სტუდენტი: საბა განგავა

მერი უოლსტონკრაფტი

მერი უოლსტონკრაფტი გახლავთ ერთ-ერთი პირველი და ამასთან ერთად გებდული

ადამიანი, რომელმაც შესძლოდა დაიწყო საუბარი ქალთა უფლებების შესახებ, მათ
რეოლზე მთელს კუტლრიაში, ამ ყველაფერს კი ეწინაღმდეგებოდა იგი მთელ
არსებულ დოგმასა და მისი შეცვლის გზებიც კი დაისახა. ჯერ კიდევ დიდი დროიდან
ქალის რილი კულტურაში მთლიანად შემოიფარგლებლოდა მხოლოდ და მხოლოდ
ორი საქმიანობით. ეს არის რომ ყოფილიყო კარგი დედა და ცოლი. ამ
ყველაფრისათვის კი ზედმეტად მიაჩნდათ ის რომ ქლაისათვის განათლების მიცემა და
ასევე ფიზიკური განვითარება. შესაბამისად ჯერ კიდევ საზოგადოებას მიაჩნდა რომ
ქალი იყო მხოლოდ იმისთვის დაბადებული რომ მამაკაცისათვის მიენიჭებინა მას
სიამოვნება. ეს ყველაფერი კი რა თქმა უნდა თაობიდან თაობას გადაეცემოდა ზუსტად
ის დოგმა და საბოლოოდ ქალებმაც კი დაიჯერეს რომ ისინი არიან დაბადელნი მხოლო
მამაკაცების მოვლისათვის, რომ სიამოვნება მიანიჭონ მას ეს ყველაფერი კი რა
თქმაუნდა ძალიან დიდი დოგმაა.

ამ ყველაფერთან ერთად მთელი ყურადღება არის გადატანილი არა სწავლაზე და

განვითარებაზე არამედ გოგონების სილამაზეზე. იმისათვის რომ მთავარი ქალური
მოხდენილობა ყოფილიყო გოგონებისათვის ეს ესიამოვნებოდათ მხოლოდ და
მხოლოდ მამაკაცებს და მარტივად მოხილავდნენ მას. ქალის როლის ასეთი დაკნინება
კი გამოწვეულია მამაკაცების ამპარტავნობით, რადგან ისინი არიან ძლიერები და მათ
აქვთ უფლება ქალთან შედარებით, ამ ყველაფერთან ერთად ქალი არის იძულებული
რომ შესძლოს და აკეთოს ის რაც მამაკაცს ესიამოვნება. მეორე მხრივ ეს ყველაფერი
წარმოადგენს რომ ქალების შეზღუდულმა მისწრაფებებმა იმისათვის რომ მათ
დაებრუნებინათ საკუთარი უფლებები რომლის მიხედვითაც ეს ყველაფერი უფალმა
მიანიჭათ. ამ ყველაფრიდან კი სხვას რა უნდა ველოდოთ მხოლოდ იმას რომ
გათვალისწინებით, გოგონებს გარეთ თამაშის უფლებასაც კი არ აძლევდნენ,
განათლების მიღებაზე კი საუბარი სულაც ზედმეტიც კი იყო.

უკრძალავენ იმ ყველაფერს, რასაც მათი გონებრივი თუ ფიზიკური განვითარება

მოჰყვებოდა, ამგვარად ,,სუსტი სქესის“ წარმომადგენლები იმეორებენ იმ ყველაფერს,
რასაც უშუალოდ ხედავენ, ანუ ცდილობენ რომ მიბაძონ დედას ან დეიდას, იმისათვის
რომ გამუდმებით ესწაფებოდნენ ფიზიკურ სილამაზეეს და იყვნენ ისინი
კაცებისათვის სასურველნი, რადგან მათ ასიამოვნონ. მერი უოლსტონკრაფტის აზრით
ასეთ მდგომარეობიდან გამოსავალი არის მხოლოდ და მხოლოდ ერთ რამეში ეს არის
რომ თუ კი გოგონებს უფრო მეტად ექნებოდათ რაციონალურად აღზრდიდნენ მათი
მშობლები, ასეთ დროს მშინ აღარ იქნებოდნენ ისინი ორიენტირებულნი მხოლოდ
გარეგნობასა და დავიწყებდნენ პრანჭვას, რომლის დროსაც ძალიან დიდ ნაწილს
დაუთმობდნენ. „ხოლო ქალების ძირითადი საზრუნავი ერთი რაღაცის გარშემო
ტრიალებს და ისინი გამუდმებით ფიქრობენ იმაზე, რაც მათში ყველაზე
უმნიშვნელოა.“ (შთა,უოლსტონკრაფტი.2017.248)

ავტორი გვეუბნება რომ მისთვის მთქავარი რამ არის გონება, რომელიც უშალოდ
აუფასურებს სხვა დანარჩენს ყველასათვის, ამიტომ თუ უნდა რომ ქალებმა დაივიწყონ
ყველაზე უმნიშვნელო და ასევე მისთვის ღირებული იყოს ის რაც მართლაც არის
უმნიშვნელო. აუცილებელია ამიტომ გენდერული თანასწორობა რათა დაცული იყოს
და სხვა ქალებსაც მიეცეთ განათლების მიღების საშუალება.
 პლატონი

პლატონი თავის ნაშრომში გვესაუბრება, რომ რეალობა არ წარმოადგენს მხოლოდ და

მხოლოდ ხილულ სამყაროს, რომელშიც საგნევს ვხედავთ, ვეხებით ან სულაც
ვყნოსავთ და ვაგემოვნებთ. იგი ფიქრობს, რომ რეალობას წარმოადგენს ისე როგორც
ხილული სამყარო ასევე უხილავი სამყარო. მას მიაჩნია, რომ ყველაზე რეალური და
ნამდვილი რამ არის იდეები. შესაბამისად ყველაფერს აქვს თავისი იდეა, ეს იქნება
რაიმე საგანი თუ უშუალოდ მოვლენა. მაგალითად: კალმის იდეა არის ის რაც მან უნდა
დაწეროს, ფურცლის კი არის ის რაც მასზე უნდა დავწეროთ, ამიტომ თუ კი გვინდა
რომ რაიმე საგნის ან სულაც მოვლენის დანიშნულება გავიგოთ ასეთ დროს გვინდა
რომ მივიდეთ მის იდეამდე. შესაბამისად სწორედ ეს იდეები არის ის რაც პლატონის
თქმით, სიკეთის იდეებია. ანუ სიკეთის ხსენებისას გვგონია რომ ზუსტად ვიცით მისი
მნიშვნელობა მაგრამ ეს ასე ნამვილად არ არის. ყველა საგნის და მოვლენას გააჩნია
თავისი დანიშნულება და იდეა, ასეთ დროს ისინი გვეხმარება რომ გავიგოთ თუ რა
არის მათი ფუნქცია, იმაში თუ რაშია სასარგებლო. სწორედ ამიტომ პლატონი მათ
სიკეთის იდეას მიიჩნევს, იმაში რომ სიკეთის იდეა არის უმაღლესი იდეა რომლის
დროსაც ჩვენ ყველას გვჭირდება იმისი ცოდნა რომ იგი ცდილობს გაანათოს ჩვენი
გონება და მიგვიყვანოს ჭეშმარიტ მდგომარეობამდე. ,,სწორედ სიკეთის იდეაა
ყოველივე ჭეშმარიტისა და მშვენიერის

მიზეზი, ხილულ სამყაროში ის ბადებს ნათელს და მის მეუფეს, გონით საწვდომ

სამყაროში კი თვითონვეა მეუფეც და მბრძანებელიც, რომლისგანაც დასაბამს იღებს

ჭეშმარიტება და გონიერება“ (პლატონი 2017, 43).

იმ ყველაფრისათვის რომ უკეთ გავიგოთ სიკეთის იდეა და უფრო ნათლად ჩავწვდეთ

მის მთელს შინარს, პლატონი იშველებს ამისთვის, მზის წრფის და მღვიმის
შედარებებს. ეს არის ის რაც საშუალებებს გვაძლევს იმისათვის რომ გავიგოთ თუ
რატომ გახლავთ სიკეთის იდეა უმაღლესი იდეა ანუ რა დანიშნულება გააჩნია მას და
რაში გვეხმარება. მზე არის სიკეთე ჩვენს სამყაროში რომელის წყალობითაც ვხედავთ
გარშემო ყველა ხილულს. იმ ყველაფერს, როგორიც არის რეალურად, რომ არა მზე
ასეთ დროს არ იქნებოდა ნამდვილად სინათლე და ვერ დავინახავდით საგნებს,
ამგვარად მიდის პლატონი იმ დასკვნმადე რომ მზე არის სიკეთე ხილულ სამყაროში.
 ბიბლიოგრაფია

მერი უოლსტონკრაფტი, ,, ქალის უფლებების დაცვა” წიგნი, ,, შესავალი თანამედროვე

აზროვნებაში 1”, 233-273. ილიას სახელმწიფო უნივერსიტეტის გამომცემლობა,

თბილისი, 2019.

პლატონი. ,,სახელმწიფო“. 2017. წიგნში შესავალი თანამედროვე აზროვნებაში 1, 7-69.

თბილისი: ილიას სახელმწიფო უნივერსიტეტის გამომცემლობა.