Thầy Sơn - ADAS
ĐOẠN VĂN “ĐOÀN THUYỀN ĐÁNH CÁ”
Mặt trời xuống biển như hòn
lửa.
Sóng đã cài then, đêm sập cửa.
Đoàn thuyền đánh cá lại ra khơi
Câu hát căng buồm cùng gió
khơi.
Thuyền ta lái gió với buồm trăng
Lướt giữa mây cao với biển
bằng,
Ra đậu dặm xa dò bụng biển,
Dàn đan thế trận, lưới vây giăng
Cá nhụ, cá chim cùng cá đé,
Cá song lấp lánh đuốc đen hồng,
Cái đuôi em quẫy trăng vàng
chóe
Đêm thở: sao lùa nước Hạ Long.
− Câu chủ đề đầu đoạn: Cảnh đoàn thuyền ra khơi đánh cá đã được tác
giả Huy Cận khắc họa rõ nét qua khổ đầu bài thơ “Đoàn thuyền đánh cá”.
− Các câu triển khai
Hai câu thơ đầu là bức tranh thiên nhiên buổi hoàng hôn tuyệt đẹp.
(Trích 2 câu đầu.)
+ Mặt trời như một quả cầu lửa đang chìm xuống đại dương. Phép so
sánh đã góp phần gợi tả khung cảnh hoàng hôn huy hoàng, rực rỡ, ấm
áp.
+ Từng lượn sóng dài chuyển động như chiếc then cài mà màn đêm là
cánh cửa khổng lồ đóng sập xuống. Các hình ảnh so sánh, ẩn dụ, nhân
hóa khiến vũ trụ hiện lên như một ngôi nhà lớn ấm áp, gần gũi với con
người. Tất cả đang đi vào trạng thái nghỉ ngơi sau một chu trình vận
động.
− Các câu triển khai
ü Trên phông nền bức tranh thiên nhiên ấy xuất hiện hình ảnh con
người. (Trích 2 câu sau).
+ Công việc của họ là ra khơi đánh cá. Hình ảnh đoàn thuyền đánh cá tấp
nập nối nhau
ra khơi gợi không khí lao động tập thể đông vui, nhộn nhịp.
+ Chữ “lại” vừa cho thấy nhịp lao động đều đặn, hàng ngày, không ngơi
nghỉ của những người ngư dân vừa gợi sự đối lập: khi thiên nhiên, vũ trụ
đi vào trạng thái nghỉ ngơi thì con người lại bắt đầu một nhịp lao động
mới.
+ Những người ngư dân hát vang bài ca lên đường. Phép ẩn dụ kết hợp
nhân hóa và nói quá “Câu hát căng buồm cùng gió khơi” gợi sự mạnh mẽ,
khỏe khoắn của câu hát. Tiếng hát ấy mang sức mạnh vật chất, cùng với
gió làm căng cánh buồm, đẩy thuyền ra khơi. Thiên nhiên đồng hành, góp
sức với con người.
+ Câu hát thể hiện khí thế lên đường náo nức, đầy quyết tâm của những
người ngư dân.
− Câu chủ đề cuối đoạn: Qua khung cảnh đoàn thuyền ra khơi đánh cá, ta
thấy được sự quan sát tinh tế, tình yêu thiên nhiên cùng niềm vui, niềm
tự hào của tác giả Huy Cận trước cuộc sống mới, con người mới.
– Vẻ đẹp của con thuyền: Trước hết, qua khổ ba bài thơ “Đoàn thuyền
đánh cá”, ta thấy được vẻ đẹp của hình ảnh con thuyền lướt sóng ra
khơi.
+ Thuyền có gió trời làm bánh lái, trăng trời làm cánh buồm. Buồm thấm
đẫm ánh trăng nên được gọi là “buồm trăng”.
+ Con thuyền lướt nhanh trên mặt biển như đang bay bổng giữa vũ trụ
bao la.
+ Phép ẩn dụ nhân hóa và nói quá khiến con thuyền vốn nhỏ bé giữa biển
trời bỗng trở nên lớn lao, kì vĩ; mang tầm vóc sánh ngang với thiên nhiên,
vũ trụ.
+ Hình ảnh “buồm trăng” còn tạo cho con thuyền vẻ đẹp lãng mạn, đậm
sắc màu cổ tích.
– Chủ nhân của con thuyền ấy – những người ngư dân, cũng hiện lên
thật đẹp.
+ Từ “ta” trong cụm “thuyền ta” vang lên đầy tự hào.

Ta hát bài ca gọi cá vào,
Gõ thuyền đã có nhịp trăng cao.
Biển cho ta cá như lòng mẹ
Nuôi lớn đời ta tự buổi nào.
+ Hàng loạt các động từ như “đậu”, “dò”, “dàn đan”, “vây giăng” cho
thấy những người ngư dân chủ động ra tận khơi xa tìm luồng cá, tổ chức
đánh cá chặt chẽ và khoa học như một trận đánh.
+ Họ hiện lên với lòng dũng cảm, trí tuệ và kinh nghiệm nghề nghiệp cùng
niềm vui phơi phới.
+ Hình ảnh người lao động xuất hiện hài hòa với thiên nhiên, nổi bật ở vị
trí trung tâm với tư thế của những con người làm chủ − làm chủ thiên
nhiên và làm chủ cuộc đời mình.
− Vẻ đẹp của các loài cá
+ Phép liệt kê: “cá nhụ”, “cá chim”, “cá đé”, “cá song” ® sự đa dạng của
các loài cá quý.
+ Ẩn dụ “đuốc đen hồng”: những vạch dọc hoặc
chấm tròn màu đen và hồng trên thân cá song ® vẻ đẹp lung linh, kì ảo
như hội rước đuốc giữa biển khơi.
+ Sự phối hợp màu sắc đen hồng, vàng chóe ® tạo nên bức tranh sơn
mài nhiều màu sắc và ánh sáng lung linh, huyền ảo.
+ Phép nhân hóa cái đuôi em quẫy + hình ảnh thơ lãng mạn trăng vàng
chóe ® vẻ đẹp lung linh, sống động của biển cả và tình cảm trìu mến với
các loài cá.
− Vẻ đẹp của biển khơi: “Đêm thở: sao lùa nước Hạ Long”.
+ Nhịp thở của thiên nhiên vũ trụ ® biển cả hiện lên như một sinh thể
sống động.
+ Cho thấy liên tưởng phong phú và sáng tạo
nghệ thuật độc đáo của nhà thơ.
− Câu chủ đề: Bằng các phép tu từ và những hình ảnh thơ lãng mạn, tác
giả Huy Cận đã làm rõ vẻ đẹp của cảnh
đoàn thuyền lướt sóng ra khơi đánh cá cùng vẻ đẹp của biển cả
− Công việc: gõ thuyền xua cá vào lưới, hát gọi cá
+ Hát bài ca gọi cá vào: Công việc đánh cá vốn nặng nhọc trở nên đầy
niềm vui và chất thơ.
+ Gõ thuyền đã có nhịp trăng cao: Trăng in xuống nước, nước vỗ vào mạn
thuyền nên tưởng như trăng đang gõ thuyền xua cá vào lưới. Thiên nhiên
cùng lao động với con người.
− Tình cảm của người ngư dân với biển cả
+ Phép so sánh: “biển cho ta cá” – “lòng mẹ nuôi lớn đời ta” và biện pháp
nhân hóa ® biển hiện lên sinh động, gần gũi như một người mẹ hiền tần
tảo nuôi lớn đàn con. (Sự vĩ đại, hào phóng, bao dung là nguồn sống nuôi
dưỡng họ từ bao đời)
+ Cho thấy niềm tự hào, lòng biết ơn sâu nặng của những người ngư dân
với biển cả quê hương.