب‪R‬ه س‪R‬طح آنه‪R‬ا برخ‪R‬ورد کنن‪R‬د‪،‬‬
‫‪.‬الکترون‌ها می‌توانند به راحتی از سطح این فلزات پرتاب شوند‬
‫در دمای باالتر؟ ‪ Na 2 CO 3‬در دمای پایین تر تجزیه می شود در حالی که ‪ Li 2 CO 3‬چرا ‪9.‬‬
‫از نظر اندازه بسیار کوچک است‪ .‬بیشتر توسط آنیون های کوچکتر مانند یون اکسید تثبیت می شود ت‪R‬ا آنی‪R‬ون ‪ Li + ion‬پاسخ‬
‫از نظر ‪ Na +‬تجزی‪RR‬ه می ش‪RR‬ود‪ .‬از طرف دیگر‪ ،‬یون ‪ Li 2 O‬با حرارت مالیم به ‪ Li 2 CO 3‬های بزرگ مانند کربنات‪ .‬بنابراین‬
‫به راحتی تحت تجزی‪RR‬ه ‪، Na 2 CO 3‬اندازه بزرگتر است‪ .‬بیشتر توسط یون کربنات تثبیت می شود تا یون اکسید‪ .‬از این رو‬
‫‪.‬حرارتی قرار نمی گیرد‬
‫توضیح دهید چرا فلزات قلیایی و قلیایی خاکی را نمی توان با روش های احیای شیمیایی بدست آورد؟ ‪10.‬‬
‫پاسخ فلزات متعلق به هر دو این خانواده عوامل احیا کننده بسیار قوی هستند‪ .‬بنابراین نمی توان اکس‪RR‬یدهای آنه‪RR‬ا را ب‪RR‬ا واکنش ب‪RR‬ا‬
‫عوامل احیاء کننده معمولی مانند کربن (کک)‪ ،‬روی و غیره کاهش داد‪ .‬اینها معموًال با انجام الکترولیز نمک های این فلزات در‬
‫‪.‬حالت مذاب جدا می شوند‬

‫‪:‬سواالت پنج نمره‬

‫حاللیت و پایداری حرارتی ترکیبات زیر فلزات قلیایی را با ترکیبات فلزات قلیایی خاکی مقایس‪R‬ه کنی‪R‬د‪( .‬ال‪R‬ف) نیتراته‪R‬ا (ب) ‪1.‬‬
‫‪.‬کربناتها (ج) سولفاتها‬

‫‪128‬‬
‫‪:‬پاسخ انحالل پذیری‬
‫در مورد فلزات قلیایی‪ :‬نیترات ها‪ ،‬کربنات ها و سولفات های فلزات قلیایی در آب محلول هستند‪ .‬در فلزات قلیایی انرژی ش‪RR‬بکه‬
‫‪.‬با سرعت بیشتری نسبت به انرژی های هیدراتاسیون کاهش می یابد‪ ،‬بنابراین حاللیت آنها در گروه افزایش می یابد‬
‫در مورد فلزات قلیایی خاکی‪ :‬نیترات تمام فلزات قلیایی خاکی محلول در آب هستند اما حاللیت آنها در گروه کاهش می یابد زیرا‬
‫‪.‬انرژی هیدراتاسیون آنها سریعتر از انرژی شبکه آنها کاهش می یابد‬
‫بسیار بزرگتر از کاتیون ها است‪ ،‬بنابراین انرژی شبکه در یک گروه خاص ‪ SO 4 2-‬و ‪ CO 3 2-‬از آنجایی که اندازه آنیون های‬
‫تقریبًا ثابت می ماند‪ .‬از آنجایی که با حرکت به سمت پایین‪ ،‬انرژی هیدراتاسیون کاهش می یابد‪ ،‬بنابراین حاللیت کربن‪RR‬ات ه‪RR‬ا و‬
‫ب‪RR‬ر ‪ Mg2 +‬و ‪ Be2 +‬سولفات های فلزات قلیایی خاکی در گروه کاهش می یابد‪ .‬با این حال‪ ،‬انرژی هیدراتاس‪RR‬یون یون‌ه‪RR‬ای‬
‫به آسانی در آب محلول هستند در حالی ک‪RR‬ه حاللیت س‪RR‬ایر ‪ MgSO4‬و ‪ BeSO4‬ضریب انرژی شبکه غلبه می‌کند و بنابراین‬
‫‪ .‬کاهش می‌یابد ‪ BaSO4‬به ‪ CaSO4‬سولفات‌ها در گروه از‬
‫‪:‬پایداری حرارتی‬
‫‪.‬نیترات ها‪ :‬نیترات های فلزات قلیایی و قلیایی خاکی در اثر حرارت تجزیه می شوند )‪a‬‬
‫‪ .‬را تشکیل می دهند ‪ O 2‬و ‪، NO 2‬تمام نیترات های فلزات قلیایی خاکی تجزیه شده و اکسید فلزی‬
‫‪2M(NO 3 ) 2‬‬ ‫‪2MO + 4NO‬‬
‫‪ Ba‬یا ‪2 + O 2 M = Be، Mg، Ca، Sr‬‬
‫‪ .‬را تشکیل می دهند ‪ O 2‬تجزیه می شوند و نیتریت های فلزی و ‪ Cs‬و ‪ Na، K. Rb‬نیترات های‬
‫‪2MNO 3‬‬ ‫‪2MNO 2 + O 2‬‬
‫‪ O‬و ‪، NO 2‬تجزیه می شود و اکسید فلزی ‪ Mg(NO 3 ) 2‬نیترات لیتیوم مانند ‪ Mg،‬و ‪ Li‬با این حال‪ ،‬به دلیل رابطه مورب بین‬
‫‪ .‬را تشکیل می دهد ‪2‬‬
‫‪4LiNO 3‬‬ ‫‪2LiO 2 + 4NO 2 + O 2‬‬

‫کربنات ها‪ :‬کربنات های فلزات قلیایی خاکی در اثر حرارت تجزیه می ش‪RR‬وند و اکس‪RR‬ید فل‪RR‬ز و دی اکس‪RR‬ید ک‪RR‬ربن تش‪RR‬کیل می )‪b‬‬
‫‪.‬دهند‬
‫‪2MCO 3‬‬ ‫‪2MO + CO 2 M = Be، Mg، Ca، Ba‬‬
‫عالوه بر این‪ ،‬با افزایش ویژگی الکترومثبت فلز در گروه‪ ،‬پایداری این کربنات‌های فلزی اف‪R‬زایش می‌یاب‪R‬د ی‪R‬ا دم‪R‬ای تجزی‪R‬ه آنه‪R‬ا‬
‫‪.‬افزایش می‌یابد‬
‫‪ .‬را تشکیل می دهند ‪ SO3‬سولفات ها‪ :‬سولفات های فلزات قلیایی خاکی در اثر حرارت تجزیه می شوند و اکسید فلز و )‪c‬‬
‫‪MSO 4‬‬ ‫‪2MO + SO 3 M = Be، Mg، Ca، Ba‬‬
‫‪.‬دمای تجزیه این سولفات ها با افزایش ویژگی الکترومثبت فلز یا بازی هیدروکسید فلز در گروه افزایش می یابد‬
‫‪ SO‬تجزیه می شود و اکسید فلز مربوطه و ‪ MgSO 4‬مانند ‪، Li 2 SO 4‬در بین فلزات قلیایی به دلیل رابطه مورب‬ ‫را ‪3‬‬

‫‪.‬تشکیل می دهد‬

‫‪Li 2 SO 4‬‬ ‫‪Li 2 O + SO 3‬‬

‫‪MgSO 4‬‬ ‫‪2MgO + SO 3‬‬

‫‪.‬سایر فلزات قلیایی در برابر حرارت پایدار هستند و به راحتی تجزیه نمی شوند‬
‫حاللیت )‪ (iii‬آنت‪RR‬الپی یونیزاس‪RR‬یون (‪ )2‬ب‪RR‬ازی ب‪RR‬ودن اکس‪RR‬یدها و )‪ (i‬فلزات قلی‪RR‬ایی و فل‪RR‬زات قلی‪RR‬ایی خ‪RR‬اکی را ب‪RR‬ا توج‪RR‬ه ب‪RR‬ه ‪2.‬‬
‫‪.‬هیدروکسیدها مقایسه کنید‬
‫پاسخ‬
‫فلزات قلیایی خاکی باالتر از فلزات قلیایی گروه ‪ 1‬است‪ .‬این به این دلیل است که اتم ه‪RR‬ای ‪ (IE): IE‬آنتالپی یونیزاسیون )‪(i‬‬
‫‪.‬فلزات قلیایی خاکی در مقایسه با فلزات قلیایی اندازه کوچکتری دارند (به دلیل بار هسته ای باالتر)‬

‫‪129‬‬
‫)‪(ii‬‬ ‫اساس اکسیدها‪ :‬اکسیدهای فلزات قلیایی و قلیایی خاکی در آب حل می شوند و هیدروکسیدهای مربوطه خود را تش‪RR‬کیل‬
‫می دهند‪ .‬این هیدروکسیدها بازهای قوی هستند‪ .‬هیدروکس‪RR‬یدهای فل‪RR‬زات قلی‪RR‬ایی خ‪RR‬اکی نس‪RR‬بت ب‪RR‬ه فل‪RR‬زات قلی‪RR‬ایی دوره ه‪RR‬ای‬
‫بار مثبت روی یونها )‪ (iii‬آنتالپی یونیزه باالی آنها (ب) اندازه یونی کوچک و )‪ (i‬مربوطه کمتر بازی هستند‪ .‬این به دلیل‬
‫‪.‬است‬
‫‪.‬در این هیدروکسیدها نسبتًا قوی تر از فلزات قلیایی مربوطه است و بنابراین نمی شکند ‪ MO‬در نتیجه پیوند‬
‫حاللیت هیدروکسیدها‪ :‬به دلیل اندازه کوچکتر و بار یونی باالتر‪ ،‬آنت‪RR‬الپی ش‪RR‬بکه فل‪RR‬زات قلی‪RR‬ایی خ‪RR‬اکی بس‪RR‬یار بیش‪RR‬تر از )‪(iii‬‬
‫فلزات قلیایی است و بنابراین حاللیت هیدروکسیدهای فلزات قلیایی بسیار بیشتر از فلزات قلیایی خ‪RR‬اکی اس‪RR‬ت‪ .‬ب‪RR‬ا این ح‪RR‬ال‪،‬‬
‫حاللیت هیدروکسیدهای ه‪R‬ر دو فل‪R‬ز قلی‪R‬ایی و قلی‪R‬ایی خ‪R‬اکی ب‪R‬ه دلی‪R‬ل ک‪R‬اهش زی‪R‬اد آنت‪R‬الپی ش‪R‬بکه آنه‪R‬ا در مقایس‪R‬ه ب‪R‬ا آنت‪R‬الپی‬
‫‪.‬هیدراتاسیون‪ ،‬در گروه افزایش می یابد‬
‫‪.‬اهمیت سدیم‪ ،‬پتاسیم‪ ،‬منیزیم و کلسیم در مایعات بیولوژیکی را توضیح دهید ‪3.‬‬
‫‪:‬پاسخ اهمیت سدیم و پتاسیم‬
‫)‪(i‬‬ ‫‪.‬یون های سدیم در انتقال سیگنال های عصبی شرکت می کنند‬
‫یون های سدیم همچنین جریان آب را در غشاهای سلولی و در انتقال قن‪RR‬دها و اس‪RR‬یدهای آمین‪RR‬ه ب‪RR‬ه داخ‪RR‬ل س‪RR‬لول ه‪RR‬ا )‪(ii‬‬
‫‪.‬تنظیم می کنند‬
‫یون‌های پتاسیم فراوان‌ترین کاتیون‌ها در مایعات سلولی هستند‪ ،‬جایی که آنزیم‌ه‪RR‬ای زی‪RR‬ادی را فع‪RR‬ال می‌کنن‪RR‬د و در )‪(iii‬‬
‫‪.‬شرکت می‌کنند ‪ ATP‬اکسیداسیون گلوکز برای تولید‬
‫‪.‬یون های پتاسیم در ترکیب با یون های سدیم مسئول انتقال سیگنال های عصبی هستند )‪(iv‬‬
‫‪.‬ویژگی های عملکردی سلول های عصبی به گرادیان یون پتاسیم سدیم که در سلول ایجاد می شود بستگی دارد )‪(v‬‬
‫‪:‬اهمیت منیزیم و کلسیم‬
‫‪.‬یون‌های منیزیم در سلول‌های حیوانی و یون‌های کلسیم در مایعات بدن‪ ،‬خارج از سلول متمرکز می‌شوند ‪1.‬‬
‫‪.‬در انتقال فسفات استفاده می کنند به یون منیزیم به عنوان کوفاکتور نیاز دارند ‪ ATP‬تمام آنزیم هایی که از ‪2.‬‬
‫‪.‬در گیاهان سبز منیزیم در کلروفیل وجود دارد ‪3.‬‬
‫‪.‬یون های کلسیم و منیزیم نیز برای انتقال تکانه ها در طول رشته های عصبی ضروری هستند ‪4.‬‬
‫‪.‬یون های کلسیم در لخته شدن خون مهم هستند و برای تحریک انقباض ماهیچه ها مورد نیاز هستند ‪5.‬‬
‫‪.‬یون های کلسیم نیز ضربان قلب را تنظیم می کنند ‪6.‬‬

‫سواالت داغ‬
‫تهیه کرد‪ .‬چرا؟ ‪ Solvay‬کربنات پتاسیم را نمی توان با فرآیند ‪1.‬‬
‫هنگ‪R‬امی ک‪R‬ه( که به عنوان یک ماده واسطه تشکیل می شود ) ‪ (KHCO 3‬پاسخ دلیل این امر این است که بی کربنات پتاسیم‬
‫‪.‬در آب بسیار محلول است و نمی توان آن را با فیلتراسیون جدا کرد )از محلول آمونیه کلرید پتاسیم عبور می کند ‪ CO 2‬گاز‬

‫هیدروکسیدها و کربنات های سدیم و پتاسیم به راحتی در آب محلول هس‪RR‬تند در ح‪RR‬الی ک‪RR‬ه نم‪RR‬ک ه‪RR‬ای مرب‪RR‬وط ب‪RR‬ه من‪RR‬یزیم و ‪2.‬‬
‫‪.‬کلسیم به قدری در آب محلول هستند‪ .‬توضیح‬
‫پاسخ همه ترکیبات جامدات کریستالی هستند و حاللیت آنها در آب توسط آنتالپی شبکه و آنتالپی هیدراتاسیون هدایت می شود‪ .‬در‬
‫مورد ترکیبات سدیم و پتاسیم‪ ،‬بزرگی آنتالپی شبکه در مقایسه ب‪RR‬ا آنت‪RR‬الپی هیدراتاس‪R‬یون بس‪R‬یار کم اس‪R‬ت زی‪RR‬را ان‪RR‬دازه ک‪RR‬اتیونی آن‬
‫بزرگ است‪ .‬بنابراین ترکیبات سدیم و پتاسیم که ذکر شد به راحتی در آب حل می شوند‪ .‬با این حال‪ ،‬در صورت وجود ترکیبات‬
‫منیزیم و کلسیم متناظر‪ ،‬کاتیون ها دارای اندازه های کوچکتر و بار مثبت بیشتری هستند‪ .‬این بدان معنی است ک‪RR‬ه آنت‪RR‬الپی ش‪RR‬بکه‬
‫آنها در مقایسه با ترکیبات سدیم و پتاسیم بیشتر است‪ .‬بنابراین‪ ،‬هیدروکسیدها و کربن‪RR‬ات ه‪RR‬ای این فل‪RR‬زات ب‪RR‬ه م‪RR‬یزان کمی در آب‬
‫‪.‬حل می شوند‬

‫نه تنها در آب بلکه در استون نیز محلول است؟ ‪ LiCl‬تقریبًا در آب نامحلول است در حالی که ‪ LiF‬چرا ‪3.‬‬
‫از سوی دیگر‪). ،‬اندازه بسیار کوچکی دارد ‪ F -‬یون( در آب به دلیل آنتالپی شبکه بسیار باالی آن است ‪ LiF‬پاسخ حاللیت کم‬
‫آنتالپی شبکه نسبتًا بسیار کوچک است‪ .‬این بدان معنی اس‪R‬ت ک‪RR‬ه ب‪RR‬زرگی آنت‪RR‬الپی هیدراتاس‪R‬یون بس‪R‬یار )‪ (LiCl‬در لیتیوم کلرید‬

‫‪130‬‬
‫زیاد است‪ .‬بنابراین کلرید لیتیوم در آب حل می شود‪ .‬همچنین به دلیل جاذب‪RR‬ه دوقط‪RR‬بی در اس‪RR‬تون محل‪RR‬ول اس‪RR‬ت‪( .‬اس‪RR‬تون م‪RR‬اهیت‬
‫قطبی دارد)‬

‫‪131‬‬