FELSEFE

KONU TESTİ 07
VARLIK FELSEFESİ - B

1. Elealılara göre, varlık değişmez ve birdi; böyle olunca da
düşünen varlıkla düşünülen varlığın aynı ve bir olması ka-
çınılmazdı. Heraklitos’tan gelen Tanrı, Anaksagoras’tan
gelen ruh kavramı, Sokrates’ten gelen soyutçulukla bir-
leşmek üzere hazır bir durumda beklemekteydi. Platon,
kendi felsefesinde bu zorunlu birleşimi gerçekleştirecek
ve şöyle diyecekti: Varlık, ideadır. Ve duyular dünyası sa-
dece bir görüntüdür.
Bu parçadan ulaşılabilecek genelleme aşağıdakiler-
den hangisidir?
4. Aristotoles’e göre, gerçek varlıklar, hocası Platon’un
belirttiği gibi “idealar” değil duyularımızla algıladığımız tek
tek nesnelerdir. Her nesne dört nedene göre var olmuştur.
Bunlar madde, şekil, fail (hareket ettirici) ve amaç neden-
leridir. Madde şekli taşıyan somut unsurdur. Fail, şekilsiz
maddeye şekil kazandıran güçtür. Amaç ise o nesnenin
oluşturulma nedenidir.
Aristotoles’in bu görüşlerine dayanılarak aşağıdaki-
lerden hangisi ileri sürülemez?

A) Her filozof, dünyayı kendine göre algılar. A) Doğru bilginin dayanak noktası somut varlıklardır.

B) Tüm filozoflar yaşamı eleştirel açıdan irdeler.
C) Bir filozofun sisteminde geçmiş birikimin izleri vardır.
D) Toplumsal değişmeler filozofların düşüncelerini etki-
ler.
E) Filozof için önemli olan yanıt bulmaktan çok, soru
sormaktır.
B) Evrendeki tüm varlıklar rastlantılara dayalı olarak
oluşmuşlardır.
C) Her nesnenin ortaya çıkmasına neden olan belirli et-
kenler vardır.
D) Fail, biçimlendiren bir güçtür.
E) Her nesnenin bir varoluş sebebi vardır.

2. • Öznel idealizme göre varlık insan düşüncesinin ürünü

ya da insan düşüncesinin kendisidir.
5. Dünyada tek tek somut insanlar vardır ama bir de bizde
• Nesnel idealizme göre varlık, insan düşüncesinden
genel olarak insan kavramı bulunmaktadır. Asıl varlık algı-
bağımsız olarak evrensel bir akıl, evrensel bir düşün-
ladığımız tek tek insanlar değil, insan kavramıdır.
ce tarafından yaratılmıştır.
Burada savunulan görüş aşağıdakilerden hangisidir?
Bu iki akımın ortak yanı aşağıdakilerden hangisidir?

A) Varlığın özde düşünsel nitelikte olduğu

A) Tüm var olanların temeline maddeyi koymaları
B) Varlığın bir oluş hali olduğu
B) Varlığın insan ve onun sezgilerine dayanarak açıkla-
maları C) Varlığın maddesel nitelikte olduğu
C) Varılğın insan aklından bağımsız olduğunu savunma- D) Varlığın duyumsal özelliğe sahip olduğu
ları
E) Varlığın hem düşünsel hem maddesel nitelikte olduğu
D) Var olanların temeline düşünceyi koymaları
E) Varlığın bilinemeyeceğini öne sürmeleri

3. Parmenides çokluğun ve değişmenin görünüşte var oldu- 6. İlk Çağ’daki Yunan filozofları doğadaki değişmelerin nasıl
ğunu ileri sürer. İnsanın çokluk, değişme ve hareketi du- meydana geldiğini anlamaya çalışmışlardır. Sudan nasıl
yularıyla algıladığını, duyuların ise aldatıcı olduğunu belir-
oluyor da bir balık oluşuyor? Cansız topraktan nasıl ren-
tir. Dolayısıyla tek ve değişmez varlık duyularla değil an-
garenk bir çiçek oluşuyor? Bütün filozofların ortak noktası,
cak akılla kavranabilir.
bu olup bitenlerin ardında belli bir özün olduğunu düşüne-
Buna göre, Parmenides mutlak varlığın bilgisine ula- rek bu sorulara yanıt aramaktı.
şabilmek için aşağıdakilerden hangisini göz önünde
bulundurmaktadır? Bu açıklamadan hareketle ilk çağ Yunan filozoflarının
yanıt aradıkları soru aşağıdakilerden hangisi olabilir?
A) Dış dünyada gelen izlenimleri
A) Evren değişebilir mi?
B) Bireysel yaşantıları
B) Mutlak bilgilere ulaşılabilir mi?
C) Maddenin varlığını
C) Evrenin ana maddesi nedir?
D) Algıları
D) Evren sonlu mu sonsuz mudur?
E) Düşünmeyi
E) İnsanın bu dünyadaki amacı nedir?
 VARLIK FELSEFESİ
7. Bruno’ya göre, bizlerin kurguladığı anlamda ne doğuş ne
de ölüm vardır, var olan sadece sonsuz bir değişmedir.
Örneğin tohum; ot, başak, ekmek, kan ve en sonunda yi-
ne insan tohumu olur. Oysa tohum için bu da bir son de-
ğildir; çünkü insan tohumu da insan, ceset, toprak ve yine
bitki tohumu olacaktır. Bu dönüşüm ve değişmeler sürekli
ve sonsuza kadar hep böyle yaşanmaya devam edecek-
tir. Bruno'nun bu görüşüne “diyalektik düşünce” denir.
Buna göre, aşağıdakilerden hangisi diyalektik düşün-
cenin tanımıdır?
A) Evrende yaşanan her olayın bir nedeni olduğunu sa-
vunmadır.
B) Evrendeki her şeyin varlığın kendi içindeki karşıt dö-
nüşümlerine bağlı olarak oluştuğunu savunmadır.
C) Evrende var olan tüm varlıkların, Tanrı’nın değişik gö-
rüntüleri olduğunu savunmadır.
D) Evrendeki her şeyin maddi bir öze sahip olduğunu
savunmadır.
E) Evrendeki varlıkların bilinemeyeceğini savunmadır.
8. Hartmann'a göre varlıklar aralarında bir düzeyler sıradü-
zeni oluşturmaktadır. En alt düzeyde uzay ile nedensellik
kategorilerine konu fiziksel varlıklar bulunmaktadır. Bunla-
rın üstünde organik kategorilere konu bitkiler bulunmakta-
dır. Bitkilerden sonra gelen, bilinç ya da amaç gibi katego-
rilere konu çeşitli hayvan yaşamı formlarıdır. En sonra da
toplumsal ve kültürel yaratılarıyla, Hegel'i alıntılayarak ni-
telendirdiği "nesnelleşmiş tin" olarak insanlar gelmektedir.
Bu düzeyler ya da varlık katmanları çeşitli biçimlerde bir-
birleriyle ilintilidirler ama alttaki varlıklar hiçbir zaman için
üsttekileri oluşturamazlar.
Bu parçadan Hartmann’ın varlık öğretisiyle ilgili aşa-
ğıdakilerden hangisi söylenemez?
A) Varlıkların bir hiyerarşik yapı gösterdiğini savunur.
B) Salt maddesel nitelikteki varlıklar alt basamakta bulu-
nur.
C) Varlıktaki gelişmişliğin ölçütü bilinçliliktir.
D) Varlık katmanlarının birbirleriyle ilişkili olduğunu sa-
vunur.
E) Varlıkları reel ve ideal varlıklar olarak ikiye ayırır.
9. Varlık insan bilincinin dışında, ondan bağımsız olabileceği
gibi, insanın düşüncesinin ürünü de olabilir. Nesnel ger-
çeklik olarak varlıklar, gözlemlenebilir, deneyle bilinebilir
varlıklardır. Düşünsel varlıkların ise olgusallığı yoktur. Sa-
dece zihinde oluşturulan tasarımları bulunur.
Bu bilgi doğrultusunda aşağıdakilerden hangisi insan
bilincinin dışındaki varlıklara örnek değildir?
A) Bahçede oynayan çocuklar
B) Masal kahramanı ejderha
C) Ders anlatan öğretmen
D) Masada duran kitaplar
E) Soru çözen öğrenciler
10. Bilimler varlığı bir yönüyle veya belli bir bakımdan ele alır.
Örneğin, biyoloji canlı varlığı, psikoloji ruhsal varlığı, sos-
yoloji sosyal varlığı inceler. Felsefe ise varlığı bütünlüğü
içinde ele alır. Bunu yaparken birlik ve bütünlüğü olan bir
dünya görüşü oluşturmaya çalışır.
Bu parçada felsefenin hangi özelliği vurgulanmakta-
dır?
A) Felsefe, sınırlı bir uzmanlık bilgisi olmayıp varlığın bü-
tününe yönelmiş tümel bir bilgidir.
B) Felsefe yaratıcısının izlerini taşıyan, dünyayı açıkla-
ma çabasıdır.
C) Felsefe zihnin kendi üzerine dönüp, ürettiği bilgiler
üzerine düşünmesidir.
D) Felsefe, bilimlerin sonuçlarını değerlendiren bir etkin-
liktir.
E) Felsefe bilinmeyenlere dikkat çekerek, insanı araştır-
maya yöneltir.
11. Husserl'e göre, tek gerçeklik fenomendir. Fenomen,
insanın bilme yeteneğinin kaynağında bulunan bilincin be-
lirlediği varlıktır. Başka bir ifadeyle bilen öznenin katkısıy-
la bir nesne haline gelen varlıktır.
Bu bilgi doğrultusunda fenomenin tanımı aşağıdaki-
lerden hangisi olabilir?
A) Deney ve akıl yoluyla anlaşılabilen varlıktır.
B) İnsan zihni tarafından özü oluşturan varlıktır.
C) Olgulara dayalı olan varlıktır.
D) Sürekli değişme halindeki varlıktır.
E) İnsan zihninden bağımsız bir gerçekliktir
12. Varlık, hareket halindeki maddedir. Maddenin hareketi,
değişmesi daima karşıtların çatışmasından doğar. Karşıt-
lar bir arada bulunur ve birbirlerine dönüşürler. Maddedeki
tüm değişmelerin temelinde bu karşıtlık ve çatışma vardır.
Eğer çelişme olmasaydı, var olan her şey, başlangıçta
nasılsa öyle kalırdı.
Bu parçada ileri sürülen görüşe göre, maddedeki de-
ğişmeye aşağıdakilerden hangisi yol açmaktadır?
A) İde’nin değişimi
B) Fiziksel yanılsama
C) Karşıtların çatışması
D) Soyut varlığın cisimleşme isteği
E) Değişime yönelik iradenin varlığı