SEYAHATNAME’DE İSTANBUL

Bu sayfada sizelere, Evliya Çelebi'nin Seyahatnamesi'nde 17. yüzyıl İstanbul'u

hakkındaki renkli anlatımlarından biraz bahsedeceğiz. Evliya Çelebi, İstanbul'u
çok detaylı bir şekilde anlatmış ama hepsini buraya sığdıramayacağımız için
kısaca özetledik. Keyifli okumalar!

PEYGAMBER TÜKÜRÜĞÜYLE ONARILAN KUBBE

Evliya Çelebi, Seyahatname'nin 15. Bölümünde
Ayasofya'yı merkeze alarak selatin camilerine
odaklanır. Efsanelere göre, Adem'in dünyaya
gelişinden tam 5052 yıl sonra inşa edilen bu
ibadethaneye ilk ve en eski tapınak diyen Evliya
Çelebi, kilisenin Hızır ve Agnados tarafından
yapıldığını, kubbesine dikilen haçın ise Uludağ'dan
görüldüğünü aktarır.
Muhammed'in doğduğu gece yer sarsıldı ve Ayasofya'nın kubbesi yıkıldı.
Hızır'ın fikriyle, üç yüz patrik ve keşiş Hz. Muhammed'e dönüp, "Kubbenin
tamiri için mübarek tükürüğünü verebilir misin?" dediler. Hz. Muhammed bir
hokkaya tükürdü ve kubbe o tükürükle onarıldı.

Seyahatname'de Ayasofya'da bulunan çeşitli

mekanlardan da bahsediliyor. "Ensari'nin Hicretin 52.
yılında yapılan barıştan sonra Ayasofya'ya gelip namaz
kıldığı yerlerden biri, direğin kıble tarafına Eyyub Sultan
makamı denir. Burada artık bir mihrap bulunmakta ve her
daim dolup taşan beş vakit namaz kılanlarla çevrili."
15
BÜLBÜL ERMENİ ŞERBETİ İÇEN ADEMİ BÜLBÜL EDER
Evliya Çelebi, Seyahatname adlı eserinde
İstanbul'un tüccarlarını detaylı bir şekilde ele
alıyor. VI. Murat Han'ın isteği üzerine şehrin
yapısını inceleyen Evliya Çelebi, farklı esnaf
gruplarını zengin anlatımıyla betimleyerek birinci
cildi tamamlıyor. Romatçı Yahudileri ve lağımcı
Ermeniler gibi çeşitli meslekler arasında dikkat
çekici işler bulunuyor.

"Şerbetçilerin 500 kişilik bir ordusu ve 300 dükkanı

var. Bir gün Tahtakale'de Bülbül Ermeni şerbeti içen
birinin önce bülbüle dönüşüp sonra da Unkapanı'ndaki
Arnavut Kasım şerbetiyle kasım kasım kasılması
hikayesi dilden dile dolaşır. Eğer biri sendeleyip
tökezliyorsa, 'Kasım günü Kasım şerbeti içmiş gibidir'
diye dalga geçilir.'Canlara neşe, ruhlara şifa verir
şerbetim canım' diyerek yola devam ederler."

Evliya Çelebi, karcı-buzcuları mesleğiniyse tam kendi

tarzıyla anlatır. "Üç yüz kayıkçı ve katırlı, yaz-kış
Mudanya ve Bursa dağlarında kar peşindedirler. Hamam
kubbeleri gibi kar yığarlar kazıklar ve arabalara.
Karcılar buz tutan elleriyle, bazıları delik kulaklarına
turna tüyleri takmış, bazılarıysa kollarını bacaklarını
delip içinden çubuklar geçirmiş bir halde geçerler."

16